Search

The book is an attempt at a monographic approach to the problem of the reception of 17th-century Dutch painting in modern literature. However, the author deals not only with contemporary works but also with the texts of 19th-century writers and critics, most often French, who shaped the so-called myth of the Dutch Golden Age. Readers learn the historically conditioned models of perception of 17th-century Dutch painting. The original achievement is the genre key, which is a consequence of the thesis on the mediation of the 20th-century reception of Dutch Golden Age painting in 19th-century European literature and art criticism. Contemporary writers are revising the concept of realism; they cannot talk about Vermeer's View of Delft without referring to Proust's petit pan de mur jaune. They read still lifes through Chardin and Cézanne or revive the myth of Rembrandt – a self-portraitist who analyzed himself. Also noteworthy is the section devoted to the little Dutch masters – Willem Dyster, Pieter de Hooch, Hendrick Avercamp, Hercules Seghers and Pieter Saenredam.

The Futurists produced most conspicuous, creative, and diverse figures of sound in the Polish avant-garde. The book is a comparative study of the Polish Futurists'works presented against the backdrop of European literary practices of the time (Dadaism, Italian and Russian Futurism) and the Polish literary tradition (folk poetry, Young Poland). S´niecikowska examines variations on symbolist “musicality,” traces similarities between Polish Futurist word formation and Cubo-Futurist experimentation, compares Dadaist and Futurist concepts of onomatopoeia, analyses applications of Marinetti's “words in freedom.” The study also deals with uses of glossolalia and echolalia as well as sound-semantic concepts that employ pure nonsense and parody.

The title of this monograph, ‘Polish-Jewish Re-Remembering', refers to the post-1989, thirty-year-long process of reviving attention to Polish-Jewish relations in historical, cultural, and literary studies, including the impact of Jews on the development of Polish culture, their presence in Polish social life, and the relationships between Jews and non-Jews in Poland. The book consists of four parts: the first focuses on Polish, Jewish and Polish-Jewish Literature (dealing mainly with pre-1939 literary works); the second, on the post-war literary output of the Polish-Jewish writer Arnold Słucki (1920–1972); the third, on Polish-Israeli literary images in the works of writers who were active in Israel (1948–2018); and the fourth, on recent (after 2000) Polish Holocaust literature.

A compelling personal introduction to the life and work of Nobel Prize–winning writer Czesław Miłosz from his fellow Polish exile and acclaimed writer Eva HoffmanCzesław Miłosz (1911–2004) was a giant of twentieth-century literature, not least because he lived through and wrote about many of the most extreme events of that extreme century, from the world wars and the Holocaust to the Cold War. Over a seven-decade career, he produced an important body of poetry, fiction, and nonfiction, including classics such as The Captive Mind, a reflection on the hypnotic power of ideology, and Native Realm, a memoir. In this book, Eva Hoffman, like Miłosz a Polish-born writer who immigrated to the West, presents an eloquent personal portrait of the life and work of her illustrious fellow exile.Miłosz experienced the horrors of World War II in Warsaw—the very epicenter of the inferno—and witnessed the unfolding of the Holocaust from up close. After the war, he lived as a permanent exile—from Poland, communism, and mainstream American culture. Hoffman explores how exile, historical disasters, and Miłosz's origins in Eastern Europe shaped his vision, and she occasionally compares her own postwar trajectory with Miłosz's to show how the question of “the Other Europe” is still with us today. She also examines his later turn to the poetry of memory and loss, driven by the need to remember and honor his many friends and others killed in the Holocaust.Combining incisive personal and critical insights, On Czesław Miłosz captures the essence of the life and work of a great poet and writer.

Laureatka 7. Międzynarodowego Konkursu „NAJLEPSZE WYDAWNICTWA O GÓRACH” 2022 - III miejsce w kategorii Wydawnictwa Popularnonaukowe, Monografie inne Laureatka Konkursu na Książkę Górską Roku 2022 w kategorii Biografie, Eseje, Szkice, Opracowania Naukowe i Popularnonaukowe Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach – z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego. W pracy wskazano następujące typy: góralki, rezydentki oraz gościnie (taterniczki i turystki wysokogórskie, narciarki, kuracjuszki, wczasowiczki). Selekcję zgromadzonego materiału źródłowego – obejmującego utwory etnograficzne, wspomnieniowe i publicystyczne, a także reprezentującą różne obiegi literackie i zróżnicowaną gatunkowo twórczość beletrystyczną – przeprowadzono w odniesieniu do tych reprezentatywnych typów oraz w nawiązaniu do charakterystycznych relacji z przestrzenią wysokogórską i podhalańską, w jakie wchodzą bohaterki. Analiza materiału prowadzi do charakterystyki wyodrębnionych grup, zawierającej ich ewolucję oraz opis funkcji i znaczenia kobiet: po pierwsze, w literaturze o Tatrach – z perspektywy zarówno jej rozwoju, jak i obrazu świata przedstawionego, po drugie, w życiu społecznym, popularyzacji aktywności w przestrzeni oraz budowaniu wizerunku regionu i kształtowaniu się lokalnych mitów.

Braucht das kollektive Gedächtnis die Literatur? Welche Rolle spielt sie für das Erinnern? Und welche Vorteile gegenüber anderen Medien bieten fiktionale Texte für die Erinnerungskultur? Literatur kann das Vergessen überwinden, identitätsstiftende Opfer- und Heldennarrative aufbrechen und Vergangenes anders und neu erzählen. Durch Perspektivwechsel kann bei der Lektüre zudem Empathie aufkeimen, ein wirksames Gegenmittel bei Opferkonkurrenz. Wie das alles gelingt, untersucht Lena F. Schraml an polnischen Texten, die den Zweiten Weltkrieg thematisieren, und an persischen Texten, deren Gegenstand der Iran-Irak-Krieg ist. In der Verbindung von memory studies und Narratologie entwickelt sie ein Analyseinstrumentarium, das sich dem Text ohne Theoriefilter nähert und ihn aus sich heraus wirken lässt. Die Autorin findet Antworten auf Fragen nach der literarischen Widerspiegelung von Krieg und Trauma und nach universalen, transkulturellen Motiven in diesem Kontext.

In this volume, seventeen scholars from Estonia, Hungary, Lithuania, Poland, and Slovakia present their research on the formation and transformation of national literary canons as a practice of nation-building in Central Europe and the Baltics.The articles focus on the shaping of national identities through literature and analyze the establishment of literary canons by means of language, the role of national poets, and similar topics. Case studies of so-called minor literatures reveal common tendencies in the structure of many national canons, as well as specific responses and creative decisions in nation-building processes. This volume rethinks the relations between literature and nationalism (from the 19th century to present times) and contributes to the field of studies of historical development of nationalism. Contributors are: Olga Bartosiewicz-Nikolaev, Renata Beličová, Ramunė Bleizgienė, Paweł Bukowiec, Anna R. Burzyńska, Judit Dobry, Gergely Fórizs, Katre Kikas, Aistė Kučinskienė, Helena Markowska-Fulara, Radosław Okulicz-Kozaryn, Jurga Sadauskienė, Vaidas Šeferis, Viktorija Šeina, Brigita Speičytė, Jagoda Wierzejska, and Krystyna Zabawa.

This volume collects the critical prose of award-winning writer Anna Frajlich. The Ghost of Shakespeare takes its name from Frajlich's essay on Nobel Prize laureate Wisława Szymborska, but informs her approach as a comparativist more generally as she considers the work of major Polish writers of the twentieth century, including Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, and Bruno Schulz. Frajlich's study of the Roman theme in Russian Symbolism owes its origins to her stay in the Eternal City, the second stop on her exile from Poland in 1969. The book concludes with autobiographical essays that describe her parents'dramatic flight from Poland at the outbreak of the war, her own exile from Poland in 1969, settling in New York City, and building her career as a scholar and leading poet of her generation.

A postcolonial study of Polish literature from Romanticism to the twenty-first centuryFor nearly half a century East-Central Europe was part of the Soviet empire and was subject to its'civilizing'mission. Despite its colonial status, this part of the world has escaped the attention of most postcolonial critics and remains a blank spot in global studies of postcolonialism. Dariusz Skorczewski is among the first scholars to apply postcolonial thought to Polish realities, at the same time modifying the theoretical framework developed by other scholars of postcolonialism. Polish Literature and National Identity reveals how the experiences of foreign domination and the history of empire have shaped contemporary Polish culture and society. The book, newly translated from the Polish, introduces Anglophone audiences to the potential implications of postcolonial studies on an understanding of Poland's unique historical position within Europe. Skorczewski explores transformations of national identity as reflected in Polish literature and critical discourse from Romanticism to the twenty-first century. The narrative thus tackles questions surrounding Poland's postcolonial status in contemporary East-CentralEurope, a region where globalization and cosmopolitanism clash with resurgent national sentiments and where predictions about a speedy transition to a postnational era now seem premature. DARIUSZ SKORCZEWSKI is associate professor of Polish literature at the John Paul II Catholic University of Lublin.

Polish Literature and the Holocaust (1939–1968) scrutinizes literary and documentary testimonies produced during or after the extermination of Jews in the Second World War and rooted in that historical, political, and anthropological context. Whether someone wrote a text during or after the war influenced the nature of what was communicated. Hence, the authors divided this publication to separately cover two periods: 1939–1944/45 and 1945–1968. This publication overviews belles-lettres, personal document literature, and press publications. Almost all texts were written in the Polish language. The genre category constitutes the basic compositional criterion. The individual parts of our publication discuss poetry, narrative prose, personal document literature, and the press discourse.

W publikacji autor nie tylko poddaje pogłębionej interpretacji wybrane, nierozpoznane dotąd badawczo, a zarazem porządkujące epokę, motywy charakterystyczne dla socrealizmu, lecz także, w części pierwszej, prowadzi rozważania, które uznać można za rodzaj syntezy epoki i prądu literackiego otwierający drogę do spojrzenia analitycznego, zaproponowanego w części drugiej. Rozważania autora dotyczą m.in. pozornej monolityczności socrealizmu i próby jego periodyzacji, związków socrealizmu i konstruktywizmu, meandrów relacji między kulturą socrealistyczną i stalinowską a kulturą narodową, a także kwestii kluczowej: względów pozaartystycznych, decydujących o kształcie realizacji artystycznych.

The book describes the system of communist censorship in Poland in the years 1948–1958, as well as its effects on the development of literature. It is the first literary studies work which takes up the subject in such broad and systematic terms. The book is divided into three main parts: an attempt at synthesis (theory and practice of censorship), special cases (censorship of specific writers), authorial strategies (the authors'ways of dealing with censorship) and contexts. The most important conclusion which can be drawn from the research is that out of many small changes emerges an image of a very significant one. Numerous small cuts and alterations build up to an image of Polish literature of the 1940s and 1950s as a whole. A whole that was always dependant on and subservient to politics.

Publikacja jest efektem projektu realizowanego w Muzeum Sztuki w Łodzi w kooperacji z Zakładem Literatury XX i XXI wieku UŁ. Badania, prowadzone w duchu case studies, koncentrowały się na zjawiskach świadczących o przywiązaniu artystów do rozmaitych wariantów awangardowo pojętej zasady integracji sztuk. Akcentowały one także zbieżność dążeń twórców w Polsce po 1945 roku w różnych kontekstach społeczno-politycznych, instytucjonalnych czy nawet towarzyskich. Książka dotyczy sojuszy i analogii w obrębie sztuk wizualnych i literatury – zarówno ponad ich zwyczajowo respektowanymi formułami, jak i w umownie przestrzeganych i honorowanych granicach. Autorzy zgromadzonych tekstów starają się uchwycić wzajemne artystyczne stymulowanie w rozprzestrzenianiu konkretnych idei, a zarazem interesuje ich zmiana usytuowań i optyk w postrzeganiu pozornie dobrze znanych zagadnień; innymi słowy – wszystko to, co kryje się w semantycznym potencjale tytułowych „(dy)fuzji”. „Tom ma wyraźny rys nowatorski – i to zarówno w płaszczyźnie rewelatorskiej (tam, gdzie mowa jest o zjawiskach słabo zbadanych), jak i w obszarze repetycji (tam, gdzie poruszane są zagadnienia nie najgorzej opracowane). […] Wyłania się też w nim pewien dział by tak rzec, poznawczy. Po jednej jego stronie sytuują się przyczynki do twórczości bardzo znanych i znanych artystów (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), z drugiej natomiast strony otrzymujemy kompetentne teksty, poświęcone artystom i zjawiskom znanym mniej lub niemal wcale (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum czy też sztuka artzinów). Siłą rzeczy, te pierwsze przyczynki wymagają podjęcia swoistego agonu z badaczami-poprzednikami, te drugie zaś stanowią nowość intelektualną niejako same przez się. Takie zestawienie wydaje się bardzo ożywcze dla wymowy całej publikacji”.

Das vorliegende Buch setzt sich mit der Problematik literarischer Gegenständlichkeit in den Werken der polnischen und deutschen Autorinnen: Olga Tokarczuk, Joanna Bator, Julia Franck, Tanja Dückers und Jenny Erpenbeck auseinander. Das Ziel der Arbeit ist es, Ähnlichkeiten zwischen den analysierten Romanen und Erzählungen in Bezug auf die Gestaltung der materiellen Welt festzustellen. Zur Analyse literarischer Gegenständlichkeit wurden Erkenntnisse der materiellen Kultur sowie Forschungsansätze von Bruno Latour, Jean Baudrillard, Gaston Bachelard und Dorothee Kimmich eingesetzt. In Bezug auf Figurenkonstellationen, Dinge im Raum und Eigenleben der Dinge wurden Ähnlichkeiten in den Welterschließungsstrategien der analysierten Werke festgestellt.

Książka dotyczy zagadnienia doświadczenia śmierci dziecka zapisanego w kulturze II poł. XIX i na początku XX wieku. Lektura świadectw tego przeżycia jest propozycją nowatorską, czerpiącą z inspiracji children studies, psychoanalizy oraz krytyki afektywnej. Autorka wprowadza do literatury polskiej, wywiedzioną z tradycji anglosaskiej, kategorię comfort book. W oparciu o bogatą literaturę rodzimą (m.in. Marii Konopnickiej, Aleksandra Świętochowskiego, Stefana Żeromskiego), poświadczającą doznanie straty, rekonstruuje mit konsolacyjny. Ukazuje on, jak w tych szczególnych okolicznościach postać zmarłego dziecka wprowadza w ruch dialektykę wiary i niewiary oraz reorganizuje pojęcie sensu, stając się podstawą dokonywanych przez artystów wyborów egzystencjalnych i literackich.

Książka jest pierwszą opublikowaną monografią naukową w całości poświęconą twórczości Olgi Tokarczuk. Pisarka ukazana jest z jednej strony jako ktoś, kto słowo traktuje z ogromną powagą, zbliżając się do kabalistycznej wiary w jego sprawczą energię, z drugiej zaś jako literacka rewolucjonistka i aktywistka. Pisanie ma być dla niej „robieniem rzeczy ze słów” i rodzić się z potrzeby zmieniania świata (światów?), które również powstały z języka. Z tej perspektywy Olga Tokarczuk może być odbierana jako „łagodna rewolucjonistka”, która poddaje badawczemu oglądowi to, jak poszczególne języki (dyskursy) kształtują podmioty i rzeczywistość. Katarzyna Kantner interpretuje powieści Olgi Tokarczuk (od Podróży ludzi Księgi do Ksiąg Jakubowych), ukazując je jako praktykę etyczną i ważny głos w polskiej debacie publicznej oraz element komunikacji społecznej. Literatura zostaje potraktowana jako dyskurs krytyczny – narzędzie, za pomocą którego można ukazywać (ale też neutralizować) mechanizmy ekskluzji i opresyjne struktury obecne w innych typach dyskursu oraz przyznawać głos grupom marginalizowanym. W świetle tych analiz wyłania się także projekt innego rodzaju języka – takiego, który próbuje oddać sprawiedliwość i wytworzyć porozumienie. W książce pada również pytanie o specyficzne napięcie między tym, co „elitarne”, a tym, co „popularne”, a więc o to, czy radość opowieści i przyjemność lektury można połączyć z obnażaniem poznawczych klisz i wybijaniem czytelnika z etycznego i światopoglądowego komfortu.

Na książkę – prócz rozdziału objaśniającego metodę interpretacyjną – składają się studia o dziewięciu pisarzach różnych generacji. Innowacyjne projekty pisarskie Witolda Gombrowicza, Tadeusza Różewicza, Leopolda Buczkowskiego, Adama Ważyka, Edwarda Redlińskiego, Juliana Kornhausera, Jerzego Krzysztonia, Dariusza Bitnera oraz Zbigniewa Kruszyńskiego inscenizują dylematy i aporie dojrzałej oraz późnej nowoczesności. Autor wpisuje analizowane utwory w historyczne i historycznoliterackie konteksty, przede wszystkim jednak wprawia w ruch gry językowe zaczerpnięte z pism współczesnych filozofów (m.in. Michela Foucaulta, Richarda Rorty'ego, Jacques'a Derridy, Giorgio Agambena czy Petera Sloterdijka). Powiązanie literatury i filozofii w schemacie nazwanym „produkcyjnym” pozwala mu ukazać, w jaki sposób maszyna tekstowa produkuje myśl, to znaczy dochodzi do swoich własnych prawd dzięki pośrednictwu filozofii. Jerzy Franczak konsekwentnie ujmuje literaturę nowoczesną jako szczególny rodzaj filozofii, ściślej – szczególny (a nawet poszczególny) sposób filozofowania. Szczególny, bo realizujący się nie poprzez sam ruch myśli, lecz za sprawą idiomatycznego gestu pisarskiego. Jeśli w literaturze szuka filozofii, to nie znaczy, że filozofia funkcjonuje u niego na prawach klucza objaśniającego sens omawianych utworów. Nie znaczy to również, że czyjś gest pisarski przekłada się na jakąś znaną skądinąd koncepcję. Znaczy to, że pisanie – wraz ze wszystkimi osobliwościami właściwymi dla danego tekstu czy autora – jest praktyką refleksyjno-krytyczną par exellence. prof. dr hab. Krzysztof Uniłowsk

Autorka, interpretując prozę awangardową lat trzydziestych XX wieku – Szczury Rudnickiego, Rozmowę z cieniem Napierskiego, opowiadania Schulza i Obraz ojca w czterech ramach Tarna, analizuje subtelną grę dotyczącą relacji ojciec–syn. Stawia pytanie o znaczenie tradycji, dziedziczenia, naśladownictwa, a także o sferę wolności i niezależności w życiu ojca i syna. Reinterpretuje projekty awangardowe, które wyróżniały się innowacyjnym językiem i formami narracyjnymi. Jej celem jest ukazanie niejednostronnego obrazu międzywojnia, w którym oprócz tradycyjnej literatury nie brakuje miejsca dla powieściowego eksperymentu. Interpretuje wspólny motyw obecny w literaturze omawianych prozaików jako ponadczasowe pytanie o to, czy awangardowe projekty literackie stworzą nowego człowieka, syna nieobarczonego „cieniem ojca” i „skazą pochodzenia”.

Tematem książki jest metaforyczność dyskursu genderowego (krytyki genderowej, gejowskiej, lesbijskiej, queerowej i studiów (o) męskości) w polskim literaturoznawstwie po 1989 roku. Wychodząc z założenia, iż nurty te stanowią odrębne pola w krajowych studiach literackich, autorka stawia tezę, że przenośnie w istotny sposób współtworzą specyfikę omawianych perspektyw badawczych. Rozważania Katarzyny Lisowskiej zmierzają w dwóch kierunkach – charakteryzują specyfikę dyskursu genderowego w literaturoznawstwie (z naciskiem na krajowe studia) i przedstawiają wybrane, przydatne w pracy, wątki z wielowiekowej tradycji badań nad metaforą i metaforycznością (drugi termin, użyty także w tytule książki, znacznie lepiej ujmuje heterogeniczność omawianych zjawisk). Te dwie ścieżki refleksji łączą się w trzecim rozdziale książki, w którym znalazła się analiza zabiegów stosowanych w polskiej krytyce genderowej, lesbijskiej, gejowskiej, queerowej oraz w studiach (o) męskości. Lisowska kreśli prowizoryczną mapę złożoną z jedenastu grup wyrażeń skupionych wokół takich pól metaforycznych jak teatralność, cisza, ruch, metafora szafy/toalety. Autorka analizuje teksty (literaturoznawcze) o tekstach (literackich), starając się uchwycić specyfikę badanego dyskursu. Nawiązując do rozważań Katarzyny Majbrody dotyczących krytyki feministycznej, stara się zwrócić uwagę na wspólnotowy – budowany między innymi przez metaforyczność – charakter przedstawianych ujęć. Z kolei wbrew buntowniczej naturze omawianych perspektyw, ale w duchu (staroświeckiego?) strukturalizmu Lisowska dąży do uporządkowania analizowanej materii (oczywiście – tym razem w zgodzie z badaną problematyką – jedynie tymczasowego i roboczego), mając nadzieję, że jej propozycje mogą się stać punktem wyjścia szerszej dyskusji na temat właściwości dyskursu genderowego w polskim literaturoznawstwie.

This book aims to explore the Polish literature on genocide. The author attempts to investigate a field which is said to have been under discussed in the Polish literary studies. The book is an attempt to recognise and demarcate a research area which has so far been either practically ignored or perceived fragmentarily by Polish literary studies. Crucial and recognised thematic areas within the 20th and 21st century Polish literature are: the literature of the Holocaust, regarding the extermination of Jews, and also the literature of the Second World War and German occupation, partially related to the issue of Shoah and also to the extermination of the Polish in concentration camps, and during the Katyn massacre and the Warsaw Uprising. There is already a large number of papers and studies that focus on various aspects of these research areas, including certain achievements in the field. On the other hand, however, there is still lack of thought and reflection upon the literature triggered by other acts of genocide and mass murder. No such reflection has been taken up yet, nor have there been any attempts to stipulate whether within the Polish literature there exist any works devoted to massacres other than the annihilation of Jews and the extermination of the Polish, i.e. felonies perpetrated by groups other than the Nazis (Germans) and the Communists (Soviets).This book constitutes an attempt to partially fill this gap. And in terms of the manner in which it relates to literature that reacts to genocide other than the Shoah, it ought to be perceived as a reconnaissance. Such an ‘exploratory'nature can be attributed to the chapters devoted to literary echoes of the massacre of Armenians by the Turkish, Nazi endeavours to annihilate the mentally and physically handicapped and Gypsies, as well as the Srebrenica massacre committed by the Serbs. On the other hand, the chapters of the book devoted to the literature of the Holocaust ought to be perceived as an attempt to enrich and expand the state of research, and in some cases – as a correction of the existing conclusions.

Being Poland offers a unique analysis of the cultural developments that took place in Poland after World War One, a period marked by Poland's return to independence. Conceived to address the lack of critical scholarship on Poland's cultural restoration, Being Poland illuminates the continuities, paradoxes, and contradictions of Poland's modern and contemporary cultural practices, and challenges the narrative typically prescribed to Polish literature and film. Reflecting the radical changes, rifts, and restorations that swept through Poland in this period, Polish literature and film reveal a multitude of perspectives. Addressing romantic perceptions of the Polish immigrant, the politics of post-war cinema, poetry, and mass media, Being Poland is a comprehensive reference work written with the intention of exposing an international audience to the explosion of Polish literature and film that emerged in the twentieth century.

This book presents a collection of essays discussing a history of the five myths of Dionysus, Narcissus, Prometheus, Marcolf, and Labyrinth in twentieth-century literature. The author traces their transformations against the wider backdrop of Polish and European literature. The book is an excellent, thought-provoking lesson in understanding the signs of contemporary culture and a fascinating journey through its complex trails.

Die Studie untersucht Zbigniew Herberts lyrische und essayistische Versuche, Europa als gemeinsamen Kulturraum vor dem Hintergrund des Zweiten Weltkriegs und der anschließenden Spaltung des Kontinents zu rekonstruieren. Herberts Arbeit am kulturellen Gedächtnis erzeugt ein dichtes Netz intertextueller Bezüge, das auf eine für die europäische Gemeinschaft grundlegende Verbindung verweist und damit die europäische Identität Polens fortschreibt. Die geopoetisch erschlossene Grenzenlosigkeit der europäischen Kultur dient Herbert zum Einspruch gegen die zeitgenössische geopolitische Spaltung. Auch im gegenwärtigen Diskurs um Europa erweist sich sein Werk als ein verblüffend aktueller Kommentar, weltoffen und frei von jedem nationalen Eigendünkel.

This book explores the different images of totalitarianism in 20th century literature and the capacity of the theory of Natural Semantic Metalanguage to be adopted in a comparative literary study in the analysis of four totalitarian literary works written in Polish and English, together with their translation into English and Polish respectively. The key question addressed here is the totalitarian experience, which, it is assumed, conditions the literary reflections of the regime provided by Aldous Huxley, George Orwell, Czesław Miłosz and Tadeusz Konwicki. Brief biographical details are provided with regards to each of the writers and their private experiences are linked with the works they published. Additionally, key concepts are named for each of the works subject to discussion, and it is their cross-linguistic analysis carried out within the NSM framework that forms the core of the book.

This book debunks the myth of Polish Modernist literature as rooted in rash, immediate expression. The author compares programmatic statements on language by turn-of-the-century writers such as Waclaw Berent, Boleslaw Lesmian, Stanislaw Brzozowski or Karol Irzykowski with notions deduced from their literary works. He demonstrates that these writers'linguistic self-consciousness informs their implicitly self-reflexive texts and sheds light on their values and characteristic qualities. The author treats Modernist literature itself as a sort of «language» – a distinct entity that emerged through systematic differentiation within the general literary discourse. The book enhances the understanding of the transformations behind this important philosophical and artistic movement.

This anthology presents a selection of texts on Polish socialist realist literature, written from the early 1980s to date. They depict a comprehensive picture of this literary phenomenon: starting from its holistic interpretations, through detailed analyses of the poetics of literary and political texts and a presentation of specific, also untypical embodiments of this artistic doctrine, to descriptions of the functioning of the institutions of literary life under socialist realism. All the texts in this anthology share a historically and culturally determined general methodological perspective, representing a combination of the Polish version of structuralism in literary studies – on the descriptive plane – with the anti-communist attitude on the plane of evaluation of presented phenomena.

Die Autorin beschäftigt sich mit kritischen künstlerischen und literarischen Manifestationen des kulturellen Shoah-Gedächtnisses in Deutschland und Polen vor dem Hintergrund öffentlicher Debatten. Besonderes Augenmerk legt sie auf die vielfältigen semantischen Dimensionen der Leere als zentraler ästhetischer Kategorie in Kulturtexten. Sie fragt nach der Beschaffenheit der Erinnerungskulturen, dem Zusammenhang von Gedächtnis, bewohntem Ort und kollektiven Identitätskonstruktionen sowie dem Trauma der Täter, Zeugen und Nachgeborenen. Die neuen Poetiken der analysierten Werke ermöglichen eine Annäherung an die Shoah und ihre anhaltenden Folgen für alle beteiligten Gruppen. Die Katastrophe erscheint dort als absent und zugleich unterschwellig präsent, als eine am Ort und im Raum erlebbare Leere.

Die in der deutschsprachigen und polnischen Literatur entworfenen Fremd- und Eigenbilder lassen Rückschlüsse über die kulturelle Identität wie auch existierende Stereotype zu. Für die letzten Jahrzehnte wird man davon ausgehen können, dass ein nachhaltiger Wandel in den deutsch-polnischen Beziehungen eingetreten ist. Als Folge davon ist es zu einem Abbau existierender Stereotype gekommen. Damit in Verbindung steht ein Plädoyer für Offenheit gegenüber dem Anderen, seiner Werte und seiner Kultur. Der Perspektivenwechsel war nicht zuletzt deshalb möglich, weil in besonderer Weise erinnert und vergessen wurde. Zudem hat die Bereitschaft zugenommen, »die andere Seite mit ihren eigenen Augen« (Uwe Johnson) zu betrachten. Die Beiträge zeigen, dass in diesem Prozess Literatur wie auch filmische Inszenierungen, das Theater oder die Bildende Kunst eine nicht zu unterschätzende Rolle gespielt haben, auch und gerade, indem sie ›aufstörende Erfahrungen‹ zum Gegenstand der Darstellung machten.

This book is a study of twentieth century Polish literature in the contexts of queer theory, psychoanalysis and modernism studies. It presents readings of well-known authors such as Witold Gombrowicz or of authors gaining international fame such as Miron Bialoszewski, as well as essays on other important, but less known Polish writers. The book also offers theoretical ideas relevant outside the Polish context: the idea of «homoinfluence», the «enigmatic signifier» and its role in «paranoid cultures», the overlapping of Jewishness and queer, the discussion of queer fables for children, or the new approach to the idea of «camp» and its relation to commodity fetishism.

With Hero, Conspiracy and Death: The Jewish Lectures, the author has written a book of sweeping significance for readers interested in Polish history, Jewish history, and the Holocaust in which she asks troubling questions: Can a Jew be both a Jew and a Pole? Are we right to talk of «worthy» and «unworthy» death in the Holocaust? What are the implications of Adam Mickiewicz's philo-Semitism? In Zygmunt Krasiński's anti-Semitism, do we see the «specter of elimination»? Are humanist and enlightenment values useful in analyzing the Holocaust, or did the experience of Nazi genocide render them obsolete? Tracing the history of anti-Jewish stereotypes in early nineteenth-century Poland (and beyond), the author offers answers to these questions that are bold, clear and compassionate.

W trzeciej edycji rozważań poświęconych polskiemu dyskursowi postzależnościowemu, której podsumowaniem jest niniejszy tom, przyglądaliśmy się jego diachronii, dialektyce i dynamice. Diachronii – gdyż pragnęliśmy wydobyć i opisać historyczne zmienności i ciągłości PDP; dialektyce gdyż PDP jawi się nam jako nieustanny ruch między tożsamością „zależną” i wyemancypowaną; dynamice – gdyż głęboko ugruntowany w naszej kulturze PDP sięga swoim oddziaływaniem nie tylko w jej teraźniejszość, ale również modeluje przyszłość. Te trzy dominanty zadecydowały o przyjęciu porządku chronologicznego w układzie zgromadzonych w naszej książce tekstów. Formuła „(p)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL”, z owym inkluzywnym i dwuznacznym zapisem przyimka, ma zarazem wskazywać, iż pisząc o każdym „po”, nie sposób nie pisać „o” – czyli o źródłowych, historycznych uwarunkowaniach każdej polskiej zależności. Skonstruowane za pomocą tej formuły kontinuum zależnościowe pozwala przy tym uwydatnić fakt, że w naszych studiach nie chodzi wyłącznie – jak to niekiedy bywa odbierane – o postsowiecki i postkomunistyczny wymiar stanu polskiej świadomości zbiorowej i kultury, ale że na stan ten składały się i nadal składają również inne doświadczenia zależności i podporządkowania, zwłaszcza te związane z rozbiorami, i których szczególnie dramatyczny akcent w wieku XX przypadł na II wojnę światową. Porządek chronologiczny nie jest zresztą tożsamy z perspektywą linearną, gdyż problematyka postzależnościowa ma to do siebie, iż poszczególne epizody historyczne i doświadczenia zbiorowe nieustannie się w jej obrębie splatają, wzajem oświetlają i determinują, stąd konieczność retrospektywnych powrotów, porównań i interpretacji.

Praca Agnieszki Daukszy podejmuje temat bardzo ważny dla nowoczesnej polskiej kultury i życia społecznego. Analizuje bowiem proces stopniowego, trudnego a nawet dramatycznego, wkraczania kobiet w przestrzeń publiczną, nie tylko dotąd zdominowaną przez mężczyzn, ale też ustrukturowaną przez „męskocentryczne” kategorie obyczajowości, społecznego porządku, ekonomicznego interesu. Wnosi wartościowy, naukowy wkład do dotychczasowej wiedzy w analizowanym w pracy przedmiocie. I czyni to w sposób wysoce oryginalny; a to dlatego, że skupia swoją uwagę nie tyle na przekraczaniu kolejnych progów emancypacyjnego postępu (choć tę ewolucję rejestruje) – zmianie miejsc, awansie społecznym, czy przemianach norm obyczajowych – co przede wszystkim na wymiarach i formach kobiecego doświadczenia, które stało się udziałem tych świadomych czy bezwiednych emancypantek. Z recenzji prof. dra hab. Ryszarda Nycza Agnieszka Dauksza już na wstępie deklaruje, że tematem jej pracy będzie podmiotowość kobieca ujęta w procesie emancypacji, a zatem interesować ją będą, jak sama stwierdza: „kolejne stadia budzenia się kobiecej świadomości emancypacyjnej”. (…) W rozprawie znajdziemy przede wszystkim omówienie kulturowych obszarów, specyfiki wyzwalającej się twórczości kobiecej i relacji interpersonalnych. Powstała praca głównie o trudnościach, ograniczeniach emancypacyjnych, o konieczności nieustannego przezwyciężania systemu ustrojowego, nawyków kulturowych i o konfrontacji z nowymi doświadczeniami. I to ważna zaleta rozprawy erudycyjnej, świadczącej o szerokich horyzontach autorki. Z recenzji prof. dr hab. Anny Łebkowskiej Agnieszka Dauksza, doktorantka w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Wielogłosie”, „Schulz Forum”, „Fragile”. Przygotowuje pracę doktorską poświęconą afektom w nowoczesnej literaturze i teorii.

Aniela Gruszecka, Irena Krzywicka, Wanda Melcer, Pola Gojawiczynska... Voici les noms des femmes inconnues en France et peu connues en Pologne, les noms « à l'accent », à la sonorité exotique. Le travail d'Agata Araszkiewicz montre que ces femmes-écrivaines de l'entre-deux-guerres sont les précurseurs de l'écriture féminine. Leur écriture tant sous-estimée représente en fait la place de l'imaginaire féminin véritablement révolutionnaire. Il s'agit là d'interroger le cadre de notre modernité, mais aussi, de savoir si on peut avoir du plaisir à fréquenter ces textes des femmes. (Professeur Agnieszka Grudzinska, Les Etudes Slaves, Sorbonne Paris IV (France)) Araszkiewicz amène une nouvelle perspective sur l'uvre des femmes-écrivaines en Pologne. Son travail est basé sur l'acquis de la critique littéraire aussi bien française, sous le signe de « l'écriture féminine » (H.Cixous, L.Irigaray, J.Kristeva), qu'outre-Atlantique (S. Gilbert, S. Gubar, N. K. Miller, E. Showalter). L'auteure analyse les relations entre le discours de l'émancipation et l'esthétique du roman, la signification des thèmes homosexuels ou encore les questions du langage et de la textualité du corps. Elle propose des interprétations créatives de textes, expliquant leur absence du canon littéraire officiel et les raisons du dénigrement de la valeur esthétique des uvres des femmes qu'on « ne savait pas lire ». (Professeur Krystyna Klosinska, Le département des Lettres Modernes, Université de Silesie (Pologne)).

Die meisten der deutsch geprägten Nord- und Westregionen des heutigen Polens galten in der jahrhundertelangen gemeinsamen Geschichte der beiden Nationen als ein Raum, in dem verschiedene Werte, Traditionen und kulturelle Errungenschaften aufeinandertrafen und einander durchdrangen. Nach 1989 rückten diese Regionen erneut in den Fokus der Literatur. Inwieweit führt aber die literarische Aufschlüsselung der Kulturlandschaften zu einer Begegnung mit dem Anderen? In welchem Maße entspricht sie dem Bedürfnis nach Selbstbestimmung und Identifikation? Die Monographie bietet ein kritisches Panorama der dominanten Diskurse und Tendenzen innerhalb der deutschen und polnischen Prosa der Grenzräume. Die Darstellung wird durch eine Reihe von exklusiven Interviews mit Autoren abgerundet.

In stark contrast to the widespread preoccupation with the wartime looting of priceless works of art, Bozena Shallcross focuses on the meaning of ordinary objects -- pots, eyeglasses, shoes, clothing, kitchen utensils -- tangible vestiges of a once-lived reality, which she reads here as cultural texts. Shallcross delineates the ways in which Holocaust objects are represented in Polish and Polish-Jewish texts written during or shortly after World War II. These representational strategies are distilled from.

Przedmiotem badań monografii jest ważny nurt w literaturze XX wieku, którego wyróżnikiem jest obecność postaci należących do różnie rozumianego'marginesu społecznego'. W kręgu zainteresowań autora znajdują się liczne utwory powstałe w obrębie różnych poetyk i należące do różnych gatunków literackich. Świat społeczny przedstawiony jest przez autorów jako zadanie dla inteligenta-społecznika (proza Licińskiego, Korczaka), obrazy walki o lepszy byt (utwory Uniłowskiego, Gojawiczyńskiej, Rusinka), obszary społecznego wykluczenia, które dzięki literaturze można opuścić (powieści Uniłowskiego, Piaseckiego, Urke Nachalnika), rezerwat zamieszkiwany przez nieskażonych przez cywilizację'dobrych dzikusów'(opowiadania Nowakowskiego, Himilsbacha), świat wykluczonych z'konsumpcyjnego raju'(proza Odiji, Onichimowskiego, Białkowskiego) oraz świat w trakcie rozpadu (proza Stasiuka).

Twentieth-century Polish literature is often said to be a “witness to history,” a narrative of the historical and political disasters that visited the nation. In this insightful book, Jaroslaw Anders examines Poland's modern poetry and fiction and explains that the best Polish writing of the period 1918-1989 was much more than testimony. Rather, it constantly transformed historical experience into metaphysical reflection, a philosophical or religious exploration of human existence. Anders analyzes and contextualizes the work of nine modern Polish writers. These include the “three madmen” of the interwar period—Schulz, Gombrowicz, and Witkiewicz, whom he calls the fathers of Polish modernist prose; the great poets of the war generation—Milosz, Herbert, and Szymborska; Herling-Grudzinski and Konwicki, with their dark philosophical subtexts; and the mystical-ecstatic poet Zagajewski. A collection of essays representing Anders's thinking over several decades, Between Fire and Sleep offers a fresh understanding of modern Polish literature and cultural identity.

'Exile has become a potent symbol of Polish and Irish cultures. Historical, political and cultural predicaments of both countries have branded them as diasporic nations: but, in Adorno's dictum, for an exile writing becomes home. Olszewska offers a multifaceted picture of the figure of exile in postwar Poland and Ireland, juxtaposing politics and culture: whereas Irish exile appears more in an economic and cultural context, the essence of Polish exile is political. This comparative study of works by Polish and Irish authors - Stanislaw Baranczak, Adam Zagajewski, Marek Hlasko, Kazimierz Brandys, Brian Moore, Desmond Hogan and Paul Muldoon - shows a literature which not only depicts the experience of exile, but which uses exile as a literary device.'

As the subject of ideological, aesthetic, and existential manipulations, the Polish home and its representation is an ever-changing phenomenon that absorbs new tendencies and, at the same time, retains its centrality to Polish literature, whether written in Poland or abroad. Framing the Polish Home is a pioneering work that explores the idea of home as fundamental to the question of cultural and national identity within Poland's recent history and its tradition.In this inaugural volume of the Polish and Polish-American Studies Series, the Polish home emerges in its rich verbal and visual representations and multiple material embodiments, as the discussion moves from the loss of the home during wartime to the Sovietized politics of housing and from the exilic strategies of having a home to the the idyllic evocation of the abodes of the past.Although, as Bożena Shallcross notes in her introduction, “few concepts seem to have such universal appeal as the notion of the home,” this area of study is still seriously underdeveloped. In essays from sixteen scholars, Framing the Polish Home takes a significant step to correct that oversight, covering a broad range of issues pertinent to the discourse on the home and demonstrating the complexity of the home in Polish literature and culture.