Search

Bu çalışmada, İstanbul Yeni Havalimanı inşaatında toprak işleri kapsamında yapılan patlatmalı kazı işlerine ait sahada alınan titreşim ölçümlerinin, söz konusu bölgelere yakın zemin etüt verileri ile olan korelasyonu Yapay Sinir Ağları (YSA) yöntemi kullanılarak değerlendirilmiş ve isabetli titreşim tahmini yapılması amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda, girdi verilerinin çok fazla olması ve hepsinin lineer olmaması gibi sebepler ile regresyon analizi ile çok isabetli sonuçlar alınamayan patlatma kaynaklı titreşim tahmini, son zamanlarda sıklıkla kullanılan Yapay Sinir Ağları (YSA) yöntemi ile yapılmış ve %93.4'lük korelasyona sahip ağ ile yapılan tahminlerin, araziden elde edilen kayıtlar ile, genel itibariyle uyumluluk gösterdiği anlaşılmıştır. Uygulama pratikliği açısından ve özellikle istatiksel analiz konusuna hakim olunmasa dahi temel analizleri yapma açısından sağladığı kolaylıklar değerlendirildiğinde araştırmacılar için faydalı bir yöntem olacağı düşünülmektedir. In this thesis, the vibration measurements that are recorded from the excavation blastings in the construction of Istanbul New Airport are correlated with the geotechnical data that is obtained from the site investigation carried out in the vicinity of the aforementioned blastings.Due to the excessive amount of input data and the fact that they are not all linear, vibration estimations by means of Regression Analysis does not yield very accurate esitmations. In this study Artificial Neural Network (ANN) method which is being used widely in recent years has been utilised to estimate vibrations and with a network of %93,4 correlation it is found that vibration estimations and in situ vibration measurements are in general compatible with each other.It is thought that it will be a useful method for researchers in terms of practicality of application and especially due to the fact that it proves to be an easy method especially since it can be used even if one has very basic knowledge about statistical analysis. 85

Kentleşme ve beraberinde gelen nüfus artışı ile kentler genişlemiş, taş ocakları, madenler gibi delmepatlatma faaliyetinin düzenli olarak yapıldığı işletmeler ile bütünleşmiştir. Kentleşme ve nüfus artışınaparalel olarak delme-patlatma faaliyetleri yerleşim yerleri ile iç içe geçmiştir. Bu durum çevresel etkilerikontrol altına alınmış patlatma faaliyetleri ihtiyacını doğurmuştur. Bu çalışma, ortaya çıkan bu ihtiyacıtemel alarak, Tem Medya Merkezi Projesi'nde uygulanan patlatmalı temel kazıları incelemiş olup,elektriksiz ateşleme sistemleri ile elektronik ateşleme sistemlerinin çevresel etkiler ve insan tepkileriaçısından karşılaştırmasını yapmaktadır. Tez kapsamında 91 patlatma incelenmiş olup, titreşim, havaşoku değerleri ve insan algısı temel alınarak elektriksiz ateşleme sistemleri ile elektronik ateşlemesistemleri karşılaştırılmıştır. With the urbanization, and the increase in population that comes with it, the cities became widerand the establishments, such as quarries and mines which drilling and detonations are an ordinaryfield of work, became integrated with growing cities. Parallel to the urbanization and populationincrease settlements intertwined with drilling and blasting activities. This situation brought forth theneed for controlled detonations, considering the environmental impacts. Based on this need, thisstudy examined the applied detonation based excavations in Tem Medya Merkezi Project andcompares non-electric ignition systems with electronic ignition systems through environmentalimpacts and human reactions. Within the scope of the study, 91 detonations were examined andnon-electric ignition systems and electronic ignition systems were compared through takingvibration, air shock values and human perception into consideration. 150

Patlayıcı Madde Mühendisleri tarafından icra edilecek faaliyete uygun patlayıcı maddenin seçilmesi, patlayıcı maddenin nakliyesi, patlayıcı maddelerinin uygun depolama alanlarında uygun depolama şartlarında depolanması ve patlayıcı madde ile ilgili iş güvenliği çok önemli olduğu bilinmektedir. Bu bakımdan Bölüm 2'de öncelikle patlayıcı maddenin tanımı yapılmış olup ve ardından kısaca patlayıcı madde tarihçesinden bahsedilmiştir. Müteakiben patlayıcı maddeler sınıflandırılarak gösterilmiş ve açıklanmıştır. Mühendislik uygulamalarında kullanılacak olan patlayıcının performans karakteri ve özellikleri bu bölümde detaylı olarak açıklanmıştır. Sırasıyla ticari patlayıcılar ve askeri patlayıcılar tek tek gösterilmiş ve hemen ardından elektriksiz ateşleme sistemleri, elektronik ateşleme sistemleri ve elektrikli ateşleme sistemleri çalışma esasları açıklanmıştır. Bu bölümde son olarak fitil sistemleri ve ateşleme kaynaklarından bahsedilmiştir.Günümüzde çok büyük önem kazanan delme ve patlatma hakkında genel bilgiler Bölüm 3'ün başlangıcında yer almaktadır. Günümüzde delme patlatma teknolojisi temel kullanım alanı madencilik sektörü olarak bilinmektedir. Fakat madencilik sektörü dışında özellikle askeri alanlarda, tarım ve ormancılık alanında, inşaat alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. Delme patlatmanın genel ve özel kullanım alanları hakkında bilgiler bu bölümde geniş yer kaplamaktadır. Patlatma uygulamalarının detaylı olarak anlatılmasına müteakip patlatma kaynaklı çevresel sorunlardan bahsedilmiştir. Taş savrulması patlatma uygulamalarının en belirgin çevresel sorunudur. Taş savrulmasını kontrol edilebilmesi maksadı için alınması gereken önlemler açıklanmıştır. Ayrıca hava şoku, toz emisyonu ve yer sarsıntısı ve bunların meydana getirmiş olduğu etkileri azaltmak için neler yapılması gerektiği anlatılmıştır.Bölüm 4'ün başlarında delme ve patlatma faaliyeti öncesinde, esnasında ve sonrasında uyulması gereken emniyet tedbirleri belirtilmiştir. Patlayıcı maddelerin üretiminden kullanılmasına kadar olan süreçte patlayıcı maddelerin nakliyatı, patlayıcı maddelerin depolanması çok dikkat edilmesi gereken hususların başında yer almaktadır. Patlayıcın uygun patlayıcı depolarında uygun depolama koşullarında depolanması gerekmektedir..Bölüm 5'te ise patlayıcı madde yangınları hakkında bilgiler yer almaktadır. Olası bir patlayıcı madde yangının önlenmesi için öncesinde alınması gereken tedbirler detaylı olarak anlatılmıştır. Ayrıca olası bir patlayıcı madde yangını durumunda uygulamamız gereken hareket tarzlarını çok iyi seviyede bilmek büyük felaketlerin önlemesini sağlayabilir. Bilindiği üzere patlayıcı maddeler bir yangın halinde meydana getirdikleri yangın tehlikeleri bakımından dört gruba ayrılmış ve bu gruplar 1,2,3 ve 4 rakamları ile sembolize edilmiştir. Söz konusu hususlar hakkında detaylı bilgiler bu bölümde açıklanmıştır. Yangın çeşitlerine göre hareket tarzı ve kullanılacak olan malzemeler herkes tarafından bilinmesi gereken hususların başında yer almaktadır. Bu bölümde patlayıcı madde yangını, alınması gereken tedbirler, uygulanması gereken hareket tarzları detaylı olarak anlatılmıştır.Bölüm 6'da ise ülkemizde patlayıcı madde üreten firmalar tarafından üretilen yemlemeye duyarlı patlayıcılar, kapsüle duyarlı patlayıcılar, elektrikli ateşleme elamanları ve elektriksiz ateşleme elemanları araştırılmıştır. Araştırma esnasında patlayıcılar detonasyon hızı, enerji, patlama ısısı, gaz hacmi, yoğunluk, suya dayanıklılık, duyarlılık, kullanım sahası ve grizu güvenliği özellikleri kıyaslanmıştır. Ateşleme elemanları ise gecikme aralığı, gecikme sayısı, şarj tabanı ve kullanım sahası özellikleri kıyaslanmıştır. It is widely acknowledged that selection of appropriate explosive material for the activities that will be conducted by Explosive Material Engineers, shipment of explosive materials, storage of explosive materials in appropriate environments and under appropriate conditions are of great importance.In this context, Section 2 provides explanations on classification of explosive materials, performance characteristics and features of explosive materials, commercial explosives, firing systems and firing sources.Section 3 gives details about how drilling and blasting is related to applications of explosives and to other engineering fields.When we think about explosive materials, the first thing coming to mind is occupational security. Section 4 focuses on explosive material warehouses, storage of explosive materials, transportation of explosive materials etc.Section 5 examines the course of action and measures to be taken during the explosive material fires and other fire incidents.Section 6 evaluates and compares the products manufactured by companies producing explosive materials in our country.The aim of the study is to provide Explosive Engineers a guidance about explosive materials produced in Turkey and their characteristics and occupational security of explosive materials. 163

Madencilik çalışmalarında, kazı metodu olarak delme ve patlatmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda patlatma sonrası elde edilen yığının parçalanma derecesinin ve parça boyut dağılımının, kazı sonrası takip eden yükleme, nakliye, kırma, öğütme vb. diğer madencilik işlemlerinin performansında ve toplam maliyetler üzerinde %12 ile %40 arası oranda etkileri bulunmaktadır.Teknik ve ekonomik sebeplerden maden üretiminde delme ve patlatma çalışmalarında optimizasyon şarttır. Bu optimizasyon çalışmaları patlatma sonrası gözlemler, performans ve maliyet analizleri ile gerçekleştirilmektedir. Son yıllarda dijital görüntü işleme yöntemleri patlatma sonrası parça boyutunun tayininde oldukça başarılı bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Dijital görüntü işleme yöntemi ile parça boyutu analizi, patlatma sonrası oluşan yığından veya bant konveyörden dijital olarak görüntü alınması, bu görüntünün uygun yazılımla analiz edilmesi ve sonucun parça boyut dağılımının alan hesabıyla sunulması ilkesine dayanmaktadır.Bu tez kapsamında İmagej dijital görüntü işleme yazılımı kullanılarak Limak Çimento'ya ait kalker açık ocak işletmesinde parça boyut dağılımı saptanarak, patlatma verimlilik analizi yapılmıştır. In the condition that drilling and blasting technique is inevitable on mining activities, the fragmentation rate and particle size distribution of the muckpile obtained after blasting has influences between 12% and 40% on the performance of subsequent mining activities such as loading, hauling, crushing, grinding etc. and the total costs of that mine.The optimization on drilling and blasting activities for mine producing is a must due to technical and economic reasons. These optimization studies can be achieved by visual observations, performance and cost analysis after blasting. In recent years the digital image analysis techniques are applied successfully on assessment of particle size distribution after blasting. Digital image processing technique depends on the principle of obtaining digital image from the muckpile or belt conveyor, analyzing these images by suitable softwares and presenting the results with particle size distribution graphics. Within the scope of this study, the particle size distribution after blasting was assessed at Limak Cement Lime Stone open pit by using Imagej software. 124

Bu tez kapsamında, `Küçük Çamlıca Tv – Radyo Kulesi Projesi'' kapsamında gerçekleştirilen patlatmalı temel kazıları çalışmaları takip edilmiştir. Patlatmalı kazı çalışmalarının başlangıç aşamasından itibaren; risk analizi yapılarak ön planlama, başlangıç delme-patlatma modellerinin oluşturulmuştur. Ayrıca, delme-patlatma uygulamaları ve tasarımları, patlatma kaynaklı titreşimler ile kayıt edilmiştir.Uygulanan mini basamak modellerine ait parametreler üzerinde daha sonra değişiklikler yapılarak optimum parçalanma boyutuna ulaşılmıştır. Atımların büyük bir kısmında ikincil kırma işlemine gerek duyulmadan, delme-patlatma işleminden, çalışmanın amacına yönelik olarak, optimum verim elde edilmiştir. Çalışmada, konuyla ilgili daha önce yapılan çalışmalar incelenmiş, literatür araştırılmıştır. Literatür bilgileri Bölüm 2'de sunulmuştur.Bölüm 3'te, çalışmada kullanılan yöntemler ve malzemelerden bahsedilmiştir. Çalışma sahası, titreşim ölçümleri ve değerlendirilmesi ile elde edilen verilere bağlı yapılan risk analizi ise Bölüm 4 te verilmiştir. Bölüm 5 te elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Söz konusu çalışmada uygulanan optimizasyon işlemleri sonucunda, hesaplanan özgül şarj ve özgül delgi miktarlarında yaklaşık %50 oranında azalma olduğu görülmüştür. In this thesis, blasting excavation were followed in project of Küçük Çamlıca Tv – Radio Tower. During the study period, from beginning to end, making risk assessment for pre-planning phase and setting up drilling and blasting pattern. Also blasting applications and patterns were recorded with vibrations caused from blasting excavations.The parameters of the mini step models were modified to reach the optimum fragment size. After most of the blasting do not require secondary crushing. Drilling and blasting operations got efficiency optimum results.In this study, first, conducted a comprehensive review of the literature to investigate the general information and previous study. The literatures researchs are present in chapter 2.Materials and methods used in the study explained in the chapter 3. Information of working site, vibration measurements and evaluations and risk analysis of blasting operations are present in chapter 4. Finally, chapter 5 including results. 69

İstanbul Büyükşehir Belediyesi' nin ihale ettiği Gülermak – Kolin – Kalyon İş Ortaklığı'nın yüklenici olduğu, 02.01.2014 tarihinde yer teslimi yapılarak çalışılmaya başlanan Mecidiyeköy – Mahmutbey Metro Hattı, Depo – Bakım Sahası ve Depo Bağlantı Hatları İnşaat İşleri Projesi 18 km uzunluğunda olup ana hat tünelleri ve viyadükleri, delme, aç-kapa ve viyadük tipinde toplam 15 adet istasyondan oluşmaktadır. Mecidiyeköy – Mahmutbey Metro Hattı Şişli, Kağıthane, Eyüp, Gaziosmanpaşa, Esenler ve Bağcılar ilçelerinden geçmekte olup, saatte bir yöne doğru 70.000 kişi taşıma kapasiteli olacaktır.Bu tez kapsamında NATM yöntemi ile açılan Mecidiyeköy(Abide-i Hürriyet), Çağlayan ve Yeşilpınar istasyonlarında gerçekleşen patlatmalı kazılar incelenmiş, patlatmadan kaynaklanan yer sarsıntıları kayıt altına alınarak değerlendirilmiştir. Patlatmadan kaynaklanan titreşim değerleri ile ölçekli mesafe (SD) arasında ilişkiler kurularak inceleme yapılan istasyonların arazi iletim katsayılarına (K) ve jeolojik katsayılarına (β) ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlarla inceleme alanlarının jeoteknik özellikleri arasındaki ilişkiler yorumlanmıştır.Çalışmada 2. Bölümde delme – patlatma hakkında ve patlatmadan kaynaklanan çevresel sorunlar hakkında bilgiler verilmektedir. 3. Bölümde ise tez kapsamında ilerlenen yöntem ve bu yöntemde kullanılan malzemeler hakkında bilgiler yer almaktadır.İnceleme alanlarının özellikleri, patlatmalı kazı yapılan tüneller ve tünellerdeki patlatma modelleri hakkında bilgiler, patlatma sonrası açığa çıkan titreşim ölçümleri ve değerlendirilmesi ile elde edilen verilerin çalışma sahalarının jeoteknik özelliklerine göre ilişkilendirilmesi 4. Bölümde yer almaktadır. Elde edilen sonuçların yorumlanması ve tartışması Bölüm 5' te verilmiştir Mecidiyeköy – Mahmutbey Subway Line, Warehuse, Maintenance Site and Warehouse Connection Construction Project, which was tendered by İstanbul Metropolitan Municipality and whose contractor is Gülermak – Kolin – Kalyon Joint Venture, is 18 km long and consists of 15 stations with main lines and viaducts, drilling and cut-and-cover works. Mecidiyeköy – Mahmutbey Subway Line goes through Şişli, Kağıthane, Eyüp, Gaziosmanpaşa, Esenler and Bağcılar districts and will have the carrying capacity of 70.000 people to one direction per hour.Within the frame of this thesis, blastings for excavations performed in Mecidiyeköy (Abide-i Hürriyet), Çağlayan and Yeşilpınar stations which were excavated using NATM method were examined and ground vibrations caused by blastings were recorded and evaluated. Permeability coefficient (K) and geological coefficients (β) of the stations which were examined by establishing relations between vibration values orginating from the blast were obtained. The relations between geotechnical properties of examination sites were evaluated using the results.Chapter 2 gives information about drilling, blasting and environmental problems caused by blasting. Chapter 3 provides information about the method used in this thesis and the materials used in this method.Properties of examination sites, information about blasted tunnels and blasting methods, vibration measurements after blasting and association of this data with the geotechnical properties of construction sites were given in Chapter 4. Comments and discussion on the results were given in Chapter 5. 121

Verimli bir patlatma için patlayıcı seçimi en başta gelen kriterlerdendir. Bu çalışmada Cebeci taş ocağında yapılan patlatmalar için patlayıcı seçimi yapılmıştır. Patlayıcı mühendislerinin patlatmanın nasıl gerçekleştiğini bilmesi patlatmayı analiz etmede önemlidir. Bu bakımdan bölüm 2 de patlamanın nasıl gerçekleştiğine ve patlamanın kimyasına değinilmiştir. Ayrıca ticari patlayıcı maddelerin içerikleri, üretimleri ve fiziksel özellikleri detaylı bir şekilde bahsedilmiştir. Bölüm 3 de ise Türkiye de üretilen ticari patlayıcı maddelerin ürün portföyleri açıklanmıştır. Patlayıcı seçimi yaparken patlayıcının maliyeti, patlayıcının özellikleri, kaya koşulları ve patlatma sonuçları dikkate alınmıştır. Bu kriterlere göre Türkiye deki ürün portföyünden patlayıcı seçimi yapılmıştır. Bu çalışmada endüstriyel patlatma uygulamalarında mevcut patlayıcı portföyünden en verimli ve ekonomik patlayıcıyı seçebilmek amaçlanmıştır. Explosive selection for an efficient blasting is one of foremost the criteria. İn this study explosives selection for blasting was performed in the Cebeci quarry made. Knowing how to detonate occurs of explosive engineering is important for analyze of the blasting. In this regard, Chapter 2 how the explosion occurred and the chemistry are mentioned. Also, the content of commercial explosives, manufacturing and physical properties are referred in detail. Chapter 3 is described the product portfolio of commercial explosives produced in Turkey. When selecting explosives; the characteristics of explosive, the cost of explosives, the rock conditions and the blasting results are taken into account. According to the criterias were made explosive selection from the product portfolio in Turkey. In this study, we aimed to choose the most efficient and economical explosive from existing explosive portfolio in Turkey for industrial blasting applications. 126

Dünyada özellikle son 50 yılda gelişmeye başlayan sualtı patlatma teknolojisi insani bir takım gerekler ve zorunluluklar nedeniyle ilerleme göstermeye başlamıştır. Fakat ülkemizde hem askeri personel haricinde yetişmiş personel olmaması hem de ilgili kanuni mevzuatlarda bir düzenleme bulunmaması nedeniyle gelişme sürecinin zaman alacağı görülmektedir. Bu nedenle sualtı patlamalarının olmazsa olmaz şart olduğu durumlarda karşılaşılması muhtemel çevresel sorunlardan biri olan titreşim faktörü üzerinde yoğunlaşarak Beykoz ilçesi, Riva Köyü, Soğanadası mevkiinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bağlısı, Sualtı Savunma Grup Komutanlığı'nın seçkin personeli tarafından icra edilen eğitimlerde yapılan 16 adet patlatmada 64 adet titreşim kaydı elde edilmiştir. Bu tez kapsamında; Lüleci (2014)'nin çalışması incelenmiş olup icra edilen sualtı titreşim ölçümlerinin hava muhalefeti ve dalgıç personel eksikliği sebebiyle 0-1 metre derinlikler arasında sınırlı kaldığı tespit edilerek titreşim ölçümlerinin farklı derinliklerde de alınabilmesi maksadıyla uygun hava koşulunun ve yeterli dalgıç personel sayısının sağlanması beklenmiş ve önceden belirlenen modele uygun olarak 0-4 metre derinliklerde titreşim ölçüm değerleri alınmıştır.Her bir patlatmada kullanılan patlayıcı madde miktarlarına ve derinliklere bağlı olarak oluşan ölçekli mesafe (SD) ile titreşim kayıtları ilişkilendirilerek çalışma yapılan bölgenin jeolojisine özgü olan arazi iletim katsayısı (K) ve jeolojik katsayısına (β) ulaşılmıştır.Çalışmada, hem karada hem de sualtında yapılan patlatmalarda karşılaşılan konularla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Delme patlatmanın önemi, patlatmadan kaynaklı çevresel sorunlar ve özellikle sualtı patlatmalarının fiziksel özellikleri derlenerek 2. bölümde sunulmuştur.Bölüm 3 te kullanılan malzeme ve yöntemler açıklanmıştır. Çalışma yapılan bölge ile ilgili bilgiler, titreşim ölçümleri ve istatiksel değerlendirilmesi Bölüm 4 te verilmiştir. Bölüm 5 te elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. The underwater demolition technology improvement that especially gained way in last 50 years, this process accelerated due to some humanitarian needs and obligations. Given that there is no other trained personnel other than military professionals and gaps in the legal system, for our country it seems that it will take a longer time for this process to develop.For this reason, a special concentration has been dedicated to `vibration` within this thesis, which is apparantly an inevitable outcome that effects the environment during underwater demolitions. 64 vibration results have been recorded during 16 underwater explosions that had been conducted by the Underwater Defense Group Command's elite personel, within the boundries of their Naval facility, located in Riva, Beykoz, İSTANBUL. (Lüleci, 2014) practise had researched and it had seen that due to the bad weather conditions and lack of SCUBA divers only 0-1 meter depth vibration results can recorded. In this thesis; right weather conditions waited and enough SCUBA divers joined the practise so we can recorded vibration results between 0-4 meters with a model determined before Regarding the depth and the amount of explosive used at every explosion, derieved `scaled distance (SD)` has been related to the geological conductive coefficient (K) thus obtaining the Geological coefficient (β). During the practices, a whole scan for ground and underwater demolition terminology has been conducted. The importance of penetrative demolition, shatering mechanizm of demolition, environmental problems caused by the demolitions and especially the physycal spesifications of underwater demolitions has been compiled at Chapter 2. Used materiel and technics are explained at Chapter 3. Regional information of the practice, vibration measurements-evaluation and the Risk Analysis according to the obtained data is given at Chapter 4. All outputs are discussed at Chapter 5. 82

Son yıllarda dünyada, patlayıcı madde üretiminde ve kullanımında büyük teknolojik gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişmelere paralel olarak ülkemizde de patlayıcı maddelerin sivil sektörde kullanımı ivmelenerek yaygınlaşmaktadır. Patlayıcı maddelerin üretimi, depolanması, taşınması ve kullanılması gibi alanlarda yasal düzenlemelerin incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Çünkü bu gibi kritik alanlarda çalışan kişilerin icra ettikleri faaliyetler söz konusu düzenlemelere tabidir. Bu nedenle söz konusu kuralların çok iyi bir şekilde bilinmesi ve ilgili mevzuata hakim olunması gerekmektedir.Bu tez kapsamında ilk olarak patlayıcı kullanımı ve delme patlatma konularında geniş bir literatür araştırması yapılmıştır. Bunun ardından bu tezde kullanılan yasal tanımlar açıklanmış ve Türkiye'de kullanılmakta olan patlayıcı ile alakalı yasal mevzuat irdelenmiştir. Son bölümde ise yasal mevzuatımızın eksikleri ve çözüm önerileri yer almaktadır. Bu eksikler tespit edilirken konu ile alakalı uzman kişilerin görüşlerine başvurulmuştur. Tespit edilen eksikler gerekçeli olarak sıralanmıştır ve ardından bu eksiklerin giderilmesine yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. In recent years the world has made great technological advancements in producing and using explosives. Parallel to these developments, the use of explosives in non-military areas is also spreading acceleratingly in our country.People who work in the production, storage, transportation and usage of explosives has to conform with regulations, and therefore examining the legislation has great importance. Thus, knowing these rules very well and mastering the relevant legislation is necessary.First of all in this thesis an extensive literature survey is conducted about explosives, drilling and blasting. Following, the legal terms used in the thesis is explained and explosive legislation that is being used in Turkey is examined.The last chapter contains insufficiencies of the legislations and brings resolution offers. While determining these, explosive experts were consulted. The insufficiencies are listed with their reasons and then solutions are presented for the elimination of these insufficiencies. 112

Özellikle son yıllarda şehirleşmenin artış göstermesi nedeniyle yerleşim birimlerinde konut, ulaşım ve altyapı ihtiyacı büyük önem kazanmıştır. Bu ihtiyacı karşılamaya yönelik yapılan metro, alt yapı ve konut inşaatlarında karşılaşılan kaya birimlerinin sert oluşu patlatmalı kazı icra edilmesini önemli bir gereksinim haline getirmiştir. Büyük şehirlerde yapılan önemli konut inşaat projelerinde büyük hafriyatların kaldırıldığı temel kazılar yapılmaktadır. Temel kazıları sırasında karşılaşılan kaya birimlerinin sert ve sağlam yapıda olmaları, klasik makineli kazıları yetersiz kılmakta ve dolayısıyla temel kazıları için patlatmalı kazı ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.Temel kazı patlatmaları verimli, zaman ve maliyet açısından tasarrufludur. Fakat patlatma neticesinde bir takım çevresel etkiler de ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın amacı; yerleşim birimlerindeki sert ve sağlam kaya birimlerinde yapılacak temel kazı patlatmalarından kaynaklanan çevresel etkilerin, alınan tedbirler ve uygun bir tasarımla minimum düzeye inebileceğini ortaya koymaktır.Kartal Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yeniden Yapılandırma Projesi İnşaatı patlatmalı temel kazısı kapsamında uygun patlatma tasarımı önerilmiş ve sonra önerilen tasarım incelenmiştir. İncelemeler sonucunda yapılan atımlara ait titreşim ölçer cihazlar ile elde edilen sonuçların ulusal ve uluslararası hasar normları açısından da hasar yaratmadığı anlaşılmış ve neticede çevresel etkilerinin minimum düzeyde olduğu belirlenmiştir.Bu çalışma kapsamında yapılan patlatmaların neticesinden de anlaşılacağı üzere tasarımı iyi yapılan bir patlatmanın çevresel etkileri minimum düzeyde olmaktadır. Especially in recent years, needs of housing, transportation, and infrastructure have become all the more pressing due to urbanization increase. Since rock formations encountered on the ground and underground during subway, infrastructure, and housing constructions, the application of blasting technology in excavation is a big necesity.Large housing construction projects have been carried out especially in metropolitan areas in Turkey, involving foundation excavations giving rise to great amounts of earthmoving. Since rock units encountered during foundation excavations are usually hard and solid, excavations with conventional machinery prove to be inadequate and unproductive, hence the necessity for the application of blast ing technology in foundation excavation.Foundation excavation blastings are productive and economical with regard to time and finance. But some enviromental effects come out after blasting.The aim of this study is to put forward the envıromental effects of the foundation excavation blasting on hard rock units in settlement areas can be minimum with the precautions and proper blasting design.A blasting design is proposed regarding the foundation excavation in the Lütfü Kırdar Hospital Restructuring Project and then design is researched in detail. This research demonstrates that the data produced by vibration meters relating to blasting shots point to no damage in terms of national and international norms of damage. The results of the study in that blasting, envıromental effects of the blasting which has a good design are in minimum level. 162

Özellikle 2000 yılından bu yana ülkemiz Türkiye Cumhuriyetinde ekonominin gelişmesi, teknolojinin ilerlemesi ve nüfusun artışı ile şehirleşme büyük ilerleme göstermiş ve bunun doğal sonucu olarak da inşaat sektörü bu ilerlemenin bayraktarlığını yapmaktadır. İnşaat sektörünün bu gelişimi ile büyük şehirlerde ve özellikle İstanbul ilinde şehircilik alanında muasır ülkeler seviyesinde gelişmeler görülmektedir. Gerek alt yapı sektöründe, gerek ulaşım sektöründe gerçekleşen bu gelişmeler toplum refahını arttırıcı yönde olumlu etkilere sebep olmaktadır. Toplu taşımacılıkta metro, tramvay ve metrobüs gibi çözümlerle nüfusu 14 milyon insanı aşan şehrimiz kronik bir hal almış olan trafik problemine çözüm aramaktadır. Bununla birlikte yeni açılan metro hatları ve inşa edilen asma köprüler çözüm yününde olumlu gelişmeler olarak kabul görmektedir. Günümüzde alış veriş ihtiyacı da önceki dönemlerin aksine küçük ölçekli bakkal, butik vb. işletmeler yerine Alışveriş Merkezleri (AVM) kurulmak sureti ile karşılanmaktadır. AVM'ler büyük şehirlerin vazgeçilmezleri olarak görülmekte ve her geçen gün yenileri açılmaktadır. 2015 yılı içinde inşa edilmesi öngörülen Maya- Yılsan Kartal Projesinde de yine 1 adet AVM ve rezidans konut inşa edilmesi öngörülmektedir. Söz konusu projenin yatay inşaat bölümünde öncelikle 30 m derinlikte temel kazısı yapılmasına ihtiyaç duyulduğu zemin etüdü sonucunda belirlenmiştir. Söz konusu bölgenin zemini kum taşı tabakalarda müteşekkil olup taş kırma aparatlı ekskavatörler marifetiyle zemin kazısının yapılmasının maliyet etkin olmadığı değerlendirilmiş patlatmalı kazı ile çalışmanın daha uygun olacağı öngörülmüştür. Ancak kazı alanının hemen yakınında D-100 karayolu ve iki adet çok katlı bina bulunması patlatma güvenliği ile ilgili soru işaretleri oluşturmuştur. Firma yetkilileri tarafından Patlayıcı Mühendisliği Derneği ile irtibata geçilerek icra edilecek patlatmaların meskûn mahal hasar limitinin üzerinde olup olmadığının tespiti için personel görevlendirilmesi ve hizmet alımı yapılması talep edilmiştir. Bu tez kapsamında söz konusu kazı alanında 23.03.2015-30.04.2015 tarihleri arasında gerçekleştirilen patlatmalı kazılar incelenmiş, patlamalar esnasında oluşan yer sarsıntıları değerlendirilerek çevrede yoğun olarak yer alan yapılara olan etkileri değerlendirilmiştir. Süreç esnasında 23 adet patlatmalı kazı faaliyeti takip edilmiş olup titreşim ölçer cihazlar ile patlatmadan kaynaklanan titreşim ve hava şoku değerleri kayıt altına alınmıştır. Gecikme başına kullanılan patlayıcı madde miktarlarına bağlı olarak oluşan ölçekli mesafe (SD) ile titreşim kayıtları ilişkilendirilerek çalışma yapılan bölgenin jeolojisine özgü olan arazi iletim katsayısı (K) ve jeolojik katsayına (β) ulaşılmıştır. Çalışmada, konuyla ilgili genel bilgiler araştırılarak geniş kapsamlı literatür taraması yapılmıştır. Delme patlatmanın önemi, patlatma ile parçalanma mekanizması ve patlatmadan kaynaklı çevresel sorunlar derlenerek 2. bölümde sunulmuştur.Bölüm 3'te kullanılan malzeme ve yöntemler açıklanmıştır. Çalışma yapılan bölge ile ilgili bilgiler, kazı bölgesi ve bölgede uygulanan patlatma modelleri hakkında bilgiler, titreşim ölçümleri ve değerlendirilmesi ile elde edilen verilere bağlı yapılan risk analizi ise Bölüm 4 te verilmiştir. Bölüm 5 te elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. With the help of flourishing economy, improving technology and increase in population, especially since year 2000, urbanization has shown great progress in Turkish Republic and as a natural cause to this effect, construction sector has been the flag holder of this achievement. With the improvement of the construction sector, we can witness improvements as bright as developed countries level in metropols especially in İstanbul. This improvement, which takes place in both city infrastructure and transportation, has been causing positive effects on society's welfare. Our city whose population has grown more than 14 million people has been looking for a solution to chronic stage traffic problem by implementations like subway, tramway and metrobus. Constructions of new subway lines and drawbridges have been accepted as positive improvements on the long road to solution. Nowadays shopping need has been satisfied by going to shopping malls contrary to the previous times when we shop from groceries and boutiques. Shopping malls has been considered as indispensable for metropols and popping up quite quickly. In Maya-Yilsan project, which will be constructed in 2015, a shopping mall and a residence is planned to be built. In the horizontal construction phase of the project, it has been has been assessed in the soil research phase that 30 m deep ground excavation is needed to be performed. The excavation area has a sand stone layer. It has been assessed that using excavators with rock breaker apparatus in order to perform excavation is not feasible and has been decided that performing cautious blasting is a more feasible option. However, since there exists D-100 motorway and two buildings caused question marks about the security of the blasting decision. Construction company has reached the explosive engineering association and requested assistance in order to clarify that the vibration levels of the cautious blasting procedures that they were going to performed will not exceed the urban vibration levels.This thesis examines the blasting operations carried out between the dates 23.03.2015-30.04.2015 in the excavation area focusing upon the vibrations induced by blasting and the effects of blasting on the residential structures. The Peak Particle Velocity (PPV) and frequency were measured. During the 23 controlled blasting operations conducted, the vibrations were recorded by means of various technical apparatuses. By relating the vibration records to the scaled distance calculated on the basis of the explosive weights per delay, the ground transmission coefficient (K) and the geological coefficient (β) were found. In this study, first, a comprehensive review of the literature to investigate the general information is conducted. The importance of drilling and blasting, mechanism of fragmentation by blasting and environmental effects of blasting are present in chapter 2.Materials and methods used in the study are explained in the chapter 3. Information of working site, information of blasting patterns, vibration measurements and evaluations and risk analysis of blasting operations are present in chapter 4. Finally, you will reach the results in chapter 5. 114