Search

Het onderzoekend vermogen van aspirant-leraren wordt in de eindfase van lerarenopleidingen veelal getoetst door middel van het uitvoeren en rapporteren van een praktijkonderzoek. Dit onderdeel van de opleiding is voor veel studenten een struikelblok en heeft vaak een beperkte impact in de onderwijspraktijk. ‘Dit doe ik na mijn diplomering nooit meer,’ verzuchten studenten. Oostdijk et al. constateren dat er vragen leven ten aanzien van de plaats en vorm van onderzoek in curricula van lerarenopleidingen: hoe zorgen we ervoor dat onderzoek wél betekenisvol is en duurzaam impact heeft op het handelen van de leraar? Wanneer is het niveau van onderzoekend vermogen ‘goed genoeg’? Deze vragen vormen onderwerp van gesprek in de BAMA-groep, een informeel leernetwerk van portefeuillehouders onderzoek van educatieve bachelor- en masteropleidingen in Nederland en één deelnemer in Vlaanderen. In 2020 ontstond de behoefte om gezamenlijk te expliciteren wat we als lerarenopleiders verwachten van het onderzoekend vermogen van een startbekwame leraar op bachelorniveau in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Dit gezamenlijke beeld zou vervolgens kunnen dienen als een referentiekader voor het vormgeven van onderwijs inclusief toetsing in de afstudeerfase. In drie rondes ontwikkelde de BAMA-groep een ‘Kader onderzoekend vermogen van de startbekwame leraar op bachelorniveau’. In dit beschouwend artikel beschrijven we de totstandkoming, presenteren we het kader en het gebruik ervan, evenals nog openstaande vraagstukken.

Het onderzoekend vermogen van aspirant-leraren wordt in de eindfase van lerarenopleidingen veelal getoetst door middel van het uitvoeren en rapporteren van een praktijkonderzoek. Dit onderdeel van de opleiding is voor veel studenten een struikelblok en heeft vaak een beperkte impact in de onderwijspraktijk. ‘Dit doe ik na mijn diplomering nooit meer,’ verzuchten studenten. Oostdijk et al. constateren dat er vragen leven ten aanzien van de plaats en vorm van onderzoek in curricula van lerarenopleidingen: hoe zorgen we ervoor dat onderzoek wél betekenisvol is en duurzaam impact heeft op het handelen van de leraar? Wanneer is het niveau van onderzoekend vermogen ‘goed genoeg’? Deze vragen vormen onderwerp van gesprek in de BAMA-groep, een informeel leernetwerk van portefeuillehouders onderzoek van educatieve bachelor- en masteropleidingen in Nederland en één deelnemer in Vlaanderen. In 2020 ontstond de behoefte om gezamenlijk te expliciteren wat we als lerarenopleiders verwachten van het onderzoekend vermogen van een startbekwame leraar op bachelorniveau in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Dit gezamenlijke beeld zou vervolgens kunnen dienen als een referentiekader voor het vormgeven van onderwijs inclusief toetsing in de afstudeerfase. In drie rondes ontwikkelde de BAMA-groep een ‘Kader onderzoekend vermogen van de startbekwame leraar op bachelorniveau’. In dit beschouwend artikel beschrijven we de totstandkoming, presenteren we het kader en het gebruik ervan, evenals nog openstaande vraagstukken.

Eerder gepubliceerd in Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 2021, nr.2 Studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs (pabo) voeren in het laatste jaar van hun studie doorgaans zelfstandig een praktijkonderzoek uit, dat getoetst wordt aan de hand van een verslag. Lerarenopleiders van Hogeschool Saxion en vanuit het werkveld vroegen zich af of met een andere insteek van het afstudeeronderzoek de onderzoekende houding van studenten en de aansluiting bij de onderwijspraktijk beter gerealiseerd zouden kunnen worden. Daarom is een nieuwe variant ontwikkeld en beproefd: Lesson Study als afstudeeronderzoek. Studenten formuleerden in groepjes op basis van een analyse van de schoolcontext een onderzoeksvraag en ontwikkelden met behulp van de theorie vervolgens samen een les. Deze les werd uitgevoerd, geobserveerd en nabesproken door de studenten, waarbij het denken en leren van leerlingen centraal stond. We onderzochten in hoeverre ‘Lesson Study als afstudeeronderzoek’ geschikt is om het onderzoekend vermogen van pabo-studenten te stimuleren, en welke aanpassingen in het ontwerp nodig zijn voor implementatie. Zes deeltijdstudenten en twee voltijdstudenten hebben deelgenomen (twee groepen van vier studenten). De groepen werden begeleid door twee docenten. Door middel van een vragenlijst, interviews en docentenlogboeken is antwoord verkregen op de onderzoeksvragen. Op basis van de resultaten concluderen we dat de onderzoekende houding van studenten in dit afstudeeronderzoek ruim voldoende is gestimuleerd en de onderzoeksvaardigheden zijn bevorderd. Met name het praktijkgerichte karakter van de Lesson Study en de samenwerking tussen studenten worden als positief ervaren door studenten en opleiders. Wanneer een aantal kleine aanpassingen wordt doorgevoerd ten aanzien van de ondersteuning, planning en informatieoverdracht en de vorm en eisen die gesteld worden aan het eindproduct goed worden (her)overwogen, kan deze vorm van afstuderen met succes worden geïmplementeerd.

Eerder gepubliceerd in Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 2021, nr.2 Studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs (pabo) voeren in het laatste jaar van hun studie doorgaans zelfstandig een praktijkonderzoek uit, dat getoetst wordt aan de hand van een verslag. Lerarenopleiders van Hogeschool Saxion en vanuit het werkveld vroegen zich af of met een andere insteek van het afstudeeronderzoek de onderzoekende houding van studenten en de aansluiting bij de onderwijspraktijk beter gerealiseerd zouden kunnen worden. Daarom is een nieuwe variant ontwikkeld en beproefd: Lesson Study als afstudeeronderzoek. Studenten formuleerden in groepjes op basis van een analyse van de schoolcontext een onderzoeksvraag en ontwikkelden met behulp van de theorie vervolgens samen een les. Deze les werd uitgevoerd, geobserveerd en nabesproken door de studenten, waarbij het denken en leren van leerlingen centraal stond. We onderzochten in hoeverre ‘Lesson Study als afstudeeronderzoek’ geschikt is om het onderzoekend vermogen van pabo-studenten te stimuleren, en welke aanpassingen in het ontwerp nodig zijn voor implementatie. Zes deeltijdstudenten en twee voltijdstudenten hebben deelgenomen (twee groepen van vier studenten). De groepen werden begeleid door twee docenten. Door middel van een vragenlijst, interviews en docentenlogboeken is antwoord verkregen op de onderzoeksvragen. Op basis van de resultaten concluderen we dat de onderzoekende houding van studenten in dit afstudeeronderzoek ruim voldoende is gestimuleerd en de onderzoeksvaardigheden zijn bevorderd. Met name het praktijkgerichte karakter van de Lesson Study en de samenwerking tussen studenten worden als positief ervaren door studenten en opleiders. Wanneer een aantal kleine aanpassingen wordt doorgevoerd ten aanzien van de ondersteuning, planning en informatieoverdracht en de vorm en eisen die gesteld worden aan het eindproduct goed worden (her)overwogen, kan deze vorm van afstuderen met succes worden geïmplementeerd.

Nivoz maakt podcasts voor leraren, schoolleiders en betrokkenen om ze te sterken bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht. In de 24e podcast (juli 2020, 43 min) gaan lector De Pedagogische Opdracht, Mascha Enthoven, en zij-instromer Maartje Janssen in gesprek over de ervaringen die zij de afgelopen maanden opdeden in hun nieuwe functies.

Onderzoekend vermogen is voor (aankomend) hbo-professionals van cruciaal belang om hun beroepsopleiding met succes te kunnen afronden en te kunnen functioneren als wendbare professional. Dit begrip wordt echter door verschillende experts regelmatig anders uitgelegd en dat zorgt voor verwarring. Onderzoekend vermogen in de praktijk biedt hierin houvast. Dit boek, gebaseerd op de nieuwste inzichten en met concrete voorbeelden uit verschillende vakgebieden, geeft voor het eerst een compleet overzicht van het begrip ‘onderzoekend vermogen’. Er wordt integraal ingegaan op de drie elementen van onderzoekend vermogen: 1. Eerst goed verdiepen in de vraag of het probleem; 2. Dan kritisch bestuderen wat anderen hebben gevonden; 3. En daarna als het relevant en nodig is zelf onderzoek doen. Deze drie centrale componenten worden op overzichtelijke en concrete wijze met elkaar verbonden. Het boek biedt op deze manier houvast bij het toepassen van onderzoekend vermogen om tot beroepsproducten te komen, zowel in de context van een beroepsopleiding als in de praktijk. Kortom, Onderzoekend vermogen in de praktijk is een uitermate geschikt boek voor aankomende hbo-professionals uit elk vakgebied!

Onderzoekend vermogen is voor (aankomend) hbo-professionals van cruciaal belang om hun beroepsopleiding met succes te kunnen afronden en te kunnen functioneren als wendbare professional. Dit begrip wordt echter door verschillende experts regelmatig anders uitgelegd en dat zorgt voor verwarring. Onderzoekend vermogen in de praktijk biedt hierin houvast. Dit boek, gebaseerd op de nieuwste inzichten en met concrete voorbeelden uit verschillende vakgebieden, geeft voor het eerst een compleet overzicht van het begrip ‘onderzoekend vermogen’. Er wordt integraal ingegaan op de drie elementen van onderzoekend vermogen: 1. Eerst goed verdiepen in de vraag of het probleem; 2. Dan kritisch bestuderen wat anderen hebben gevonden; 3. En daarna als het relevant en nodig is zelf onderzoek doen. Deze drie centrale componenten worden op overzichtelijke en concrete wijze met elkaar verbonden. Het boek biedt op deze manier houvast bij het toepassen van onderzoekend vermogen om tot beroepsproducten te komen, zowel in de context van een beroepsopleiding als in de praktijk. Kortom, Onderzoekend vermogen in de praktijk is een uitermate geschikt boek voor aankomende hbo-professionals uit elk vakgebied!

Onderzoekend vermogen is één van de kenmerken van de (aspirant) onderwijsprofessional, maar het ontwikkelen van dit vermogen door lerarenopleiders blijkt in de praktijk geen sinecure. Omdat het onderzoekend vermogen van lerarenopleiders zelf gerelateerd lijkt aan de kwaliteit van de begeleiding die ze hun studenten geven, is verdere professionalisering op dit gebied gewenst. Bij het cluster Talen van het Instituut voor lerarenopleidingen van de Hogeschool Rotterdam wordt binnen de beschikbare professionaliseringruimte hier vorm aan gegeven middels Onderzoek Innovatie Teams. In deze teams werken drie docenten onder begeleiding van een lector van het kenniscentrum een jaar aan praktijkgericht onderzoek naar, en ten dienste van hun eigen praktijk. Aanpak en ervaringen met het werken met deze teams worden beschreven evenals opbrengsten en 'lessons learned'.

Onderzoekend vermogen is één van de kenmerken van de (aspirant) onderwijsprofessional, maar het ontwikkelen van dit vermogen door lerarenopleiders blijkt in de praktijk geen sinecure. Omdat het onderzoekend vermogen van lerarenopleiders zelf gerelateerd lijkt aan de kwaliteit van de begeleiding die ze hun studenten geven, is verdere professionalisering op dit gebied gewenst. Bij het cluster Talen van het Instituut voor lerarenopleidingen van de Hogeschool Rotterdam wordt binnen de beschikbare professionaliseringruimte hier vorm aan gegeven middels Onderzoek Innovatie Teams. In deze teams werken drie docenten onder begeleiding van een lector van het kenniscentrum een jaar aan praktijkgericht onderzoek naar, en ten dienste van hun eigen praktijk. Aanpak en ervaringen met het werken met deze teams worden beschreven evenals opbrengsten en 'lessons learned'.