Search

A.M.UMMATOV, A.K.XUSANOV ORNITOLOGIYA (Oliy o‘quv yurtlarining 70510101– Biologiya magistratura ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun) O‘quv qo‘llanma Andijon – 2022 Ummatov A.M., Xusanov A.K. Ornitologiya: o‘quv qo‘llanma. Matn. Andijon – 2022. «Hayot nashri -2020» nashriyoti 80 bet. Mazkur o‘quv qo‘llanma Tabiiy fanlar 70510101– Biologiya magistratura ta’lim yo‘nalishi rejasiga kiruvchi Ornitologiya fani uchun ajratilgan vaqt hajmi doirasida, o‘quv reja va dasturiga muvofiq shakllantirildi. Biologiya fanlar tizimida Ornitologiyaning tutgan o‘rni yuqori bo‘lib, malakali mutaxassislar tayyorlash tizimi bilan bog‘liq ilmiy dunyoqarashini shakllantirishda, biologik xilma-xillikni saqlab qolish va turlar muhofazasi masalalarini hal qilishda, ushbu fanning ahamiyati katta. Ornitologiyaning nazariy asoslarini, qushlar xilma-xilligini, ayniqsa sistematik xolatini, hamda tarqalish xususiyatlarini bilish muhim hisoblanadi. Magistr-talabalar Ornitologiya fanini o‘rganish asosida, o‘z bilimlarini yanada kengaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. O‘quv qo‘llanma magistrlarga, barcha tabiiy fanlar yo‘nalishidagi talabalarga, malaka oshirish tinglovchilariga va tabiatga qiziquvchi keng kitobxonlar ommasiga mo‘ljallangan.

Bu tez çalışmasında, Olivier Messiaen'a ait Quatuor pour la fin du temps (Zamanın Sonu İçin Kuartet) başlıklı eserin besteleniş süreci, eserin bestelendiği ortam, eserdeki müzik dışı motivasyonlar ve eserin yazı dilinde kullanılan besteleme teknikleri birbirleriyle bağlantılı olarak mercek altına alınacaktır. Araştırmanın temel amacı, ilgili eserin (Quatuor pour la fin du Temps) besteleniş sürecindeki müzik-dışı motivasyonun, eserin müziksel unsurlarına olan belirleyici etkilerinin saptanmasıdır. Hint ritimleri/Hint modları, Yunan ritimleri, ortaçağa ait Klasik ritim ilkeleri, Fransız org müziği geleneği, sentetik modlar/sentetik ritimler ve total serializm gibi teknik unsurlarla birlikte Katolisizm, Ornitoloji (kuş-bilimi) ve Sinestezi gibi olgular da Quatuor pour la fin du temps bağlamında tahlil edilecek konular arasında yer almaktadır. In this thesis, the compositional process of the work entitled Quatuor pour la fin du temps (Quartet for the End of Time) by Olivier Messiaen, the physical environment in which the work was composed, the non-musical motivations in the work and the techniques utilized in the compositional language will be examined. The main objective of this research is to determine the influential effects of non-musical motivation during the composition process of Quatuor pour la fin du Temps on the musical elements of the composition. Technical elements such as Indian rhythms / Indian modes, Greek rhythms, Medieval Classical rhythmical principles, French organ music tradition, synthetic modes/synthetic rhythms and total serialism, along with a set of concepts such as Catholicism, Ornithology (bird-science) and Synesthesia are among the topics to be analyzed in the context of Quatuor pour la fin du temps. 86

Die Verhaltensforschung von Tieren hat seit jeher eine große Bedeutung in der Wissenschaft. Da die Technik im Laufe der Jahre weiterentwickelt wurde, konnten auch einige Fortschritte im Bereich der Ornithologie verzeichnet werden. Mit Hilfe der Radiotelemetrie können nun auch kleine Zugsingvögel mit Sensoren ausgestattet werden. Dadurch können die Bewegungen über weite Strecken aufgezeichnet werden und sind somit besser auswertbar. Die Verhaltensforschung von Vögeln gibt nicht nur Aufschluss über deren Lebensraum und die angeborenen Instinkte, sondern kann auch für Rückschlüsse auf das Wetter herangezogen werden. Durch eine Optimierung des Systems und eine daraus folgende Prozessoptimierung lässt sich die Zeit zwischen Sensordatengewinnung und dessen Auswertung weitestgehend minimieren. Diese Arbeit befasst sich mit der Analyse einer bestehenden Einrichtung zur Verhaltensforschung von Zugsingvögeln. Die aus dieser Arbeit gewonnenen Erkenntnisse dienen der Entscheidungsfindung, welche Optimierungen an der Forschungseinrichtung getätigt werden müssen um eine markante Prozessoptimierung erzielen zu können. Es werden alle Kernelemente in dem System analysiert und die von den Sensoren gewonnen Daten ausgewertet. Anschließend werden die Ergebnisse ausführlich diskutiert und evaluiert. Das Ziel der Arbeit ist die Analyse der vorhandenen Forschungseinrichtung auf der italienischen Insel Ventotene zu um die möglichen Verbesserungspotenziale des Systems hervorzuheben, als auch die Studie der Sensor-generierten Vogeldaten durchzuführen. The behavioral research of animals has always been of great importance in science. As technology has been developed over the years, some progress has been made in the field of ornithology. With the help of radio telemetry, small migratory birds can now also be equipped with sensors, which are recorded over long distances and can therefore be better evaluated. The behavioral research of birds not only provides information about their habitat and innate instincts, but can also be related to the weather. By optimising the system and the resulting process optimisation, the time between sensor data acquisition and its evaluation can be minimised as far as possible. This work deals with the analysis of an existing facility for the behavioral research of migratory birds. The knowledge gained from this work is used to decide which optimizations have to be carried out at the research facility in order to achieve a distinctive process optimization. All core elements in the system will be analyzed and the data obtained from the sensors will be analysed. The results will be discussed and evaluated in detail, afterwards. The aim of the work is on the one hand to analyse the existing research facility for the italian island Ventotene in order to highlight the possible improvement potentials of the system, and on the other hand to carry out the study of the sensor-generated bird data.

Bu çalışmada 2015 yılının 6 Mart-20 Mayıs tarihleri arasında 51 gün (273 saat) süre ile Hatay İli Belen Geçidi'nde süzülen göçmen kuşların ilkbahar göçü izlenmiştir. Çalışma süresince 5 takımdan 5 aileye ait toplam 29 süzülen göçmen kuş türünün göç ettiği ve bunların dışında alanda 45 türün varlığı tespit edilmiştir. Bütün sezon boyunca 50.082 adet süzülen göçmen kuşun alandan göç ettiği ve bunlar arasında en çok 46.525 bireyle leylek (Ciconia ciconia), 1.142 bireyle ak pelikan (Pelecanus onocrotalus), 723 bireyle Turna (Grus grus) ve 619 bireyle küçük orman kartalı (Clanga pomarina) olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmalar sonucunda en çok geçiş 31.3.2015 ile 2.4.2015 tarihleri arasında olup, en yoğun geçiş 7.160 bireyle 31.3.2015 tarihinde tespit edilmiştir. Sezon boyunca görülen süzülen göçmen kuşların büyük bir çoğunluğunun geliş yönünün 120o ile 180o, gidiş yönünün ise 300o ile 340o arasında ve kullandığı yüksekliğin 10 m ile 900 m arasında olduğu görülmüştür. Geçişler en çok 14.205 birey sayısı ile 201-300 metre arasındaki yükseklikten gerçekleştirilmektedir. Ancak alandan geçen süzülen göçmen kuşların ortalama geçiş yüksekliği 417 m olarak hesaplanmıştır. Bu türlere ait birey sayısı, geçiş zamanlaması (fenoloji), geçiş yüksekliği, geliş ve gidiş yönleri ayrıntılı olarak verilmiştir., In this study soaring birds spring migration were watching in Hatay Belen Pass for 51 days (a total of 273 hours) between 6th March and 20th May 2015. During the study 29 species soaring birds are detected from five order and five family and also 45 other bird species are established except the soaring birds. In the season a total of 50.082 soaring migratory birds were counted and white stork (Ciconia ciconia) with 46.525 individuals, great white pelecan (Pelecanus onocrotalus) with 1.142 individuals, common crane (Grus grus) with 723 individuals and lesser spotted eagle (Clanga pomarina) with 619 individuals are the most abundant species throughout the season. The migration was increased between 31th March and 2nd April and the peak of the migration was 31th March with 7.160 individuals. Most of the soaring birds come from between 120o and 180o directions; heading to between 300o and 340o directions; altitude of the migration was between 10 and 900 meter. Most of the soaring birds migration was between 201 and 300 meter with 14.205 individuals. However ratio of the altitude of migratory flght of soaring bird was 417 meter. Numbers of the individuals, timing of migration, passing altitude of migratory birds and directions of their migration were explained.

In this study which dealt with an ornithological object by onomastic method was focused on the origin of the name of sand-grouse ( Pterocles sp.) occured in both Turkey and Turkestan. The object of the article “bağırtlak”, sand-grouse name in Turkish, has been studied in a manner that contact in the morphology and folklore as to find whether the name- bağırtlak based on bird’s any behavior (like its call) or it’s morphology (an image on the bird’s breast). Methodology was consist of investigating of the bird’s Turkic names as well as meanings of the word “bağırtlak in its distribution area in the World. With the aim of eliciting reason of denomination of the bird, it was investigated bird’s names in distribution areas in Turkey and Turkestan as well as names in historical documents in Turkish and Turkic dialectics beside of uses and meanings of the word of bağırtlak in various regions in Anatolia. It was found that the name-bağırtlak had used in historical times and have been using today in Turkey and Turkestan was related to bağır (breast) and a colored band on the breast of the bird resembling a kind of bib or apron named “bağırtlak” on Turkish traditional woman wearing. As a result, it was concluded that the origin of the word-bağırtlak based not on the bird’s biology (it’s call) but on its physiognomy (a colored image on the bird’s breast). If Turks would give a name to the bird today, it is predicted to be that name Önlüklü kuş (Aproned bird). Keywords: Sandgrouse, Bird, Ornitology, Folklore, Onomastic, Türkiye, Turkestan, Ornitolojik bir objenin onomastik yöntemle ele alındığı bu çalışmada Ülkemizde ve Türkistan coğrafyasında yaşayan bağırtlak kuşunun (Pterocles sp.) ad kökeni üzerinde durulmuştur. Makalede, bağırtlak adı morfoloji ve folklor alanlarına da temas eden bir tarzda incelenmiş olup kuşa ad oluşturan kelimenin köken itibariyle kuşun davranış özelliğine (ötüş sesine) mi, yoksa morfolojik özelliğine (bağrındaki görüntüye) mi dayandığına dair mülahazalar ortaya konmaktadır. Metodoloji kuşun yayılış yerlerindeki isimlerinin ve keza bağırtlağın kelime anlamlarının araştırılması şeklindedir. İsimlendirilmesinde neyin etkili olduğunu bulmak için kuşun Türkiye ve Türkistan coğrafyasında yayılış alanına rastlayan Türk illerinde konuşulan lehçelerdeki adları, kuşun eski Türkçe kaynaklardaki adları incelenmiş ve ayrıca Anadolu’nun muhtelif yerlerinde “Bağırtlak” kelimesinin ne anlamda kullanıldığı araştırılmıştır. Bu kuş için Türkiye ve Türkistan coğrafyasında tarihte olduğu gibi bugün de kullanılan “Bağırtlak” adının; göğüs-böğür anlamındaki “bağır” ile ilgili olduğu, kuşun bağrındaki renkli bir bant görünüşündeki kısmın ise geleneksel Türk kıyafetinde kadınların göğüsleri üzerine doladığı bir giyim unsuru olan göğüslük veya diğer adıyla “bağırtlak”a benzetildiği için Bağırtlaklı Kuş denildiği anlaşılmaktadır. Buna göre, kuşa ad oluşturan Bağırtlak kelimesinin köken itibariyle, kuşun biyolojisine (ötüş sesine) değil, morfolojisine (bağrındaki bant şeklindeki kısma) dayandığı sonucuna varılmıştır. İsmi bugün konacak olsaydı bu kuşa Önlüklü Kuş denileceği tahmin edilir. Anahtar Kelimeler: Bağırtlak, Kuş, Ornitoloji, Folklor, Onomastik, Türkiye, Türkistan

Buteo rufinus (kızıl şahin) Türkiye'de en yaygın yırtıcı kuş türlerinden biridir. Ülkemizdeki farklı bölgelere çok iyi uyum sağlamış olan bu tür neredeyse ülkenin her yerinde dağılım gösterir ve yıl boyu bulunan yerli bir kuş türüdür. Buna rağmen kızıl şahinin ekolojisi bugüne kadar, ülkemizde bilimsel olarak hiç araştırılmamıştır. Oysa koruma biyolojisinde bir türün ekolojik isteklerinin bilinmesi türün gelecekte karşı karşıya kalabileceği tehditleri belirlemek açısından büyük önem taşımaktadır.Bu çalışmada, Ankara Nallıhan'da seçilen çalışma alanında kızıl şahin dağılımının ortaya konmasına, kızıl şahinin habitat tercihlerinin belirlenmesine ve kızıl şahin popülasyonunun alandaki diğer yırtıcı kuş türleri ile karşılaştırmalı olarak araştırılmasına çalışılmıştır. Ayrıca, kızıl şahin yuvalarının yakınından toplanan kusuklar ile kızıl şahinin besin tercihinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Çalışma sonucunda, Nallıhan'daki kızıl şahinlerin en çok tercih ettiği habitatın step ve tarım alanları olduğu, daha sonra orman ve tarım alanları arasındaki geçiş bölgelerini, üçüncü olarak orman habitatını, son olarak çevresinde az miktarda tarım alanı ve kayalıklar bulunan sulak alanı kullandığı belirlenmiştir. Bu alanlarda kızıl şahinden sonra en çok rastlanan yırtıcı kuş türleri küçük akbaba (Neophron percnopterus) ve kerkenez (Falco tinnunculus) olmuştur.Besin tercihine yönelik olarak yapılan çalışmada türün en çok tercih ettiği avların hem yaz döneminde hem kış döneminde % 95 gibi yüksek bir oranla tarla faresi (Microtus spp.) türleri olduğu saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Kızıl şahin, habitat tercihi, besin tercihi, Nallıhan, Ankara Buteo rufinus ( Long ? legged buzzard) is one of the most widespread raptor species in Turkey. This species, which is very well adapted to different regions in our country, can be found almost anywhere in the country and it is a resident species. In spite of this, the ecology of the long legged buzzard is an untouched research field in our country. Yet it is very important to know about the ecological demands of a species in terms of determining the future risks of that species.In this study, it is aimed to estimate the distribution of long legged buzzard in the study areas of Nallıhan, Ankara, to determine the habitat choice of long legged buzzard and to evaluate the population of long legged buzzard in the region in comparison with other raptor species. Besides, it is intended to determine the food choice of long legged buzzard with the pellets collected from around the nests of long legged buzzards.As a conclusion, habitat choice of long legged buzzard in Nallıhan was determined as; firstly a mixture of agricultural lands and steppes, then the intermediate zone between forests and open terrain, thirdly, forest habitat, and finally a wetland surrounded by a little amount of agricultural lands and quarries which is rarely preferred by long legged buzzard. The most abundant raptor species in these habitats after long legged buzzard are the Egyptian vulture and the kestrel.As a result of the study aiming in determining the food preference of long legged buzzard, it was found that voles are the most preferred prey species both in summer and in winter season with a high rate like 95 percent.Keywords: Long legged buzzard, habitat choice, food choice, Nallıhan, Ankara 87

Ekim 2008 ? Mart 2011 tarihleri arasında yapılan bu çalışma ile Çardak Lagünü ve çevresinin avifaunasının tespit edilmesi, Aralık 2010 ? Mart 2011 tarihleri arasında alanda kışlayan kuş türlerinin ve populasyon yoğunluklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda, 15 ordoya dahil 35 familyadan 102 tür tespit edilmiştir. Alan durumlarına göre sırasıyla, 31'i yerli, 45'i kış göçmeni, 12'si yaz göçmeni, 13'ü geçit, 1'i kış göçmeni ve geçit tür olarak belirlenmiştir. 2010 ? 2011 kış sezonunda 10 ayrı bölgede, `Doğrusal Transekt' ve `Nokta Sayımı' metotları uygulanarak, lagünde kışladığı tespit edilen 69 tür ile sayılan 9730 bireyin alan kullanımları ve populasyon durumları üzerine kışlama haritaları hazırlanmıştır.Çardak Lagünü'nde kışlayan, üreme olasılıkları bulunan kuş türlerinin veya beslenme, barınma amacıyla alanı kullanan göçmen ve ziyaretçi türlerin dağılımları, habitat tercihleri; elde edilen verilerin günlük, aylık meteorolojik iklimsel değerlerle ilişkisi yorumlanarak, araştırma alanının, ÖDA (Önemli Doğa Alanı) olarak belirlenen Çanakkale Boğazı'ndaki durumu değerlendirilmeye çalışılmıştır. With this study which was conducted from October 2008 to March 2011; is aimed to ascertain the avifauna of Çardak Lagoon and its environment and also to determine the population density of the bird species which was wintering in there from December 2010 to March 2011. As a result of this study, 102 species which are belonged to 15 orders and 35 families, were ascertained. In respect of their status, their sequence is; 31 were resident, 45 were winter migrant, 12 were summer migrant, 13 were passage and 1 was winter migrant and passage species. In the winter season of 2010-2011 wintering maps were prepared by using the methods of ?Linear Transect? and ?Point Count? in 10 areas; on the condition of space using and population of 69 species and 9730 individuals which were counted and identified that they were wintering in lagoon.The statement of research area in Dardanelles which was designated as a Key Biodiversity Area (KBA), was tried to evaluate by the distributions and habitat preferences of the bird species which are wintering in Çardak Lagoon and has probabilities of breed there; or migrant and visitor species which are using the lagoon for feeding and sheltering; and paraphrasing results by its relation with daily and monthly meteorological variables. 93

Bu çalışmada, nesli küresel ölçekte tükenme tehlikesi altında olan dikkuyruk ördeğin (Oxyura leucocephala) biyoekolojik özellikleri araştırılmıştır. Çalışma, Ocak 2007-Ağustos 2009 tarihleri arasında Burdur Gölü, Van Gölü Havzası (Erçek Gölü, Sodalı (Arin) Gölü, Norşin Gölü) ve Sultan Sazlığı'nda gerçekleştirilmiştir.Türün üreme ve göç mekanizmasında iklimsel faktörlerin önemli etkiye sahip olduğu görülmüştür. Van Gölü Havzası'ndaki üreme döneminin yaklaşık olarak 7 ay (nisan-ekim) sürdüğü, kuluçka süresinin 23-24 gün olduğu ve kuluçka tekrarı yapmadığı belirlenmiştir.Tür üreme alanı olarak, insan etkisinden mümkün olduğunca uzak, yağış, rüzgar gibi iklimsel faktörlere karşı korunaklı, yüksek ve sık sazlık alanları (Phragmites spp.ve Typha spp.) tercih etmektedir. Eski yuvaların erkek ve dişi bireyler tarafından tamir edilerek kullanıldığı, bireylerin yuva yeri seçiminde saz yüksekliği, yuvanın sudan yüksekliği, kıyıya ve göl aynasına olan uzaklığın etkili olduğu belirlenmiştir.İncelenen 17 yuvada en az 5, en fazla 9 olmak üzere toplam 166 yumurta tespit edilmiştir. Yuva başına düşen ortalama yumurta sayıları Erçek Gölü'nde 2008'de 5.5±0.7, 2009'da 6.2±1.09, Arin Gölü'nde 2008'de 6±0.0, 2009'da 6.25±1.25 ve Norşin Gölü'nde 2008'de 6.80±1.64, 2009'da 6.26±1.50 olarak hesaplanmıştır. Üreme bölgelerinin yıllarla ve birbirleri ile olan ilişkilerinde istatistiksel olarak fark görülmemiştir (p>0.05).Yumurtaların en, boy, ağırlık ölçümleri alınmış, hacim ve yumurta indeksleri hesaplanmıştır. Ortalama yumurta boyu 65.02±6.86 mm, eni 47.33±6.64 mm, ağırlığı 84.07±6.07 gr, hacmi 148208±38075 mm3 ve yumurta indexi 73.34±8.47'dir. Erçek, Arin ve Norşin Gölleri arasında yumurta büyüklükleri bakımından istatistiksel olarak önemli farklılıklar belirlenmiştir (p 0.05).The width, lenght and weight of eggs were measured and volume and index of eggs were calculated. Mean egg lenght was 65.02±6.86 mm, width was 47.33±6.64 mm, weight was 84.07±6.07 gr, volume was 148208±38075 mm3 and index was 73.34±8.47. There was statistically important difference in egg measurement parameters among Erçek, Arin and Norşin Lakes (p

Cuatro posibles observaciones del Cormorán grande (Phalacrocorax carbo) realizadas durante sendas salidas de campo a diferentes enclaves de la provincia de Valladolid, entre el 14 de diciembre de 1948 y el 17 de noviembre de 1951. Una de ellas posiblemente corresponda al Cormorán moñudo (Phalacrocorax aristotelis)., Four uncertain observations of the Great Cormorant (Phalacrocorax carbo) achieved through four field trips to different areas of the province of Valladolid (Spain), between the 14th of December of 1948 and the 17th of November of 1951. One of the observed birds could be the European Shag (Phalacrocorax aristotelis).

Bu çalısmada, 2004-2009 tarihleri arasında, Eskisehir ormanlarında ve sehir parklarında yasayan Turdus merula (Karatavuk) populasyonunun biyo-etolojisi çalısıldı. Çalısma sonucunda erkek, disi ve yavru bireylerin davranıs örüntüleri, esler arasındaki iliskiler, erkek bireylerin teritori ve üreme davranısları, ebeveyn yavru iliskileri, üreme biyolojisiyle ilgili çesitli unsurlar, ötüs davranısı, türün ormanda yasayan türdasları ve diğer türlerle iliskileri üzerine çalısmalar yapıldı. Ayrıca populasyon biyolojisi ve bireylerin morfometrileri de hesaplandı. Elde edilen veriler yurtdısında karatavuklarla ilgili olan çesitli çalısmalarla karsılastırıldı. Eskisehir orman ve sehirlerinde yasayan karatavukların 270 ile 1700 m rakımda 0,1 ha basına bir çift birey düsecek sekilde bir üreme yoğunluğuna, sahip olduğu, Mart bası-Temmuz sonu (populasyonun %91’i) üredikleri belirlendi. 54 yuva, 8 farklı ağaç ve çalımsı türde tespit edildi. En fazla tercih edilen ağaç 39 yuva ile Pinus (çam) türleri oldu. Yuva yeri olarak çalımsı türler daha az tercih edildi. Kuluçka sayısı 3-5 (ort. 3,6), kuluçka süresi 13-14 gün, yavru süresi 13-16 gün olarak tespit edildi. Üreme basarısı açısından orman ve park populasyonlarında çesitli derecelerde önem arz eden davranıssal farklılıklar olduğu görüldü. This study investigated the bio-ethology of the Common Blackbird Turdus merula in city parks and forests of Eskisehir Province from 2004 to 2009 years. Behavioural differences between males and females, parent-young interactions, development of fledglings, and the role of song in territorial behaviour were first totally investigated. A lot of behavior aspetcs were described. There were no significant differences other country populastions. The blackbird nests were found from 720 to 1.700 m at a breeding density of one pairs/ha. Egg-laying occurred from early May to late August (all of nesting attempts) between mid-May and first June. Most (85 %) of the nests were sited in eight different plant species with Pinus species being most preferred. A few (only two) nests were in bushes. Bushes used for nest sites were significantly lower. Compared with other country blackbird populations, results are similar to bio-ethology of Eskisehir blackbird population. Blackbirds in study area had same breeding season (4 months), laid clutches (3-5 eggs, averaging 3,6), produced one or two brood sometimes three per year, incubation period (13-14 days), nestling period (13-16 days).

Araştırmamızda Gediz Deltası (İzmir - Türkiye) sulak alan ekosisteminde ve bu ekosistemi bütünleyen alanlarda üreyen su kuşu türlerine ait populasyon yoğunluk ve dağılımlarını, alandaki habitatları, deltadaki doğal ekosistemleri ve kuş türlerini tehdit eden unsurları belirlemek üzere bir izleme programı oluşturulmuştur. Bu program kapsamında, 2002 ve 2006 yıllarında su kuşu atlas çalışmaları, koloniyal su kuşu sayımları, 2002 ve 2007 yılları arasında su kuşlarının kışlayan populasyonlarının sayımları, koloniyal olarak üreyen Tepeli Pelikan (Pelecanus cirspus) ve Flamingo (Phoenicopterus roseus)'ın yuvalama alanı restorasyonu çalışmaları ve son olarak Pelecanus crispus türünde su kuşu halkalama çalışması yapılmıştır.Araştırma sahamızda Atlas çalışmaları sırasında toplam 7 Ordo'ya dahil, 19 Familya üyesi 67 su kuşu türü tespit edilmiş, bu türlerden 37 su kuşu türüne üreme kodu verilmiştir. 2002 yılında üreme kodu verilen 35 türden 22 türe kesin üreme, 7 türe kuvvetle olası üreme ve 6 türe olası üreme kodları verilmiştir. 2006 yılında ise üreme kodu verilen 33 türden 24 türe kesin üreme, 6 türe kuvvetle olası üreme ve 3 türe de olası üreme kodları verilmiştir.Coğrafi Bilgi Sistemleri, alana ait çeşitli 1/25.000'lik paftalar ve uydu görüntüleri ve ortofotoğraflar yardımıyla hazırlanan sayısal arazi haritaları kullanılarak üreyen türlere ait yoğunluk ve üreme dağılımı, habitat ve tehdit dağılımı haritaları hazırlanmıştır.Alanda üreme kodu verilen türlerden IUCN sınıflandırmasına göre bir tür (Pelecanus crispus)'ün nesli Dünya ölçeğinde, beş türün nesli Avrupa ölçeğinde ve18 türün ise nesli Türkiye ölçeğinde Tehlike Altındadır.Atlas çalışmaları sırasında alanda kesin olarak ürediği tespit edilen Pelecanus crispus, Phoenicopterus roseus, Tadorna ferruginea, Tadorna tadorna, Haematopus ostralegus, Himantopus himantopus, Recurvirostra avosetta, Burhinus oedicnemus, Glareola pratincola, Charadrius alexandrinus, Vanellus spinosus, Larus melanocephalus, Larus genei, Gelochelidon nilotica, Sterna caspia, Sterna sandvicensis, Sterna hirundo ve Sterna albifrons'un çalışma alanında üreyen çift sayısı ÖKA ve ÖDA Kriterleri eşik değerlerinin çok üzerinde oldukları tespit edilmiştir. Bulgularımız çok çeşitli ve şiddetli tehlike etkenleri altında olan Gediz Deltası sulakalanının üreyen su kuşu populasyonları açısından Dünya ölçeğinde önemli bir alan olduğunu ortaya koymuş olup alanın korunması için önemli çalışmalar yapılması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Gediz Deltası, Su kuşu, İzleme çalışması, Atlas çalışması, Su kuşu halkalama, Koloniyal su kuşu yuvalama alanı yönetimi, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) In our study in Gediz Delta (Izmir - Turkey) a monitoring scheme was established and applied in order to determine the number of breeding waterbirds, their abundance and distributions, habitats and threats. Within the monitoring scheme, Breeding Bird Atlas Surveys (BBS) carried out in 2002 and 2006, waterbird census applied in winter time between 2002 and 2007, management and restoration of nest sites of Dalmatian Pelican Pelecanus crispus and Greater Flamingo Phoenicopterus roseus were implemented, and finally ringing activities were applied for Dalmatian Pelican in order to determine migration patterns and population dinamics.A total of 67 bird species belonging to 19 families and 7 orders were recorded and within these species breeding evidence was obtained for 37 species. Ouf of 35 breeding evidence obtained species in 2002, 22 were classified as confirmed breeding, 7 were classified as probable breeding, and 6 were classified as possible breeding; out of 33 breeding evidence obtained species in 2006, 24 were classified as confirmed breeding, 6 were classified as probable breeding, and 3 were classified as possible breeding.Distribution and relative abundance, habitat and threat distribution analyses and maps were prepared for each bird species using vectoral maps prepared with the aid of Geographical Information Systems (GIS), various cartographical maps of scale of 1/25.000, Sattellite and Ortophoto images.Among the breeding evidence obtained species, one species were Vulnarable (Pelecanus crispus) in World, five species were Threatened in Europe, and 18 species were Threatened in Turkey according to the IUCN Redlist Categories.During Atlas studies and census of colonial waterbird species, it was found that the numbers of breeding pairs of Pelecanus crispus, Phoenicopterus roseus, Tadorna ferruginea, Tadorna tadorna, Haematopus ostralegus, Himantopus himantopus, Recurvirostra avosetta, Burhinus oedicnemus, Glareola pratincola, Charadrius alexandrinus, Vanellus spinosus, Larus melanocephalus, Larus genei, Gelochelidon nilotica, Sterna caspia, Sterna sandvicensis, Sterna hirundo and Sterna albifrons satify and exceed the Important Bird Area (IBA) and Key Biodiversity Area (KBA) criteria. Our findings indicate that Gediz Delta under severe and various threats is a top class wetland which deserves utmost attention and considerable conservation affords.Keywords: Gediz Delta, Waterbirds, Monitoring, Breeding Bird Atlas Survey (BBS), Waterbird ringing, Management of Nest Sites of Colonial Waterbirds, Geographical Information Systems (GIS) 207

Bu çalışma, Anadolu sıvacısının populasyon çeşitliliğinin, güncel yayılışının ve habitat tercihininin belirlenmesi amacıyla 2005 ? 2007 yılları arasında Türkiye ve Yunanistan'ın Midilli ile Sakız Adalarında 20.980 km yol kat edilerek, ibreli ormanlarda belirlenen 1465 sayım noktasında ve Hatay, Aladağlar, Antalya, Kazdağları, Kartalkaya, Şavşat ve Midilli Adası olmak üzere 7 pilot yakalama alanında gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmalarında, yoğunluk, habitat, morfometrik ve yol kayıt formları doldurulmuş ve elde edilen veriler daha sonra geliştirilen Anadolu sıvacısı Veri Tabanı Programına (ASVT) aktarılmıştır. Arazi çalışmalarının gerçekleştirildiği tüm yollar ve noktalar Uydu Konumlama Sistemleri (GPS) ile kaydedildikten sonra Coğrafi Bilgi Sisteminde (CBS) değerlendirilmek üzere bilgisayar programına aktarılmıştır. ASVT'deki tüm kayıtlar CBS programı ile ilişkilendirilmiş ve kayıtlara ilişkin sorgular, yayılım haritaları ve analizler CBS programı üzerinden yapılmıştır.Aladağlar, Antalya, Kazdağları ve Kartalkaya pilot bölgelerinden yakalanan 65 örnek vücut özellikleri değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda; türün vücut kütlesi 13,23±0,1 g, kanat uzunluğu 75,22±0,22 mm, 8. el uçma telek uzunluğu 57,79±0,20 mm, kuyruk uzunluğu 37,73±0,21 mm, gaga uzunluğu 17,61±0,11 mm, gaga eni 4,59±0,04 mm, gaga yüksekliği 3,86±0,02 mm, Burun-alın siyahlığı 14,01±0,3 mm, alula uzunluğu 18,85±0,21 mm ve tarsometatarsusu 19,00±0,09 mm olarak tespit edilmiştir.Kanadın en dışında yer alan 10. el uçma teleği en kısa uçma teleği (18,75±0,24 mm) olup, en uzun uçma teleği ise 6. el uçma teleği (59,98±0,25 mm)'dir. Arka tırnak 6,51±0,05 mm ile en uzun tırnak, içte kalan sağ tırnak ise 3,76±0,05 mm ile en kısa tırnak olarak tespit edilmiştir. Beşinci kuyruk teleği en uzun (38,53±0,55 mm), 1. kuyruk teleği (36,29±0,39 mm) ise en kısa olarak bulunmuştur. Onuncu el uçma teleği ile 3. ve 2. el uçma telekleri haricindeki el uçma telekleri arasında pozitif bir korelasyon vardır (p

En monografisk orienteret præsentation og essaystisk anlagt analyse af den fynsk baserede konceptkunstner Svend-Allan Sørensens værk

SEYFE GÖLÜ AVİ-FAUNASI (Doktora Tezi) Elif Omca ÇOBANOĞLU (GÖRGÜN) GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Temmuz 2000 ÖZET Bu araştırmada, 08.11.1996 ile 30.10.1998 tarihleri arasında her hafta yapılan arazi çalışmaları ile Seyfe Gölü'nün, Kuş Faunası bakımından önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla yöredeki kuş türleri, pöpulasyon büyüklükleri, üreyen kuşlar (yuva ve yavrular) ve populasyondaki yıllık değişimler belirlenmiş ve kuşların habitat tercihleri çıkartılmıştır. Bunların yanı sıra gölde üreyen ve kırmızı listede yer alan Phoenicopterus ruber (flamingo) ve Pelecanus onocrotalus (ak pelikan) türlerinin üremeleri daha detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Sayımlar su kuşlarının göl üzerindeki dağılımları değişmeden yapılmıştır, ötücü kuşlar için göl çevresindeki uygun habitatlara gidilerek görülen ve duyulanlar kaydedilmiştir. Göl ve civarında toplam 50 familyadan 215 tür ve 4 alt tür tespit edilmiştir. Ayrıca 215 türün 124'ü bölgede yaz aylarında gözlemlenmiştir. Bu çalışmada ortaya konan ornitolojik verilerin gölün karşı karşıya kaldığı problemlerin çözümünde yararlı olabileceği düşünülmektedir. Bilim Kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yöneticisi 6001018 Kuş, Seyfe Gölü, Avifauna, Seyfe Gölü kuşları 145 Prof. Dr. Selahattin SALMAN THE AVI-FAUNA OF SEYFE LAKE (Doctorate Thesis) Elif Omca ÇOBANO?LU (GÖRGÜN) GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY July 2000 ABSTRACT In this research, the importance of Seyfe Lake for bird fauna has been tried to be found out by doing field study every week between the dates of 08.11.1996 and 30.10.1998. In this way, the bird's species in the area, populations, reproducing birds (nests and chicks) and the yearly alteration of population have been determinated and the habitat preferences of birds have been found. However the species of Phoenicopterus ruber (greater flamingo) and Pelecanus onocrotalus (white pelican) which reproduce in the lake and which are in the red list have been tried to study more detailed. The counts have been made before their distribution on the water was changed. For song birds, the convenient habitats around the lake have been gone and the birds which were seen and heard have been recorded. Totally 215 species and 4 subspecies in 50 familyas have been established around the lake. In addition, 124 species of 215 species have been seen in summer. By the result of this study, it is thought that the collected ornithological datas could be useful for the solution of the problems which Seyfe Lake faces to. Science code Key Words Page number Adviser 6001018 Birds, Seyfe Lake, Avifauna, Birds of Seyfe Lake 145 Prof. Dr. Selahattin SALMAN 156

XIV oz Anahtar Kelimeler: Van Gölü. Kuşlar. Fauna. Kuş Faunası. Sulak Alan Bu çalışmanın amacı Türkiye ornito faunasına katkıda bulunmaktır. Çalışma Eylül 1995 - Eylül 1997 tarihleri arasında Van Gölü Havzasındaki yedi istasyonda yapılmıştır. Araştırmada Dobinson ' un kuş sayım metodu kullanılarak bütün istasyonlarda 20 günde bir gözlem yapılmıştır. Gözlemler sonucunda 42 familyaya ait 146 kuş türü ve iki alt tesbit edilmiştir. Bunlardan % 66.21 'i kırmızı listelere girmiş kuş türleridir. ABSTRACT The Kev W'odrs: Van Lake. Birds. Fauna. Bird Fauna. Water Fowl. Ornito Fauna The aim of this study is to contribute Ornito Fauna of Turkey which hasn't been searched completely. The study was done at seven of the stations of Lake Van. Surroundings between October 1995 - October 1997. In the study, once in every twenty days period a search had been done by using Dobinson' s bird counting method. At the end of the searches. 146 of bird species and two subspecies which belong to 42 bird families had been found out. % 66.2 1 of the birds are in the ` Red Data Book ' of the birds in Turkey. 238

168 6- ÖZET Bu çalışmada Van Karasu (Mermit) Deltası Kuşları ince lendi. Karasu Çayı, Van Gölü' ne doğudan karışmakta ve gölle buluştuğu yerde yaklaşık 6 km2,lik bir delta alanı oluşturmuştur. Van il merkezine 12 km., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Zeve Kampusu' ne 3,5 km. uzaklıkta bulunan deltada başta besin olmak üzere kuşları cezbeden birçok faktör mevcuttur. 1992 yılının Ocak ayından itibaren bir yıl boyunca Kara su Deltası Kuşları her on günde bir sabahları -4U36-10. 30 ve öğleden sonraları 15.00-18.00 saatleri arasında gözlendi. Gözlem sonuçları kaydedildi. Bu kayıtlardan her kuş türünün gözlem tabloları, araştırma alanındaki yayılışları ve araştırma alanını ne amaçla kullandıkları tespit edildi. Ayrıca fotoğrafları da çekilerek bütün bu bilgiler bulgular bölümünde sunuldu. Sonuç olarak Kiziroğlu' nun 1986' da verdiği sistematik anahtara göre araştırma alanında 80 kuş türü tespit edildi. Bunların 62 tanesi devamlı gözlenen, 18 tanesi ise bir veya iki defa gözlenen türlerdir. 62 türün 27' si `Göçmen`, 28 'i `Yerli`, 4'ü `Transit Göçer`, 3'ü `Kış Ziyaretçisi'dir. Bu türlerden 9'u `Yerli`, 15 'i `Göçmen` olmak üzere 24 kuş türünün bu alanda kuluçkaya yattığı diğer kuluçkaya yatan türlerinde yakın civarda kuluçkaya yattığı gözlendi. Ayrıca `Yerli` olarak tespit edilen türlerden bir çoğunun kışın şiddetli zamanlarında alanda gözlenmediği tespit edildi. Ayrıca habitatı alanımız için tam belli olmayan kızıl kırlangıç (Hirundo daurica) 'run araştırma alanında bulunduğu gözlendi. Önemli bir sonuç da araştırma alanının büyük bir tahriple karşı karşıya olduğu, her geçen gün burayı terk eden kuş sayısında artış olduğudur. 169 SUMMARY In this study, the bird of Karasu (Mermit) Delta (Van) were studied. Karasu brook joins to Van lake directly, and a delta area of approximately 6 km square takes form. This delta is located 12 kms North-east of Van, an it is for 3.5 kms from the campus of Yüzüncü Yıl University. There are a lot of inviding factors for birds in this delta, and food is the most attractive factor. Since January 1992 the birds of Karasu (Mermit) Delta were observed once in ten days for one year. The observing periods were the times from 8.30 to 10.30 for mornings, and from 15.00 to 18.00 for afternoons. The obseruation tables, the diversity of the birds in the study area, and the. using aims of the area were established. Morever, the photografhs of the birds and area were taken. As a result, a total of 80 bird species were determined using the identify key of Ki 7:iroğlu-1986 -Among these species, 62 were observed continuously, and 18 were observed one or two times during the study. Among 6 2 species, 27 were migrant, 28 were native, 4 were transit migrant, and 3 were winter- visitor. In addition, a total of 24 species incubated in this area. 9 species were native, and 15 species were migrant among the incubater birds. Other species used the near places for incubation. Also, the fact was established that most of the native species determined did not use the area of heavy-winter -time. Morever the, red sparrow (Hirundo daurica) which its habitat was not. certain for the study area could observod in the area studied. The other important record was that the study area has been destroying day by day, and the number of bird species leaving this place is increasing continuously. 178

ııı ÖZET Bu çalışmada, Türkiye'de kuluçkaya yatan ve göçmen bir Tavukgil (Phasianidae) olan bıldırcın (Coturnix coturnix coturnix) ile bu türden ıslah edilmiş Japon bıldırcını (Coturnix coturnix japonica) üzerine araştırmalar yapılmıştır. Bıldırcınlar ile ilgili biyolojik, ekolojik ve etolojik veriler toplanarak türün konumu ile yoğunluğu belirlenmiştir. Et ve yumurta üretimi açısından yeni bir besin kaynağı olmaya aday olan Japon bıldırcınlarına ait kuluçka verileri ile biyolojik özellikler saptanmıştır. Çalışmalar sonunda şu noktalar elde edilmiştir. Bıldırcın yurdumuza mart-nisan ayları arasında gelir. Yuva yerlerinin denizden yüksekliği, ortalama 1021 m., NN'dur. Yuva yapım talihleri nisan ayının son haftası ile mayısın ilk haftası arasında olup ekin veya bitki örtüsü ile kaplı alanlarda zemine kazılarak yapılır. Yumurtalar mayıs sonu-haziran başı arasında bırakılır. Kümedeki ortalama yumurta sayısı 1 0,3'dür. Dört farklı renklenmenin ayırdedildiği yumurtaların boyutları, ortalama 32x25 mm; ağırlığı 10 gram; kabuk ağırlığı 0,81 gramdır. Japon bıldırcını yumurtalarına ait değerler, bu değerlere oldukça yakındır. Bıldırcın, yurdumuzda iki kuluçka yapar. Sadece dişilerin yattığı kuluçka, yaklaşık 18 gün sürer. Kuluçka faaliyetini basan ile tamamlayan çift başına uçurulan yavru sayısı (Kuluçka Başarısı) 2,3'dür. Yavrular dördüncü haftada, ortalama 65 gramlık bir ağırlığa ulaşır. Bıldırcın Türkiye'de kuluçkaya yattığı gibi, göç esnasında da Türkiye'ye uğrar. Göç esnasında eliptik bir rota izler. Bir kısmı ise kışı Türkiye'de geçirir ve hemen her tarafta bulunur. En yoğun olarak bulundukları yerler sırasıyla Doğu Karadeniz, İç Anadolu, Ege ve Trakya bölgeleridir. Kuluçka saptanan 15 farklı alanda değişik yoğunluklarda bulundukları gözlenmiştir. Km2 başına düşen erkek birey sayısı 1990 için 2,62; 1991 için 2,72'dir. Bıldırcın ayrıca çok değerli bir av hayvanıdır. Üzerinde ortaya çıkan olumsuz av baskısı, türün geleceğini tehdit edici boyutlardadır. IV ZUSAMMENFASSUNG In dieser Arbeit wurden über die Wachtel (Phasianidae; C.c.coturnix), die in der Türkei sowohl Zugvogel als auch Jahresvogel gilt, und aus ihr geziichteten Kulturform-Japanische Wachtel (C.c.japonica) Untersuchungen durchgefiihrt. Die biologischen,ökologischen und ethologischen Daten wurden gesammelt, die Status und die Populationsgrösse der Art bestimmt. Japanische Wachtel wird als eine neue Nahrungsquelle im Hinsicht auf die Fleisch-und Eierproduk- tion eine wichtige Stellung einnehmen. Aus diesem Grund wurden die Brutdaten und die biologi- schen Eigenschaften der Art geforscht. Es wurden folgende Punkte festgestellt: Die Wachtel kommen zwischen Marz und April in die Türkei. Sie Ziehen die Lagen mit 1021 NN- Höhe zum Bruten vor. Der Aufbau der Neşter findet von der letzten Aprilwochen bis ersten Mai- wochen statt und sie bauen ihre Neşter in Getreidefeldern oder in mit pflanzenbedeckten Areale auf dem Boden auf, den sie aufgeackert haben. Die Eier werden zwischen Endemai -Junibeginn abgelegt. Die durchschnittliche Eierzahl pro Gele- gebetragt 10.3. Die Eier können in vier verschiedenen Farben sein, ihre durchschnittliche Masse liegt bei 32x25 mm, und Gewicht 10 g; Schalengewicht 0.81 g. Die Eimassen von Japanischen Wachteln âhneln dieser Daten. Die Wacbteln brüten im Jahr zwei Mai in der Türkei. Das Brut- geschaeft wird allein vom Weibchen übernommen, und es dauert 18 Tage. Der Bruterfolg (Flügge Jungenzahl pro Paar) liegt bei 2.3. Die Jungen erreichen in vierten Woche durchschnittlich 65 g Gewicht. Die Wachel kommen beim Durchzug in die Türkei, sowie sie hier brüten. Ein Teil verbringt auch den Winter (Wintergast) in der Türkei. Sie verbreiten sich über ganzes Land, aber sie sind besonders am Ost-Schwarzenmeer, Mittel-Anatolien, Agaisches-Gebiet und Thrâzien-Region sehr haufig verbreitet. Nach dem Brutbefunden aus 15 unterschiedlichen Gebieten wurde es festgestelt,dass sie verschiedene Populationshöhe haben. In diesen Gebieten wurde Mannchenanteil pro qm im 1990 als 2.62 und im 1991 als 2.72 gefunden. Da die Wachtel auch als ein geschatzter Jagdvögel gilt, wird im Lande stark gejagt. Dieser negative Jagdtrend bedroht die Zukunft der Wachtel. 116