Search

Bir coğrafi tanım olarak Mezopotamya, Fırat ve Dicle nehirlerinin arasındaki toprakları kapsamaktadır. Uygarlığın beşiği olarak kabul edilen Mezopotamya'nın ilk boyalı çanak-çömlek geleneği olan Hassuna, Samarra ve Halaf hakkında son yıllarda ciddi tartışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmanın coğrafi sınırını oluşturan Orta Mezopotamya'da daha çok Samarra türü çanak-çömlek yaygındır. Bölgede yürütülen çalışmalar geçen yüzyılın ilk yarısında gerçekleştirilmiş olmasından dolayı son yıllarda konu yeniden ele alınmaktadır. Yüksek Lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada, Orta Mezopotamya'nın Geç Neolitik dönem boyalı çanak-çömlek geleneği özelinden yola çıkarak, dönemin sosyal, kültürel yapısı hakkında eski bilgilerle günümüz yaklaşımı bir araya getirilerek bütüncül bir boyut kazandırılmak istenmiştir. Tez konusunun tarihsel dilimini oluşturan Geç Neolitik dönem üzerine yapılan araştırmalar ve kronoloji yaklaşımları ayrı başlıklar altında sunulmuştur. Samarra seramiğinin çekirdek bölgesini oluşturan Orta Mezopotamya yerleşimlerinin pişmiş toprak boyalı kapların içerik, form ve süsleme bakımından benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yerleşimlerden elde edilen veriler bir araya getirilerek Orta Mezopotamya boyalı çanak-çömleğinin Yakın Doğu arkeolojisi içindeki yeri açıklanmak istenmiştir. Orta Mezopotamya yerleşimleri ile karşılaştırma yapabilmek adına Büyük Mezopotamya coğrafyasının farklı bölgelerinden Samarra çanak-çömleği tespit edilen üç anahtar yerleşim seçilmiştir. Böylelikle Samarra boyalı kaplarının çekirdek bölge dışında kalan yerleşimlerde oransal, teknolojik ve tipolojik verileri tez konusu çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır.Anahtar SözcüklerOrta Mezopotamya, Geç Neolitik, Boyalı Çanak-Çömlek, Samarra. As a geographical definition, Mesopotamia covers the lands between the Euphrates and Tigris rivers. Hassuna, Samarra and Halaf, which are the first painted pottery traditions of Mesopotamia that is accepted as the cradle of civilization, have been discussed in recent years. In Middle Mesopotamia, which is the geographical boundary of this study, Samarra type pottery is common. Since the studies carried out in the region, due to the first half of the last century, the issue has been discussed in recent years. In this study, which was prepared as a master thesis, based on the specialties of the Late Neolithic painted pottery tradition of Middle Mesopotamia, it was desired to bring together an old dimension with the old information about the social and cultural structure of the period and today's approach.The researches on the Late Neolithic period which constitute the historical slice of the thesis subject and chronology approaches have presented under separate titles. The core of the Samarra pottery constitutes the similarities and differences of the clay painted vessels of the Middle Mesopotamian settlements in the region. The data obtained from the settlements were brought together and the aim of this study is to explain the Middle Mesopotamian painted pottery in the Near Eastern archeology. In order to make comparisons with the Middle Mesopotamian settlements, three key settlements with Samarra pottery from different regions of the Great Mesopotamia were selected. Hence, Samarra painted vessels outside the core region of the proportional, technological and typological data is tried to be explained within the framework of the thesis topic. Hence, the painted vessels of Samarra outside the core region of the proportional, technological and typological data is tried to be explained within the perspective of the thesis topic.KeywordsMiddle Mesopotamia, Late Neolithic, Painted Pottery, Samarra. 164

Orta Kalkolitik Çağ'a M.Ö. 5200-4820 tarihleri arasına tarihlenen Güvercinkayası İç Anadolu Bölgesi'nin Kapadokya bölümünde yer alan bir kaya üstü yerleşmesidir. Bu Orta Kalkolitik döneme tarihlenen yerleşme, iki kuleyle desteklenen bir sur yapısı yer almaktadır. Bu sur yapısı, yerleşmeyi aşağı ve yukarı olarak ikiye bölmüştür. Arazi çalışmaları, taş mimarili Güvercinkayası yapılarının önceden planlanarak inşa edildiğini göstermektedir. Üst yerleşimde yer alan mekanların boyutları ve mekan içi buluntuları, burada iskan edilen bireylerin topluluk içinde farklı bir sınıfa ait olduğuna işaret etmektedir. Kazı çalışmalarında dört farklı çanak çömlek grubu tespit edilmiştir. Bu gruplar arasında %1 lik küçük bir oranla temsil edilen ve ithal olduğu düşünülen boya bezemeli çanak çömlekler, tez çalışmasının temelini oluşturmaktadır. Bu tez çalışması kapsamında Güvercinkayası yerleşmesinde 1999-2013 tarihleri arasında ele geçen boya bezemeli çanak çömlekleri tanımlı hale getirmek amacıyla bu malzemenin yerleşmede ele geçtiği mekanlar, taşınmazları ve küçük buluntuları bağlamında incelenmiş ve sonuçlar yerleşmenin konumlandığı bölgenin yanısıra dört ayrı bölgede yer alan buluntu alanları ile karşılaştırılmıştır. Bu çalışmayla bölgeler arası benzerlik ve farklıkların ortaya konulmasının yanı sıra Güvercinkayası yerel üretim çanak çömlekleri arasında yer almayan bu boya bezemeli çanak çömleğin nereden ithal olduğu sorusuna da cevap aranmıştır. Güvercinkayası which is dated between the years B.C 5200-4800 in the middle chalcolithic age is a rock-top settlement which takes part in Cappadocia part of the inner Anatolia region. In this settlement which is dated in mid-chalcolithic age, there is a wall structure which supported by two towers. this wall structure divides the settlement into two parts, down and up. Field studies have shown that stone-built Güvercinkayası constructions was built by planned in advance. The dimensions of the places and the internal findings of the spaces which takes part in top settlement have pointed that the individuals who are settlement in here belong to a different class in the community. It was identified four different pottery groups in the excavation studies. Paint decoration potteries which represented by a small proportion of 1% between these groups and which is thought imported is the basis of the thesis work.It was aimed to define the pottery pottery recovered between 1993-2013 at Güvercinkayasi settlement within the scope of this thesis. For this purpose, material has examined in the context of places immovables and small finds. And these results have compared with find areas which takes part in four different regions besides the region where the settlement is located. With this study besides revealing similarities and differences between regions it was looked for an answer where these paint decoration potteries which don't take part in between Güvercinkayası local production pottery was imported from. 258