Search

BACKGROUND: A 2 year study was conducted to evaluate the efficacy of biological control with optimally timed Trichogramma brassicae releases as an integrated pest management tool against the European corn borer (ECB), Ostrinia nubilalis (Hübner), in on-farm experiments (i.e. real field conditions) in three European regions with dissimilar geoclimatic conditions and ECB pressure and conventional management (i.e. insecticide treated and untreated). RESULTS: Biological control with Trichogramma (1) provided ECB protection comparable with conventional management, (2) in all cases maintained mycotoxin levels below the EU threshold for maize raw materials destined for food products, (3) was economically sustainable in southern France and northern Italy, but not in Slovenia where it resulted in a significant decrease in gross margin, mainly owing to the cost of Trichogramma product, and (4) enabled avoidance of detrimental environmental effects of lambda-cyhalothrin use in northern Italy. CONCLUSION: Optimally timed mass release of T. brassicae could be considered a sustainable tool for IPM programmes against ECB in southern France and northern Italy. Better involvement of regional advisory services is needed for the successful dissemination and implementation of biological control. Subsidy schemes could also motivate farmers to adopt this IPM tool and compensate for high costs of Trichogramma product.

Tare soil is soil attached to harvested products like potato tubers. Tare soil becomes a considerable waste stream after storage, washing and processing of harvested products. There is a high risk on contamination of tare soils with (quarantine) phytopathogens, because of import of harvested products from different regions of the world. Disinfestation is necessary to make tare soils applicable for agricultural production. Anaerobic (non-chemical) soil disinfestation (ASD) and inundation are suitable methods to disinfest tare soils. Two different soils (marine loam and glacial sand) were either treated with five (2011) or four (2012) treatments and these were: (i) no treatment (control), (ii) freshly cut grass, (iii) Herbie 7025, (iv) inundation (five cm water on top of the soil surface), and (v) combination of Herbie 7025 and inundation (2011 only). Containers with treated and untreated soils were inoculated with two quarantine phytopathogens, Ralstonia solanacearum biovar 2 and Globodera pallida. After soil inoculation, the containers were airtight closed and only opened for destructive sampling after 84 days. Then, soils were analysed for the presence of R. solanacearum biovar 2, using immunofluorescence colony staining, and for the presence of viable G. pallida eggs, determined by the number of juveniles hatched from eggs and lured to potato root exudate. Strong (> 99.4 %) declines of both pathogens in treated versus the appropriate control soils were observed. Repetition of the experiment revealed the same pattern and therefore it was concluded that ASD and inundation, as separate treatments, have promise for remediation of tare soils from contaminating quarantine pathogens.

A low basal N application combined with in-season adjustment of the sidedress N rate has been proposed as a means to save N in growing potato (Solanum tuberosum L.). We hypothesize that a measurement of canopy reflectance provides information which can be used to adjust sidedress N rate. The objective of our work was to develop and test a canopy reflectance-based N sidedress system for potato in humid climates. In four years of experiments with ware potato on a sandy soil it was determined that the reflectance index WDVI correlates well with N uptake, that sidedress N should be applied at around the time of canopy closing, and that the sidedress N rate should be calculated as the difference between a (fixed) desired N uptake and a reflectance-based measurement of N uptake. The calculated N saving in these experiments was between 10 and 109 (average 56) kg N ha−1. The reflectance-based N sidedress system was tested at an additional two locations, with ware potatoes on a loamy soil and with starch potatoes on a sandy soil, in two further years of experiments. N saving in these experiments was between 8 and 88 (average 44) kg N ha−1. In both sets of experiments, yields with the sidedress system were generally at the same level as yields obtained with recommended N rates (basal N only). We conclude that the reflectance-based sidedress N system allows saving of N while maintaining yield.

Roodzwenkgras is een grassoort die zeer geschikt is voor gebruik in mengsels voor golfbanen, gazons en allerlei andere grasvelden zoals parken, recreatieterreinen en bermen. Mede doordat de soort van nature al een erg goede zodevormer is, zijn met de veredeling van roodzwenkgras minder spectaculaire verbeteringen bereikt dan met de veredeling van Engels raaigras en veldbeemdgras (zie vorige editie van de Greenkeeper). Door de veredeling van roodzwenkgras is de zodedichtheid wel verder toegenomen, met behoud of verbetering van ziekteresistentie en verkleuring bij droogte en in de winter.

For several years, a new species of root-knot nematode, Meloidogyne minor, has been reported from parts of The Netherlands, Belgium, UK and Ireland. So far, this species causes most problems on golf courses but has also been reported from a potato field in Zeijerveld (The Netherlands) where it caused strong growth reduction on potato plants, but no damage to potato tubers. As The Netherlands is a potato-producing country, field experiments were set up to evaluate the potential risks this species poses. We tested the host status of some common crops for M. minor under field conditions and, more importantly, also tested its potential to harm potato production in terms of quantity as well as quality. In a 2-year field experiment (2007-2009), the host status of potato (cv. Bartina), rye, annual ryegrass, sugar beet, and maize was tested in the first growing season. Afterwards, these plots were used to evaluate the damage potential of M. minor on two commonly cultivated potato cultivars (cvs Astérix and Markies). In general, only potato seemed to be a good host for this nematode species with a Pf∕Pi-ratio about 1.5. Reproduction was observed mostly on roots but also on tubers, which increases the spread of M. minor by seed potatoes. However, there was no reduction in potato production, neither in yield nor in tuber quality. No significant reproduction could be observed on the other plants (Pf∕Pi values close to zero). From these results one might conclude that this nematode will not become a major threat to European agriculture. However, care has to be taken as within additional glasshouse experiments potato tubers were susceptible for damage caused by M. minor. Thus, further studies on the general biology and ecology of M. minor are needed to make a better risk assessment on this new nematode pest.

In de Grasgids en voorheen de Rassenlijst staan al meer dan 30 jaar de aanbevolen rassen van Engels raaigras en veldbeemdgras voor het gebruik op sportvelden en gazons vermeld. Over het rassenonderzoek zoals dit momenteel wordt uitgevoerd is al eerder geschreven in Greenkeeper nr. 2 2010. Op basis van de waarnemingen aan een aantal belangrijke eigenschappen in de proeven die al die jaren zijn beoordeeld, gaat dit artikel in op de vooruitgang die met veredeling is bereikt.

Het aantal percelen waarin schadelijke aaltjes voorkomen neemt langzaam toe. met voldoende kennis en de juiste maatregelen zijn ze goed te beheersen

Abstract The use of organic soil amendments, such as green manures, animal manures, composts or slurries, certainly has many advantageous aspects for soil quality and is suggested as a promising tool for the management of plant-parasitic nematodes. However, during a recent literature survey we also found numerous studies reporting an increase of plant-parasitic nematodes after the use of organic amendments. Therefore, we critically re-evaluated the usefulness of organic amendments for nematode management and suggest possible mechanisms for a stimulation of plant-parasitic nematodes, as well as mechanisms that might be causing a reduction of plant-parasitic nematodes. In addition, we also elucidate a possible mechanism that might be responsible for the observed overall positive effects of organic amendments on crop yields. It is likely that a significant part of this is, inter alia, due to the proliferation of non-pathogenic, free-living nematodes and their overall positive effects on soil microbial populations, organic matter decomposition, nutrient availability, plant morphology and ecosystem stability.

Physical soil disinfestation is worldwide mainly applied in protected cropping systems or in small-scale intensive field crops. Continuous cropping of monocultures or different host plants for the same pest or pathogen often leads to heavily infested soils which forces growers to disinfest the soil thoroughly. The oldest method is steam sterilization which is applied for more than a century. In the 1970s hot water treatment of soils was developed in Japan. Hot water is applied to the soil surface to raise soil temperatures to lethal levels. Since the 1980s inundation became a new method in the Netherlands and is applied in bulb cultures. This so-called flooding of soils creates anaerobic soil conditions in which toxic compounds like greenhouse gases are produced. A new approach in soil disinfestation in the current century is hot air treatment which is developed in Israel. The method is based on blowing extremely hot air into soil particles which are thrown above soil surface into a heat chamber by a rotary spading device. In the Netherlands renewed interest has started in radiation of soil with micro waves. Radiation of soil or other substrates has been studied for decades. The mechanism is that the heat produced by radiation is lethal to pathogens and pests. Anaerobic soil disinfestation (ASD) with incorporation of fresh organic matter in soil is a method developed in the Netherlands. A new and promising Dutch development in ASD is the application of defined products. Advantages and disadvantages of all methods are presented in this paper.

1,2-dehydropyrrolizidine ester alkaloids (pyrrolizidine alkaloids; PAs) are a class of secondary plant metabolites found in hundreds of plant species. In vitro, PAs are known to affect plant-parasitic nematodes. Thus, PA-producing plants might be used in nematode management. So far, however, Crotalaria is the only PA-producing plant that has been used for nematode control. Consequently, we reviewed the literature on other PA plants and their effects on nematodes. This included the analysis of in vitro experiments with PA plant extracts, host tests with PA plants, as well as experiments in which PA-producing plants were used as different types of soil amendments (mulch, in situ mulching, extracts). Our results clearly show that, in addition to Crotalaria, certain other PA-producing plant species have the potential to be used in sustainable nematode management. This is especially true for management of sedentary endoparasitic nematode species. Promising applications include the use of PA plant extracts and mulches, as well as the use of PA plants for in situ mulching.

De land- en tuinbouw ontwikkelen zich richting intensievere en complexere bedrijfssystemen. Binnen dergelijke bedrijfssystemen wordt een nog groter beroep gedaan op de bodemgezondheid. Alle keuzes die de teler maakt, moeten gericht zijn op zo min mogelijke schade door verschillende bodempathogenen, zoals aaltjes, schimmels en bactereriën. Dit moet bovendien binnen zeer strenge eisen met betrekking tot inzet van gewasbeschermingmiddelen en bemesting. Deze trend vergt nieuwe kennis over inpasbaarheid en bedrijfszekerheid van teeltmaatregelen om de bodemgezondheid optimaal te gebruiken. In 2006 is in opdracht van LNV het project: 'Bodemgezondheid binnen bedrijfssystemen' gestart. Dit project richt zich op de ontwikkeling van een pakket aan maatregelen om de bodemgezondheid te verbeteren. In dit artikel worden de opzet en de eerste resultaten beschreven.

De toepassing van chemische grondontsmettingsmiddelen is in Nederland aan banden gelegd. Hierdoor groeit de noodzaak om niet-chemische middelen te ontwikkelen. Voor buitenteelten zijn er voor de praktijk momenteel twee mogelijkheden, die allebei hun beperkingen kennen: inundatie en biologische grondontsmetting. Voor het ontsmetten van de grond in kassen is momenteel stomen de enige optie. Tot nu toe is in onderzoek voornamelijk gekeken naar het bestrijdende effect van BGO tegen bodemorganismen maar kon dat niet of nauwelijks worden gekoppeld aan de processen die zich in de grond afspelen tijdens deze ontsmetting. Door het ontbreken van die kennis over het werkingsmechanisme kon en kan niet worden verklaard waarom de resultaten meestal heel goed zijn maar soms tegenvallen. Mede daardoor stagneert de doorontwikkeling van BGO in de praktijk. PPO-AGV, als onderdeel van Wageningen UR, voert in opdracht van het ministerie van LNV een driejarig onderzoek (2009-2011) uit naar het werkingsmechanisme van BGO.

Speciaal aangelegde moerassen met rietplanten kunnen bij een gecontroleerde watertoevoer ruim 60 procent van de stikstof of 40 procent van het fosfaat verwijderen uit drain- en slootwater. Dat blijkt uit proeven in Limburg door de universiteit van Wageningen. Aanleg van dit soort zuiveringsmoerassen kan voor de landbouw een belangrijke maatregel zijn om aan de Kaderrichtlijn Water te voldoen. Het is een goedkope methode om stikstof of fosfaat uit het water te halen. De kosteneffectiviteit ligt in de orde van vijf tot 40 euro per kilo verwijderd stikstof, afhankelijk van de keuze van schaalgrootte. De kosten-effectiviteit van fosfaat is 115 euro per kilo verwijderd fosfor. Nadeel is de benodigde ruimte. Het koppelen aan andere functies, zoals waterberging, recreatie of biomassaproductie, kan natuurlijke zuiveringssystemen aantrekkelijker maken

Aaltjes en aardappelen zijn een lastige combinatie. Vaak geeft een Aaltjes Beheersings Strategie (ABS) voldoende aanknopingspunten om met dit probleem om te kunnen gaan. Met een doordacht bouwplan valt schade te voorkomen en zijn de kosten van aanvullende maatregelen te beperken.

Met name op zandgronden speelt de problematiek van herinplantziekte. Zonder grondontsmetting lijkt herinplant van fruitbomen niet rendabel. Een van de veroorzakers van herinplantziekte is het wortellesieaaltje (Pratylenchus penetrans). Op een appelperceel met een vrij hoge bodembesmetting van het wortellesieaaltje Pratylenchus penetrans (één van de veroorzakers van bodemmoeheid) zijn na het rooien van de bomen in het voor en najaar van 2007 zeven verschillende behandelingen toegepast: Tagetes (‘Afrikaantje’), Tagetes + biologische grondontsmetting, Japanse haver (Avena strigosa) + late biologische grondontsmetting, biofumigatie met Sarepta mosterd, compost, zwarte braak en natte grondontsmetting (controle behandelingen). De methode met Afrikaantjes en die met Afrikaantjes gecombineerd met Biologische grondontsmetting (BGO) bleken de populaties van Pratylenchus aanzienlijk te reduceren, bijna net zo goed als natte grondontsmetting. Afrikaantjes bestrijden de aaltjes en door de combinatie met BGO worden ook andere (bodemmoeheid veroorzakende) ziekteverwekkers bestreden. Compost en late BGO hadden een vergelijkbaar effect als onbehandelde grond. Na biofumigatie was de aaltjespopulatie toegenomen.

Met name op zandgronden speelt de problematiek van herinplantziekte. Zonder grondontsmetting lijkt herinplant van fruitbomen niet rendabel. Een van de veroorzakers van herinplantziekte is het wortellesieaaltje (Pratylenchus penetrans). Op een appelperceel met een vrij hoge bodembesmetting van het wortellesieaaltje Pratylenchus penetrans (één van de veroorzakers van bodemmoeheid) zijn na het rooien van de bomen in het voor en najaar van 2007 zeven verschillende behandelingen toegepast: Tagetes (‘Afrikaantje’), Tagetes + biologische grondontsmetting, Japanse haver (Avena strigosa) + late biologische grondontsmetting, biofumigatie met Sarepta mosterd, compost, zwarte braak en natte grondontsmetting (controle behandelingen). De methode met Afrikaantjes en die met Afrikaantjes gecombineerd met Biologische grondontsmetting (BGO) bleken de populaties van Pratylenchus aanzienlijk te reduceren, bijna net zo goed als natte grondontsmetting. Afrikaantjes bestrijden de aaltjes en door de combinatie met BGO worden ook andere (bodemmoeheid veroorzakende) ziekteverwekkers bestreden. Compost en late BGO hadden een vergelijkbaar effect als onbehandelde grond. Na biofumigatie was de aaltjespopulatie toegenomen.

Een bespuiting met een herbicide kan tegenvallen en niet het verwachte effect geven. Dan kan er sprake zijn van resistentie. Ons land kent drie belangrijke typen. De kans op resistentie is met teeltmaatregelen of chemische methoden te voorkomen of te beperken.

Vanuit de glastuinbouw zijn een groot aantal technieken bekend om dit water te ontsmetten zoals: langzame zandfiltratie, UV ontsmetting. verhitting, waterstofperoxide en ozon. In de boomteelt worden ook moerasfilters gebruikt. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen waardoor de keuze lastig is. De geschiktheid van de systemen voor de aardbeienteelt worden kort besproken. Vervolgens zijn een aantal ontsmettingstechnieken getest op Xanthomonas fragariae.

De aanwezigheid van schadelijke organismen, waaronder quarantaineorganismen, in de bodem vormt een groeiend probleem voor de teelt van bepaalde gewassen. De vraag is of er in de toekomst nog voldoende gezonde percelen beschikbaar zijn om de Nederlandse handelspositie voor deze gewassen te behouden. Het ministerie van EZ en ondernemersorganisatie LTO maken zich daar ernstig zorgen over. Dit rapport gaat daarom over het belang van duurzaam fytosanitair bodembeheer. Hoe nijpend is de situatie in de praktijk? Wat is good practice in fytosanitair bodembeheer, in hoeverre handelen ondernemers daarnaar, en waarom? In vervolg hierop wordt ingegaan op mogelijkheden tot sturing op de manier waar ondernemers met hun percelen omgaan.

De ‘Adviesbasis voor de bemesting van akkerbouw- en vollegrondsgroentengewassen’ bevat adviezen voor de bemesting met hoofd- en sporenelementen. De adviezen zijn vastgesteld door de Commissie Bemesting Akkerbouw/Vollegrondsgroententeelt. De adviesbasis is bedoeld voor zowel intermediairen (o.a. voorlichting, laboratoria, onderwijs, onderzoek) als telers.

Vanuit de glastuinbouw zijn een groot aantal technieken bekend om dit water te ontsmetten zoals: langzame zandfiltratie, UV ontsmetting. verhitting, waterstofperoxide en ozon. In de boomteelt worden ook moerasfilters gebruikt. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen waardoor de keuze lastig is. De geschiktheid van de systemen voor de aardbeienteelt worden kort besproken. Vervolgens zijn een aantal ontsmettingstechnieken getest op Xanthomonas fragariae.

De aanwezigheid van schadelijke organismen, waaronder quarantaineorganismen, in de bodem vormt een groeiend probleem voor de teelt van bepaalde gewassen. De vraag is of er in de toekomst nog voldoende gezonde percelen beschikbaar zijn om de Nederlandse handelspositie voor deze gewassen te behouden. Het ministerie van EZ en ondernemersorganisatie LTO maken zich daar ernstig zorgen over. Dit rapport gaat daarom over het belang van duurzaam fytosanitair bodembeheer. Hoe nijpend is de situatie in de praktijk? Wat is good practice in fytosanitair bodembeheer, in hoeverre handelen ondernemers daarnaar, en waarom? In vervolg hierop wordt ingegaan op mogelijkheden tot sturing op de manier waar ondernemers met hun percelen omgaan.

De ‘Adviesbasis voor de bemesting van akkerbouw- en vollegrondsgroentengewassen’ bevat adviezen voor de bemesting met hoofd- en sporenelementen. De adviezen zijn vastgesteld door de Commissie Bemesting Akkerbouw/Vollegrondsgroententeelt. De adviesbasis is bedoeld voor zowel intermediairen (o.a. voorlichting, laboratoria, onderwijs, onderzoek) als telers.

Verlaging van de teeltfrequentie van aardappelen ten gunste van graan zou in theorie een hogere opbrengst moeten opleveren door het ruimere bouwplan en de hogere aanvoer van organische stof. Uit onderzoek blijkt echter dat verruiming van het bouwplan met meer graan leidt tot een daling van het bouwplansaldo. Om die saldodaling te compenseren, zouden opbrengstverhogingen nodig zijn die niet realistisch lijken.

In opdracht van het Productschap Akkerbouw heeft het PPO-AGV in 2010 en 2011 onderzoek gedaan naar mogelijkheden tot bestrijding van resistente melganzevoet (Chenopodium album) in aardappelen en suikerbieten. In aardappelen leidt de toevoeging van een linuron bevattend middel aan Sencor niet tot een goede bestrijding van resistente melganzevoet. Melganzevoet die resistent is tegen Sencor, kan in zetmeel- en consumptieaardappelen wel goed bestreden worden met de combinatie van Challenge en linuron. Van de middelen die in suikerbieten zijn onderzocht, bleek de combinatie van Betanal Expert en Goltix de beste werking tegen resistente melganzevoet te hebben.

In opdracht van het Productschap Akkerbouw heeft het PPO-AGV in 2010 en 2011 onderzoek gedaan naar mogelijkheden tot bestrijding van resistente melganzevoet (Chenopodium album) in aardappelen en suikerbieten. In aardappelen leidt de toevoeging van een linuron bevattend middel aan Sencor niet tot een goede bestrijding van resistente melganzevoet. Melganzevoet die resistent is tegen Sencor, kan in zetmeel- en consumptieaardappelen wel goed bestreden worden met de combinatie van Challenge en linuron. Van de middelen die in suikerbieten zijn onderzocht, bleek de combinatie van Betanal Expert en Goltix de beste werking tegen resistente melganzevoet te hebben.

Omdat Meloidogyne-soorten in tegenstelling tot veel cystenaaltjes meestal polyfage planteneters zijn, is resistentie niet alleen in gevoelige hoofdgewassen wenselijk, maar ook in voorvruchten in de rotatie. Groenbemesters die vrijwel resistent zijn tegen M. chitwoodi en M. fallax zijn ontwikkeld. Het inzetten van verschillende resistenties in opvolgende gewassen is bevorderlijk voor de duurzaamheid van resistenties tegen Meloidogyne

Meerjarenanalyse veldproeven op PPO-locatie ‘t Kompas 2007-2011 binnen het project Watersense.

Wortellesieaaltjes (Pratylenchus penetrans) kunnen in vele gewassen grote schade aanrichten. Bestrijding kan chemisch gebeuren, met natte grondontsmetting, maar een goed alternatief is het bestrijden door het telen van Tagetes patula (afrikaantjes). Een geslaagde teelt van deze groenbemester zorgt zelfs voor een betere bestrijding dan chemische grondontsmetting. Een Tagetesteelt heeft echter ook nadelen. Het bestrijdt alleen Pratulenchus penetrans en P. crenatus. Voor andere Pratylenchussoorten is de werking niet duidelijk. Voor een aantal andere belangrijke aaltjessoorten (aardappelcystenaaltjes, bietencystenaaltjes, wortelknobbelaaltjes) is Tagetes patula geen waardplant. Voor deze aaltjes is het effect van de teelt van T. patula gelijk aan het braak laten liggen van het land (zie ook www.aaltjesschema.nl). Voor vrijlevende wortelaaltjes, die behoren tot de groep van de trichodoriden is de waardplantstatus van Tagetes momenteel niet duidelijk, omdat er tegenstrijdige informatie over is. Verder groeit er gemakkelijk onkruid in Tagetes door de trage beginontwikkeling van het gewas. Als er onkruid tussen de Tagetes groeit, is de bestrijding van P. penetrans niet meer optimaal, omdat deze aaltjes zich op diverse onkruidsoorten vaak in meer of mindere mate kunnen vermeerderen. Telers ervaren het ook als een groot nadeel dat de teelt van Tagetes een heel groeiseizoen kost, doordat het gewas tussen half mei en half juli gezaaid moet worden en dan drie maanden moet groeien. Bovendien is in een eerdere proef de werking van Tagetes wel eens tegen gevallen in diepere bodemlagen, na voorteelt van het houtige gewas roos.

In opdracht van het Productschap Akkerbouw onderzoeken PPO en Altic voor het Masterplan Mineralen Management (MMM) de mogelijkheden om de stikstofbenutting van aardappel te verbeteren door de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde stikstofbemestingssystemen. De doelstelling van MMM is om verliezen van nutriënten naar bodem, water en lucht in de akkerbouw sterk terug te dringen. De stikstofbenutting door aardappel is matig tot vrij slecht. Dit kan worden verbeterd door te zorgen voor een goede bodemkwaliteit (bewortelbaarheid, gezondheid en vochtvoorziening) en door overdosering van stikstof te voorkomen. Dit project is gericht op het laatst genoemde aspect: een goede afstemming van de stikstofgift op de gewasbehoefte en het stikstofaanbod uit andere bronnen, zoals mineralisatie in de bodem.

The national phosphorus balance can be made more sustainable by reducing the accumulation of phosphorus in agricultural soils and by increasing recycling from waste streams. This study investigated different scenarios for reduction of the national soil surplus on agricultural land. The focus was on scenarios that will not compel agriculture in the Netherlands to change radically e.g. reduction of phosphorus fertilisation levels and reducing animal phosphorus excretion by improving feeding efficiency while maintaining national milk and meat production levels.

Nagegaan is wat mogelijke oorzaken zijn van de verhoogde nitraatconcentraties in het Zuidelijke zandgebied vergeleken met die in het Noordelijke, het Centrale en het Oostelijke zandgebied (Zand Midden) worden waargenomen. Hiervoor zijn verschillende beschikbare datasets en resultaten van rekenmodellen nader geanalyseerd (Bedrijveninformatienet, LMM, WOG-WOD-, MAMBO / STONE, CBS-Statline). De verschillen in nitraatconcentratie die tussen de zandgebieden worden waargenomen zijn grotendeels te verklaren uit verschillen in bedrijfstype of stikstofoverschot en het voorkomen van verschillende bodemgebruiksvormen, de verdeling van de grondwatertrappen en grondsoorten en het regionale neerslagoverschot. In het Zuidelijke zandgebied zijn de stikstofoverschotten het hoogst en komen meer uitspoelingsgevoelige gronden voor.

Meerjarenanalyse veldproeven op PPO-locatie ‘t Kompas 2007-2011 binnen het project Watersense.

Dit rapport beschrijft de resultaten van het project WaterSense, dat liep van 2008 tot en met 2012. In het project zijn de mogelijkheden van sensortechnologie onderzocht voor waterbeheer door landbouwers, waterschappen en drinkwaterbedrijven. Het doel van WaterSense was: - het onderzoeken en ontwikkelen van het concept van een beslissingsondersteunend systeem voor waterbeheer met behulp van sensortechnologie; - validatie van het concept aan de hand van een demonstratiesysteem. In WaterSense zijn diverse aspecten van meten, modelleren en sturen met betrekking tot waterkwantiteit, waterkwaliteit en landbouw onderzocht.

Nagegaan is wat mogelijke oorzaken zijn van de verhoogde nitraatconcentraties in het Zuidelijke zandgebied vergeleken met die in het Noordelijke, het Centrale en het Oostelijke zandgebied (Zand Midden) worden waargenomen. Hiervoor zijn verschillende beschikbare datasets en resultaten van rekenmodellen nader geanalyseerd (Bedrijveninformatienet, LMM, WOG-WOD-, MAMBO / STONE, CBS-Statline). De verschillen in nitraatconcentratie die tussen de zandgebieden worden waargenomen zijn grotendeels te verklaren uit verschillen in bedrijfstype of stikstofoverschot en het voorkomen van verschillende bodemgebruiksvormen, de verdeling van de grondwatertrappen en grondsoorten en het regionale neerslagoverschot. In het Zuidelijke zandgebied zijn de stikstofoverschotten het hoogst en komen meer uitspoelingsgevoelige gronden voor.

BloembollenVisie wijdt een serie aan bodemweerbaarheid, bodemvruchtbaarheid en bodemleven. In deze aflevering is het woord aan bodemecoloog Gerard Korthals, werkzaam bij PPO AGV in Lelystad.

In het Vierde Actieprogramma van de Nitraatrichtlijn wordt o.a. ingezet op innovaties om op melkveehouderij- en akker- en tuinbouwbedrijven de stikstofverliezen verder te verminderen. Eén van de opties is om stikstofbemestingsadviezen, daar waar mogelijk, te differentiëren naar groei- en bodemomstandigheden. In 2010 is een project gestart met als doel een verkenning van de mogelijkheden voor differentiatie van het stikstofbemestingsadvies op basis van opbrengstniveau en N-leverend vermogen van de bodem bij het gewas maïs. In 2011 is gekeken naar de mogelijkheden bij het gewas consumptieaardappel. Dit rapport doet hiervan verslag van de analyse bij consumptieaardappelen. In de studie is gebruik gemaakt van een dataset van 32 N-trappenproeven met consumptieaardappelen die in het verleden zijn uitgevoerd. Het betrof 18 en 14 proeven op respectievelijk zand- en lössgrond.

Plantparasitaire aaltjes veroorzaken zowel opbrengstschade als kwaliteitsschade in de teelt van bolbloemen en bloembollen. De totale schade veroorzaakt door bodemziekten wordt in de bollensector geschat op 25 miljoen per jaar waarvan een groot deel aan aaltjes kan worden toegeschreven. Bovendien vermeerderen verschillende bolgewassen deze aaltjessoorten sterk, waardoor ook in volggewassen problemen kunnen ontstaan. Een extra complicatie vormt huurland waarvan inzicht in de gezondheidssituatie vaak ontbreekt. Voor de beheersing en bestrijding van aaltjes worden veelal gewasbeschermingsmiddelen ingezet, zoals granulaten en grondontsmetting. De sector ligt onder vuur vanwege de blijvende afhankelijkheid van natte grondontsmetting. Bovendien is de toelating van deze middelen zeer onzeker. Een alternatieve aanpak voor continuïteit is noodzakelijk. Hiervoor is kennis nodig, kennis die er soms wel, soms niet is, maar die in ieder geval vaak niet eenvoudig toegankelijk is. Door alle bestaande kennis te integreren en te ontsluiten via een beslissingsondersteunend systeem (BOS) wordt deze kennis toegankelijk gemaakt voor telers en hun adviseurs en wordt eenduidige advisering mogelijk. In dit project is aangetoond dat het mogelijk is een BOS voor de bollenteelt te bouwen.

Het Productschap Akkerbouw heeft in het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing PPO-AGV opdracht gegeven te onderzoeken of de APT- kistenreiniger in staat is om het quarantaine aardappelcysteaaltje Globodera pallida te doden. Cysten in zakjes zijn op de bodem van de kisten bevestigd waarna de kisten met verschillende snelheden door de kistenreiniger zijn gegaan. De maximale verblijftijd was daarbij hooguit 2 minuten. De ozonconcentratie was volgens opgave van APT meer dan 28 g per m3 water, maar is niet gemeten. Gebleken is dat in de huidige uitvoering er geen effect was van de kistenreiniging op de vitaliteit van de cystinhoud van cysten van Globodera pallida. Verlenging van de behandelingstijd en maximale verhoging van de ozonconcentratie zal nodig zijn om een adequate ontsmetting in de kistenreiniger te realiseren.

De herinplant in de fruitteelt is alleen mogelijk als de bodemmoeheid wordt aangepakt. Alternatieve methoden van grondontsmetting waren tot nu toe in de meeste gevallen minder effectief of in vergelijking met chemische grondontsmetting veel duurder. In de biologische fruitteelt is chemische ontsmetting geen optie. Uit recent onderzoek blijken een aantal biologische behandelingen geschikt om bodemmoeheid te bestrijden: zwarte braak, Tagetes (Afrikaantjes) en biologische grondontsmetting (BGO). Biofumigatie en compost bleken minder effectief of geschikt.

Wortellesieaaltjes (Pratylenchus penetrans) kunnen in vele gewassen grote schade aanrichten. Bestrijding kan chemisch gebeuren, met natte grondontsmetting, maar een goed alternatief is het bestrijden door het telen van Tagetes patula (afrikaantjes). Een geslaagde teelt van deze groenbemester zorgt zelfs voor een betere bestrijding dan chemische grondontsmetting. Een Tagetesteelt heeft echter ook nadelen. Het bestrijdt alleen Pratulenchus penetrans en P. crenatus. Voor andere Pratylenchussoorten is de werking niet duidelijk. Voor een aantal andere belangrijke aaltjessoorten (aardappelcystenaaltjes, bietencystenaaltjes, wortelknobbelaaltjes) is Tagetes patula geen waardplant. Voor deze aaltjes is het effect van de teelt van T. patula gelijk aan het braak laten liggen van het land (zie ook www.aaltjesschema.nl). Voor vrijlevende wortelaaltjes, die behoren tot de groep van de trichodoriden is de waardplantstatus van Tagetes momenteel niet duidelijk, omdat er tegenstrijdige informatie over is. Verder groeit er gemakkelijk onkruid in Tagetes door de trage beginontwikkeling van het gewas. Als er onkruid tussen de Tagetes groeit, is de bestrijding van P. penetrans niet meer optimaal, omdat deze aaltjes zich op diverse onkruidsoorten vaak in meer of mindere mate kunnen vermeerderen. Telers ervaren het ook als een groot nadeel dat de teelt van Tagetes een heel groeiseizoen kost, doordat het gewas tussen half mei en half juli gezaaid moet worden en dan drie maanden moet groeien. Bovendien is in een eerdere proef de werking van Tagetes wel eens tegen gevallen in diepere bodemlagen, na voorteelt van het houtige gewas roos.