Search

The objective of this study is to identify the primary determinants that shape agricultural development within the broader context of the regional economy. Using data from 157 online questionnaires collected from managers of food and processing companies in North Macedonia, a principal component analysis is conducted to evaluate the factors of influence. The findings reveal that the factors such as “Regional economy general”, “Regional economy – evaluation of the status” and “Governmental support” have relatively lower impact, while “COVID-19” and “Russia-Ukraine crisis” have a moderate impact. On the other hand, “Regional development – expectations” is perceived as the most influential factor. These results may provide valuable insights for policymakers in devising effective strategies to address regional challenges and foster sustainable agricultural development in the country.

The chapter offers a deep understanding of factors that are operative within tourism development in North Macedonia with regard to the economic regional environment. It develops a thorough understanding of tourism in North Macedonia by involving the collection of multiple sources of evidence and using a range of quantitative analyses. An attempt is made to explain the role of tourism in regional development and growth and its empirical application. New insights are provided as a comparison to selected countries of South and Mediterranean Europe, with an accent on the neighboring countries. Two major research questions are addressed: (1) The nature of tourism in the broader regional economic growth, and (2) The role of tourism in the economic development of North Macedonia. Finally, the discussion focused on stronger integration between the neighbouring countries in the region.

Туризмот од филозофски, но и од практичен аспект, е вредност на природните и материјалните добра. Токму поради тоа, авторите на учебникот по туристичка валоризација и развој прават обид, на студентите од втор и трет циклус студии на Факултет за туризам и бизнис логистика, при Универзитет „Гоце Делчев“ – Штип, односно на студентите од студиските програми по туризам и угостителство, да им ги презентираат главните методолошки прашања на планирањето, вреднувањето и одржливиот развој на туризмот. Исто така, учебникот е наменет и за поширока употреба, односно за сите студенит и за лица кои сакаат да добијат повеќе сознанија за туристичкото планирање, вреднување и одржлив развој на туризмот. Во учебникот се поместени повеќе избрани теми кои се изучуваат во наставните предмети: Просторно и регионално планирање, Туристичко планирање, Туристичка валоризација, Методи и техники за валоризација и Туристички вредности и одржлив развој. Текстот што е презентиран е конципиран во три дела, шест поглавја и четириесет и четири теми.

The paper discusses the prospects of the Open Balkan initiative for the tourism development of North Macedonia. It presents an overview of this political initiative established to improve regional economic collaboration in the Western Balkans. In 2022, North Macedonia, Serbia, and Albania signed a Memorandum of understanding on cooperation in the field of tourism in the Western Balkans to expand the tourism potential of a common tourism market. This study investigates the level of seasonality in terms of overnights of tourists from Serbia, and Albania between 2011-2019. Data for 2020 and 2021 are omitted due to COVID-19 pandemic break. By calculating standard indicators, the research revealed low seasonality and favorable precondition for creating sustainable regional tourism product based on cultural heritage, tradition, gastronomy, and other cultural similarities. The study further outlines the importance of establishing a single tourism market that will contribute to creating a new concept of integrated regional tourism.

Студијата „Туризмот како перспектива за ретконаселените рурални простори во Република Северна Македонија и во регионот на Јужна и Источна Србија“ е резултат на проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“ (2018-2020). Проектот беше дел од програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академијата на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Во оваа глава даден е краток опис на секоја од предложените потенцијални туристички дестинации во однос на природните мотиви, антропогените и етноамбиенталните мотиви, и на комуникациско-рецептивните мотиви. Воедно, прикажана е кратка туристичка валоризација на секоја предлог-дестинација врз основа на оценувањето на пет индикатори за руралниот капитал, кои се однесуваат на: природниот капитал, културниот капитал, инфраструктурниот (физичкиот) капитал, општествениот (човечкиот и организациските фактори) капитал и економскиот капитал.

Студијата „Туризмот како перспектива за ретконаселените рурални простори во Република Северна Македонија и во регионот на Јужна и Источна Србија“ е резултат на проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“ (2018-2020). Проектот беше дел од програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академијата на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Во ова поглавје презентирани се заклучоци и препораки за подобрување на развојните можности на селата, посебно преку планирање и функционална пренамена за туристички развој. Понудените резултати од студијата им овозможуваат на креаторите на развојните политики на двете земји, за локален, регионален и/или за национален туристички, а со тоа економски развој, подобро да ги согледаат сегашната состојба и присутните проблеми од социоекономска и географска природа, и преку соодветни мерки, да понудат нивно надминување со наменско развивање на идентификуваните напуштени рурални простори.

На прв поглед, да се пишува студија за ретко населените рурални простори, проценувајќи ги предусловите за спроведување туристички активности преку споредбена анализа на Република Северна Македонија и Јужна и Источна Србија, изгледа исклучително предизвикувачки. Од една страна, руралните простори во двете земји се соочуваат со исти и/или слични проблеми во функционирањето, како депопулација и екстремни миграциски движења, доведувајќи до деградирање на селата и нивно претворање во ретко населени рурални простори. Од друга страна, поаѓајќи од фактот дека туризмот како мултидимензионална активност нуди сеопфатна ревитализација на просторот, тој се наметна како можност за заживување на руралните простори во кои постои туристички потенцијал. Оттука, преку разгледувањето на оваа проблематика, поаѓајќи од тоа дека постојат исти/или слични трендови во двете земји, се појави идејата за идентификување, селекција и анализирање на ретко населените рурални простори, со можност за туристички развој. Студијата претставува резултат од проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“, реализирана во периодот 2018 – 2020 година. Проектот го реализираа работни тимови составени од професори на Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип (Република Северна Македонија) и истражувачи од Географскиот институт „Јован Цвијиќ“ – Белград (Србија), низ Програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академија на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Поконкретно, студијата претставува збир од шест поглавја, чии автори се членови на работните тимови на Проектот. Притоа, методолошки, се работи за сознанија добиени со комбинација на теоретски труд и емпириска анализа.

Студијата „Туризмот како перспектива за ретконаселените рурални простори во Република Северна Македонија и во регионот на Јужна и Источна Србија“ е резултат на проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“ (2018-2020). Проектот беше дел од програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академијата на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Ова е третото поглавје во кое се разработени генералните напомени за туристичката понуда на руралниот туризам во двете анализирани земји, како и можноста за вклучување на ретко населените рурални простори во туристичката понуда на Република Северна Македонија и во Регионот на Јужна и Источна Србија.

Planning tourism development means preparing the destination for coping with uncertainties as tourism is sensitive to many changes. This study tested two types of artificial neural networks in modeling international tourist arrivals recorded in Ohrid (North Macedonia) during 2010-2019. It argues that the MultiLayer Perceptron (MLP) network is more accurate than the Nonlinear AutoRegressive eXogenous (NARX) model when forecasting tourism demand. The research reveals that the bigger the number of neurons may not necessarily lead to further performance improvement of the model. The MLP network for its better performance in modelling series with unexpected challenges is highly recommended for forecasting dynamic tourism demand.

The aim of the paper is to identify the main factors that affect tourism development of Ohrid (North Macedonia) from the three-pillar sustainability dimension (socio-cultural, environmental and economic). Based on 630 questionnaires collected from residents in January 2020, exploratory factor analysis is conducted to assess residents’ satisfaction with given impacts of tourism. The research revealed positive socio-cultural and economic factors and negative environmental impacts, indicating that Ohrid is practicing neither sustainable, nor responsible tourism development. Despite having legislation and an institutional framework to safeguard Ohrid’s World Heritage property, many serious concerns were noted with regards to the sustainability values. The findings may assist policy makers in establishing tourism planning process and developing sustainable development strategies.

Ракописот е наменет првенствено за студентите кои го изучуваат предметот Економика на Факултетот за туризам и бизнис логистика при Универзитетот „Гоце Делчев“ - Штип. Основна цел е да им помогне на студентите во совладување на најважните економски поими и концепти. Нивото и стилот на обработка на материјата се приспособени кон знаењата и потребите на студентите од додипломските студии. Начинот на појаснување на сите обработени прашања е многу пристапен. Оттука и можноста за користење на овој материјал не само од студентите на Факултетот за туризам и бизнис логистика, туку и пошироко. Имајќи предвид дека е ова прво издание, не е исклучена можноста да има одредени недостатоци, па секоја сугестија и забелешка ќе бидат прифатени со посебно задоволство. Учебникот е напишан со јасен и разбирлив јазик, методолошки структуриран во десет глави кои меѓу себе се надополнуваат. Секој дел започнува со кратко информативно појаснување за точките кои ја обработуваат главната тема. Воедно, поставени се целите на учење кои студентите треба да ги постигнат. Во секоја тема се вклучени примери на решени задачи со цел да ја доближат материјата до студентите. По секоја тема се понудени се прашања за дискусија што им овозможува на студентите да проверат дали ја разбрале наставната материја целосно. Истовремено, дадени се задачи за вежбање со понудено решение за самоконтрола како дополнителна подготовка за полагање колоквиуми. На крајот на ракописот се соодветно нотирани библиографските единици. Учебникот се состои од шест глави кои ги покриваат најзначајните теми кои вообичаено се сретнуваат во литературата од оваа област. Во првата глава се обработени најелементарните економски поими и концепти кои се однесуваат на запознавање со поимот, предметот на проучување и методологијата на Економиката како наука, а воедно се појаснети основните поими за понуда и побарувачка, производна функција, потрошувачка, штедење и инвестиции, пари и бруто-домашен производ. Во втората глава се појаснети поимот и карактеристиките на трошоците заедно со начинот за нивно пресметување. Најважните концепти за управување со средствата се презентирани во третата глава. Четвртата глава ги разработува најважните принципи на составување калкулации, додека петтата глава е во целост посветена на управувањето со квалитетот на економијата. Шестата глава ги разработува основните постулати на Економика на туризам што е од посебно значење бидејќи ракописот е наменет и за студенти кои студираат туризам. За подобноста, значењето и оправданоста на овој труд говори позитивниот извештај на рецензентите. Голема благодарност упатувам до проф. д-р Оливер Филипоски и доцент д-р Владимир Китанов од Факултетот за туризам и бизнис логистика при Универзитетот „Гоце Делчев“ - Штип, кои со своите коментари, предлози и забелешки придонесоа за зголемување на квалитетот на ракописот. Искрено се надевам дека оваа книга ќе им биде од помош на сите студенти кои како определба во своето формално образование се одлучиле да ги осознаат основните економски поими. Одговорноста за сите грешки, пропусти и недостатоци што можат да се пронајдат низ текстот, е само моја.

The study measures the level of seasonality among top six inbound countries in tourism market in North Macedonia. The Gini and Theil indexes, as well as the correlation values for each of the selected countries, are computed and compared to show the differences between them. Overnights of tourists from Albania, Bulgaria, Poland, Serbia, the Netherlands, and Turkey from 2011 to 2019 is the primary variable. The research found that the Netherlands has the greatest seasonality, followed by Poland. The seasonality in neighboring countries (Albania, Bulgaria, and Serbia) is significantly lower. Turkey has been added to this group. The study suggests boosting tourism marketing to Turkey, which has low seasonality and accounts significant portion of total foreign overnights, as well as maintaining a smooth campaign to neighboring countries with lower seasonality. Furthermore, a discussion is open on creating new strategies for attracting tourists from the Netherlands and Poland out of the main season.

На прв поглед, да се пишува студија за ретко населените рурални простори, проценувајќи ги предусловите за спроведување туристички активности преку споредбена анализа на Република Северна Македонија и Јужна и Источна Србија, изгледа исклучително предизвикувачки. Од една страна, руралните простори во двете земји се соочуваат со исти и/или слични проблеми во функционирањето, како депопулација и екстремни миграциски движења, доведувајќи до деградирање на селата и нивно претворање во ретко населени рурални простори. Од друга страна, поаѓајќи од фактот дека туризмот како мултидимензионална активност нуди сеопфатна ревитализација на просторот, тој се наметна како можност за заживување на руралните простори во кои постои туристички потенцијал. Оттука, преку разгледувањето на оваа проблематика, поаѓајќи од тоа дека постојат исти/или слични трендови во двете земји, се појави идејата за идентификување, селекција и анализирање на ретко населените рурални простори, со можност за туристички развој. Студијата претставува резултат од проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“, реализирана во периодот 2018 – 2020 година. Проектот го реализираа работни тимови составени од професори на Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип (Република Северна Македонија) и истражувачи од Географскиот институт „Јован Цвијиќ“ – Белград (Србија), низ Програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академија на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Поконкретно, студијата претставува збир од шест поглавја, чии автори се членови на работните тимови на Проектот. Притоа, методолошки, се работи за сознанија добиени со комбинација на теоретски труд и емпириска анализа. Во првото поглавје, со наслов „Воведни напомени за истражувањето на туристичките перспективи на избраните ретко населени рурални простори во Република Северна Македонија и во Регинот на Јужна и Источна Србија“ (Билјана Петревска и Александра Терзиќ), се презентирани потребата и значењето на проектното истражување, преку подетално појаснување на целите и на истражувачките прашања, како и на применетата методологија. Во второто поглавје, со наслов „Одржлив развој на руралните простори“ (Марија Дробњаковиќ и Александра Терзиќ), појаснети се теоретските основи на концептот на одржлив развој на руралните простори, како и основната концепција на одржлив рурален туризам. Во третото поглавје, кое носи наслов „Туристичката понуда на руралниот туризам во национални рамки: Република Северна Македонија и Регионот на Јужна и Источна Србија“ (Александра Терзиќ, Никола Димитров, Билјана Петревска и Милован Миливојевиќ), разработена се генерални напомени за туристичката понуда на руралниот туризам во двете анализирани земји, како и можноста за вклучување на ретко населените рурални простори во туристичката понуда на Република Северна Македонија и во Регионот на Јужна и Источна Србија. Четвртото поглавје, со наслов „Избрани ретко населени рурални простори со потенцијал за туристички развој“, е носител на резултатите од теренските истражувања во избраните ретко населени рурални простори во двете земји, и тоа во Република Северна Македонија (Билјана Петревска, Никола Димитров и Петар Намичев) и во Регионот на Јужна и Источна Србија (Александра Терзиќ, Марија Дробњаковиќ, Злата Вуксановиќ-Мацура и Милован Миливојевиќ). Притоа, даден е краток опис на секоја од предложените потенцијални туристички дестинации во однос на природните мотиви, антропогените и етноамбиенталните мотиви, и на комуникациско-рецептивните мотиви. Воедно, прикажана е кратка туристичка валоризација на секоја предлог-дестинација врз основа на оценувањето на пет индикатори за руралниот капитал, кои се однесуваат на: природниот капитал, културниот капитал, инфраструктурниот (физичкиот) капитал, општествениот (човечкиот и организациските фактори) капитал и економскиот капитал. Во петтото поглавје, насловено како „Споредбена анализа на туристичките потенцијали на слабо населените рурални простори: Република Северна Македонија и Регионот на Јужна и Источна Србија“ (Александра Терзиќ), сублимирани се заедничките проблеми констатирани при теренското истражување. Воедно, посочени се конкретни можности за туристички активности во анализираните рурални дестинации во двете земји. Студијата е завршена со шестата глава со наслов „Заклучни согледувања од истражувањето на туристичките перспективи на избраните ретко населени рурални простори во Република Северна Македонија и во Регионот на Јужна и Источна Србија“ (Александра Терзиќ и Билјана Петревска). Студијата може да се набљудува како дополнување на научната мисла што ја разработува оваа проблематика, но и како концепт кој нуди објективни, реални и практични погледи и препораки за подобрување на развојните можности на селата, посебно преку планирање и функционална пренамена за туристички развој. Главната новина е во тоа што се анализирани напуштени и ретко населени села во двете земји кои или се слабо туристички афирмирани или воопшто не се афирмирани, а со тоа и соодветно туристички валоризирани. Така, понудените резултати од студијата им овозможуваат на креаторите на развојните политики на двете земји, за локален, регионален и/или за национален туристички, а со тоа економски развој, подобро да ги согледаат сегашната состојба и присутните проблеми од социоекономска и географска природа, и преку соодветни мерки, да понудат нивно надминување со наменско развивање на идентификуваните напуштени рурални простори. Се разбира, студијата не претендира на сеопфатност, така што, несомнено, постојат прашања кои може дополнително да бидат вклучени во следните анализи или, пак, пошироко да бидат разработени, што останува за некое следно истражување. Останува фактот дека студијата има големо апликативно значење како единствена со споредбени анализи на социоекономските, демографските и географските податоци на избрани, атрактивни, туристички простори, во двете соседни земји поттикнувајќи интересна тема за заживување и ревитализирање на ретко населените рурални простори.

Студијата „Туризмот како перспектива за ретконаселените рурални простори во Република Северна Македонија и во регионот на Јужна и Источна Србија“ е резултат на проектното истражување „Процена на предусловите за туристички активности во руралните напуштени простори – Компаративна студија меѓу Македонија и Србија“ (2018-2020). Проектот беше дел од програмата за меѓуакадемиска соработка на Македонската академијата на науките и уметностите – МАНУ и Српската академија на науките и уметностите – САНУ. Во ова прво поглавје, со наслов „Воведни напомени за истражувањето на туристичките перспективи на избраните ретко населени рурални простори во Република Северна Македонија и во Регинот на Јужна и Источна Србија“ (Билјана Петревска и Александра Терзиќ), се презентирани потребата и значењето на проектното истражување, преку подетално појаснување на целите и на истражувачките прашања, како и на применетата методологија.

Geothermal energy resources have been used several thousand years ago for many purposes, but mainly for health and wellness treatments. Many hot springs have come and gone over time, yet many are still unrevealed and unused. The aim of the paper is to put some insights into new and less-known geothermal locations dispersed over the territory of North Macedonia, along with their potential for developing new spa tourism resorts. Based on a content analysis of various documents related to geothermal energy, the research applied the expert’s judgment and proposed a map presenting new geothermal resources. As such, new potential for more extended spa tourism occurs, which may be successfully implemented for developing modern and attractive tourist locations. Finally, the paper suggests many recommendations for better understanding the complexity of the power that geothermal energy has, but only if been adequately implemented in planning the spa tourism development.

Aim: The study makes an in-depth analysis of created images and perceptions of young adults on cultural heritage dating from the Ottoman period. The aim is to identify students’ general attitude on the opportunities to apply the Ottoman heritage for tourism development and include North Macedonia in the Ottoman cultural route. Method: The research investigates the perception of students (age 18-28) on (i) Personal association to Ottoman heritage (OH); (ii) Assessment of OH in North Macedonia; (iii) Specific perception about the OH; and (iv) Establishment of a cultural route of OH in North Macedonia. The analysis is based on an online survey of 172 students during January-February 2021. Statistical evaluation is performed by calculating descriptive statistics and nonparametric tests. Findings: The findings indicate low awareness and interest about OH and not having a clear attitude regarding the actual condition of OH and giving support to the development of a cultural route based on OH in Europe (including North Macedonia). Results And Suggestions: The study informs tourism policymakers about the young adults’ perception and created images on cultural assets belonging to others, and how to manage them in the line of improving tourism development of North Macedonia. Limitation: Several factors may serve as a starting point for future work, like small sample size, a narrow focus of an investigation, and a small set of indicators. Practical Implications (If Applicable): The findings may serve as a valuable starting point in creating tailor-made new strategic approaches that may boost modest cultural tourism development in the country. Originality: The research is a rare attempt to screen and identify the perception of the young population on creating images of OH and its application in tourism development.

Rapid tourism growth may negatively affect the sustainability of the destination and disrupt the life of local residents. This paper explores the direct and indirect connections among tourism impact factors in the area of sustainability. Exploratory factor analysis is conducted in order to assess the underlying dimension of residents' satisfaction with given impacts of tourism development. The authors use the three-pillar sustainability concept (socio-cultural, environmental and economic) and suggest a model that measures residents' attitudes on tourism impacts. The model is empirically tested by elaborating the case of Ohrid (North Macedonia). The study informs tourism policy makers how to manage tourism impacts and to improve sustainability perspective. The proposed model can be adopted and applied to any tourism destination facing unsustainable development.

Recent tourism research showed that, due to the COVID-19 pandemic, various psychological aspects affected people’s decisions and travel behavior (Miao et al., 2021; Yang et al., 2020; Gössling et al., 2020). Tourism has never experienced such a global collapse, fiercely supported by governmental decisions in holding back all tourism-related activities. This research attempts to offer insights into a sounder understanding of tourist behavior and travel patterns by systematically identifying psychological manifestations reflected in the basic human value system. Using statistical tests, hypothesized group divide based on specific value sets related to safety and conformity and on the opposite travel needs, being embedded in the hierarchy of human values. The study further indicated that defined risk-related cluster groups have different sociodemographic characteristics and geographical distribution.

During the COVID-19 pandemic, the tourism industry was severely affected, and the travel patterns dramatically changed. Yet, the love for travel and leisure remained with a focus on the environment and rural areas. The paper presents new insights into the possibility of developing innovative tourism product based on the Earth’s natural electromagnetic waves with an extremely low frequency of 7.83[Hz]. It discusses the option for using the Schumann resonance for tourism purposes. The main objective of the research is to demonstrate the way some rural areas have the potential to apply the therapeutic benefit of the Earth’s magnetic field to tourists and visitors. Data measurements are collected in the village Lesnovo (North Macedonia) during 2019. It was found a presence of positive and harmonious energy vibrations, thus pointing to the possibility of creating a completely new dimension for rural areas. This may attract more visitors and boost the rural economy if raising the awareness that villages may offer much more than just an ordinary rural ambient. The paper adds to the scarce literature on Schumann’s effects on tourists along with its practical contribution for proposing new frontiers and innovative solutions for tourism development based on positive vibrations of the rural areas.

Due to the various negative impacts of tourist expansion, destinations frequently seek out new frontiers for expanding tourism demand while also ensuring its long-term sustainability. As a result, the ‘night sky' has been identified as a natural resource that provides a unique experience for promoting dark sky tourism (DST). The goal of the study is to provide a thorough understanding of the DST idea, as well as the possibilities and challenges for its development in North Macedonia. The analysis indicated many ‘dark spots' in rural areas as prospective venues for launching DST development based on the light pollution map and a quick evaluation. According to the findings, certain rural locations may be able to offer unpolluted night sky for the viewing of naturally occurring celestial phenomena. The paper suggests that DST may stimulate tourism diversity, enhance local economies, and prevent rural regions from being neglected. As a result, DST may be considered as a long-term option for promoting rural vitality through sustainable tourist development. Future study is needed to investigate the sustainability mode in greater depth to find options for gaining dark sky designation from the International Dark-Sky Association, such as dark sky communities, parks, reserves, and sanctuaries, urban night sky places, and dark sky friendly developments of distinction.

Rooftop photovoltaic (PV) power plants, which have grown in popularity in recent years, might soon generate over 25% of Europe's renewable energy. They might substantially contribute to sustainable electricity generation on small family structures, as well as medium and large-scale commercial buildings, due to several advantageous preconditions. This study looks at the feasibility of installing and operating a middle-scale rooftop PV power plant at a small-scale private hotel in Skopje, the capital city of North Macedonia. Using available solar irradiation statistics at the location, market pricing for the equipment, and valid power rates, a brief techno-economic analysis was conducted. The results are further used to investigate several features of rooftop PVs. Moreover, the research aims to present the potential and advantages of installing small rooftop PVs in terms of investment cost, securing steady energy supplies, and reducing the hotel industry's and tourism's overall environmental imprint. The findings demonstrate that rooftop PV power plants should not be considered as a passing fad, but rather as a realistic future trend when it comes to sustainable energy generation.

This study supports previous discussions for introducing tourism as an alternative for small rural economies. The focus is put on an in-depth analysis of rural capital in several selected villages in Eastern Serbia and North Macedonia, which have well preserved natural environment, traditional ambience, local organic food and gastronomic dishes, tranquility and stress free experiences. So, selected villages have rural livelihoods that possess capabilities, assets (both, material and social resources) as well as activities required for providing basic means of living in rural communities. With a solid rural capital, the study argues that rural tourism may be encouraged in sampled rural locations in Eastern Serbia and North Macedonia.

The study examines the concept of resilient societies that are emerging recently by opening the question of social empowerment and willingness to cope with uncertainties. It presents a comprehensive review on the issue of real contribution of tourism based economies within rural communities. The study evaluates the basic preconditions for tourism related activities in sampled rural areas in North Macedonia and Southern and Eastern Serbia, being particularly vulnerable in terms of social and economic issues (aging, poverty, migration and depopulation). The concept of ‘sustainable rural livelihoods’ is further enlightened, and many recommendations are noted. Generally, rural tourism should be focused on providing additional financial input, but also seek a way to attract tourists in periods with low agricultural activity. The vitality and prosperity of the village itself does not rely on tourism activity only, but rather on the natural resources and human capital, thus providing sustainable livelihood for the residents.

Rapid tourism growth may negatively affect the sustainability of the destination and disrupt the life of local residents. This paper explores the direct and indirect connections among tourism impact factors in the area of sustainability. Exploratory factor analysis is conducted in order to assess the underlying dimension of residents’ satisfaction with given impacts of tourism development. The authors use the three-pillar sustainability concept (socio-cultural, environmental and economic) and suggest a model that measures residents’ attitudes on tourism impacts. The model is empirically tested by elaborating the case of Ohrid (North Macedonia). The study informs tourism policy makers how to manage tourism impacts and to improve sustainability perspective. The proposed model can be adopted and applied to any tourism destination facing unsustainable development.

The main focus of the study is the analysis of the depopulated rural areas in order to identify potential for undertaking tourism activities. For this purpose, several villages from all regions of North Macedonia are selected, particularly those which are facing with the problem of continuous depopulation. The study found that the sampled locations have a well-preserved natural rural environment, traditional ambiance, local organic food and gastronomic cuisine, and offer unique experience with no pollution and stress. Hence, they may start introducing tourism activities in the line of attracting tourists and visitors. As such, developing rural tourism may be identified as an alternation for boosting rural economy.

Ракописот е наменет првенствено за студентите што го изучуваат предметот Промотивни активности на Факултетот за туризам и бизнис логистика при Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип. Основна цел е да им помогне на студентите во совладување на најважните теми од областа на туристичката промоција. Нивото и стилот на обработка на материјата се приспособени кон знаењата и потребите на студентите од додипломските студии. Начинот на претставување на основните економски поими и задачите поврзани со нив се многу пристапни. Оттука и можноста за користење на овој материјал не само од студентите на Факултетот за туризам и бизнис логистика, туку и пошироко. Имајќи предвид дека е ова прво издание, не е исклучена можноста да има одредени недостатоци, па секоја сугестија и забелешка ќе бидат прифатени со посебно задоволство. Учебникот е напишан со јасен и разбирлив јазик, методолошки структуриран во пет дела кои меѓу себе се надополнуваат. Секој дел започнува со кратко информативно појаснување за точките што ја обработуваат главната тема. Воедно, поставени се целите на учење што студентите треба да ги постигнат. Во секоја тема се вклучени примери чија цел е сликовито да ја прикажат материјата и да ја доближат до студентите. По секоја тема се понудени прашања за дискусија, што им овозможува на студентите да проверат дали ја разбрале наставната материја целосно. Истовремено, дадени се 10 вежби преку кои дополнително се појаснува материјалот низ анализа на практични случаи. На крајот на ракописот се соодветно нотирани библиографските единици. Учебникот се состои од пет дела кои ги покриваат најзначајните теми што вообичаено се сретнуваат во литературата од оваа област. Притоа, во првиот дел започнато е со најелементарните поими, кои се однесуваат на запознавање со поимот промоција. Вториот дел дава преглед на основните поими креативност и препознатливост кои се предуслов за успешна промоција. Основните форми на промотивни активности детално се обработени во третиот дел. Имајќи предвид дека средствата и медиумите за туристичка промоција се неминовни во целокупниот процес на промоција, тие се презентирани во четвртиот дел. Последниот, петти дел дава приказ на теоретските основи на планирањето на промотивните активности.

Supplemental material, supplemental_information for Active Sport Tourism in Europe: Applying Market Segmentation Model Based on Human Values by Aleksandra Terzić, Dunja Demirović, Biljana Petrevska and Wolfgang Limbert in Journal of Hospitality & Tourism Research

There are different evaluation models and methods applied in tourism studies. More recently the evaluation models of tourism potentials and sustainable tourism assessment involved many different sets of indicators that have been developed and applied in practice. Still, there is no universal list of indicators capable of revealing neither tourism potential nor exact sustainability level that can be applied to various destinations. Multi-criteria models combined with different statistical or geo-spatial aspects are also suggested. Rural destinations have shown to be specific terms of sensitivity and the general importance of local community aspects. Therefore, we will focus on multi-criteria models and tourism development issues related to rural destinations. The evaluation of several rural destinations within Serbia will be conducted to address the risks and potentials for further development and local community active participation in the process.

Rural areas in North Macedonia are rich in diverse natural and cultural preconditions favorable for practicing rural tourism. The paper summarizes the results of accomplished activities in the rural environment in the line of developing rural tourism in North Macedonia. The overview of activities and results is based on three parameters: (i) By following the methodology and goals set within the Strategy for rural tourism development of Macedonia 2012-2017; (ii) By obtaining results from specific tailor-made field research; and (iii) By following the general criteria of standardization according to the European Federation for Rural Tourism EUROGEST. The findings highlight the characteristics of rural tourism in North Macedonia in eight statistical regions, fifteen draft rural destinations, thirty rural areas, and fifteen rural settlements whereas rural tourism is practiced.

Community-based rural tourism is promoted as a low-impact and environmentally sensitive way of travel, linking many components of sustainable development, which was the main motif for investigating the possibility for a rapid screening of rural tourism in the Republic of North Macedonia. The focus was put on its general characteristics. In this line, following the qualitative approach, the paper illustrates the main ambient for developing tourism in selected small, depopulated and economically depressed villages in North Macedonia. The findings indicate that the sampled rural areas have a significant base for tourism development, but many important measures and activities need to be scheduled as strategic priority actions within the regional development programs and strategic documents.