Search

Bu çalışma, İstanbul’daki Hristiyan ve Müslüman mabedlerinde okunan Zebur, İncil ve Kuran-ı Kerim ayetlerinin karşılaştırmalı müzikal analizini içermektedir. İlgili dini grupların okuyucularından Rast, Hüzzam ve Hicaz makamlarında temin edilen okuyuşlar öncelikle notaya alınmıştır. Ardından bilgisayar destekli ses analiz programları kullanılarak icralarda kullanılan perdeler, aralıklar ve bunların arasındaki sent cinsinden mesafeler tespit edilmiştir. Bu şekilde nazari sistemler ile icraların karşılaştırılması amaçlanmıştır. İcralarda bulunan uzayan hecelerdeki melodik yapılar ve sus süreleri de incelendikten sonra ilgili gruplar arasında karşılaştırma ve değerlendirmeler yapılmış, icralar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmiştir.--------------------This study consists of a comparative musical analysis of Psalms, New Testament andQuran read in the Christian and Muslim temples in Istanbul.The cantillations recited according to Rast, Hüzzam and Hicaz maqams by the reciters ofrelated religious groups were firstly noted. Then, by using computer aided audio analysisprograms, the tones, intervals used in performances and the distances between them in termsof cents were determined. In this way, it is aimed to compare the theoretical systems andperformances.After examining the melodic structures in the elongated syllables and the silencedurations, comparisons and evaluations had been made between the related groups and thesimilarities and differences between the performances had been determined.

Anadolu Selçuklu Sanatı deyince hiç kuşkusuz akla XII. ve XIII. yüzyıllarda Anadolu'da inşa edilmiş olan mimari yapılar gelmektedir. Göçebe Türkmen boylarının yerleşik hayata geçişinin en bariz sembolü olan bu yapılar başta camiler olmak üzere medrese, han, kervansaray, türbe, köşk ve şehir surlarıdır. Bu yapıların üzerindeki bezemeler oldukça yoğundur. Geometrik desenlerin ön planda olduğu tezyinatta rumi kompozisyonları ile birlikte bitkisel motifler de kullanılmıştır. Anadolu Selçuklu üslubunu okuyabilmek açısından önemli bir yere sahip olan mimari eserlerin yanında kitap sanatları da Selçuklu Sanatına ışık tutmak açısından kıymetlidir. XIII. yüzyılda Anadolu'ya göç etmiş birçok alim ve mutasavvıfın kaleme almış oldukları eserler ilim ve irfan açısından önemli olmakla birlikte sanat değeri de taşımaktadırlar. Bu dönemde Anadolu'ya göç ederek Türk halkını yaşantısı ve eserleri ile etkilemiş ve yön vermiş isimlerden birisi de Mevlana Celaleddin Rumi'dir. Mevlana'nın eserleri Mesnevî, Divan-ı Kebîr, Fîhi Ma Fîh, Mecalis-i Seb'a, Mektubât ve Rubaiyât Farsça kaleme alınmış ve edebî yönü de oldukça kuvvetli eserlerdir. Edebî olarak sanat yönü gelişmiş bu eserlerin Mevlevilik yolunun öğretisini içermesi ve Mevlevilikte sanatın yerini göstermesi açısından da ayrı bir önemi vardır. XIV. yüzyılda Mevlana'nın eserlerinin özellikle Mevlevi sanatkarlar tarafından çoğaltılarak istinsah edilmesi yaygınlaşmıştır. Kendisi de bir Mevlevi olan Emir Satı el-Mevlevî'nin yine bir Mevlevî olan katip Hasan b. Osman'a hazırlatmış olduğu eserler Selçuklu üslubunu kitap sanatları üzerinden okuyabilmeye olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada tezyini açıdan incelemesi yapılan Konya Mevlana Müzesi 68-69 numaralı Divan-ı Kebîr, Anadolu Selçuklu kitap sanatlarına kaynak teşkil etmesi bakımından önemli bir konuma sahiptir. When we talk about Anatolian Seljukian art without doubt we think about architectural buildings that are constructed in XII. and XII. centuries. These buildings which are composed of mosques, madrasas, inns, caravanserais, tombs, pavilions and city walls are the most apparent symbols of the transition of Turkish nomadic tribes to a settled life. The decorations in these structures are very rich. While geometric patterns are at the forefront of these ornaments, rumi compositions and plant motifs are also used in them. Along with the architectural buildings that are really important in understanding the Anatolian Seljukian style, the artworks in the books are also essential in shedding light to Seljukian art. As these works written by many scholars and Sufis that migrated to Anatolia in XIII. century are crucial in terms of knowledge they are also valuable with regards to art. One of the figures who migrated to Anatolia and who have affected and dominated the Turkish society with his life and works is Mevlana Celaleddin Rumi. Mevlana's works such as Mesnevî, Divan-ı Kebîr, Fîhi Ma Fîh, Mecalis-i Seb'a, Mektubât and Rubaiyât are written in Persian and are strong in literature. These literary works which are developed in art are essential in demonstrating Mevlevi teachings and showing the place of art in Mevleviyeh. During XIV. century it became a widespread practice to reproduce the works of Mevlana by copying them especially the Mevlevî artists. The works prepared by clerk Mevlevi Hasan b. Osman upon the request of Emir Sati El-Mevlevî's enable us to examine Seljukian art through books. Konya Mevlana Museum's Divan-ı Kebîr which is numbered 68-69 that is studied in this work is important because it provides a basis for Anatolian Seljuk book art. 187

Text in Turkish ; Abstract: Turkish and English Includes bibliographical references (leaves: 228-233) xiii, 237 leaves Bizans sanatında her bir nokta inançla örülüdür. Bu da onu Ortaçağ dönemi boyunca oldukça farklı bir noktada tutmuştur. Bizans sanatı, değişimle beslenen bir sanat değildir. Yenilik yerine varolanı en iyiye dönüştürmek için uğraşılmıştır. Tıpkı bir ağaç gibi kökleri vardır bu kökleri yerinden söküp atmak yerine o köklerden beslenip gelişmek ve yükselmek söz konusu olmuştur. Söz konusu bu seçim, elbette köklerini kutsal bir kitaptan alan sanat için beklenen bir şeydi. İncil’in yeni bir versiyonunu beklemiyorlardı ya da başka bir Mesih’in gelmesini de. Cyril Mango'nun da değindiği üzere Bizans düşüncesi, "Tek Tanrı, tek imparatorluk, tek din" mottosuyla özetlenebilir. İmparatorluğun kurulduğu şehrin planlaması bile bize aynı düşünceyi gösterir; fetih fikrinden ziyade sahip olunan şehri en iyiye dönüştürmüş ve korumuşlardır. İmparatorluğun oluşturduğu sanat fetih sonrasında Ortodoks toplumunda yerini bulmuştur. Bizans mottosuyla bağlantılı olarak da liturji değişmeden Ortodoks törenlerinde kendini gösterir. İsa’nın hayatı bu liturjik törenlerde yeniden canlandırılmaktadır. Bu liturjik törenlerin içerisinde kutsal işlemeler Bizans’dan beri önemli bir yer tutmaktadır. Toplumun kentteki yaşamlarını anlayabilmek; hem dini yapıdaki ritüellere hem de mahallelerdeki yaşama projektör tutmakla mümkün olabilecektir. Bu kutsal kumaşlar içerisinde Epitafion Kutsal Yas haftasının merkezinde yer alıp üzerindeki sahneler sayesinde de içerdiği teolojik ve liturjik anlam dışında ayrıca kumaşcılık sanat örneklerindendir. Kutsal kumaşlar konusunda Türkiye’de sınırlı sayıda bilgi olduğundan ve kaynak eksikliğinden dolayı araştırma ele alınıp, Epitafionların ikonografik olarak incelenmesi yapılmıştır. Araştırma için özellikle İstanbul’un fethinin takibiyle 18 ve 19. yüzyıllarda yenilenmeler sonucu oluşturulan İstanbul'da varlıklarını devam ettiren Rum cemaatinin en önemli kültürel varlıkları kiliseler ziyaret edilmiştir. Bu yenilenmeler de göz önüne alınarak, dönemsel bağlamda Fener Rum Patrikhanesi’ne bağlı olan 19. yüzyıl kiliselerindeki dönem olarak da paralel olan Epitafion işlemeleri belgelenip, araştırılmıştır. Bu kiliselerin 2017 yılı itibariyle de halihazırdaki durumları hakkında da kısa bilgi verilmiştir. Araştırma boyunca ziyaret edilen 48 kilisede, belgelenen toplam 53 Epitafion bulunmaktadır. Bu Epitafionlar arasında da farklılıklar görülmekte ve bu farklılıklarından dolayı da belli grupsal başlıklar altında ele alınmaktadır. Erken tarihli olan işlemelerin çoğu şu an kilisede yer almamaktadır. Bunun iki nedeni bulunmakta olup; kiliselerin bir çoğunda cemaat azalmasından ötürü törenlerin de azalmasından ve koruma amaçlı olarak Fener Rum Patrikhanesinin arşivinde korunmasından kaynaklanmaktadır. In Art of Byzantine every stage is coated with faith. And that kept it in a different place throughout the Medieval Period. Art of Byzantine is not an art form that feeds on change. Instead of novelty, converting the already existent superlative was strived upon. It has roots just like a tree and instead of ripping these roots apart, to b get nourished and improve from those roots and ascending has been the point in question. This choice in question, surely was epected from art form that tooks it’s roots from a sacred text. They weren’t expecting a new version of the Holy Bible or an ascending of a new messiah. As Cyril Mango also pointed out, school of Byzantine can be summed up with the motto of, "One God, One Empire, One Religion" Even the planning of the city which emperorship was built on şehrin planlaması shows us the same school of thought; Instead of the idea of conquest, they’ve turned the already possessed city to superlative and preserved it. Art constituted by Emperorships has set it’s place in Orthodox society after the conguest. Liturgy with regards to Byzantine Motto, reveals itself in Orthodox ceremonies without alteration. Christ’s life iss reenacted in this liturgic ceremonies. Within these liturgic ceremonies sacred embroidery keeps a crucial place since Byzantine. Being able to understand the lives the community within the boroughs; can only be only possible projecting both the ceromonies in religious structurehem and the life in suburbs. Within these sacred fabrics by the means of the scenes which besides concluding theological and liturgical meaning and being at the center of the Holy Week is also an example of the art of embroidery. Because there’s a limited knowledge on sacred embroidments and due to the lack of sources, research has been tackled, especially following the fall of Constantinapole, Churches consituted by the outcome of renewals in 18th and 19th centuries which are the most important cultural heritage of Rum Community continuing their existince in Istanbul are payed a visit. Considering this renewals, Also considering this renewals parallel aged Epitaphion enbroidments in churches belonging to Ecumenical Patriarch of Constantinople are invested and documented upon. Also a short informing on these churches’ state as for 2017 has been made. 48 churches that are payed a visit throughout this research, houses 53 documented Epitaphios in total. Differences within these Epitafios are observed and as the result of these differences they’re handled in certain topical titles. Recent dated embroideries are not housed by the church at this moment. This has two reasons; One of which is lessening of ceremonies as the result of decrease in congregation in many of the churches and being preserved Ecumenical Patriarch of Constantinapole Archives for the purposes of protection. Giriş Hristiyan Ortodoks İnancında Ölüm, Anastasis Kavramları ve Görsel Teslimiyet Hristiyan Ortodoks İnancından Ölüm Kavramı ve Ölümden Sonraki Yaşam Anastasis Anastasis Kavramı Anastasis İmgesinin Görsel Temsiliyeti Analipsis Analipsis Kavramı Analipsis İmgesinin Görsel Temsiliyeti Epitafion Kavram, Teolojisi, Kutsal Yas Ritüelindeki Yari ve Önemi Epitafion Kavramı ve Gelişimi Epitafion Kavramı Epitafion Teolojik Anlamı Kutsal Yas Ritüelinde Epitafion Epitafion İkonografisi ve Tipolojileri İkonografi Epitafion Kompozisyonunda Yer Alan İkonografik Unsurları Epiftafion İşlemesinin İkonografik Gelişimi Epitafion Tipoloji İşlemeli Baskısal Resimsel Teknik Malzeme İstanbul Rum Ortodoks Kiliselerinde Epitafion İşlemeleri Ve İkonografileri Analipsis Kilisesi (Samatya) Aya Kiryaki Kilisesi (Kumkapı) Ayia Triada Kilisesi (Taksim) Ayios Athanasios Kilisesi (Kurtuluş) Ayios elefterios Kilisesi (Kurtuluş) Ayios Dimitrios Kilisesi (Kuruçeşme) Ayios Dimitrios Kilisesi (Edimekapı) Ayios Dimitrios Kilisesi (Kurtuluş) Ayios Dimitrios Kilisesi (Ayvansaray) Ayios Fokas Kilisesi (Ortaköy) Ayios Haralambos Kilisesi (Bebek) Ayios İoannis Kilisesi (Kuruçeşme) Ayios Kiryakos Kilisesi (Egrikapi) Ayios Kostantinos ve Eleni Kilisesi (Yedikule) Ayios Kostantinos ve Eleni Kilisesi (Beyoğlu) Ayios Minas Kilisesi (Samatya) Ayios Nikolaos Kilisesi (Fener) Ayios Nikolaos Kilisesi (Samatya) Ayios Nikolaos Kilisesi (Topkapi) Ayios Nikolaos Kilisesi (Yeniköy) Ayios Theodoros Kilisesi (Yenikapi) Ayios Yeoryios Kilisesi (Edirnekapi) Ayios Yeoryios Kilisesi (Ortaköy) Ayios Yeoryios Kiparissas Kilisesi (Samatya) Ayios Yeoryios Patrikhane Kilisesi (Fener) Dodeka Apostoli Kilisesi (Feriköy) Metamorfosis Kilisesi (Şişli) Panayia Kilisesi (Beşiktaş) Panayia Kilisesi (Yeniköy) Panayia Balinu Kilisesi (Balat) Panayia Cihanumma Kilisesi (Beşiktaş) Panayia Kilisesi (şehremeni) Eksi Marmaron Panayia Elpida Kilisesi (Kumkapı) Panayia Evangelistria Kilisesi (Boyacıköy) Panayia Evangelistria Kilisesi (Dolapdere) Panayia Hançeriotissa Kilisesi (Edirnekapı) Panayia Mouhliotissa Kilisesi (Fener) Panayia Suda Kilisesi (Edirnekapı) Panayia Ton İsodion Kilisesi (Galatasaray) Panayia Ton Uranon Kilisesi (Edirnekapı) Panayia Vlahema Kilisesi (Ayvansaray) Panayia Belgradu Kilisesi (Belgradkapı) Profiti Ilia Kilisesi (Arnavutköy) Taksiathis Kilisesi (Balat) Taksiarhis Kilisesi (Arnavutköy) Taksiarhis Kilisesi (İstinye) Zoodoku Pigi Kilisesi (Silivrikapı) Değerlendirme ve Sonuç

Din her kültürün ayrılmaz bir öğesidir. Türkiye kendi tarihi ve coğrafyasından ötürü kendine has bir kültürel mirasa sahiptir, bunlara çeşitli kültürlerin çalışmaları ve dini kültler dahildir. Sanat tarihinde Türkiye'nin dini sanatının İslam diskuru bağlamı dışında tartışılması nadirdir. Benim çalışmamın amacı Türk çağdaş sanatçılarının dini temalar üzerine yaptıkları çalışmalardaki yaratıcı yöntemin neye benzediğini anlamaktı. Yurtdışında isim yapmış Türk sanatçıların eserlerini araştırarak, bu sanatçıların Türkiye'yi zengin bir kültürel arka planla, özgürce, konuyla ilişkili olarak, bilimsellikle ve olgunlukla ve çalışmalarında çeşitli dinsel form ve kütleri kullanarak temsil ettiklerine kanaat getirdim. Religion is an inseparable part of any culture. Turkey through its own history and geography has a unique cultural heritage, including works of various cultures and religious cults. In art history, the religious art of Turkey is rarely seen outside the context of Islamic discourse. The purpose of my study was to find out do Turkish contemporary artists work on religious themes how and what is their creative method looks like? Through research of the works by Turkish artists famous abroad, I determined that the artists representing Turkey with a rich cultural background free, relevant, scientifically and mature use a variety of religious forms and cult themes in the work. 148

Davranışlarımızı belirleyen önemli kavramlardan biri olan günah, her dönem sanatçıların ilham aldıkları konuların başında gelir. Aynı zamanda tek Tanrılı tüm dinlerde ortak bir konu olan ''ilk günah miti'' kadın ve erkek arasındaki derin ilişkiyi göstermesi bakımından da son derece önemlidir. Dört kutsal kitapta ilk insanlar olarak verilen Adem ile Havva'nın ''ilk günah''ları, kadın erkek ilişkisinde cinsiyetin, ahlakın ve geleneğin her defasında yeniden gözden geçirilmesine olanak vermektedir.Bireysel ve toplumsal ruhun düzensizliklerini ifade eden günah kavramı yaşamın ve varoluşun bir parçası olarak sanatta da ilgi görmüştür. Orta çağ sanatından başlayarak günümüze kadar gelen zaman içinde sayısız sanatçı dini konulara ilgi duymuştur. Ancak, sanat tarihinde önemli bir yere sahip olan ve sanatçılara ilham veren dini konular arasındaki günah miti, modern ve sonrası dönemde Türk sanatında çokça işlenmiş bir konu değildir ve hak ettiği ilgiyi yeterince bulamamıştır. 20.yy'ın ikinci yarısında Modernizme yoğun eleştiriler gelmeye başlamış ve 1960'ların sonlarına doğru sanatçılar eserlerini tarih, mitoloji ve din ile yeniden ilişkilendirmeye başlamışlardır. Yaşanan bu büyük değişim post modern dönem olarak anılmaya başlamıştır. Günümüzün siyasetinde, ekonomisinde, kısacası her türlü toplum yapılanmasında olduğu gibi sanatta da çok seslilik adına katı kurallar yıkılmaya ve disiplinler arası ilişkiler yeniden kurulmaya başlamıştır. Günümüz sanatçılarının dini geniş kitlelere yaymak amacı ile değil, toplumdaki çarpık sorunların düzeltilmesinde yaygın güce sahip ''din''i kullanmayı tercih ettiklerini görüyoruz.Yaratılış mitolojisinin çıkış noktası aynı temele bağlı olsa da sanatçının duygu, algı ve yaratma zekasındaki farklılık nedeni ile her toplumda ve her bireyde farklılıklar göstermektedir. ''İlk günah miti'', bugünün toplumsal ve bireysel değerlerinin ışığı altında ele alınarak içerik ve biçim açısından irdelenmiştir. Sin, one of the important concepts that determines our behavior, comes at the beginning of the topics inspired by the artists in every period. At the same time, `the myth of original sin` which is a common theme in all religions of one God, is very important to show the deep relationship between men and women. Adam and Eve's `original sin,` given as the first human beings in the four sacred books, allows for gender, morality and tradition to be re-glanced in men and women relationship.The concept of sin, which expresses the irregularities of individual and social souls, has also attracted attention in art as part of life and existence. Numerous artists have been interested in religious issues from the time of medieval art until nowadays. However, the sin myth among religious subjects that have an important place in the history of art as being inspiring for artists is not a subject of much work in Turkish art in the modern and post-modern period, and has not drawn sufficient interest it deserves.In the second half of the 20th century, modernism received intense criticism and towards the end of the 1960s, artists began to re-associate their works with history, mythology and religion. This great change has begun to be referred as the post modern period. Just as it is in today's politics, economy, in short, all kinds of social structuring, solid rules in arts has been demolished and interdisciplinary relations have begun to re-establish in the name of polyphony. It seen that contemporary artists prefer to use ''religion'', which has common influence in correcting distorted problems in society, rather than spreading the religion to the masses.Although the starting point of creation mythology depends on the same basis, it shows differences in every society and every individual due to distinction in artists' emotions, perceptions and inteligents of creation. ''The myth of original sin'' has been examined in terms of content and form in consideration of today's social and individual values. 82

Bu araştırma, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim AnasanatDalı'nda (GGSER) yapılmıştır. Araştırmanın konusu Ortaçağ'dan Modernizm'e kadar olan dönemde özellikle Semavî Dinlerin ve Politika'nın Resim sanatı üzerine etkilerini incelemektir. Çalışmada öncelikle genel anlamda din-sanat ve politika-sanat ilişkileri irdelenmiş ve ardından bu ilişlkilerin somut bir yansıması olarak Resim sanatından örnekler verilerek, sanat-politika, sanat-toplum, sanat-din-politika ve toplum arasındaki kaçınılmaz ilişkiler değerlenmdirilmiştir. Sanat, yalnızca sanatın temel dinamikleri ile ilgili olmayıp, aynı zamanda hem dinlerin hem de politikanın dayandığı felsefenin, varlık ve insan anlayışının, estetiğin dışavurulduğu, somutlaştığı bir alandır. Bu yönüyle sanat; felsefe, din ve politika ile iç içe olan bir disiplindir. Fakat sanatın temel amacı, bir dünya görüşünü dile getirmek olduğunda sanatı da ideolojileştirmiş oluruz. Bu bağlamda çalışmanın ana teması, sanatı yalnızca dinin ve politikanın bir aracı olarak algılamadan ve fakat din ve politikanın sanat üzerindeki etkileri, sanatın din ve politika üzerindeki etkileri açısından bu ilişkileri değerlendirmektir.Anahtar Kelimeler : Din, Politaka, Sanat This research is performed at Gazi University, Institute of Fine Arts, iand Department of Art Major (GGSER). The aim of this research is to investigate influence of especially Divine Religion and Politics on Painting Art in the historical process. The present research generally addressed the relationships between the religion and the art as well as between the politics and the art, then examples of painting are presented as a concrete reflection of such relationships, and inevitable relationships including art-politics, art-society, art-religion-politics and society were are evaluated. The art is not only related to basic dynamics of the art, but also is a realm where philosophy that serves as a basis both for religions and politics, sense of existence and human, and aesthetics are expressed and concretized. With this aspect, the art is a discipline that is interlaced with philosophy, religion and politics. But, when the main purpose of the art is to express a world-view, then this is to ideologise the art. In this context, the main theme of the research isto evaluate relationships in terms of influence of religion and politics on the art, and the influence of art on the religion and politics without viewing the art merely as a means for religion and politics.Key Words : Influence,Religion, Politics, Painting Art 175

Text in Turkish ; Abstract: Turkish and English Includes bibliographical references (leaves 315-332) xxviii, 333 leaves Bu tezde öncelikle Ortadoğu İslam ülkelerindeki soyutlama geleneğinin çağdaş sanata etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu hedeften yola çıkarak; Tezin ikinci bölümünde Ortadoğu coğrafyası, felsefe ve kültür özellikleri ana hatlarıyla değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde soyutlama kavramı, Batı ve İslam Sanatında Soyutlama olgusunun özellikleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde Ortadoğu İslam ülkelerinde sanat geleneği ve geleneksel sanatlardan mimari, arabesk (süsleme ve bezeme), tezhip, minyatür ve hat sanatları soyutlama geleneği açısından incelenmiştir. Beşinci bölümde Ortadoğu İslam ülkelerinde modern sanat; modernlik, modernite, modern sanatta yeni araçlar, bu ülkelerde modern sanatın doğuşu ve gelişimi değerlendirilmiştir. Altıncı bölümde, Ortadoğu İslam ülkeleri çağdaş sanatçılarının çalışmalarından örnekler verilmiş bu ülkelerin görsel sanatlarının ortak ve farklı yönleri karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise yapılan çalışmaların ve elde edilen sonuçların genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır. This thesis primarily aims to reveal the influence of abstraction tradition on contemporary art in Middle Eastern İslamic countries. Based on this aim, the study outlined the features of Middle East geography, culture and philosophy in the second part. The third part focuses on the abstraction as a concept and the characteristics of abstraction in Western and İslamic art. The study examines the tradition of art in Middle Eastern İslamic countries in the fourth part. The traditional arts of architecture, arabesque (decoration and ornamentation), illumination, miniature and calligraphy have been analyzed in terms of abstraction tradition. In the fifth part, the modern art in Middle Eastern İslamic countries has been studied with reference to modernity, modernism and recent tools in modern art. This part also sheds light on the birth and development of modern art in such countries. The sixth part illustrates the works of artists from Middle Eastern İslamic countries together with a general comparative examination of the visual arts created in these countries. The final part of the study includes a general assessment of the conducted studies and related results. Giriş Ortadoğu Coğrafya, Felsefe, Kültür ve Sanat: Kısa Bir Arka Plan Ortadoğu İslam Ülkelerinde Sosyo-Ekonomik, Siyasi Gelişmeler Ortadoğu İslam Ülkelerinde Çağdaşlaşma Çabaları Ortadoğu İslam Ülkelerinde Kültür ve Sanatın Batıya Etkisi İslam Felsefesi: Kısa Bir Arka Plan Tasavvuf Vahdet-i Vücud Sufizm İslam Sanatı Felsefesinin Genel Özellikler İslam Estetiği Tevhid İslam Sanatında Tasvir Yasağı İslam Sanatında Soyutlama Soyutlama Nedir? Modern Batı Sanatında Soyutlama ve İslam Sanatlarındaki Soyutlamayla İlişkisi Ortadoğu İslam Ülkelerinde Geleneksel Sanatlar ve Soyutlama İlk Mimari Eserler, Kullanılan Formlar ve Semboller Küre, Küp ve Kare Boşluk, Işık, Işığın Simyası ve Yansıma Arabesk (Süsleme Sanatı) : Bezeme, Tekrar, Çoğaltma Tezhip Resim ve Minyatür Minyatürün Tanımı, Genel Özellikleri: Geometri ve İstif Resim ve Minyatür Sanatının Tarihi ve Gelişimi Hat Sanatı (Kaligrafi) Ortadoğu İslam Ülkelerinde Modern Sanat Modernlik ve Modernite Modern Sanatta Yeni Araçlar: Fotoğraf, Video Performansı, Enstalasyon (Yerleştirme) Ortadoğu İslam Ülkelerinde Modern Sanatın Doğuşu ve Gelişimi Türkiye İran Irak Suriye Mısır Ürdün Filistin Lübnan Suudi Arabistan Kuveyt Katar Bahreyn Birleşik Arap Emirlikleri Yemen Ortadoğu İslam Ülkeleri Çağdaş Sanatçılarının Çalışmalarına Soyutlama Geleneğinin Yansıması Ortadoğu İslam Ülkelerinde Görsel Sanatlardaki Ülkelerarası Ortak ve Farklı Yönler Sonuç

Ortaya çıktığı günden beri dünyada ve Türkiye'de önemli toplumsalgörevler icra eden radyo, günümüzde de önemini koruyan bir kitle iletişimaracıdır. Dünyada radyonun ortaya çıkmasıyla hemen hemen eşzamanlı olan diniradyo geleneği ülkemiz açısından ele alındığında 1993 yılına tekabül eden birolgudur. O döneme kadar dini yayınların radyodaki serüveni devlet tekelindeolagelmiştir. Özel radyo ve televizyon yayıncılığına geçişle birlikte kendisineelektronik yayıncılıkta özgür bir varlık alanı bulan dini yayınlar, dinleyicilerin dinidüşüncelerinde ve dini yaşantılarında değişikliğe yol açmaktadır. Ayrıca belli birdini cemaatin yayın kuruluşu olmalarına rağmen hedef kitlelerini sadececemaatleri ile sınırlı tutmayan bu radyoların yayınları sayesinde kapalı cemaatanlayışı değişmiş, dışarıdan insanları da içine alan bir yayıncılık anlayışı ilecemaate katılımlar artmıştır. Medya ve din ilişkisini ulusal bir radyo istasyonu olanAkra Fm örneğinden yola çıkarak ele alan bu çalışma, dini yayınların dinleyicitarafından nasıl alımlandığını ve radyonun, dinleyicilerin hangi ihtiyaçlarınıdoyuma ulaştırdığını ortaya koyabilmek amacıyla yapılmıştır. Since it is invented, the radio had important social functions in the world aswell as in Turkey and it is still an important mass medium. Even though the adventof religious radio broadcasting in the world is in parallel with the evolution of thismedium, the appearance of religious radio stations in Turkey dates 1993. Until thisyear, the adventure of religious programs was determined and controlled by theState. With the privatization of radio-TV broadcasting in Turkey, religiousprograms found a free space and have still had impacts on listeners' religiousbeliefs and lives. Furthermore, although these radio stations belong to particularreligious communities, they didn't limit their audience with the communitymembers. Thus, closed communities became more open and gained new membersthank to these radio programs. This thesis, based on a case study on Akra Fm,illustrates media and religion relationship and explores how religious programs aredecoded by their listeners and what kind of needs are satisfied through them. 136

İslâm düşüncesinin belirgin olarak ortaya çıkan özelliklerinden birisi, eşyanın mutlak ve nesnel anlamda estetik bir biçim ve görüntüye sahip olduğu anlayışıdır. Varlık, Yaratıcının ortaya koyduğu güzelliktir. Âlemdeki estetik yapı ve gaye, Allah'ın varlığı ve birliğinin apaçık göstergesi ve görsel olarak kelâmî tezahürüdür. Varlık, sûret ve mana güzelliğiyle görülebildiği takdirde Cemal olan Yüce Yaratıcıyı tanıyabilme vesilesi konumundadır. Tevhîd, yakînî delilleri önemli bir ispat olarak kabul etmektedir. Cismâni varlığın dışsal görüntüsünde yer alan, bâtıni yönüyle nesnelerin hakikatini ortaya çıkaran sanat; Tevhîd anlayışının yansımasıdır. Tevhîd'in görsel tezâhürü olan İslâm Sanatları; birlik, düzen, güzellik, nizam, ahenk, estetik vb. özellikleriyle mutlak Varlığın delilini ortaya koymaktadır. Bu çalışma da; İslâm Tevhîd anlayışı merkezinde kelâmî, sanat, estetik ve pragmatik eserlerin ışığında, İslâm sanat ve estetiğinin bâtıni yönü incelenmiştir. Ayrıca araştırma, Tevhîd anlayışıyla şekillenen İslâm sanat ve estetiğinin manevî serüvenini yansıtmakta ve kültürel hayattaki etkilerinin boyutları üzerinde durarak teşekkülünü ortaya koymaktadır.Anahtar Sözcükler: Kelâm, Sanat, Sanat-Estetik Kelâm-Sanat-Estetik, Tevhîd-Sanat, İslâm-Estetik. One of the most significant properties of the Islamic thought is the idea of that the objects have aesthetical shapes and sights in absolute and practical meaning. The existence is the beauty that the creator produced. The aesthetical structure and aim in the universe are the obvious tokens and visual appearances of Allah's existence and oneness. The existence, as long as it can be seen together with outer and inner beauty, is an occasion to be able to recognize the Supreme Creator, who is the beauty itself. The oneness accepts the absolute evidences as significant proofs. The art, which occurs on the outer display of material asset and with its esoteric/inner side reveals the essences of objects, is the reflection of the idea of oneness. The Islamic Arts, which are the visual appearances of oneness, put forward evidences of the absolute asset with its properties like unity, order, beauty, regulation, harmony and esthetics. In this work, with the center line of Islamic Tawhid idea, with the guidance of the works, which are about kalam, art-aesthetics and pragmatics, the esoteric side of the Islamic Art and Aesthetics is analyzed. Additionally, this research emphasizes the effects of art and esthetics – that was shaped by the idea of Tawhid - in cultural life, examines their methodological improvement and reflects their esoteric journey. Key Words: Kalam, Art, Kalam- Aesthetics, Kalam-Art-Aesthetics, Tawhid-Art, Islam-Aesthetics. 137

Severuslar Hanedanlığı, Roma İmparatorluğunun görkemini yitirmeye başladığı İ.S. 193 - İ.S. 235 yılları arasına tarihlenmektedir. Çeşitli ekonomik sıkıntıların yaşandığı ve imparatorluğun geleceğini belirleyen politikaların uygulandığı bu dönemde İmparator Elagabalus, çarpık ilişkileri ve dinsel yaşamıyla en sıra dışı karakterlerden biri olarak ortaya çıkar. Suriye?nin Emesa kentinde ?Baal? inancını yürüten bir aileye sahip imparator, bu dine kendini adayacak şekilde yetiştirilir ve henüz 5 yaşında iken dinin başrahibi ilan edilir. Elagabalus, İ.S. 218 yılında henüz 14 yaşında bir çocukken tahta çıkar ve İ.S. 222 yılında 18 yaşında cesedi parçalara ayrılarak öldürülür. Bu derece nefret kazanmasında en büyük etken Henotheist bir yaklaşımla aynı adı taşıdığı tanrısı Elagabalus?u, Roma İmparatorluk değerlerini hiçe sayarak, baş tanrı Iüpiter?in de üstünde, devletin yeni baş tanrısı yapmaya çalışmasıdır. Hatta daha da ileri giderek, Roma kültünde son derece kutsal sayılan Vesta inancına kendini adamış bir rahibe ile evlenmesi, tepkilerin artmasında bir diğer önemli etkendir. Ayrıca imparatorun dininin, bir Romalı için sapkınlık olarak algılanan ayinleri, çocuk kurbanı, sünnet ve hadımlık gibi uygulamaları, kendisinin eşcinsel davranışları ve biseksüel ilişkileri yaşamının önemli detayları olarak aktarılır. Bu tezde Antik yazarların anlatımları, modern araştırmalar ve az sayıdaki maddi kültür kalıntılarının yardımıyla, İmparator Elagabalus?un söz konusu yaşantısı tanıtıldı ve yukarıda verilen iddiaların doğruluğu tartışılmaya çalışıldı. Özellikle imparatorun ele geçen büstleri üzerinde Fizyonomi (ya da Fizyognomi) yöntemiyle yapılan karakter analizi ilginç sonuçlara ulaşılmasını sağladı. Anahtar sözcükler: Severuslar Hanedanlığı, Emesa Antik Kenti, İmparator Elagabalus, Tanrı Elagabalus, Fizyonomi (Fizyognomi) The Severan Dynasty is dated between 193 A.C. - 235 A.C., the period where the Roman Empire had started to lose its glory. Emperor Elagabalus appears to be one of the most extraordinary characters of this era, in which various economic problems are faced and certain policies that define the future of the empire are being implemented, with his inappropriate affairs and religious lifestyle. The Emperor, whose family exercises the `Baal` belief in the city of Emesa in Syria, was raised under this religion and was declared the high priest of the religion, when he was only 5 years old. Elagabalus, inherited the throne in 218 A.C., at 14 years old and was killed at 18, in 222 A.C., his corpse was smashed into little pieces. The main reason for this contempt was his attempt to declare his namesake god, Elagabalus the main god of the state with a Henotheist approach, above the main god Jupiter, disregarding the values of the Roman Empire. Another important reason that the reactions got louder was that he even went further and married a nun, who committed her life to the Vesta belief, which was considered highly sacred. Also the rituals of the religion of the Emperor, which were regarded deviant by Romans, practices such as child sacrifice, circumcision and eunuchism were reported as important details of his life, along with his homosexual behavior and bisexual affairs. This thesis introduces the life of Emperor Elagabalus with the aid of the statements of ancient authors, modern researches and few ruins with cultural importance and an attempt was made for the discussion of the accuracy of the expressions aforementioned. The character analyses conducted on the busts of the Emperor with Physiognomy (or Physiognomy) revealed many interesting outcomes. Keywords: Severan Dynasty, Emesa Ancient City, Emperor Elagabalus, God Elagabalus, Physiognomy (Physiognomy) 264

Bu çalışmada, Sosyolojik Açıdan Din ve Sanat ilişkisi incelenmiştir. Tarihi bir gerçek olarak din ve sanat birbirini etkileyen iki önemli olgudur. Din ve sanatın birleşim noktasının inanç ve duygu oluşu tarihi süreç içerisinde her iki olguyu aynı platforma taşımış ve kültürel değerlerin oluşmasına neden olmuştur.Nevşehir Göreme Açık Hava Müzesinde yer alan Karanlık Kilise ve Nevşehir Damat İbrahim Paşa Külliyesi içerisindeki Kurşunlu Camii çalışma konusu olarak seçilmiştir. Nevşehir ilindeki bu iki dini mekân ve buralardaki resim ve süslemeler sosyolojik bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Dini inanç ve değerlerin sanatı etkilediği gibi sanatın da dini algılamaları etkilediği görülmüştür. In this study, the relation between religion and art has been researched. In the course of history religion and art have always been two important phenomena which affect each other. Since belief and emotion are the common points of religion and art, they met in many platforms and formed cultural values throughout history.Dark Church, in Nevşehir Göreme Open Air Musuem, and Kurşunlu Mosque ,in Nevşehir Damat İbrahim Paşa Complex, have been chosen as the subject of the study. These two religious places and the pictures and the decorations there have been approached from a sociological point of view. As a result, it is observed that while religious beliefs and values affect art, the vice versa can also be possible. 193