Search

4, 6 ve 10 MV enerjilerde foton demeti üreten bir doğrusal hızlandırıcı cihazında birincil radyasyon zırhlama tasarımı amacıyla kurşun, çelik ve normal beton materyalleri için geniş demet engel geçiş katsayıları ölçümler yolu ile belirlenmiştir. Bu katsayıların elde edildiği ölçüm düzeneğinde kaynak bariyer arası mesafesi (SDD) 100 cm olarak ayarlanmıştır. Ölçümlerde dedektör olarak farmer tipi bir iyon odası kullanılmıştır. Ölçüm düzeneğinde dedektör, yeterli build-up sağlayacak 2-4 cm kalınlıkta su eşdeğeri katı fantom içerisine ve ışın merkezi ekseninde, engelin dış duvarından 30 cm uzağa yerleştirilmiştir. Çalışmada 3*3-10*10 cm2 aralığındaki farklı cihaz alan açıklıklarında beton materyali için engel geçiş katsayıları ölçümler yolu ile elde edilmiştir. Daha sonra bu değerler kullanılarak beton materyaline ait farklı cihaz alan açıklıklarında TVL değerleri hesaplanmıştır ve TVL değerlerinin cihaz alan açıklığına göre nasıl değiştiği incelenmiştir. Ayrıca çalışmada kaynak dedektör arası mesafenin 130, 230 ve 330 cm olarak ayarlandığı üç farklı ölçüm düzeneğinde her bir enerji için engelsiz bağıl doz değerleri ölçümler yolu ile elde edilmiştir ve bu değerlerin etkin alan boyutuna bağımlılığı da incelenmiştir. Bunun sonucunda geniş demet koşullarının 20*20 cm2 cihaz alan açıklığı sonrasında oluştuğu gözlemlenmiştir. Çalışmada kaynak dedektör arası 130 cm mesafede ve cihaz alan açıklığı 10*10 cm2'de kurşun, çelik ve beton materyalleri için elde edilen TVL değerleri, literatürde kullanılan değerlere uyarlanarak 40*40 cm2 cihaz alan açıklığı için TVL değerleri elde edilmiştir. Bu çalışmada belirlenen dar ve geniş demet TVL değerlerinin literatür değerleri ile uyumlu olduğu görülmüştür. Broad beam barrier transmission factors for lead, steel and ordinary concrete materials have been determined at 4, 6 and 10 MV photon energies in a linear accelerator device by means of measurements for design purposes of primary radiation shielding. In the setup where these factors were obtained, the distance from the source to barrier (SDD) was set to be 100 cm. A farmer type ionization chamber was used as the detector in the measurements. In the measurement set-up, the detector was placed 30 cm away from the outer wall of the barrier in a 2-4 cm thick solid phantom made of water equivalent material in the centre of the beam to provide adequate build-up. In the study, radiation transmission factors for concrete material were measured in field areas between 3*3-10*10 cm2. Then, using these values, TVL values of the corresponding field areas of concrete were calculated and the change of TVL values with respect to the field area TVL was evaluated. In addition, three different measuring setups where the distance from source to detector was varied as 130, 230 and 330 cm were studied for measuring barrier-free relative dose values at each beam energy and the dependence of these values on the effective field size were also examined. As a result, it has been observed that the broad beam conditions develop after 20*20 cm2 field area. In the study, TVL values were also obtained for lead, steel and concrete materials at a distance of 130 cm source to detector distance and at device field area of 10*10 cm2 and these values were adjusted to those in the literature for 40*40 cm2 to obtain TVL values of these materials for the maximum available field area. The narrow and broad beam TVL values determined in this study were found to be in good agreement with the literature. 64

Amaç: Özofagus kanserlerinde 3 boyutlu konformal radyoterapi (3B-KRT), yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) ve hibrid YART (h-YART) tekniklerinin, hedef hacimdeki doz dağılımı ve kritik organların korunması açısından, dozimetrik olarak karşılaştırılması ve h-YART tekniğinin rutinde uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi, bu tez çalışmasının amacıdır.Yöntem: Çalışmada, 14 özofagus kanseri tanısı almış hasta yer almaktadır. Her hasta için 3B-KRT, YART ve h-YART teknikleriyle toplam 42 tedavi planı tasarlanmıştır. h-YART tekniğinde tanımlanan 60 Gy dozun 2/3'ü, 3B-KRT tekniği ile, kalan 1/3 kısmı ise YART tekniği ile tedavi planlama sistemi (TPS)'nde planlandı. Tekniklerin dozimetrik değerlendirilme ve karşılaştırması, doz hacim histogramı (DVH), homojenite indeks (HI), konformite indeks (CI) ve monitor unit (MU) parametrelerine göre yapılmıştır. Tüm tedavi planlarının sonuçları, hedef hacimler ve kritik organlara ait dozimerik parametreler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, her bir teknik için MU değerleri ve tedavi süreleri karşılaştırılmıştır. Tüm planlar için hedef dışında kalan tüm sağlıklı dokunun aldığı 30 Gy'lik dozun hacim değeri analiz edilmiştir. TPS'in hesapladığı doz dağılımlarının kalite kontrolü amacıyla 2-boyutlu doz dağılımları MartiXX ile ve noktasal mutlak dozları iyon odası ile ölçülmüştür.Bulgular: Özofagusun tüm bölgelerinde, PTV açısından YART tekniğinin 3B-KRT ve h-YART tekniklerine göre daha başarılı sonuçlar vermiştir. HI indeksi tüm teknikler için kabul sınırlarında görüldü ancak, CI indeksi açısından YART ve h-YART teknikleri daha uygun bulunmuştur. Beklenildiği gibi YART tekniğinde tedavi süresi ve MU parametreleri yüksek bulunmuş fakat klinik pratiğinde h-YART için bu parametreler daha avantajlı sayılmaktadır.Sonuç: Özofagus kanserlerinin radyoterapisinde farklı planlama tekniklerinin dozimetrik olarak karşılaştırılmasında PTV, OAR, HI ve CI açısından anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Ancak, MU açısından h-YART tekniği seçenek olarak önerilir.Anahtar Kelimeler: Hibrid YART, Özofagus Kanseri, Radyoterapi Objective: The purpose of the study is to compare 3-dimensional conformal radiotherapy (3D-CRT), intensity-modulated radiotherapy (IMRT) and hybrid IMRT (h-IMRT) techniques from the aspect of target volume coverage, critical organ preservations. The evaluation of routine applicability of h-IMRT technique in esophageal cancers is also aim of this study.Method: In this study, 14 patients with diagnosis of esophageal cancer are included. A total of 42 treatment plans were designed for each patient with 3D-CRT, IMRT and h-IMRT techniques. In h-IMRT technique the 2/3 of 60 Gy defined dose was planned with 3D-CRT technique and the remaining 1/3 part was planned with IMRT technique using treatment planning system (TPS). The results of all treatment plans related to the dosimetric parameters of the target volumes and the critical organs were statistically evaluated. In addition, MU values and treatment durations were compared for each technique. For all plans, the volume value of the 30 Gy dose for all healthy tissue was analyzed. For the quality control of the dose distributions calculated by TPS, 2-dimensional dose distributions and point absolute doses were measured with MartiXX and ion chamber respectively.Results: In all regions of the esophagus, IMRT technique was found to be more successful than the 3D-CRT and h-IMRT techniques in terms of PTV. HI was in accepted limits for all techniques but, IMRT and h-IMRT techniques were beter for CI. As expected, treatment duration and MU parameters were found to be high in IMRT technique, but these parameters are considered as more advantageous for h-IMRT in clinical practice.Conclusion: In the radiotherapy of esophageal cancers, the dosimetric comparison of different planning techniques did not show a significant difference in terms of PTV, OAR and HI-CI indices but from the aspect of MU, h-IMRT technique was been recommended as an option.Key words: Hybrid IMRT, Esophageal Cancer, Radiotherapy 110

Amaç: Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı'nda glioblastoma multiforme (GBM) tanılı hastaların radyoterapisinde alan-içi-alan ve yoğunluk ayarlı teknikler ile tedavi planlarının dozimetrik karşılaştırılması amaçlandı. Yöntem: GBM tanılı ve tedavisi bitmiş olan 16 hastanın bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri kullanıldı. Hedef hacim (PTV) tanımları 46 ve 60 Gy'lik dozlar için yapıldı. Uluslararası kriterlerine göre kritik organ (OAR)'ların hacimleri konturlandı. Her bir hasta için alan-içi-alan (FIF) ve yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) tekniğiyle planlar oluşturuldu. PTV ve OAR'ler için doz hacim verileri elde edildi, doz homojenite indeks (HI) ve doz uygunluk indeks (CI) parametreleri hesaplandı ve teknikler arası istatistiksel karşılaştırma yapıldı. İki planlama tekniğinde hedef hacim konumunun etkisi istatistik olarak değerlendirildi.Bulgular: YART tekniğin PTV46 planlarının HI ve V46 parametreleri açısından üstün bulundu. PTV60 için D95 ve Dmean değerleri FIF planlarında daha uygun sonuç vermiştir. Ancak V60 parametresi YART planlarında daha iyi bulunmuştur. Normal beyin dokusunun Dmean, D2 ve V50; Sağ ve sol optik sinir dokusunun D2 ve Dmax; Kiazma dokusu Dmax değerleri FIF planlarında daha düşük bulundu. Ancak beyin sapı dokusu için Dmean değeri YART planlarında daha düşük bulunmuştur. MU değerleri ve ortalama segment sayısı FIF planlarında daha düşük bulundu. Sonuç: GBM radyoterapisinde iki planlama tekniğinin dozimetrik karşılaştırılmasında HI ve CI parametreleri açısından bir birine yakın olmasına karşı düşük MU verisi, düşük segment sayısı ve düşük risk organ dozları açısından FIF tekniği daha üstün sayılmaktadır. GBM tedavi planlamasında öncelikle FIF tekniğiyle dozimetrik kriterler göre planların tasarımı tavsiye edilmektedir. Orta yerleşimli tümörlerde YART tekniğiyle planların tasarımı önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Alan-içi-alan, Glioblastoma multiforme, Radyoterapi, Üç boyutlu,Yoğunluk ayarlı radyoterapi Objective: The aim of this study was dosimetric comparison of field-in-field and intensity modulated radiation therapy techniques in patients diagnosed with glioblastoma multiforme (GBM) in the Department of Radiation Oncology of Akdeniz University Faculty of Medicine,Method: The computed tomography (CT) images of 16 patients who were diagnosed and treated with GBM were used. Target volume (PTV) definitions were made for doses of 46 and 60 Gy. The critical organ (OAR) volumes were contoured according to the international criteria. Plans were established for each patient with field-in-field (FIF) and intensity modulated radiotherapy (IMRT) technique. Dose volume histogram for PTV and OARs was obtained, dose homogeneity index (HI) and dose conformity index (CI) parameters were calculated and statistical comparison between techniques was performed. The effect of the target volume position was evaluated statistically in two planning techniques.Results: The IMRT technique was found to be superior to the HI and V46 parameters of PTV46 plans. For PTV60, D95 and Dmean values were more suitable for FIF plans. However, parameter V60 was found to be better in the IMRT plans. Dmean, D2 and V50 of normal brain tissue; D2 and Dmax of right and left optic nerve tissue; Dmax values of chiasma tissue were lower in FIF plans. However, the Dmean value for brainstem tissue was lower in IMRT plans. MU values and average number of segments were lower in FIF plans.Conclusion: In dosimetric comparison of two planning techniques in GBM radiotherapy, FIF technique is considered superior in terms of HI and CI parameters, low MU data, low segment number and low risk organ doses. In GBM treatment planning, it is recommended to design plans with FIF technique according to dosimetric criteria first of all. In middle-placed tumors, the design of the plans is recommended with IMRT technique.Key words: Field in Field, Glioblastoma multiforme, Radiotherapy, Three dimensionalradiotherapy, Intensity modulated radiotherapy 107

Batın bölgesi tümörleri (kolon, uterus, mesane vb.)'nin tedavisinde etkili bir Ģekilde uygulanan radyoterapi yöntemi uterus dokusunda da hasara sebep olabilmektedir. Hücre ile etkileĢime giren radyasyonun hücrenin genetik materyali olan DNA molekülünde tek yada çift zincir kırıkları oluĢturduğu veya hücre içerisinde Serbest Oksijen Radikalleri (SOR) olarak bilinen bileĢiklerin miktarını artırarak oksidatif strese neden olduğu ve bunlara bağlı olarak da doku hasarını ortaya çıkardığı daha önce yapılan çalıĢmalarda gösterilmiĢtir. Bu çalıĢmanın amacı; ovulasyon indüksiyonu yapılan sıçanlarda iyonlaĢtırıcı radyasyon ile oluĢturulan uterus toksisitesinde güçlü bir antioksidan özelliğe sahip olan Quercetin-3-0-Rutinoside'in radyoprotektif etkisinin olup olmadığını histokimyasal olarak ıĢık mikroskobik düzeyde incelemektir.Gereç ve Yöntem:ÇalıĢmamızda 38 adet Wistar albino türü diĢi sıçan 3 kontrol grubu (Sham, Radyasyon ve Radyasyon+Dimetilsülfoksit) ve 2 deney grubu (Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside (100 mg) ve Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside (200 mg)) olmak üzere 5 gruba ayrıldı. Sham grubu ovulasyon senkronizasyonunun yapıldığı, östrus siklusu (4 gün) boyunca intraperitoneal (i.p.) yoldan 0,1 ml %0,9'luk NaCl uygulandığı ve çalıĢma sonuna kadar baĢka herhangi bir uygulamanın yapılmadığı gruptur. Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubu, ovulasyonu senkronize edilen, östrus siklusu (4 gün) boyunca i.p. yoldan 24 saat aralıklarla 1 mg/kg/gün dozunda Dimetilsülfoksit uygulanan gruptur. Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside (100mg/kg) grubu 100 mg/kg, Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside (200mg/kg) grubu ise 200 mg/kg dozunda östrus siklusu (4 gün) boyunca Quercetin-3-0-Rutinoside uygulanan gruptur. Daha sonra sham grubu hariç diğer tüm gruplardaki sıçanlara Gülhane Eğitim AraĢtırma Hastanesi (GEAH) Radyasyon Onkolojisi AD.BĢk.lığında Co-60 teleterapi cihazı ile 10 Gy gamma radyasyon dozu sıçanların abdominal bölgesine tek seansta eksternal olarak uygulanmıĢtır. Sıçanlara çalıĢmanın sonuna kadar baĢka hiçbir uygulama yapılmamıĢtır. Sıçanların tamamı Ketamin+Xylazine anestezisi ile açılarak dokuları (ovaryum, uterus, böbrek, mesane) alındıktan sonra sakrifiye edilmiĢtir. ÇalıĢmamızda stok doku olarak formaldehit içerisinde +4 ºC'de saklanan uterus dokusu kullanıldı. Uterus dokusunun makroskopisi yapılarak doku takip iĢlemlerinden geçirildi. Daha sonra dokular parafin bloklara gömüldü ve bloklardan mikrotom ile 4 μm kalınlığında kesitler alındı. Elde edilen kesitler ıĢık mikroskopik inceleme yapmak için Hematoksilen-Eozin (H&E), Masson Trikrom ve Periyodik Asit-Schiff (PAS) boyama yöntemi ile boyandı. Boyanan kesitler epitelde dökülme, kanama, lökosit infiltrasyonu, bağ dokuda kollajen artıĢı ve bazal membran ondülasyonu yönünden değerlendirildi. Skorlama için H-puan yöntemi kullanıldı.Bulgular:Histolojik değerlendirmeler sonucunda; Sham grubunda uterusun normal histolojik yapıya sahip olduğu gözlendi. Sham grubu ile Radyasyon grubu epitelde dökülme, hemoraji ve lökosit infiltrasyonu yönünden karĢılaĢtırıldığında Radyasyon grubunda anlamlı derecede artıĢ olduğu gözlendi. Sham grubu ve Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubu karĢılaĢtırıldığında hemoraji ve lökosit infiltrasyonu yönünden anlamlı derecede artıĢ olduğu gözlendi. Radyasyon grubu ile Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg grubu karĢılaĢtırıldığında epitelde dökülmede anlamlı bir azalma olduğu gözlendi. Radyasyon grubu ile Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg grubu karĢılaĢtırıldığında ise epitelde dökülme, hemoraji ve lökosit infiltrasyonu yönünden anlamlı bir azalma olduğu gözlendi. Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubu ile Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg grubu kıyaslandığında hemoraji ve lökosit infiltrasyonu yönünden anlamlı derecede azalma gözlendi (p˂0,005). Kollajen artıĢı yönünden tüm gruplar değerlendirildiğinde Sham grubuna göre Radyasyon grubu ve Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubunda kollajen miktarında artıĢ gözlendi (p˂0,005). Sham grubu ile Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg grubu ve Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg grubu kıyaslandığında kollajen miktarında artıĢ gözlendi fakat anlamlı değildi (p>0,005). Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg grubu ile Radyasyon Grubu kıyaslandığında kollajen miktarında azalma gözlendi fakat anlamlı değildi (p>0,005). Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg grubu ile Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubu kıyaslandığında kollajen miktarında anlamlı bir azalma gözlendi (p˂0,005). Radyasyon+ Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg grubu ile Radyasyon grubu ve Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubu kıyaslandığında kollajen miktarında azalma olduğu gözlendi ve bu istatistiksel olarak da anlamlıydı (p˂0,005). Sham grubu, Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg grubu ve Radyasyon+Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg grubunda bazal membran normal görünümde iken, Radyasyon grubu ve Radyasyon+Dimetilsülfoksit grubunda bazal membran ondülasyonu gözlendi.Sonuç:Sonuç olarak; radyasyona bağlı olarak ortaya çıkan uterus doku hasarı Ģiddetinin azaltılmasında Quercetin-3-0-Rutinoside'in iyileĢtirici etkiye sahip olduğunu gözlemledik. The radiotherapy method, which is effectively applied in the treatment of abdominal tumors (colon, uterus, bladder, etc.), can also cause damage to the uterine tissue. Previous studies have shown that radiation that interacts with the cell produces single or double chain fractures in the DNA molecule, which is the genetic material of the cell, or that it causes oxidative stress by increasing the amount of compounds known as Free Oxygen Radicals (FOR) in the cell and correspondingly resulting in tissue damage. The aim of this study is to examine histochemically on light microscopic level, whether or not radioprotective effect of Quercetin-3-0-Rutinoside has a strong antioxidant effect on uterine toxicity induced by ionizing radiation in rats that ovulation is induced.Materials and Methods:In our study, 38 Wistar albino female rats were divided into 5 groups as 3 control groups (Sham, Radiation and Radiation + Dimethylsulfoxide) and 2 experimental groups (Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside (100 mg) and Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside.(200.mg)). Sham group is the group in which rats are synchronized with ovulation, 0.1 ml of 0.9% NaCl is injected intraperitoneally (i.p.) during the oestrus cycle (4 days) and no other application is performed until the end of the study. Radiation + Dimethylsulfoxide group is the group in which ovulation was synchronized and during the oestrus cycle (4 days) i.p. 1 mg/kg/day DMSO is injected at 24-hour intervals. Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside (100 mg/kg) group is the group that 100 mg/kg is injected, and Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside (200 mg/kg) is the group that Quercetin-3-0-Rutinoside at a dose of 200 mg/kg is injected during the oestrus cycle (4 days). Then, in all groups except the sham group, 10 Gy gamma radiation dose was applied externally at one stage to the abdominal region of the rats by using Co-60 teletherapy device in Gülhane Education Research Hospital (GERH) Radiation Oncology Department. No other application has been performed to these rats until the end of the study. All of the rats were opened up with Ketamine + Xylazine anesthesia, tissue (ovary, uterus, kidney, bladder) were taken, and then was sacrificed. In our study, uterine tissue which was stored in formaldehyde at +4 ºC, was used as a stock tissue. Macroscopy of uterine tissue was performed and tissue processing was done. Then the tissues were embedded in paraffin blocks and 4 μm thick sections were taken from the blocks with microtome. The sections obtained were stained with Hematoxylin-Eosin (H & E), Masson Trichrome and Periodic Acid-Schiff (PAS) staining methods to perform light microscopic examination. The stained sections were evaluated in terms of epithelial shedding, hemorrhage, leukocyte infiltration, collagen increase in connective tissue and basal membrane undulation. H-point method was used for scoring.Results:As a result of histological evaluations; it was observed that Sham group had normal histological structure of the uterus. When the Sham group and Radiation group were compared in terms of epithelium shedding, hemorrhage and leucocyte infiltration, it was seen that there was a significant increase in the Radiation group. When the Sham group and Radiation+Dimethylsulfoxide group were compared, there was a significant increase in hemorrhage and leukocyte infiltration. A significant reduction in epithelium was observed when the Radiation group and Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg group were compared. When the radiation group and Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg group were compared, a significant decrease was observed in terms of the epithelium shedding, hemorrhage and leukocyte infiltration. When the Radiation + Dimethylsulfoxide group and Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg group were compared, a significant decrease was observed in terms of hemorrhage and leukocyte infiltration ( p˂0,005). When all groups were evaluated in terms of collagen increase, the amount of collagen was increased in Radiation group and Radiation + Dimethylsulfoxide group compared to Sham group (p˂0,005). An increase in the amount of collagen was observed when the Sham group was compared with the Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg group and the Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg group but it was not significant (p>0,005). When the Radiation Group was compared with the Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg group, a decrease in the amount of collagen was observed but it was not significant (p>0,005). A significant decrease in the amount of collagen was observed when the Radiation + Dimethylsulfoxide group was compared with the 100 mg group of Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside (p˂0,005). When the Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg group and the Radiation group and Radiation + Dimethylsulfoxide group were compared, it was observed that there was a decrease in the amount of collagen and this was statistically significant (p˂0,005). While the basement membrane was normal in Sham group, Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 100 mg group and Radiation + Quercetin-3-0-Rutinoside 200 mg group, basement membrane undulation was observed in Radiation group and Radiation + Dimethylsulfoxide group.Conclusions:As a result; we observed that treatment with Quercetin-3-0-Rutinoside has a curative effect in reducing the severity of uterine tissue damage due to radiation. 108

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Yoğun Bakımdaki Işık, Ses ve İyonize Radyasyon Düzeylerine İlişkin Görüşleri ve Risk Algıları.Hastane ortamı çok farklı cihazların kullanımı, kimyasal maddeler, ses, ışık, iyonize radyasyon gibi fiziksel etkenler nedeniyle oluşabilen riskler hasta ve sağlık çalışanlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Özellikle de YYBÜ'nde hassas hasta grubu ile çalışan hemşirelerin maruz kaldıkları ışık, ses ve iyonize radyasyon düzeylerine ilişkin görüşleri ve risk algılarının ve ilişkili etmenlerin saptanması sağlıklı ve güvenli hastane ortamının sağlanabilmesi için yapılacak düzenlemelerin planlanması ve uygulanmasında önemlidir. Araştırma YYBÜ'de çalışan hemşirelerin ses, ışık, iyonize radyasyon bilgi düzeyleri ve risk algılarının belirlenmesi amacıyla 108 hemşire ile 35 sorudan oluşan anket formu kullanılarak tanımlayıcı alarak yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama, ki kare testi, post-hoc analizi kullanılmıştır. Araştırmaya başlamadan önce gerekli yasal ve etik izinler alınmıştır.Çalışmada hemşirelerin %42.6'nun 25-29 yaş aralığında, %56.5'inin 6-10 yıldır hemşire olarak, %74.1'nin ise 5 yıl ve altı süredir YYBÜ'de çalıştığı belirlenmiştir. Işığa ilişkin risk algılarının yaş, çalışma yılı, YYBÜ'de çalışma yılı, aylık ortalama tutulan nöbet sayısı, eğitime katılma durumuna göre anlamlı bir fark oluşturmadığı saptanmıştır (p>0.05). Çocuk sahibi olma durumları ile ışığa ilişkin risk algısı arasında anlamlı fark bulunmuştur (p0.05). Çalışma yılı, aylık ortalama tutulan nöbet sayısı ile sese ilişkin risk algısı arasında anlamlı fark bulunmuştur (p0.05). Yaşları, çalışma yılları, YYBÜ'de çalışma yılı, aylık tutulan nöbet sayısı ile iyonize radyasyon risk algısı arasında anlamlı fark bulunmuştur (p0.05). Significant differences were found between having children and risk perception of light (p0.05). It was found that there was a significant difference between the years of work, the monthly average number of seizures and risk perception related to sound (p0.05). A significant difference was found between age, years of work, years of work in NICU, number of seizures per month and ionized radiation risk perception (p

Bazal-benzeri meme kanseri (BBMK) için tedaviye cevap sınırlıdır ve bu agresif meme kanseri türü kötü prognoz ve yüksek mortalite gösterir. İlk amacımız BBMK hücre hatlarında iyonize edici radyasyonun ATM aktivitesine etkisinin incelenmesidir. İkinci amacımız radyasyon ile GITR ve GITRL ifadelerini incelerken, BBMK hücrelerinde GITR-GITRL etkileşimine bağlı canlılığın çalışılmasıdır. Bazal-benzeri (MDA-MB-231, HCC38, MDA-MB-468) ve luminal (MCF-7, BT-474, SK-BR-3) meme kanseri hücre hatlarındaki ATM ifadeleri RT-PCR aracılı incelenmiş ve benzer bulunmuştur. ATM (S1981) fosforilasyonunun BBMK hücrelerinde radyasyon sonucu artışı Western Blot deneyleri aracılı gösterilmiştir. `pATM-GL3` Lusiferaz raporlayıcı plazmidi ile transfekte edilen HCC38 hücreleri bazal seviyede ve radyasyon sonrası yüksek ATM aktivitesi göstermiştir. ATM mRNA düzeylerinde fark olmamasına rağmen protein düzeylerinde farklar gözlemlenmesi post-transkripsiyonel bir kontrol mekanizması olabileceğini önermektedir. BBMK hücrelerinde GITR ve GITRL ifadeleri RT-PCR aracılı incelenmiştir ve radyasyon ile değişmedikleri bulunmuştur. MDA-MB-231 ve MDA-MB-468 hücre hatları yüksek GITRL ifadesi gösterirken, HCC38 hücre hattı RT-PCR ve akım sitometrisi ile GITR pozitif olarak belirlenmiştir. GITR+ HCC38 hücreleri rekombinant GITRL proteini ile farklı serum konsantrasyonlarında (1% ve 10%) inkübe edilmiştir ve kanser hücrelerinin canlılığı, proliferasyonları ve metabolik olarak aktif canlı hücreler, sırasıyla DRAQ7 boyaması, CFSE ve MTT testleri aracılı incelenmiştir. Tek başına GITR uyarımı HCC38 hücrelerinin canlılık ve proliferasyonlarını etkilemezken, iyonlaştırıcı radyasyon ve GITR uyarımının hücre canlılığında kümülatif etkisi vardır. DRAQ7 boyaması ile hücre ölümü test edildiğinde, 80 ng/ml rGITRL ve 5 Gy iyonlaştırıcı radyasyona eş zamanlı maruz kalan hücrelerin canlılığında azalma olduğu gözlemlendi. Sonuç olarak, bu çalışma GITR uyarımı ve iyonlaştırıcı radyasyonun kümülatif etkisinin meme kanseri hücrelerinin canlılığını etkileyebileceğini göstermiştir. Treatment response for basal-like breast cancers (BLBC) is limited and this aggressive breast cancer sub-type has poor prognosis and high mortality. Our first aim is to investigate ATM activity in BLBC cell lines with ionizing radiation. Our second aim is to study the viability of BLBC cells by the GITR-GITRL interaction while examining the expression levels of GITR and GITRL with radiation. ATM expression levels in basal-like (MDA-MB-231, HCC38, MDA-MB-468) and luminal (MCF-7, BT-474, SK-BR-3) breast cancer cell lines were analyzed with RT-PCR and found similar. Increase in ATM (S1981) phosphorylation in BLBC cells with ionizing radiation has been demonstrated with Western Blot experiments. HCC38 cells transfected with `pATM-GL3` Luciferase reporter plasmid showed high basal and post-radiation ATM activity. Although there is no difference in ATM mRNA levels, changes in protein levels has been observed, suggesting a post-transcriptional control mechanism. GITR and GITRL expressions in BLBC cells were investigated via RT-PCR and there was no change in expression levels with radiation. While MDA-MB-231 and MDA-MB-468 cell lines show high GITRL expression, HCC38 cell line was GITR positive, with both RT-PCR and flow cytometry. GITR+ HCC38 cells were incubated with recombinant GITRL protein at different serum concentrations (1% and 10%) and the change of cancer cells' viability, proliferation and amount of metabolically active viable cells were investigated with DRAQ7 staining, CFSE assay and MTT assay, respectively. Even though GITR stimulation only has not changed viability and proliferation of HCC38 cells, both ionizing radiation and GITR stimulation had a cumulative effect on cell viability. When cell death was assayed with DRAQ7 staining, a decrease in viability of the cells was observed, which were simultaneously exposed to both 80 ng/ml rGITRL and 5 Gy ionizing radiation. As a result, this study demonstrated that cumulative effect of GITR stimulation and ionizing radiation may affect the viability of breast cancer cells. 104

Tıbbi alanda teşhis ve tedavi amaçlı olarak kullanılan çeşitli uygulamalardaki radyasyon hem uygulamanın hedefindeki hasta, hem de uygulamayı gerçekleştiren kişinin belirli seviyelerde radyasyona maruz kalmasına sebebiyet vermektedir. Hastalar için radyasyon uygulaması yapılan bölge veya bölgeler dışındaki alanların korunması önemliyken, uygulamayı gerçekleştiren kişi açısından da her uygulamada tekrarlı olarak maruz kaldığı radyasyon seviyesinin en aza indirgenmesi hedeflenmektedir.Tıbbi alanda kişisel korunma amaçlı olarak kurşun içerikli zırhlama malzemelerinin kullanımı yaygın olmakla beraber, genellikle önlük formunda kullanılan bu giysiler bazı dezavantajlara sahiptir. Formlarına bağlı olarak 10 kilogramlık ağırlıklara ulaşabilen bu giysiler, rutin kullanımlarda kronik bel ve sırt ağrılarına neden olmaktadır. Bununla beraber genellikle toz içerikli polimer tabakalar halinde hazırlanan koruyucu katmanlarda kullanım sırasındaki tekrarlı eğilmeler sebebiyle çatlak oluşumları gözlenmektedir. Bunlara ek olarak kurşun ve kurşun içeren malzemelerin çevresel ve toksik etkileri nedeniyle dünya genelinde kullanımlarından kaçınılmaya çalışılmakta, kullanılan kurşun miktarlarının azaltılması ve kurşuna alternatif malzeme arayışlarına önem verilmektedir. Mevcut sorunlar göz önünde bulundurularak, tez kapsamında tıbbi alanda radyasyon koruması sağlayabilecek, kurşun içermeyen ve mevcut ürünlere göre daha düşük ağırlıklarda, tekrarlı eğilmelere karşı dayanıklı bir tekstil yüzeyi tasarımı oluşturulması hedeflenmiştir.Tez kapsamında farklı katkı malzemelerinin (tungsten, bizmut, baryum sülfat, kalay, bakır) silikon kauçuk içerisine eklenerek karışımın kumaş yüzeylerine kaplanması sağlanmıştır. Kaplama içerisine eklenen katkıların tiplerinin ve katkıların karışımdaki ağırlıksal ve hacimsel oranlarının, kumaşların radyasyon zayıflatma oranları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Buna ek olarak farklı enerjilerdeki x-ışınlarının ve toplam kumaş kaplama kalınlıklarının zayıflatma oranlarına etkisi gözlemlenmiştir. Tungsten tozlarının öğütülerek nano boyutlara getirilmesi sağlanmış ve tozların tane boyutunun malzeme özellikleri üzerindeki etkisi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Deneysel sonuçlardan elde edilen malzeme atenüasyon katsayıları XCOM veritabanı kullanılarak hesaplanan teorik katsayılar ile karşılaştırılmıştır. Malzemelerin radyasyon davranışının yanı sıra farklı kalınlıklarda ve farklı katkı içeriğinde kaplanmış kumaşların eğilme dayanımı ve kumaş katılığı tayinleri yapılmıştır.Yapılan çalışmalar sonucunda kurşun eşdeğeri korumalar için gerekli kaplama kalınlıkları ve o kalınlıklara denk gelen ağırlıklar hesaplanmıştır. Tüm numuneler içerisinde 100 kV'da %90 koruma sağlayan en ince kumaş kaplaması, kaplama içerisinde hacimsel olarak %20 tungsten içeren numunelerle sağlanabilmekte olup; 0,69 mm kaplama kalınlığı yeterli olmaktadır. Bu kalınlığa denk gelen kaplama malzemesi gramajı da 3232,62 g/m2 olarak hesaplanmıştır. Tungsten tozlarının nano boyutlu tanecikleriyle yapılan çalışmada ise mikro boyutlu tozlara göre nano boyutlu tozların daha üniform bir dağılıma sahip olduğu gözlenmiştir. Aynı hacimsel orana sahip olan mikro ve nano boyutlu toz içeren numunelerde tane boyut ortalaması daha küçük olan nano toz takviyeli numunelerin daha yüksek radyasyon tutuculuk oranlarına ulaştığı görülmüştür. Bu sayede ortalama %12 hacimsel oranda 150 nm toz boyutuna sahip tungsten toz içeren numuneler ölçüldüğünde 100 kV'da %90 koruma için 2836,20 g/m2 kaplama ağırlığının yeterli olduğu görülmüştür.Tez çalışması kapsamında hedeflendiği üzere kurşun içermeyen ve kurşun eşdeğeri koruma sağlayabilen kaplanmış kumaş formunda, giyilebilir malzemeler geliştirilmesi mümkün olmuştur. Kaplamadaki radyopak toz katkı tipi, malzeme bileşen oranları ve toz tane boyutu değişkenleri üzerinden denemeler yapılarak ağırlık ve kalınlık kazancı sağlanabilmiştir. Yapılan fiziksel testler sonucu kaplanmış kumaşların eğilmelere karşı dayanıklı olduğu da görülmüştür. Bu sayede kurşun içermeyen, tıp alanında kullanılan x-ışınlarına karşı istenilen korumaları sağlayabilecek, kullanım ve giyim özellikleri geliştirilmiş bir tekstil malzemesi geliştirilmesi mümkün olmuştur. Radiation used in medical applications with the aim of diagnosis and therapy affects both the patients and the physicians at particular levels. Protection from direct and indirect scattered radiation has a major importance on minimization the negative effects of radiation on human health by considering the annually dose limits. The aim of the personal radiation protection is to preserve the parts of patient's body which are out of the target area and to minimize the radiation level that has a repetitive impact on the physicians.The personal radiation protection clothing used in medical application areas which are generally aprons formed from polymer sheets with lead content that has several disadvantages. The heavy weights of these lead aprons that can reach nearly 10 kg depending on type, can cause chronicle waist and back pains especially in long time usage. Furthermore, the formation of cracks and holes on sheets in shielding equipment is another concern due to folding and incorrect hanging after use, which decreases the protection level dramatically and makes the equipment unusable. In addition to that, investigation on alternative materials to lead and lead based materials is an important research area because of the high toxicity and unfavourable environmental effects of lead. From this point of view, the aim of this thesis is to develop a new textile based protective and light-weight material with high flexural resistance for personal x-ray protection during medical applications.Polymer composites have become promising candidates for developing materials that can be utilized for protection against photon or particle radiation. Most polymers are transparent to x-rays and recent studies have focused on developing processes that incorporate radiopaque powders into polymer sheets for effective shielding. In this study, the idea of developing environmentally friendly x-ray shielding material with the integration of minerals and metals in polymer coating on textile surface is extended with theoretical modelling and focusing on the required x-ray protection in medical applications. We aimed to develop polymer compositions against x-ray radiation by reinforcing the structure with textile materials with taking into consideration the conditions of usage and clothing behaviour of the materials. For the protective material development process, radiopaque powders (i.e. tungsten, barium sulphate, bismuth, tin, copper powders) were used as additives in polymer compositions (with different volume ratios) and were applied on woven fabrics by using the coating technique. The x-ray protection and flexural properties of the materials were investigated with the aim of reaching both adequate protection levels with metal powder additives and satisfying physical properties.Silicone rubber coating with the content of radiopaque additives was directly applied on textile surface using relevant conventional textile technologies. Tungsten, barium sulphate, bismuth, tin, and copper powders with recognized shielding abilities were used as additives against x-rays. The cotton fabrics were coated with silicone rubber that contains radiopaque powders in different weight and volume fractions to investigate the effect of the content ratios in coating on x-ray attenuation ratios. The attenuation ratios of the samples were measured at different x-ray tube voltages (30 kV, 80 kV, 100 kV, and 150 kV) in accordance with medical protection standards. Using the theoretical models, the thicknesses required for 90%, 95%, and 99% attenuation ratios at 100 kV level were also estimated for the materials and the required coating weights were calculated.The results showed that, at 60% weight ratio, 1.55 mm bismuth embedded coating can attenuate 90% of x-ray photons at 100 kV level while the required thickness of tungsten embedded coating is 1.73 mm for same protection level. At the same weight ratios bismuth-silicone rubber blend reached better attenuation ratios per thickness in comparison with tungsten and barium sulphate powder - silicone rubber blends. On the other hand, at same additive volume ratios the tungsten additives in silicone rubber coating had better attenuation ratios than the samples that contain tungsten-tin, bismuth, and tungsten-copper. Moreover, the increment of tungsten volume ratios in coating blend resulted in higher shielding performance at same effective thicknesses and the lower silicone rubber amount in coating lead to compose thinner and lighter fabrics for equal protection level. To obtain a 90% protection level, 1.73 mm of coating is needed for the blend with 8% tungsten volume ratio whereas for the same level of x-ray shielding 1.14 mm of coating with 12% tungsten volume ratio and 0.69 mm of coating with 20% tungsten volume ratio would be satisfactory. This suggests that lowering the ratio of silicone rubber amount in a blend causes nearly 60% reduction in thickness, which in turn makes possible to develop thinner (or lighter) fabrics having the required protection level.The higher amount of tungsten in the coating gives rise to lighter weights for the same protection level (90% and 95%), where the weight of coating with 20% tungtsen volume ratio is 3232.62 g/m2 and that of the coating with 8% tungsten is 4419.48 g/m2. Silicone rubber has nearly no shielding ability against x-rays and therefore the higher ratios of metals, together with the lower ratios of silicone rubber in the mixture, facilitate to increase the shielding ability of the coating. However, the results showed that the reduction in the weights was not as high as the reduction in thicknesses, because of the higher densities of the coating materials that have higher metal additive ratios. As a result, in order to design wearable clothing from these materials, both the weight and the thickness of the coating should be considered when determining the material volume ratios.The flex resistance and the flexural rigidity of the samples with tungsten content were also investigated. The coated fabrics with different powder loadings and thicknesses showed good resistance against repetitive folding; on the other hand, the results showed that the increment of tungsten amount in the coating resulted in stiffer fabrics. Consequently, the results suggested that the amount of the additive in the coating composition and the coating thickness are critical for both x-ray attenuation and the flexural properties. For the same protection level the required thickness and the weight of the samples with tungsten at 20% volume ratio in the coating composition (i.e., the sample with the highest tungsten volume ratio used in the study) are lower than those of the other compositions (i.e., 8% and 12% volume ratios). On the other hand, higher tungsten amount in the coating resulted in higher fabric stiffness values. Hence, it can be stated that the parameters like the volume ratio and the coating thickness should be determined by considering both attenuation and flexural properties to achieve the required protection.In the last section of the thesis the effect of additive particle size in coating on x-ray shielding performance of the coated fabrics was investigated. The coated fabrics with nano sized tungsten additives (average size: 150 nm and 300 nm) can attenuate more radiation than the samples which were composed of micro sized powders. Besides the samples with lower average particle size has the highest attenuation ratios at each tube voltage levels. In conclusion, our results indicated that the particle size of tungsten additives in textile coating has an effect on x-ray shielding performance which possibly stems from the more uniform particle distribution of tungsten powders in coating. 170

Meme kanserinin farklı dönemlerinde iyonizan radyasyon bir tedavi opsiyonu olarak tercih edilmekte ve bu yolla esas olarak memede bulunan kanserli yapıların ışın altında küçültülmesi ya da yok edilmesi amaçlanmaktadır. Bunu başarmanın farklı teknik yöntemleri bulunmakta olup, en çok kullanılan yöntem eksternal (dışarıdan) radyoterapi denen ve bir cihazda üretilen radyasyon demetinin doğrudan tümöre yöneltildiği tekniktir. Mastektomili hastalar genellikle lenf nodu tutulumu gösterdikleri için cerrahi sonrası tüm göğüs duvarı ile birlikte mamarian internal, supra ve aksilla lenf nodları da ışınlanmaktadır. Bu ışınlama şekline geniş alan göğüs duvarı ışınlanması denilmekte olup, oldukça geniş bir alan ışınlandığı için sağlıklı komşu organ dozlarının aldığı doz da yan etkiler ve ileri dönem sekonder maliniteler açısından önem kazanmaktadır.Bu tez çalışmasında mastektomili meme kanseri hastalarının radyoterapisinde kullanılan geniş alan göğüs duvarı ışınlamaları için üç boyutlu konformal radyoterapi yöntemi (3BKRT) ile bir yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) tekniği olan alan içinde alan (FIF) ışınlama tekniği, hedef ışınlama hacmi ve korunması gereken riskli organ ve dokuların aldığı dozlar açısından karşılaştırılıp en uygun doz dağılımının oluşturulması amaçlanmıştır. Bu çalışma, Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Kliniğinde Bilgisayarlı Tomografi (BT) cihazı, XİO Version 4.8 tedavi planlama sistemi ve hasta konturlaması için kullanılan Focal cihazı kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada 15 meme kanserli hastanın planlama sistemi üzerindeki radyografik görüntüleri kullanılarak 3BKRT ve FIF teknikleri ile planlamaları yapılmıştır. Yapılan istatistik analizleri sonucunda FIF ışınlama tekniğinin 3BKRT tekniğine göre korunması gereken kritik organlara daha az doz verdiği sonucuna varılmıştır. Ionizing radiation is preferred as a treatment option at difference stages of breast cancer with an aim to either destroy or minimize the cancerous structures in breast tissue. In current breast radiotherapy, an effective radiation dose is given to the tumor volume, while the dose absorbed by the surrounding healthy tissue is minimized. There are different techniques to achieve this goal. The most widely used technique is the external radiotherapy where a beam is oriented directly to the tumor since the patients with mastectomy usually have lymph node involvement, the patients' mamarian internal, supra and axilla lymph nodes are usually irradiated together with the breast wall. This method is called wide area breast wall irradiation and provides lower doses in neighboring organs because a large area is irradiated and becomes important due to side effects and secondary malignities. The goal of this thesis is to compare and create an effective dose distribution with three dimensional conventional radiotherapy (3DCRT) method and the field in field (FIF) irradiation technique which is an intensity modulated radiotherapy (IMRT) technique in terms of target irradiation volume, organs at risk (OAR) and dose received by these organs at wide area breast wall irradiation ofradiotherapy of patients with mastectomy.This study was performed using computed tomography (CT) system, treatment planning system XIO version 4.8 and focal device used for patient counter at Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Education and Research Hospital Radiation Oncology Clinic. In this study, radiographic images of 15 breast cancer patients were used for treatment planning with 3DCRT and FIF techniques. The results of statistical analysis show that the FIF irradiation technique gives less dose to critical organs compared to 3DCRT techniques. 58

Yarı-iletkenler, radyasyon dedektörlerinde kullanılan en önemli malzemelerdir. Dedeksiyon ilkesine bağlı olarak çalışan pn eklem yapısındaki yarı-iletken dedektörünün bias voltaj değeri, sinyal amplifikasyonu, sıcaklık etkisi, radyasyon zarar etkisi cihazın çalışma prensibinde önemlidir. Yüksek enerjili çok silikonlu radyasyon dedektörü katı, sıvı ve gaz numunelerinde alfa, beta ve gama radyasyonuna ait oluşan yükleri, enerjileri ve gözlenme zamanlarını hassasiyetle ölçerek, doz ve aktivite değerlerini belirleyebilen dedektördür. Radyasyon dedektörünün özellikleri ve dedektördeki yapılandırma adımları, destekleyici PCB üzerinde, hizalama, yapıştırma adımı, silikon şeritlerde bağlayıcı işlemi, bias voltajı değerleri dikkate alınarak cihazın yapım aşamasında gözlemlendi. Benzetim aşamasında, GEANT4 programı kullanıldı. Dedektör sistemine yerleştirilen iyonize edici radyasyona cevap veren ince ve kalın şerit dedektörlerin radyoaktif bozunma, enerji oluşumu, enerji değerleri hem benzetim hem de deneysel veriler olarak elde edildi. Çok silikonlu dedektörde, Am-241, Am-241: Pu-239, Am-241: Pu-239: Cm-241, C-14, Na-22, Sr-90 ve Rn-222 kaynaklarının radyasyon miktarı saniyedeki sayım (cps) olarak ölçülerek radyoaktivitesi hesaplandı. Veriler, ROOT programında analiz edilerek deneysel ve benzetim sonuçlarının verimlilik hesapları yapıldı. Anahtar Kelimeler: Yarı-iletken, Radyasyon, Silikon Dedektör, GEANT4, ROOT Semiconductors are the most important materials used in radiation detectors. The bias voltage value, signal amplification, temperature and radiation damage effects of semi-conductor detector in pn junctional structures are important factors for the working principle of the device. High energy multi-silicon radiation detector is capable of conducting precise measurement of the loads, energy and observation time of alpha, beta and gama radiation in solid, liquid and gas samples, and detecting the dose and activity values. The features of radiation detector and configuration steps on the detector were observed throughout the construction stage of the device, in consideration of the alignment, bonding step, bonding process in the silicon strips and the bias voltage on the supporting PCB. Geant4 software package was used in the simulation step. The radioactive decay, energy generation and energy values of thin and thick film detectors, which are responsive to ionizing radiation within the detector system, were obtained through use of both the experimental data and the simulation results. In multi-silicone detectors, the radiation amount of Am-241, Am-241: Pu-239, Am-241: Pu-239: Cm-241, C-14, Na-22, Sr-90 and Rn-222 sources were measured in count per second (cps), and their radioactivity was calculated accordingly. The data were analyzed using ROOT program and the efficiency calculations of simulation and experimental results were carried out. Key Words: Semi -conductor, Radiation, Silicon Detector, GEANT4, ROOT 135

Nükleer tıp uygulamalarının her geçen gün daha fazla kullanıma geçmesiyle, radyofarmasötiklerin biyolojik etkilerinin anlaşılması büyük önem kazanmıştır. Eklem kıkırdağının damarı olmadığından zayıf onarım özelliklerine sahiptir. Bu çalışmada, teknesyum-99m ve teknesyum-99m MIBI'nin sığır eklem kıkırdakları üzerine etkileri incelenmiştir. Örnekler erişkin sığırların dizlerinden alınmıştır. Baskı gerilmelerinin hesaplanabilmesi için iki farklı mekanik deney uygulanmıştır. Birinci deneyde kıkırdak yüzeyi tek adımda 0,5 mm, ikinci tür deneylerde ise kıkırdak yüzeyi yedi adımda 0,7 mm yer değiştirmiştir. Baskı gerilmeleri birinci tür deneylerde baskı durumundan, ikinci tür deneylerde denge durumundan hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar nükleer tıpta kullanılan teknesyum-99m ve teknesyum-99mMIBI'nin eklem kıkırdak sertliğini azalttığını göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Teknesyum-99m, teknesyum-99m MIBI, iyonize radyasyon, eklem kıkırdağı, baskı gerilmesi. As the nuclear medicine practices have been increasingly used globally, therefore understanding the biological impacts of radiopharmaceuticals have become essential. Articular cartilage has poor impairment capabilities as it has no vascular tissue. In this study, effects of technetium-99m and technetium-99m sestamibi on bovine articular cartilage were investigated. Samples were taken from mature bovine patellae. Two different mechanical tests were applied to calculate compressive modulus. The cartilage surface compressed to get a total displacement of 0,5 mm with single step in the first set and 0,7 mm with seven steps in second set of tests. Compressive moduli were calculated from compressed position the in first set and equilibrium position in the second set of experiments. Our results show that technetium-99m and technetium-99m sestamibi reduced stiffness of articular cartilage.Keywords: Technetium-99m, Technetium-99m sestamibi, ionizing radiation, articular cartilage, compressive modulus. 77

Radyasyona en fazla maruz kalan kişiler olan radyoloji çalışanlarının, radyasyonun biyolojik olarak meydana getireceği olumsuz etkilerden somatik veya genetik olarak etkilenme olasılıkları genel toplumdan daha yüksek beklenmektedir. Bu çalışmada radyoloji birimi çalışanlarının sağlık durumlarının araştırılması, mevcut hastalık ve sağlık şikayetlerinin ortaya konulması, koruyucu önlem alışkanlıklarının belirlenmesi ve eğitim materyali aracılığı ile radyasyondan korunma yöntemleri hakkında bilgi verilmesi amaçlandı. Tanımlayıcı özellikte olan bu çalışma için Gaziantep Üniversitesi Etik Kurulundan 19/11/2013-404 karar no' lu etik kurul onayı alındı. Diyarbakır İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği'ne bağlı hastanelerde mevcut olarak çalışan toplam 250 radyoloji çalışanından, araştırmaya katılmayı kabul eden 220 kişiye sözlü onayları alınarak, halen çalıştıkları sağlık kuruluşunda yüz yüze görüşme tekniğiyle soru kağıdı uygulandı. Evrene ulaşım hızı %88 olarak gerçekleşti. Radyasyondan korunma yöntemleri ile ilgili bir eğitim materyali hazırlanarak soru kağıdı uygulaması sonrası radyasyondan korunma yöntemleri hakkında bilgi verildi. Radyoloji çalışanlarının, radyasyondan koruma araçlarından en fazla % 66,8 ile kurşun önlük ve % 65,5 ile kurşun paravanı kullandığı belirlendi. Radyoloji biriminde çalışan ve mesleki olarak radyoloji eğitimi almamış sağlık personellerinin radyasyondan korunma eğitimi alma durumlarının anlamlı düzeyde düşük olduğu görüldü (P=0,000). Radyoloji çalışanlarında en çok görülen sağlık yakınmaları % 75,9 ile yorgunluk ve % 72,7 ile halsizlikti. Kendi beyanlarına göre anemi % 24,5 ve migren % 22,3 ile en çok görülen hastalıklar olarak belirlendi. Ayrıca çalışmaya katılan iki radyoloji çalışanında kanser (% 0,9), üç radyoloji çalışanında ise infertilite (% 1,4) olduğu görüldü. Araştırmaya katılan kadınların %19,6'sıın en az bir kere istemsiz düşük, % 5,9'unun en az bir kere ölü doğum yaptığı görüldü. Araştırma sonuçlarına göre radyoloji çalışanlarının gebelik komplikasyonu yaşama ve düşük yapma oranının, genel topluma göre fazla olduğu ve mesleki olarak radyoloji eğitimi almamış olan çalışanların radyasyondan korunma eğitimlerinin eksik olduğu belirlendiğinden, özellikle doğurganlık çağındaki radyoloji çalışanlarının radyasyondan korunma konusunda uyarılması gerektiği düşünülmektedir. Radyoloji birimlerinde ergonomik olarak daha rahat çalışılabilecek şartların oluşturulmasının ve hizmet içi eğitim kapsamında hastane eğitim birimleri tarafından çalışanlara radyasyon güvenliği konusunda belirli aralıklarla eğitimin tekrarlanmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Radiology workers who are mostly exposed to radiation, are more highly expected to be somatically or genetically affected by the negative effects caused by radiation in biological ways rather than a general society. In this paper, it was aimed to research health situations of workers in the radiology unit, reveal their current illnesses and health complaints, determine their protective measure habits and inform them about the protection methods from radiation via the training materials. The descriptive study was confirmed with the ethical decision approval numbered 19/11/2013-404 by the Board of Ethics in Gaziantep University. In the hospitals depending on the Secretary General of Public Hospitals Association in the Province Diyarbakır, of total 250 radiology persons currently working, 220 persons accepted to participate in the research, they were performed face to face interview techniques and question papers in the health institutions they have been still working after taking their consent verbally. The journey speed to the universe was 88%. By preparing training materials related with the protection methods from radiation, information was given about the protection methods from radiation after the application of question papers. The radiology workers were determined to use a lead apron with 66,8% and a lead screen with 65,5 among the protection tools from radiation at most. The health staff working in the radiology unit and not having professional radiology trainings were significantly found to be lower in their situations for having education about the protection from radiation (P=0,000). Mostly observed health complaints in the radiology workers were tiredness with the rate of 75,% and weakness with the rate of 72,7%. In accordance with their explanations, anemia of 24,5% and migraine of 22,3% were mostly observed diseases. Also, cancer in two radiology workers (0,9%) participating in the study and infertility in three radiology workers (1,4%) were observed. From the female participants, 19,6% had an involuntary abortion at least, 5,9% had a dead birth at least. According to the study results, the radiology workers especially in the child-bearing age must be warned to be protected from radiation, since the rate for experiencing pregnancy complications and having abortions in the radiology workers is more than the general society, and the workers not having professional education about radiology are not capable of the protection trainings from radiation. Creating conditions to work at the radiology units in more relaxed ways ergonomically and repeating the trainings about radiation safety to the workers in certain intervals by the hospital training units within the in-service trainings are considered to be useful. 96

Bu araştırma; Konya'daki üçüncü basamak hastanelerde, dozimetre taşıyan sağlık çalışanlarının iş yükü durumunun, iyonize radyasyon risk algılarına etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. Önemi: Günümüz sağlık hizmetlerinde hastalara tanı ve tedavi uygulamaları için iyonlaştırıcı radyasyon yayan cihazlar sık kullanılmaktadır. Bu cihazlar kullanılırken, hastalar ile beraber çalışanlar da iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmaktadır. X-ışınları organizmalara, canlı olan dokulara zarar vermektedir veya öldürücü etki yapmaktadır. Bu nedenle hastaların ve sağlık çalışanlarının X-ışınlarına gereksiz yere maruz kalmasının önüne geçilmelidir. İyonlaştırıcı radyasyon alanında görev yapan sağlık çalışanlarının iş yükünün fazla olması da daha fazla radyasyona maruz kalmalarına neden olmaktadır. Araştırma sağlık çalışanlarının iş yüklerindeki artışın, iyonlaştırıcı radyasyon risk algılarını nasıl etkilediğini göstermesi açısından önem arz etmektedir. Gereç ve Yöntem: Araştırma, Konya ilinde hizmet veren Selçuk Üniversitesi Selçuk Tıp Fakültesi Hastanesi ve Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi'nde dozimetre taşıyan sağlık çalışanları üzerinde yapılmıştır. Araştırma evreninden bir örneklem seçilmemiş ve evrenin % 90,95'ine ulaşılmıştır. Veriler, Sakaoğlu Manavgat (2011) tarafından hazırlanmış olan "Mesleksel İyonlaştırıcı Radyasyon Risk Algısı Anketi" ve Caplan ve ark(1980) tarafından geliştirilmiş 11 maddelik iş yükü ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Veriler SPSS 20.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Katılımcıların, hane aylık gelir ortalaması, kaygı düzeyleri, bilgi puanları, iş yükü ortalaması ile iyonlaştırıcı radyasyon risk algıları arasındaki ilişkileri belirlemek için korelasyon analizi kullanılmıştır. Ortalamalar arası ikili karşılaştırmalarda "Bağımsız Örneklem t Testi", ikiden fazla grupların ortalamalarının karşılaştırılmasında "Tek Yönlü Varyans Analizi" kullanılmıştır. İş yükünün iyonlaştırıcı radyasyon risk algısına etkisini belirlemek için "Basit Doğrusal Regresyon Analizi" kullanılmıştır. Bulgular : Katılımcıların; yaş ortalaması 32,55 ± 7,41, %57,7'si erkektir, %63,7'si evlidir ve %59,7'si çocuk sahibidir. Katılımcıların iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı ortalaması 7,51 ± 2,09 olarak bulunmuştur. Katılımcıların genel olarak yaşam olayları ile ilgili kaygı düzeyleri ortalaması 5,59 ± 2,34 olarak bulunmuştur. Katılımcıların iyonlaştırıcı radyasyon alanlarında görev yapmalarından dolayı ileride bir sağlık sorunu geçirmeleriyle ilgili kaygı düzeyi ortalaması ise 6,98 ± 2,19 olarak bulunmuştur. Katılımcıların iş yükü ortalaması da 3,54 ± 0,59 olarak bulunmuştur. Sonuç: Katılımcıların yüksek risk algısına ve fazla iş yüküne sahip oldukları tespit edilmiştir. İş yükündeki artışın pozitif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde iyonlaştırıcı radyasyon risk algısını etkilediği saptanmıştır. Katılımcıların iş yükü arttıkça, iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı da arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Fakat; hekimlerin iş yükü ortalaması diğer meslek gruplarına göre anlamlı derecede yüksek iken, iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı diğer meslek gruplarından düşük çıkması dikkat çekmektedir., This study aims at detecting the effect of health professionals' workload with dosimeter in tertiary hospitals in Konya on risk perception of ionizing radiation. Significance: Devices spreading ionizing radiation for diagnostic and treatment modalities in daily medical practice are frequently used. While using these devices, health professionals are also exposed to ionizing radiation, as well as patients. X-rays damage organisms or have fatal effects on living tissues. So, patients and health professionals should be protected against unnecessary exposure to X-rays. Intense workload experienced by health professionals in hospital settings including ionizing radiation also leads the professionals to be exposed to extra radiation. Our study is significant in order to indicate how the increase experienced by health professionals at work affects the risk perception of ionizing radiation. Material and Method: The study was performed in health professionals with dosimeter in two university hospitals in Selcuk Medical School of Selcuk University and Meram Medical School of Necmettin Erbakan University. No specific cosmos was selected for the study, but 90.95% of all professionals were investigated as samples. The data were obtained via "The Questionnaire for Occupational Ionizing Radiation Risk Perception" prepared by Sakaoglu, Manavgat (2011) and an 11-item workload scale developed by Caplan et al. (1980), and analyzed with SPSS 20.0 software package. A correlation analysis was performed to define the association between ionizing radiation risk perception of participants and their mean monthly income, anxiety level, information scores and mean workload. For pair comparisons between averages, "The Independent Sampling t Test" and for comparing the averages of groups with more than two, "TheOne-WayVariance Analysis" were used. To determine the effect of workload on ionizing radiation risk perception, "The Simple Linear Regression Analysis" was used. Results: Mean age rate of participants was 32.55±7.41, and 57.7% were men while 63.7% were married, and 59.7% had offsprings. Mean ionizing radiation risk perception of participants was found as 7.51±2.09. Mean anxiety levels of participants for life events were found as 5.59±2.34. However, participants' mean anxiety levels for experiencing a future health challenge were found as 6.98±2.19. Mean workload of participants was also found as 3.54±0.59. Conclusion: Participants were detected to have high risk perception and intense workload. The increase seen in workload was found to affect participants' ionizing radiation risk perception positively and significantly. As workload increases, ionizing radiation risk perception of participants was observed to be increased, as well. However, while mean workload of physicians was significantly higher than that of other professions, the fact that ionizing radiation risk perception of physicians was found lower draws-attention.

Serbest oksijen radikallerinin kimyasal olarak aktif olduğu, bir çokhastalığın temelinde rol oynadığı bilinmektedir. Radyasyon, gözlegörülemeyen, serbest radikal oluşumundan sorumlu önemli nedenlerdenbiridir. Radyasyon kaynakları enerjilerini transfer ederek maddeleri eksite veiyonize edebilir. Eksite ve iyonize olan maddeler organizmadakimakromoleküllerden olan deoksiribonükleik asit (DNA), protein gibi yapılarıokside ederek oksidatif stres oluşumuna katkıda bulunur. Zamanla hücreselhomeostazis bozulabilir ve karsinogenez süreçleri oluşabilir.Doğal ve yapay olarak etrafımızda bulunan radyasyonkaynaklarından, tıbbı sektörde kullanılan şekline olan maruziyet, son yıllardagörüntüleme teknolojisindeki ilerleme ve tedavi seçeneklerindeki (girişimselişlemler gibi) yenilikler nedeniyle artmıştır. Bu yüzden iyonizan radyasyonamaruziyette artış dikkati çekmektedir. İyonize radyasyon tehlikelidir vekoruma gerektirmektedir. Radyasyon çalışanları kronik düşük doz iyonizanradyasyona maruz kalan riskli bir gruptur. Radyasyon çalışanlarında kronikmaruziyete bağlı oksidatif stres durumunu gösteren çok az çalışma vardır.Tiyol grupları sülfidrid grubu içeren oksidatif stres durumlarındaönemli role sahip olan bileşiklerdir. Serbest oksijen radikallerinin primerhedeflerinden biri sülfür içeren aminoasitlerin tiyol gruplarıdır. Tiyol gruplarıoksidanlar ile oksidasyon reaksiyonlarına girerek disülfid bağları oluşturur. Budisülfid bağları tiyol gruplarına geri redüklenebilir. Böylelikle dinamik tiyoldisülfidhomeostazisi sağlanır.Bu çalışmanın amacı; yeni, kolay hesaplanabilen, değerlendirilebilenve göreceli ucuz oksidatif stres belirteci olan tiyol-disülfid homeostazisiniradyasyon ortamında çalışanlarda incelemek ve bunu da radyasyonortamında çalışmayan sağlıklı kontrollerle karşılaştırmaktır.Totalde 108 katılımcı çalışmaya dahil edildi. Girişimsel radyoloji,girişimsel kardiyoloji, nükleer tıp ünitelerinde çalışan toplam 63 katılımcıradyasyon ortamında çalışan grubu oluştururken, aynı hastanede radyasyonortamı dışında çalışan 45 kişi sağlıklı kontrol grubunu oluşturdu. Çalışmayakatılan çalışanların maruz kaldıkları radyasyon dozu yıllık izin verilen düzeyolan 50 milisievertin altındaydı. Katılımcıların kanları 8 saat açlık sonrasıtoplandı. Serum tiyol-disülfid homeostazisi yakın zamanda Erel ve Neşelioğlutarafından geliştirilen spektrofotometrik metod ile değerlendirildi.Radyasyon ortamında çalışanlarda ortalama serum nativ tiyoldeğerinde (528,96 ± 86,42 μmol/L) kontrol gruba göre (561,05 ± 104,83μmol/L) istatistiksel olarak anlamlı düşüklük saptandı (p=0,045). Radyasyonortamında çalışanlarda ortalama serum total tiyol değerinde (547,70 ± 91,50μmol /L) kontrol gruba göre (580,36 ± 112, 24 μmol/L) istatistiksel olarakanlamlı olmayan düşüklük saptandı. Lineer regresyon analizinde istatistikselolarak anlamlı olmasada nativ tiyol değerleri ile en ilişkili maruziyet olarakbulundu (p=0,083).Çalışmamız, uzun dönem düşük doz iyonizan radyasyona maruzkalmanın oksidatif strese yol açtığı ortaya koymaktadır. Bu, antioksidan rolüstlenen tiyol gruplarında geri dönüşü olmayan organizmaya zararlı yanetkiler oluşturabilir. Biz radyasyon çalışanlarında, antioksidanformulasyonlarla nutrisyonel destekleme ve çalışanların rutin takiplerininfiziksel dozimetrelere ek olarak biyolojik metodlarla desteklenmesiniönermekteyiz. Reactive oxygen species (ROS) are chemically active and has beenlinked to numerous diseases. Radiation is one of the invisible causeresponsible for the formation of ROS. Radiation sources excite or ionize thematter by transfering its energy. It oxidizes macromolecules such asdeoxyribonucleic acid (DNA), proteins in organism , which contribute theformation of oxidative stress. As a result of this, cell homeostasis can bebroken down and carcinogenesis may occur.During last decades, diagnostic and interventional procedures inmedicine have been dramatically increased. Therefore, exposure to ionizingradiation rates related to medical and occupational are getting higher insideof all radiation sources. Ionizing radiation is dangerous so that exposure to itneeded follow-up and protection. Radiation workers are risky group whomexposure chronic low-dose ionizing radiation leads to oxidative stress. Thereare few studies to evaluate chronic exposure related oxidative stress inradiation workers.Thiols are organic compounds that contain a sulfhydrid group, have apivotal role in case of oxidative stress. One of the main target of ROS is thiolgroups on sulfur containing amino acids such as methionine or cysteine.Thiols can undergo oxidation reaction via oxidants and form disulfide bondswhen oxidative stress occur. Those disulfid bones can be reduced back tothiol groups, so dynamic thiol-disulfide homeostasis is maintained.The aim of this study was to evaluate a novel, easily calculated,readily available, and relatively cheap oxidative stress marker, thiol-disulfidhomeostasis, in radiation workers and compare the results with healthycontrols.A total of 108 participants were enrolled in the study. The studypopulation included 63 hospital workers occupationally exposed to ionizing radiation in the units of interventional radiology, interventional cardiology andnuclear medicine. The control group consisted of 45 individuals staff in thesame hospital. Radiation dose of staff participating in the study was less thanthe maximum permissible annual level, 50 milisievert. The blood samples ofparticipants were obtained after a fasty period of 8 hours. Serum thioldisulfidehomeostasis measurement was investigated via thespectrophotometric method newly descriebed by Erel and Neşelioğlu.The mean serum native thiol levels of radiation workers (528,96 ±86,42 μmol/L) was significantly lower than control subjects (561,05 ± 104,83μmol/L) (p=0,045) . The mean serum total thiol levels of radiation workers(547,70 ± 91,50 μmol /L) was lower than control subjects (580,36 ± 112, 24μmol/L). Nevetheless, there was no significant difference between total thiolof exposed workers and controls. Lineer regression analysis showedexposure had the strong relation with native thiol levels than gender,smoking status, alcohol habits. This was not statistically significant (p=0,083).The results shows that long term low dose ionizing radiation mayleads to oxidative stress. It may have side effect on antioxidant thiol groups.We suggest supporting radiation workers by safe antioxidant nutritionalformulations and following up via both pyhsical dosimetres and biodosimetricmethods. 58

Konya' nın Ilgın ilçesi, Orta Batı Anadolu' da ki Ilgın Fay Hattı' nın güney kısmında yer almaktadır. Bu bölge aynı zamanda birinci dereceden deprem bölgesi olup Ilgın Fay Hattı bölgenin depremselliğini karakterize etmektedir. Bu çalışmanın amacı bu bölgedeki jeolojik fayların bulunduğu civarda yer altı sularında ve toprak gazında radon (Rn-222) aktivitelerini ölçmek ve aralarındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu bölgede bulunan 13 doğal kaynak, 7 kuyu ve bu kuyuların beslediği 13 musluk suyundan alınan örneklerin radon aktiviteleri belirlenmiştir. Ayrıca yine bu bölgedeki 11 farklı noktada toprak gazı radon aktiviteleri belirlenmiştir. Radon aktivite ölçümleri AlphaGUARD PQ 2000PRO radon detektörü ile gerçekleştirilmiştir. Yer altı suları için ölçülen radon konsantrasyonları 0.59 ila 58.57 kBq/m3, toprak gazı radon konsantrasyonları ise 0.22 ila 64.75 kBq/m3 aralıklarında ölçülmüştür. Radon konsantrasyonu ölçülen 33 su örneğinin 24 tanesi USEPA (United States Environmental Protection Agency) tarafından tavsiye edilen 11.1 kBq/m3' lük güvenlik sınırı değerinin altında ölçülmüştür. Bu suların sindirim yoluyla tüketimine bağlı olarak radon kaynaklı alınan radyasyonun yıllık etkin dozları minimum 0.11 μSv, maksimum 11.71 μSv olarak hesaplanmıştır., Ilgın is a town of Konya Province and lies at the southern rim of the Ilgın Fault Zone in the mid-west of Anatolia. This area is also in the first-degree earthquake zone. The Ilgın Fault Zone is characterizes the seismicity of the area. The purpose of this study was to investigate radon (Rn-222) activity relationship between in soil gas and ground waters in the vicinity of the geologic fault zones. Radon measurements in water samples collected from 13 natural spring water sources, 7 wells and 13 taps that were supplied from the investigated wells and in soil gas at 11 different locations in the area were performed by an AlphaGUARD radon gas analyzer. The measured radon concentrations ranged from 0.59 to 58.57 kBq/m3 for ground waters and from 0.22 to 64.75 kBq/m3 for soil gas. 24 of the 33 water samples had radon concentration levels below the safe limit of 11.1 kBq/m3 recommended by the United States Environmental Protection Agency (USEPA). The doses resulting from the consumption of these waters were calculated. The calculated annual effective doses received from the consumption of these waters were 0.11 μSv for minimum and 11.71 μSv for maximum due to the radon in the waters., Bu tez çalışması Selçuk Üniversitesi BAP tarafından 13201018 nolu proje ile desteklenmiştir.

Bu çalışmada Larinks kanseri tanılı 30 hastanın, VMAT tedavi tekniği ve Hi-Art tomoterapi tedavi tekniği ile tedavi planlamaları yapılmıştır. Her iki planlamanın kritik organ ve hedef hacimleri karşılaştırılmıştır. Elde edilen doz-volüm histogramları aracılığıyla hedef hacim ve kritik organların aldığı dozlar karşılaştırılmıştır. Kritik organlardan beyin sapı ve spinal cord için maksimum doz değerlerine, parotis bezleri için ortalama doz değerleri karşılaştırılmıştır. Hedef hacim için tanımlanan dozun %100'ü hedef hacmin %95'ini alacak şekilde planlamalar yapılmıştır. Planlanan hedef hacimlere (PTV54, PTV60 ve PTV70) simultane integre boost (SIB) tekniği ile aynı fraksiyonda; 1,64Gy, 1,81Gy ve 2,12Gy'den dozlar verilmiştir. İki planlama arasında maksimum doz değerleri karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma sonucunda Hi-Art tomoterapi cihazı planlarında hedef hacim maksimum doz değerlerinin daha düşük olduğu görülürken, kritik organlarında daha iyi korunduğu görülmüştür. In this study, 30 patients diagnosed with Larynx Ca, VMAT treatment technique and Hi-Art tomotherapy treatment technique has been made with the treatment plan. Both planning was compared to critical organs and target volumes. By means of obtained dose-volume histograms doses were compared receives target volumes and critical organs. The maximum dose values of the critical organs to the brain stem and spinal cord, the average dose values were compared for parotid gland. Dose defined for the target volume 100% of the target volume to receive the 95% on the planning have been made. The planned volume targets (PTV54, PTV60 and PTV70) with simultaneous integrated boost technique (SIB) same fraction; Doses were given to 1,64Gy, 1,81Gy and 2,12Gy. The maximum values were compared between the two dose planning. 51

Amaç: Vertebra komşuluğundaki akciğer kanserli hastaların RT'sinde dört farklı hibrid tekniğin, akciğer doz-volüm parametreleri ile PTV HI (homojenite indeksi) ve TC (hedef sarımı) yönünden 3B-KRT (3B-konformal RT) ile karşılaştırılması.Yöntem: Çalışmada sekiz erkek olguya ait BT-simülatör kesitsel görüntüleri, DEÜTF Radyasyon Onkolojisi AD bilgisayarlı TPS (tedavi planlama sistemi) veri arşivinden elde edildi. 6-10-15 MV-X ışın enerjileri kullanılarak konformal planlar, 6MV-X ışını enerjisi kullanılarak hibrid tekniklerin YART (yoğunluk ayarlı RT) ve VMAT (volümetrik ayarlı ark terapi) planları hazırlandı. İki farklı oranda (%10 ve %50) YART/VMAT bileşeni içeren 4 hibrid teknik (sırasıyla h-YART1, h-YART2 ve h-VMAT1, h-VMAT2) geliştirildi. Hibrid teknikler PTV için HI ve TC, toplam ve karşı akciğer için V5Gy, V10Gy, V20Gy ve ortalama akciğer dozu parametreleri yönünden 3B-KRT ile karşılaştırıldı. TPS'de oluşturulan doz-volüm histogramlarından elde edilen parametreler SPSS 15,0 istatistik programı kullanılarak analiz edildi. Tekniklerin beşli ve ikili karşılaştırmalarında sırasıyla Friedman Testi ve Wilcoxon Signed Rank Testi uygulandı. Bulgular: Hibrid tekniklerin 3B-KRT ile ikili karşılaştırmalarında tümünün HI ve TC açısından 3B-KRT'den daha avantajlı (tüm karşılaştırmalar için p=0.012), toplam ve karşı akciğerin V5Gy parametresi açısından ise daha dezavantajlı (tüm karşılaştırmalar için p=0.012) olduğu bulundu. H-VMAT teknikleri, eşdeğer ağırlıklara sahip h-YART tekniklerine göre TC ve HI yönünden daha üstün görünmektedir. Hibrid tekniklerde YART/VMAT ağırlığının %50 yerine %10 olması toplam ve karşı akciğer V5Gy değerlerini azaltmıştır. Sonuç: Vertebra komşuluğundaki akciğer kanserlerinin RT'sinde 3B-KRT ile YART/VMAT'ın kombine edildiği hibrid teknikler kullanılmak durumunda kalındığında, düşük doz alan akciğer volümünü azaltmak, YART/VMAT'ın `motion interplay` etkisi ve küçük alan dozimetrisi sorunlarını sınırlayabilmek amacıyla YART/VMAT bileşeninin % 10 düzeyinde tutulması önerilebilir. Aim: To compare four different hybrid techniques with 3D-CRT (3D-conformal RT) in terms of lung dose-volume parameters and PTV dose HI (homogeneity index) and TC (target coverage) in patients with lung cancer in close proximity to vertebral coloumn.Method: In this study, CT-simulator cross-sectional images of eight male patients were obtained from the TPS (treatment planning system) data archive of Department of Radiation Oncology, DEU Medical Faculty. Conformal plans were prepared using 6-10-15 MV-X photon energies while IMRT (intensity modulated radiation therapy) and VMAT (volumetric modulated arc therapy) plans of hybrid techniques were prepared using 6MV-X photon energy. Four hybrid techniques were developed having 2 different ratios (10% and 50%) of IMRT/VMAT component (h-YART1, h-YART2 and h-VMAT1, h-VMAT2, respectively). Hybrid techniques were compared with 3D-CRT in terms of HI and TC for PTV, and total and contralateral V5Gy, V10Gy, V20Gy and mean dose parameters for lungs. Parameters obtained from dose-volume histograms formed in TPS were analyzed using SPSS 15,0 statistics program. Friedman Test and Wilcoxon Signed Rank Test were performed in the comparison of five different techniques together and paired comparisons , respectively. Results: In the paired comparisons of hybrid techniques with 3D-CRT, all hybrid techniques were found advantageous for HI and TC (p=0.012 for all comparisons), while disadvantageous for total and contralateral lung V5Gy parameter (p=0.012 for all comparisons). H-VMAT techniques seem to be superior to their equivalent weighted h-IMRT counterparts in terms of HI and TC. The ratio of IMRT/VMAT component's being 50% instead of 10% decreases total and contralateal lung V5Gy values in hybrid techniques. . Conclusion: When hybrid techniques combining 3D-CRT and IMRT/VMAT have to be used in the RT of lung tumors in close proximity to vertebral coloumn, it may be appropriate to suggest a ratio of IMRT/VMAT component no more than 10% in order to decrease the lung volume exposed to low doses and also to limit the `motion interplay` effect as well as problems related with small field dosimetry in IMRT/VMAT. 67

DNA hasarına yol açan çevresel faktörler, fiziksel ve kimyasal ajanlardır. Fiziksel ajanların başında iyonize radyasyon gelir. İyonize radyasyon, maruz kalındığında DNA'da hasara sebep olabilmektedir. DNA üzerinde oluşan bu hasarlar hücre ölümüne kadar varan etkilere neden olur. DNA hasarının yaşlanma, kanser, kardiyovasküler hastalıklar, immün sistem hastalıkları, dejeneratif hastalıklar gibi doku fonksiyonlarının bozulması ile ortaya çıkan hastalıkların oluşmasında önemli rol oynadığı ileri sürülmektedirBu çalışmada Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde çalışan ve iyonize radyasyona maruz kalan radyasyon çalışanlarında DNA hasarı ile radyasyona maruziyet arasındaki bağlantı araşırılmıştır. 48 radyasyon çalışanının DNA hasarı comet metodu ile değerlendirilmiş ve kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar radyolojik birimlerde çalışanların maruz kaldığı düşük doz radyasyonun DNA hasarını arttırdığı yönündedir.Ayrıca radyasyona maruziyet süresi, cinsiyet, yaş ve sigara alışkanlığı bakımından da karşılaştırmalar yapılmış maruziyet süresi, yaş ve cinsiyetin oluşan DNA hasarı ile bağlantılı olduğu bulunmuştur. Sigara alışkanlığı ile DNA hasar seviyeleri arasında herhangi bir bağ gösterilememiştir. Physical and chemical agents are environmental factors that cause DNA damage. Ionizing radiation comes at the beginning of physical agents. Exposed to ionizing radiation can lead to single and double strand breaks in DNA. These fractures occur in DNA can even cause cell death. It has been suggested that DNA damage play a role in the formation of different diseases such as aging, cancer, cardiovascular diseases and immune system disorders.The aim of this study was to investigate association between DNA damage and radiation exposure in radiological workers exposed to ionizing radiation. To evaluate this association, DNA damage of 48 radiological workers assessed by comet assay and were compared with the control group. Our results show that exposure to low dose of ionizing radiation induces DNA damage as measured by comet assays.In addition, comparisons were made for duration of radiation exposure, gender, age and smoking habits. Exposure time, age and sex, has been found to be associated with the DNA damage. There were found any link between Smoking habit and DNA damage. 65

Bu yüksek lisans tez çalışmasında , gama geçirgenlik tekniği kullanılarak silisyum karbür, alumina ve magnezyumdan yapılmış açık hücreli metalik köpük malzemeler, toprak, standart kum ve 0,5 mm çaplı küresel cam bilyelerin deney kabına düzgün olarak yerleştirilmesi ile oluşan gözenekli ortamın gözeneklilik yapıları ve radyasyonu zayıflatma özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır.Gama geçirgenlik tekniği, gama radyasyonu yayan bir kaynaktan çıkan fotonun incelenecek olan malzemeye nüfuz ettirilmesiyle, malzemeye gelen radyasyon şiddetinin çıkan radyasyon şiddetine mukayesesiyle elde edilen veriyi temel alır. Bu yöntem gerek hızlı gerekse yüksek doğruluğa sahip tahribatsız bir yöntem olduğundan tercih edilir.Gama geçirgenlik tekniği, bilimsel çalışmalarda, sanayide, tıpta ve tarımda çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Sanayide kurşun, aluminyum, çelik gibi malzemelerin kalınlık tayini, tıpta bazı görüntüleme teknikleri cihazları temelini oluşturan gama kameralarla yapılan ölçümlerde gama geçirgenlik yöntemi kullanılmaktadır. Tarımda ise toprak gözenekliliği ve toprağın suyu tutması hakkında bu yöntem kullanılarak faydalı bilgilere ulaşılmaktadır.Gözenekli ortamlar, günlük yaşantımızda akciğerin yapısından doğal kayaçlara kadar birçok örnekle karşımıza çıkmaktadır. Gözenekli ortamların, petrolün yeraltından çıkarılması ve filtrelenmesi, jeotermal enerji, yalıtım malzemeleri, hava ve uzay araçlarında uçuş ve fırlatma esnasında ısınmanın önlenmesinde ısı kalkanı olarak kullanılması gibi uygulama alanları vardır. Aynı zamanda kimyasal ve nükleer atıkların zırhlanması ve depolanması ile radyasyonun zayıflatılması gibi alanlarda kullanılmaktadır. Gözenekli ortamlar gama radyasyonunun zayıflatılması hatta durdurulmasında hafif olmaları nedeni ile tercih edilecek malzemelerdir. Gözenekli ortamların gözenek yapılarının ve radyasyonu zayıflatma özelliklerinin belirlenmesi dar demet geometrili gama zayıflatma düzenekleri ile gerçekleştirilir.Çeşitli gözenekli ortamların yapısının gama geçirgenlik tekniği ile incelenmesi, bu yüksek lisans tez çalışmasının temelini oluşturmaktadır. Bu deneysel çalışmalar gerçekleştirilirken İTU Enerji Enstitüsü'nde mevcut dar demet geometrili gama geçirgenlik düzeneği ve 60Co gama ışını kaynağı kullanılmıştır.Bu çalışmada; gözenekli ortam olarak 3 çeşit metalik köpük malzeme, toprak, standart kum ve cam bilyelerle oluşturulan ortam kullanılmış ve doymuş gözenekli ortam oluşturulurken de akışkan olarak su seçilmiştir. Diğer malzemeler doğrudan pleksiglas kaba yerleştirilerek deneyde kullanılırken, toprak örneği gözenekliliğinin homojen olmasını sağlamak amacıyla önceden eleme işleminden geçirilmiştir. Önce kuru malzemelerle gama ışını geçirgenlik ölçümleri yapılmış, daha sonra malzemeler tek tek suya doyurulmuş ve deney koşulları değiştirilmeksizin doymuş malzemeden sayımlar alınmıştır. Tüm deneylerde, sayımlar malzemelerin merkez düzleminde düşey yönde üç noktadan alınmıştır. Ölçümler, NaI(Tl) sintilasyon algılayıcısı, dar demet geometrisini sağlayan kolimatörler ve çok kanallı analizör kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Her deneyin başında, kaynak kolimatörüne 60Co radyoizotopu yerleştirilerek ilk olarak malzeme yokken üç kez ard arda sayım alınarak kaynak sayımı değeri elde edilmiştir. Daha sonra sırasıyla silisyum karbür, alumina ve magnezyum metalik köpükleri kolimatörler arasına yerleştirilerek üst üste üç ayrı seviyeden üçer kez 60Co radyoizotopu ile sayım alınmıştır. Bu sayımlardan herbir malzeme için bağıl sayımlar hesaplanmış, malzeme kalınlıkları da göz önüne alınarak lineer zayıflatma katsayıları hesaplanmıştır.Metalik köpük malzemelerle yapılan deneylerin bir sonraki aşamasında malzemelerin gözenekliliğinin bulunması hedeflenmiştir. Bunun için malzemenin suya doyurulması ve yapılan ölçümlemelerle kuru haldeki ölçümlemelerin bir arada değerlendirilmesi gerekir. Suya doyurma işlemini yapabilmek için, malzeme pleksiglas kap içerisine yerleştirilmiştir. Kaba yavaş bir şekilde su ilave edilerek, malzemenin üzerinde bir miktar su kalacak şekilde suya doyurma işlemi gerçekleştirilmiştir. Bu şekilde dar demet geometrili sistem kullanılarak 60Co ile sayımlar alınmıştır. Deneylerin bu aşamasında, SiC ve alumina bloklardan prizmatik olan blok malzemeler kullanılmıştır. Doymuş malzemelerin, kuru malzeme sayımlarında kullanılan üç sayım seviyesinden alınan sonuçlarla hesaplanan, lineer zayıflatma katsayılarından elde edilen sonuçlarla birlikte literatürde bilenen temel denklemler yardımı ile herbir noktaya ait gözeneklilik hesabına ulaşılmıştır.Gözeneklilik hesaplarının yanısıra benzer kalınlıktaki Silisyum karbür ve alumina metalik köpük bloklarının dar demet geometrili gama transmisyon düzeneğinde ard arda koyularak ölçümler yapılmasıyla 60Co radyoizotopunun farklı kalınlıklardaki zayıflatılması incelenmiş ve elde edilen sonuçlar grafiklerle gösterilmiştir.Tez çalışmasında diğer gözenekli ortamlar olarak, Samsun İli'ne ait toprak örneği, standart kum ve cam bilyelerle oluşturulan ortamlar kullanılmıştır. Bu malzemelerin ortak özelliği temel yapı bileşenlerinin SiO2 olmasıdır, metalik köpük malzemelerden SiC blokların da ana maddesinin Si olması kullanılan gözenekli ortamların karşılaştırılmasını mümkün kılmıştır. Tüm gözenekli ortamların kuru ve suya doymuş halleri ile deneyler tekrarlanmış ve malzemelerin gözenek yapıları, radyasyonu zayıflatmaları belirlenmiş, grafik ve tablolar ile karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir. In this thesis, silica carbur, aluminum, magnesium open cell metallic foams, a soil sample, standard Ottowa sand and a porous medium include spherical glasses in 0,5mm diameter as porous media were examined by using geometric gamma transmission technique with narrow beam.Gamma transmission technique based on a gamma-radiation emitting from the source of the photons can pass through the material with the penetrated material to be inspected which is obtained by comparing the radiation data. This method should be fast as well as the prefferred one is a non-destructive method with high accuracy.Gamma transmission technique are widely used in scientific research, industry, medicine and in agriculture. In industrial lead, aluminum, steel, such as determination of material thickness, in some imaging devices for medical gamma transmission method is used in measurements with the gamma camera underlying. In agriculture, The useful information about soil porosity and soil retention are achieved by using this method.Developing new multifunctional materials in recent years for nuclear systems has become increasingly critical owing to the high demand on better shielding in extreme environments. Radiation shielding materials and components of shielding structures should possess good mechanical properties, long-term reliability, good fabrication and joining properties with suitable thermophysical characteristics. Particular emphasis must be given to low density, high radiation tolerance and energy absorption capabilities due to new mission criteria in nuclear industries.Porous media are encountered literally in every day life, in technology, and in nature. Sand, sandstone, soil, ceramic, foam rubber, bread and lungs, are examples of porous materials encountered in practice. The extraction and filtering of underground oil , geothermal energy, insulation materials, air and spacecraft in flight and the prevention of heat during launch are the application fields of porous media. Also porous materials are used in fields such as the attenuation of the radiation shielding of nuclear waste and storage . The porous media as lightweight material can be used shielding of radiation. Studies on this subject are made by using the gamma attenuation mechanism with narrow beam geometry.The basis of this master's thesis is the investigation of structures of various porous media by using gamma transmission technique. The experimental works were performed on the existing narrow beam geometry in ITU Energy Institute 60Co gamma-ray source and gamma permeability apparatus are used.In this study, three kinds of metalic open cell foams, soil, standard sand and a porous medium that includes spherical glasses were used as porous media and the water was used for sturation of media. In order to ensure a homogeneous porosity of soil sample, soil was passed through a pre- screening process, other materials used in the experiments were placed directly plexyglass container in experimental setup. Firstly, the gamma transmission measurements were carried out with dry porous materials, then all of the materials were saturated by water and the gama transmissions from saturated materials were measured in the same experimental conditions. In all of the experiments, the measurements were done in the three vertical points of the center line of the materials.The measurements were achieved by using NaI(Tl) scintillation detector, the collimators providing the narrow beam condition and a multichannel analyser. Firstly, by inserting a 60Co radioisotope into source collimator in the system without material three successive counts were taken, so the source intensity (I0) was found. Then, respectively, three times three consecutive counts from the three different levels of silicon carbide, alumina and magnesium metalic open cell foams were counted by inserting materials between the collimators. By using this counts, the relative counts intensities were calculated and by taking into consideration material thickness the linear attenuation coefficients were found for every metalic foams.In the another part of the experiments, it is aimed to examine the porosity of these materials. To find this, saturating the materials and evaluating informations from this and experimental results with dry materials is a necessary. To make saturation operation, firstly dry materials were inserted into a plexyglass container. Then water was poured into the container slowly until water level is higher materials up level by one centimeter. With this saturated new material counts were taken by using 60Co radiation source in the narrow beam geometrical gamma transmission system. In this experiment, the prismatic SiC and alumina blocks were used. By using linear attenuation coefficients for dry and saturated materials experiment results and by inserting these informations into basic equations, the porosities were calculated for each three points of two kinds of materials.Beside the calculation of the porosities of foams, the attenuation of the different thicknesses of silicon carbide and alumina were examined against 60Co radiation source, also the narrow beam geometry gamma transmission was used with this experiment. The relative counts were calculated and shown by exponential relative counts versus thickness.The gamma transmission measurements for Samsun Province's soil sample, standard Ottawa sand and glass beads were repeated with the same experimental conditions. The attenuation of radiation and the porosities of all porous materials were found. The soil sample, the standard Ottawa sand, glass beads contain SiO2 and also SiC metalic foam has silisium. So, it was possible the comparison of these porous materials in terms of the radiation attenuation and the structure of porousity.The results revealed that all the work has been interpreted as given in comparative tables and graphs. 69

Amaç: Tanısal incelemelerde bazen hedef organlar dışında radyasyona duyarlı organlar da tarama alanı içinde kalmakta ve gereksiz yere doz almaktadır. Radyasyon maruziyeti sonucu hasarı ve oluşabilecek kanser riskini azaltmak amacıyla hastalar üzerinde kullanılan Bizmut (Bi) koruyucular için yüksek maliyet ve kullanım pratikliğindeki yetersizlik gibi olumsuz görüşler bulunmaktadır. Radyasyon ile çalışanların korunmasında kullanılan Kurşun (Pb) koruyucuların ise; ağırlıklarından dolayı kullanım zorluğu oluşturmaları ve yüksek toksisite nedeniyle kullanımları tercih edilmemektedir. Çıkış noktası olarak bu eksikliklerin baz alındığı çalışmada yeni koruyucu malzemelerin geliştirilebilmesi için Monte Carlo (MC) Simülasyonu ile bazı elementlerin ve simülasyonda oluşturulan kompozitlerin atenüasyonetkilerinin değerlendirilmesi hedeflenmiştir.Gereç ve Yöntem: MC tabanlı GAMOS simülasyon programında diagnostik radyoloji enerji aralığı ile uyumlu olarak artan enerjilerde bazı metal ve lantanit grubu elementlerin enerjiye bağlı kütle atenüasyon katsayılarındaki değişikliklere ve kalınlığa bağlı doz azalımlarına bakılmıştır. NIST (National Institue of Standarts and Technology) veri tabanında sunulan kütle atenüasyon değerleriyle sonuçların verifikasyonu yapıldıktan sonra (hata< %3) karışımlarda kullanılacak elementlerin yüzde oranları belirlenerek 20 örnek oluşturulmuştur. Elementlerin seçiminde K tabaka bağlanma enerjisi, atom numarası, yoğunluk, toksisite özellikleri göz önünde bulundurulmuştur.Bulgular: Simüle edilen 20 örnek bizmut ve kurşunun azalım garfikleri ile karşılaştırılmış ve en iyi 10 tanesi seçilmiştir. Örneklerin büyük kısmında bizmuta göre 50-90keV ve kurşuna göre de 50-80 keV aralığında daha yüksek kütle atenüasyon değerleri elde edilmiştir.Sonuç: Oluşturulan çalışma uzayı ile örneklerin atenüasyon etkileri değerlendirilerek belli bir enerji aralığına bağlı olarak bizmut ve kurşuna alternatif olacak en iyi örnekler belirlenmiştir. Bunlardan en başarılıları örnek 3 (Evropiyum, Disporsiyum, Baryum, Bizmut), örnek 8 (İterbiyum, Erbiyum, Evropiyum, Bizmut) ve örnek 9 (İterbiyum, Erbiyum, Antimon ve Bizmut) olmuştur.Anahtar Sözcükler : Monte Carlo Hesaplamaları, Radyasyondan Korunma, x-ışını Objective: In some diagnostic examinations, area of interest not only includes target organs but also radiation sensitive organs which are unnecessarily irradiated. There are adverse opinions like high cost and lack of practicality in use regarding Bismuth (Bi) shielding materials which are used on patients to decrease radiation damage and probable risk of cancer as a result of exposure to radiaton. On the other hand, for Lead (Pb) shielding materials which are used for the protection of radiation workers, there are several disadvantages due to high weight and toxicity of the material making them not preferable. This study which has its base focused on the deficiencies defined above, aims to use Monte Carlo (MC) simulation software for the evaluation of the attenuation effects of some elements and composite materials created by the software in order to develop new shielding materials.Material and Method: MC based GAMOS simulation program has been used in compliance with the diagnostic energy range to examine the differences between energy dependent mass attenuation coefficients of some metals and lanthanides, as well as the amount of dose reduction due to shielding thickness. Following the verification of the obtained results with the mass attenuation values offered in the NIST (National Institute of Standards and Technology) database (error

Amaç: Bu çalışmadaki amaç, intrakranyal tümörlerin CyberKnife ile tedavisinde göz lensi ve tiroidin dozlarını araştırmaktır.Materyal ve Metot: CIRS ATOM fantomunda intrakranyal yerleşimli tümörler –hipofiz adenomu, nazofarenks nüksü, beyin metastazı- belirlendi. Multiplan ile tedavi planları yapıldı. Sağ ve sol lens, sağ sol tiroid lobu, parotisler ve larenks için belirlenen noktalara TLD ve EBT3 film yerleştirildi. 3'er kere ölçüm alındı ve ortalama sonuçlar TPS ile karşılaştırıldı.Bulgular: 3×7 Gy'lik hipofiz adenomunda, sağ ve sol lens, sağ ve sol tiroid lobunun aldığı ortalama nokta dozlar sırasıyla 19,02 cGy, 23,66 cGy, 10,84 cGy ve 11,21 cGy'dir. Dozlar, %tümör dozu(%TD) olarak sırasıyla %0,91, %1,13, %0,51, %0,53'dır.5×5 Gy'lik nazofarenks nüksünde sağ ve sol lens, sağ ve sol tiroid lobunun aldığı ortalama nokta dozlar sırasıyla 143 cGy, 251,71 cGy, 23,3 cGy ve 67,98 cGy'dir. Dozlar, %TD olarak sırasıyla %5,72, %10,07, %0,93, %2,72'dır. 1×18 Gy'lik beyin metastazında sağ ve sol lens, sağ ve sol tiroid lobunun aldığı ortalama nokta dozlar sırasıyla 13,13 cGy, 9,18 cGy, 6,36 cGy ve 5,07 cGy'dir. Dozlar, %TD olarak sırasıyla %0,73, %0,51, %0,35, %0,28'dir.Parotisler ve larenks için dozlar doz sınırlarının çok altında bulundu. TLD, film ve TPS ile riskli organların aldığı %TD dozları benzer bulundu.Sonuç: Göz lensi ve tiroid, özellikle genç yaşlarda, radyasyona hassas organlardır. CyberKnife ile yapılan intrakraniyal ışınlamalarda lenslerin ve tiroidin aldıkları dozlar, güvenli limitler içerisinde bulunmasına karşın geç yan etkiler ve ikincil kanserler açısından uzun yaşam beklentisi olan hastalarda gözardı edilmemelidir.Tiroid için geç etkiler düşük dozlarda bile görülebildiğinden planlamada doz sınırlaması getirilebilir. Anahtar Kelimeler: CyberKnife, Alan dışı doz, Tiroid, Lens, TLD, EBT3 film Purpose:The aim of this study is to investigate absorbed doses of eye lenses and thyroid throughout the treatment of intracranial tumors with CyberKnife. Material and Method:Intracranial tumours -pituitary adenomas, nasopharyngeal recurrence, brain metastasis- was determined at CIRS ATOM phantom. Treatment plans were made with MultiPlan Treatment Planning System (TPS). TLD and EBT3 film were placed to specified points for right and left lenses, right and left thyroid lobe, parotids and larynx. Measurements were taken 3 times and average results were compared with the TPS.Results:For pituitary adenomas, average point doses received by right and left eye lenses, right and left thyroid lobe are 19,02 Gy, 23,66 cGy, 10,84 and 11,21 cGy respectively at 3 × 7 Gy. The received doses as a percentage of tumour dose (TD%) are 0,91%, 1,13%, 0,51% and 0,53% respectively.For nasopharyngeal recurrence, average point doses received by right and left eye lenses, right and left thyroid lobe are 143 cGy, 251,71 cGy, 23,3 cGy and 67,98 cGy respectively at 5×5 Gy. The received doses as a TD% are 5,72%, 10,07%, 0,93% and 2,72% respectively.For brain metastasis, average point doses received by right and left eye lenses, right and left thyroid lobe are 13,13 cGy, 9,18 cGy, 6,36 cGy and 5,07 cGy respectively at 1×18 Gy. The received doses as a TD% are 0,73%, 0,51%, 0,35%, and 0,28% respectively.There were no significant differences between the results of TLD, TPS and film.The doses of parotids and larynx were found quite lower than the dose limitations. Conclusion: Eye lenses and thyroid are radio-sensitive organs especially at young age. Although the doses received by lenses and thyroid at intracranial irradiation with CyberKnife were found within safety limits, in terms of late side effects and secondary cancer risk in patients who have long life expectancy should not be overlooked. Late side effects of thyroid can be seen even at very low doses so there might be a need to define dose constraint at treatment planning.Key Words: CyberKnife, out-of-field dose, thyroid, lens, TLD, EBT film 97

Amifostin sağlıklı dokuları, sitotoksik tedavilerin (alkilleyici ve platin bazlı kemoterapötikler yanında, özellikle iyonizan radyasyonun) neden olduğu hasara karşı tümör hücrelerinden daha fazla korur. Melatonin de aynı şekilde hücre çekirdeğindeki DNA'yı, iyonizan radyasyonun neden olduğu serbest radikallere karşı korur. Bu çalışma melatonin ve amifostinin ratlarda tüm vucut ışınlaması sonucu oluşan organ hasarlarına karşı koruyucu etkisini belirlemek için tasarlandı.50 albino sıçan 5 gruba ayrıldı ve ışınlanmayan kontrol grubu (grup 1) dışındaki her bir hayvana ketamin anestezisi altında 800 cGy tek doz tüm vucut ışınlaması uygulandı. Işınlamadan 30 dk önce grup 2'ye 0.9% izotonik solüsyonu ip, grup 3'e melatonin (10 mg/kg, ip), grup 4'e amifostin (200 mg/kg, ip) ve grup 5'e melatonin + amifostin (sırasıyla 10 mg/kg, 200 mg/kg, ip) verildi. Denekler ışınlamadan 72 saat soınra dekapite edildi. Total antioksidan kapasite ve total oksidan kapasite düzeyeleri serum ve doku örneklerinde spektrofotometrik yöntemle kit kullanırak ölçüldü. Oksidatif stres indeksi total oksidan kapasitesinin total antioksidan kapasitesine oranı olarak belirlendi. Doku ve serum örneklerindeki eser element düzeyleri atomik absorbsiyon spektrofotometresi ile, lipit peroksidasyonu ise ultraviyole spektrofotometrik yöntemle ölçüldü. Serumda ve beyin, böbrek, karaciğer, dalak ve bağırsak dokularında malondialdehit, total antioksidan kapasite, total oksidan kapasite ve eser elementler (Fe, Cu, Zn ve Se) düzeyleri belirlendi.Bu çalışmada radyoprotektan etkili melatonin ve amifostinin tek veya birlikte kullanımlarının çeşitli organlardaki iyonizan radyasyona karşı olan koruyucu etkileri istatistiksel olarak karşılaştırıldı ve birbirlerine olan üstünlükleri gösterildi.AnahtarKelimeler: amifostin, melatonin, iyonizan radyasyon, rat, eser element Amifostine protects healthy tissues but not tumor cells from the damage induced by cytotoxic treatments, particularly ionizing radiations, alkylating and platinating chemotherapeutic agents. Similarly melatonin protects DNA in the cell nucleus from free radical damage induced by ionizing radiation. This study was designed to compare the effects of melatonin and amifostine against organ damage induced by whole-body irradiation in rats.Fifty albino rats were divided into 5 groups, and out of the control group (Group 1), each rat received a single whole-body dose of 800 cGy under ketamine and xylazine anaesthesia. 30 minutes before irradiation, Group 2 received 0.9% saline solution ip, Group 3 received melatonin (10 mg/kg, ip) , Group 4 received amifostine (200 mg/kg, ip) and Group 5 received melatonin +amifostine (respectively 10 mg/kg, 200 mg/kg, ip). 72 hour after exposure to irradiation the animals were decapitaded. Total antioxidant and total oxidant capacity levels were determined in the serum by spectrophotometric method using a commercial kit. Oxidative stress index was found with the ratio of total oxidant capacity to total antioxidant capacity. Trace elements levels in serum and tissue samples were measured by using atomic absorption spectrometry and lipid peroxidation was measured by ultraviolet spectrophotometric method. Levels of malondialdehyde, total antioxidant status, total oxidant status, trace elements (Fe, Cu, Zn and Se) were determined in brain, kidney, liver, spleen and intestinal tissues as well as in serum samples.The radioprotective agents melatonin and amifostine, and their combined administration effects against ionizing radiation were compared statistically in various organs and serum, and the advantage against each other was determined by the results of this study.Key Words: amifostine, melatonin, ionizing radiation, rats, trace elements 0

İnsanlar, günlük yaşamının önemli bir kısmını (yaklaşık %80), ev, işyeri ve benzeri yaşam alanlarında geçirmeleri nedeniyle, binalarda kullanılan malzemelerden kaynaklanan iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmaktadırlar. Bu nedenle, bu tür yerleri kullanan toplum bireyleri için izin verilebilir yıllık 1 mSv alınabilecek radyasyon dozun ölçülmesi ve değerlendirilmesi önemlidir. Bu tez çalışmasında kaplama malzemesi olarak kullanılan seramik ve mermer örneklerinin radyoaktivite içeriklerinin ölçülmesi için HPGe dedektörlü gama spektrometrik yöntem kullanılmıştır. Dedektörün verim kalibrasyonu çoklu radyonüklit standardı ile yapılmıştır. Kaplama malzemelerinin kompozisyonu, 25 mm2 SDD (Silicon Drift Detector) dedektörlü bir EDXRF spektrometresi yardımıyla belirlenmiştir. Kompozisyon, gama öz soğurma düzeltmesi hesabında kullanılmıştır. Çeşitli seramik ve mermer örneklerinin öz soğurma düzeltme faktörü uygulanarak elde edilen aktivite değerleri ile öz soğurma düzeltmesi uygulanmadan elde edilen aktivite sonuçları birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Aktivite sonuçları öz soğurma düzeltme faktörünün gerekli olduğunu göstermiştir. Seramik karolar ve mermer numuneleri içn azami gama doz indisi 1,23 ± 0,06 bulunmuştur ve bu değer 0,3 mSv/y ekstra gama dozuna kaşılık gelen indisten, yani I2'den küçüktür. Ayrıca bir ZnS:Ag sintilatörlü dedektörle seramik karolarda yüzey beta aktivitesi 0,017-0,038 Bq/cm2 aralığında ve bir 450 cm3 iyon odası ile de yüzey beta doz hızı 0,188-0,203 µSv/h aralığında ölçülmüştür. Bireyler için cilt dozu 50 mSv/yıl sınır değerine göre kaplama malzemesiyle günde 4 saat maruziyeti varsayıldığında, seramik ve mermerlerden kaynaklanan yüzey beta dozunun doğal fon seviyesinde kaldığı belirlenmiştir. People are always exposed to ionizing radiation from the materials used in buildings since they spend most of their daily life (approximately 80%) at homes, workplaces or similar residence of places. Therefore it is, important to measure and evaluate the dose from building materials in addition to the allowable annual radiation dose limit of 1mSv for individuals. In this study the radioactivity contents of ceramic tiles and marbles used for covering materials in buildings were measured by using gamma-ray spectrometric method with a %44.8 relative efficiency HPGe detector. The chemical compositions of the samples were determined by EDXRF method with a 25 mm2 SDD(silicon drift detector) for the calculation of self-absorption factors that should be applied to the gamma peaks used in the analyses. The Ge detector was calibrated with a certified multinuclide standard reference material. Total 51 ceramic and marble samples were grinded, sieved and put into cylindrical containers and sealed them to attain radioactive equilibrium. Taking into account the self-absorption factors calculated from elemental composition, the activities with and without self-absorption correction applied were compared. The results indicated the necessity of the application of these factors to estimate more accurate activities, thus giving dose index. Maximum dose index for seramic tile and marble samples is found to be 1.23 ± 0,06, which is less than I2 corresponding to extra dose of 0.3 mSv/y. In addition, the surface beta activities of ceramic tile samples were measured in the range of 0.017-0.038 Bq/cm2 by using a ZnS:Ag scintillation detector and surface beta dose rates were also measured in the range of 0.188-0.203 µSv/h by using 450 cm3 ionization chamber. According to the limit of maximum allowable skin dose equiavalent of 50 mSv/y for individuals and assuming the maximum exposure time of 4h per day to the covering materials used in buildings, the beta surface doses from ceramic tiles and marbles are estimated. Extra dose due to beta radiation in the ceramic tiles was calculated and found to be close to background dose level. 85

Kraniyel radyasyon terapisi malignensilerin tedavisinde etkili bir araç olmasıyla birlikte kısa ve uzun dönemde istenmeyen yan etkiler gösterdiği bilinmektedir. Kognitif kusurlar kraniyel radyoterapinin uzun dönemde ortaya çıkabilen esas etkilerinden biri olarak kabul edilmektedir.Rodentlerde beynin yeni gelişmeye başladığı dönemlerde kraniyel radyasyona maruziyeti, erişkin döneme gelindiğinde bu uygulamanın hipokampal nörogenezde değişikliklere yol açabildiği gösterilmiştir. Çalışmamızda C57BL6/J fare beyinlerine erken dönemdeki kraniyal radyasyon uygulamasının erişkin dönemdeki hipokampal nörogenezi azaltmasının yanında, epigenetik olaylarda da değişikliklere neden olduğu gösterilmiştir. Deneysel tasarımımızda; postnatal 14. Günde (P14) yavrulara tek doz olarak 8 Gray (Gy) (Rad+ grubu) ile P14 ve P21 de birer doz 8 Gy olmak üzere çift doz (toplam16 Gy) (Rad++) tüm kraniyel radyasyon uygulanmıştır. Ayrıca yaş ve vücut ağırlığı bakımından eş bir grup yavru da sham (anestezik) ve normal kontrol grupları olarak deneye dahil edilmiştir. Kraniyel radyasyon uygulamasından 7 ay sonra, bütün gruplar ilk önce lokomotor aktivitelerinin sınanması açısından Açık Alan Testi'ne daha sonrasında ise hipokampal bağımlı mekansal öğrenme ve uzun dönem hafızayı değerlendirmek için Morris Su Tankı Testi (MSTT) paradigmasına tabi tutulmuşlardır. Açık Alan testinde gruplar arasında önemli farklılıklar görülmemiştir. Fakat MSTT'nde Rad+ ve Rad++ gruplarında kontrol gruplarına kıyasla kognitif becerilerde çeşitli derecelerde azalma kaydedilmiştir. Ayrıca, bu farklılığın önemli derecede doza bağımlı olduğu anlaşılmıştır. MSTT testlerini takiben, tüm gruplara ait P231 beyinlerinin hipokampuslarında mevcut nörogenezi ve epigenetik olayları değerlendirebilmek için fenotipik nöronal ve epigenetik işaretleyiciler kullanılarak immünhistokimyasal boyamalar gerçekleştirilmiştir. Radyasyona maruz bırakılan fare beyinlerinde gyrus dentatus'un iç granüler tabakasında kontrol gruplarına kıyasla Doublecortin (DCX) (olgunlaşmamış nöron işaretleyicisi) ile işaretlenmiş hücre popülasyonunda önemli miktarda azalma tespit edilmiştir. Çalışmamızda ayrıca aynı hipokampal bölgelerde en temel DNA metilasyon faktörlerinden biri olarak kabul gören Methyl-CpG Binding Protein 2 immünohistokimyasal ekspresyonunun radyasyona bağlı olarak belirgin düzeyde azaldığı gösterilmiştir.Bütün bulgularımız ışığında genel olarak erken dönemdeki kraniyal radyasyon uygulamasının sadece nörogenezi değil, aynı zamanda MSTT deneylerinde gözlenen zayıflamış kognitif yeteneklerin hücresel düzeydeki yansıması olan erişkin hipokampusundaki epiegenetiği de değiştirdiğini gösterilmiştir. İyonize radyasyonun epigenetik programlamayı ne şekilde etkilediğinin mekanizmalarının anlaşılması radyasyon maruziyetinin zararlı etkilerine karşı alınabilecek önlemlerin gelişmesine ışık tutacaktır.Anahtar Kelimeler: Erişkin Hipokampal Nörogenez, Kraniyal Radyasyon Maruziyeti, DNA metilasyonu, Epigenetik Cranial radiotherapy is an effective tool in the treatment of pediatric malignancies but it is associated with adverse side effects, both short and long term. One of the cardinal late onset effects is cognitive deficits. Exposure of cranial irradiation to the early brain in rodents has been shown to potentially change the hippocampal neurogenesis levels in adulthood. Here, we demonstrated that epigenetics is also altered accompanying with the reduced hippocampal neurogenesis in the adult brain of C57BL6/J mice after the early cranial irradiation. For the experimental design, a single dose of 8 Gray (Gy) whole cranial irradiation at postnatal day 14 (P14) (Rad+ Group) or double doses (Rad++ Group) of 8 Gy both at P14 and P21 (total of 16 Gy) were administered to the pups. Additionally, a group of age and body weight matched mice were assigned as sham (anesthetic) or naive controls. Seven months after the cranial irradiation, three main groups of mice (Control, Sham and Rad) were first assigned for Open Field test to measure the locomotor activity, and afterwards for Morris Water Maze paradigm to test the hippocampal dependent spatial learning and long term memory. No significant difference was observed between the groups in Open Field test. Meanwhile, in the Morris Water Maze experiments, Rad+ and Rad++groups displayed significantly weaker cognitive abilities as compared to the controls. Lastly, a significant dose-dependent difference of irradiation was also detected. Following Morris Water Maze experiments, we employed immunohistochemical stainings (im) with phenotypic neuronal and epigenetic markers to test the ongoing neurogenesis and epigenetic events in the P231 hippocampi. We found a significant decrease of Doublecortin (DCX)-im (immature neuron marker) at the inner granule cell layer of dentate gyrus of irradiated mice as compared to the controls. In the same hippocampal regions, there were also significant reduction of Methyl-CpG Binding Protein 2-im positive cells a well-known DNA methylation determinant. Our overall data suggests that exposure of cranial irradiation to the young brain alters not only the neurogenesis but also the epigenetic profile in adult hippocampus which may reflect the cellular base of the weakened cognitive abilities observed in the Morris Water Maze experiments. understanding the mechanisms by which ionizing radiation affects epigenetic programming will provide insight into how to develop protection against the potentially harmful risks associated with radiation exposure.Keywords: Adult Hippocampal Neurogenesis, Cranial Irradiation, DNA methylation, Epigenetics 73

Bu tez çalışmasında, B2O3 kaynağı olarak kullanılan B[OH]3 ile birlikte priz hızlandırıcı ve harç gözenek suyunun alkanitesini artırıcı kimyasal katkı maddeleri kullanımının çimento hidratasyonuna, priz süresine ve mekanik dayanımına etkisi araştırılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde en yüksek %B2O3 oranında ve bu oran için en uygun kimyasal katkı maddesi ile beton üretilmiştir. Üretilen bu beton haricinde biri Borlu Aktif Belit (BAB) çimentosu diğeri Portland CEM I çimentosu kullanılarak iki ayrı kontrol betonu da üretilmiştir. Üretilen üç ayrı tip beton üzerinde çeşitli taze ve sertleşmiş beton deneyleri uygulanarak elde edilen veriler birbirleriyle karşılaştırılmıştır.Sonuç olarak bor bileşiklerinin çimento hidratasyonu kontrolü amacıyla katkı maddesi olarak kullanılabileceği, hidratasyon reaksiyonundaki gecikmenin sodyum alüminat katkısı kullanımı ile denetlenebileceği belirlenmiştir. Ancak BAB betonu örneklerinin kontrol örneklerine göre daha fazla nötron soğurma kapasitesi sergilerken, BSA betonu örneklerinden beklenen yarar sağlanamamıştır. Bu durum, BSA betonunun ağırlıkça B2O3/c oranının BAB betonuna göre yaklaşık 3 kat daha düşük olmasına bağlanmıştır. Ayrıca elde edilen sonuçlar doğrultusunda, bor katkısının betonun yüksek sıcaklıklar altındaki dayanımına olumlu bir etkisi olmadığı belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Borik asit [B(OH)3], çimento hidratasyonu, mekanik özellikler, nötron soğurma kapasitesi, priz süresi, yüksek sıcaklık. In this thesis, the using of B[OH]3 as source of B2O3 and the using of chemical additives as the setting accelerator and the alkalinity increaser of the mortar pore water to the cement hydration, for setting time and mechanical strength were investigated. As a result of the findings, the concrete was produced by the appropriate chemical additives for the highest ratio % B2O3. Also two different types (control) concrete was produced by using boron modified active belite cement (BAB) and portland cement as binding material. On produced concretes as three different types, various fresh and hardened concrete experiments were performed and the data obtained were compared with each other. As a result, boron compounds may be used as additives to control hydration of cement, the delay of the hydration reactions can be controlled by use of sodium aluminate contribution was determined. However concrete samples of BAB were showed more neutron absorption capacity than the control samples, the expected benefits from concrete samples of BSA has not been provided. This stuation was thought to be due to that BSA concrete has approximately 3 times lower B2O3 / cement ratio by weight compared to BAB concrete. Also according to the results obtained was determined that there is not a positive effect of boron additives in concrete strength under the high temperatures.Keywords: Boric acid [B(OH)3], cement hydration, the high temperatures, the mechanical properties, the neutron absorption capacity, the setting time 183

Ovaryumdaki folikül dejenerasyonu iyonize radyasyon tarafından hızlandırılır. Radyasyon ovaryan dokuda bir taraftan oksidatif stres yaratırken diğer taraftan intrensek apoptotik yolağı tetikler. Geleneksel Hint tıbbı başta olmak üzere birçok kültürde geleneksel tedavi yöntemlerinin bir parçası olarak asırlardır kullanılmakta olan shilajit; özellikle yaz aylarında Himalayalar, Hindikuş, Pamir ve Urallar gibi dağlık bölgelerde, 1000 ila 5000 metre yükseklikte kaya köklerinden sızan ve çok sayıda organik ve inorganik maddenin bileşiminden oluşan doğal bir üründür. Shilajit'in serbest oksijen radikal süpürücü etkisi güncel raporlarda gösterilmiştir. Yine shilajit'in sıçanlarda oosit proliferasyon ve diferansiyasyonunu başlattığı ve diöstrusu kısaltarak ovülasyon frekansını arttırdığı gösterilmiştir. Çalışmamızda; 40 adet prepubertal dişi Wistar albino sıçan, biri kontrol grubu olmak üzere 4 gruba ayrılmıştır. Shilajit ve radyasyon+shilajit gruplarındaki sıçanlara gün aşırı oral yoldan 100 mg/kg shilajit verilmiş, radyasyon ve radyasyon+shilajit grubundakiler ise 8,3 Gy tüm vücut iyonize radyasyona maruz bırakılmıştır. İrradyasyondan sonraki 4. günde sakrifiye edilen sıçanların ovaryumları toplanmıştır. Shilajit grubunda kontrol grubuna göre ve radyasyon+shilajit grubunda radyasyon grubuna göre daha yüksek primordial folikül sayısı gözlenmiştir. Yine özellikle radyasyon+shilajit grubundaki ileri evre foliküllerin kısmen de olsa morfolojik bütünlüklerini korumuşlar ve erken evre apoptotik değişikliklerle uyumlu görünüm arz etmişlerdir. Shilajit verilen gruplarda oksidan-antioksidan dengenin olumlu yönde etkilendiği bulunmuştur. Yine p53, bax ve kaspaz 3 gibi apoptotik belirteçler için yapılan immunohistokimyasal boyamalarda shilajit verilen gruplarda ekspresyonların zayıfladığı gözlenmiştir. Ovarian follicular degeneration is accelerated by ionizing radiation. In ovarian tissue, radiation creates oxidative stres, on the other hand it triggers the intrinsic apoptotic pathway.Shilajit, a natural product that consists a combination of organic and inorganic materials, is being used as a part of traditional treatment systems mainly in traditional indian medicine and especially in the summer, in the mountainous regions such as Himalayas, the Hindu Kush, Pamir and the Urals it exudes from roots of rocks which are from 1000 to 5000 meters high. Free radical scavenging effect of shilajit has been shown in the current reports. At the same time, it has been shown that shilajit induce oocyte proliferation and differentiation and increase the frequency of ovulation shortening diestrus.In our study; 40 prepubertal female Wistar albino rats, including one in the control group were divided into 4 groups. Shilajit were given to rats in shilajit and radiation+shilajit groups in dose 100 mg/kg p.o., rats in radiation and radiation+shilajit groups were exposed to 8.3 Gy whole body ionizing radiation. 4 days after irradiation the rats were sacrificed and the ovaries were collected. It has been observed that shilajit group had much more primordial follicle number compared to control group and the situation was the same for the radiation+shilajit group compared to radiation group. What is more, advenced stages of follicles that are in radiation+shilajit group have partially saved their morphological integrity and they showed compatible appearance with early stage of apoptotic changes. It has also been found that the oxidant-antioxidant balance was affected positively in shilajit treated groups. Morover, in immunohistochemical staining which was done for apoptotic markers like p53, Bax and caspase 3 expressions of these markers were observed to have weakened in shilajit treated groups. 118

Bu çalışmada iyonizan radyasyon kaynaklarıyla çalışan sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği durumların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma Ocak 2013 ve Şubat 2014 tarihleri arasında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde iyonizan radyasyon kaynaklarıyla çalışan 114 sağlık çalışanına yapılmıştır. Katılanların %68,4'ü radyoloji teknikerleri, % 52,6'sı 31-40 yaş grubunda, % 71,1'i kadın, %55,5'i ön lisans mezunu, %68,4'ü evli, %51,8'i sigara, %79,8'i de alkol kullanmadığını bildirmiştir. Araştırmaya katılanların yaş ortalamaları 36'dır. İncelenenlerin %50,9'unun daha önce tanısı konmuş herhangi bir hastalığı bulunmakta,% 18,0'i halen kullanmakta olduğu herhangi bir ilaç olduğunu belirtmiş, 91,2'sinin araştırma sırasında herhangi bir yakınması bulunmakta, ortalama 11,01±7,4 ve ortanca 9,1(1-29) yıldır görev yaptıkları bölümde çalıştıklarını, %92,1 'i günde 7 saat çalıştıklarını bildirmişlerdir. Görevlerine göre son bir yılda herhangi bir dönemde dozimetri ölçüm sonuçlarında limit aşımı bildirilme durumlarına bakıldığında; sağlık teknikerlerinin %17,1'inde, yakınması olanların % 20,5'inde doz aşımı vardır . Doz aşımı olanların %18,8'i, doz aşım bildirilmemiş olanların ise %81,2'si kişisel koruyucu donanım kullanmadıklarını belirtmişler, radyoloji teknikerlerinin %72,2' i, hemşirelerin ise %11,4'ü kan sayımı sonuçları referans aralıkları dışındadır. İstemsiz düşük yapanların %14,3'ünde, adet düzensizliği olanlarında %18,8'inde son bir yılda herhangi bir dönemde dozimetre ölçüm sonuçlarında limit aşımı bildirilmiştir. Yaş grupları ile iyonize radyasyon kaynakları ile toplam çalışma yılları arasında; görevlerine göre iyonize radyasyon kaynakları ile toplam çalışma yılları arasında ; İyonize radyasyon kaynakları ile toplam çalışma yılları ve doz aşımı arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p

Sıçanlarda tüm vücut ışınlamasına bağlı oluşturulacak akciğer, böbrek ve karaciğer hasarına karşı, pycnogenolün radyasyon koruyucu ve antioksidan etkisi olup olmadığını tek hücre düzeyinde, doku düzeyinde ve biyokimyasal parametreler kullanarak araştırmaktır.Çalışma, on grup ve her grupta sekiz-on haftalık ve ağırlığı 234±20 gr arasında değişen erkek Wistar Albino cinsi on sıçan olacak şekilde planlandı. Kontrol grubu, yalnız radyasyon grubu (-ışını), antioksidan gruplar (P37.5, P75, P150, P300) ve radyasyon + antioksidan gruplar (-ışını + P37.5 , -ışını + P75, -ışını + P150, -ışını + P300) olmak üzere on gruba ayrıldı. Radyasyon Cobalt-60 teleterapi cihazıyla uygulandı. Çalışma radyasyon uygulamasından üç gün önce başlatıldı ve dört gün sürdü. Pycnogenol %5'lik DMSO'da çözdürüldü. Kontrol ve radyasyon grubuna %5 DMSO, antioksidan gruplara 24, 48 ve 72. saatlerde pycnogenol verildi. Radyasyon + antioksidan gruplara 900 cGy -ışınıyla ışınlanmadan önce 24, 48 ve 72. saatlerde pycnogenol verildi. Radyasyon ve antioksidan uygulamasından 24 saat sonra, ketamin ve ksilazin genel anestezi altında sıçanların akciğerleri, karaciğerleri ve böbrekleri alındıktan sonra tüm sıçanlar sakrifiye edildi. Deney hayvanlarından alınan akciğer, karaciğer ve böbrek dokusunda, comet assay, histo-patolojik değerlendirme, CAT, SOD aktiviteleri ve MDA düzeyleri değerlendirildi.Akciğer dokusunda, radyasyon grubunda kontrol grubuna göre CAT aktivitesinde azalma, SOD aktivitesinde ve MDA seviyesinde artma; radyasyon + antioksidan gruplarda SOD ve CAT aktivitelerinde artma ve MDA seviyesinde azalma bulundu. Karaciğer dokusunda, radyasyon grubunda CAT aktivitelerinde artma, SOD aktivitelerinde azalma ve MDA seviyesinde artma; buna karşılık radyasyon + antioksidan grubunda CAT ve SOD aktivitelerinde artma ve MDA seviyesinde azalma tespit edildi. Böbrek dokusunda, radyasyon grubunda CAT aktivitelerinde ve SOD aktivitelerinde azalma ve MDA seviyesinde artma; buna karşılık radyasyon + antioksidan grubunda CAT ve SOD aktivitelerinde artma ve MDA seviyesinde azalma tespit edildi.Akciğer, karaciğer ve böbrek dokularında kontrole göre diğer gruplarda comet parametreleri artmış, bu parametreler radyasyon + antioksidan gruplarda radyasyon grubuna göre azalmıştı (p

Bu çalışma, Eskişehir ili ilçelerinde (12 ilçe ve Kırka beldesi) 2012 ile 2013 yılları arasında, evlerde radon gazı yoğunluklarını ölçmek ve mevsimsel değişimini incelemek amacıyla yapılmıştır. Dört mevsim (kış, ilkbahar, yaz, sonbahar) için 3 aylık periyotlar şeklinde toplamda 122 evde LR–115 tipi detektörler kullanılarak radon gazı ölçümleri yapılmıştır. Detektörler, bir adet yatak odası, bir adet oturma odası ve bunların yedekleriyle birlikte evlere yerleştirilmiştir. Ölçümlere ilk olarak kış mevsiminde başlanmıştır. Yapılan ölçüm sonuçlarına göre radon yoğunluğu en fazla kış ve sonbahar mevsimlerinde, en düşük olarak yaz ve ilkbahar mevsimlerinde gözlemlenmiştir. Yapılan analizlere göre ev içi radon yoğunluğu 10 Bq/m3 ve 565 Bq/m3 aralığında değişmektedir. Ölçüm yapılan evlerde yaşayan bireylere detaylı bir anket uygulanarak bilgiler toplanmıştır. Bu anketler doğrultusunda dört dönemlik mevsimsel verilere göre Eskişehir ilçeleri için ev içi radon yoğunluğunun katlara, bina yaşına ve yapı malzemelerine göre analizi yapılmıştır. Ayrıca ilçelerin mevsimlere göre kendi aralarında karşılaştırılması yapılmıştır. Elde edilen radon yoğunluğu verilerinden faydalanılarak, mevsim ve kat sonuçlarını karşılaştırmak için t testi analizi yapılmıştır. Eskişehir merkez ilçelerinde 2010-2012 yılları arasında yapılan radon yoğunluğu ölçümü çalışması ile bu çalışma kapsamında elde edilen veriler birleştirilmiştir. Pinel metodu yardımı ile tüm Eskişehir'i kapsayacak şekilde bina içi radon gazı yoğunlukları için mevsimsel düzeltme faktörleri hesaplanmıştır. Yarı deneysel ölçüm sonuçlarına göre mevsimsel düzeltme faktörleri 0,43 ile 1,57 arasında değişmektedir. This study is conducted in districts of Eskişehir (12 districts and Kırka town) between 2012-2013 in order to measure indoor radon concentrations and to examine seasonal variations. Indoor radon measurements were conducted in a total of 122 dwellings via LR-115 type detectors, for four seasons (winter, spring, summer, and autumn) in three month periods. Detectors were placed into dwellings with their backups, as one into the bedroom, and one into the living room. Measurements were initiated in winter. According to the results of the measurements conducted, highest radon concentrations were observed during winter and autumn; while, lowest concentrations were observed during summer and spring. According to the analysis performed, indoor radon measurements vary in the range between 10 Bq/ and 565 Bq/ . Information was gathered by conducting a detailed survey to the residents of the dwellings. In the direction of these surveys, indoor radon concentrations were analyzed according to the seasonal data for districts of Eskişehir, with respect to floor level, age of the dwelling and construction material. In addition, districts were compared between each other with respect to the seasons. T- test analysis was conducted on the radon concentration data obtained for different seasons and for different floors. Data obtained by radon concentration measurement study conducted in central districts of Eskişehir between 2012 and 2013, and data obtained by this study were combined. Seasonal correction factors for indoor radon concentrations were calculated as to comprise Eskişehir entirely, with the help of Pinel method. According to the semi- empirical results, seasonal correction factors vary between 0,43 and 1,57. 109

Bu araştırma 2010-2011 yılları arasında Ankara ekolojik koşullarında Remzibey, Dinçer ve Shifa aspir çeşitleri ile yürütülmüştür. Araştırmada bir iyonize radyasyon kaynağı olan Co-60 kaynağı kullanılarak aspir çeşitlerinin tohumlarına 200,300,400,500 ve 600 Gy dozda gama ışını uygulanmıştır. Araştırmalar 3 ayaklı olarak planlanmış; tarla araştırmaları Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü, sera ve laboratuar araştırmaları ise Tesadüf Parselleri Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen verilerle istatistiki varyans analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre: 2010 yılı M1 bitkilerinde alınan tarla gözlemlerinde; genel anlamda bitki boyu, ilk dal yüksekliği, ana sapa bağlı yan dal sayısı, ana sapta ve ana sapa bağlı yan dalda tabla sayısı, tabla çapı, tablada tohum sayısı, bitki başına tohum verimi ve canlılığın devamlılığı oranı incelendiğinde gama dozlarının artışına paralel olarak belirli düzeyde azalma ortaya çıkmıştır. 2011 yılında M2 bitkilerinden alınan tarla gözlemleri değişiklik göstermiştir. M2 bitkilerinde her üç çeşitte de dozların artışına bağlı olarak çıkış oranında azalmalar gözlenmiştir. Her üç aspir çeşidi de genel anlamda bitki boyu, tabla çapı, tabladaki tohum sayısı ve bin tohum ağırlığı açısından incelendiğinde dozlar arttıkça paralel olarak kontrole oranla bir artış gerçekleştirmiştir. Mutasyonlar her üç çeşitte de 200-400 Gy doz aralığında gözlenmiştir. Doku kültürü araştırmalarında Remzibey çeşidinde 4 mg/l TDZ ve 0.2 mg/l NAA, Dinçer çeşidinde 1 mg/l TDZ ve Shifa çeşidinde ise 2 mg/l NAA ve 2 mg/l BAP içeren MS besin ortamlarında adventif sürgün rejenerasyonunun arttığı sonucuna varılmıştır. Yapılan çalışmada veriler incelendiğinde; genetik çeşitliliklerin ve değişimlerin en fazla 300-400 Gy dozlarında ortaya çıktığı sonucuna varılmıştır. This study has been conducted with Remzibey, Dinçer and Shifa safflower cultivars in Ankara ecological conditions between the years of 2010-2011. 200, 300, 400, 500 and 600 Gy gama radiation doses were applied on seeds of safflower cultivars by Co-60 source. Studies were planned as three-legged, field studies were performed in a Randomized Complete Block Design with Split Plot with three replicates, greenhouse and laboratory studies were performed in a Randomized Complete Block Design with three replicates. Statistical variance analysis from datas was performed separately. It was observed that plant length, preliminary stem length, number of sub-stems attached to vine, number of disks on vive and on sub-stems attached on vine, diameter of disk, number of seeds on disk, plant seed yield and survival ratio were decreased in parallel with increase of gama doses in general M1 plants in 2010. Decrease in emergence rate was observed depending on increase of doses in M2 of all three varieties. Plant length, diameter of disk, number of seeds on disk and thousand.seed weight were increased in parallel with increase of gama doses in general compared to control in each safflower variety Mutations observed between 200-400 Gy doses in all three varieties. Adventitious shoot regeneration was increased in MS medium supplemented with 4 mg/l TDZ and 0.2 mg/l NAA in Remzibey variety, 1 mg/l TDZ in Dinçer variety and 2 mg/l NAA and 2 mg/l BAP in Shifa variety in tissue culture studies. It was concluded that genetic diversity and mutations appeared mostly in 300-400 Gy doses. 329

MMP'ler tümör hücrelerinin invazyonu ve metastazında önemli işleve sahip olan ve inflamasyondaki etkinlikleri gösterilmiş olan endoproteinazlardır. MMP'lerin radyasyon hasarında nasıl bir rol üstlendikleri henüz aydınlatılmamıştır. Endojen bir MMP inhibitörü olan RECK proteini kanserli hastalarda düşük eksprese edilmekte bu sayede MMP aktivitesiyle birlikte tümör invazyonu ve metastazı da artmaktadır. RECK proteininin Histon Deasetilaz İnhibitörü olan Valproik asit(VA) ile indüklenebileceği önerilmiştir. VA ile MMP inhibisyonu oluşturulabilir. Doksisiklin(DX) MMP'lerin nonspesifik, güçlü inhibitörlerinden birisidir.Hipotezimiz radyoterapiden önce VA ile yapılan RECK indüksiyonuyla ve DX verilerek MMP'ların inhibe edilebileceği, MMP etkisindeki inflamasyonun düşürüleceği, tümörlü ve tümörsüz dokular için çift yönlü fayda sağlanabileceğidir. Bu çalışmanın amacı, deneysel sıçan radyoterapi modelinde, iyonizan radyasyonun ince barsak üzerindeki erken hasar süreçlerinde Doksisiklin ve Valproik asit'in MMP'ler ve inflamasyon üzerine etkilerini araştırmaktır. Çalışmada 26 adet wistar erkek sıçan kullanıldı. Kontrol grubu hariç tüm deneklere 10 Gy-γ radyasyon uygulandı. İlaç uygulanan gruplarda Valproik asit(300 mg/kg,SC) ve DX(100 mg/kg,IM) RT'den bir saat önce yapıldı. Radyasyon uygulamasından 8 saat sonra denekler sakrifiye edildi ve ince barsak örnekleri ölçümler için(ELİSA,PCR,TUNEL) alındı. İnflamatuvar sitokinlerden TNFα ve IL1β'nın radyasyona bağlı mRNA ekspresyonlarının arttığı,MMP2 nin mRNA düzeyinde, MMP9'un protein düzeylerinde arttığı görüldü. VA ile TNFα ve IL1β'nın protein düzeylerinin düştüğü görüldü.VA'in RECK ekspresyonunu arttırmakla birlikte MMP düzeyleri ve aktivitesine inhibisyonu gözlenmedi beklenenin aksine düşen MMP2 ve MMP7 aktivitelerini yerine koyduğu gözlendi. DX'in radyasyon hasarının erken fazında MMP aktivitesine ve inflamasyona etkisi görülmedi. Apopitozisin radyasyonlu gruba göre VA ve DX gruplarında azaldığı görüldü.Bulgularımızla VA'in radyasyonun akut fazında inflamatuvar sitokin düzeylerini düşürdüğünü ve MMP aktivitesini düzelttiğini ortaya koyduk. RECK ekspresyonu artışı ile birlikte MMP inhibisyonu gözleyemememiz VA'in başka etki mekanizmalarına işaret etmektedir. Radyasyonun akut fazında MMP aktivitesinin bozulması sonradan MMP artışını tetikliyor olabilir. Bu çalışma VA'in MMP aktivitesini koruduğuna yönelik ilk çalışmadır. The MMPs are endoproteinases, which have an important function in the invasion and metastasis of cancer cells, and whose efficacy in inflammation has also been shown. MMPs role in radiation injury remains unclear. RECK protein, which is an endogenous MMP inhibitor, is associated with low level expression in patients with cancer, thus MMP activity and tumour invasion and metastasis increases when RECK is expressed in low levels. RECK has been suggested to be induced by VA . DX is one of the non-specific potent inhibitors of MMPs. Our hypothesis is that MMPs could be inhibited; the inflammation under the influence of MMP could be reduced by RECK induction and administering DX before the radiation therapy, through which dual advantages can be obtained. The aim of this study is to investigate the effect of DX and VA on the MMPs and inflammation in the early phase of an ionizing radiation injury to the small intestine in the rat model of radiotherapy.Male Wistar rats receiving single fraction abdominal radiation (10 Gy) were randomized into four groups: control group (n:5), radiation group (n:7), radiation plus VA group (300 mg/kg VA subcutaneous,n:7), radiation plus DX group (100 mg/kg DX intramuscular, n:7). Animals were sacrificed 8 hours after the radiation and small intestine tissue samples were collected for measurements(ELİSA, PCR,TUNEL). Radiation-induced mRNA expressions of TNFα and IL1β in all three groups with radiation therapy were significantly higher than the control group at mRNA level whereas protein levels of these cytokines were significantly lower in VA group. Under the influence of radiation, the expression of MMP2 was higher at mRNA transcription level, and the expression of MMP9 was higher at protein translation level. VA significantly increased the RECK levels, though it did not affect MMP levels and activity. On the contrary, the decreasing activity of MMP2 and MMP7 was replaced by VA. No differences were observed in DX group at MMP levels and activity in the early phase of an ionizing radiation injury . We shown that apopitosis was lower in VA and DX groups.Our findings show that VA reduces the inflammatory cytokine levels and replaces MMPs activity in the early phase of radiation. The reason for the lack of inhibition of MMP while RECK expressions increase, indicates other effectual mechanisms of VA. The decrease in MMPs' activity in the acute phase of radiation may later trigger MMPs increment. This study is the first study indicating that VA retains MMPs activity. 106

Radyoterapide cildin fazla doza maruz kalması akut veya geç yan etkilerin görülmesine neden olabilir. Çalışmalarda tedavi planlama sistemlerinde (TPS) yüzey dozunun doğru olarak hesaplanamadığı bildirilmiştir. Bu çalışmada, 5 larenks kanseri tanılı hastada, IMRT ve IMAT teknikleri için yüzey dozları araştırıldı. Işınlamalar Varian RapidArc DHX cihazında, 6 MV enerjide gerçekleştirildi. Yüzey dozu ölçümleri Markus paralel plak iyon odasının, MOSFET dedektörlerinin ve Gafchromic EBT3 filmin su eşdeğeri ölçüm derinliği hesaba katılarak, farklı boyutlardaki açık ve maskeli alanlarda PTW RW3 fantom ile yapıldı. Ölçülen dozların TPS ile uyumu incelendi. IMRT ve IMAT teknikleri için ışınlamalar, rando fantoma Eclipse TPS'den aktarılan QA planları ile maskeli, bolussuz ve boluslu olarak yapıldı. Ölçüm sonuçları, kullanılan ölçüm aracının su eşdeğeri ölçüm derinliği hesaba katılarak TPS ile karşılaştırıldı.TPS'de hesaplanan ve MOSFET ile ölçülen yüzey dozu değerleri incelendiğinde TPS'nin bolussuz ve boluslu IMRT ve IMAT planlarında daha yüksek sonuçlar verdiği görüldü. MOSFET ölçümleri ile TPS hesaplamaları arasındaki farklar istatistiksel olarak anlamlıdır (p

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserli Hastalarda Radyoterapi Alanı Tedavi Volümü ile SağkalımArasındaki İlişkiAkciğer kanseri, tüm dünyada en sık görülen ve en sık ölüme sebebiyet veren kanser türüdür (1). Klinikte genel olarak Küçük Hücreli (KHAK) ve Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (KHDAK) olarak iki ana kategoriye ayrılmaktadır (2). KHDAK, American Joint Committee on Cancer (AJCC) 7. Baskı 2010 kullanılarak evrelenir (3). Tanı anında hastaların yaklaşık olarak % 15'i lokal evrede (primer yerinde sınırlı), % 22'si lokal ileri evrede (bölgesel lenf nodu metastazı yapmış), % 56'sı ise uzak organ matastazı (uzak metastaz) yapmıştır. Yaklaşık olarak % 6 hastanın ise evresi bilinmemektedir (4). Tanı sonrası 5 yıllık genel sağkalım oranları sadece %16,6'dır (5).Akciğer karsinomunda, klinik bulgular ve yayılma şekli birlikte incelenir. Hastaların başlangıç semptomları primer tümöre, tümörün yayılımına veya metastazına, sistemik etkilerine ve akciğer kanserine bağlı olarak gelişen paraneoplastik semptomlara bağlıdır (6). Prognostik ve prediktif faktörler, tümör ile ilgili olanlar ve hasta ile ilgili olanlar olmak üzere iki ana kategoride incelenmektedir (7). Tümör volumü, tedavi şeklinin ve prognozun belirlenmesinde önemli yol gösteren faktörlerden birisidir (8). Özellikle son 10 yılda hayat kalitesi çalışmaları da (QOL: Quality of Life) performans durumu, yaş cinsiyet gibi diğer klasik prognostik faktörlerin yerini almaktadır(9).Çalışmamızda, Anabilim dalımızda KHDAK tanısı alan ve palyatif Radyoterapi (RT) uygulanmış hastalarda RT alanı tedavi volümü ile hayat kalitesi ve sağkalım arasındaki ilişki araştırılmıştır.Anahtar Sözcükler: Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri, Radyoterapi, Tedavi Volumü, Hayat Kalitesi, Sağkalım Radiotherapy Volumes and Survival Relationship in Non-Small Cell Lung Cancer PatientsLung cancer is the most common type of cancer that death leading in all over the world (1). Lung cancer is broadly separeted in the clinical use into Non–Small Cell Lung Cancer (NSCLC) and Small Cell Lung Cancer (SCLC) (2). NSCLC is staged according the American Joint Committee on Cancer (AJCC) 7. Th. Ed.2010 (3). At the time of diagnosis approximately 15 % were diagnosed while the cancer still confined to the primer site (localized stage) ; 22 % were diagnosed while the cancer was spread regional lymph nodes; 56% were had already metastasized (distant stage). About 6 % patients staging information was unknown (4). 5-year overall survival rate after diagnosis in only 16.6 % (5).Clinical findings and dissemination methods were analyzed together in lung cancer. Initial symptoms are that may be due to the primary tumor, its nodal and systemic metastases, or to paraneoplastic syndromes (6). Prognostic and predictive factors are divided into two main categories such as tumor-related factors and patient-related factors (7). Tumor volume is one of the factors for the determining treatment planning and prognosis (8). Especially in the last10 years, studies of quality of life (QOL: Quality of Life) are replaced performance status, age, gender as well as other classical prognostic factors (9).In our study, were investigated treatment volume and the relationship between quality of life and survival in our clinic who applied pallaitive torasic RT for NSCLC patients.Keywords: Non–Small Cell Lung Cancer, Radiotherapy, Treatment Volume, Quality Of Life, Survival 63

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü, 2013, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Energy Institute, 2013, ince filmler soda-kireç cam taşıyıcılar üzerine sol-gel daldırarak kaplama yöntemi ile hazırlanmıştır. Al ile yapılan katkılandırılma üretilen ince filmlerin optik performansını etkilemiştir. Filmlerin optik özellikleri üzerine tavlama sıcaklığının, Al konsantrasyonun ve radyasyonun etkisi incelenmiştir. Nötronlara maruz kalan filmlerin optik performansı incelenmiştir. Işınlanmış ve ışınlanmamış filmlerin optik özellikleri karşılaştırılmıştır. Işınlama sonrasında ZnO:Al ince filmlerin kırılma indisi artmış, fakat sönüm katsayısı azalmıştır. Nötronlarla ışınlandıktan sonra filmlerin optik bant aralığının azaldığı tespit edilmiştir., Al katkılı ZnO (ZnO:Al) ince filmler soda-kireç cam taşıyıcılar üzerine sol-gel daldırarak kaplama yöntemi ile hazırlanmıştır. Al ile yapılan katkılandırılma üretilen ince filmlerin optik performansını etkilemiştir. Filmlerin optik özellikleri üzerine tavlama sıcaklığının, Al konsantrasyonun ve radyasyonun etkisi incelenmiştir. Nötronlara maruz kalan filmlerin optik performansı incelenmiştir. Işınlanmış ve ışınlanmamış filmlerin optik özellikleri karşılaştırılmıştır. Işınlama sonrasında ZnO:Al ince filmlerin kırılma indisi artmış, fakat sönüm katsayısı azalmıştır. Nötronlarla ışınlandıktan sonra filmlerin optik bant aralığının azaldığı tespit edilmiştir., Yüksek Lisans, M.Sc.

Amaç: Radyasyona maruz kalmak ve sigara alışkanlığı kanser oluşumunun başlıca nedenlerindendir. Bu çalışmanın amacı dental volumetrik tomografi (DVT) alınan hastalarda meydana gelebilecek genotoksik etkiyi araştırmaktır. Ayrıca sigara kullanımının bu mutajenite üzerindeki etkilerini değerlendirmektir. Materyal ve Metot: 20 yaşın altındaki 20 gönüllü hasta ile 25 yaşın üstündeki 20 gönüllü hasta çalışmaya dahil edildi. Ayrıca bu iki grup sigara içen ve içmeyen olarak 2 alt gruba ayrıldı. Her hastadan DVT alındı. DVT alınmadan önce ve DVT alındıktan 10 gün sonra yanak mukozasından kazıma ile hücre örnekleri alındı. Alınan örnekler Feulgen-Green metoduyla boyanarak ışık mikroskobu altında her preparat için 1000'er hücre sayılarak mikronükleuslar tespit edildi. DVT prosedürün önce ve sonraki mikronükleus değerleri Wilcoxon testi ile gruplar arası farklılıklar ise Mann-Whitney U testi ile değerlendirildi.Bulgular: DVT'den önce ve sonra mikronükleus sıklığında artış olmakla birlikte bu artış istatistiksel olarak anlamlı değildi. Sigara alışkanlığı da mikronükleus sıklığında artış oluşturmasına rağmen bu artışın istatistiksel olarak anlamı yoktu. Sonuç: DVT diğer radyasyon kaynakları gibi mikronukleus sıklığında artışa neden olarak hücreler üzerinde genotoksik etki meydana getirmektedir. Bu yüzden gereksiz yere DVT alınmasından kaçınmak hastaların kansere yakalanma ihtimalini azaltabilir. Anahtar Kelimeler: Dental volumetrik tomografi, Genotoksisite, Mikronükleus, Sigara kullanımı Aim. Exposure to radiation and smoking are major causes of cancer formation. The aim of this study was to investigate that the genotoxic effect may occur in patients whose dental volumetric tomography is taken. In this study it will be also evaluated the effects of smoking on the mutagenicity.Material and Method. 20 volunteer patients under the age of 20 and 20 volunteer patients over the age of 25 were included in the study. In addition, these groups were divided into two sub-groups as smokers and non-smokers. Right before dental volumetric tomography and 10 days after dental volumetric tomography, the cell samples were collected by scraping the buccal mucosa. The samples stained with Feulgen-Green method were examined under the light microscope and micronucleus was determined after counting 1000 cells for each preparation. Micronucleus values before and after the dental volumetric tomography procedure were evaluated using the Wilcoxon test. Differences between groups were assessed by the Mann-Whitney U test. Results. There was an increase in micronucleus frequency before and after dental volumetric tomography, but this increase was not statistically significant. There was an increase in micronucleus frequency for smoking patient, but this increase in the frequency of micronuclei was not statistically significant.Conclusion. As well as other radiation sources, it is observed that dental volumetric tomography also increases the frequency of micronucleus and forms genotoxic effects on cells. Therefore, avoiding the extra dental volumetric tomography can reduce the probability of developing cancer in patients.Key Words: Dental Volumetric Tomography, Genotoxicty, Micronucleus, Smoking? 85

Çalışmamızda amacımız, antioksidan etkisi birçok çalışma ile gösterilmiş olan Nigella sativa (NS)?nın beyin dokusunda iyonize radyasyona (İR) bağlı oluşabilecek oksidatif hasara karşı engelleyici etkisinin olup olmadığını değerlendirmekti.Çalışmada sıçanlar; Standart Kontrol Grubu (Grup A, n=8), timokinon (TQ) için Kontrol Grubu (Grup B, n=8), Çörek Otu Yağı (ÇOY) için Kontrol Grubu (Grup C, n=8), İyonize Radyasyon Grubu (Grup D, n=10), Timokinon + İyonize Radyasyon Grubu (Grup E, n=10) ve Çörek Otu Yağı + İyonize Radyasyon Grubu (Grup F, n=10) olmak üzere toplam 6 gruptan (n=54) oluşturuldu. Kontrol grupları dışındaki grupların hepsine tüm kafaya ilk gün 5 Gy tek doz iyonize radyasyon uygulandı. ÇOY, ilk dozu ışınlamadan 1 saat önce olmak üzere 10 gün boyunca sıçanlara gavaj yoluyla verildi. TQ?un ise ilk dozu ışınlamadan 30 dk. önce olmak üzere 10 gün boyunca intraperitoneal olarak verildi. Çalışma sonunda hayvanlar sakrifiye edilerek beyin dokusu örnekleri alındı. Alınan doku örneklerinden nitrik oksik sentaz (NOS) enzim aktivitesi, nitrik oksit (NO) ve peroksinitrit (OONO?) seviyeleri gibi oksidan/antioksidan parametreler çalışıldı. NOS enzim aktivitesi açısından yapılan karşılaştırmalarda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı ve İR grubunda diğerlerinden yüksek bulundu (p

ÖZETÇalışmamızın amacı rutin toraks ÇKBT çekilen kız çocuklarında memenin maruz kaldığı radyasyon dozunu hesaplamaktır. Aynı zamanda Bizmut koruyucunun bu dozu azaltmadaki ve görüntü kalitesine etkisi araştırılmıştır.Koruyucu ile radyasyon dozunun azaltılmadaki etkisi rutin toraks ÇKBT çekilen 20 hasta üzerinde çalışılmıştır. Bütün incelemeler 128 kanallı ÇKBT cihazı(Siemens Somatom Definition AS Siemens AG, Medical Solutions ,Computed Tomography, Forcheim, Germany) ile gerçekleştirilmiştir. Korunan taraf ile korunmayan tarafı karşılaştırmak içinde sağ meme koruyucu ile kapatılırken sol taraf açık bırakılmıştır. Bu teknikle süperfisial meme dozu hesaplanmıştır. Memenin korunan ve korunmayan tarafındaki radyasyon dozları hesaplanmış ve Paired-t test kullanılarak karşılaştırılmıştır.Görüntü kalitesi olarak korunan taraf ile korunmayan taraf arasında belirgin fark bulunamamıştır. Ortalama radyasyon dozları korunan ve korunmayan taraf için sırasıyla 7,0075 mSv ve 9,0730 mSv hesaplanmıştır. Meme koruyucun memenin maruz kaldığı radyasyon dozunu %22,76 azaltabileceği görülmüştür.Memenin korunan tarafı ile korunmayan tarafının maruz kaldığı radyasyon dozları arasındaki fark oldukça anlamlı bulunmuş olup p değeri 0.001 den küçüktür. Rutin toraks ÇKBT incelemesi görüntü kalitesini bozmadan memenin maruz kaldığı radyasyon dozunu belirgin miktarda azaltmaktadır.Tiroid ve gonadlar gibi diğer radyosensitif süperfisial yerleşimli organlar da spesifik olarak koruyucular ile korunmalıdır. ABSTRACTThe purpose of our study was to determine the pediatric female breast radiation dose when performing routine thoracic multidetector computed tomography (MDCT). We also evaluated dose reduction and the effect on image quality of using a bismuth breast shield when performing thoracic MDCT.The dose reduction achievable by shielding the breast was studied in 20 patients who underwent routine thoracic MDCT. All examinations were performed with a 128-MDCT scanner (Siemens Somatom Definition AS Siemens AG, Medical Solutions, Computed Tomography, Forcheim, Germany). To compare the shielded/unshielded breast dose, the examination was performed with (right breast) and without (left breast) breast shielding in all patients. With this technique, the superficial breast doses were calculated. Radiation doses to the breast with and without the breast shielding were measured and compared using the Paired- t test.In the qualitative evaluation of the MDCT scans, all were considered to be of diagnostic quality. We did not see any differences in quality between the shielded and unshielded images. The mean radiation doses to the breast with the shield and to those vvithout the shield were 7,0075 mSv versus 9,0730 mSv, respectively. The breast shield enabled a %22,76 decrease in radiation dose to the breast.The difference between the dose received by the breast with and that received by the breast without bismuth shielding was significant, with a P value of less than 0.001.Bismuth in-plane shielding for routine thoracic MDCT decreased radiation dose to the breast without qualitative changes in image quality. The other radiosensitive superficial organs (eg, thyroid and gonad ) specifically must be protected with shielding. 62

Radyasyon ovaryumda folliküler atreziye sebep olan atretojenik uyaranlardan biridir. Ortaya çıkan hücresel hasara, iyonize radyasyondan dolayı oluşan serbest radikallerin neden olduğu bilinmektedir. Oksidatif strese karşı kuvvetli bir antioksidan madde olan curcuminin, radyasyon hasarına karşı koruyucu bir etkiye sahip olduğu ileri sürülmektedir.Çalışmamızda, iyonize radyasyonun folliküler atrezi üzerine etkilerini göstererek, oluşacak hasarlara karşı curcuminin koruyucu etkisinin olup olmadığını ve hücre çekirdeklerinde meydana gelen DNA hasarını tamir eden Poli (ADP-riboz)polimeraz-1 enziminin immünohistokimyasal boyama yöntemiyle gösterilmesi amaçlandı.Çalışmamız için seçilen dişi sıçanlar, biri kontrol olmak üzere toplam 4 gruba ayrıldı. Radyasyon hasarı oluşturmak amacıyla kontrol ve curcumin grubu dışındaki deneklere tek doz tüm vücut 8.3 Gy iyonize radyasyon uygulandı. Curcumin ve radyasyon+curcumin grubu deneklere; ışınlamadan 7 gün önce başlayarak günde 100 mg/kg curcumin oral yoldan verildi. Işınlamadan sonraki 4. günde deneklerden anestezi altında ovaryum dokuları alınarak mikroskobik incelemeler için işlemlendirildi.Radyasyon uygulamasından 4 gün sonra alınan ovaryum dokularının kesitlerini incelediğimizde, ışınlanmış gruplardaki atretik özellik gösteren folliküller sayıca fazlaydı. Radyasyon ile ışınlanan curcumin tedavili grupta ise atretik follikül oranı radyasyon grubuna göre daha düşüktü. Curcumin ile tedavi edilen grupta, curcuminin radyasyona bağlı meydana gelen hasarları kısmen engellediği tespit edildi.Ayrıca elde ettiğimiz sonuçlarda, PARP-1?in özellikle ışınlanmış grupta, primordiyal follikülden sekonder folliküle kadar gelişimin farklı aşamalarındaki oosit çekirdeklerinde kuvvetli ve bazı granüloza hücrelerinde zayıf bir boyanma gösterdiğini tespit ettik.Çalışmamızda, radyasyonun ovaryum morfolojisi üzerine zararlı etkileri ortaya konmuş ve curcumin kullanımının radyasyona bağlı infertiliteyi engelleyerek kliniğe fayda sağlayabileceği kanısına varılmıştır. Radiation is known to be one of the agents intensifying follicular atresia in the ovarium as a stimulant of atretogenic. The resulting cellular damage is known to be triggered by free radicals attributable to ionized radiation. Curcumin is discussed to have a positive impact on radiation-induced damage. It has a strong antioxidant agent against oxidative stress. The aim of our study was to show the effects of ionising radiation on ovarium follicular atresia so that the protective effect of curcumin on the resulting damage could be determined, and in addition to immunohistochemically determining to level of expression of PARP-1 enzyme is responsible for DNA repair in the nucleus of the cells protected from radiation or irradiated the cells. The female rats chosen for the study were divided into 4 groups, one being the control group. The whole body of the rats in the other groups with the exception of those in the control group and the curcumin group was exposed to a single dosage of ionising radiation (8.3 Gy) with a view to causing radiation-induced damage. The animals in the curcumin and in the irradiated with treated curcumin had been fed a daily 100 mg/kg of curcumin through the intragastric tract for seven days in a row before the radiation process was launched. Ovarium tissues sample of these animals were collected for the purpose of microscopic examinations. The ovarium tissues cultivated at the 4 day of the application of ionising radiation showed that there were the number of follicles showing atresic features was significantly high in the irradiated group. On the other hand, in the irradiated with treated curcumin group showed that the number of atretic follicles was lower than that in the irradiated group. The irradiated group given curcumin were observed to prevent the follicular damage caused by radiation. Beside our results demonstrate that PARP-1 especially was expressed in the nuclei of oocytes throughout follicular development from the primordial to the secondary follicle stages and some in granulosa cells. It was identified that effects of radiation on ovarian morphology and was speculated that curcumin may help prevent infertility caused by radiation and thus be of benefit to clinical practice 74

Bu çalışmada, arpanın (Hordeum vulgare L.; 2n=14) Akhisar-98 ve Erginel-90 çeşitlerinin kök ve sürgünlerinde, antosiyanin (Asn)?in iyonize radyasyon stresi altında büyüme parametreleri, peroksidaz (POD), süperoksit dismutaz (SOD), glutatyon redüktaz (GR) ve askorbat peroksidaz (APX) gibi antioksidan enzimlerin aktiviteleri, toplam fenolik madde (TFM), toplam flavonoid ve radikal temizleme aktivitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Asn arpa çeşitlerinde iyonize radyasyonun büyüme parametrelerinde oluşturduğu azalmayı iyileştirmiştir. Erginel ve Akhisar arpa çeşitlerinde iyonize radyasyon uygulaması ile POD enzim aktivitesi azalmış, SOD, GR ve APX enzim aktiviteleri artmıştır. Asn uygulaması ile arpa çeşitlerinde POD enzim aktivitesi artarken, SOD, GR ve APX enzimlerinin aktiviteleri azalmıştır. İyonize radyasyon uygulaması ile her iki arpa çeşidinde toplam flavonoid ve fenolik madde miktarı artmıştır. Asn uygulaması antioksidan aktiviteyi arttırmış ve H2O2 miktarını azaltmıştır. Sonuç olarak iyonize radyasyon ve ekzojenik Asn?in arpa çeşitleri arasında özellikle stres sonrası uygulama ile iyonize radyasyona karşı daha yüksek tolerans kazanıldığı ortaya konulmuştur. Bu sonuçlar, iyonize radyasyon stresine karşı Erginel çeşidinin dirençli, Akhisar çeşidinin ise hassas olduğunu göstermiştir The effects of anthocyanin (Acy) on growth parameters, antioxidant enzymes including peroxidase (POX), superoxide dismutase (SOD), glutathione reductase (GR) and ascorbate peroxidase (APX), total phenolic content, total flavonoids and radical scavenging activity were investigated in the root and sprout of Akhisar-98 and Erginel-90 cultivars of barley (Hordeum vulgare L.; 2n=14) under ionizing radiation stress. Acy alleviated ionizing radiation-induced decreases in growth parameters of barley cultivars. POX activities in Akhisar and Erginel decreased, while SOD, GR and APX activities increased under ionizing radiation stress. Acy treatment caused an increase of POX activity and decrease of SOD, GR and APX in Akhisar and Erginel cultivars. Total phenolic and flavonoid content increased under ionizing-radiation stress. Acy application increased antioxidant activity and reduced H2O2 content. In conclusion, a greater tolerance to ionizing radiation was acquired with the application of Acy, especially after ionizing radiation, in the two barley cultivars exposed to ionizing radiation and exogenic Acy. These findings indicate that Erginel was tolerant of and Akhisar susceptible to ionizing radiation stress. 89

Glioblastoma Multiforme (GBM), primer beyin tümörleri içerisinde en sık karşılaşılanı ve en ölümcül olanıdır. Tedavideki en önemli sorunlardan biri, tümör hücrelerinin radyasyona ve kemotörapötiklere karşı direnç geliştirmesidir. Bu yüzden güncel araştırma stratejileri, molekül bazlı hedeflerin belirlenmesini, yeni kematörapotikler geliştirilmesini, tümör hücrelerinin radyasyona karşı duyarlı hale getirilmesini içerir. Trabectedin (ET-743), Karayip Denizi?nde yaşayan omurgasız bir canlı olan Ecteinascidia turbinata (deniz fıskiyesi) organizmasından izole edilmiş, günümüzde yarı sentetik olarak üretilen bir moleküldür. DNA?nın küçük oluğuna bağlanıp konformasyonunda bozulmalara yol açarak, hücreyi ölüme götürdüğü bilinmektedir.Bu çalışmanın öncelikli amacı, glioblastoma multiforme hücre (U-87 MG ve T98G) kültürlerine düşük dozlardaki radyasyon ve trabectedin molekülünün ardışık uygulanmasıyla sitotoksik ve apoptotik etkinliğin zenginleştirilip zenginleştirilemeyeceğini test etmektir. İkincil amaç ise, radyasyon ve trabectedin uygulanan GBM hücrelerinde gözlenen zenginleştirilmiş sitotoksik/apoptotik etkide, DNA tamir sistemlerinin rol alıp almadığını araştırmaktır. Trabectedin?in hücre canlılığı üzerindeki etkilerinin araştırılmasında xCELLigence sistemi kullanıldı. İyonize radyasyon ve ardışık uygulamaların hücre canlılığı üzerindeki etkileri Tripan mavisi yöntemi kullanılarak araştırıldı. Apotozisin gösterilmesinde, DNA fragmentasyon miktarı ve kaspaz 3/7 aktivasyon düzeyleri ölçüldü. Ardışık uygulanan etkin Trabectedin ve iyonize radyasyonun etkilediği DNA tamiri ile ilişkili genlerin mRNA düzeyindeki değişiklikler Human DNA Repair Array PCR Array kullanılarak araştırıldı. Trabectedin?in U-87 MG ve T98G hücre kültürlerinde 24. saatteki IC50 değerleri sırasıyla 8.4 nM ve 17 nM; 48. saatteki IC50 değerleri ise sırasıyla 5 ve 13 nM hesaplandı. İyonize radyasyon?un U-87 MG ve T98G hücre kültürlerinde 24. saatteki IC50 değerleri, sırasıyla 22Gy ve 25 Gy; 48. saatteki IC50 değerleri, sırasıyla 8 Gy ve 9.8 Gy bulundu. Her iki hücre kültüründe de, 24 saat Trabectedin ve 24 saat iyonize radyasyon ardışık uygulamasının sitotoksik etkiyi zenginleştirdiği saptandı. Trabectedin?in artan konsantrasyonları (0.01-100 nM) ile muamele edilen T98G hücre kültürlerinin DNA fragmentasyonu ve kaspaz 3/7 aktivite düzeylerinde doza ve zamana bağlı artış gözlendi. Her ikisinin ardışık uygulandığı T98G hücre kültürlerinde DNA fragmentasyonu ve kaspaz 3/7 aktivasyonu düzeylerinde artış gözlendi. Ardışık uygulamanın T98G hücre kültürlerinde Rad51B, XRCC4, ATM, ATR, MGMT; U-87 MG hücre kültürlerinde ise OGG1, Rad51B, XRCC4 gibi DNA tamir mekanizmaları ile ilişkili genlerin mRNA düzeyinde değişikliklere yol açtığı belirlendi. GBM hücre kültürlerinde (U-87 MG ve T98G) Trabectedin ve iyonize radyasyonun ardışık uygulamasının sitotoksik ve apoptotik etkileri, DNA tamir mekanizmalarını nasıl etkilediği ilk defa bu çalışma ile ortaya konuldu. Bu çalışmanın verileri, GBM kanserinin tedavisinde radyoterapinin etkinliğini artırmada, Trabectedin?in hücreleri hassaslaştırmada kullanılabilecek etkin bir kemoterapötik olabileceğini göstermektedir. Glioblastoma multiforme (GBM) is one of the most common and lethal brain tumors. One of the most important problems in the treatment is drug and radiation resistance observed in glioblastoma cells. Thus, current research strategies include determining molecular targets, developing new chemotherapeutics and sensitization of tumor cells to radiation.Trabectedin (ET-743) is a molecule that was originally isolated from the Caribbean sea squirt, Ecteinascidia turbinata and is currently prepared semi-synthetically. It is known that it binds to minor groove of the DNA and leads to cell death.The main objective of the study is to investigate whether the cytotoxic and apoptotic effect of sequential treatment of the low doses of radiation and Trabectedin on human glioblastoma multiforme (U-87 MG ve T98G) cells would enhance. Moreover it is to investigate the role of DNA repair mechanisms on the enhanced cytotoxic/apoptotic effect of sequential treatment of the low doses of radiation and Trabectedin.xCELLigence system was used for investigating the effects of Trabectedin on the cell viability. The effects of ionizing radiation and sequential treatments on the cell viability were determined by using Trypan blue dye exclusion assay. Apoptosis was shown by measuring the level of DNA fragmentation and caspase 3/7 activation. Changes in mRNA levels of DNA repair related genes which are affected by sequential treatment of efficient Trabectedin and radiation doses were determined by Human DNA Repair Array PCR Array. The IC50 values of Trabectedin in U-87 MG and T98G cell lines were 8.4 nM and 17 nM, respectively, at 24h; 5 and 13 nM, respectively, at 48h. The IC50 values of ionizing radiation in U-87 MG and T98G cell lines were 22 Gy and 25 Gy, respectively, at 24h; 8 Gy and 9.8 Gy, respectively, at 48h. Enhanced cytotoxicity was observed in both tested cell lines by sequential treatment of Trabectedin and ionizing radiation. Increased DNA fragmentation and caspase 3/7 activation was observed in T98G cell lines treated with increasing concentrations (0.01-100 nM) of Trabectedin in a time and dose dependent manner. Increased levels of DNA fragmentation and caspase 3/7 activation were observed in sequentially treated T98G cell lines. Sequential treatment was also caused significant changes in mRNA levels of DNA repair mechanisms related genes such as Rad51B, XRCC4, ATM, ATR, MGMT in T98G cell lines; OGG1, Rad51B, XRCC4 in U-87 MG cell lines. This is the first study in the GBM cell cultures that both cytotoxic/ apoptotic effects of the sequential treatment of Trabectedin and ionizing radiation and the role of DNA repair mechanisms in these effects were investigated. The preliminary data indicates that Trabectedin may be a promising chemotherapeutic for sensitizing cells to ionizing radiation in the treatment of GBM. 83

Gelişen teknoloji ile birlikte her alanda radyasyonun kullanımının artması canlıların doğal radyasyonun yanı sıra yapay radyasyona da maruz kalma miktarını arttırmıştır. Bu durum radyasyona maruz kalma sonucunda canlılarda meydana gelen hasarı tespit edebilecek hızlı, hassas ve radyasyona özgül sistemlerin geliştirilmesine ihtiyaç doğurmuştur. Bu çalışmanın amacı, herhangi bir kaza veya radyasyona maruz kalma durumunda maruz kalınan radyasyonun dozuna ve etkisine en kısa sürede karar verebilmek amacıyla biyolojik dozimetre olarak kullanılacak bir deney sisteminin geliştirilmesidir.Bu amaçla radyoterapi gören 50 kanser hastasının her birinden radyoterapi görmeden önce ve radyoterapinin 5., 15. ve 25. günlerinde kan örnekleri alınmıştır. Aynı zamanda doz cevap eğrisi oluşturabilmek amacıyla genç ve sağlıklı 10 gönüllünün her birinden 5 adet olmak üzere toplamda 50 kan örneği toplanmıştır. Her bir gönüllünün ilk tüpü kontrol olarak ayrılmış, diğer dört tüp sabit gama kaynağı kobalt 60 (Co60) kullanılarak 0,1 Gy, 0.5 Gy, 1 Gy ve 3 Gy dozlarda ışınlanmıştır. Radyoterapi hastalarında ve in vitro ışınlama yapılan örneklerde kantitatif reverse transkripsiyon PZR ile B2M ve GAPDH genleri referans genler olarak kullanılarak, otofaji yolağında rol aldığı bilinen GRP78, ATG5, LC3, ATF4, XBP1 ve GADD153 genlerinin ifade seviyeleri analiz edilmiştir.Analiz sonuçları hem radyoterapi hastalarında hem de in vitro ışınlama yapılan örneklerde artan doza bağlı olarak tüm genlerin ifadesinin arttığını, dolayısıyla gen ekspresyon analizlerinin radyasyon hasarını tespit etmekte kullanılacak biyolojik dozimetreler için umut vaat edici olduğunu göstermiştir. Utilization of radiation widely due to the progress in technology resulted in the increased exposure to artificial radiation in addition to natural radiation. Under the circumstances, there has been a demand for the development of fast, sensitive, and radiation specific systems that could evaluate the damage on living organisms caused by the exposure to radiation. Aim of this study is to develop an experimental system that could be used as a biological dosimeter in order to evaluate the dose and the effect of an exposure to radiation as soon as possible.For this purpose, blood samples were collected from 50 cancer patients before radiotherapy and on the 5th, 15th, 25th days of the radiotherapy. At the same time, 5 samples were collected from each of the 10 young and healthy volunteers in order to form the dosage-response curve. First tube from each of the volunteers is assigned as controls; four tubes left are irradiated respectively using constant gamma source of cobalt 60 (Co60) at 0.1 Gy, 0.5 Gy, 1 Gy, and 3 Gy. For the radiotherapy patients and the in-vitro irradiated samples, gene expression profiles of GRP78, ATG5, LC3, ATF4, XBP1, and GADD153 genes, which are known to take part in the autophagy pathway, were analyzed by Quantitative Reverse Transcriptase PCR using B2M and GAPDH genes as reference genes.Analysis results reveal that both in the radiotherapy patients and in-vitro irradiated samples expression of all the genes have increased; pointing out that gene expression analysis is a promising tool for biological dosimeters in the detection of radiation damage. 117

Fertilitede akut doz radyasyonun öldürücü etkileri iyi bilinmektedir. Kısa süreli radyasyona maruziyet germ hücrelerini öldürür ya da hasarlar. Son yıllarda radyoterapi, kanserli hastaların uzun süreli iyileşmesinde artışa yol açmıştır, ancak radyasyonun uzun dönem yan etkileri arasında, üreme sistemi üzerindeki hasarları göz ardı etmemek gerekmektedir. Bu güne kadar curcuminin antioksidan etkisi ile ilgili birçok makale yayınlanmıştır. Bu çalışma ile curcuminin X ışınlamayı takiben sıçan testisinde ortaya çıkacak germ hücre kaybını ve geç hücre hasarına bağlı ortaya çıkan morfolojik değişiklikleri azaltabileceği hipotezini ileri sürmekteyiz. Çalışmamızda denekler, biri kontrol 3?ü deney grubu olmak üzere toplam 4 gruba ayrıldı. Radyasyon hasarı oluşturmak amacıyla kontrol ve curcumin grubu dışındaki deneklerin skrotal bölgelerine tek fraksiyonda 6 Gy X ışını uygulandı. İkinci ve dördüncü grup deneklere; ışınlamadan 1 hafta önce başlayarak, haftada 3 kez olmak üzere 7 hafta boyunca oral yoldan 100 mg/kg curcumin, birinci ve üçüncü grup deneklere ise aynı şekilde serum fizyolojik verildi. Işınlamadan 6 hafta sonra tüm denekler sakrifiye edildi ve alınan testis biyopsi materyalleri ışık mikroskopik gözlemler için işlemlendirildi. Çalışmamızda, radyasyon maruziyetinin testislerde ciddi dejeneratif değişikliklere neden olduğu gözlendi. Seminifer tübüllerde spermatogenezisin durduğu ve tübüllerin çoğunda germ hücre kaybına bağlı atrofi geliştiği saptandı. Curcumin uygulamasının ise radyasyona bağlı ortaya çıkan tüm bu hasarları önlemede etkisiz kaldığı tespit edildi. The lethal effects of acute doses of radiation on fertility are well known. Germ cells are killed or damaged within a short time of exposure to radiation. In recent years, radiotherapy of patients with cancer has led to an increased number of sustained remissions. However, among the long-term side effects of radiation, injury to the reproductive system is of particular concern. Many papers have been reported so far on the antioxidant effect of curcumin. The present study, we hypothesized that curcumin can minimize germ-cell depletion and morphological features of late cell damage in the rat testis following X-irradiation. The animals were divided into 4 groups: the first group was the control and the other three were the experimental groups. 6 Gy X ray in a single fraction was applied into the scrotal areas of the subjects except the control and curcumin groups in order to form radiation damage. The rats in the second and forth groups were given curcumin (a dose of 100 mg/kg body weight) orally three times a week during a seven-week period, beginning the week before radiation therapy. The rats in the first and third groups received serum physiologic in the same way. Testis biopsy samples from the all groups were taken on the 7th week. All samples were processed and observed at the light microscopic levels. In the present study, radiation exposure caused severe degenerative changes in testes. Spermatogenesis had arrested in seminiferous tubules and the majority of the tubules were found to be atrophic, absent of germ cells. It was identified that curcumin hadn?t been effective in the prevention of all damages caused by radiation. 62

Termolüminesans Dozimetre araştırmalarında termolüminesans özelliklerin belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu çalışmada itriyum tabanlı fosforlar katıhal reaksiyon yöntemi ile Y2O3, Eu2O3, Tb4O7, Ta2O5, Nb2O5 den oluşan karışımın Na2SO4 karıştırıcı madde ile homojen karıştırılmasısonucu elde edilmiştir. Eu+3 ve Tb+3 nadir toprak iyonları fosforları aktive etmek amacı ile karışımlara eklenmiştir.X-ışını kırınımı (XRD) ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile analiz edilen malzemelerin radyolüminesans ve fotolüminesans spektrumları incelenerek enerji geçişleri hakkında bilgi sağlanıp, termolüminesans ışıma eğrileri incelenmiştir. Bu çalışmada bahsedilen fosforların beta, UV (311 nm), X-ışını radyasyonu ile uyartımın ardından termolüminesans karakteristikleri ilk defa keşfedilip belirtilmiştir.UV (311 nm), ß ve X- ışınına karşı duyarlılığı, kararlılığı, tekrarlana birliği, doğrusal doz cevap aralığına sahip olmaları ile üretilmiş itriyum tabanlı fosforlar, termolüminesans dozimetrik malzemelerin gelişimine katlı sağlamaktadır. Determination of thermoluminescence (TL) chracteristics of glow curves is an important area for thermoluminescence dosimetry (TLD) researches.In this study, Yttriyum based phosphors were prepared by solid state reaction, from homogeneous mixture consisting of Y2O3, Eu2O3, Tb4O7, Ta2O5, Nb2O5, and Na2SO4 as flux. After investigation of X-ray diffraction (XRD) and scanning electron microscopy (SEM) spectrum of Yttriyum based phosphors, radioluminescence (RL), photoluminescence (PL) and thermoluminescence (TL) of phosphors were reported. TL characteristics of those phosphors were investigated and reported after exposure to ß irradiation, UV (310 nm) illumination and X-ray irradiation in the present study.Due to valuable features of yttriyum based phosphors, like as high sensitivity to UV, ß and X-ray irradiation, stability, repeatability, linear dose response, these innovative phosphors are promising to improve TLD materials. 225

Yanagisawa ve arkadaşları tarafından 1988 yılında domuz aorta endotelinden izole edilen Endotelin-1 (ET-1), 21 aminoasitten oluşan bir nöropeptid olup bilinen en güçlü vazokonstriktör maddedir. ET-1 prostat, over, kolon, serviks, meme, böbrek, akciğer, merkezi sinir sistemi dahil olmak üzere birçok tümör tiplerinde ilgili bir büyüme faktörüdür. İyonize radyasyon biyolojik bir maddeden geçtiğinde o maddeyle etkileşir. Bu etkileşme sırasında birçok fiziksel, fiziko-kimyasal, kimyasal ve biyolojik olaylar zinciri sonucunda asıl biyolojik cevap oluşur. Radyasyon en yoğun çalışılan karsinojendir. Aynı zamanda tümör progresyonuna da neden olmaktadır.İn vitro olarak iyonize radyasyona maruz kalan insan endotelyal hücrelerinde Endothelin-1 gibi vazoaktif aminlerin üretiminin arttığı gösterilmiştir.Bu deneysel çalışmada radyasyonun ratlarda erken ve geç dönemde beyin dokusunda Endotelin-1 düzeyi üzerine etkisini araştırdık ve tümör gelişiminde ve progresyonunda etkisini tartıştık. Çalışmamızda 28 adet 4-6 haftalık (150-200 gr), Sprague Dawley rat kullanıldı. Kontrol grubu dahil herbiri 7 rattan oluşan 4 grup oluşturuldu. Çalışma 30 gün sürdürüldü. Kontrol grubu hariç diğer gruplara 7 Gy radyasyon verildi. Radyasyon verilen gruplar 1.gün, 7.gün ve 30.günde dekapitize edilip beyin dokularındaki ET-1 düzeyleri çalışıldı. Çalışmamızda kontrol grubuna göre 1.gün, 7.gün ve 30.günde doku ET-1 düzeylerinde azalma olmasına rağmen istatiksel olarak p>0,05 olduğu için anlamlı kabul edilmedi. Gruplar kendi aralarında karşılaştırıldığında ET-1 düzeylerinde minimal değişikler saptandı. İstatiksel olarak p>0,05 olduğu için istatiksel olarak anlamlı kabul edilmedi.Sonuç olarak erken ve geç dönemde radyasyon etkisi ile beyin dokusu ET-1 düzeyleri anlamlı bir ilişki bulunamadı. Bu bulgumuz radyasyona bağlı sekonder beyin tümörü oluşumunda yada malignite derecesinin artışında radyasyonun etkisinin ET-1 düzeyi üzerinden olmadığını göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Endotelin-1, Beyin, Radyasyon, Kanser Endothelin-1 (ET-1) is a neuropeptide that consisting of 21 amino acids and the most potent vasoconstrictor agent which isolated from porcine aortic endothelial by Yanagisawa et al in 1988. Endothelin is a growth factor on many types of tumor including prostate, ovaries, colon, cervix, breast, kidney, lung, colon cancer and central nervous system.If ionizing radiation passes through a biological matter that interacts with it. During this interaction many physical, physico-chemical, chemical and biological chains occur and as a result of these chains actual biological response seen. Radiation is the most frequently studied carcinogenic. And also, radiation causes tumor progression.An increased production of vasoactive amines like ET-1 in irradiated human endothelial cells in vitro.In this experimental study, we have investigated the effect of ET-1 levels on brain tissues in rats with early and late period after radiation and we have discussed the effect of ET-1 on tumor growth and progression.4-6 weeks (150-200 gr) of 28 Sprague Dawley rats were used in our study. Rats were divided into 4 groups including the control group, each consisting of 7 rats. This study continued for 30 days of work. 7 Gy of radiation was given to all groups except the control group. Irradiated groups were decapitated 1. day, 7. day and 30. days after radiation and ET-1 levels were studied in irradiated brain tissues.Despite the reduction of ET-1 levels in irradiated brain tissues which obtained in the 1., 7. and 30. days of study when compared with the control group, it is not considered statistically significant because of p>0,05. These groups showed minimal changes in the levels of ET-1 compared with each other. This information also not considered statistically significant because of p>0,05.Consequently, we couldn?t found a significant correlation between ET-1 levels of irradiated brain tissues and effect of radiation in early and late period. This finding showed that no correlation between ET-1 levels and secondary brain tumors or malign transformaiton. Key Words: Endothelin-1, Brain, Radiation, Cancer 57

Bu çalışmanın amacı, lokal ileri serviks kanseri tedavisinde kullanılan Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (YART) tekniği ve volumetrik ayarlı ark tedavinin (VMAT) tekniğinin hedef sarması ve kritik organların aldığı dozlar açısından karşılaştırmaktır.Lokal ileri evre serviks kanseri tanılı 10 olguya ait bilgisayarlı tomografi görüntüleri üzerinden Monaco tedavi planlaması ve Monte Carlo algoritması eşliğinde YART ve VMAT tekniklerinde tedavi planlamaları yapılmış hedef hacimde tanımlanmış ve kritik organların (ince bağırsak, femur başları, rektum, mesane) almış olduğu dozlar karşılaştırılmıştır. Her iki teknik için 6 MV foton enerjisi kullanılarak toplamda 50,4 Gy doz tanımlanmıştır.Bu iki teknik karşılaştırıldığında YART planlamaları femur başlarının 30 Gy aldığı dozlarda (p=0.007), fraksiyon başına Monitor Unit değerlendirmesinde (p=0.005); VMAT planlamaları ise ince bağırsağın 40 Gy aldığı dozlarda (p=0.022), tedavi sürelerinde (p=0.005) anlamlı bir farka neden olmuştur. Rektum ve mesane dozlarında (p=0.646, p=0.074), planlanan hedef hacminde verilen dozun homojen dağılmasında (p=0,445) ve sarılmasında (p=0.114), sağlıklı dokuların aldıkları dozlarda (p=0,575) her iki planlama tekniği arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. YART ve VMAT planlamaları kalite kontrolü yapılırken Delta 4 fantomuyla tedavinin uygulanabilirliği test edilmiştir.VMAT tedavi tekniğinin, YART tedavi modeline göre hem daha avantajlı hem daha dezavantajlı taraflarının olduğu bulunarak kliniğe ve hastanın durumuna göre her iki model arasında tercih yapılarak kullanılabileceği görülmüştür. Aim of the present study was to compare intensity modulated radiotherapy (IMRT) and volumetric modulated arc therapy (VMAT) in locally advanced cervical cancer in terms of target wrapping and doses received by the target organs.Ten patients with diagnosis of locally advanced stage of cervical cancer were scheduled IMRT and VMAT treatments by means of Monaco treatment schedule and Monte Carlo algorithm on computerized tomography views, their target volumes were defined and doses received by critical organs (small bowel, head of femurs , rectum, and bladder) were compared. For both techniques, a total dose of 50.4 Gy was defined using photon energy of 6 MV.In comparisons between both techniques, IMRT schedule caused a significant difference in Monitor Unit evaluation per fraction in doses received by head of femurs at 30 Gy (p=0.07) (p=0.005), and VMAT schedule caused significant difference in treatment duration (p=0.005) in doses received by small bowel at 40 Gy (p=0.022). No significant difference was found between both techniques in doses received by the rectum and bladder (p=0.646, p= 0.074), scheduled target volume, homogenous distribution (p=0.455) and wrapping (p=0.114) of the dose given, and in doses received by the healthy tissues (p =0.575). Feasibility of the treatment was tested by Delta-4 phanom during scheduling IMRT and VMAT treatments.It was seen that VMAT technique had advantages as well as disadvantages compared to IMRT and thus, both techniques could be preferred and used depending on clinical findings and status of a particular patient. 73

Propolis, polifenolik bileşikler ve flavonoidler açısından zengin, toplandığı bölgenin coğrafyasına ve iklimine göre kompozisyonu değişebilen, antibakteriyel, antitümöral, antiinflamatuar, antioksidatif, antimutajenik ve diğer faydalı aktiviteleri ile doğal bir ilaç olarak kullanılan önemli bir arı ürünüdür. Propolisin biyolojik etkisi, çoğunlukla flavonoidlerin varlığına atfedilmektedir. İyonlaştırıcı radyasyona maruziyet canlılarda doğrudan ve dolaylı genotoksik hasara yol açar. Doğrudan etki DNA üzerinde tek ve çift zincir kırkları şeklinde olurken; dolaylı etki iyonlaştırıcı radyasyonun su ile etkileşimi sonucu meydana gelen serbest radikaller üzerinden gerçekleşir. Oluşan bu serbest radikaller DNA, protein, lipid, karbonhidratlar gibi biyomoleküllerle etkileşime girebilir ve oksidatif DNA hasarı sonucu mutajenik ve karsinojenik etki oluşturabilirler. Günümüzde genotoksisite çalışmalarında birçok yöntem kullanılmakla birlikte; basit, ucuz ve tekrarlanabilir bir metot olan comet analizi diğer yöntemlerden bir adım öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, Türk propolisinin farklı konsantrasyonlarda hazırlanmış etanolik ekstraktlarının 3 Gy gama radyasyon (30cGy/dak.) ile uyarılmış fibroblast hücre serileri üzerindeki olası radyoprotektif etkisi comet yöntemi ile incelenmiştir. Hücrelerin ışınlanmadan önce 100, 200 ve 300 ?g/mL'lik konsantrasyonlardaki etanolik propolis ekstraktı ile 15 ve 30 dakikalık ön muameleleri sonrasında elde comet skorları ile sadece 3 Gy hasarlı hücrelerden elde edilen değerler arasında anlamlı fark görüldü (p

Amaç: Araştırmanın amacı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde kişisel dozimetre taşıyan sağlık çalışanlarında mesleksel iyonlaştırıcı radyasyon risk algısının ve ilişkili etmenlerin belirlenmesidir.Gereç Yöntem: Kesitsel olarak planlanan ve Haziran 2009 - Ocak 2010 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu araştırmanın evrenini E.Ü.T.F. Hastanesi'nde kişisel dozimetre taşıyan çalışanlar (n=327) oluşturmaktadır. Evrenin %94.2'sine ulaşılmış, veriler öz bildirim yöntemi ile toplanmıştır. Mesleksel iyonlaştırıcı radyasyon risk algısı, Sayısal Değerlendirme Skalası ile değerlendirilmiştir. Risk algısı ile sosyo-demografik değişkenler; çalışma ortamı, çalışma koşulları ve çalışma ilişkileri ile ilgili değişkenler; davranış özellikleri; kaygı düzeyi ve iyonlaştırıcı radyasyon ile ilgili bilgi düzeyinin ilişkisi incelenmiştir. Veri analizinde sayı ve yüzde dağılımları ile ortalama ve standart sapmalar hesaplanarak karşılaştırılmıştır.Bulgular: Yaş ve meslek yılı ortalaması sırasıyla 37,77 ± 8,36 ve 14,60 ± 8,40 olan katılımcıların % 54,5'i erkek, % 72,5'i evli ve % 66,8'i çocuk sahibidir. % 3,6'sı çalışma yaşamı boyunca iyonlaştırıcı radyasyonla ilgili bir kaza geçiren çalışanların % 89,6'sı son iki yılda risklere yönelik eğitim almamıştır. Katılımcıların risk algısı 7,05 ± 2,30 olarak bulunmuştur. Genel kaygı düzeyi ortalaması 5,67 ± 2,24, iyonlaştırıcı radyasyon kaygı düzeyi ortalaması 6,21 ± 2,61, toplam bilgi puanı ortalaması ise 5,99 ± 2,07 olarak saptanmıştır.Araştırmaya katılanların yaş, meslek, meslek yılı, çalışılan bölüm, kadro, sendika üyeliği, çalışma saatleri, iş yükündeki değişim, bilgi kaynağı, Radyasyon Güvenliği Komitesi'nin varlığını bilme, iyonlaştırıcı radyasyondan kaynaklanan rahatsızlık, alınan önlemlerin yeterliliği, cihazların düzenli kontrolleri, kişisel koruyucu temininde zorluk, tehlikeli davranış varlığı ile risk algısı arasında anlamlı fark bulunmuştur. Ayrıca risk algısı ile genel ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin kaygı düzeyi arasında güçlü, pozitif; gelir düzeyi ile orta, negatif ve bilgi düzeyi ile zayıf, negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Radyasyondan korunma ile ilgili çalışmada saptanan eksikliklerin mevzuatta belirtilen önlemlere uygun olarak tamamlanması çalışan sağlığı ve güvenliği açısından olumlu katkıda bulunacaktır. Purpose of the Study: The aim of the research is to determine the occupational ionizing radiation risk perception of the health workers who carry the personal dosimeter at Ege University, Faculty of Medicine Hospital and the related factors.Material Method: The research is cross-sectional study and carried out from 2009 June to 2010 January composed of the workers carrying personal dosimeter at Ege University, Faculty of Medicine Hospital. Of the total 327 employees carrying personal dosimeter, 94.2 % has been reached, the data are collected through self-report method. The occupational ionizing radiation risk perception is evaluated by means of numerical rating scale. The risk perception and sociodemographic variables; the variables about working environment, working conditions and working relationships; behavioral characteristics; and the relation between the anxiety level and the level of knowledge about ionizing radiation are all examined. Data were analysed and compared by the number and percentage distribution; the mean values and the standard deviations.Findings:The participants' average age and average years of occupation are 37,77 ± 8,36 and 14,60 ± 8,40 respectively. Further, 54,5 percent of the participants are male, 72,5 percent of them are married and 66,8 percent of them have children. 89,6 percent of the personel, 3,6 percent of whom had an ionizing radiation-related accident throughout their working life, have not been educated about ''the ionizing radiation-related risk'' in the last two years. The ionizing radiation-related risk perception of the participants has been found as 7,05 ± 2,30. The mean level of general anxiety has appeared 5,67 ± 2,24, anxiety levels of ionizing radiation has been found as 6,21 ± 2,61 and the mean total knowledge score has been established 5,99 ± 2,07.A significant difference has been found between the research participants' age, profession, vocational experience, working department, cadre, union membership, working hours, change in workloads, source of information, knowledge of the existence of radiation safety committee, health problems caused by ionizing radiation, the adequacy of the measures taken, regular checks of devices, difficulty in the provision of personnel protective, the presence of dangerous behavior, and the risk perception. Besides, it is found that, there is a strong positive correlation between the perception of ionizing radiation-related risk and the anxiety levels of public and ionizing radiation; a moderate negative correlation between income level and the mentioned risk perception and finally, a weak negative correlation between the level of knowledge and this risk perception. It can be seen that, completing the deficiencies identified in this study in accordance with the measures specified in the legislation is likely to contribute positively to employee health and safety. 162

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü, 2011, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Energy Institute, 2011, Bu çalışmada, Türkiye'de yaygın olarak kullanılan yerli ve yabancı kökenli granitik kayaçların radyolojik yönden değerlendirilmesi amaçlanmış, bu doğrultuda ölçümler için hazır hale getirilen 8 tanesi yerli toplam 30 granit örneğinin doğal radyonüklid konsantrasyonları yüksek saflıkta germanyum detektörü kullanılarak gama spektrometre yöntemi ile belirlenmiştir. Aktivite konsantrasyonlarından yola çıkarak bina içi ortamda maruz kalınan gamma doz hızları, yıllık etkin doz eşdeğerleri, radyum eşdeğer aktiviteleri, iç ve dış zarar indisleri belirlenmiştir. Ayrıca örneklerin radon salınım hızları CR-39 katıhal iz detektörleri kullanılarak, Sealed Can yöntemi ile ölçülmüş ve bina içi ortamda radona bağlı içsel maruz kalma ile oluşacak radyolojik zarar indisleri belirlenmiştir. Bunlara ek olarak granit örneklerinden ince kesit alınarak mineralojik analizleri de yapılmış, böylece radyoaktiviteye sebep olan mineraller belirlenmiştir., In present study, it is aimed to investigate the radiological and mineralogical features of local and imported granites commonly used in Turkey, with this purpose, natural radionuclide concentrations of 30 granite samples were analyzed by using gamma ray spectrometer method with high purity germanium detector. Using the activity concentrations; gamma dose rates, annual effective dose equivalents, radium equivalent activities, internal and external hazard indices sourced by external exposure of indoor gamma rays were determined. Radon exhalation rates of granite samples were also evaluated by using Sealed Can technique with CR-39 solid-state nuclear track detectors and the radiological hazard indices, sourced by internal exposure of the indoor radon gas, were determined. In addition to these results, granite tiles were also analyzed mineralogically with using the thin sections of samples, in this manner, radioactivity-causing minerals determined., Yüksek Lisans, M.Sc.

Yüksek Lisans Tezi Dünyada yaklaşık iki milyon radyasyon kaynaklarıyla çalışan sağlık personeli olduğu tahmin edilmektedir ve bunların yarısı insan yapımı olan yapay radyasyon kaynakları ile radyasyona maruz kalmaktadır. Çalışma Edirne'de çeşitli sağlık kuruluşlarında iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları ile çalışan hekim dışı sağlık personelinin iyonize radyasyonun sağlık riskleri ve radyasyon güvenliği konusunda bilgi düzeylerini, tutumlarını ve kendi beyan ettikleri davranışlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma kesitsel ve tanımlayıcı bir araştırmadır. Araştırma Edirne İlinde Radyoloji, Nükleer Tıp, Radyasyon Onkolojisi ve Kardiyoloji bölümlerinden herhangi biri bulunan Sağlık Bakanlığı'na bağlı çalışan 4 Devlet Hastanesi (Edirne, Selimiye, Keşan ve Uzunköprü Devlet Hastaneleri) ve Trakya Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde, Mart 2010 ve Mart 2011 tarihleri arasında yürütülmüştür. Herhangi bir örneklemeye gitmeksizin araştırmanın yürütüleceği beş merkezde iyonize radyasyon kaynakları ile çalışan tüm hekim dışı sağlık personeline ulaşılması planlanmıştır. Araştırma verilerini toplamak için, araştırmacılar tarafından geliştirilen, 3 bölümden oluşan, 72 soruluk anket formu kullanılmıştır. Anket katılımcılara, araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmıştır. Araştırmaya 79 hekim dışı sağlık çalışanı katılmıştır. Katılımcıların 34'ü kadın (%43), 45'i erkektir (%57), yaş ortalaması 32.94 ± 8.36 (min:19 - max:57) yıldır İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarıyla çalışan hekim dışı sağlık personeline mevzuata göre çalışma süreleri sorulmuş, katılımcıların 62'si (% 78.4) 7 saat, 16'sı (%20.3) 5 saat, 1 kişi (%1.3) 8 saat olarak yanıtlamıştır. Aynı kişilerin 68'i (%86.1) fiili olarak günde 7 saat çalıştığını, 2'si (%2.6) fiili olarak günde 5 saat çalıştığını, 9'u (%11.4) fiili olarak günde 8 saat çalıştığını belirtmişlerdir. Katılımcılara, çalıştıkları kurumların iyonlaştırıcı radyasyonun zararlı etkilerinden çalışanlarını korumak için gerekli önlemleri alma durumu sorulmuş ve 48 kişi (%60.8) evet yanıtı vermiştir. İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarıyla çalışan hekim dışı sağlık personelinin doğru olarak yanıtladığı bilgi, tutum ve uygulama soruları 100 puan üzerinden standardize edilerek puanlanmıştır. Bilgi puanı 65.05 ± 20.1 (0.0 ? 91.30), tutum puanı 76.6 5± 30.5 (0.0 ? 100.0), uygulama puanı 30.12 ± 21.5 (0.0 ? 100.0) olarak bulunmuştur. İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarıyla çalışan hekim dışı sağlık personelinin tutum ve uygulama puanları meslek, öğrenim durumu, meslekte çalışma süresi, çalıştığı birimlere ve hizmet içi eğitim alma durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma göstermemiştir. Bilgi puanı ise meslek, öğrenim durumu, meslekte çalışma süresi, çalıştığı birimlere göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma göstermezken, hizmet içi eğitim alanların bilgi puanı, almayanlara göre anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarıyla çalışan hekim dışı sağlık personelinin radyasyon güvenliği konusunda sahip olduğu bilgi ve edindiği tutumları davranışa dönüştürmesinde sorun vardır.İyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarıyla çalışan hekim dışı sağlık personeline radyasyon güvenliği ve iş güvenliği konusunda davranışçı teoriler rehberliğinde hazırlanan ve modern eğitim tekniklerinin kullanıldığı düzenli ve sürekli eğitimler yapılmalıdır. Anahtar kelimeler: İyonlaştırıcı radyasyon, sağlık çalışanlıların sağlığı, bilgi ve tutum düzeyleri Abstract It is presumed that there are two million health staff who works with ionizing radiation in the world and the half of them are exposed to man made artificial radiation sources. This study was done for determining the radiation risk and safety knowledge, attitudes and self reported practices of health staff who works with ionizing radiation in Edirne. It is a cross-sectional and descriptive study. It has been conducted in state hospital which has any of the Radiology, Nucleer Medicine, Radiation Oncology and Cardiology departments ( Edirne, Selimiye, Keşan and Uzunköprü State Hospitals) and Trakya University Education, Research and Practice Center between Mach 2010 and March 2011. To access all health staff who works with ionizing radiation in these five hospital without sampling, was planned. The questionnaire form which was made off 3 parts and 72 questions was used for collecting data. The questionnaire was administered by face to face interview. Seventy nine health staff were attended to this study. 34 of them (43%) were women and 45 of them (%57) were men, the mean age was 32.94 ± 8.36 (min:19 - max:57) years. When asking the daily working time as Turkish Legislation to health staff working with ionizing radiation, 68 of them (78.4 %) said 7 hours, 16 of them (20.3 %) said 5 hours and only one of them (1.3 %) said 8 hours. 68 (86.1%) of the respondents said they worked 7 hours a day actually and 2 of them (2.6 %) said they worked 5 hours actually and 9 of them (11.4%) said they worked 8 hours a day actually. 48 of the respondents said their department has taken precautions for the risks of ionizing radiation. The number of correct answers of health staff to knowledge, attitude and practice questions are standardized for 100 points. The scores were found as; knowledge score 65.05 ± 20.1 (0.0 ? 91.30), attitude score 76.6 5± 30.5 (0.0 ? 100.0), practice score 30.12 ± 21.5 (0.0 ? 100.0). The knowledge score, attitude score and practice score of the respondents have not differentiated according to their occupation, academic background, working time in this occupation, working facility and having in service training. Only knowledge score of the health staff who have in service training before was significantly higher than the others who have no inservice training before. There is problem in changing the knowledge and attitudes to practice among health staff who works with ionizing radiation. The occupational and radiaton safety training programs which was prepared by the leading of behaviouralism and used modern educational methods should have been executed periodically to health staff who works with ionizing radiation. Key words : ionizing radiation, health of sanitarian , knowledge and attitude level.

İyonize radyasyonun günlük hayatta giderek artan kullanımı nedeniyle olası bir radyolojik kaza veya saldırı sonucu meydana gelebilecek radyasyon maruziyetlerini tespit edebilen hızlı, hassas ve radyasyona özgül, biyolojik dozimetre olarak kullanılabilecek yöntemlere giderek artan ihtiyaç vardır.Bu çalışmada I131 tedavisi gören 70 papiller tiroid kanserli hastadan tedavi öncesi, tedavinin 1. günü ve 7. gününde kan örnekleri alınmıştır. Bu örneklerde Comet Assay yöntemi ile iyonize radyasyonun DNA'ya verdiği hasar belirlenmeye çalışılmıştır.Aynı hastalarda Kantitatif Gerçek-Zamanlı PZR yöntemi ile B2M geni referans gen olarak kullanılarak, GADD45A, DDB2, CDKN1A, MDM2, NBS1 VE ATF4 genlerinin ekspresyon analizleri yapılmı?tır.Comet Assay analizi sonunda birinci gün örneklerinde, kontrolle karşılaştırıldığı zaman, belirgin bir DNA hasarı tespit edilirken, bu hasarın 7. gün örneklerinde azaldığı görülmüştür.Gerçek-Zamanlı PZR analizi sonucunda, kontrol örnekleriyle karşılaştırıldığında, birinci gün örneklerinde GADD45A, DDB2, CDKN1A, MDM2, NBS1 ve ATF4 genlerinin ekspresyonlarının artmış olduğu tespit edilmiştir. Yedinci gün örneklerinde ise belirgin bir artış tespit edilememiştir.Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, Comet Assay yönteminin ve gen ekspresyon analizlerinin iyonize radyasyona maruziyeti tespit etmekte oldukça umut vaad eder olduğu bulunmuştur. Due to the increasing use of ionizing radiation in daily life, there is an increasing need for a rapid, sensitive and specific method that can be used as biologic dosimeter to determine a possible radiation exposure in an accident or terrorist attack.In this study, blood samples of 70 papillary thyroid cancer patients received 131I, were collected just before the treatment, first day and 1 week after the treatment. In these samples, to determine ionizing radiation induced DNA damage, Alkaline Comet Assay was performed.In the same patients, by using QRT-PCR, gene expression changes were analyzed in GADD45A, DDB2, CDKN1A, MDM2, NBS1 and ATF4 genes by using B2M as a reference gene.According to the results of Comet Assay, DNA damage detected in the first day samples when compared to the control group and it is also detected that damage decreases in 7th day samples.Real-Time PCR analysis showed that, GADD45A, DDB2, CDKN1A, MDM2, NBS1 and ATF4 gene expressions were increased in first day samples when compared to the control group. No significant increase was detected in 7th day samples.According to the results of this study, it was shown that Comet Assay and gene expression analysis were very promising in detecting ionizing radiation exposure. 133

Radyasyona en fazla maruz kalan kişiler olan radyasyon çalışanlarının kontrollü olarak aldıkları düşük dozların etkileri akut ışınlanmalardaki gibi değildir. Ancak, bu kişilerin uzunca bir süre içinde aralıklı olarak düşük dozlara maruz kalması yani kronik olarak ışınlanması sonucu meydana gelebilecek etkiler yıllar sonra ortaya çıkabilir. Bunun sebebi; düşük dozda da olsa tekrarlanan ışınlanmalarda organizmanın bir sonraki ışınlamaya kadar geçen sürede hasarı onaramaması ve hasarların akümüle olmasından dolayıdır. Bu çalışmada radyoloji çalışanlarında mesleki olarak radyasyona maruz kalmanın, kemik mineral yoğunluğuna ve serum ALP'sine etkileri incelenmiştir. Çalışmamızda Kütahya merkezde özel ve devlet hastanelerindeki radyoloji bölümlerinde mesleki olarak iyonize ve noniyonize radyasyona maruz kalan 49 radyoloji çalışanını, aynı hastanelerde çalışan radyasyona maruz kalmamış 40 hastane personeliyle karşılaştırılmıştır. Kemik yoğunluğu ölçümleri DEXA (dual X-ray absorptiometry) kullanarak a-p pozisyonunda Lumbar (L1-L4) ve femur T skorları ölçülmüştür. Radyoloji çalışanları kontrol grubuyla karşılaştırıldığında kemik mineral yoğunlukları bakımından istatistiki olarak anlamlı düşük bulunmuştur (p