Search

Child marriage is a type of violation of human rights and is also considered as child neglect and abuse. The fact that child marriages are encountered both in Turkey and all over the world shows that this issue is not a local problem, but a global one. The share of girls in child marriages is higher. Recently, the rate of marriages before the age of 18 has been decreasing, albeit slowly. However, it is still not at the desired level. Much can be said about the reasons for child marriages. Child marriages in underdeveloped and developing countries have reasons such as sociocultural, gender inequality, poverty, low level of education, wars, domestic violence, social pressure and tradition. These causes vary by region and society, and often overlap and reinforce each other. The mental and physical development of girls who get married are adversely affected. Children in the developmental period come under a heavy burden with marriage and the mental health of children is adversely affected. Early marriages also negatively affect physical health, trigger sexually transmitted diseases, increase the risk of maternal and infant mortality by causing early and frequent pregnancies, force individuals to be uneducated and leave them poor. Multidisciplinary studies should be carried out to prevent child marriages. The society should be informed about early and forced marriages at a young age and social awareness should be created. The education level of girls should be increased and their attendance at school should be ensured. Socioeconomic empowerment of families may also prevent children from marrying at an early age. When faced with child marriages, legal actions must be taken. Family, society and the state have important duties in preventing child marriage, which is a multidimensional problem., Çocuk yaşta yapılan evlilikler insan haklarının ihlalinin bir türü olup aynı zamanda çocuk ihmali ve istismarı olarak kabul edilmektedir. Çocuk yaşta yapılan evliliklere hem Türkiye’de hem de tüm dünyada karşılaşılması, bu konunun yerel bir sorun olmadığını, küresel bir sorun olduğunu göstermektedir. Çocuk yaşta yapılan evlilikler içerisinde kız çocuklarının evlendirilmesinin payı daha yüksektir. Son zamanlarda bu evliliklerin oranı yavaş da olsa azalmaktadır. Ancak hala istenen düzeyde değildir. Çocuk yaşta gerçekleşen evliliklerin nedenleri hakkında pek çok şey söylenebilmektedir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çocuklarda görülen evliliklerin nedenleri arasında sosyokültürel faktörler, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, yoksulluk, eğitim düzeyi düşüklüğü, savaşlar, toplum baskısı, aile içi şiddet ve gelenekler yer alır. Bu nedenler bölgelere ve topluma göre değişiklik gösterir ve genellikle birbirinin içine geçip birbirini destekler. Erken yaşta evlilik yapan çocukların ruhsal ve bedensel gelişimleri olumsuz etkilenmektedir. Gelişme dönemindeki çocuklar evlilik ile ağır bir yükün altına girmektedir ve çocukların ruh sağlığı olumsuz etkilenmektedir. Çocuk yaşta yapılan evlilikler beden sağlığını da olumsuz olarak etkilemekte, cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olmakta, erken ve sık gebeliklere sebep olarak anne ve bebek sağlığını olumsuz etkilemekte, bireylerin eğitimsiz kalmasına neden olmakta ve yoksul bırakmaktadır. Çocuk evliliklerini önlemek için multidisipliner çalışmalar yapılmalıdır. Toplum çocuk yaşta erken ve zorla yapılan evlilikler hakkında bilgilendirilmeli ve toplumsal farkındalık oluşturulmalıdır. Kız çocuklarının eğitim düzeyi yükseltilmeli ve okula devamlılıkları sağlanmalıdır. Ailelerin sosyoekonomik açıdan güçlendirilmesi de çocukların erken yaşta evlenmesini engelleyebilir. Çocuk evlilikleriyle karşılaşıldığında yasal işlemlerin yaptırılması gerekmektedir. Çok boyutlu bir sorun olan çocuk evliliklerinin önlenmesinde ailenin, toplumun ve devletin önemli görevleri vardır.

Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu’nun bir raporuna (2008) göre, her gün 2000’den fazla çocuk, kasıtsız ya da kaza ile yaralanmalar sonucu ölmekte ve dünya genelinde her yıl milyonlarca çocuk genellikle kendilerini yaşam boyu engelli bırakacak kaza ve yaralanmalar dolayısıyla hastaneye kaldırılmaktadır. Çocuk Yaralanmalarının Önlenmesi Dünya Raporu; Çocukluk döneminde meydana gelen kazalarla ilgili kapsamlı, ilk küresel değerlendirme niteliğindeki rapor olup, bu tür yaralanmaların önlenmesinin yollarına da atıfta bulunmaktadır. Raporda ulaşılan sonuca göre, her yerde etkisi kanıtlanmış önlemlere başvurulması halinde, her gün en az 1000 çocuğun yaşamı kurtarılabilir. Bu derleme ile özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde önemli bir yük oluşturan çocukluk dönemi kasıtsız yaralanmalarına yönelik öncül çalışmaların özetlenmesi amaçlanmaktadır., More than 2000 children die every day as a result of unintentional or accidental injuries. Worldwide every year tens of millions more are taken to hospitals with injuries that often leave them with lifelong disabilities, according to a report by World Health Organization (WHO) and the United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF). The World report on child injury prevention provides the first comprehensive global assessment of unintentional childhood injuries and prescribes measures to prevent them. It concludes that if proven prevention measures were adopted everywhere at least 1000 children’s lives could be saved every day. The purpose of the gathering reported here is to summarize leading studies related to unintentional injuries of childhood that cause a great burden especially in middle and low income countries.

Objective: The aim of this study is to determine the healthy lifestyle behaviors and the quality of life of research assistants who work in a university hospital located in Ankara.Materials and Methods: This cross-sectional study was conducted with the participation of 144 Internal and Surgical Medicine Sciences’assistants who work in an university hospital. Data was collected by a questionnaire which includes sociodemographic characteristics, healthy lifestyle scale and quality of life scale between 5-14 May 2014. SPSS 15.0 software programme was used for analyses. Mann-Whitney U and Kruskal Wallis tests were used for comparisons and Spearman and Kendall Tau correlation test was used for correlations.Results: There were significant positive relation among healty lifestyle behaviors with quality of life and perceived economic status and negative relation between weekly working hours and healty lifestyle behaviors (p, Amaç: Bu çalışmada Ankara’da bir Tıp Fakültesi araştırma görevlilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.Materyal ve Metot: Araştırma Ankara’da bir üniversite hastanesinde dahili ve cerrahi tıp bilimleri araştırma görevlilerinden 144 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiş kesitsel tipte bir çalışmadır. Veriler, sosyodemografik özellikler, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği ve yaşam kalitesi ölçeğinden oluşan anket formlarının doldurulmasıyla 5-14 Mayıs 2014 tarihleri arasında toplanmıştır. SPSS 15.0 ile değerlendirilmiştir. İstatiksel değerlendirmede Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testi, Spearman korelasyon, Kendall Tau korelasyon testi kullanılmıştır.Bulgular: Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yaşam kalitesi ve algılanan ekonomik durum arasında pozitif yönde ilişki, haftalık çalışma süresi arasında ise negatif yönde ilişki saptanmıştır (p˂0.05). Yaşam kalitesi ile algılanan ekonomik durum arasında pozitif yönde ilişki ve haftalık çalışma süresi arasında negatif yönde ilişki saptanmıştır (p˂0.05).Sonuç: Algılanan ekonomik durumun iyileşmesi ve haftalık çalışma süresinin azalmasıyla yaşam kalitesi ölçeği ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeğinden alınan puanların arttığı saptanmıştır.

The aim of this study is to define the ideas of teachers and students of Health High Schools of Ankara, related to methods, instruments, resources and examination techniques used in professional subject teaching. With systematic sampling method 50 % of teachers (n=230) are chosen to the sample, student sample (n=302) is chosen according to number of the 2"cl and 4,h class students of professional health high schools with proportional stratified sampling method. Data was collected by the application of a questionnaire, statistical analysis was made vvith the use of SPSS. Both groups report that; in theoreticai teaching of vocational subjects the most used method is traditional lecturing and question-answer method, the most used evaluation technique is classical vvritten exam. For the first reasons of not being able to use different teaching methods and techniques and not being able to use different teaching materials teachers report the obligation of covering ali the subjects of educational program and lack or limitation of teaching materials in order., Bu çalışmanın amacı, Ankara Sağlık Meslek Liseleri öğretmen ve öğrencilerinin meslek dersleri öğretiminde kullanılan yöntem, araç, kaynak ve sınav tekniklerine ilişkin görüşlerini saptamaktır. Araştırmanın öğretmen örneklemine, sistematik örnekleme yöntemiyle öğretmenlerin % 50'si (n=230) alınmış, öğrenci örneklemi (n=302) ise 2. ve 4. sınıfta okuyan öğrenci sayısına göre orantılı tabakalı örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Veriler, anket uygulanmasıyla toplanmış ve SPSS programında analiz edilmiştir. Öğretmen ve öğrencilere göre meslek derslerinin teorik öğretiminde; geleneksel yöntemlerden düz anlatım ve soru cevap yönteminin, sınav tekniklerinden klasik yazılının en çok kullanıldığı saptanmıştır. Öğretmenler, öğretimyöntem ve tekniklerini yeterince kullanamama nedeni olarak ilk sırada, öğretim programındaki konuların bitirilme zorunluluğunu, ders araç-gereçlerinden yararlanamama gerekçesi olarak da; okullarda ders araç-gereçlerinin yeterli miktar ve çeşitlikte olmamasını bildirmişlerdir.

SummaryTurkey is among the ten countries constituting almost half of the global traffic accident deaths. As regard to their frequencies, health and economic outcomes, traffic accidents must have a priority in public health agenda. From the epidemiological perspective, within the vehicle, person and the environment components; person (driver, occupant, pedestrian) (99.12 %) is the most responsible component for the traffic accidents. According to the accident statistics, drivers have the biggest defect share with a 95 % ratio. Main components of the driver defect are; speed, alcohol and substance use, sleep and fatigue, not using safety belt, child car seat and helmet. Related legislation has been developed in Turkey but is not applied as it should be.The United Nations has developed a Global Plan for the Decade of Action for Road Safety 2011-2020 to decrease the traffic accidents and burden of disease all over the world and especially in the low and middle-income countries. The objective of this article is to draw attention to the problem of road safety and traffic accidents in Turkey., ÖzetTürkiye küresel trafık kazası ölümlerinin neredeyse yarısını oluşturan on ülke arasında yer almaktadır. Sıklıları, sağlık ve ekonomik sonuçları açısından trafık kazalarının halk sağlığı gündeminde öncelikli bir yeri olmalıdır.Epidemiyolojik bakış açısıyla etken (araç), kişi ve çevre bileşenleri içinde trafik kazalarından en çok kişi (sürücü, yolcu, yaya) (% 99.12) sorumludur. Kaza istatistiklerine ğöre, % 95 oranı ile, en büyük kusur payı sürücülerindir. Sürücüye ilişkin başlıca hata etmenleri; hız, alkol ve madde kullanımı, uyku ve yorgunluk, emniyet kemeri, çocuk oto koltuğu ve kask kullanılmamasıdır. Türkiye'de ilgili mevzuat geliştirilmiştir ancak olması gerektiği ğibi uygulanamamaktadır. Birleşmiş Milletler, başta düşük ve ona gelirli ülkeler olmak üzere tüm dünyada trafık kazalarını ve küresel hastalık yükünü azaltmak için "Yol Güvenliğinde Eylem On Yılı" 2011-2020 küresel planı geliştirmiştir. Bu makalenin amacı, Türkiye'de yol güvenliği ve trafik kazaları sorununa dikkat çekmektir.

Object: This study has been carried out to define the burnout situation of general, technical, trade and vocational high schools' teachers of Keçiören County (Ankara) and to compare the situation according to some socio demographic characteristics. Method: The sample group (n=366) of this descriptive study has been chosen from the universe (N=1462) with systematiec sampling method. The data has been collected by applying the questionnaire (Maslach Bumout Inventory and the form for socio-demographic characteristics) in intervievvs by the researcher and has been analysed with SPSS. Results: A statistically difference has been found betvveen emotionai exhaaustion, personal accomplishment, depersonalization average scale scores according to burnout subgroup levels and subgroups of independent variables; those whose total vvork duration has been 21 years or more, those vvhose vvorking duration in the instution has been 16-20 years, those who has been reported their professional efficiency as "very good" or "not bad", those who reported themselves "very good" from the point of view of professional future, those who reported "alvvays" recognition from the uppers, those who plan changingthe profession. Conclusion: Periodic and continious evaluation of burnout situation in educational institutions and further investigation of findings with analytic studies has been proposed, Amaç: Çalışma, Keçiören İlçesi'ndeki (Ankara) genel liseler ve teknik-ticaret-meslek lisesi öğretmenlerinin tükenmişlik durumunun saptanması ve bu durumun bazı sosyo-demografik özelliklere göre irdelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Tanımlayıcı bir araştırma olan çalışmanın örneklem grubu (n=366), evrenden (N=1462) sistematik örnekleme ile seçilerek oluşturulmuştur. Veriler, araştırmacı tarafından Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve sosyodemografik bilgilerin yer aldığı soru formlarının gözlem altında uygulanmasıyla toplanmış ve SPSS ile analiz edilmiştir. Bulgular: Bağımsız değişkenlerin alt gruplarına göre, tükenmişlik alt boyut düzeyleri karşılaştırıldığında, toplam hizmet süresi 21 yıl ve daha fazla olanların, çalışılan kurumdaki hizmet süresi 16-20 yıl olanla rın, mesleki veriminin "çok iyi" ya da "fena değil" olarak belirtenlerin, mesleki gelecek açısından kendilerini "çok iyi" değerlendirenlerin, üstlerinden "her zaman" takdir gördüğünü belirtenlerin, meslek değiştirmeyi planlayanların duygusal tükenme (DT), kişisel başarı (KB) ve duyarsızlaşma (D) puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Sonuç: Araştırma bulgularının analitik çalışmalarla irdelenmesi ve tükenmişliğin eğitim kurumlarında belirli aralıklarla ve sürekli değerlendirilmesi önerilmiştir.

Object and Method: The cross-sectional study has been carried out on a sample group that represents Social Insurance Institution's Ankara Education Hospital's health çare vvorkers. General job satisfaction, its main components and affecting sociodemographic characteristics, have been investigated. Results: Findings point out that the average job satisfaction score is lower than the half of the highest score that can be obtained. This resudemonstrates that the general job satisfaction and its component job satisfaction of the health çare vvorkers of the hospital are low and their job dissatisfaction is high. The average general job satisfaction scores of the nurses and medical doctors are lovvest and the scores of services vvorkers are higest, so being in direct relation with the patients is one of the cause that decreases the general job satisfaction. No statistically significant score differences have been found betvveen groups identified by ages, genders, education levels and menagerial responsebilities. Discussion and Conclusion: The average general job satisfaction scores obtained in the factors as team work, the job itself, instutitional respect and information and communication are highest and the scores in the factors as vvages and vvages systems, interdepartmental relations and organisational culture are lovvest. The factors that are meaningfully related with the general job satisfaction scores are organisational culture, instutitional respect and the job itself, so, with improving these factors, job dissatisfaction can be decreased, even if the job satisfaction may not be increased. As a conclusion, the necessity of administrative and institutional interventions to increase job satisfaction and to prevent job dissatisfaction has been emphasized, Amaç ve Yöntem: Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi çalışanlarını temsil eden bir ömeklem grubunda yürütülen kesitsel araştırmada, sağlık çalışanlarının genel iş doyumu düzeyi, genel iş doyumunu etkileyen etmenler ve bunlarla etkileşen sosyodemografik özellikler incelenmiştir. Bulgular: Sağlık çalışanlarının genel iş doyumu puan ortalaması alınabilecek en çok puanın (50) yarısından az olarak saptanmıştır (43). Buna göre, sağlık çalışanlarının genel iş doyumu ve bir bileşeni olan iş doyumu düşük, diğer bileşeni olan iş duyumsuzluğu ise, yüksektir. İş doyumu ölçeği puan ortalaması en az olanlar sırasıyla hemşireler ve hekimler, en çok olanlar ise, destek hizmeti sunanlardır. Tartışma ve Sonuç: Sağlık hizmetinin öznesi olmak ve hizmeti hasta ile birebir ilişki içinde yürütmek iş doyumunu azaltmaktadır. SSK hastanesinde yaşlar, cinsiyetler, eğitim düzeyleri ve yönetsel sorumluluk temelinde oluşturulan gruplar arasında, beklenenin aksine istatistiksel anlamda önemli farklılık saptanmamıştır. Ekip çalışması, işin kendisi, kuruma bağlılık ve güven ile bilgilendirme ve iletişim başlıkları altında tanımlanan etmenlerin ortalama puanları en çok, ücret ve ödül sistemi, birimler arası ilişkiler ve örgüt kültürü ise, en azdır. Genel iş doyumu puanı ile en güçlü ilişkiye sahip olan alt ölçekler sırasıyla; örgüt kültürü, kuruma bağlılık ve güven ve işin kendisidir. Bu etmenlerde iyileştirme sağlanarak, iş doyumu artırılamasa bile, iş duyumsuzluğu azaltılabilir. Sonuç bölümünde, doyumu artırmayı ve duyumsuzluğu önlemeyi amaçlayan yönetsel ve kurumsal girişimler tanımlanmış ve bu girişimlerin ivedilikle başlatılması gereği vurgulanmıştır.

ÖZET A.Ü.T.F.'nin değişik birimlerinde, değişik görev alanlarında hizmet üretenlerin davranışsal risk faktörleri durumunu saptamayı amaçlayan çalışma 1995 yılında gerçekleştirilmiştir.Araştırmaya katılacaklar, cinsiyet ve görev türlerine göre yapılan tabakalamadan sonra, olasılıklı ağırlıklı tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilmiş, veriler yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak uygulanan anket ile örnekleme girenlerin kendi bildirimlerine dayalı olarak toplanmıştır. Davranışsal risk faktörleri açısından temelde cinsler ve görev türleri arasında farklılık olduğu, eğitim düzeyi, aylık gelir gibi değişkenler açısından saptanan farklılıkların, görev türleri açısından saptanan farklılıkları etkilediği sonucuna varılmıştır. Akademisyenler ve sağlık hizmetleri alanında çalışanların bir kısmının risk faktörlerini etkilemeye yönelik bilinçli tutumları varken; özellikle yardımcı hizmetler alanında çalışanların davranışsal risk faktörlerinin çalışma-yaşam koşullarınca belirleniyor olması, görev türleri arasında altı çizilmesi gereken en temel farklılık olarak yorumlanmtştır.Bazı risk faktörleri araştırma gurubunun geneli için yaygın olarak belirli bir düzeyde saptanırken ; bazı risk faktörlerinin varlığını ise sosyo kültürel durumun etkilediği anlaşılmıştır. Cinsler arasında bazı davranışsal risk faktörlerini etkilemeye yönelik cabalar açısından saptanan farklılığın, sağlık bilincinden çok estetik kaygılardan kaynaklandığını düşündürecek bulgular elde edilmiştir.Toplumdaki durumun tersine.araştırma yapıldığı sırada alkollü içecek tüketme ve sigara kullanma durumu açısından farklılık bulunmaması.araştırma gurubunun çalışan bireylerden oluşması ile açıklanmıştır.İçilen sigara ve tüketilen alkollü içecek miktarı açısından cinsler arasında saptanan farklılık ise toplumun genel eğilimini yansıtan bir bulgu olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak ; araştırma gurubunun küçük bir kısmının davranışsal risk faktörlerinin bilincinde, kişisel olarak bunları etkileme çabasında ya da etkilemiş oldukları, bu konuda hiç bir kurumsal-sistematik girişimin yapılmadığı anlaşılmıştır.Hem toplum hem de değişik kurumlar düzeyinde konunun değişik yönlerinin, nedensel bileşenlerinin inceleneceği ayrıntılı çalışmalar yapılması, kişilerin sağlıklı davranış kalıpları seçimi için desteklenmesi amacıyla.katılımlarının sağlanacağı.bilgilendirme-eğitim-çevre koşullarının uygunlaştırması gibi müdahaleler.yapısal-yasal çalışmalar başlatılması önerilmiştir. 74 77

ÖZET Aile planlaması ünitesiyle bağlantılı topluma dayalı dağıtım modelinin irdelendiği bu çalışma 1992 yılında ABSB Mamak Sağlık Ocağına bağlı Şirintepe Aile Planlaması ünitesinin hizmet bölgesindeki gecekondu mahallelerinde gerçekleştirilmiştir. 15-49 yas gurubu evli doğurgan kadınlardan örnekleme girenler, oturdukları mahallelerin yerleşim ve ulaşım durumları gözönünde tutularak müdahale ve kontrol guruplarına ayrılmış, iki gurubun benzerliği test edildikten sonra müdahale başlatılmıştır. Saha çalışanı denilen aile planlaması ve bazı ana çocuk sağlığı konularında eğitilmiş gecekondulu kadınlar, müdahale gurubunun da içinde yer aldığı mahallelerde düzenli ev ziyaretleri ve bu ziyaretlerde bilgilendirme-eğitim çalışmaları, gerekli durumlarda kliniğe sevk ya da uygun kontraseptif dağıtımı yapmışlardır. Kontrol gurubunda ise ev ziyaretleri yapılmamış ancak hizmet almak için aile planlaması ünitesine kendiliğinden başvuranlara hizmet sunulmuştur. Başlangıçta yapılan durum saptama araştırması bulguları ile 6 ay sonra yapılan araştırmanın bulguları karşılaştırılarak müdahalenin sonuçları değerlendirilmiştir. Müdahale öncesi ve sonrasında guruplar arasında aile planlaması yöntemlerini, gebelikler arasında olması gereken en az süreyi, hangi yaştan sonraki gebeliklerin sakıncalı olabileceğini, RIA uygulanan kadınlarda olabilecek saflık sorunlarını, kimlerin hap kullanamayacağını bilme bakımından yalnızca gebelikler arasında olması gereken en az süreyi doğru bilme acısından müdahale sonrası araştırmasında müdahale gurubunun lehine bir farklılık saptanmıştır. Araştırmada müdahalenin müdahale gurubunda etkili yöntem kullanma hızını yükseltme acısından başarılı olduğu saptanmıştır. Kontrol gurubundan kendiliğinden başvuranlara hizmet sunulduğu 119halde kontrol gurubunda etkili yöntem kullanma durumu acısından önce-sonra arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Araştırma sonucunda müdahale gurubunda kullanılmakta olan yöntemin ziyarette saQlik personeli tarafından önerilmesi yüzde 2 'den 7. 22 'ye çıkmıştır. Yöntemini saha çalışanları ya da bagiı bulundukları aile planlaması ünitesinden sağlayanların yarısına yakın bir kısmının gerekçesi yakınlık, eve ayağına kadar getirilmesi, dörtte birine yakın bir kısmının gerekçesi ise yüzyüze görüşme, bilgilendirme, yönlendirmedir. Araştırmada ailede yöntem kul lanı 1 ıp-kul lanı ImayacaQina karar veren acısından önce-sonra arasında bir ilişki saptanamamıştır. Araştırma süresince saha çalışanlarının önerisiyle yöntem kullanmaya başlayanlar arasında yöntem dağılımı acısından 1. sırada RIA, 2.- sırada kondom yer almaktadır. Araştırma, araştırma süresi başta olmak üzere sınırlılıklar içermekle birlikte, aile planlaması uygulamalarında saha çalışanları topluma dayalı dağıtım modelinin özellikle gecekondu yerleşimlerinde aileleri etkili yöntem kullanmaya yönlendirmede başarılı olduQu sonucuna varılmıştır. Araştırma sonucunda kırsal yerleşimlerde bu yaklaşımın uygulanı labi liri i 1 İ9inin, bi lgi lendirme-egi tim ve klinik hizmete ulaşmada mesafe faktörünün etkisinin, uygulamaların şekil ve süresinin test edileceği hizmet araştırmaları yapılması önerilmiştir. 120 SUMMARY The purpose of this study is to test `clinic linked community based listribution` model and it's effect on modern contraceptive prevelance in four jecekondu districts of Mamak - Ankara. This prospective intervention study is carried out in a quasi- jxperimental design. From the list of `15-49 years old-married fertile-women` Living in the research area, sample is chosen with the simple systematic.andom sampling method. Then, women who are chosen to the sample are divided into two groups (intervention and control groups) according to their household settlements. The similarity of two groups is tested before the intervention. ` Women leaders ` or ` field workers ` (mainly housewifes living in the »ame area) who are trained about family planning and some mother and child ıealth care issues, conducted the intervention = regular home visits, lotivation for modern contraceptive use, referrals to the clinc. Before and after surveys are carried out with questionnaires to measure :he baseline level and the results of the intervention in 1992. A statistically significant increase in modern contraceptive prevelance Is found in the intervention group. There was no statistically significant :hange in modern contraceptive prevelance in the control group though clinical services are provided to the women who applied to the clinic from this group. With the limitations of this study, the results may indicate the success of ` community based distribution ` model especially in gecekondu settlements of big cities. * The necessity of further studies to generalise the findings and to leeply analyze the issue is mentioned however. 164

Sağlık okuryazarlığının halk sağlığı açısından önemi giderek artmaktadır. Bireylerin becerileri SOY' un önemli bir bileşenidir fakat SOY sadece bireylerin becerileri ile ilgili değildir. Sağlık okuryazarlığı düzeyini etkileyen, özellikle eğitim, sosyoekonomik düzey, yaş, sosyal statü, meslek gibi birçok etmen vardır. Bireylerin SOY düzeylerinin düşük olması öncelikle genel sağlık düzeylerinin de düşük olması demektir. SOY düzeyi düşük olan kişilerin koruyucu sağlık hizmetleriyle ilgili bilgileri daha az anladıkları, bu hizmetlere daha az erişebildikleri ve koruyucu sağlık hizmetlerini daha az kullandıkları bulunmuştur. Düşük SOY'un, acil servislerin daha çok ve gereksiz kullanılmasına, tekrarlayan hastane yatışlarına, hastanede yatış sürelerinin uzamasına, gereksiz ve yanlış ilaç kullanımına, daha çok ve çoğu zaman gerekli olmayan doktor başvurusuna ve hasta memnuniyetsizliğine neden olduğu bildirilmiştir. Düşük SOY kronik hastalıklarla başetmeyi güçleştirmekte ve hastalık yönetimi konusunda kişinin yetersiz olmasına neden olmaktadır. Kronik hastalıklar arasında mortalite açısından üçüncü sırada yer alan solunum sistemi hastalıklarından olan KOAH ve astım dünyada ve ülkemizde milyonlarda kişiyi etkilemektedir. Düşük SOY pek çok hastalığın olumsuz sonuçlarıyla ilişkilidir ancak KOAH ve SOY düzeyine ilişkin bilgiler sınırlıdır.Bu çalışmanın kısa erimli amacı, Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi göğüs hastalıkları polikliniğine başvuran ve kliniğinde yatan, çalışmaya katılma kriterlerini karşılayan KOAH ve astım hastalarının ilaç kullanım basamaklarının doğruluğunu irdelemek ve ilaç kullanımlarını SOY düzeyi ile ilişkilendirmek, bireylerin SOY düzeyleri üzerine etkisi olan sosyo-demografik özelliklerini, hastalık ve bilgilendirilme özelliklerini ile ilaç kullanım özelliklerini belirlemektir. Elde edilen bulguların uzun erimde ülkemizde sağlık okuryazarlığına ve sağlığı iyileştirmeye yönelik eğitim programlarına ışık tutabileceği umulmaktadır. Çalışma 2017 yılında yürütülmüştür. Veri toplama formu araştırmacı tarafından göğüs hastalıkları polikliniğine başvuran ve kliniğinde yatan kişilerle yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır. Önceden belirlenmiş olan çalışma grubu büyüklüğüne ulaşıldığında veri toplama sonlandırılmıştır.Çalışma grubundan turbuhaler kullananların % 59' u ilacını tüm basamakları doğru yaparak kullanmaktadır. Tüm basamakları doğru yaparak diğer ilaç formu kullananların oranları sırasıyla, ölçülü doz inhaler için % 31,4, inhaler kapsül için % 27,5, discus için % 27,5 ve nebulizatör cihazı için % 18,5 olarak bulunmuştur. Çalışma grubu ile gerçekleştirilen SOY düzeyi araştırması grubun % 45,7'sinin yetersiz , % 41,3'ünün sorunlu SOY düzeyinde yer aldığını, grubun sadece % 13'ünün yeterli ve mükemmel SOY düzeyinde olduğunu göstermiştir.İlaç kullanım yöntemleri SOY düzeyleri açısından ilişkilendirildiğinde nebulizatör kullananların % 96,3'ü, inhaler kapsül kullananların % 87,3'ü, ölçülü doz inhaler kullananların % 89,3'ü, turbuhaler kullananların % 72,7'si, discus kullananların % 82,9'u yetersiz ve sorunlu SOY düzeyindedir. SOY düzeylerinin iyileştirilmesi, nebulizatör ve inhaler ilaçların doğru kullanımının artırılması için uygulaması kolay gösterim yöntemlerinin ve bilgilendirmeye dayalı destekleyici sağlık hizmet sunumunun geliştirilmesi gereklidir. From the point of view of public health, the importance of health literacy is increasing steadily. Individuals' skills are important components of health literacy but health literacy is not only related to the skills of individuals. There are many other factors affecting health literacy level, especially as education, socioeconomic level, age, social status, occupation. Low health literacy levels of individuals means low overall health levels. It was found that people with low health literacy levels had less understanding of the information related to preventive health services, had less access to these services and had less use of these services. Low health literacy has been reported to cause more and unnecessary use of emergency services, recurrent hospitalizations, prolonged hospital stay, unnecessary and incorrect medication use, and, more often, unnecessary medical consultations and patient dissatisfaction. Low health literacy makes it difficult to cope with chronic diseases and leads to insufficiency in the management of disease. Chronic obstructive pulmonary disease and asthma, which are the third respiratory diseases among the chronic diseases, affect millions of people in the world and in our country. Low health literacy is associated with the negative consequences of many diseases, but information on chronic obstructive pulmonary disease and health literacy levels is limited.The short-term aim of the study is to examine the accuracy of drug use in chronic obstructive pulmonary disease and asthma patients who apply to the out-inpatient clinics of Gulhane Training and Research Hospital and meet the criteria for participation to the study and to correlate drug use with health literacy levels, also to determine socio-demographic characteristics, disease and information related to disease characteristics and drug use characteristics that affect individuals' health literacy levels.It is hoped that in the long run the findings will shed light on health literacy and education programs aimed improving health levels in our country. The data collection form was applied by the researcher through face to face interviews to the chest diseases' patients who applied to the outpatient and inpatient clinics. Data collection was terminated when the predetermined workgroup size was reached.Of the study group, % 59 used turbuhaler drug by using all the steps correctly. Proportion of the other drug forms for using all steps correctly was % 31,4 for metered dose inhaler, % 27,5 for inhaler capsule, % 27,5 for discus and % 18,5 for nebulizer device, respectively.The study conducted with the study group showed that % 45,7 of the group were inadequate, % 41,3 were at problematic health literacy level, and only % 13 of the group had adequate and excellent health literacy level.When drug use methods are related in terms of health literacy levels, % 96,3 of nebulizer users, % 87,3 of inhaler capsule users, % 89,3 of metered dose inhalers, % 72,7 of turbuhaler users, % 82,9 of discus users , are inadequate and problematic health literacy levels.In order to improve health literacy levels and to increase the proper use of nebulizer and inhaler drugs, it is necessary to develop easy demonstration methods and supportive health service delivery based on information. 96

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Polikliniklerine Başvuran Gebelerde Tetanoz Bağışıklığı ve İlişkili Etmenler Amaç: Bu çalışmada, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği polikliniklerine başvuran 20 hafta ve altındaki gebelerde tetanoz bağışıklığı ve ilişkili etmenlerin saptanması, ayrıca yürütülmekte olan MNT programının maternal durumunun incelenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve yöntem: Araştırma Mart-Temmuz 2017 tarihleri arasında yürütülmüş, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği polikliniklerine başvuran 20 hafta ve altındaki gebeler araştırma evrenini oluşturmaktadır. Katılımcılara araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile veri toplama formu uygulanmış ve kan örneklerinde tetanoz immunite kontrol testi çalışılmıştır. Araştırma sonucunda 400 gebeye ulaşılmıştır. Veri analizi bilgisayar paket programı ile yapılmıştır. Tetanoza karşı güvenilir korumaya sahip olma durumu ile kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında Chi-Square (X2) ve Fisher kesinlik testi kullanılmıştır. Tetanoz antikor düzeyini etkileyen faktörleri belirlemek için non-parametrik testler; Kruskal Wallis ve Mann-Whitney U testleri yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların % 41,5'i 25-30 yaş grubunda ve katılımcı yaşı ortalaması 28 (±5,2) idi. Katılımcıların %37,5'i lise mezunu, % 25'i ön lisans ve üstü okul mezunuydu. Çalışma grubunu oluşturanların % 51,3'ü 9-12. gebelik haftaları arasında idi. Katılımcıların % 31'inin ilk gebeliği idi, % 39'u daha önce hiç doğum yapmamıştı. Çalışma grubunda gebelik öyküsü olan 244 katılımcının % 75,8'i önceki gebeliklerinde aşılanmış, % 14,8'i aşılanmamıştır. Çalışma sonucunda; araştırma grubunun % 92'sinde güvenilir koruyucu antikor düzeyi olduğu, % 8'inde ise olmadığı saptanmıştır. Tetanoza karşı güvenilir korumaya sahip olma ve tetanoz antikor düzeyi ile gebelik, doğum, çocuk sayısı, önceki gebelikte aşı yaptırma, yapılan aşı dozu ve son aşı üzerinden geçen zaman arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Sonuç: Çalışma kendi sınırlılıkları içinde Türkiye'de tetanoz seroprevalansı hakkında yeni bilgiler sağlamıştır. Doğurganlık çağındaki kadınlar taranmalı ve seronegatif olanlar aşılanmalıdır. Erişkin aşılama programları başlatılmalı ve sürekliliği sağlanmalıdır. Üreme çağındaki kadınları hedef alan tamamlayıcı aşılama etkinlikleri yürütülmelidir Ülkemizde aşı uygulamalarına devam edilmeli, Neonatal Maternal tetanoz eliminasyon programı kararlılıkla sürdürülmelidir. Buna ek olarak, tüm doğumlar için temiz doğum koşulları ve nitelikli sağlık personeli sağlanmalıdır. Ülke ve bölgeler düzeyinde aşılama hizmetlerinin düzenlenmesine önem verilmelidir. Tetanus Immunity and Related Factors Among Pregnants Who Apply to Outpatient Clinics of the Department of Gynecology and Obstetrics Clinic of Ankara University School of Medicine Background: The objective of the study was to investigate the tetanus immunity status and related factors among pregnants that gestational duration is 20 weeks or less and apply to outpatient clinics of the department of gynecology and obstetrics clinic of Ankara University School of Medicine. It is also aimed to examine the maternal side of the MNT program being implemented.Materials and methods: The study was carried out between March and July 2017 and the pregnants that gestational duration is 20 weeks or less and apply to outpatient clinics of the department of gynecology and obstetrics clinic of Ankara University School of Medicine constitute the study universe. Data collection forms were applied to participants with face-to-face interview technique by the researcher and also tetanus immunity control test was performed with the blood samples taken. With the study 400 pregnant women were reached. Data analysis were made using computer package program. Chi-Square (X2) and Fisher's precision test were used to compare categorical variables with dependable protection status against tetanus. Non-parametric tests to determine the factors affecting the level of tetanus antibody; Kruskal Wallis and Mann-Whitney U tests were done.Results: Most of the mother candidates were in the 25-30 age group and the average participant age was 28 (± 5.2) . Of the participants 37.5% were high school graduates and 25% were pre-bachelor's degree and above graduates. Of the study group 51.3% were in the 9-12 week of gestation. This was the first gestation of the % 31 of the participants, 39% had never given birth before. In the study group, 75.8% of the 244 mothers who had pregnancies before, were vaccinated during previous pregnancies and 14.8% were not. With the study; it was found that 92% of the study group had a dependable protective antibody level and 8% had not. There was a statistically significant relationship between the state of having protection against tetanus and tetanus antibody level and the number of pregnancies, deliveries, number of children, vaccination in previous pregnancy, vaccination dose and the duration after vaccination.Conclusion: The study provided new information about the seroprevalence of tetanus with its limitations. Women of fertile age should be screened and seronegatives should be vaccinated. The initiation and continuity of adult vaccination programs must be ensured. Complementary vaccination activities targeting women in reproductive age should be conducted. Vaccination should be continued in our country, neonatal maternal elimination program should be carried on with determination. In addition, for all deliveries clean birth conditions and qualified health personnel should be provided. Emphasis should be placed on the regulation of vaccination services at the national and regional level. 128

Kanser tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Tedavi yöntemleri, semptom kontrolü, fizyolojik, psikolojik ve sosyal iyilik halinin sürdürülmesi kanserli bireylerin üstesinden gelmesi gereken bazı önemli sorunlardır. Hastalık ve tedavi nedeni ile ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarının önlenmesi ve sorunlarla baş etme açısından, olumlu sağlık davranışı geliştirme, öz bakım gücünü artırma, sosyal destek ağını kuvvetlendirme, danışmanlık ve bilgilendirme-eğitim vermenin yaşam kalitesi ve algılanan sosyal desteği olumlu etkilediği düşünülmektedir. Bu tanımlayıcı araştırma Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbn-i Sina ve Cebeci Hastaneleri ve Dr. Abdurrahman Yurtarslan Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümlerinin yataklı kliniklerinde ve ayaktan kemoterapi, radyoterapi yapılan birimlerinde yürütülmüştür. Çalışmanın amacı, katılımı kabul eden 18 yaş üstü meme, kolorektal, akciğer ve mide kanseri hastalarının, yaşam kalitesi ve algıladıkları sosyal destek düzeyini, demografik ve hastalıkla ilişkili etmenler temelinde tanımlamaktır. Veriler araştırmacı tarafından Mart- Ağustos 2013'te yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır.Veri toplama formu; sosyo-demografik özellikler ve hastalığa ilişkin özelliklere yönelik sorular; WHOQOL-8.Tr Yaşam Kalitesi Ölçeği, EORTC QLQ-C30 yaşam kalitesi ölçeği ve algılanan çok boyutlu sosyal destek ölçeğinden oluşturulmuştur.Verilerin analizinde Statistical Package for Social Sciences'ın 15,0 sürümü kullanılmıştır. Verilerin tanımlanmasında, sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma hesaplanmıştır. Normal dağılıma uygunluk değerlendirilmiştir. Tek yönlü ANOVA testi, Bonferroni testi, t testi, Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır. P

Koroner Arter Hastalığı (KAH) gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de gerek morbidite gerekse mortalitenin en önemli nedenidir. KAH'ın yaşam süresi ve kalitesi üzerindeki olumsuz etkisi, maddi ve manevi maliyetlerin yüksekliği düşünüldüğünde yaşam biçimlerini değiştirmeye yönelik koruyucu programların önemi daha iyi anlaşılacaktır. Bireylere olumlu sağlık davranışı kazandırma programları düzenlenmeden önce, bireylerin davranışlarını etkileyen etmenlerin ve bir davranışı yapıp yapmadığının bilinmesi gerekmektedir.Bu çalışmanın kısa dönemli amacı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi (GATA AEAH), Kardiyoloji Polikliniğine başvuran KAH tanılı bireyler özelinde sağlığın geliştirilmesine yönelik davranışları tanımlamak, sağlık davranışlarını etkileyebilecek bireysel özelliklerini ve sağlık denetim odağı algılama düzeylerini belirlemektir.Elde edilen verilerin uzun erimde KAH tanısı alanların esenlendirme programlarına ışık tutabileceği umulmaktadır. Çalışma, 2009-2010 yıllarında yürütülmüş olan tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Veri toplama formu araştırmacı tarafından KAH tanılı bireylere yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmıştır.Veri toplama formu kişisel bilgi formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ), Çok Yönlü Sağlık Denetim Odağı Ölçeği (ÇYSDOÖ) ve Sağlık Durumunu Algılama Ölçeği (SDAÖ) sorularından oluşturulmuştur. Çalışma öncesi belirlenmiş olan 300 kişi hedefine ulaşıldığında veri toplama sonlandırılmıştır. Veriler bilgisayarda Statistical Package for Social Sciences 15.0 yazılım programında veri tabanı oluşturularak değerlendirilmiştir.Verilerin tanımlanmasında sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. Sürekli değişkenlerde normal dağılıma uyanlar için çoklu grup karşılaştırılmasında ANOVA testi, post-hoc olarak Tukey testi kullanılmıştır. Normal dağılıma uymayanlar için çoklu grup karşılaştırılmasında Kruskall-Wallis testi, iki grup karşılaştırılmasında Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. P

Çalışmanın amacı 3. 4. 5. sınıf öğrencilerinin ağız diş sağlığı durumlarını ve bunları etkileyen etmenleri belirleyerek, sosyo-demografik özelliklerine göre incelemek, tedavi ve eğitim gereksinimlerini belirlemektir. Ankara ili Çankaya ilçesinden seçilen 3 ilköğretim okulunun (ODTÜ İ.Ö.O., T.Y.İ.Ö.O., S.İ.Ö.O.) çalışma grubunu oluşturan 117 kız ve 125 erkek toplam 244 ilköğretim öğrencisinin verdiği yanıtlardan elde edilen verilerle çalışılmıştır. Ailelerinin sosyo-ekonomik durumları ile ağız ve diş sağlığı arasındaki ilişki, sorunlarının boyutlarına göre tedavi gereksinimleri , ağız diş sağlığı konusunda bilgi durumları hakkında veriler toplanmıştır.Veri toplama formları sınıflarda dağıtılmış, gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra, öğrenciler tarafından gözlem altında doldurulmuştur. Formu dolduran öğrencilerin ağız içi muayenesi, ağırlık ve boy ölçümleri araştırmacı tarafından yapılmıştır.Araştırmanın sonuçları daha önce Türkiye'de yapılmış olan benzer çalışmaların sonuçlarıyla uyumludur. Sosyo- ekonomik düzeyi yüksek ailelerin çocuklarının ağız-diş sağlığı durumunun daha iyi , diş hekimine gitme sıklığının da daha fazla olduğu görülmektedir. Okullarda ağız diş sağlığı eğitimi verilmekte ancak yeterli düzeyde değildir. Beslenmenin ağız diş sağlığı üzerindeki etkisi açıkça ortadadır. Süt ve süt ürünlerini tüketen , düzenli kahvaltı eden bireylerde diş çürükleri daha azdır. Ağız-diş sağlığının geliştirilmesi ancak erken yaşlarda kazanılan fırçalama ve dengeli beslenme alışkanlığı, bilinçli bir sağlık eğitimi ve düzenli diş hekimi kontrolleri ile mümkün olacaktır.Anahtar Kelimeler: Ağız-diş sağlığı, okullarda sağlık eğitimi, ilköğretim The objective of the study is to identify oral health conditions of 3rd, 4th, and 5th grade students as well as factors influential on these conditions so as to examine the students based on their sociodemographic characteristics and to assess their treatment and education needs. The study was conducted using data obtained from the responses of the study group, 117 female and 125 male, 244 in total, primary school students from three different schools (METU PS, TY PS, S PS) in the Çankaya District of the Ankara Province. The data included the relations between the socioeconomic conditions of the families and oral health, treatment requirements based on the extents of the problems, and the level of their knowledge about oral healthData collection forms were distributed in the classrooms and filled in by the students under observation after the students were provided with the necessary instructions. The researcher conducted oral examinations as well as height and weight measurements on the students who filled in the formThe findings of the study are consistent with those of similar studies previously conducted in Turkey. Oral health of the children of socioeconomically better to do families is better and they visit the dentist?s more frequently. Although oral health education is given at schools, this is not at a satisfactory level. The effect of nutrition on oral health is obvious. Those individuals who regularly consume milk and milk products and have breakfast suffer less tooth decay. Enhancing oral health will only be possible through the habits of tooth brushing and balanced nutrition acquired at early ages, an awareness of health education, and regular dentist checks.Keywords: Oral health, health education in schools, primary education 93

Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmanın amacı, Aile hekimliği sisteminde görev alanhekimlerin ikinci aşama eğitimlerinde uzaktan eğitim yönteminin kullanılabilirliğininsaptanması için hekimlerin uzaktan eğitim programına uygunluk durumlarınınbelirlenmesidir. Uzaktan eğitimin aile hekimliği sisteminde görev alan hekimlerinikinci aşama eğitiminde kullanılabirliği, eğitim programının uygunluğu ve uzaktaneğitimin sağlık profesyonellerinin eğitiminde kullanılabilirliği sorularına yanıtaranmıştır.Düzce ilinde görev yapan aile hekimleri çalışma grubunu oluşturmaktadır.,grubun % 61,5'i (N=48) erkektir.Veri toplama formu anketör aracılığıyla uygulanmıştır.Çalışma grubunu oluşturan hekimlerin uzaktan eğitime uygunluk durumlarıaçısından her iki cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farksaptanamamıştır. Ancak, haberleri gazete yerine televizyondan almayı yeğlemeaçısından cinsler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark (P

ÖZET Gençlikte Riskli Davranışlar Araştırma Formunun Uyarlama Çalışması Bu araştırmanın amacı, çalışma grubunda gençlikte riskli davranışların düzeyini, cinsler arasındaki farklılığı saptamak, sonuçlara göre uygun sağlık eğitimi müdahaleleri geliştirilmesine yardımcı olmaktır. Araştırma evrenini; Ankara ili, Mamak ilçe merkezindeki dört farklı nitelikteki lisenin 2. sınıfında öğrenim gören 696 öğrenci oluşturmaktadır.örneklem grubu, sınıf listelerinin 1/2 sayısına ulaşıncaya dek sistematik örnekleme yöntemiyle bir atlanarak seçilmiş ve 355 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada kullanılan Youth Risk Behaviour Survey formunun Türkçe'ye uyarlanması çalışması, Ankara Üniversitesi Sağlık Eğitim ve Eğitim Bilimleri fakültelerinde 12 öğretim üyesiyle yapılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından 21 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında öğrencilere gözlem altında anket uygulanarak toplanmış ve geçerli anket sayısı 352 olarak belirlenmiştir. Araştırma grubunun % 81.2'sinin 16-17 yaşında olduğu ve % 52'sini kız, % 46.3 'ünü erkek öğrencilerin oluşturduğu saptanmıştır. % 1.7' si cinsiyetini belirtmemiştir. Araştırma grubunun büyük bir kısmının okula ait alanda hiç tehdit edilmediği ve yaralanmadığı, % 27.3 'ünün son fiziksel kavgayı kız-erkek arkadaş / flörtüyle yaptığı saptanmıştır. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre intihan daha fazla düşündüğü ve intihar planı yaptığı, araştırma grubunun büyük bir kısmının gerçekten intihara hiç kalkışmadığı saptanmıştır. 73Erkek öğrencilerin % 58'inin cinsel ilişkide bulunduğu, cinsel ilişki öncesi alkol / uyuşturucu kullanımının kız öğrencilerde daha fazla olduğu saptanmıştır. Araştırma grubunun yarısının hiç alkol kullanmadığı, % 63.2'sinin sigara içmeyi denediği, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha küçük yaşta alkol denediği ve düzenli sigara içmeye başladığı, araştırma grubunun büyük bir kısmının hiç bağımlılık yapıcı madde / reçetesiz ilaç kullanmadığı saptanmıştır. Araştırma grubunu yansına yakınının hiç egzersiz yapmadığı ve % 56.9'unun günde bir-dört saat TV izlediği saptanmıştır. Bu doğrultuda ülke ölçeğinde ;. Gençlerin riskli davranış durumlarının düzenli aralıklarla değerlendirilmesi, izleme ve kontrol programlan geliştirilmesi,. Gençlerin gereksinim duydukları konularda onlarında katılımı sağlanarak eğitim programlan hazırlanması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sağlık, gençlik, riskli davranış. 74 SUMMARY The Adaptation Study of the Youth Risk Behaviour Survey Form The aim of this study is to determine the risky behaviours of the study group and the main influencing factors. In the light of the findings to propose appropriate health education interventions and preventive measures. Survey population consisted of 696 10th grade students who attend to four different high schools in the Mamak sub-province of capital Ankara. 355 students were chosen to the sample group with selection being made by drawing lots from class lists until reaching the 14 of the students. The Turkish adaptation of the Youth Risk Behaviour Survey form was done with the review of 12 academic staff who work at Ankara University Health Education Faculty and Education Faculty. Data were collected by the researcher between 21 May-3 June and 352 of the forms were appropriate for the statistical evaluation. SPSS used for statistical analysis. It was found that, 81.2 % of the students in the study group were between 16- 17 years of age; 52 % were female; 46.3 % were male; % 1.7 % did not give information about their gender. It was determined that; the majority of the study group had not ever been threated or injured at the school ground; 27.3 % of the students had last physical fight with their boy/girl friend. It was found that, female students think of committing suicide or plan committing suicide more than males but the majority of the group have never attempted to commit suicide. 75It was stated that, 58 % of the male students had sexual relationship with somebody and the number of girls that reported that they use drags or alcoholic drinks before sexual intercourse were higher than the boys. Findings indicate that half of the students in the study group had never used alcoholic drink, 62.3 % had tried smoking, male students tried alcohol and began to smoke regularly earlier than females; the majority of the students had never taken medicine without prescription or used substances making them dependent. It was determined that, about half of the students in the study group do not make physical exercise at least 25 minutes a day and 56.9 % watch TV about 1-4 hours a day. Depending on the findings of research it is recommended that; nationwide risky behaviour conditions of the young should be determined regularly; also observation and control programmes should be improved and education programmes should be prepared according to the needs of the young with their participation. Key words: health, youth, risky behaviour. 76 110

ÖZET Kırşehir Doğumevi'nde İlk Kez Hormon Replasman Tedavisi Başlanan Kadınların Tedaviye İlişkin Algılama ve Bilgilendirilme Özelliklerinin Değerlendirilmesi Araştırmanın evrenini, Kırşehir Doğumevi polikliniğine başvuran ve ilk kez HRT başlanan kadınlar oluşturmuştur. Örnekleme 150 kadın dahil edilmiştir. Veriler yüz yüze görüşme tekniği ile anket uygulanarak toplanmıştır, istatistiksel değerlendirmede yüzdelik sayılar ve ki-kare testleri kullanılmıştır. Araştırma grubunun çoğunluğunu 46-55 yaşında, ilkokul mezunu, evli ve çalışmayan kadınlar oluşturmaktadır. Ateş basması, terleme, gerginlik ve iç sıkıntısı, aşın ve çabuk sinirlenme, unutkanlık, adet düzeninde değişme başlıca başvuru nedenleri olarak belirlenmiştir. Polikliniğe menopoz yakınmaları ile gelen 150 kadından 146' sına HRT başlandığı, % 90,7' sinin HRT almalarına karar veren kişinin hekim olduğu ve bu kararda hastanın görüşünün alınmadığı saptanmıştır. Araştırma grubunun % 72,7' si menopozu adetten kesilme, adet görmeme olarak tanımlarken, % 4' ü menopozun tanımını bilmediğini ifade etmiştir. Araştırma grubunun büyük bir kısmı menopoz döneminde HRT uygulandığım bildiklerini ve bu bilgiyi arkadaş ve akrabalarından, kitle iletişim araçlarından aldıklarım ifâde etmişlerdir. Çoğunluk poliklinikte tedavilerine ilişkin bilgi verildiğini ifade ettiği halde; eve giderlerken % 34,7'si HRT hakkında bilgilerini yetersiz bulduğunu belirtmiştir. HRT' den bekledikleri yararlan araştırma grubunun % 70'i sıcak basması ve terleme, sinirlilik ve gerginlik, kemik ve eklem ağrılarını geçirmesi olarak ifâde etmişlerdir. Kadınların büyük bir kısmının HRT' nin yan etkilerini bilmediği belirlenmiştir. Kendi bildirimlerine göre tedaviye devam edilmesi gereken süre ile devam etmeyi düşündükleri süre arasında farklılıklar bulunmuştur. Araştırmanın yapıldığı poliklinikte kadınların HRT dışında yaşam biçimleri ve beslenmeleri açısından yapmalan gerekenler hakkında bilgilendirildikleri ancak bu bilgilerin verildiği ortamın uygun olmadığı belirtilmiştir. Çalışanlarla çalışmayanların menopoz yakınmaları, ilacın kullanım şeklim bilme durumu ile öğrenim durumu, sigara kullanımı ile menopoz yaşı, menarş yaşı ile menopoza giriş yaşı, HRT'nin yan etkisine ilişkin görüş durumu ile HRT' ne devam edilmesi düşünülen süre durumu, öğrenim durumu ile menopozu tanımlama durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanamamıştır. Öğrenim durumu ile tedaviye devam edilmesi düşünülen süre arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Klimakterik dönemde kadınlara HRT hakkında yeterli bilgi verilmesi ve danışmanlık yapılması, tedavinin sürekliliğim ve yararım sağlayacaktır. HRT kullanımı açısından bilgiye dayalı onandan doğrultusunda planlama yapılması, tetkiklerin öneminin vurgulanması, ilacın bırakılma zamanının ve neden bırakıldığının araştırılması gerekmektedir. Yine HRT dışında menopozal yakınmalar ile başedebilmek için ne tür yaşam biçimi değişiklikleri yapılması gerektiği açıkça belirtilmelidir. Anahtar Sözcükler: Danışmanlık, hormon replasman tedavisi, menopoz, kadın sağlığı 97 SUMMARY Evaluation of Perception and information of Women to Whom Hormon Replacement Therapy Prescribed for the First Time at Kırşehir Maternal Hospital This research comprises women who applied to the obstetric polyclinic of Kırşehir Maternal Hospital where hormon replacement therapy ( HRT) prescribed for the first time. Study group consists 150 women. The data was collected with the application of the questionnaire form with face to face interview technique. Percentage values and chi-square tests were used for statistical evaluation. Most of the women consisted the study group were between 46-55 years old, primary school graduated, married and unemployed. Most of them had applied to the obstetric policlinic with the complaints such as; flushing, sweating, tension and boredom, irritability, forgetfulness, disorders of menstrual period. İt has been found that HRT was recommended to almost all of the study group(to 146 subjects from 150). Doctor had decided to the HRT application for the 90,7 % of the study group and none of them's opinions were asked about. Menopause has been defined as `the end of menstruation or not menstruating` by 72,7 % of the study group and 4 % reported that they did not have any idea about the meaning. Most of the study group have known HRT use during the menopause period and their information resources were reported as friends, relatives and mass media. Most of the women mentioned that they were informed about their treatment though 34,7 % of them felt as if they didn't know much about HRT while departing from the hospital. Benefits expected from HRT were reported as to get over flushing, sweating, irritation, tension, bone and joint aches by the 70 % of the study group. It has been found that most of the women didn't know the side- effects of HRT. Self reported necessary treatment periods and self reported estimated treatment periods were different. It has been found that study group was informed about the necessary life style and nutritional changes. But the setting where information provided was reported as inappropriate. No statistically significant relation was found between the employed and unemployed's menopause complaints, between the smoking situation and menopause age, between the menarche age and menopause age, between the idea about side- effects of HRT and the estimated period of HRT use, educational state and description of menopause. A statistically significant relation was found between the educational state of the study group estimated period of HRT use. Providing sufficient information about HRT and counselling at the climacteric period would effect the benefits and continuity of the treatment. Treatment plans has to be made according to women's informed choice, importance of the tests has to be mentioned, the giving up time and reasons of giving up should be examined. And necessary life style changes to over come menopause complaints should also be explained clearly. 98 121

99 ÖZET Keçören İlçesi `Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli öğretmenlerde Tükenmişlik Darama` Araştırması Bu çalışmanın amacı, Ankara İli Keçiören İlçesi'ndeki genel liseler ile teknik-ticaret- meslek lisesi öğretmenlerinin yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, hizmet sûresi ve sosyo-ekonomik düzey gibi değişkenlere göre tükenmişlik düzeyinin saptanması ve karşılaştırılmasıdır. Tanımlayıcı olan araştırmanın evrenini, Keçiören İlçesi'ndeki 13 genel lisede görev yapan 838 öğretmen ve 7 teknik-ticaret-meslek lisesinde görev yapan 624 öğretmen olmak üzere toplam 1462 öğretmen oluşturmaktadır. Sistematik örnekleme yöntemi ile seçilen 366 öğretmen araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve sosyodemografik bilgilerin yer aldığı soru formlarının öğretmenlere gözlem akında uygulanmasıyla toplanarak, SPSS programında analiz edilmiş, istatistiksel analizde t testi, tek yönlü varyans analizi testi, tekrarlı ölçümler için varyans analizi testi kullanılmıştır. Araştırma grubunun genel tükenmişlik (GT) puanlan açısından, yaş, toplam hizmet süresi, öğretmenlik yapmalarının temel nedenleri, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, mesleği uygulamadaki verim düzeyi, mesleki geleceği değerlendirme, çalışma ortamından memnun olma, üstlerinden takdir görme durumu, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması, eğitim sisteminden memnun olma durumu, aylık net gelir ve geleceğe ilişkin görüş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Duyarsızlaşma (D) ak ölçeği puanlan açısından, yaş, öğretmenlik yapmalarının temel nedenleri, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, mesleği uygulamadaki verim düzeyi, mesleki geleceği değerlendirme, çalışma ortamından memnun olma, üstlerinden takdir görme durumu, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması, ortalama sınıf mevcudu, eğitim sisteminden memnun olma durumu ve100 Kişisel başarı (KB) ah ölçeği puanlan açısından, yaş, toplam hizmet sûresi, çocuk sayısı, öğretmenlik yapmalarının temel nedenleri, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, mesleği uygulamadaki verim düzeyi, mesleki geleceği değerlendirme, çalışma ortamından memnun olma, üstlerinden takdir görme durumu, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması, aylık net gelir ve geleceğe ilişkin görüş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Duygusal tükenme (DT) alt ölçeği puanlan açısından, yaş, öğretmenlik yapmalannın temel nedenleri, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, mesleği uygulamadaki verim düzeyi, mesleki geleceği değerlendirme, çalışma ortamından memnun olma, üstlerinden takdir görme durumu, mesleğin toplumda hak ettiği yeri bulması, eğitim sisteminden memnun olma durumu ve geleceğe ilişkin görüş gruplan arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bağımsız değişkenlerin alt gruplarına göre, tükenmişlik alt boyut düzeyleri karşılaştınldığında; toplam hizmet süresi 21 yıl ve daha fazla olanlann, çalışılan kurumdaki hizmet süresi 16-20 yıl olanlann, mesleki veriminin `çok iyi` ya da `fena değil` olarak belirtenlerin, mesleki gelecek açısından kendilerini `çok iyi` değerlendirenlerin, üstlerinden `her zaman` takdir gördüğünü belirtenlerin, meslek değiştirmeyi planlayanlann duygusal tükenme (DT), kişisel basan (KB) ve duyarsızlaşma (D) puan ortalamalan arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Araştırmada saptanan sonuçların her birinin ayrıntılı araştırmalarda irdelenmesi, konuya daha geniş bir açılım getirebilecektir. Anahtar Sözcükler : Tükenmişlik, Öğretmenler. Maslach Tükenmişlik Ölçeği 101 SUMMARY `Burnout Among High School Teachers Who Work la Keçiören County**.Teachers Who Work Id General-Technical-Trade and Vocational High Schools. The main purpose of the study is to determine the burnout levels of teachers who work in Keçiören County's general, technical, trade and vocational high schools and to compare burnout scores according to variables like age, sex, marital status, number of children, working duration and socio-economic status. The universe of the descriptive study constitutes 1462 teachers, 838 of which work in 13 general high schools and 624 of which work in 7 technical-trade-vocational high schools located in Keçiören County. With systematic sampling method 366 teachers has been chosen to the sample. Data has been collected by applying the questionnaire (Maslach Burnout Inventory & form for sociodemographic characteristics) to the sample group by the researcher in interviews. The data has been analysed with SPSS. For statistical evaluation t test, oneway variance analysis and for repeated measurements variance analysis have been used. According to general burnout scale scores of the study group; statistically significant differences have been found amongst age, total working duration, main reason of practising the profession, choosing the profession by will, self-evaluation on the appropriateness of the profession to the teacher, efficiency level of practising profession, evaluation of future of the profession, satisfaction with the working environment, recognition of the uppers, social acceptence of the profession, satisfaction from the educational system, pure monthly income and perception the future groups. According to depersonalization subscale scores of the study group; statistically significant differences have been found amongst age, main reason of practising the profession, choosing the profession by will, self-evaluation on the appropriateness of the profession to the teacher, efficiency level of practising the profession, evaluation of future of the profession, satisfaction with the working environment, recognition of the uppers, social acceptence of the profession, average number of class participants102 satisfaction with the educational system and perception the future groups. According to personal accomplishment subscale scores of the study group; statistically significant differences have been found amongst age, total working duration, number of children, main reason of practising the profession, choosing the profession by will, self-evaluation on the appropriateness of the profession to the teacher, efficiency level of practising the profession, evaluation of future of the profession, satisfaction with the working environment, recognition of the uppers, social acceptence of the profession, pure monthly income and perception the future groups. According to emotional exhaustion subscale scores of the study group; statistically significant differences have been found amongst age, main reason of practising the profession; choosing the profession by will, self-evaluation on the appropriateness of the profession to the teacher, efficiency level of practising profession, evaluation of the future of the profession, satisfaction from the working environment, recognition of the uppers, social acceptence of the profession, satisfaction from the educational system and perception the future groups. A statistically significant difference has been found between emotional exhaustion, personal accomplishment, depersonalization average scale scores according to burnout subgroup levels and subgroups of independent variables; those whose total work duration has been 21 years or more, those whose working duration in the instution has been 16-20 years, those who has been reported their professional efficiency as `very good` or `not bad`, those who reported themselves `very good` from the point of view of professional future, those who reported `always` recognition from the uppers, those who plan changing the profession. To clarify the subject; findings of the study has to be further investigated with different studies. Key Words: Burnout, Teachers, Maslach Burnout Inventory 12114

ÖZET Üç Farklı Nitelikteki Lise ikinci Sınıf Öğrencilerinin Riskli Davranışlarının Değerlendirilmesi ( Ankara - Keçiören ) Bu çalışmanın amacı; 14-18 yaş grubundaki gençlerin riskli davranışlarının boyutunu saptamak, okul sağlığı çalışmalarına dikkat çekerek, yapılacak sağlık eğitimi programlarına ışık tutmaktır. Araştırma evrenini; Ankara İli, Keçiören İlçesindeki üç farklı nitelikteki lisenin 2. Sınıfına devam etmekte olan 580 öğrenci oluşturmaktadır. Örneklem grubuna sınıf listelerinden kura yöntemiyle o sınıfın 1/3 sayısına ulaşıncaya dek seçim yapılarak 184 öğrenci alınmıştır. Veriler, öğrencilere araştırmacı tarafından 24 Mayıs- 15 Haziran 1999 tarihinde gözlem altında anket uygulamasıyla toplanarak, SPSS programında analiz edilmiş olup, istatistiksel analizde X 2 (Ki-kare) önemlilik testi kullanılmıştır. Öğrencilerin yaş ortalaması 16,35 olup, % 44,6' sının kız, % 55,4' ünün erkek olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin % 58,2'sinin fiziksel etkinlik yapmadığı, büyük çoğunluğunun kendileri ve çevresindeki insanları tehlikeye sokabilecek riskli davranışlarda bulundukları saptanmıştır. Riskli davranışlardan fiziksel etkinlik yönünden kız ve erkek cinsler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu, farkın erkek öğrencilerden kaynaklandığı saptanmıştır. Bisiklet, motorlu araç kullanma ve alkollü sürücünün aracında yolculuk yapma gibi riskli davranışları daha çok erkek öğrencilerin yaptığı, ancak öğrencilerin büyük çoğunluğunun araç kullanırken ve arka koltukta otururken emniyet kemeri takmadıkları, kız ve erkek öğrenciler arasında bu açıdan istatistiksel olarak farklılık olmadığı saptanmıştır. Öğrencilerin; % 21,4'ünün düzenli olarak sigara, % 52,5' inin son bir ay içinde alkollü içki içtiği, kızların % 56,1' inin, erkeklerin % 58,8' inin alkollü içki denediği saptanmıştır. Fakat alkollü içki deneme, son bir yıl içinde alkollü içki içme ve düzenli olarak sigara içme açısından kız ve erkek öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanamamıştır. Öğrencilerin % 42,9' unun CYBH' lerden yalnızca birini bildiği ve en çok bilinen hastalığın AİDS olduğu, CYBH' lerin erken belirtilerini ise % 80' e yakınının bilmediği saptanmıştır. Öğrencilerin % 80,3' ü son bir yılda kavga ettiği, erkek öğrencilerin kavga eğilimlerinin daha fazla olduğu, kızların kavga konusunda daha duygusal oldukları, erkeklerin sert tepkiler verebileceği, kavga etmelerini engelleyen en önemli nedenin çevrenin düşüncesi olduğu saptanmıştır. Her iki grupta arkadaşları önünde hakaret edilir ya da vurulursa kavga edebileceğini belirtmiştir. 62Öğrencilerin büyük bir kısmının taciz konusunda çekimser kalarak diğer (açıklamasız) seçeneğini işaretlemiş oldukları saptanmış, kızların % 11,4' ü, erkeklerin % 7,8' i okulda cinsel tacize maruz kaldığını belirtmiştir. Öğrencilerin; % 87' sinin son bir ay içerisinde kendini üzgün ve ümitsiz hissettiği saptanmıştır. Çalışmaya alınan grupta ciddi olarak intiharı düşünmek açısından kız öğrencilerden kaynaklanan farklılık saptanmış olup, ciddi olarak intiharı denemek açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Her iki grupta da öğrenciler evde ya da okulda stres atmanın kendileri için zor olduğunu belirtmişlerdir. Öğrencilerin büyük çoğunluğu riskli davranışlarla ilgili ders almadıklarını belirtmişler, ders alan öğrencilerle almayanlar arasında riskli davranışlar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanamamıştır. Son bir yıl içinde alkol alan öğrencilerle almayanlar arasında kavga etme, ciddi olarak intiharı düşünme ve intiharı deneme yönünden istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Araştırmada saptanan riskli davranışların her birinin ayrıntılı araştırmalarla irdelenmesi, konuya daha geniş bir açılım getirebilecektir. Anahtar Sözcükler: Adölesan, Riskli Davranış, Sağlık, Sağlık Eğitimi. 63 ABSTRACT Evaluation of Risky Behaviors of Three Different High School's Students (Ankara - Keçiören ) The purpose of the study is to determine the dimension of risky behaviors of young people in 14-18 age group and to shed light on the health education programs to be applied by drawing attention to school health practises. Survey population consisted of 580 students attending 2nd Class of three high schools with different characteristics in Keçiören sub-province of Ankara Province. With selection being made by drawing lots from class lists until one-third of the students in that class is reached, 184 students were taken into the sample group. Data were collected by the researcher by subjecting the students to a questionnaire under observation on 24 May - 15 June 1999, and analyzed with SPSS program. X2 (chi-squared) significance test was used in the statistical analysis. Average age of the students was 16.35, 44.6 % of the students were girls, 55.4 % were boys. It was found that 58.2 % of the students did not engage in physical activity, that a big majority of them engaged in risky behaviors that could endanger themselves and the people around them. It was found that there was a statistically significant difference between the girls and boys from the standpoint of physical activity, which is one of the risky behaviors, and that the difference stemmed from the boy students. It was found that it was the boy students who engaged more in such risky behaviors as using a motor vehicle and traveling in the vehicle of a driver who has taken an alcoholic drink, that, however, a big majority of the students did not fasten safety belts while driving a car and while sitting on the back seat, that there was no statistical difference between the girls and boys students. It was found that, of the students, 21.4 % regularly smoked, 52.5 % took alcoholic drinks and 56.1 % of the girls and 58.8 % of the boys at least once tried an alcoholic drink. But no statistically significant difference was found between girls and boys from the standpoint of trying an alcoholic drink, having an alcoholic drink and regular smoking in the last year. It was found that only one of the sexually transmitted diseases was known by 42.9 % of the students, that AIDS was the most known, that 79.6 % of them did not know the early symptoms of the sexually transmitted diseases. It was determined that 80.3 % of the students engaged in a fight in the last year, that girls are more emotional towards fighting, that boys could exhibit harsh reactions, that the judgment of those around them was the most important reason that prevented them from engaging in a fight. Both groups stated that they could engage in a fight if insulted or hit in front of others, especially friends. While a big majority of the students marked the `other` (no explanation) choice, 11.4 % of the girls and 7.8 % of the boys stated that they were sexually harassed at the school. It was found that 87 % of the students felt themselves sad and hopeless in the last month. A difference in favor of girls was found from the standpoint of 64thinking of suicide in earnest, and no statistically significant difference was found between the groups from the standpoint of trying suicide in earnest. The students in both groups stated that it was difficult for them to rid themselves of stress at home or at school. A big majority of the students stated that they had not taken any training dealing with risky behaviors. No statistically significant difference was found between the students who had taken training and those who had not, from the standpoint of risky behaviors. A statistically significant difference was found between the students who had had an alcoholic drink and those who had not in the last year from the standpoint of fighting, thinking of suicide and trying suicide in earnest. Further studies on each of the risky behaviors found in this study could shed more light on the subject. Key Words: Adolescent, Risky Behavior, Health, Health Education 65 876