Search

SAŽETAK: Uvod. Kalcijumfosfati, prirodno prisutni u ljudskom organizmu široko su prihvaćeni kao materijali izbora za regeneraciju mineralizovanih tkiva. Sve veća primena kalcijumfosfata nanoveličine, sa poznatim uticajem na oksidativni status, apoptozu, oštećenja DNK i morfofunkcionalnne promene različitih organa, nametnula je potrebu za rasvetljenem mehanizama njihove toksičnosti, kao i primene prirodnih antioksidanata, među kojima je i ekstrakt biljke Filipendula ulmaria, kao mogućim načinom prevencije iste. Materijal i metode. Istraživanje je obuhvatilo 42 mužjaka Wistar-albino pacova podeljenih u sedam jednakih grupa, tretiranih per os nano-kalcijumfosfatima (hidroksiapatit – 17.8 mg/kg tm, trikalcijum fosfat hidrat – 11 mg/kg tm i amorfni kalcijum fosfat – 9,65 mg/kg tm) samostalno, ili sa ekstraktom biljke Filipendula ulmaria (100 mg/kg tm) dnevno tokom 30 dana. Nakon žrtvovanja, određivane su vrednosti biohemijskih i hormonskih indikatora funkcije jetre, bubrega i testisa u serumu, vrednosti markera oksidativnog statusa i apoptoze, kao i histološke promene tkiva navedenih organa. Rezultati. Rezultati ove studije su pokazali da hronična sistemska primena nanokalcijumfosfata utiče na vrednosti biohemijskih parametara i serumske koncentracije polnih hormona. Istovremeno, uočeno je povećanje pro-apoptotske i pro-oksidativne aktivnosti, praćeno histološkim promenama u tkivima jetre, bubrega i testisa. Takođe, rezultati studije su potvrdili protektivni efekat antioksidantne suplementacije ekstraktom biljke Filipendula ulmaria, koji se manifestovao smanjenjem ispoljavanja sistemske toksičnosti izazvane nano-kalcijumfosfatima. Zaključak. Rezultati ove studije ukazuju na potrebu da se u budućim istraživanjima potencijalne medicinske primene materijala za nadoknadu koštanog tkiva, simultano uključi i sistematska procena toksičnosti. Takođe, potvrđeno je da primena antioksidantne suplementacije može biti korisna u prevenciji sistemske toksičnosti izazvane različitim formama nano-kalcijumfosfata. ABSTRACT: Introduction. Calcium phosphates that naturally appear in human body are broadly accepted as the first choice materials for regeneration of mineralized tissues. A growing employement of nano-sized calcium phosphates, with confirmed impact on oxidative status, apoptosis, DNA damage, and morphofunctional alterations in various organs, implied the necessity for enlightning mechanisms of their toxicity, as well as the usage of natural antioxidants, including the Filipendula ulmaria extract, as a potential prevention. Materials and methods. Forty two male Wistar-albino rats, divided into seven equal groups, per os treated with nano-sized calcium phosphates (hydroxyapatite - 17.8 mg/kg b.w., tricalcium phosphate hydrate – 11 mg/kg b.w. and amorphous calcium phosphate – 9.65 mg/kg b.w.) alone, or with the Filipendula ulmaria extract (100 mg / kg b.w.) daily for 30 days. After sacrificing, the values of biochemical and hormonal indicators for liver, kidney, and testes were determined in sera samples, as well as the oxidative stress and apoptotic markers, and histological alterations in those organs. Results. The results of this study showed that chronic systemic administration of nano-sized calcium phosphates influenced the biochemical parameters and serum hormone levels. At the same time, it has been observed that increased pro-apoptotic and pro-oxidant activity were accompanied with histological alterations in liver, kidney, and testicle tissues. Also, the results of this study confirmed the protective role of antioxidant supplementation with Filipendula ulmaria extract that was manifested by attenuation of nano-sized calciumphosphates-induced toxicities, Conclusion. The results of this study imply the necessity that simulataneous evaluation of systemic toxicities shoul be included in the future investigations of materials for potential medical replacement of bone tissue. Also, it has been confirmed that antioxidant supplementation may be beneficial in the prevention of systemic toxicities induced by various forms of nano-sized calcium phosphates.

Uvod: Studija razmatra uticaj antioksidativnog efekta N-acetilcisteina (NAC) neurotoksične manifestacije izazvane upotrebom cisplatine kod pacova. Materijal i metode: Studija je obuhvatila 32 pacova Wistar albino pacova, starosti 2 meseca, telesne mase od 200 do 250 g, podeljenih u 4 grupe: kontrolna, cisplatinska, cisplatina + NAC grupa i NAC grupa. Cisplatina je primenjivana u pojedinačnoj dozi (7.5 mg/kg) petog dana dok je antioksidantna suplementacija Nacetilcisteinom primenjivan u odgovarajućim grupama prvog i petog dana (500 mg/kg). Promene u ponašanju su se utvrđivale desetog dana pomoću bihevioralnih testova ( test otvorenog polja, test uzdignutog krstatstog lavirinta i test kačenja o rep). Nakon ovih testiranja životinje su bile žrtvovane i tkivo hipokampusa i prefrontalnog korteksa je analizirano radi određivanja markera oksidativnog stresa i apoptoze. Rezultati: Rezultati bihevioralnog ispitivanja su pokazali anksiogeni efekat cisplatine. Bihevioralni testovi su takođe ukazali na antidepresantni efekat cisplatine što nije u skladu sa očekivanjima na osnovu rezultata iz dosadašnjih studija, pa se taj zalključak ne može sa sigurnošću izvesti i potrebno su dodatne studije i analize. Takođe, smanjenje neurotoksičnosti izazvane cisplatinom, u smislu uticaja na vrednosti parametara oksidativnog stresa i apoptoze je ostvareno primenom N-acetilcisteina i u tkivu hipokampusa i u tkivu prefrontalnog korteksa pacova. Zaključak: Anksiogeni efekat, kao manifestacija neurotoksičnosti izazvane cisplatinom, je u bihevioralnim testovima bio uspešno umanjen oralnom primenom N-acetilcisteina. Introduction: A review study affects the antioxidant effect of Nacetylcysteine (NAC) neurotoxic manifestations and the use of cisplatin in rats. Material and methods: The study included 32 Wistar albino rats, 2 months old, body weight 200 to 250 g, divided into 4 groups: control, cislinate, target + NAC group and NAC group. Target administration was in a single dose (7.5 mg/ kg) on the fifth day while antioxidant supplementation with N-acetylcysteine was administered in the approval groups on the first and fifth day (500 mg/kg). Behavioral changes were determined on the tenth day using behavioral tests (open field test, elevated cross maze test, and tail climbing test). After these tests, the animals were sacrificed and the tissue of the hippocampus and prefrontal cortex was analyzed to determine the marketing of oxidative stress and apoptosis. Results: The results of the behavioral study showed an anxiogenic effect of cislite. Behavioral tests also indicated an antidepressant effect of cisplatina, which is not in line with expectations based on the results from previous studies and this conclusion cannot be reported with certainty and additional studies and analyzes are needed. Also, the reduction of acid-induced neurotoxicity, in terms of the influence on the values of oxidative stress and apoptosis parameters, is created by appropriate N-acetylcysteine both in the hippocampal tissue and in the tic of the rat prefrontal cortex. Conclusion: The anxiogenic effect, as a manifestation of neurotoxicity and the use of cislinoma, was successfully reduced in behavioral tests by oral administration of Nacetylcysteine.

Uvod. U cilju prevencije sekundarnog karijesa intenzivno se razvijaju bioaktivni kompozitni materijali koji mogu da otpuštaju nanočestiice kalcijum fosfata. Poznato je da nano-kalcijum fosfati izazivaju oksidativni disbalans, apoptozu i poremećaj funkcija brojnih organa. Takođe, potvrđeno je da prirodni produkti bogati antioksidansima umanjuju štetne efekte dejstva nanočestica kalcijum fosfata. Među prirodnim produktima sa potvrđenim antioksidativnim dejstvom nalazi se i ekstrakt biljke Filipendula ulmaria (L.) Maxim. Materijal i metode. Istraživanje je obuhvatitlo 42 mužjaka Wistar albino pacova, starosti 10-12 nedelja, prosečne telesne mase 180-200g, podeljenih u sedam jednakih grupa. Životinje su tretirane nano-kalcijum fosfatima (hidroksiapatit – 17.8 mg/kg, trikalcijum fosfat hidrat – 11 mg/kg i amorfni kalcijum fosfat – 9.65 mg/kg) samostalno, ili sa ekstraktom biljke Filipendula ulmaria (L.) Maxim. u dozi od 100 mg/kg. Protokoli su trajali 30 dana. Po završenim protokolima promene u ponašanju su utvrđene primenom odgovarajućih bihevioralnih testova, dok su nakon žrtvovanja, u tkivu mozga određeni markeri oksidativnog statusa, apoptoze i ekspresije GABA A receptora i BDNF. Rezultati. Rezultati ove studije su potvrdili da hronična primena nanočestica kalcijum fosfata izaziva značajne promene u ponašanju, koje su praćene evidentnim razlikama u dejstvu hemijski različitih formi kalcijum fosfata. Takođe, neurotoksičnost je potvrđena i promenama u markerima oksidativnog stresa i apoptoze, udruženih sa promenama u ekspresiji GABA A receptora i BDNF. Antioksidativna suplementacija ekstraktom biljke Filipendula ulmaria (L.) Maxim. imala je neuroprotektivni efekat, umanjujući promene nastale dejstvom nanočestica kalcijum fosfata. Zaključak. Primena ekstrakta biljke Filipendula ulmaria (L.) Maxim. smanjenjem oksidativnog oštećenja može umanjiti ili prevenirati lanac događaja, koji za rezultat imaju ispoljavanje bihevioralnih manifestacija neurotoksičnosti izazvane nanočesticama kalcijum fosfata. Introduction: In order to prevent secondary caries, bioactive composite materials that can release calcium phosphate nanoparticles are being intensively developed. Nano-calcium phosphates are known to cause oxidative imbalance, apoptosis and dysfunction of numerous organs. Also, it has been confirmed that natural antioxidants reduce the harmful effects of calcium phosphate nanoparticles. Among the natural products with a confirmed antioxidant effect is the Filipendula ulmaria (L.) Maxim. extract. Material and methods: The study included 42 male Wistar albino rats, aged 10-12 weeks, with an average body weight of 180-200g, divided into seven equal groups. Animals were treated with nano-calcium phosphates (hydroxyapatite - 17.8 mg / kg, tricalcium phosphate hydrate - 11 mg / kg and amorphous calcium phosphate - 9.65 mg / kg) alone, or with the Filipendula ulmaria (L.) Maxim. extract at a dose of 100 mg / kg. The protocols lasted 30 days. After completing the protocols, behavioral alterations were determined using appropriate behavioral tests, while after sacrifice, markers of oxidative status, apoptosis, and expression of GABA A receptors and BDNF were determined in brain tissue. Results: The results of this study confirmed that chronic application of calcium phosphate nanoparticles causes significant behavioral changes, which are accompanied by evident differences in the action of chemically different forms of calcium phosphate. Neurotoxicity was also confirmed by changes in markers of oxidative stress and apoptosis, associated with changes in GABA A receptors and BDNF expression. Antioxidant supplementation with Filipendula ulmaria (L.) Maxim. extract had a neuroprotective effect, reducing the changes caused by the action of calcium phosphate nanoparticles. Conclusion: The Filipendula ulmaria (L.) Maxim. extract, by diminishing oxidative damage, can reduce or prevent the chain of events, which result in the behavioral manifestation of neurotoxicity caused by calcium phosphate nanoparticles.

Uvod: U ovoj studiji su ispitivani efekti ekstrakta biljke Satureja hortensis L. (SHL) na biheviorlane manifestacije neurotoksičnosti izazvane cisplatinom kod pacova. Materijal i metode: Studija je sprovedena na 35 pacova Wistar albino soja, starosti 2 meseca, telesne mase 200-250 g, podeljenih u 7 grupa: kontrolna, cisplatina, cisplatina+ SHL 50 mg/kg, cisplatina+SHL 100 mg/kg, cisplatina+SHL 200 mg/kg, cisplatina+silimarin 100mg/kg i SHL 200 mg/kg. Cisplatina je primenjivana u pojedinačnoj dozi (7.5 mg/kg), dok je antioksidantna suplementacija sprovođena oralno tokom 10 dana. Bihevioralni testovi su izvođeni desetog dana protokola, nakon čega su životinje žrtvovane u cilju dobijanja uzoraka hipokampusa za određivanje markera oksidativnog stresa i apoptoze. Rezultati: Rezultati bihevioralnog ispitivanja su pokazali anksiogeni efekat cisplatine koji je bio ublažen primenom SHL ekstrakta (100 mg/kg) pri čemu je slabiji odgovor bio u grupama tretiranim ekstraktom SHL u dozama od 50 i 200 mg/kg. Takođe, smanjenje neurotoksičnosti izazvano cisplatinom, u smislu povećanja markera oksidativnog stresa i apoptoze, je ostvareno primenom ekstrakta u dozi od 100 mg/kg. Neuroprotektivni efekat SHL je bio sličan dejstvu silimarina u istoj dozi. Ekstrakt SHL nije uzrokovao značajne promene ispitivanih parametara kada je primenjivan samostalno. Zaključak: Anksiogeni efekat, kao manifestacija neurotoksičnosti izazvane cisplatinom, je u bihevioralnim testovima bio uspešno umanjen oralnom primenom ekstrakta SHL u optimalnoj dozi (100 mg/kg). Korisni efekti ove vrste antioksidantne suplementacije su takođe potvrđeni smanjenjem oksidativnog oštećenja i apoptotskih mehanizama. Introduction: In this study we evaluated effects of Saturejа hortensis L. (SHL) extract on behavioral manifestations of cisplatin-induced neurotoxicity in rats. Material and methods: The study was performed on 35 Wistar albino rats, 2 months old, weighting 200-250 g, divided into 7 groups: control, cisplatin, cisplatin+SHL 50 mg/kg, cisplatin+SHL 100 mg/kg, cisplatin+SHL 200 mg/kg, cisplatin+silymarin 100 mg/kg, and SHL 200 mg/kg. Cisplatin was administered in a single dose of 7.5 mg/kg and antioxidant supplementation was performed orally for 10 days. Behavioral testing was performed on 10th day and then the animals were sacrificed in order to obtain the samples for oxidative stress and apoptotic markers in hippocampus. Results: The results of behavioral testing showed cisplatin-induced anxiogenic effect, that was diminished with SHL extract in a dose of 100mg/kg, with much weaker responses to SHL extracts in doses of 50 and 200 mg/kg. Also, the attenuation of cisplatin-induced neurotoxicity, by means of increased oxidative stress and apoptotic markers, was successfully achieved with SHL extract in a dose of 100 mg/kg. The neuroprotective effect of SHL was similar to silymarin action in the same dose. When applied alone, SHL extract induced no significant effect in any of parameters followed. Conclusion: Cisplatin-induced neurotoxicity manifested by anxiogenic response in behavioral testing can be successfully attenuated by oral administration of SHL extract in an optimal dose (100 mg/kg). The beneficial effects of this kind of antioxidant supplementation were also confirmed by decreased oxidative damage and apoptotic mechanisms.

REZIME: Predmet ove doktorske disertacije bila su fitohemijska i farmakološka ispitivanja biljnih vrsta Alchemilla vulgaris L. (familija Rosaceae) i Satureja hortensis L. (familija Lamiaceae), koje su prepoznate kao lekovite u tradicionalnoj medicini, ali su eksperimentalni podaci o njihovom hemijskom sastavu i biološkoj aktivnosti oskudni. Ciljevi ove studije bili su da se pomenute biljne vrste hemijski okarakterišu i da se procene njihovi biološki odgovori u in vitro i in vivo uslovima. Primenom hromatografije visokih performansi (UHPLC-DAD/(-)HESI-MS/MS) pokazano je da su metanolni ekstrakti nadzemnog dela i korena A. vulgaris i nadzemnog dela S. hortensis bogati fenolnim jedinjenjima, pre svega fenolnim kiselinama i flavonoidima. Elaginska kiselina predstavlja dominantno jedinjenje u ekstraktu nadzemnog dela A. vulgaris, dok je najzastupljenija komponenta ekstrakta korena iste biljke katehin-galat. Ruzmarinska kiselina, prisutna u koncentraciji 24,9 mg/g suvog ekstrakta, je jedinjenje u najvećem procentu prisutno u ekstraktu S. hortensis, u odnosu na ostala identifikovana jedinjenja iz grupe polifenola. Pored ovih jedinjenja, u analiziranim ekstraktima identifikovane su i veće količine flavona, flavanona, flavanola i njihovih derivata. Putem spektrofotometrijskih analiza, u ekstraktima je određen sadržaj ukupnih fenolnih jedinjenja, kao i pojedinih klasa polifenola. Rezultati pokazuju da su ispitivani ekstrakti veoma bogati ukupnim fenolnim jedinjenjima i da, aproksimativno, čine skoro više od trećine ekstrakata. Posebno se izdvajaju količine kondenzovanih tanina i fenolnih kiselina, dok je sadržaj monomernih i ukupnih antocijana u sva tri ekstrakta bio veoma nizak. U cilju procene antioksidativne aktivnosti, primenjeno je više različitih antioksidativnih testova u in vitro uslovima. Dobijeni rezultati pokazali su da se ekstrakti odlikuju visokom ukupnom antioksidantivnom aktivnošću. Uz to, ova tri ekstrakta su pokazala visok stepen neutralizacije DPPH i OH radikala, ABTS radikal katjona i inhibicije stvaranja lipidnih peroksida pri IC50 vrednostima nešto nižim ili u rangu onih dobijenih za dobro poznate prirodne (elaginska kiselina i katehin) i sintetske antioksidante (butilovani hidroksitoluen (BHT)). Pored toga, ekstrakti su pokazali i sposobnost redukcije feri jona, Fe3+, do fero oblika gvožđa, Fe2+. Međutim, ni jedan od tri analizirana uzorka ne pokazuje sposobnost heliranja jona metala. ABSTRACT: The aim of the presented Ph.D. thesis was to phytochemically and pharmacologically characterize two plants - Alchemilla vulgaris (family Rosaceae) and Satureja hortensis (family Lamiaceae), which have been applied as therapeutics in traditional medicine, but reports on their biological activity and chemical profile are scarce. Considering the mentioned, the main subjects of this Ph.D. thesis are a chemical analysis of the main compounds presented in these plants as well as their biological potential under both in vitro and in vivo conditions. The results obtained from high-performance liquid chromatography showed that methanol extracts of aerial parts and roots of A. vulgaris and aerial parts of S. hortensis are rich in phenolic compounds, especially in the phenolic acids and flavonoids contents. Ellagic acid has been identified as a main component in the aerial parts extract of A. vulgaris, while catechin-gallate was the major compound in the roots extracts from the same plant. Rosmarinic acid, presented in a high amount in the extract of aerial parts of S. hortensis (249 mg/g dry weight of extract) was the main active component of this extract. Among these compounds, other classes of phenolics, such as flavonols, flavones, flavanones, and their derivatives were also identified in all extracts. By spectrophotometric determinations, it can be concluded that the investigated extracts are rich in phenolic compounds – approximately one-third of all compounds in extracts were measured as polyphenols. Especially, the extracts possessed a significant number of condensed tannins and phenolic acids, while the content of anthocyanins (both monomeric and total) was negligible. Several methods have been applied in order to assess the antioxidant activity of A. vulgaris and S. hortensis extracts. High total antioxidant capacity was observed for all extracts. Besides, all tested extracts were found to possess strong ability to neutralize DPPH• и •OH radicals, ABTS•+ radical cation and to inhibit the lipid peroxidation process at IC50 concentrations similar or even lower than those obtained for well-known antioxidants from natural origin (ellagic acid and catechin) or synthetic antioxidants (butylated hydroxytoluene). Moreover, extracts showed pronounced ferric ion reducing power. However, the extracts did not show the ability to chelate transition metals.

SAŽETAK: Uvod: Galektin-3 (Gal-3) ima značajnu ulogu u brojnim biološkim i patološkim procesima, a posebno je bitan u sazrevanju i funkcionisanju nervnog sistema i nastanku neuroinflamacije. Glavni cilj ovog istraživanja bio je ispitivanje uticaja delecije gena za Gal-3 na ponašanje kod miševa soja C57/BL6. Materijal i metode: Razlike u ponašanju su evaluirane bihevioralnim testovima koji su sprovedeni kod WT (wild-type) i Gal-3-/- (engl. knockout, KO) C57BL/6 miševa, mužjaka, starosti 20 nedelja, u bazalnim uslovima, kao i 24 sata nakon intraperitonealne aplikacije lipopolisaharida (engl. lipopolysaccharide, LPS) (u jednoj dozi, 5 mg/kg). Odmah nakon toga, životinje su žrtvovane i određivani su nivoi ekspresije gena za moždani neurotrofni faktor (engl. brain-derived neurotrophic factor, BDNF), GABA-A receptorske subjedinice i proinflamacijske citokine, IL-6 (engl. interleukin-6) i TNF-α (engl. tumor necrosis factor-α) u mozgu (hipokampusu). Rezultati: Delecija gena za Gal-3 je u bazalnim uslovima imala izražen anksiogeni efekat. Ovaj efekat je bio udružen sa smanjenjem ekspresije gena i sadržaja IL-6 i TNF-α u hipokampusu. Deficijencija Gal-3 je bila praćena i smanjenjem genske ekspresije i BDNF-imunoreaktivnosti, posebno u CA1 hipokampalnom regionu. Takođe, delecija gena za Gal-3 je izazvala smanjenje ekspresije gena za subjedinice 2 i 5 GABA-A receptora u hipokampusu. Delecija gena za Gal-3 nije pokazala prodepresantni efekat u bazalnim uslovima. Anksiogeni efekat neuroinflamacije indukovane LPS-om je kod WT miševa bio udružen sa povećanom ekspresijom gena za IL-6, TNF-α i TLR4 u hipokampusu, kao i redukcijom genske i imunohistohemijske ekspresije hipokampalnog BDNF-a, uz značajnu redukciju GABAAR2S u odnosu na vrednosti koje su detektovane u bazalnim uslovima. Međutim, deficijencija Gal-3 je sprečila povećanje IL-6 i smanjenje genske ekspresije i imunoreaktivnosti BDNF-a, kao i redukciju hipokampalnih GABA-AR2S i na taj način ublažila anksiogeni efekat akutne neuroinflamacije. Zaključak: Rezultati ovog istraživanja ukazuju na to da su naizgled suprotni efekti delecije gena za Gal-3 na nivo anksioznosti (anksiogeni efekat u bazalnim uslovima i anksiolitički efekat tokom akutne neuroinflamacije) povezani sa promenama ekspresije i sadržaja IL-6, TNF-a, TLR4, GABA-ARS i BDNF-a u hipokampusu. ABSTRACT: Intraduction: Galectin-3 (Gal-3) plays a significant role in various biological and pathological processes, and is particulary important in maturation and function of nervous system and in promotion of neuroinflammation. The principle aim of this study was to examine the effects of Gal-3 gene deletion on behavior in C57/BL6 mice strain. Material and Methods: Behavioral differences were evaluated by behavioral tests carried out on WT (wild-type) and Gal-3-/- (knockout, KO) C57BL/6 mice, males, aged 20 weeks, in basal conditions, and 24 hours after an intraperitoneal application of lipopolysaccharide (LPS) (in a single dose, 5 mg/kg). After that, animals were sacrificed and levels of gene expressions of brain-derived neurotrophic factor (BDNF), GABA-A receptor subunits and proinflammatory cytokines, IL-6 (interleukin-6) and TNF-α (tumor necrosis factor-α) in the brain (hippocampus) were evaluated. Results: Deletion of the Gal-3 gene had an anxiogenic effect in basal conditions. This effect was accompanied by decrease in the gene expression and content of IL-6 and TNF-α in hippocampus. Gal-3 deficiency was also accompanied by decreases in gene expression and BDNF-immunoreactivity, predominantly in the CA1 region of hippocampus. Besides, the deletion of the Gal-3 gene resulted in decrease of hippocampal gene expression of GABA-A receptor subunits 2 and 5. Deletion of the Gal-3 gene did not show a pro-depressant effect under basal conditions. In WT mice, the anxiogenic effect of neuroinflammation induced by LPS, was followed by increased hippocampal IL-6, TNF-α and TLR4 gene expression, as well as by decreased gene and immunohistochemical expression of BDNF in hippocampus, with a significant reduction in GABA-AR2S in comparison with the values obtained in basal condition. However, Gal-3 gene deletion prevented the increase in IL-6 and the reduction in BDNF gene expression and immunoreactivity, as well as the reduction of hippocampal GABA-AR2S, and therefore attenuated the anxiogenic effect of acute neuroinflammation. Conclusion: The results of this study show that the apparently opposite effects of Gal-3 deficiency on the level of anxiety (anxiogenic effect in basal conditions and anxiolytic effect during acute neuroinflammation) are associated with changes in the gene expression and content of IL-6, TNF-a, TLR4, GABA-ARS and BDNF in hippocampus.

Uvod: Nedostaci cisplatine i drugih registrovanih citostatika (neželjena dejstva, pojava rezistetnosti i visoka toksičnost) otvorila je mogućnost istraživanja u pravcu sinteze novih jedinjenja sa istom ili većom efikasnošću i smanjenom toksičnošću. Kardiotoksičnost je jedna od najčešćih i najozbiljnijh komplikacija primene hemoterapeutika u terapiji karcinoma. Efekti cisplatine i novih metalnih antineoplastičnih agenasa na srce i koronarnu cirkulaciju su gotovo nepoznati. Cilj: Cilj ovog istraživanja je bio ispitivanje i upoređivanje efekata cisplatine (referentna supstanca) i dietil-estra liganda (S,S)etilendiamin-N,N-di-2-(3- cikloheksil)dipropanoat-dihidrohlorida i njegovih kompleksa sa Pt(IV) i Pd(II) na modelu izolovanog srca pacova perfundovanog po Langendorff-ovom modelu. Materijal i metode: Istraživanje je dizajnirano kao eksperimentalna studija sprovedena in vivo i ex vivo. Životinje u eksperimentalnim grupama su tokom četiri nedelje dobijale intraperitonealno po jednu dozu (4 mg/kg telesne mase) ispitivanog jedinjenja, dok su životinje u kontrolnim grupama jednom nedeljno dobijale jednaku zapreminu fiziološkog rastvora ili dimetil sulfoksida (DMSO). Određivani su sledeći parametri srčanog rada: srčana frekvencija - HR, maksimalna stopa promene pritiska u levoj komori - LV(dP/dt)max, minimalna stopa promene pritiska u levoj komori - LV(dP/dt)min, sistolni - SLVP i dijastolni pritisak u levoj komori - DLVP i koronarni protok – CF. Iz uzoraka plazme i koronarnog venskog efluenta spektrofotometrijski su određivani NO2-, TBARS, O2ˉ i H2O2, dok su iz lizata eritrocita na isti način mereni enzimi antioksidacione zaštite (SOD, CAT i GPH). Rezultati: Rezultati ovog istraživanja pokazuju da u primenjenoj dozi i dužini ekspozicije nijedno od ispitivanih jedinjenja nije oštetilo funkciju izolovanog srca pacova tj. nisu ostvarili kardiodepresivni efekat, a sa druge strane novi ligand (L3) ali i njegovi kompleksi sa četvorovalentnom platinom (K3) i dvovalentnim paladijumom (PdL3) imaju respektabilan i obećavajući potencijal ka mobilizaciji antioksidacionih enzima. Zaključak: Dobijeni rezultati istraživanja daju originalan i veoma važan doprinos razumevanju razvoja kardiotoksičnosti izazvane hemoterapeuticima, kao i ispitivanju kardiotoksičnog potencijala potencijalno novih antikancerskih lekova. Introduction: Deficiencies of cisplatin and other registered cytostatics (side effects, resistance and high toxicity) have opened up the possibility of research towards the synthesis of new compounds with the same or greater efficacy and reduced toxicity. Cardiotoxicity is one of the most common and serious complications of the use of chemotherapeutics in cancer therapy. The effects of cisplatin and new metal antineoplastic agents on the heart and coronary circulation are almost unknown. Aim: The aim of this study was to investigate and compare the effects of cisplatin (reference substance) and diethyl-ester ligand (S,S)ethylenediamine-N,N-di-2-(3-cyclohexyl)dipropanoate dihydrochloride and its complexes with Pt(IV) and Pd(II) on an isolated rat heart model perfused according to the Langendorff technique. Material and methods: The investigation was designed as an experimental study conducted in vivo and ex vivo. Animals in the experimental groups received intraperitoneally one dose (4 mg/kg body weight) of the test compound over four weeks, whereas animals in the control groups received an equal volume of saline or dimethyl sulfoxide (DMSO) once a week. The following parameters of heart function rate were determined: heart rate - HR, maximal rate of pressure development in left ventricle - LV(dP/dt)max, minimum rate of pressure development in left ventricle - LV(dP/dt)min, systolic - SLVP and diastolic pressure in left ventricle - DLVP and coronary flow - CF. NO2-, TBARS, O2ˉ and H2O2 were determined spectrophotometrically from plasma and coronary venous effluent samples, while antioxidant protection enzymes (SOD, CAT аnd GPH) were measured on the same way from erythrocyte lysates. Results: The results of this study show that at the administered dose and exposure length, none of the compounds tested impaired the function of the isolated rat heart, ie. have not achieved cardio-depressant effects, while on the other hand, the new ligand (L3) and also its complexes with four-valent platinum (K3) and divalent palladium (PdL3) have a respectable and promising potential for mobilizing antioxidant enzymes. Conclusions: The findings of present research provide an original and very important contribution to understanding the development of cardiotoxicity induced by chemotherapeutics, as well as examining the cardiotoxic properties of potentially new anticancer drugs.

SAŽETAK: Uvod: U ovoj studiji su ispitivani bihevioralni efekti dugotrajne primene dijetetskih protokola sa povećanim sadržajem metionina i nedostatkom folata, piridoksina i kobalamina, kao i uticaj primene statina uz navedene dijetetske protokole kod pacova. Materijal i metode: Studija je sprovedena na 72 pacova Wistar albino soja, starosti četiri nedelje, telesne mase 100±15g, podeljenih u 9 grupa, na osnovu primenjenih dijetetskih protokola - standardna hrana, hrana sa povećanim sadržajem metionina, hrana sa povećanim sadržajem metionina i smanjenim sadržajem folata, piridoksina i kobalamina. U odgovarajućim grupama uz navedene protokole, aplicirani su statini - atorvastatin (3 mg/kg) ili simvastatin (5 mg/kg). Protokoli su trajali 30 dana, nakon čega su vršeni bihevioralni testovi, a nakon toga su životinje žrtvovane u cilju dobijanja uzoraka za analizu parametara oksidativnog statusa u tkivu hipokampusa. Rezultati: Rezultati bihevioralnog ispitivanja su pokazali da primenjeni dijetetski protokoli sa povećanim sadržajem metionina, kao i sa povećanim sadržajem metionina i nedostatkom vitamina V kompleksa (V6, V9, V12) dovode do ispoljavanja anksiogenog i prodepresantnog efekta. Istovremena primena statina uz navedene protokole je ublažavala negativne bihevioralne efekte dijetetskih režima. Parametri za procenu oksidativnog stresa u hipokampusu su potvrđivali oksidativno oštećenje uzrokovano dijetetskim protokolima, dok je simultana primena statina smanjivala oksidativno oštećenje hipokampalnog tkiva. Zaključak: Hronična primena dijete sa povećanim sadržajem metionina, kao i sa povećanim sadržajem metionina uz nedostatak vitamina V kompleksa (V6, V9, V12) je dovela do ispoljavanja anksiogenog i prodepresantnog efekta, uz istovremeno povećanje oksidativnog oštećenja u tkivu hipokampusa. Istovremena primena statina (atorvastatin i simvastatin) sprovođena uz dijetetski protokol sa povećanim unosom metionina, kao i uz dodatni nedostatak vitamina V kompleksa, je ublažavala negativne bihevioralne efekte izazvane dijetetskim protokolima, uz smanjenje stepena oksidativnog oštećenja tkiva hipokampusa. ABSTRACT Introduction: The aim of this study was to evaluate behavioral effects of special dietary protocols enriched with methionine and deficient in folate, pyridoxine and cobalamine in rats. The effects of statins, simultaneously applied with special dietary protocols, were also investigated in this study. Material and methods: The investigation was performed on 72 male Wistar albino rats, 4 weeks old, 100 ± 15 g body weight. They were divided (eight per group) according to the basic dietary protocols: standard chow, methionine-enriched, and methionine-enriched vitamins B (B6, B9, B12) deficient diet. Each dietary protocol included groups with atorvastatin (3 mg/kg/day) and simvastatin (5 mg/kg/day). Applied dietary protocols lasted for 30 days. Behavioral testing was performed following completion of dietary pretreatment and parameters of oxidative stress were determined in hippocampal tissue samples following decapitation after anesthesia. Results: The results of behavioral testing showed that methionine-load dietary protocols, as well as methionine-enriched diet with restricted vitamins B intake, induced anxiogenic and prodepressant effects. Simultaneous statins administration attenuated negative behavioral effects of both applied dietary protocols. Parameters for oxidative stress estimation confirmed oxidative damage in rat hippocampus, while simultaneous application of statins attenuated oxidative damage caused by applied dietary protocols. Conclusion: Chronic dietary interventions enriched with methionine and deficient in folate, pyridoxine and cobalamine induced anxiogenic and prodepressant effects, which were accompanied by increased oxidative stress in rat hippocampus. Simultaneous statins administration with methionine overloading dietary protocols showed beneficial effects by means of attenuation of both negative behavioral effects and oxidative stress parameters in hippocampal tissue.

Uvod: Kao multifaktorsko oboljenje koje ima visok epidemiološki značaj, hipertenzija pretstavlja hronično oboljenje koje zavređuje veliku pažnju naučne javnosti ali i šire zdravstvene zajednice. Još uvek, iako se pretpostavlja i nagađa o delovanju fizičke aktivnosti, nije poznato tačno dejstvo i objašnjenje na koji način može uticati na vrednost krvnog pritiska i kardiovaskularnu homeostazu, a naročito u odsustvu bilo kakvog patofiziološkog substrata. Cilj: Cilj ovog istraživanja je bio ispitivanje i poređenje uticaja različitih modaliteta fizičke aktivnosti na kardiovaskularni sistem pacova u uslovima hipertenzije i normotenzije. Poseban osvrt ove studije je i na koncentraciju prooksidativnih i aktivnost antioksidativnih markera u plazmi pacova u uslovima fizioloških i patoloških vrednosti krvnog pritiska. Materijal i metode: Istraživanje je dizajnirano kao eksperimentalna studija sprovedena in vitro i ex vivo. U cilju ispitivanja različitih modaliteta fizičke aktivnosti, eksperimentalne životinje su bile podvrgnute četvoronedeljnom fizičkom treningu trčanjem umerenog i visokog inteziteta (High Intesity Interval Training-HIIT, Moderate Intesity Training-MIT). U toku i nakon toga, pratili smo vrednosti sistolnog i dijastolnog krvnog pritiska, srčane frekvence kao i vrednosti prooksidacionih i antioksidacionih markera u krvi hipretenzivnih i normotenzivnih pacova. Rezultati: Uticaj umerene kontinuirane fizičke aktivnosti na arterijski krvni pritisak je nedvosmislen koristan, u smislu smanjenja sistolnog krvnog pritiska kod hipertenzivnih pacova, dok je uticaj treninga visokog inteziteta u manjoj meri povoljan po vrednosti krvnog pritiska. Oba modaliteta fizičke aktivnosti, umerenog i visokog inteziteta značajno utiču na kontraktilnu sposobnost srca normotenivnih pacova, dok u uslovima hipertenzije trening umerenog inteziteta značajno povećava kontraktilni odgovor srca. Sa aspekta poređenja između ova dva protokola vežbanja primećeno je da HIIT promoviše jaču prooksidacionu reakciju i to kod hipertenzivnih životinja, dok je MIT povezan sa blažim poremećajem prooksidantne proizvodnje i boljim antioksidativnim odgovorom. Zaključak: Uopšteno posmatrano, pokretanje oba protokola vrše promenu funkcije miokarda i perfuziju u hipertenzivnim i normotenzivnim uslovima. Dobijeni rezultati daju originalan i bitan doprinos u razumevanju uloge različitih modaliteta fizičke aktivnosti u funkciji miokarda u uslovima normotenzije i hipertenzije, čime se otvara niz potencijalnih terapeutskih rešenja u lečenju hipertenzije, imajući u vidu epidemiološki i klinički značaj ovog patološkog entiteta. Introduction: As a multifactorial disease of high epidemiological significance, hypertension is a chronic disease that greatly favors the scientific community and the wider community. Still, although it is assumed and speculated about the activity of physical activity, it is not known exactly what action and explanation can affect the value of blood pressure and cardiovascular homeostasis, especially in the absence of any pathophysiological substrate. Aim: The aim of this study was to investigate and compare the effects of various modalities of physical activity on the cardiovascular system of rats under conditions of hypertension and normotension. A special emphyse of this study is the concentration of prooxidative and activity of antioxidative markers in plasma rats in state of physiological and pathological blood pressure values. Material and methods: The study was designed as an experimental study conducted in vitro and ex vivo. In order to examine two various modalities of physical activity, experimental animals were subjected to four-week physical training by running moderate and high intensity (High Intensity Interval Training - HIIT, Moderate Intesity Training-MIT). During and after this, we monitored the values of systolic and diastolic blood pressure, heart rate, and the values of prooxidant and antioxidant markers in the blood of the hypertensive and normotensive rats. Results: The influence of moderate continuous physical activity on arterial blood pressure is unambiguously useful in terms of reducing systolic blood pressure in hypertensive rats, while the effect of high intensity training is to a lesser extent favorable to the blood pressure value. Both modalities of physical activity, moderate and high intensity significantly influence the contractile ability of the heart of normotenive rats, while in conditions of hypertension, moderate intensity training significantly increases the contractile response of the heart. From the aspect of comparison between these two training protocols, it was observed that HIIT promotes a stronger prooxidation reaction in hypertensive animals, while MIT is associated with a mild disorder of prooxidant production and a better antioxidant response. Conclusions: In general, the initiation of both protocols alter the function of myocardium and perfusion in hypertensive and normotensive conditions. The obtained results give an original and important contribution in understanding the role of various modalities of physical activity in the function of myocardium in conditions of normotension and hypertension, which opens up a series of potential therapeutic solutions in the treatment of hypertension, bearing in mind the epidemiological and clinical significance of this pathological entity.

Uvod: U ovoj studiji je ispitivan uticaj androgenih anaboličkih steroida (AAS) na bihevioralne manifestacije uzrokovane restrikcijom unosa hrane kod pacova. Materijal i metode: Studija je sprovedena na 168 pacova Wistar albino soja, starosti 3 i 18 meseci (telesna masa 350–400, odnosno, 900–1000 g), podeljenih u 18 grupa prema tretmanu: kontrolne, nandrolon-dekanoat grupe, testosteron-enantat grupe i grupe sa vežbanjem (mlade životinje), sa ili bez AAS-a. AAS su primenjivani u dozi od 20 mg/kg nedeljno, dok je protokol fizičke aktivnosti sprovođen u formi jednosatnog plivanja (5 dana nedeljno). Protokoli su trajali po šest nedelja, nakon čega je u polovini grupa sprovedena delimična restrikcija kalorijskog unosa (za 75%) u trajanju od 36 sati, a potom su sprovedeni bihevioralni testovi, i životinje su žrtvovane u cilju dobijanja uzoraka za serološke i histološke analize. Rezultati: Restrikcija hrane je dovodila do pojačanja anksioznosti (efekat potenciran starenjem), antidepresantnog i hiperalgezijskog efekta, bez značajnog uticaja na promenu kognitivnih sposobnosti. Suprafiziološke doze AAS-a su za bihevioralne manifestacije imale pojačanu anksioznost, uz prodepresantno dejstvo praćeno smanjenjem kognitivnih sposobnosti, kao i hiperalgezijski efekat. Šestonedeljni protokol fizičke aktivnosti je za rezultat imao ankisolitički, antidepresantni i antinociceptivni efekat, kao i diskretno poboljšanje kognitivnih sposobnosti. Sprovedeni protokoli kod životinja starih 18 meseci, u poređenju sa efektima ostvarenim kod adolescentnih životinja, su dovodili do ispoljavanja sledećih razlika u bihevioralnim manifestacijama: promene tipa ponašanja (sa istovremenim anksiogenim i anksiolitičkim manifestacijama), kao i tipa ispoljavanja kognitivnih funkcija (sporije i racionalnije reakcije), uz prodepresantno dejstvo i hipoalgezijski efekat. Zaključak: Bihevioralne promene dobijene nakom sprovođenja protokola su bile povezane sa promenama serumskih koncentracija neuropeptida-Y (NPY) i broja NPY i melanokortinskih receptora 4 (MS4R) imunoreaktivnih neurona u hipokampusu. Povećanje sadržaja NPY u definisanim regionima hipokampusa je za rezultat imalo anksiolitički, antidepresantni i antinociceptivni efekat, uz poboljšanje kognitivnih funkcija, dok povećanje ekspresije MS4R nije imalo značajne bihevioralne efekte. Introduction: The aim of this study was to evaluate the effects of anabolic androgenic steroids (AASs) on behavioral manifestations induced by food restriction in rats. Material and methods: Total number of 168 Wistar albino rats (age and body weight of 3 and 18 months and 350-400 and 900-1000 g, respectively), were divided into 18 groups: controls, nandrolone-decanoate groups, testosterone-enanthate groups, and exercise groups (young animals) with and without AASs. AASs were administrated in a dose of 20 mg/kg, weekly, and exercise protocol was performed as one hour duration of swimming (5 times a week). All protocols lasted for 6 weeks. After finishing chronic protocols, half number of animals underwent partial calorie restriction protocol (75%) during 36 hours. After dietary restriction period, all animals were subjected to behavioral testing and sacrificed for serological and histological analysis. Results: Food restriction protocol induced anxiety-like (potentiated by aging) and depressive-like behavior, as well as hyperalgesic effect, without significant effect on cognitive performance. Administration of supraphysiological doses of AASs induced anxiogenic and prodepressant effects, decline in cognitive functions, as well as hyperalgesic effect. On the other hand, 6 weeks of swimming protocol induced anxiolytic, antidepressant and antinociceptive effect, and subtle improvement in cognitive performance. Comparing to young animals, the applied protocols in old rats resulted in: altered behavioral forms (simultaneously observed anxiogenic and anxiolytic effects) and expression of cognitive functions (slower but more rationale reactions), accompanied with prodepressant and hypoalgesic effect. Conclusion: The applied protocols induced behavioral manifestations accompanied with alterations of serum neuropeptide-Y (NPY) levels, as well as number of NPY and melanocortin receptor 4 (MC4R) immunoreactive neurons in hippocampus. Increased expression of NPY in certain regions of hippocampus resulted in anxiolytic, antidepressant and antinociceptive effect, and improvement of cognitive function, whereas increased expression of MC4R did not induced significant behavioral effects.

Uvod: U ovoj studiji su ispitivani bihevioralni efekti hronične primene suprafizioloških doza androgenih anaboličkih steroida (AAS) i programiranog trenažnog procesa kod pacova. Materijal i metode: Studija je sprovedena na 64 pacova Wistar albino soja, starosti 3 meseca, telesne mase 350-400 g, podeljenih u 6 grupa: kontrolna, grupa sa vežbanjem (V), nandrolon-dekanoat grupa (ND), kombinovana grupa za ND, testosteron-enantat grupa (TE) i kombinovana grupa za TE (V+TE). AAS su primenjivani u dozi od 20 mg/kg nedeljno, dok je protokol fizičke aktivnosti sprovođen u formi jednosatnog plivanja (5 dana nedeljno). Protokoli su trajali po šest nedelja, nakon čega su vršeni bihevioralni testovi, a potom su životinje žrtvovane u cilju dobijanja uzoraka za serološke i histološke analize. Rezultati: Rezultati bihevioralnog ispitivanja su pokazali da AAS dovode do ispoljavanje anksiogenog i prodepresantnog efekta, uz smanjenje kognitivnih funkcija i tolerancije bola. Hronični protokol fizičke aktivnosti je dovodio do suprotnih bihevioralnih manifestacija. Svi primenjeni protokoli su dovodili do povećanja serumskih koncentracija polnih hormona. Suprafiziološke doze AAS su uzrokovale smanjenje broja parvalbumin pozitivnih interneurona i povećanje broja receptora za androgene hormone u hipokampusu. Fizička aktivnost je dovodila do povećanja parvalbumin pozitivnih interneurona i estrogen α receptora, uz smanjenje receptora za androgene hormone u hipokampusu. Parametri za procenu oksidativnog oštećenja u tkivu hipokampusa su se povećavali nakon tretmana AAS i smanjivali nakon protokola fizičke aktivnosti. Zaključak: Anksiogeni i prodepresantni efekat, uz smanjenje kognitivnih funkcija, nakon primene suprafizioloških doza AAS je bio povezan sa smanjenjem broja parvalbumin pozitivnih interneurona i povećanjem broja receptora za androgene hormone u hipokampusu. Suprotni bihevioralni efekti dobijeni nakon hroničnog trenažnog procesa su bili udruženi sa istovremenim smanjenjem broja androgenih i povećanjem broja estrogen α receptora, uz značajno povećanje broja parvalbumin pozitivnih interneurona u hipokampusu. Introduction: In this study we evaluated behavioral effects of chronic administration of supraphysiological doses of androgenic anabolic steroids (AASs) and program of exercise protocol in rats. Material and methods: The study was performed on 64 Wistar albino rats, 3 months old, weighting 350-400 g, divided into 6 groups: control, exercise group (E), nandrolon-decanoate group (ND), combined group for ND, testosterone-enanthate group (TE), and combined group for TE. AASs were administered in a dose of 20 mg/kg weekly, exercise protocol was performed by means of 1 hour of swimming (5 days per week). All protocols lasted for six weeks, and were followed by behavioral testing, and then the animals were sacrificed in order to obtain the samples for serological and histological analyses. Results: The results of behavioral testing showed AASs-induced anxiogenic and prodepressant effect accompained with decline of cognitive functions and pain tolerance. Chronic exercise protocol resulted in the opposite behavioral manifestations. All applied protocols resulted in increase in sex hormones serum levels. Supraphysiological doses of AASs induced decrease the number of parvalbumin positive interneurons and increase in number of androgen receptors in hippocampus. Exercise protocol resulted in increased number of parvalbumin positive interneurons and estrogen α receptors, accompanied with decreased number of androgen receptors in hippocampus. Parameters for evaluation of oxidative damage in hippocampal tissue were elevated following AASs treatment, and decrease after exercise protocol. Conclusion: Anxiogenic and prodepressant effect, with decline in cognitive functions, following administration of supraphysiological doses of AASs was accompained with decreased number of parvalbumin positive interneurons and increased number of androgen receptors in hippocampus. The opposite behavioral effects achieved following exercise protocol were accompained with simultaneous decline in number of androgen and increase in number of estrogen α receptors, with significant augmentation of parvalbumin positive interneurons number in hippocampus.

REZIME: Dve biljne vrste iz roda Filipendula Mill. (familija Rosaceae), Filipendula ulmaria (L.) Maxim. i Filipendula hexapetala Gilib., poznate kao medunika i suručica, su više- godišnje biljke koje se mogu naći na divljim i kultivisanim staništima u Evropi i Aziji. Obe biljke su korišćene u tradicionalnoj medicini mnogih evropskih zemalja, uključujući i Srbiju, zahvaljujući njihovim diuretičkim, antireumatskim i antiinfla- matornim osobinama. Međutim, naučnih saznanja o hemijskom sastavu F. ulmaria i F. hexapetala, kao i njihovoj biohemijskoj aktivnosti i farmakološkim efektima je vrlo malo. U tom smislu, glavni cilj ove doktorske disertacije bio je odrediti fitohemijski sadržaj i farmakološki potencijal ovih biljaka. U okviru ovih istraživanja kori- šćeni su metanolni ekstrakti nadzemnih delova i korena F. ulmaria (FUA i FUR) i F. hexapetala (FHA i FHR). Za određivanje hemijskog sastava ispitivanih ekstrakata primenjeno je nekoliko različitih tehnika, uključujući spektrofotometrijske metode za određivanje sadržaja jedinjenja fenolnog tipa, zajedno sa standardnim hromatografskim procedurama i hromatografskim procedurama visokih performansi (TLC, HPTLC, HPLC i LC-MS) za kvalitativnu i kvantitativnu analizu sadržaja fenola. Zadatak farmakološkog dela studije bio je istražiti antioksidativnu aktivnost ispitivanih metanolnih ekstra- kata, njihov potencijal u različitim model sistemima, kao i određivanje pH, termalne i gastrointestinalne stabilnosti. Zatim su primenjene metode za određivanje antimi- krobne aktivnosti na odabranim bakterijskim i fungalnim sojevima i citotoksično- sti na tri različite ćelijske linije. Takođe, u okviru ove disertacije ispitivan je antiinflamatorni efekat F. ulmaria and F. hexapetala u smislu njihovog uticaja na enzimsku aktivnost ciklooksigenaza (COX-1 i COX-2) i utvrđivanje antiinflamatornog potencijala, u in vitro i u in vivo uslovima. Štaviše, aktivnost ispitivanih ekstrakata F. ulmaria i F. hexapetala u borbi protiv stanja oksidativnog stresa izazvanog cisplatinom bila je ispitivana preko određivanja biohemijskih parametara seruma i tkiva (bubrega i jetre), kao i praćenjem histopatoloških promena i nivoa geno- i antigenotoksičnosti. Rezultati spektrofotometrijskih analiza F. ulmaria i F. hexapetala pokazali su znatnu količinu ukupnih fenolnih jedinjenja u ekstraktima, naročito flavonoida i fenolnih kiselina u nadzemnim delovima i kondenzovanih tanina i galotanina u ekstraktima korena. Prilikom TLC i HPTLC analiza FUA ekstrakt pokazao je prisustvo rutina, spireozida i izokvercitrina, a u FHA ekstraktu detektovani su kvercetin, spireozid, hiperozid i izokvercitrin. Primenom HPLC-PDA metode potvrđeno je prisustvo spireozida, kao referentne komponente, u ekstraktima nadzemnih delova obe biljne vrste. Prisustvo skoro svih standardnih jedinjenja bilo je ograničeno na nadzemne delove ove dve biljke, dok su u ekstraktima korena detektovani uglavnom samo katehin i epikatehin. Nakon hidrolize ekstrakata potvrđeno je da nadzemni delovi iv sadrže derivate kvercetina i kempferola koje nismo mogli detektovati HPLC anali- zom u nehidrolizovanim ekstraktima. Dalje, primenom LC-MS analize potvrđeno je da svi ispitivani ekstrakti poseduju različite klase fenolnih jedinjenja (oko 50 različitih jedinjenja), većinom fenolnih kiselina, flavonoida, tanina i njihovih derivata. Ekstrakti su ispoljili visoku aktioksidativnu aktivnost u poređenju sa referentnim antioksidantima, paralelno sa njihovim značajnim aktivnostima u procesu lipidne oksidacije i velikom stabilnošću u različitim uslovima. Ekstrakti su pokazali antimikrobne efekte na različite ispitivane mikroorganizme, posebno na bakterije E. coli i E. faecalis (MIC 0.156–0.625 mg/mL), kao i gljive P. cyclopium i F. oxysporum (MIC 2.5–5 mg/mL). F. ulmaria i F. hexapetala ekstrakti (FUA, FUR, FHA i FHR) nisu ispoljili in vitro citotoksičnu aktivnost u svim ispitivanim koncentracijama (IC50 > 50 μg/mL). Svi testirani ekstrakti u koncentraciji od 50 μg/mL inhibiraju enzimsku aktivnost COX-1 i -2, pri čemu su FUA i FHA ekstrakti bili skoro duplo efikasniji od ekstrakata korena odgovarajućih biljaka, sa izuzetkom inhibicije COX-2 od strane FHR ekstrakta (52.21%). Testirani materijali su vrlo slabo inhibirali ekspresiju COX-2 gena u THP-1 ćelijama, u koncentraciji od 25 μg/mL. U testu vruće ploče, kod pacova iz soja Wistar, svi ekstrakti, a posebno ekstrakti biljke F. hexapetala, u dve doze (100 i 200 mg/kg t.m.), izazvale su porast vremena latencije u poređenju sa kontrolnom grupom (p < 0.05). U testu akutne inflamacije indukovane karagenanom, ispitivani ekstrakti u dozama od 100 i 200 mg/kg t.m., delimično ili značajno redukuju maksimalni otok šape pacova sve do 6 h tretmana. Izloženost cisplatini u dozi od 7.5 mg/kg prouzrokovala je značajan porast biohemijskih parametara krvi koji ukazuju na promenu u normalnom funkcionisanju jetre i bubrega i markera oksidativnog stresa u tkivima, praćeno nekim histopatološkim promenama u tkivu bubrega i jetri eksperimentalnih životinja i visokim nivoom genotoksičnosti. Administracija ekstrakata F. ulmaria i F. hexapetala u tri različite koncentracije (100, 200 i 400 mg/kg/dan) u trajanju od 10 dana, rezultovala je smanjenjem oksidativnog stresa u tkivima i opadanjem serumskih parametara. Takođe, ispitivani ekstrakti smanjili su genotoksičnost cisplatine. SUMMARY: Two plant species from genus Filipendula Mill. (fam. Rosaceae), namely Filipendula ulmaria (L.) Maxim. and Filipendula hexapetala Gilib., known as meadowsweet and dropwort, are perennial herbs found in wild and cultivated habitats in Europe and Asia. Both of them have been used in traditional medicine of most European countries including Serbia, based on theirs diuretic, antirheumatic and anti-inflammatory properties. However, there is little scientific evidence on chemical composition of F. ulmaria and F. hexapetala as well as their biochemical activity and pharmacological effects. In that regard, the main purpose of this PhD thesis was to evaluate the phytochemical composition and pharmacological potential of these plants. In this study were used methanolic extracts of aerial parts and roots of F. ulmaria (FUA and FUR) and F. hexapetala (FHA and FHR). For the phytochemical characterization several different techniques were applied, including spectrophotometrical methods for determination of the composition of different classes of phenolic compounds, together with standard and high performance chromatographical procedures (TLC, HPTLC, HPLC and LC-MS) for evaluation of phenolic composition qualitatively and quantitatively. The aim of pharmacological part of the study was to investigate the antioxidant activity of the tested methanolic extracts, their potential in different model systems, as well as pH, thermal and gastrointestinal stability studies. In addition, assays for determination of antimicrobial activity on selected bacterial and fungal strains and cytotoxicity on three different cell lines were carried out. Also, in this Dissertation were evaluated F. ulmaria and F. hexapetala anti-inflammatory effects regarding theirs impact on cyclooxygenases (COX-1 and COX-2) enzymatic activity and assessment of anti-inflammatory potential, both in in vitro and in vivo conditions. Moreover, activity of the tested extracts of F. ulmaria and F. hexapetala against cisplatin-induced oxidative stress in vivo was estimated via determination of serum and tissues (kidneys and liver) biochemical parameters, as well as monitoring histopathological changes and the levels of geno- and antigenotoxicity. The results of spectrophotometrical analysis of F. ulmaria and F. hexapetala showed considerable total content of phenolic compounds in the extracts, especially flavonoids and total phenolic acids in aerial parts and condensed tannins and gallotannins in root extracts. In TLC and HPTLC analysis FUA extract showed the presence of rutin, spiraeoside and isoquercitrin and in FHA extract quercetin, spiraeoside, hyperoside and isoquercitrin were detected. HPLCPDA analysis indicated presence of spiraeoside, as a reference compound, in the aerial part extracts of both plant species. The presence of almost all standard phenolic compounds was limited to the aerial parts of these two plants, whereas the root extracts contain only catechin and epicatechin. After hidrolysis of the extracts was confirmed that the aerial part extracts contain several derivatives of quercetin and kaempferol that we were unable detect via HPLC analysis before the hydrolysis. Further, in LC-MS analysis it was confirmed that all tested extracts possess a variety of phenolic compounds (around 50 different compounds), mainly phenolic acids, flavonoids, tannins and their derivatives. The extracts exerted high antioxidant vi activities compared to the reference antioxidants, paralleled by their considerable activities against lipid oxidation process and great stability in different conditions. The extracts revealed an interesting antimicrobial effect against the tested microorganisms, especially bacteria E. coli and E. faecalis (MIC 0.156–0.625 mg/mL), and fungi P. cyclopium and F. oxysporum (MIC 2.5–5 mg/mL). F. ulmaria and F. hexapetala extracts (FUA, FUR, FHA and FHR) had no in vitro cytotoxic activity at all applied concentrations (IC50 > 50 μg/mL). All tested extracts at a concentration of 50 μg/mL were able to inhibit COX-1 and -2 enzyme activities, whereby FUA and FHA extracts were double as effective as the root extracts of respective plants, with the exception of COX-2 inhibition by FHR extract (52.21%). Extracts hardly inhibited the level of COX-2 gene expression in THP-1 cells, at a concentration of 25 μg/mL. In the hot plate test using Wistar rats, all extracts, but especially extracts of F. hexapetala, in two doses (100 and 200 mg/kg b.w.), exhibited an increase in latency time when compared with the control group (p < 0.05). In the carrageenan-induced acute inflammation test, tested extracts at doses of 100 and 200 mg/kg b.w., were able to moderately or significantly reduce the mean maximal swelling of rat paw until 6 h of treatment. Exposure to cisplatin at a dose 7.5 mg/kg caused significant increase in blood biochemical parameters of liver and kidneys function and tissue oxidative stress markers along with some histopathological changes in kidney and liver tissues of experimental rats and high level of genotoxicity. Administration of F. ulmaria and F. hexapetala extracts at three different concentrations (100, 200 and 400 mg/kg/day) for 10 days resulted in a reduction of oxidative stress in tissues and decrease of serum parameters. Moreover, tested extracts attenuated the genotoxicity of cisplatin.

Cilj ove studije je bio da ispita efekte administracije različitih agonista i antagonista N-metil-D-aspartatnih receptora na funkcionisanje miokarda i koronarni protok izolovanog srca pacova, kao i ulogu biomarkera oksidacionog stresa u dobijenim promenama. Metode. U istraživanju je analizirano 240 pacova (Wistar albino soj, muški pol, starosti 8 nedelja, telesne mase 250±50g) kojima se izolovalo srce i perfundovalo metodom retrogradne perfuzije po Langendorfu (Langendorff apparatus, Experimetria Ltd, 1062 Budapest, Hungary) pri konstantnom koronarnom perfuzionom pritisku od 70 sm H2O. Istraživanje je bilo podeljeno u šesnaest (16) eksperimentalnih grupa. Vrednost koronarnog protoka su određivane floumetrijski. U levoj komori su kontinuirano praćeni parametri funkcije leve komore: a) dp/dt max - maksimalna stopa promene pritiska u levoj komori, b) dp/dt min - minimalna stopa promene pritiska u levoj komori, v) SLVP - sistolni pritisak leve komore, g) DLVP - dijastolni pritisak leve komore i d) HR - srčana frekvencija. U uzorcima koronarnog venskog efluenta spektrofotometrijskim metodama su određivani sledeći biomarkeri oksidacionog stresa: indeks lipidne peroksidacije - meren kao TBARS, azot monoksid u formi nitrita (NO2-), superoksid anjon radikal (O2-), i vodonik peroksid (H2O2). Rezultati. Rezultati istraživanja su prikazani na 60 tabela i 30 grafikona. Sumarno posmatrano, primenjeni agonisti i antagonisti N-metil-D-aspartatnih receptora su značajno menjali funkcionisanje miokarda, pri čemu su najmanje promene uočavane u slučajevima istovremene primene agonista i antagonista. Kardiodinamski efekti su u velikoj meri bili praćeni promenama u vrednostima biomarkera oksidacionog stresa. Zaključak. I aktivacija i inhibicija N-metil-D-aspartatnih receptora pokazuje negativne efekte na rad srca. Dobijeni rezultati ukazuju na bitnu ulogu ovih receptora u regulaciji srčanog rada i koronarne cirkulacije, kao i moguć značaj u razvoju određenih patoloških stanja. Indukcija oksidacionog stresa, kao i uloga slobodnih radikala kao signalnih molekula, verovatno posreduju u navedenim efektima. Cilj ove studije je bio da ispita efekte administracije različitih agonista i antagonista N-metil-D-aspartatnih receptora na funkcionisanje miokarda i koronarni protok izolovanog srca pacova, kao i ulogu biomarkera oksidacionog stresa u dobijenim promenama. Metode. U istraživanju je analizirano 240 pacova (Wistar albino soj, muški pol, starosti 8 nedelja, telesne mase 250±50g) kojima se izolovalo srce i perfundovalo metodom retrogradne perfuzije po Langendorfu (Langendorff apparatus, Experimetria Ltd, 1062 Budapest, Hungary) pri konstantnom koronarnom perfuzionom pritisku od 70 sm H2O. Istraživanje je bilo podeljeno u šesnaest (16) eksperimentalnih grupa. Vrednost koronarnog protoka su određivane floumetrijski. U levoj komori su kontinuirano praćeni parametri funkcije leve komore: a) dp/dt max - maksimalna stopa promene pritiska u levoj komori, b) dp/dt min - minimalna stopa promene pritiska u levoj komori, v) SLVP - sistolni pritisak leve komore, g) DLVP - dijastolni pritisak leve komore i d) HR - srčana frekvencija. U uzorcima koronarnog venskog efluenta spektrofotometrijskim metodama su određivani sledeći biomarkeri oksidacionog stresa: indeks lipidne peroksidacije - meren kao TBARS, azot monoksid u formi nitrita (NO2-), superoksid anjon radikal (O2-), i vodonik peroksid (H2O2). Rezultati. Rezultati istraživanja su prikazani na 60 tabela i 30 grafikona. Sumarno posmatrano, primenjeni agonisti i antagonisti N-metil-D-aspartatnih receptora su značajno menjali funkcionisanje miokarda, pri čemu su najmanje promene uočavane u slučajevima istovremene primene agonista i antagonista. Kardiodinamski efekti su u velikoj meri bili praćeni promenama u vrednostima biomarkera oksidacionog stresa. Zaključak. I aktivacija i inhibicija N-metil-D-aspartatnih receptora pokazuje negativne efekte na rad srca. Dobijeni rezultati ukazuju na bitnu ulogu ovih receptora u regulaciji srčanog rada i koronarne cirkulacije, kao i moguć značaj u razvoju određenih patoloških stanja. Indukcija oksidacionog stresa, kao i uloga slobodnih radikala kao signalnih molekula, verovatno posreduju u navedenim efektima.

Uvod: Homocistein (Hcy) je semi-esencijalna aminokiselina koja sadrži sumpor dobijen iz metionina. In vitro i in vivo studije na pacovima pokazale su alteraciju parametara oksidativnog stresa nakon primene metionina. Hiperhomocisteinemija (HHC) je uključena u patogenezu brojnih bolesti kako svojim prooksidantnim dejstvom tako i oštećenjem antioksidativne zaštite. L-cistein i N-acetil-L-cistein prepoznati su kao supstance sa antioksidativnim kapacitetom u digestivnom traktu. Jedan od načina na koji HHC menja kontraktilni odgovor creva jeste i modulacija nitrergičke neurotransmisije. Studije sprovedene na pacijentima sa HHC ukazuju na to da povišene vrednosti Hcy u plazmi smanjuju stvaranje azot monoksida (NO) i njegove efekte. Cilj ove studije je da utvrdi da li akutna stimulacija homocisteinom ili subhronično opterećenje metioninom dovodi do pojave oksidativnog stresa, i da li L-cistein i N-acetil-L-cistein kao dokazani antioksidansi mogu modulirati efekte subhronične aplikacije metionina. Takođe cilj ovog rada bio je da ispita efekte najtoksičnijeg metabolita homocisteina, tj. D,L-homocistein tiolaktona na kontraktilnost izolovanog creva pacova. Materijal i metode: Za protokol akutne HHC in vivo životinje su bile podeljene u dve grupe (6 po grupi): 1. 1 ml 0,9% NaCl i.p.; 2. 0,6 μmol/g tm D,L- homocisteina i.p.. Nakon 2 sata boravka u laboratorijskim uslovima, životinje su žrtvovane, a tkiva creva i jetre su pripremljena za određivanje pokazatelja oksidativnog statusa (CAT, GPx, SOD, TAS i indeks lipidne peroksidacije). Radi ispitivanja efekata akutne HHC na izolovana tkiva (in vitro uslovi) parametri oksidativnog stresa su određivani u tkivima creva i jetre inkubiranim u Tirodovom rastvoru i D,L-homocistein tiolaktonu (10 μmol/L) u toku 3 h. U supernatantu su određivani parametri oksidativnog stresa (CAT, TBARS, TAS). Pratio se tonus, amplituda i frekvencija spontanih kontrakcija izolovanog creva u Tirodovom rastvoru i u prisustvu D,L-homocistein tiolaktona i supstanci koje utiču na NO posredovanu neurotransmisiju (L-Arginin-10 μmol/L, L-NAME-30 μmol/L)... Introduction: Homocysteine (Hcy) is semi-essential amino acid which contains sumpor from methionine. In vivo and in vitro studies on rats showed alteration of oxidative stress parameters after methionine administration. Hyperhomocysteinemia (HHC) takes part in pathogenesis of various diseases with its prooxidant capacity, and by damaging antioxidative defence as well. L-cysteine and N-acetyl-L-cysteine are substaces with antioxidative capacity in the gut. One of the pattern by which HHC change the contractile response of the gut is modulation of the nitrergic neurotransmission. Studies included patients with HHC showed that increased plasma Hcy concentrations decreased NO production and its effects. This research aimed to investigate effects of acute Hcy stimulation or subchronic methionine administration on oxidative stress paraneters, and L-cysteine and N-acetyl-L-cysteine modulation of subchronic methionine load effects. Also, the aim was to investigate the effects of the most toxic metabolite of homocysteine, D,L-homocysteine thiolactone, on the contractility of isolated segments of the intestine. Material and methods: For the acute HHC protocol in vivo, animals were divided into two groups (6 per group): 1. 1 ml 0.9% NaCl i.p.; 2. 0.6 μmol/g tm D,L- homocysteine i.p. After 2h in laboratory conditions, animals were sacrified, and gut and liver tissues were taken for further analysis (CAT, GPx, SOD, TAS, index of lipid peroxidation). For investigation of the effects of the acute HHC in vitro, oxidative stress parameters were determined in the gut and the liver incubated in Tyrode solution and D,L-homocysteine thiolactone (10 μmol/L) during 3h. In the tissue supernatant oxidative stress parameters were analyzed (CAT, TBARS, TAS). The tone, amplitude and frequency of the contractions of the isolated intestine segments were measured in Tyrode solution and in the presence of D,L-homocysteine thiolactone and substances which modulates NO transmission (L-Arginin-10 μmol/L, L-NAME-30 μmol/L). For subchronic methionine load animals were divided into four groups (n=6): 1...

Cilj ove studije je bio da ispita i utvrdi status hidriranosti mladih košarkaša tokom jednog višednevnog turnira. Metode. Studija je sprovedena tokom turnira Evropskog prvenstva za mlade košarkaše do 20 godina „U-20 Division "B" European Championship“ u trajanju od 4 dana. Studija je obuhvatila 96 sportista iz 8 nacionalnih selekcija koje su učestvovale na ovom takmičarskom turniru. Sakupljani su uzorci urina neposredno nakon buđenja, pre i nakon utakmice. Pre i nakon utakmice merena je telesna težina koja je zajedno sa količinom unosa tečnosti i količinom uzorka urina nakon utakmice korišćena za procenu nivoa dehidratacije The aim of this study was to investigate and establish the hydration status of young basketball players during a multi-day tournament. Methods. The study was conducted during the tournament of the European Championships for young basketball players up to 20 years"U- 20 Division "B" European Championship" for a period of 4 days. The study included 96 athletes from eight national teams that took part in this competition tournament. Urine samples were collected immediately after waking up, before and after the game. Before and after the match body weight was measured, and, together with the amount of fluid intake and urine samples after the game, was used to assess the level of dehydration.

The study included 20 New Zealand White rabbits with surgically isolated segments of left and right common carotid artery. The animals were divided into four groups: control group- normal feeding and three experimental groups with 1% cholesterol added to normal feeding (atherogenic diet) during 8, 10 and 12 weeks. The isolated segment of rabbit carotid artery was used under constant perfusion flow and pressure-induced (0 mmHg and 140 mmHg) blood vessel distension, with the possibility to change and precisely calculate shear stress during the experiment. In order to examine 125I-LDL ransport the continual 10-min perfusion was used (100 μl/min) (Steady state method). The measured 125I-LDL specific activity in each sample was used to obtain radioactivity-time curves, that is, dilution profiles for 125I-LDL during its flow through the blood vessel at a set value of perfusion pressure. The evaluation of 125I LDL transport into isolated blood vessel wall was calculated as difference between inflow and outflow dose of 125I-LDL-within the period of Steady state. Obtained results are showed and well documented with 3 tables, 8 figures and 2 mathematical equations. The results showed increased LDL transport after removal of endothelium and the pressure-induced (0 mmHg and 140 mmHg) blood vessel distension has its influence at LDL transport. It was showed that in conditions of prolonged hyperlipidaemia (atherogenic diet) with low pressure-induced blood vessel distension (0 mmHg) LDL transport into blood vessel wall is ,decreased as well as values of shear stress. However, with high pressure-induced blood vessel distension (140 mmHg) LDL transport into blood vessel wall is increased although values of shear stress increase too.

Cilj ove studije je bio da ispita toleranciju na toplotni stres usled fizičkog napora u grupama ispitanika podvrgnutih fizičkom naporu koji su prethodno izloženi pasivnoj, odnosno aktivnoj aklimatizaciji, kao i da utvrdi uticaj aklimatizacije na fizičku sposobnost i funkcije hormonskog, enzimskog i hemostatskog sistema. Metode. Ispitivanjem je obuhvaćeno ukupno 40 muškaraca, studenata iste klase Vojne Akademije u Beogradu, odsek KOV, starosti od 19-21 godine, podeljenih metodom slučajnog izbora prema tablicama slučajnih brojeva u 4 grupe (K, 0, P i A grupa). Ispitanici iz K grupe su podvrgnuti testu termotolerancije u komfornim uslovima, uz submaksimalno fizičko opterećenje; iz 0 grupe podvrgnuti su istom testu u uslovima tople sredine, P grupa se prethodno izlaže pasivnoj 10-dnevnoj aklimatizaciji, a A grupa aktivnoj aklimatizaciji istog trajanja. Ispitivanje antropometrijskih i ergometrijskih karakteristika obuhvatilo je: merenje telesne visine (cm), telesne mase (kg), uhranjenosti i sadržaja telesne masti. Ergometrijske karakteristike (VO2max) ispitivane su indirektno, preko pulsa, metodom po Brusu, uz korišćenje pokretne trake. Svakom ispitaniku je u dva navrata (pre i posle testa toplotnog stresa) uzet uzorak venske krvi. Biohemijski parametri (broj leukocita i trombocita, protrombinsko vreme, antitrombin III, glukoza, amonijak i BUN) mereni su standardnim metodama, kao i sledeći enzimi (AST, ALT, LDH, kreatin-kinaza) i hormoni: FT4, TSH, kortizol, prolaktin, testosteron i insulin. Rezultati. Rezultati istraživanja sistematično su prikazani i dobro dokumentovani sa 23 tabele i 30 grafikona. Pokazano je da: 1) postoji visok stepen homogenosti studijskog uzorka, 2) između ispitivanih grupa nije bilo razlike u vrednostima VO2max, 3) aklimatizacija poboljšava sposobnost organizma da održi termoregulaciju tokom fizičke aktivnosti uz prisustvo toplotnog stresa, 4) ispitanici podvrgnuti aklimatizaciji su imali niže vrednosti srčane frekvence dok vrsta aklimatizacije ne menja značajnije njen efekat na brzinu rada srca; 5) analiza biohemijskih parametara generalno pokazuje da aklimatizacija povoljno deluje na ublažavanje akutnih upalnih procesa i time ograničava posledična mišićna oštećenja, pri čemu izgleda da pasivna aklimatizacija ostvaruje pozitivnije dejstvo, 6) aklimatizacija može biti od značaja za kontrolu koagulacionog statusa tokom toplotnog stresa, 7) aklimatizacija nije imala bitniji uticaj na funkciju ispitivanih endokrinih žlezda tokom toplotnog stresa (osim prolaktina). Zaključak. Aklimatizacija poboljšava sposobnost organizma da održi termoregulaciju tokom fizičke aktivnosti uz prisustvo toplotnog stresa, dok oblik aklimatizacije (pasivna ili aktivna) ne menja bitno efekat izlaganja samoj aklimatizaciji. Analizom biohemijskih parametra generalno možemo zaključiti da aklimatizacija povoljno deluje na ublažavanje akutnih upalnih procesa i time ograničava posledična mišićna oštećenja, pri čemu izgleda da pasivna aklimatizacija ostvaruje pozitivnije dejstvo. Generalno posmatrano pasivni tip aklimatizacije, može biti od značaja za kontrolu pro-/anti koagulacionog statusa koji time može zadobiti veću pažnju u smislu uključenja ove procedure u pripremu vojnika tokom boravka u toplim klimatskim uslovima. Sumarno posmatrano, uticaj aklimatizacije na hormonske pokazatelje ističu njen značaj u odgovoru endokrinog sistema vojnika za obavljanje vojnih aktivnosti u toplim klimatskim uslovima. he aim of this study was to investigate the tolerance to heat stress due to physical exertion in groups of subjects undergoing physical exertion that were previously exposed to passive, or active acclimatization, as well as to determine the effect of acclimatization on physical ability and function of the hormone, enzymatic, and the hemostatic system. Methods. The study involved 40 men, students of the same class of the Military Academy in Belgrade, Department of KOV, aged 19-21 years, divided randomly according to the table of random numbers into 4 groups (K, 0, P and A group). Respondents from K group were subjected to test thermotolerance in comfortable conditions, with submaximal physical load; from 0 group subjected to same test conditions in a warm environment; P group previously exposed to passive 10-day acclimatization; and A group of active acclimatization of the same duration. Investigation of anthropometric and ergometric characteristics included: body height (cm), body weight (kg), nutritional status and body fat composition. Ergometer characteristics (VO2max) were studied indirectly through pulse method by Bruce, with the use of a conveyor belt. Each subject, uderwent venous blood sampling, on two occasions (before and after heat stress test). Biochemical parameters (white blood cell and platelets count, prothrombin time, antithrombin III, glucose , ammonia, and BUN) were measured by standard methods, and the following enzymes (AST, ALT , LDH, creatine kinase), and hormones: FT4, TSH, cortisol, prolactin, testosterone and insulin. Results. The results are systematically presented and well documented within 23 tables and 30 charts. It is shown that: 1) there is a high degree of homogeneity of the study sample, 2) between the groups there were no difference in the values of VO2max, 3) acclimation improves the body's ability to maintain thermoregulation during exercise in the presence of heat stress, 4) subjects underwent acclimatization had lower heart rate, while type of acclimation does not change significantly heart rate; 5) analysis of biochemical parameters in generally shows that beneficial effect of acclimatization on the alleviation of acute inflammatory processes, and thus limiting consequential damage of muscles, where it appears that the passive acclimation achieves more positive effects, 6) acclimatization may be important in control of coagulation during the heat stress, 7) acclimation does not have significant influence on the function of an endocrine glands (except prolactin) during heat stress. Conclusion. Acclimatization improves body's ability to maintain thermoregulation during exercise in the presence of heat stress, while the type of acclimatization (passive or active) does not change significantly the effect of acclimatization itself. By the analysis of biochemical parameters, in general, it can be concluded beneficial effect of acclimatization on the alleviation of acute inflammatory processes, and thus limiting consequential muscle damage, where it appears that passive acclimatization achieved more positive influence. Generally viewed, passive acclimatization may be of importance for the control of pro-/anti coagulation time, which can paid more attention in terms of involvement of these procedures in the preparation of soldiers during warm enviorement. In summary, the effect of acclimatization on hormonal indicators highlight its importance in the response of the endocrine system of soldiers performing military activities in warm climates.

Istraživanje je koncipirano tako da ispita uticaj programiranog fizičkog vežbanja na aktivnost pro i antiinflamatornih citokina i oksidativnih enzima, kao i na morfo-funkcionalne parametre. Korelacijom je dokazivana jačina povezanosti svih oksidativnih enzima, inflamatornih citokina, i morfo-funkcionalnih parametara nakon sprovedenog šestomesečnog trenažnog ciklusa. Svi rezultati sportista su upoređivani sa vrednostima nesportista u mirovanju. Prvi deo istraživanja obuhvatio je 28 fudbalera, starosti 12-13 godina i najmanje petogodišnjim trenažnim iskustvom, i 28 dečaka iste starosti, koji nemaju programiranu fizičku aktivnost. Svi su podvrgnuti merenju telesne kompozicije. Prvi deo istraživanja sastojao se od uzimanja uzoraka krvi u miru i nakon progresivno rastućeg testa opterećenja radi određivanja nivoa biohemijskih parametara oksidativnog stresa (superoksid anjon radikal, vodonik peroksid, azot monoksid, indeks lipidne peroksidacije, superoksid dismutaza,katalaza i redukovani glutation) i inflamatornih citokina (tumorske nekroze faktor alfa i interleukina 6). Drugi deo istraživanja je obuhvatao samo sportiste. Ponovljen je progresivni rastući test opterećenja kao i uzimanje uzoraka venske krvi radi ponovljenih biohemijskih testova svih parametara oksidativnog stresa i inflamatornih citokina u cilju procene nivoa njihove aktivnosti nakon sprovedenog šestomesečnog programa treninga. Rezultati naše studije pokazuju da programiran trenažni proces dovodi do pozitivne aktivacije antioksidativnih enzima prvog odbrambenog zida, sniženog inflamatornog odgovora i pozitivnih morfo - funkcionalnih promena. Korelacija redoks ravnoteže i praćenih citokina pokazuje nisku povezanost. Morfo-funkcionalni parametri pokazuju slabu ili nikakvu povezanost sa redoks ravnotežom i inflamatornim citokinima. The research was designed to examine the effects of programmed physical exercise on the activity of pro- and anti-inflammatory cytokines and oxidative enzymes, as well as on the morpho-functional parameters. The correlation was used to assess the strength of relationship between oxidative enzymes, inflamatory citokines and morphofunctional parameters after 6 months of programmed football training. All the results of athletes were compared with results of non athletes at rest. The investigation included 28 players with minimum 5 years of sports experience, aged 12-13 years, and 28 age/matched boys not engaged in physical activity. All underwent measurement of body composition.The first part of the research included blood sampling at rest and after progressively increasing load test to determine the levels of biochemical parameters of oxidative stress (superoxide anion radical, hydrogen peroxide, nitric oxide, index of lipid peroxidation, superoxide dismutase, catalase and reduced glutathione) and inflammatory cytokines (tumor necrosis factor alpha and interleukin 6). The second part of the study included only the athletes. Progressively increasing load test was performed and venous blood samples taken in order to assess changes in biochemical parameters of oxidative stress and inflammation due to six/month training programme. The results of the research show that programmed training leads to positive activation of antioxidative enzymes of the first defense wall, decreased inflamatory response and positive morphofunctional changes. Correlation of redox balance and monitored cytokines showed a low relationship. Morpho - functional parameters showed poor or no correlation with the redox balance and inflammatory cytokines.