1. Wymiana wirtualna w nauczaniu j?zyka polskiego jako obcego na poziomie A1 ? polsko-w?oskie studium przypadku Virtual exchange in teaching Polish as a foreign language at A1 level ? a Polish-Italian case study
- Author
-
PIECZKA, ANNA MARIA
- Subjects
insegnamento delle lingue straniere assistite da computer ,poziom A1 ,key competences ,język polski jako obcy ,glottodidattica del polacco ,scambio virtuale ,telecooperazione ,polacco come lingua straniera ,livello A1 ,competenze chiave ,Settore L-LIN/21 - Slavistica ,computer assisted language learning ,Polish glottodidactics ,virtual exchange ,telecollaboration ,Polish as a foreign language ,A1 level ,nauczanie języków obcych wspomagane komputerowo ,glottodydaktyka polonistyczna ,wymiany wirtualne ,telewspółpraca ,kompetencje kluczowe - Abstract
Wymiana wirtualna w nauczaniu j?zyka polskiego jako obcego na poziomie A1 ? polsko-w?oskie studium przypadku W dzisiejszym zglobalizowanym ?wiecie konieczne jest kszta?cenie nie tylko umiej?tno?ci podstawowych, takich jak czytanie, pisanie, liczenie, zdolno?ci techniczne czy znajomo?? j?zyk�w obcych, ale tak?e tych bardziej z?o?onych, jak przedsi?biorczo??, krytyczne my?lenie, kompetencje mi?dzykulturowe i obywatelskie, zdolno?? rozwi?zywania problem�w i uczenia si? oraz umiej?tno?ci w zakresie technologii cyfrowych. Jedn? z kompetencji kluczowych w edukacji XXI wieku niezmiennie pozostaje umiej?tno?? pos?ugiwania si? j?zykami obcymi, kt�ra ? jak ka?da dziedzina edukacji ? powinna odpowiada? na aktualne potrzeby m?odych ludzi. Jako ?e kontakty mi?dzy nimi zachodz? ju? nie tylko w spos�b bezpo?redni, ale cz?sto tak?e przez internet, ich kszta?cenie powinno uwzgl?dnia? r�wnie? ten czynnik. Wymiany wirtualne ? okre?lane tak?e jako telewsp�?praca, mi?dzykulturowa wymiana online, e-tandem czy teletandem ? s? jedn? z form nauczania j?zyk�w obcych wspomaganego komputerowo (CALL), kt�ra wydaje si? adekwatna do potrzeb ucz?cych si? w XXI wieku. Wymiany wirtualne definiowane s? jako forma kszta?cenia obejmuj?ca zaanga?owanie grup student�w w mi?dzykulturow? interakcj? i wsp�?prac?, odbywaj?ce si? online z partnerami z odmiennych kulturowych kontekst�w lub lokalizacji geograficznej pod przewodnictwem nauczycieli lub/i przygotowanych do tego celu facylitator�w. Prowadzone w ostatnich dekadach badania naukowe potwierdzaj? liczne korzy?ci p?yn?ce z udzia?u w tego typu projektach. Nale?? do nich mi?dzy innymi wzrost kompetencji mi?dzykulturowych i j?zykowych, rozw�j umiej?tno?ci cyfrowych, zwi?kszenie umiej?tno?ci pracy w grupie oraz pozytywny wp?yw na autonomi? uczniowsk?. Uczestnikami wi?kszo?ci opisywanych w literaturze projekt�w telewsp�?pracy s? uczniowie na zaawansowanym lub ?redniozaawansowanym poziomie bieg?o?ci j?zykowej, a j?zyki b?d?ce przedmiotem wymiany nale?? do grupy najcz??ciej nauczanych j?zyk�w w Europie ? przewa?nie jest to angielski, cz?sto niemiecki, hiszpa?ski i francuski, a nierzadko tak?e w?oski. Istnieje jednak niewiele bada? nad zastosowaniem wymian wirtualnych w dydaktyce j?zyk�w rzadko nauczanych, a jedynym przyk?adem telewsp�?pracy, w kt�rej studenci pos?ugiwali si? j?zykiem s?owia?skim na poziomie pocz?tkuj?cym s? projekty prowadzone przez rusycystk? Liudmil? Klimanov?. Niniejsza praca doktorska jest pr�b? kontynuacji wysi?k�w tej badaczki, zmierzaj?cych do wype?nienia luki w literaturze odno?nie bada? nad telewsp�?prac?, w kt�rej wykorzystuje si? j?zyk z grupy rzadko nauczanych ? w tym przypadku j?zyk polski ? na poziomie pocz?tkuj?cym. Autorka stawia sobie za zadanie ukazanie wymian wirtualnych jako nowoczesnej formy nauki odpowiadaj?cej na potrzeby dzisiejszej edukacji, a tak?e szczeg�?owe przedstawienie ich zastosowania w dydaktyce j?zyka polskiego jako obcego na poziomie pocz?tkuj?cym. Do cel�w naukowych pracy, osi?ganych za pomoc? analizy ?rodk�w leksykalnych stosowanych przez student�w podczas projektu, nale?y stwierdzenie, jakie teorie uczenia si?/akwizycji j?zykowej maj? zastosowanie w procesie dydaktycznym prowadzonym w ramach wymian wirtualnych. Kolejnym celem naukowym ? zrealizowanym poprzez analiz? tre?ci kulturowych przekazywanych przez partner�w projektu ? jest okre?lenie, na ile propozycje programowe w zakresie nauczania kultury w dydaktyce j?zyka polskiego jako obcego s? adekwatne dla uczenia si? w ?rodowisku online. Celem dysertacji o charakterze dydaktycznym jest natomiast opracowanie programu telewsp�?pracy, adekwatnego dla pocz?tkuj?cych ucz?cych si? j?zyka polskiego jako obcego. Podstaw? dla prezentowanych bada? s? trzy projekty polsko-w?oskiej telewsp�?pracy, przeprowadzone kolejno w latach 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021 pomi?dzy ucz?cymi si? j?zyka polskiego na Uniwersytecie w Turynie a studentami j?zyka w?oskiego na Uniwersytecie Marii Curie-Sk?odowskiej w Lublinie na poziomie A1. Omawiana rozprawa doktorska sk?ada si? z siedmiu rozdzia?�w, z kt�rych trzy pierwsze tworz? cz??? teoretyczn?, trzy kolejne stanowi? cz??? badawcz?, a ostatni rozdzia? ma charakter podsumowuj?cy. W Rozdziale I nakre?lono teoretyczne podstawy pracy ? om�wiono status glottodydaktyki jako dziedziny naukowej oraz miejsce, jakie zajmuje w niej glottodydaktyka polonistyczna. To w jej obszarze mieszcz? si? przedstawione w dysertacji rozwa?ania. Nast?pnie pokr�tce om�wione zosta?y najwa?niejsze teorie akwizycji j?zykowej i uczenia si?, kt�re maj? wp?yw na aktualny stan dydaktyki j?zykowej. W Rozdziale II opisano, jak uczenie si? j?zyk�w obcych ? poprzez udzia? w wymianach wirtualnych ? odpowiada na wyzwania edukacji XXI wieku. Przedstawiono zestaw kompetencji niezb?dnych ucz?cym si? we wsp�?czesnym ?wiecie, ze szczeg�lnym uwzgl?dnieniem umiej?tno?ci j?zykowych, cyfrowych, osobistych, spo?ecznych i w zakresie uczenia si? oraz mi?dzykulturowych, poniewa? to one rozwijane s? w projektach opartych na telewsp�?pracy. Te ostatnie sta?y si? te? przyczynkiem do rozwa?a? na temat dydaktyki kultury w nauczaniu j?zyk�w obcych, szczeg�lnie w kontek?cie nauczania j?zyka polskiego jako obcego. Poruszono r�wnie? kwesti? kompetencji koniecznych nauczycielom w XXI wieku oraz zestawu umiej?tno?ci potrzebnych do skutecznej koordynacji wymian wirtualnych. Celem Rozdzia?u III jest przedstawienie miejsca wymian wirtualnych w nauczaniu wspomaganym komputerowo. Zaprezentowano w nim histori? i definicje tej dziedziny, a tak?e ukazano jej znaczenie w nauczaniu j?zyka polskiego jako obcego. Dalsz? cz??? rozdzia?u po?wi?cono zagadnieniom zwi?zanym bezpo?rednio z telewsp�?prac? ? om�wiono definicje i chronologi? rozwoju tej formy nauki, a nast?pnie tematyk? projektowania wymian wirtualnych. Nakre?lono og�ln? typologi? tego rodzaju projekt�w, ich poszczeg�lne etapy oraz charakterystyczne dla nich zadania wraz z kryteriami ich tworzenia. Zwr�cono r�wnie? uwag? na niewielk? liczb? aktywno?ci dost?pnych dla ucz?cych si? j?zyk�w obcych na poziomie pocz?tkuj?cym w?r�d materia?�w skierowanych do nauczycieli-koordynator�w telewsp�?pracy. Zaprezentowano tak?e zestaw cz?sto stosowanych narz?dzi w projektach wymian wirtualnych oraz typologi? wyzwa? i problem�w, jakie towarzysz? ich planowaniu i implementacji. Rozdzia? IV ma charakter wprowadzenia do cz??ci badawczej. Przedstawiono w nim og�lne informacje na temat trzech zrealizowanych przez autork? polsko-w?oskich projekt�w wymian wirtualnych oraz oparty o nie projekt badawczy. Okre?lono w nim cele wdro?enia telewsp�?pracy do nauczania j?zyka polskiego jako obcego na Uniwersytecie w Turynie oraz cele zaplanowanego badania wraz z przegl?dem literatury przedmiotu. Om�wiono r�wnie? kontekst edukacyjny nauki j?zyk�w obcych na obu uniwersytetach bior?cych udzia? w projekcie, a tak?e czynniki wp?ywaj?ce na jego organizacj?. W ostatniej cz??ci rozdzia?u zaprezentowano og�ln? charakterystyk? przeprowadzonych projekt�w polsko-w?oskiej wymiany wirtualnej, a tak?e umotywowano wyb�r studium przypadku jako nadrz?dnej metody badawczej przyj?tej w pracy. Rozdzia? V po?wi?cono przedstawieniu wynik�w badania wst?pnego w oparciu o dane pochodz?ce z pierwszej edycji polsko-w?oskiej telewsp�?pracy, przeprowadzonej w roku akademickim 2018/2019. Nakre?lono kwestie bezpo?rednio dotycz?ce implementacji projektu ? koordynator�w, uczestnik�w, programu i zastosowanych narz?dzi ? a tak?e te zwi?zane z wst?pnym projektem badawczym: przyj?t? metodologi? oraz pytania badawcze, maj?ce na celu ocen? adekwatno?ci stopnia trudno?ci zaproponowanych zada? do poziomu j?zykowego wykonuj?cych je student�w, ewaluacj? wykorzystanych narz?dzi oraz identyfikacj? przyczyn problem�w wynik?ych podczas realizacji telewsp�?pracy. W tym celu zastosowano r�wnocze?nie kilka metod badawczych, z zachowaniem zasady triangulacji danych: obserwacje prowadzone przez autork? dysertacji w czasie trwania projektu, badanie ankietowe zrealizowane po jego zako?czeniu w?r�d w?oskich uczestnik�w oraz analiz? ilo?ciowo-jako?ciow? materia?u j?zykowego, na kt�ry sk?ada?y si? wszystkie wypowiedzi student�w zgromadzone podczas wymiany wirtualnej. Zestawienie danych uzyskanych za pomoc? przywo?anych powy?ej metod badawczych pozwoli?o na szczeg�?ow? ewaluacj? ka?dego zadania wymiany oraz na udzielenie odpowiedzi na postawione wcze?niej pytania badawcze. W efekcie stwierdzono, ?e narz?dzia cyfrowe zosta?y dobrane adekwatnie do wykonywanych aktywno?ci, a wynik?e podczas telewsp�?pracy problemy spowodowane by?y niewystarczaj?c? ilo?ci? czasu przeznaczon? na projekt oraz niedoskona?o?ciami w systemie jego koordynacji. Ponadto dwa zadania okaza?y si? zbyt trudne dla student�w pod wzgl?dem j?zykowym. Dodatkowo stwierdzono, i? w ich odczuciu udzia? w wymianie wirtualnej pozwoli? na poznanie nowego s?ownictwa w j?zyku polskim oraz przyczyni? si? do wzrostu poziomu wiedzy na temat ?ycia w Polsce i kultury polskiej. Wnioski z przeprowadzonej analizy pos?u?y?y do udoskonalenia projektu polsko-w?oskiej telewsp�?pracy w kolejnych dw�ch edycjach. Do najistotniejszych modyfikacji nale?a?y: wyd?u?enie czasu trwania wymiany, zmiana modelu koordynacji projektu oraz usuni?cie niekt�rych zada? i zast?pienie ich nowymi. W Rozdziale VI przedstawiono drug? i trzeci? edycj? polsko-w?oskiej telewsp�?pracy, zrealizowane w latach 2019/2020 i 2020/2021, oraz przeprowadzone w oparciu o nie badanie g?�wne. Dokonano w nim weryfikacji przytoczonych opinii student�w na temat korzy?ci wyniesionych z wymiany wirtualnej oraz analizy ?rodk�w leksykalnych u?ywanych w projekcie i tre?ci kulturowych zawartych w wypowiedziach uczestnik�w. G?�wnym celem projektu badawczego by?o stwierdzenie, jakie teorie akwizycji j?zykowej i uczenia si? mog? znale?? swoje zastosowanie w nauczaniu za pomoc? wymian wirtualnych, a tak?e okre?lenie, na ile istniej?ce programy dydaktyki kultury j?zyka polskiego jako obcego s? sp�jne z tre?ciami kulturowymi przekazywanymi sobie przez partner�w w ?rodowisku online. Aby dokona? analizy powy?szych zagadnie? przeprowadzono badanie ilo?ciowo-jako?ciowe, w oparciu o korpus j?zykowy utworzony z wypowiedzi student�w zebranych podczas polsko-w?oskich projekt�w wymian wirtualnych przeprowadzonych w latach 2019/2020 i 2020/2021. Wygenerowane listy frekwencyjne por�wnano ze s?ownictwem wprowadzonym podczas zaj?? uniwersyteckich z j?zyka polskiego jako obcego, co pozwoli?o na stwierdzenie, kt�re ?rodki leksykalne s? utrwalane dzi?ki udzia?owi w wymianie wirtualnej, a kt�re s? dla student�w nowe. Na tej podstawie okre?lono r�wnie? udzia? proces�w imitacji i kreacji w uczeniu si? leksyki w telewsp�?pracy na poziomie pocz?tkuj?cym. W drugiej cz??ci badania oznaczono wszystkie fragmenty wypowiedzi uczestnik�w zawieraj?ce tre?ci kulturowe i na bazie analizy ilo?ciowo-jako?ciowej ustalono, jak cz?sto wyst?puj? one w interakcjach student�w, jakich temat�w dotycz? oraz jakie zadania je wywo?uj?. Nast?pnie okre?lono, na ile odpowiadaj? programom nauczania kultury j?zyka polskiego jako obcego, por�wnuj?c je z kategoriami w nich zawartymi. Uzyskane wyniki pozwoli?y na stwierdzenie, ?e w procesie przyswajania s?ownictwa ucz?cy si? wykorzystuj? zar�wno dzia?ania oparte na imitacji form j?zykowych, jak i na kreacji, tworz?c nowe wypowiedzi z zastosowaniem nieznanych wcze?niej s?�w lub struktur. Rezultaty badania umo?liwi?y r�wnie? pozytywn? weryfikacj? odczu? uczestnik�w na temat korzy?ci j?zykowych i kulturowych z uczestnictwa w wymianie wirtualnej. Ponadto zaobserwowano, ?e tematy kulturowe poruszane przez student�w w du?ej mierze odwo?uj? si? do popkultury, kt�ra przewa?nie nie jest obecna w propozycjach programowych dydaktyki kultury polskiej jako obcej. Rozdzia? VII stanowi podsumowanie przeprowadzonych bada? oraz refleksje na temat zastosowania wymian wirtualnych w nauczaniu j?zyka polskiego jako obcego na poziomie A1. Potwierdzono, i? wymiana wirtualna mo?e by? warto?ciow? form? nauki dla ucz?cych si? j?zyka polskiego na poziomie pocz?tkuj?cym, kt�rzy mimo ograniczonych kompetencji j?zykowych s? w stanie skutecznie wykona? zaproponowane zadania i czerpa? z nich r�?norodne korzy?ci, takie jak rozw�j kompetencji mi?dzykulturowych (g?�wnie w zakresie wiedzy faktograficznej), j?zykowych (poprzez utrwalenie znanych oraz poznanie nowych struktur leksykalno-gramatycznych) oraz cyfrowych (dzi?ki poznawaniu nowych narz?dzi i ich funkcji). Stwierdzono r�wnie?, ?e komplikacje wynik?e podczas realizacji polsko-w?oskiej telewsp�?pracy ukazuj?, ?e poziom j?zykowy uczestnik�w nie wp?ywa na rodzaj trudno?ci, z jakimi mierz? si? ich koordynatorzy. W podsumowaniu dysertacji zawarto uwagi na temat ogranicze? przeprowadzonych bada? oraz wynikaj?ce z nich implikacje na przysz?o??.
- Published
- 2022
- Full Text
- View/download PDF