Search

Copyright of European Journal of Social Work is the property of Taylor & Francis Ltd and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of TSG: Tijdschrift Voor Gezondheidswetenschappen is the property of Springer Nature and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Acute –niet antibiotica geassocieerde- diarree is een frequente aandoening die bij ouderen ernstig kan verlopen omwille van de grotere fragiliteit van deze bevolkingsgroep. Acute diarree is meestal van infectieuze oorsprong, en meest frequent te wijten aan een virale infectie. De belangrijkste therapeutische maatregel is het voorzien van voldoende rehydratie. Bij ernstige diarree van bacterie¨ le oorsprong is een antibiotische behandeling aangewezen.

Veel ouderen, vooral vrouwen, en hun artsen zien osteoporose nog steeds als een natuurlijk onderdeel van het ouder worden, in plaats van een te voorkomen of behandelbare medische aandoening. Hoogteverlies, hyperkyfose, rugpijn en fracturen worden geaccepteerd als een gevolg van het ouder worden. Een andere barrière voor het instellen van een behandeling is het idee dat het te laat is om daarmee te beginnen in een laat stadium van de ziekte. Hoewel de meeste onderzoeken naar fractuurreductie met medicatie niet waren ontworpen voor de ‘geriatrische’ populatie, was de gemiddelde leeftijd van de deelnemers aan de meeste klinische trials wel rond de 70 jaar. In alle grote onderzoeken kregen patiënten ook steeds calcium- en vitamine-D-suppletie. Uit de beschreven vergelijking van farmacologische opties blijkt dat de arts tegenwoordig de keuze heeft uit meerdere, bewezen effectieve middelen ter preventie van osteoporotische fracturen bij postmenopauzale vrouwen met een verhoogd fractuurrisico. Er zijn nu antifractuurgegevens bekend van calcium/vitamine D, raloxifene, bisfosfonaten, strontiumranelaat en parathormoon. Bisfosfonaten en strontiumranelaat zijn beide goede keuzes voor eerstelijns- of tweedelijnsbehandeling, terwijl parathormoon vooralsnog alleen als tweedelijnsbehandeling van osteoporose bij ouderen kan worden ingezet.

Achtergrond: Het aantal ouderen in Nederland neemt toe en daarmee het aantal oudere gebruikers van de geestelijke gezondheidszorg (GGz). Om toekomstig beleid te kunnen bepalen, is het belangrijk te weten hoe het GGz-gebruik zich in het verleden heeft ontwikkeld. Deze studie brengt veranderingen in het GGz-gebruik van ouderen in de periode 1990-2004 in beeld. Methode: Er is gebruik gemaakt van data uit de psychiatrische casusregisters. Zo kon rekening gehouden worden met inwoneraantal per onderscheiden leeftijdsgroep en konden de kosten per geproduceerde eenheid worden berekend voor de onderscheiden categorieën van zorg. Resultaten: Er was een stijging in het aantal ouderen dat gebruik maakte van de GGz in genoemde periode. De kosten daarentegen daalden, door een afname van dure klinische zorg en een toename van goedkopere ambulante zorg en verblijf in een RIBW. Dit gold met name voor de periode tot en met 2002. Vanaf dat jaar stabiliseert de verhouding tussen intra- en extramurale zorg. Conclusie: De periode 1990-2002 wordt gekenmerkt door extramuralisering van de GGz voor ouderen, waardoor meer ouderen in zorg zijn zonder stijging in de kosten. Met het oog op verdere toename van het GGz-gebruik door ouderen, zal naar alternatieve vormen van extramurale zorg moeten worden gezocht.

Door middel van literatuuronderzoek wordt onderzocht wat bekend is over de invloed van veroudering op de stabiliteit van persoonlijkheid op hoge leeftijd. De resultaten van 6 longitudinale onderzoeken wijzen op voortzetting van de relatieve stabiliteit tot op hoge leeftijd. De absolute stabiliteit laat een Uvormig beloop van ‘neuroticisme’ zien met een stijging na het 80e jaar, een afname van ‘extraversie’ en een toename van ‘altruı¨sme’. De methodologische en conceptuele problemen bij onderzoek naar de ontwikkeling van persoonlijkheid op latere leeftijd kunnen grotendeels ondervangen worden door een persoonlijkheidsvragenlijst te ontwikkelen die aansluit bij de levensfase van ouderen en door de aan veroudering gerelateerde kenmerken als co-variabelen in de onderzoeksopzet te betrekken.

Ongezonde leefstijl en lichamelijke achteruitgang : samenvatting Het doel van deze studie was de samenhang te onderzoeken tussen ongezonde leefstijl op jonge, middelbare, en/of oudere leeftijd en lichamelijke achteruitgang op oudere leeftijd en tussen chronische blootsteling aan een ongezonde leefstijl in de loop van het leven, en lichamelijke achteruitgang op oudere leeftijd. De steekproef bestond uit 1297 respondenten van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA). Leefstijl op oudere leeftijd (55-85 jaar) werd gemeten op baseline en op jonge (circa 25 jaar) en middelbare (circa 40 jaar) leeftijd retrospectief nagevraagd en bestond uit lichamelijke activiteit, body mass index (BMI), het aantal alcoholische consumpties per week en roken. Lichamelijke achteruitgang werd berekend als het verschil in de score op lichamelijke prestatietesten tussen baseline en 6-jaar followup. Op oudere leeftijd was een BMI tussen 25-29 versus BMI

Deze studie maakt deel uit van een breder onderzoek naar de effecten van opname in een bejaardentehuis op functionele performantie en mogelijkheden tot succesvol ouder worden. Onder functionele performantie verstaan we het actuele dagelijkse functioneren in de levensdomeinen huishouding, zelfzorg en vrijetijdsen sociale activiteit. In dit eerste onderzoek werd een vergelijking gemaakt tussen thuiswonenden en bejaardentehuisbewoners, om na te gaan wat het effect is van wonen in een bejaardentehuis, op de functionele performantie (FP) en het gevoel van persoonlijke controle (PC). De data werden verzameld over heel Vlaanderen via een gestructureerd interview met 74 thuiswonenden en 79 bejaardentehuisbewoners, tussen 71 en 97 jaar oud. Het bleek dat bejaardentehuisbewoners minder actief waren op alle domeinen van functioneren en ook minder PC ervoeren over het dagelijks functioneren. Significante negatieve correlaties tussen leeftijd en FP respectievelijk PC vonden we enkel in de groep thuiswonenden. Het blijkt dat in het bejaardentehuis nog in grote mate, ongeacht de behoeften en wensen van de ouderen, een zorgpakket wordt aangeboden, waar de oudere zelf weinig of geen controle over heeft. Dit leidt tot een homogenisering in het dagelijks functioneren van de bejaardentehuisbewoners

Met de vergrijzing wordt ook de gehospitaliseerde patie¨ntenpopulatie ouder en fragieler. Hierdoor zullen naast de zuiver medische en somatische problematiek ook psychosociale factoren steeds belangrijker worden. Om deze patie¨nten adequaat op te vangen is een meer globale en vooral tijdig ingestelde geriatrische aanpak nodig. Dit kan verwezenlijkt worden via een zorgprogramma Geriatrie. Om dit op te starten zijn er echter “triggers” nodig. Om die reden wordt een screeningsinstrument voorgesteld dat gemakkelijk toepasbaar is, ook door paramedici. Het instrument werd gevalideerd op alle (n=618) opgenomen ouderen (> 70 jaar) op de niet geriatrische afdelingen van een algemeen ziekenhuis gedurende 6 maanden. Deze “Voorlopige Indicator voor Plaatsing” (VIP) toont een goede sensitiviteit (81 %) en specificiteit (86 %) en een hoge negatief predictieve waarde (97 %) voor een verhoogde zorgbehoefte die de oorzaak kan zijn van ontslagproblemen. Hij vertoont daarnaast een positieve correlatie met een verlengde ligduur (p < 0.001). Het instrument kan gebruikt worden zowel op de spoedafdeling als op de ziekenhuisafdelingen omdat het zich via anamnese richt naar premorbide frailtyfactoren. Door zijn eenvoud kan het gescoord worden door een verpleegkundige zonder specifieke geriatrische opleiding. Hierdoor worden patie¨nten met weinig risico gemakkelijk herkend. Een positieve score doet ontslagproblemen en een verlengde ligduur vermoeden. Opstarten van de geriatrische liaisonfunctie lijkt dan aangewezen

In deze studie zijn de effecten van Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) gymnastiek onderzocht. Met behulp van de GALM methodiek zijn 4.600 zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar tot 80 in Drenthe en Zuid-Holland benaderd; 721 personen deden mee, waarvan 386 personen (de minst fitten) zijn uitgenodigd voor het onderzoek. Vervolgens is gerandomiseerd in een experimentele (n=193) en een controlegroep (n=193). MBvO- gymnastiek is zowel 1 maal (n=125, 6 groepen) als 2 maal per week (n=68, 6 groepen) aangeboden. De controlegroep kreeg een voorlichtingsprogramma. In de voor- en nameting (na 10 weken) is bij alle deelnemers de fitheid (GFO), subjectieve gezondheidsstatus (Rand-36) kwaliteit van leven (TAAQOL,VPS) , zelfredzaamheid (GARS) en functionele status (PPT) onderzocht. Na 10 weken zijn geen effecten gevonden op subjectieve gezondheid, kwaliteit van leven, zelfredzaamheid en functionele status en slechts een klein effect op beenkracht. Twee maal per week MBvO-gymnastiek gaf een klein positief effect op de kwaliteit van leven bij de van tevoren minst actieve ouderen. Aanbevolen wordt om de frequentie of intensiteit van de reguliere MBvO-gymnastiek te verhogen, meer voorlichting te geven over het belang van een actieve leefstijl en bij de werving de nadruk te leggen op de minst actieve en oudere ouderen (70+)

In het kader van de landelijke uitvoering van een bewegingsstimuleringsproject voor sedentaire senioren in de leeftijd van 55-65 jaar, wordt voorafgaand aan deelname, de fitheid van de deelnemers getest. Het onderhouden, behouden en zo mogelijk bevorderen van fitheid door het stimuleren van lichamelijke activiteit levert naast gezondheidswinst ook positieve effecten voor de zelfredzaamheid op. Tot nu toe ontbrak er kennis over de fitheidstatus van sedentaire senioren in Nederland. Om hierin inzicht te krijgen is een analyse uitgevoerd naar de resultaten van 5.584 fitheidstesten van sedentaire senioren uit 51 gemeenten, die hebben deelgenomen aan het bewegingsstimuleringsproject. De fitheid is gemeten met behulp van de Groninger Fitheidtest voor Ouderen (GFO). De analyse van de fitheid bij sedentaire senioren leidt tot de conclusie dat ze, in vergelijking tot eenzelfde leeftijdsgroep uit de Nederlandse bevolking, een slechtere fitheidstoestand hebben en dat vrouwen wat betreft motorische fitheid aanzienlijk minder fit zijn dan mannen. Bovendien verklaren overgewicht en chronische aandoeningen samen voor 88% het verschil in motorische fitheid bij sedentaire ouderen

In dit artikel wordt de bruikbaarheid van het DSM-concept ‘persoonlijkheidsstoornis’ beschreven. Geconcludeerd wordt dat bij de manifestatie van persoonlijkheidspathologie gedurende de levensloop niet altijd een consistent patroon van (dezelfde) gedragsstoornissen is waar te nemen. In de DSM wordt echter uitgegaan van een statisch beloop van vooral (interpersoonlijke) gedragingen. Voorts wordt in dit artikel aan de orde gesteld in hoeverre het hiervoor ontwikkelde DSM-meetinstrumentarium alsmede de meer algemene persoonlijkheidstesten bruikbaar zijn voor ouderen. Over het algemeen blijken deze weinig geschikt om de aard en ernst van persoonlijkheidspathologie bij ouderen te verhelderen. Voorgesteld wordt om met behulp van de Delphi-techniek bij bestaande vragenlijsten profielen van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen op te stellen. Aan een Delphi-panel op het gebied van persoonlijkheidspathologie bij ouderen kan dan worden verzocht om een bepaalde persoonlijkheidsstoornis in gedachte te nemen en deze op een bestaande vragenlijst, zoals de verkorte TCI, te beschrijven.

De centrale vraag van dit artikel is of interventies gericht op vermindering van eenzaamheid bij ouderen die op verschillende niveaus en met verschillende doelen in Nederland opgezet zijn, effectief zijn. Negen verschillende interventies worden beschreven; bij slechts drie kon een significante vermindering van eenzaamheid aangetoond worden. Kenmerkend van deze interventies is hun gerichtheid op specifieke doelgroepen, hun langere duur en de invloed van deelnemers op de toepassing van de interventiemethoden. Twee van de drie zijn interventies op groepsniveau. Een pleidooi wordt gehouden voor meer onderzoek naar effectiviteit en doelmatigheid van interventies, meer systematische verwijzing van eenzame ouderen naar interventies en de ontwikkeling van persoonsgerichte trajecten van interventies.

Doel: Het in kaart brengen van het voorkomen van psychische stoornissen (stemmings-, angst, en alcoholgerelateerde stoornissen) bij de Belgische thuiswonende oudere bevolking (+60 jaar). Methode: Zeshonderdvijfenzestig niet-geı¨nstitutionaliseerde Belgische ouderen (60+) werden in 2000 en 2001 geı¨nterviewd met behulp van de World Mental Health Composite International Diagnostic Interview (WMH-CIDI) van de Wereld-Gezondheids-Organisatie. Hiermee werd de aanwezigheid nagegaan van psychische stoornissen (stemmingsstoornissen, angststoornissen, alcoholgerelateerde stoornissen) conform de Diagnostic Manual of Mental Disorders, 4de versie (DSM-IV). Resultaten: Twintig percent van de ouderen rapporteerden dat ze ooit een psychische stoornis hebben doorgemaakt. Ongeveer 5% gaf aan dat ze het afgelopen jaar een psychische stoornis doormaakten. Angst- en stemmingsstoornissen kwamen het vaakst voor. Nagenoeg 5% rapporteerde het voorkomen van suı¨cidale gedachten in hun leven, 0.22% van de oudere bevolking rapporteerde suı¨cidale gedachten in het afgelopen jaar. Conclusie: Psychische stoornissen komen niet zelden voor in de thuiswonende Belgische oudere bevolking. In 2000-2001 had minstens vijf percent van de thuiswonende Belgische ouderen een psychische stoornis doorgemaakt. Twee op duizend rapporteerden suı¨cidale gedachten.

In dit artikel worden een aantal algemene en therapeutische aspecten van chronisch hartfalen bij oudere patie¨nten besproken. Bij de behandeling van hartfalen willen we vooral ingaan op de rol van be`tablokkers. Bij chronisch hartfalen met een verminderde linker ventrikel systolische functie zijn be`tablokkers geı¨ndiceerd. Recente studies geven aanvullende informatie aan de CBO richtlijn ‘Chronisch hartfalen’ over het gebruik van be`tablokkers bij oudere hartfalenpatie¨nten. Er is nu voldoende bewijs dat be`tablokkers ook effectief zijn voor patie¨nten tot 80 jaar. Voor de tachtig plussers zijn nog te weinig gegevens bekend om een uitspraak te doen over de effectiviteit. Wel is aangetoond dat be`tablokkers ook door deze oudere groep ouderen goed verdragen worden. Voor hartfalen met behouden linker ventrikel systolische functie kan nog geen uitspraak gedaan worden over het effect van be`tablokkers. Verder blijft onduidelijk of er nog verschillen zijn in effectiviteit tussen de verschillende be`tablokkers. Alleen van bisoprolol, carvedilol, nebivolol en metoprolol retard is de effectiviteit aangetoond bij chronisch hartfalen met verminderde linker ventrikel systolische functie bij oudere patie¨nten die door behandeling met diuretica en ACE-remmers in een stabiele fase verkeren

Vaccineren van ouderen blijft een aandachtspunt. De vaccinatiegraad bij ouderen voor tetanus, influenza en pneumokokken blijkt respectievelijk slechts 40, 60 en 30 % te zijn. Naast de klassieke reductie van de mortaliteit (67 %) en van de hospitalisatie voor pneumonie en influenza (50 %) is er bij vaccinatie tegen influenza eveneens een reductie van de cardio- en cerebrovasculaire morbiditeit (20 %) en van het aantal artsenbezoeken voor respiratoire aandoeningen bij COPD patie¨nten (11 %). Het vaccineren van het personeel in de gezondheidszorg en van kinderen voorkomt ernstige infecties en mortaliteit door influenza bij ouderen. Invasieve pneumokokkeninfecties worden door vaccinatie gereduceerd met 50 %. De introductie van het conjugaatvaccin bij jonge kinderen kan een bijkomende daling van de incidentie van invasieve pneumokokkeninfectie bij ouderen veroorzaken. Het nastreven van een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad bij ouderen, kinderen en risico personen blijft prioritair.

Achtergrond: Het schriftelijk screenen van depressie in de huisartspraktijk kan de herkenning sterk verbeteren. Een goede respons is hierbij zeer van belang. Het is de vraag of een goede respons haalbaar is bij Turkse en Marokkaanse patie¨nten op een Nederlandstalige depressievragenlijst Doel :Wat is het responspercentage van oudere Turkse, Marokkaanse en Nederlandse huisartspatie¨nten op een schriftelijk Nederlandstalige depressievragenlijst, en wat zijn de redenen voor non-respons? Methode:Oudere huisartspatie¨nten kregen na een praktijkbezoek de GDS-15 (Geriatric Depression Scale) vragenlijst thuisgestuurd. Door telefonisch contact en huisbezoek werden redenen voor non-respons getraceerd. Resultaten: De respons op de depressievragenlijst voor de Nederlandse populatie (n=6060) was 62%. Voor de Turkse en Marokkaanse populatie was dit respectievelijk, (n=39) 31% en (n=117) 34%. De belangrijkste reden voor de Turkse groep voor non-respons was tijdelijk een andere verblijfplaats (Turkije). Voor de Marokkaanse groep bleek analfabetisme de belangrijkste reden voor non-respons. Conclusie: De respons onder Turkse en Marokkaanse ouderen was aanzienlijk lager dan bij Nederlandse ouderen. Mogelijk dat een depressievragenlijst in eigen taal voor toename van respons zorgt. Bij analfabetisme zal alleen een interview effectief zijn.

Antibiotica geassocieerde diarree (AAD) is een vaak voorkomende aandoening bij gebruik van antibiotica en komt frequent voor bij ouderen. AAD is verantwoordelijk voor verlengde hospitalisatieduur en verhoogde co-morbiditeit van de patie¨nten. Naast het type antibiotica zijn de duur van de antibiotische therapie en combinatietherapie van antibiotica meest predictief voor het ontwikkelen van AAD, eerder dan de totale dosis of de toedieningsweg ervan. Meestal is AAD goedaardig en slechts in een minderheid van de gevallen is het te wijten aan een infectie met Clostridium difficile (C. difficile).C. difficile-geassocieerde diarree is vooral frequent bij ouderen verblijvend in een residentie¨le instelling voor ouderenzorg of in een ziekenhuis. Het klinisch spectrum omvat asymptomatisch dragerschap tot ernstige pseudomembraneuze colitis met sepsis. Snelle diagnostiek gebeurt door detectie van C. difficile toxine met een enzym-linked immunoassay. Orale metronidazole of vancomycine zijn therapeutisch noodzakelijk, en even effectief. Recidiverende infecties met C. difficile worden bij voorkeur langdurig behandeld.

Achtergrond: Huisdieren zijn belangrijk in het leven van thuiswonende ouderen en van degenen die langdurige thuiszorg (LTZ) ontvangen. Het doel van dit project was om de betekenis van huisdieren voor thuiswonende ouderen te verkennen en te onderzoeken of deze ook van toepassing zijn op LTZ-cliënten. Daarnaast exploreerden we mogelijke huisdiergerelateerde uitdagingen en de invloed van huisdierbezit op zorgrelaties in de LTZ. Methoden: Het project startte met een systematische kwalitatieve literatuur review gevolgd door een studie met de Consensual Qualitative Research (CQR) methode en een onlinevragenlijst om de resultaten van de review in de LTZ te toetsen. LTZ-cliënten, mantelzorgers en professionele zorgverleners namen deel aan de CQR-studie en vragenlijst. De vragenlijst bevatte daarnaast open vragen over mogelijke huisdiergerelateerde uitdagingen en hun invloed op zorgrelaties in de LTZ. Resultaten: De review bevatte vijftien artikelen die achtentwintig rollen gerelateerd aan de betekenis van huisdieren beschreven, onderverdeeld in zeven categorieën. De uitkomsten van de CQR-studie en vragenlijst toonden dat huisdieren een vergelijkbare betekenis hebben voor thuiswonende ouderen en LTZ-cliënten. Deelnemers rapporteerden mogelijke uitdagingen en zowel positieve als negatieve effecten van huisdieren op zorgrelaties. Conclusies: Huisdieren hebben een vergelijkbare betekenis voor thuiswonende ouderen en LTZ-cliënten. Bovendien ervaren LTZ-cliënten mogelijke specifieke huisdiergerelateerde uitdagingen en kunnen huisdieren zorgrelaties beïnvloeden. Daarom is het noodzakelijk om rekening te houden met huisdieren in de LTZ.

Copyright of TSG: Tijdschrift Voor Gezondheidswetenschappen is the property of Springer Nature and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Inleiding: Een grote SARS-CoV-2 uitbraak, resulterend in een hoge morbiditeit en sterfte onder bewoners, vond plaats in een Rotterdams verpleeghuis in de periode voordat vaccins beschikbaar waren. Wij beschrijven de uitbraak en reflecteren over geleerde lessen voor toekomstige uitbraakbestrijding nu SARS-CoV-2 evolueert. Methoden: Diagnosedatum en demografische gegevens (leeftijd, geslacht, etage) van positieve bewoners werden verzameld, evenals bijgewoonde groepsbijeenkomsten. Neus-keelswabs van bewoners/personeel werden getest op SARS-CoV-2 door middel van een polymerase chain reactie (PCR), waarbij een deel werd getypeerd middels Whole Genome Sequencing (WGS). Ook werd het ventilatiesysteem onderzocht. Resultaten: Tussen 28/11/2020 en 23/12/2020 testten 106/114 verpleeghuisbewoners (93%) SARS-CoV-2 positief (64% vrouwen, mediane leeftijd 89,5 jaar), evenals 76/164 (46%) personeelsleden. WGS toonde een groot cluster aan, maar er werd geen ‘super preader event’ geïdentificeerd, noch problemen met de ventilatie. De sterfte onder besmette bewoners was 42%. Discussie: Deze uitbraak ontwikkelde zich heel snel, mogelijk doordat personeel in de hectiek niet altijd consequent de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikte. De hoge sterfte is deels te verklaren uit de hoge mediane leeftijd. Aangezien SARS-CoV-2-uitbraken in de toekomst opnieuw zullen optreden, dienen risico’s in verpleeghuizen beperkt te worden, o.a. door het handhaven van een hoge vaccinatiegraad, met oog voor kwaliteit van leven van bewoners en personeel.

bespreking artikel Levy, B. R., Slade, M. D. en Gill, T. M. Hearing decline predicted by elders’ stereotypes. Journal of Gerontology: Psychological Sciences 2006; 61B: 82-87.

Schildklieraandoeningen uiten zich bij bejaarden vaak door middel van aspecifieke klachten en verschijnselen welke gemakkelijk aan een orgaansysteem of ouderdom toegeschreven kunnen worden. Twee verpleeghuispatiënten met hyperthyreoïdie worden beschreven. Vanwege de atypische klachten werden de ziekteverschijnselen toegeschreven aan andere oorzaken. Bij beide patiënten trad een aanzienlijke vertraging in het stellen van de diagnose op. Symptomen van hyperthyreoïdie bij ouderen komen vooral tot uiting op cardiovasculair, gastro-intestinaal en neuropsychiatrisch gebied. De meest frequent optredende ziekteverschijnselen zijn: boezemfibrilleren, ontstaan of verergering van klachten van hartfalen of angina pectoris, gewichtsverlies, anorexie, obstipatie, cognitieve achteruitgang en delier. Vertraging bij het stellen van de diagnose hyperthyreoïdie en het instellen van een behandeling kan schadelijk zijn voor de patiënt. Onbehandelde hyperthyreoïdie kan leiden tot ernstige cardiovasculaire complicaties (met name hartfalen en herseninfarcten), geestelijke achteruitgang en osteoporose. Bij ouderen met onbegrepen of vage klachten over de gezondheid dient een TSH-bepaling deel uit te maken van het medisch onderzoek. Bij een normale TSH-uitslag is er vrijwel zeker sprake van euthyreoïdie. De medicamenteuze behandeling bestaat uit suppressie van de verhoogde schildklierfunctie met thyreostatica, eventueel in combinatie met thyreomimetica. Therapie met radioaktief jodium verdient in een aantal gevallen de voorkeur alhoewel hieraan bij verpleeghuispatiënten praktische bezwaren kunnen kleven vanwege de noodzakelijke isolatie.

bespreking proefschrift Ivan Bautmans: The muscle function in elderly persons: influence of pathology, inflammation and exercise. Promotie: 25 november 2004, Vrije Universiteit Brussel

Deze studie maakt deel uit van een breder onderzoek naar de effecten van opname in een woonzorgcentrum op functionele performantie en mogelijkheden tot succesvol ouder worden. Thuiswonenden en bewoners van woonzorgcentra werden vergeleken op een aantal indicaties van succesvol ouder worden, met name levenstevredenheid, positief en negatief affect en lichamelijk en sociaal welbevinden. In de twee woonsituaties werd het verband nagegaan tussen de verschillende dimensies van welbevinden en functionele performantie op alle levensdomeinen (huishouden, zelfzorg en vrije tijds- en sociale activiteiten) en persoonlijke controle over hulp bij dagelijkse activiteiten. De data werden verzameld over heel Vlaanderen via een gestructureerd interview met 74 thuiswonenden en 79 bewoners van woonzorgcentra. Beide groepen bleken wat welbevinden betreft enkel te verschillen op lichamelijk en sociaal welbevinden. Actief zijn op vrije tijds- en sociaal gebied en op zelfzorgvlak hing samen met welbevinden zowel bij thuiswonenden als bij woonzorgcentrumbewoners. Huishoudelijke taken waren een last voor thuiswonenden, maar activiteit op dit gebied correleerde positief met welbevinden in het woonzorgcentrum. Persoonlijke controle was niet gerelateerd aan welbevinden in de thuissituatie, wel in het woonzorgcentrum. ‘Niet kunnen’ als reden voor hulp was negatief gerelateerd aan welbevinden, net als ‘zelf kiezen’ voor hulp bij zelfzorg. Zelf kiezen voor hulp en overcompensatie op huishoudelijk vlak, droegen positief bij tot welbevinden.

Angst om te vallen komt frequent voor bij ouderen. In het verleden zijn hiervoor verschillende meetmethoden ontwikkeld. Een bekend en veelgebruikt is de Falls Efficacy Scale (FES). De FES blijkt echter (a) met name gericht te zijn op slechter functionerende ouderen en op activiteiten binnenshuis en minder geschikt te zijn voor ouderen uit de algemene populatie, (b) geen betrekking te hebben op sociale activiteiten die verband kunnen houden met valangst, en (c) te zijn ontwikkeld vanuit Amerikaans perspectief waardoor een eenduidige vertaling in verschillende Europese talen wordt bemoeilijkt. Binnen het Prevention of Falls Network Europe (ProFaNE) is de 16-item Falls Efficacy Scale-International (FES-I) ontwikkeld om tegemoet te komen aan deze bezwaren. In dit artikel wordt de Nederlandse versie van de FES-I gepresenteerd en wordt verslag gedaan van de psychometrische kwaliteiten van de FES-I in een Nederlandse steekproef van 213 ouderen van 70 jaar en ouder. De FES-I blijkt unidimensioneel en intern consistent te zijn; de test-hertest betrouwbaarheid is goed. De samenhang met leeftijd, geslacht, valincidenten en bezorgdheid om te vallen wordt zoals verwacht aangetroffen. Het discriminerend vermogen van de FES-I is vergelijkbaar met de oorspronkelijke FES. Geconcludeerd kan worden dat de FES-I een betrouwbaar en valide instrument is om angst om te vallen bij ouderen vast te stellen. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of de FES-I ook gevoeliger is dan de FES voor het vaststellen van veranderingen in angst om te vallen.

bespreking artikel ShiotaMN, Levenson RW. Effects of aging on experimentally instructed detached reappraisal, positive reappraisal, and emotional behaviour suppression. Psychology and Aging, 2009;24:890-900.

Deze studie beschrijft de beschikbaarheid en historische ontwikkeling van niet-reanimeer (NR) beleid op afdelingen voor acute geriatrie in ziekenhuizen in Vlaanderen. Via een gestructureerde postenquête, verstuurd naar alle diensthoofden geriatrie in Vlaanderen in 2002 (N=94), werd de aanwezigheid, ontwikkeling en implementatie van NR-beleid (richtlijnen en codebladen) op de afdeling voor geriatrie bevraagd. Het responspercentage bedroeg 76,6%. De ontwikkeling van NR-beleid startte in 1985, en nam sterk toe in de jaren 1997 en 2001. In 2002 was op 86,1% van de afdelingen een NR-beleid aanwezig, meestal in de vorm van zowel institutionele richtlijnen als patiënt-specifieke codebladen. Het initiatief tot en de ontwikkeling van het NRbeleid kwam vooral tot stand vanuit het ziekenhuis. De formulieren waren niet gestandardiseerd en er was zelden plaats om de mate van betrokkenheid van de patiënt in het besluitvormingsproces te noteren. In vergelijking met andere landen kwam in Vlaanderen de ontwikkeling van NRrichtlijnen en -codebladen op ziekenhuisafdelingen voor acute geriatrie laat op gang. Het was nog steeds onvolledig in 2002. De documenten verschilden sterk qua inhoud en doel en waren eerder de uitdrukking van een defensieve houding van de instelling dan een instrument om de betrokkenheid van patiënten in beslissingen rond het levenseinde aan te moedigen.

Achtergrond Bij thuiswonende ouderen wordt functieverlies mogelijk uitgesteld door preventieve interventies. Het herkennen van ouderen met een verhoogd risico op functieverlies is een belangrijke eerste stap. Dit onderzoek heeft als doelstellingen: (1) om het Identification of Seniors At Risk (ISAR) screeningsinstrument te optimaliseren en te valideren in een eerstelijnspopulatie (ISARPrimary Care) en (2) om selectie van ouderen met verhoogd risico, vastgesteld met behulp van de ISAR-PC te vergelijken met selectie op basis van alleen leeftijd. Methode In de prospectieve ontwikkelings- en validatiecohorten namen respectievelijk 790 en 2573 thuiswonende ouderen (≥ 70 jaar) deel. Functieverlies was gedefinieerd als minimaal één punt achteruitgang op de gemodificeerde Katz-activiteiten van de dagelijks leven index na twaalf maanden ten opzichte van de score bij inclusie, dan wel sterfte. Resultaten Drie diagnostische kenmerken waren het meest voorspellend voor functieverlies: leeftijd (odds ratio (OR) 1,06 per toegevoegd jaar; 95 %- BI = 1,02–1,10), afhankelijkheid bij instrumentele activiteiten van het dagelijks leven (OR = 2,17; 95 %-BI = 1,46–3,22), en geheugenproblemen (OR = 2,22; 95 %-BI = 1,41–3,51). Het onderscheidend vermogen uitgedrukt in de AUC-range van de ISAR-PC was 0,67–0,70, en de kalibratie was goed. Van de deelnemende ouderen werd 40,6 % geclassificeerd als ouderen met een verhoogd risico op functieverlies. In het validatiecohort was de AUC range 0,63–0,64. De AUC range van leeftijd ≥ 75 jaar alleen in het validatiecohort was 0,56–0,57 en 65,0 % van de deelnemende ouderen werd daarbij geclassificeerd met een verhoogd risico op functieverlies. Conclusie Het discriminerend vermogen van de ISAR-PC is redelijk en de kalibratie goed. Selectie van ouderen met een verhoogd risico op functieverlies op basis van ISAR-PC is efficiënter dan selectie op basis van alleen leeftijd.

Vergeetkist / Oud geluk (niet te koop)… / Nog levend zijn en oud / Veel is het niet / De zieke man / Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder / In memoriam / Geef mij uw rust /……… Dit zijn de titels van enkele gedichten van de hand van Robert Anker,Mark Boog, Ben Cami, Jeroen vanMerwijk, E. du Perron, M. Vasalis, Willem van Toorn en Anton vanWilderode, gepubliceerd in de bundel “Zo zal ik dan worden”. Zoals veel andere gedichten opgenomen in verschillende bloemlezingen roepen ze de sfeer op van het ouder worden en oud zijn.

Alexithymie (affectieve-cognitieve emotieregulatie) zou belangrijk kunnen zijn om affectieve problematiek bij ouderen te begrijpen. In deze studie wordt nagegaan of alexithymie (i) de kenmerken vertoont van een stabiele persoonlijkheidstrek , (ii) onafhankelijk is van andere persoonlijkheidstrekken en (iii) geassocieerd is met de ernst en het beloop van depressie. Alexithymie werd bij ouderen met een (sub)klinische depressieve stoornis na intake (T1) en na drie maanden (T2) gemeten met de Bermond Vorst Alexithymie Vragenlijst (BVAV). De resultaten tonen aan dat alexithymie bij depressieve ouderen als een stabiele persoonlijkheidstrek opgevat kan worden die onafhankelijk is van de persoonlijkheidstrekken volgens het Vijf Factoren Model (VFM). Alexithymie blijkt geen voorspeller voor het beloop van depressie. Geconcludeerd wordt dat alexithymie mogelijk relevant is voor de diagnostiek en behandeling van depressie bij ouderen en dat vervolgonderzoek wenselijk is.

Bespreking proefschrift: Margot J van der Goot. Television viewing in the lives of older adults.

Dit themanummer van TGG, dat ook een vervolg krijgt met twee artikelen in het juninummer van TGG dit jaar, gaat over de persoonlijkheid van ouderen, van de ‘normale’ persoonlijkheid tot persoonlijkheidsstoornissen. De toenemende wetenschappelijke belangstelling voor dit thema is niet vreemd in een maatschappij waarin steeds meer nadruk op individualisering en uniciteit vanmensen - en dus ook ouderen - komt te liggen. Deze tendens – de nadruk op individualisering en uniciteit - is ook zichtbaar in de psychologische hulpverlening aan ouderen.1 Denk bijvoorbeeld aan de toenemende aandacht voor de eigen verhalen van ouderen in psychologische interventies, zoals bij life review en narratieve therapie.De toegenomen belangstelling voor persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen past ook bij deze tendens.Het betreft een interessant, nog jong onderzoeksveld.

Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen is een sterk onderbelicht thema. In dit artikel wordt met behulp van drie gevalsbeschrijvingen geïllustreerd dat a) de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen zinvol is; b) het onderscheid tussen drie behandelingsniveaus, namelijk persoonlijkheidsveranderende, adaptatiebevorderende en steunend-structurerende behandeling, relevant is in de klinische praktijk; c) op de verschillende behandelingsniveaus rekening gehouden moet worden met gerontologische aspecten, onder andere het toenemend aantal verlieservaringen, hoe ouderen aankijken tegen somatische aandoeningen en de beperkende gevolgen die deze met zich meebrengen, hun veranderend levensperspectief, cohortgebonden en socioculturele overtuigingen, en het belang van intergenerationele relaties. Empirisch onderzoek is nodig naar de generaliseerbaarheid van de bevindingen op basis van de drie gevalsbeschrijvingen.

In vergelijking met andere domeinen binnen het persoonlijkheidsonderzoek staat het onderzoek naar persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie bij ouderen nog in zijn kinderschoenen. De laatste jaren is echter de interesse in dit onderwerp sterk toegenomen gezien het groeiende aandeel ouderen in de bevolking, ook al blijft de kennis hieromtrent nog relatief beperkt. Onderzoekers binnen dit domein staan voor enkele uitdagingen. Enerzijds is er nog maar weinig geweten over het beloop van persoonlijkheid en persoonlijkheidspathologie op latere leeftijd, daar longitudinale studies hieromtrent schaars, zo niet onbestaand zijn. Anderzijds blijkt zowel vanuit de praktijk als vanuit de onderzoeksliteratuur een grote nood aan betrouwbare en valide instrumenten voor het meten van persoonlijkheidskenmerken bij ouderen. In dit artikel worden de voornaamste conceptuele en methodologische knelpunten besproken, alsook recente ontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen binnen dit onderzoeksdomein.

In deze klinische les beschrijven wij een patiënt bij wie op oudere leeftijd een zeldzame erfelijke neurologische ziekte, namelijk de ziekte van Kennedy of wel spinobulbaire musculaire atrofie (SBMA), werd vastgesteld. Naast de casus worden ook de genetische basis en ontwikkelingen op het gebied van therapie van deze ziekte besproken.

Steverink N, Lindenberg S. Do good self-managers have less physical and social resource deficits and more wellbeing in later life? Eur J Ageing, 2008; 5: 181-190 Onderzoeksvraag Ouder worden zonder al te veel aan welbevinden in te boeten hangt niet alleen af van de omstandigheden. We kunnen er zelf ook iets aan doen. Door verschillende zelf-management vaardigheden (ZMV; vaardig zijn in of door: initiatief nemen, vertrouwen op eigen kunnen, energie en tijd investeren, positief denken, multifunctioneel actief zijn, zorgen voor variëteit) goed gecoördineerd in te zetten kunnen we het niveau en de sterkte van lichamelijke en sociale bronnen van ons welbevinden handhaven en vergroten. Tegen de achtergrond van hun “theorie over het zelf-management van welbevinden” onderzoeken de auteurs of het beschikken over meer zelf-management vaardigheden geassocieerd is met minder deficits in de fysieke en sociale hulpbronnen die het ouder worden optimaliseren, en rechtstreeks of onrechtstreeks met welbevinden in termen van levenstevredenheid en het ervaren van positief en negatief affect.

In dit artikel wordt verslag gedaan van resultaten uit de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA). LASA is een onderzoek naar determinanten en gevolgen van veranderingen in dagelijks functioneren. Voor dit artikel is verandering in het lichamelijk functioneren als centraal thema gekozen. Uit de longitudinale resultaten komt naar voren dat veel ouderen functieverlies ervaren, vooral naarmate hun leeftijd toeneemt. Een veelheid van factoren, zoals chronische ziekten, cognitieve achteruitgang, depressie, sociaal economische status en leefstijl, hangt samen met functieverlies. Voor een deel zijn dit oorzakelijke factoren, voor een ander deel zijn het kenmerken van groepen met verhoogde kans op achteruitgang. Uit trendanalyses blijkt dat de prevalentie van lichamelijke beperkingen geen vast gegeven is, maar in de tijd verandert. Het LASA-onderzoek geeft aanwijzingen dat deze prevalentie toeneemt bij ouderen vanaf 55 jaar. In het licht van de absolute en relatieve toename van het aantal ouderen in de bevolking is het dan ook van groot belang om te zorgen dat achteruitgang in lichamelijk functioneren minder vaak voorkomt en naar latere leeftijd wordt verschoven. Op grond van de resultaten worden hiertoe enkele suggesties gedaan. Tevens worden richtingen voor vervolgonderzoek aangegeven.

In de inleiding en eerste aanbeveling van de CBO-Richtlijn Diagnostiek en medicamenteuze behandeling van dementie brengt de richtlijncommissie een belangrijke nuancering aan in de draagwijdte van haar aanbevelingen door te wijzen op de indrukwekkende leeftijdskloof tussen patiënten in het klinisch dementieonderzoek en de algemene bevolking: hoewel circa 75% van de patiënten met dementie ouder is dan 80 jaar, vindt het wetenschappelijk onderzoek in overwegende mate plaatsmet jongere patiënten zonder co-morbiditeit.1 Strikt genomen zijn de aanbevelingen, met name die welke strekken tot uitgebreide nosologische diagnostiek, dan ook alleen geldig voor de onderzochte populatie en spreekt een generalisatie naar 80+ niet vanzelf.

Koerner SS, Kenyon DB, Shirai Y. Caregiving for elder relatives: Which caregivers experience personal benefits/gains? Arch Geron Geriat, 2009; 48: 238-245. Onderzoeksvraag Zorg verlenen aan bejaarde familieleden is vaak een zware taak die als een last wordt ervaren, maar het kan ook een positieve ervaring zijn en veel voldoening geven.Onderzoek is meestal gericht op de negatief gekleurde gevolgen van zorg verlenen zoals depressie, overbelasting, gezondheidsrisico’s.Minder onderzocht zijn de mogelijke positieve gevolgen zoals: zich nuttig en nodig voelen, nieuwe vaardigheden verwerven, zin ervaren, het gevoel hebben van zijn plicht te vervullen. Negatieve en positieve effecten van het zorg verstrekken kunnen naast elkaar bestaan, en de positieve kunnen een buffer zijn tegen de negatieve. Een vraag die rijst: Welke zorgverleners hebben de meeste kans om voor hun eigen zelfbeeld en welbevinden voordeel en winst te halen uit het zorgen? Is het een kwestie van persoonlijkheid (neuroticisme, extraversie, consciëntieusheid, vriendelijkheid) of spelen interpersoonlijke factoren (bijvoorbeeld waargenomen sociale ondersteuning en kwaliteit van de relatiemet de zorgontvanger vóór hij of zij zorgbehoevend werd) ook een rol?

Screening op kwetsbaarheid bij ouderen nog onduidelijk Linda op het Veld. Frail older people: who are they? Frailty screening and profiles, Universiteit Maastricht, 27 november 2019, ISBN 978 94 6323 906 6. Positief) effect van bewegen bij ouderen met dementie Lianne Sanders. Efficacy of exercise for functional outcomes in older persons with dementia, Rijksuniversiteit Groningen, 9 december 2019,176 p, ISBN 978 94 0342 067 7. Beweegadviezen-op-maat kunnen ouderen met een beperking helpen om eenzaamheid te bestrijden Janet Boekhout. Physical activity and loneliness. A healthy ageing intervention for single older adults with physical impairments, Open Universiteit Heerlen, 7 november 2019. De relatie tussen alzheimerpathologie en neuropsychiatrische symptomen Leonie Banning. Neuropsychiatric symptoms in Alzheimer’s disease. Associations with biomarkers, Universiteit Maastricht, 20 december 2019, 251 p, ISBN 978 94 6375 681 5.

Inleiding: In diagnostiek en wetenschappelijk onderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen wordt vooral gebruik gemaakt van zelfrapportage-vragenlijsten, maar in toenemende mate ook van informantrapportage. Het doel van deze systematische review is om de concordantie en meerwaarde van informant- versus zelfrapportage bij het meten van persoonlijkheidspathologie bij volwassenen en ouderen aan de orde te stellen. Methode: Er is systematisch gezocht naar relevante literatuur gepubliceerd tussen 2000 en 2018, via de databases Scopus, PsychINFO en PubMED. Tevens zijn de referentielijsten van geïncludeerde artikelen bekeken. In totaal zijn 46 studies geïncludeerd. Resultaten: De concordantie tussen informant- en zelfrapportage is slechts matig, maar het hoogste wanneer de relatie is gekenmerkt door interpersoonlijke intimiteit (bijvoorbeeld tussen partners). De concordantie tussen informanten is iets beter dan tussen informant- en zelfrapportage. Informantrapportage heeft vooral een toegevoegde waarde boven zelfrapportage om externaliserende persoonlijkheidskenmerken en interpersoonlijk functioneren in kaart te brengen. Daarnaast is informantrapportage een betere voorspeller voor gezondheid, adaptief vermogen en beroepsmatig functioneren. Zelfrapportage daarentegen is meer geschikt voor intrapsychische kenmerken. Conclusie: Informant- en zelfrapportage kunnen complementair aan elkaar zijn. Empirisch onderzoek bij ouderen omtrent dit thema is nagenoeg onontgonnen terrein en verdient meer aandacht.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de selectieve uitval in onderzoek naar ouderen die het gevolg is van onderdekking en nonrespons. Nagegaan is of deelnemers en nietdeelnemers aan onderzoek verschillen in sociaaleconomische status (opleiding; inkomen; SES woonbuurt), maatschappelijke integratie (burgerlijke staat; woonsituatie; maatschappelijke participatie; etniciteit) en gezondheid (algehele gezondheid; mortaliteit in de periode na onderzoek; leefstijl en risicofactoren, te weten overgewicht en ernstige alcoholproblemen; contacten met artsen). In totaal zijn 65 studies onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat deelnemers aan onderzoek een hogere sociaaleconomische status hebben, maatschappelijk meer geïntegreerd zijn en een betere gezondheid hebben dan niet-deelnemers. De verschillen (effectgroottes) zijn klein tot matig groot. Op basis van deze uitkomsten kan worden geconcludeerd dat zowel univariate verdelingen en prevalentieschattingen, als verbanden tussen variabelen in onderzoek regelmatig vertekend zullen zijn.

Achtergrond: Farmacotherapie bij ouderen met persoonlijkheidsstoornissen (PS) vormt een nieuw en belangrijk aandachtsgebied. Vooralsnog wordt de symptoomgerichte farmacotherapeutische behandeling van ouderen met PS vormgegeven aan de hand van de multidisciplinaire richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen, die gebaseerd is op onderzoeken bij patiënten met PS tot circa 50 jaar oud. Het ontbreekt aan een richtlijn specifiek voor ouderen. Doel: Het leveren van een beschrijving van patiëntkenmerken: aantal comorbide psychiatrische stoornissen, medicatiegebruik, inclusief polyfarmacie, bij ouderen (≥ 65 jaar) met persoonlijkheidsstoornissen. Methode: Een retrospectieve cross-sectionele dossierstudie (n = 50) binnen een topklinisch centrum voor ouderen met persoonlijkheidsstoornissen (ambulante setting). Resultaten: Uit de dossierstudie blijkt 1) de ongespecificeerde/andere gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis en de borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) het meest voor te komen, 2) er een trend (geen statistisch significant verschil) te zijn dat patiënten met BPS meer somatische medicatie en psychofarmaca gebruiken en 3) er een trend (geen statistisch significant verschil) te zijn dat polyfarmacie het meest voorkomt bij oudere patiënten met BPS. Conclusie: Het medicatiegebruik in bepaalde subgroepen van ouderen met PS lijkt hoog te zijn. Vervolgonderzoek is essentieel om farmacotherapie bij ouderen met PS te verbeteren.

Samenvatting In de verpleeghuiszorg zagen we in de afgelopen decennia een ontwikkeling van een overwegend paternalistische aanpak naar een meer democratische manier van zorg verlenen. In veel zorgorganisaties zijn bewoners echter nog nauwelijks betrokken in de dagelijkse routine. In een participatief onderzoek op een somatische zorgafdeling in een grote stad in Nederland, onderzochten we de betrokkenheid van bewoners in het verpleeghuis. We organiseerden twee homogene groepssessies (medewerkers en bewoners afzonderlijk), experimenteerden met en reflecteerden op nieuwe manieren van betrokkenheid en sloten af met een heterogene focusgroep (medewerkers en bewoners samen). Zowel medewerkers als bewoners zagen het belang in van betrokkenheid van bewoners bij de dagelijkse zorg. Het verschil in perspectief op hoe dit er dan uit zou moeten zien, zorgde echter voor uitdagingen. We vonden drie dilemma’s voor de betrokkenheid van bewoners in de intramurale zorg: autonomie versus afhankelijkheid, persoonlijke ervaringen versus privacy en geluksmomenten versus eerlijkheid. We vonden verschillende manieren waarop medewerkers en bewoners in de praktijk met deze dilemma’s omgaan en definieerden deze in termen van knelpunten en kansen. Aandacht voor deze dilemma’s, knelpunten en kansen, bevordert wederzijds begrip en uiteindelijk betrokkenheid van bewoners bij de dagelijkse zorg. Summary In the residential care sector we have witnessed throughout the previous decades a development from a rather paternalistic approach towards a more democratic way of care giving. In many care organizations, however, residents are still rarely involved in the daily routine. In a participatory study on a somatic care unit in the Netherlands, we examined the challenges around the involvement of residents in the care residence. We organized two homogeneous group sessions, with staff and residents separately; reflected on new ways for involving residents; and concluded with a heterogeneous focus group, bringing staff and residents together. Both staff and residents recognized the importance of resident involvement in daily care. However, the difference in perspective on what this should look like created challenges. We found three dilemmas that made the engagement of residents challenging: autonomy versus dependence, personal experiences versus privacy, and happiness versus honesty. We found different ways staff and residents dealt with these dilemmas in practice and defined them in terms of bottlenecks and opportunities. Attention to these dilemmas, pitfalls, and potentials, promotes mutual understanding and ultimately resident involvement in daily care.