Search

Mehmet Akif is a great thinker who lived in both the Ottoman period and the first years of the Republic. Akif's words were as strong as his pen. He was known and loved by the people and had an impact on them. Since this is known, Akif gave speeches on unity and solidarity by preaching to the public in mosques during the Balkan Wars and the First World War. He subsequently gave great support to the National Struggle movement initiated by Mustafa Kemal Pasha in Anatolia. Before going to Anatolia, he gave his first sermon to support the National Struggle on Friday, January 23, 1920, at the Zağanos Pasha Mosque in Balıkesir. The aim of this study is to examine Mehmet Akif's sermon in Balıkesir Zağanos Pasha Mosque, to determine what subjects he mentioned here and to determine what effect the sermon had on the state. For this reason, the 458th issue of Sebilürreşad, which was published on February 11, 1920, was used to determine this sermon. As a result of the study, it was seen that this sermon created a great voice for the National Struggle Movement. In addition, Mehmet Akif called on the people to act in unity and solidarity against the enemy who invaded their homeland and invited them to join the National Struggle Movement formed in Anatolia. He based Akif's sermon, which lasted for nearly an hour, on both religious and national foundations, and thus had a great impact on the public. This sermon increased the participation in the National Struggle movement. With this sermon, Akif has now actually joined the National Struggle Movement., Mehmet Akif, hem Osmanlı döneminin hem de Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşamış büyük bir düşünürdür. Akif, önce Balkan Savaşları’nda, sonrasında ise I. Dünya Savaşı yıllarında camilerde halka vaaz vererek birlik ve beraberlik temalı konuşmalar yapmıştır. Akabinde Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’da başlattığı Milli Mücadele hareketine büyük destek vermiştir. Anadolu’ya geçmeden önce Milli Mücadele’ye destek için ilk vaazını 23 Ocak 1920 tarihinde Cuma günü Balıkesir Zağanos Paşa Caminde vermiştir. Zaten çalışmanın önemi buradan meydana gelmektedir. Vaazın, Milli Mücadeleye olan katkılarını detaylarıyla ortaya koymak için yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı Mehmet Akif’in Balıkesir Zağanos Paşa Caminde verdiği vaazı her yönden ele alıp incelemek, burada hangi konulara değindiğini belirlemek ve vaazın halk üzerinde nasıl bir tesir meydana getirdiğini tespit etmektir. Bu nedenle bu vaazın belirlenmesinde Sebilü’r-reşad’ın 11 Şubat 1920’de yayımlanan 458. sayısı kullanılmıştır. Bu vaaz üzerinden Akif’in, hangi temaları öne çıkardığı ve ağırlıklı hangi meselelere değindiği belirlenecektir. Çalışmanın sonucunda, bu vaazın Milli Mücadele Hareketi için büyük ses meydana getirdiği görülmüştür. Akif’in bir saate yakın süren vaazını hem dini hem de milli temellere dayandırmış ve bu sayede halk üzerinde büyük bir tesir meydana getirmiştir. Bu vaaz Milli Mücadele hareketine katılımı arttırmıştır. Bu vaaz ile Akif, Milli Mücadele Hareketine artık fiilen katılmıştır.

In 1919, a period when people resisted against the invasion of the country and struggled to find any bread to eat, Housewife's Easy Meals was published being one of the New Cookbooks written by S. Tevfik. In this book, there were many recipes from bonito stew with wine to heart saute, which contradicted with purchasing power and conditions of the period. The ingredients took place in the recipes might only be supplied by the ones who can be called war-rich, while the ordinary people were starving. The aim of this study is, to present a food percept, completely dissimilar to its period, to the attention and to present an opportunity for qualified people to compare the recipes of today with the ones a hundred years ago in today's popular conflicts about how to eat properly.

Refi Cevat Ulunay (1890-1968), Osmanlı'da mutasarrıflık ve valilik yapan Ali Muhittin Paşa'nın oğlu olup soyu, Mevlâna Celaleddin Rumî'ye dayanmaktadır. Galatasaray Lisesinde eğitimini tamamlayıp gazetecilik mesleğine girmiştir. Sabah ve Şehrah gazetelerinde İttihat ve Terakki'ye muhalif bir çevrenin içinde yer almıştır. İmtiyazı kendisinde olan Alemdar, önce Şehrah serisi içerisinde, 1912'den itibaren de onun sahipliğinde yayımlamıştır. II. Meşrutiyet Dönemi'nde Alemdar gazetesi, 1913-1918 arası hariç olmak üzere 1911-1921 tarihleri arasında yayımlanmış, faaliyet dönemi boyunca Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na taraftar ve İttihat ve Terakki'ye karşı olmuştur. Bu çalışmanın ilk bölümünde; Refi Cevat Ulunay biyografisi yazılmış, yurt dışındaki hayatı, 1938-1968 arasındaki gazetecilik faaliyetleri ve eserleri tespit edilmiştir. İkinci bölümde, Alemdar'ın 1912-1913 arasındaki dönemi, üçüncü bölümde ise 1918-1921 arasındaki dönemi incelenmiştir. Refi Cevat'ın ve gazetesinin Millî Mücadeleye yönelik yazılarının değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu kapsamda, işgal ve direniş haberlerini kamuoyundan gizlemek, İngiliz Muhipler Cemiyetine sözcü olmak, İngiltere lehine propaganda yapmak, milli mücadeleye karşı olmak, İstanbul Hükûmetlerine Millî Mücadeleye karşı daha aktif faaliyet göstermesi için baskı yapmak, Kuvayımilliye önderlerini iktidara gelmek isteyen İttihatçılar olarak lanse ettirmek, Türk İstiklal Harbi'ndeki cepheler ve Mustafa Kemal Paşa ile ilgili yalan-yanlış haberler vermek gösterilebilir. Mütareke Basını olarak adlandırılan muhalif basının en keskin örneklerinden birini teşkil eden Alemdar gazetesinde sergilenen fikirler, dönemin teslimiyetçi zihniyetinin anlaşılması açısından önem arz eder., Refi Cevat Ulunay (1890-1968) was the son of Ali Muhittin Pasha, who served as tenant and governor in the Ottoman Empire, and he was a descendant of Mevlana Celaleddin Rumi. He completed education in Galatasaray High School and entered the journalism profession. He took part in an environment which was opposed to "İttihat ve Terakki" (Committee of Union and Progress) in the newspaper "Sabah" and "Şehrah". "Alemdar", whose concession was belong to himself was published in the series of "Şehrah" at first, but it was published under his ownership after 1912. In Second Constitutional Era, the Alemdar Newspaper; which was being shown in press life simultaneously with "Hürriyet ve İtilaf" (Freedom and Entente Party), has been published, between 1912 to 1921(except 1913-1918) was a supported of "Hürriyet ve İtilaf", on the other hand it has opposed to "İttihat ve Terakki" during the activity period. In the first part of this thesis, biography of Refi Cevat Ulunay is written, his life in abroad and his journalism and works between 1938-1968 is determined. In the second part, Alemdar's life between 1912-1913, and in the third part, its life between 1918-1921 is analyzed. Refi Cevat editorials and news about the National Struggle as the main editor of Alemdar Newspaper have been evaluated. In this content, as examples can be shown; to become an advocate for "İngiliz Muhipler Cemiyeti" (Association of the Friends of England), to disapprove of military resistance with the claim of worse results occurs, to pretend the leaders of National Forces as Unionist, who wants to come to power, to hide the news of the occupation and resistance from public, to make psychological preparation of the people for the new occupation, to give false reports and fake news about front leaders in the Turkish Independence War and Mustafa Kemal Pasha, to make more pressure on İstanbul Governments for make action against the National Struggle. Analysis of editorial policy of the Alemdar newspaper which is one of the sharpest and strict sample that called as armistice press is so important for understand the submissive mentality of that era.

Basın üzerine yapılan çalışmalar, tarih araştırmaları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Zira gazeteler yayınlandığı dönemin siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmelerine ışık tutan önemli kaynaklardır. Kamuoyu oluşturma, kamuoyunu yönlendirme ve toplumu bilgilendirme görevlerini üstlenen basın denince akla ilk gelen yayın gazetelerdir. Ülkemizde basın diğer ülkelerde olduğu gibi sosyal, siyasal ve ekonomik olaylar karşısında halk kitlesini aydınlatmak, kamuoyunu etkilemek yolunda doğmamış, hükümetin yaptığı işleri halka duyurmak amacıyla özel buyruklu olarak ortaya çıkmış, kamuoyunu etkileme niteliğini ise zamanla kazanmıştır.30 Ekim 1918 tarihinde imzaladığı Mondros Mütarekesi ile I. Dünya Savaşı'ndan yenik olarak çıktığını kabul eden Osmanlı Devleti için yeni bir dönem başlamış; mütareke hükümlerine dayanarak ve bazen de ihlâl edilerek yapılan haksız işgaller, İstanbul'un İtilâf Devletlerince işgal edilmesi, Anadolu'yu parçalama girişimleri karşısında Mustafa Kemal'in önderliğinde ulusal kurtuluş mücadelesi başlamıştır. 1918-1922 arası silahlı mücadele döneminde ülkede merkezi İstanbul'da bulunan Osmanlı Hükümeti ile merkezi Ankara olan Milli Mücadele hareketi şeklinde iki güç odağı bulunmakta, dönemin basını da bu duruma paralel olarak İstanbul basını ve Anadolu basını olarak iki merkezde gruplandırılmaktadır. İşte bu iki gruba ayrılan basında çıkan haber ve yorumlar üzerinden İstanbul Hükümeti-Ankara ilişkilerinin incelendiği bu çalışmanın giriş bölümünde Osmanlı Devleti'nde basının tarihçesi ve Mütareke Dönemi Türk basını hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Konunun alt yapısını oluşturacak mahiyette olan Birinci ve İkinci Bölümlerde Mondros Mütarekesi'nin imzalanması ve sonrasında yaşanan gelişmeler basına yansıyan haber ve yorumlar üzerinden ele alınmıştır. Damat Ferit Paşa'nın ard arda üç sadaret dönemi üzerine oluşturulan Üçüncü Bölüm'de, Erzurum ve Sivas Kongreleri süreci, Ali Rıza Paşa'nın sadaret dönemini kapsayan Dördüncü Bölüm'de ise Anadolu Harekâtı ile merkezi hükümetin ilişkilerindeki yumuşama süreci dönemin basınında yer alan haberler üzerinden incelenmiştir. Beşinci Bölüm, İstanbul'un işgali üzerine iki güç arasındaki ilişkilerin değişim seyrine odaklanırken Damat Ferit Paşa'nın ard arda iki sadaret döneminin incelendiği Altıncı Bölüm, İstanbul Hükümeti ve Ankara Hükümeti'nin karşılıklı mücadelesinin en sert şekilde basına yansıdığı bir dönem olmuş, Ankara Hükümeti'nin inisyatifi ele alacağı süreç olan Yedinci ve son bölümde İstanbul Hükümeti'nin Anadolu ile uzlaşma çabaları, Londra Konferansı ve Cephelerdeki mücadeleler ile nihayetinde Mudanya Konferansı sürecindeki ikili ilişkiler dönemin basını üzerinden ele alınmıştır. Academic studies on press have an important place in history research. Because newspapers are important sources that shed light on the political, social, cultural and economic developments of the period in which they were published. The press is a instrument that used to create public opinion, direct public opinion and inform the public. In this regard, newspapers come to the fore. In our country, the press was not born to enlighten the public and to influence the public in the face of social, political and economic events as in other countries. The press was come out to publicly announce the work of the government. After a while the press has gained the character that influence to the public opinion.Armistice of Mudros, which was signed on October 30, 1918, started a new era for The Ottoman Empire who accepted that it was defeated in World War I. The national liberation struggle started under the leadership of Mustafa Kemal against the unjustified occupations based on the provisions of the armistice and sometimes in violation and the occupation of Istanbul by the Entente States. During the armed struggle period between 1918 and 1922, there were two centers of power in the country, namely the Ottoman Government in Istanbul and the National Struggle Movement in central Ankara. As a result of this situation, the press of the period is grouped in two centers as the Istanbul press and the Anatolian press.In this study, the relations between the Istanbul Government and Ankara were examined through press reports and comments that were divided into two groups. In the introduction part of the study, information was given about the history of the press in the Ottoman Empire and the Turkish press in the Armistice Period. In the First and Second Chapters of the study, the signing of the Mudros Armistice and the developments that emerged after the signing of the armistice were dealt with through the news and comments in the newspapers. In the Third Chapter, Erzurum and Sivas Congresses process and in the Fourth Chapter, the process of softening the relations of Anatolia with the central government was examined. In the Fifth Chapter focuses on the course of change in the relations between the two forces upon the occupation of Istanbul. The Sixth Chapter was a period in which the struggle of the Istanbul Government and the Ankara Government was most strongly reflected in the press. The Seventh and Final Chapter was the process by which the Ankara Government took the initiative. In this chapter, the efforts of adjustment the Istanbul Government with Anatolia, the London Conference and the struggles in the Fronts and the Conference of Mudanya process were discussed in the press. 528

Çalışmamızda son dönem Osmanlı ulemasının önemli isimlerinden Haydarîzâde İbrahim Efendi'nin hayatı ve eserleri konu edinilmektedir. Hayatı; ailesi, eğitimi ve memuriyet hayatını kapsayacak şekilde ele alınmıştır. Mütareke Dönemi gibi kritik bir devirde, son Padişah Sultan VI. Mehmed Vahidettin'in saltanatı esnasında toplamda 5 defa şeyhülislâmlık makamında bulunmasından dolayı ilgili süreç üzerinde özellikle durulmuştur. Haydarîzâde İbrahim Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında yapılmış bütünsel bir çalışmanın mevcut olmaması, var olan kısıtlı eserin dar kapsamlı ve benzer kaynakların tekrarı şeklinde olması bizi böyle bir çalışma yapmaya sevk eden esas sebepleri teşkil etmektedir. Araştırmamızın öncelikli amacı Haydarîzâde İbrahim Efendi'nin aile, eğitim ve memuriyet hayatına dair bilgilerin tespiti ile bilinen tüm eserlerinin özetleriyle beraber ortaya konulması neticesinde bütünlüklü bir biyografik eser meydana getirmek olmuştur. Arşiv belgelerinin esas alındığı çalışmamızda bunun yanında ilgili dönemi kapsayan süreli yayınlar, salnameler ve hatıratlar kaynak olarak kullanılarak literatürdeki eserler değerlendirilmiş, süregelen hatalar tashih edilerek yeni bulgular sunulmuştur. Çalışmamızın Osmanlı son dönem uleması, ilmiye ve Mütareke Dönemi çalışmaları alanlarına katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.Anahtar Kelimeler: Haydarîzâde, Şeyhülislâm, Ulema, İlmiye, Mütareke Dönemi. In our study, the life and works of Haydarîzâde İbrahim Efendi, who is one of the most important figures of the late Ottoman ulema, is discussed. His life is studied within the scope of family, education and civil service life. As he was Sheikh'Al-Islam in the reign of Sultan VI. Mehmed Vahidettin and during the armistice period for five times, particular emphasis is placed on the relevant process. The lack of a holistic study on the life and works of Haydarîzâde İbrâhim Efendi and the fact that the limited work exists in the form of a narrow works and repetitive sources, constitute the main reasons that led us to do such a study. The primary purpose of our research was to create a holistic biographical work about Haydarîzâde İbrahim Efendi's family, education and civil service life, along with the summaries of all his known works. Our study is based on archival documents. Besides, periodicals, articles and memoirs covering the relevant period were used as sources, and the works in the literature were evaluated, ongoing errors were corrected and new findings were presented. We believe that our study will contribute to the fields of late Ottoman ulema, ilmiye and armistice period studies.Keywords: Haydarîzâde, Sheikh'Al-Islam, Ulema, İlmiye, Period of Armistice of Mudros. 123

Kılıç Ali, kendine has pek çok özelliği ile yakın siyasi tarihimizin önemli simaları arasında yer alan bir şahsiyettir. Sivas Kongresi günlerinde Mustafa Kemal'e iltihak eden ve o günden itibaren adeta hayatını Atatürk'e adayan Kılıç Ali, Atatürk son nefesini verinceye kadar yanından ayrılmadı. Güney cephe-sinde Maraş ve Antep muharebelerine katılarak Fransızlara karşı savaştıktan sonra Yozgat ve Zile'de ayaklanan asilere karşı mücadele verdi. Antep muha-rebeleri sürerken yapılan seçimlerde Antep milletvekilliğine seçildi ve 1939'a kadar ilk beş dönem kesintisiz olarak bu görevini sürdürdü. Bu süre zarfında pek çok farklı görev üstlenen Kılıç Ali, özellikle Ankara İstiklâl Mahkemesinin kudretli hâkimlerinden biri olarak hafızalarda yer etti.Kendisi hakkında yapılan menfi ve müspet propagandalar ile şahsi duygularımızın etkisinde kalmamaya dikkat ederek; arşiv belgeleri, hatıralar, kaynak ve araştırma eserler ile süreli yayınlardan elde ettiğimiz bilgileri objektif bir şekilde ortaya koymaya çalıştığımız bu araştırmanın amacı, Kılıç Ali'yi bütün yönleri ile tanıtmaktır. Bu çalışmanın; şahsi özellikleri ve yeni Türkiye Cumhuriyeti devletinin kuruluşu aşamalarında üstlendiği görevler açısından yakından tanınıp bilinmeyi hak ettiğini düşündüğümüz Kılıç Ali'nin doğru bir şekilde tanınmasına katkıda bulunacağı umulmaktadır. Kılıç Ali is one of the important figures of our close political history with his many special (unique) features. In the days of Sivas Congress, Kılıç Ali has joined the Mustafa Kemal and who has dedicated his life to Atatürk from now on than did not leave him until his death. He fought against the French by joining the battles of Maras and Antep on the Southern Front of Anatolia, and then he fought against the rebellious rebels in Yozgat and Zile. In the elections held during the Battle of Antep, he was elected to the parliament from Antep. Until 1939, the first five periods continued uninterruptedly. During this time, Kılıç Ali took on many different roles and took his place as one of the mighty judges of Ankara Independence Court.The purpose of this research; Kılıç Ali to introduce with all aspects. Paying attention not to be influenced by personal feelings with negative and positive propaganda made about him; archival documents, memories, sources and research works and the information obtained from the broadcast-term research works were tried to be presented objectively. This study; personal characteristics and the establishment of the new Republic of Turkey in terms of the duties undertaken in these stages, It is hoped that it will contribute to these convictions about Kılıç Ali who deserves to be known. 219

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra adım adım bağımsız hale gelen Bulgaristan içinde birçok Türk vatandaşı kalmıştır. Bu ülkede artık azınlık statüsünde yaşamaya başlayan Türkler, kendi seslerini duyurabilmek ve anavatan ile de haberleşebilmek için basın yayın faaliyetlerine büyük önem vermiştir. Bulgaristan'da kurulmuş olan pek çok gazete ve dergi sayesinde burada bulunan Türk halkı, Türkiye'deki Millî Mücadele'den ve ondan sonra gelen İnkılaplar Döneminden hem haberdar olmuş hem de bu konular hakkında düşündüklerini kamuoyuna iletmişlerdir.Bu tez çalışmasında; Bulgaristan Türk Basının Millî Mücadele ve Türk İnkılabına bakışı incelenmiştir. Bu kapsamda 13 adet gazete incelenmiştir. Yapılan analizler neticesinde, bu gazetelerin bir kısmının Millî Mücadele ve İnkılaplar Dönemine tam destek verdiği görülmüşken; bir kısmının da hem Millî Mücadele hem de inkılaplara karşı olduğu ve bu gazetelerin, Türkiye'de yaşanan değişimlerin Bulgaristan'da bulunan Türk vatandaşları arasında taraftar bulmasını engellemeye çalıştığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Bulgaristan, Türk-Bulgar İlişkileri, Bulgaristan Türk Basını, Millî Mücadele, Türk İnkılabı. After the 1877-1878 Ottoman-Russian War, many Turkish citizens remained in Bulgaria which became independent step-by-step. The Turks, who started living in minority status in this country, gave great importance to the press activities in order to make their voices heard and communicate with the homeland. Thanks to the many newspapers and magazines established in Bulgaria, the Turkish people who were living in Bulgaria were informed about the Turkish War of Independence and the reforms that followed the war, and were able to convey what they thought about these issues.In this thesis Turkish National Struggle and Turkish Revolution according to the Turkish Press in Bulgaria Thirteen newspapers were analyzed in this context. According to the analysis result, while some of these newspapers support the indepence war and the following process, others were against the revolution and it is understood that these anti-revolutionary newspapers tried to prevent the popularism of the changes taking place in Turkey among the Turkish citizens in Bulgaria.Keywords: Bulgaria, Turkish-Bulgarian Relations, Bulgarian Turkish Press, National Struggle, Turkish Revolution. 181

1927 ve 1931 yıllarında yapılan genel seçimlerle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 3. ve 4. dönem milletvekilleri seçilmiştir. Konya, bu dönemlerde 11 kişilik kontenjanı ile en çok milletvekili çıkaran illerden biridir. Milletvekillerinin genel özelliklerine bakıldığında Osmanlı'nın son dönemi ile Milli Mücadele'de ve sonrasında önemli vazifelerde bulunan kişilerdir. Meslekî olarak bakıldığında çoğu hukukçudur. Bunu yanı sıra tüccar, öğretmen, çiftçi ve mülkiye kökenli milletvekilleri de bulunmaktadır. Ekonomik ve siyasi alanda önemli olayların yaşandığı bu yıllarda seçilen milletvekilleri mecliste ülkenin ve Konya'nın sorunlarına çareler üretmeye çalışmışlardır. Özellikle 1929 dünya ekonomik buhranından sonra buğday fiyatlarındaki düşüş nedeniyle Konyalı çiftçiler olumsuz etkilenmiştir. Çiftçinin zararını en aza indirgemek için 1932 yılında Buğday Koruma Kanunu çıkarılmıştır. Yine Konya'da 1927'den 1935'e kadar aralıklarla devam eden kuraklık nedeniyle susuz kalan Konya Ovası'nın canlanmasını sağlamak için Konya Ovası Sulama İdaresinin yeterli hale getirilmesini sağlamak adına mecliste girişimlerde bulunmuşlardır. Sulama konusu 1934 yılında kadar milletvekilleri tarafından sık sık TBMM gündemine getirilmiştir. 1932-1935 yıllarında da somut adımlar atılmıştır. 4. dönem TBMM'de halkın sorunlarına daha çok temas edilerek etkili çözümler üretilmeye çalışılmıştır., With the election in the 1927 and 1931, deputies of Grand National Assembly of Turkey has elected. Konya, is the one of the city which has the most quota of deputy with it's 11 deputy quota at these eras. As looked generally peculiarities, the deputies are the same people who worked at the last eras of the Ottoman Empire and National Struggle era. As looked vocational mostof the deputies are lawyer. Besides there are deputies who are the merchants, teachers, farmer and originly civil service people. At these years that happened important events at economic and political fields, deputies has tried to solve Konya's and country's problems. Especially after the 1929 global economic crisis, because of reduction of the wheat prices Konyall farmers affected negatively. To degrade the loss of the farmers has maden Conservation Law for Wheat in 1932. However they attempted to qualify the Irrigation Management of Konya to revieve the Konya Plain that due to intermittent drought at Konya at assembly from 1927 to 1935. It took the concrete steps between 1932-1935. In the fourth era Grand National Assembly of Turkey tried to solve the public's problems with the mention to those.

* Bu çalışma Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalında 2010 yılında aynı adla kabul edilen yüksek lisans tezinin özetidir., Bu çalışmada, Millî Mücadele Dönemi Konya gazetelerinden İbret, İntibah ve Öğüd gazeteleri incelenmiştir. Söz konusu gazetelerin, geliştirdikleri söylemlerin çözümlenmesi ile ideolojik yapıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre; gazeteler Millî Mücadele Dönemi’nde toplumu kendi fikirleri etrafında toplamak adına milliyetçi, siyasî ve dinî söylemler geliştirmişlerdir. Gazetelerin, bu söylemleri nasıl kullandıkları, söylem analizi metodu kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışma neticesinde söz konusu gazetelerin söylemlerinin, savaş gibi olağanüstü bir durumda bile ideolojilerine taraftar bulmaya yönelik olduğu saptanmıştır. Gazetelerin bu tavrı, ideolojilerin açık bir biçimde gazete metinlerine yansımasının nasıl olduğunu göstermiştir., In this study, İbret, İntibah and Öğüd newspapers published in Konya in the National Struggle Period were analyzed. The discourses developed by these newspapers were analyzed to reveal their ideological natures. Concordantly, the newspapers developed nationalist, political and religious discourses to bring people together around their ideas in the National Struggle Period. Discourse analysis method was used to find out how the newspapers used these discourses. As a result of study, it was found out that the discourses of the newspapers were intended to recruit people to their ideologies in an extraordinary situation like war. This attitude of newspapers indicated how ideologies were obviously reflected in newspaper texts.

This study focuses on the military preparations made for the freeing of İstanbul, Turkish Straits, Mosul from the Entente occupation should the talks held in Lausanne ever come to a halt. The study is based on the primary archive material as well as relevant literature. Present study aims at scrutinizing the reflections of the Lausanne Conference on the military preparations held to display the Turkish determination against any possibility of a war that would arise as an outcome of the talks held. It is evident that Turkey did not assume a submissive attitude in undertaking military preparations, concentrating and deploying its forces in due manner against any possibility of ceasing of the talks. It was aimed that the military activities being undertaken would have a strong propaganda effect on the Ententes at the conference and compel their perceptions. Moreover, these preparations curbed the tension the advocates of war would create at the parliament. It is also clearly evident that the diplomatic means were used to the end as no direct military action was taken when the talks come to a brief deadlock. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ii ETİK BEYAN iii TEŞEKKÜR iv ÖZET v ABSTRACT vi İÇİNDEKİLER vii KISALTMALAR DİZİNİ ix GİRİŞ 1 1. BÖLÜM: BİRİNCİ DÖNEM LOZAN GÖRÜŞMELERİ (20 KASIM 1922 – 4 ŞUBAT 1923) 13 1.1. KONFERANS ÖNCESİNDE YAŞANAN GELİŞMELER 13 1.1.1 Lozan’a Gidecek Heyetin Seçilmesi ve Verilen Talimatname 13 1.1.2. Konferans Öncesinde Müttefiklerin Lideri İngiltere’de Durum 16 1.1.3. Saltanatın Kaldırılması ve Lozan’a Hareket 18 1.2. BİRİNCİ DÖNEM LOZAN GÖRÜŞMELERİ ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR 19 1.2.1. 20 Kasım – 5 Ocak 1923 Tarihleri Arasında Yürütülen Müzakereler ve Yapılan Askeri Hazırlıklar……………………………………………………………… .19 1.2.2. Ocak – Şubat 1923 Tarihleri Arasında Yürütülen Müzakereler ve Yapılan Askeri Hazırlıklar 34 2. BÖLÜM: GÖRÜŞMELERDE KESİNTİ DÖNEMİ ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR (4 ŞUBAT-23 NİSAN 1923) 43 2.1. İZMİR LİMANI OLAYI 47 2.2. TÜRK TEMSİLCİLER HEYETİNİN TÜRKİYE’YE DÖNÜŞÜ, TBMM’DE YÜRÜTÜLEN MÜZAKERELER ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR 50 3. BÖLÜM: İKİNCİ DÖNEM LOZAN GÖRÜŞMELERİ ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR (23 NİSAN 1923 – 24 TEMMUZ 1923) 56 3.1. 23 NİSAN – 25 MAYIS TARİHLERİ ARASINDA YÜRÜTÜLEN MÜZAKERELER ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR 56 3.2. 26 MAYIS GÜNÜ YAPILAN YUNAN TAMİRATI MÜZAKERESİ 58 3.3. HAZİRAN VE TEMMUZ AYLARINDA YÜRÜTÜLEN MÜZAKERELER ve YAPILAN ASKERİ HAZIRLIKLAR...................................................................... .....61 SONUÇ 67 KAYNAKÇA 71 EKLER 77 TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU BEYANI…………………………………………………..……………….……………...……92 ETİK KURUL / KOMİSYON İZNİ YA DA MUAFİYET FORMU…………………………………………………………………………………….…..94 Bu tez, Lozan Görüşmeleri devam ederken görüşmelerin kesintiye uğraması halinde işgal altında bulunan İstanbul, Boğazlar (Çanakkale, İstanbul) ve Musul’un askeri harekâtla alınması amacıyla yapılan askeri hazırlıkları konu almaktadır. Bu kapsamda, birincil arşiv kaynakları ve konu üzerinde yapılmış çalışmalar birlikte ele alınarak çalışma yürütülmüştür. Bu çalışma ile Lozan Görüşmeleri devam ederken sürecin orduya yansıması ve yeni bir savaş ihtimali karşısında Türkiye’nin tutumunun araştırılması amaçlanmıştır. Türkiye’nin Lozan Görüşmeleri esnasında görüşmelerin kesintiye uğraması ihtimaline karşılık askeri hazırlık yaparak teslimiyetçi bir tavır takınmadığı ortaya çıkmaktadır. Yürütülen askeri faaliyetlerin İtilaf Devletleri üzerinde propaganda etkisi yaparak İtilaf Devletleri’nin konferanstaki tutumuna etki etmesi amaçlandı. Aynı zamanda Meclis’te ve ordu içerisinde yer alan savaş taraftarı kesimin, askeri hazırlıklar yapılarak muhalefeti önlenmiş oldu. Görüşmelerin kesintiye uğramasıyla doğrudan bir savaşa başlanılmayıp mevcut durumun korunduğu ve sürecin diplomasi yoluyla yürütülmeye çalışıldığı görülmektedir.

Çalışma içerisinde Türk İstiklâl Harbi ve ardından Cumhuriyet'in kurulma döneminde olağanüstü şartlar çerçevesinde oluşturulan İstiklal Mahkemeleri'nin kurulmasına sebep olan etkenler, işleyişi, yapısı doğrultusunda mahkemelerin yaptığı yargılamalar ve verdiği kararlar hakkında kısa bilgilendirme yapıldıktan sonra tez çalışma konumuz olan Şapka İnkılâbının Erzurum'da ki yansımaları ve sonuçları ele alındı. Millî Mücadele döneminde düşman devletlerle yapılacak savaşlarda önemli bir sorun teşkil eden asker kaçaklarını önlemek amacıyla kurulan daha sonra yetkileri artırılarak göreve devam etmesi sağlanan İstiklal Mahkemeleri, görevini tamamladıktan sonra kapatılmıştır. Cumhuriyet döneminde ise yapılan inkılâpların topluma kabul ettirilmesi ve benimsetilmesi adına çıkan bazı sorunları önlemek için yeniden kurulan İstiklal Mahkemeleri, artık önemli suçların görüldüğü mahkemeler haline gelmiştir. İnkılâpları baltalayan, irticai ve bölücü söylemlerle ortaya çıkan Şeyh Sait İsyanını bastırmak ve çıkarılan Takrir-i Sükûn Kanunu'nu uygulamak adına kurulan mahkemeler, pek çok önemli yargılamalarda bulunmuştur. Şapka İnkılâbı, İzmir Suikastı ve gazeteciler ile ilgili davalarda bunlardan birkaçıdır. Özellikle Şapka İnkılâbının yapılmasından dolayı birçok bölgede huzursuzluklar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu bölgelerden biri de Erzurum olmuştur. Erzurum'da meydana gelen Şapka Hadisesinin nasıl başladığı, bu hadisenin ortaya çıkmasındaki etkenler, Divân-ı Harp Mahkemesi'nin kurulması, yapılan idamlar, Ankara İstiklal Mahkemesi'nin Erzurum'a gelmesi ve bu mahkemede yapılan yargılamalar sonucu verilen cezalar bu çalışmada günün koşulları göz önünde bulundurularak hazırlanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İstiklal Mahkemeleri, Şapka Hadisesi, Erzurum'da Şapka Hadisesi, Erzurum Yargılamaları, Ankara İstiklal Mahkemesi. In the scope of the study, reflections and results of Hat Revolution in Erzurum were taken into consideration as the topic of the thesis after giving brief information about Turkish Independence War and the factors to establish Independence Courts, which were founded in extraordinary conditions in the first years of Republic period, and the judgements they conducted based on their working principles and structures and the decisions they made. Independence Courts, which were established during the period of Independence War in order to prevent draft dodging constituting a big problem in the battles with enemy states and carried on their duties by extending their authorities after the War were abolished later. In the Republican period, the Independence Courts, which were re-established in order to prevent some problems arising from the adoption and acceptance of the revolutions by the society then turned out to be the courts where significant cases were judged. The courts, established in order to suppress the Sheikh Sait Rebellion, which emerged with fundamentalist and divisive discourses that undermine the revolutions and to put the Takrir-i Sükûn Law enacted into force, made many important trials. Among the cases the courts decided on are those related to Hat Revolution, Izmir Assassination and journalist. Unrests started to emerge in several regions of the country due to requirements of the Hat Revolution. One of these regions was Erzurum. In the scope of the it was tried to prepare a document related to how the Hat Case happening in Erzurum started, the factors in the emergence of this case, the establishment of the Court of War, the executions, the arrival of the Ankara Independence Court to Erzurum and the punishments decided as the result of the trials by considering the conditions of those days. Key Words: Independence Courts, Hat Case, Hat Case in Erzurum, Erzurum Judgements, Ankara Independence Court. 158

Osmanlı Devleti'nin Batılaşma sürecinde önemli reform hareketlerinden biri de sanat alanında olmuştur. Eğitim amaçlı yurt dışına giden asker ressamlar ve bu yolu takip eden genç ressamların Birinci Dünya Savaşı sebebi ile eğitimlerini yarıda bırakarak yurtlarına dönmesiyle bu süreç başlamıştır. 1914'de Şişli Atölyesi'nin kurulma amacı çoğunluğu milli mücadele temalı resimlerin üretilmesidir. 1914 Kuşağı ressamları vatan sevgisiyle, milli mücadele ruhuyla yaptıkları resimler, dönemini belgeler nitelikte olmuştur.Türk resminin gelişimi için çaba göstermiş olan ressamlar yurtdışında edindikleri birikimlerle, Türk resim sanatının gelişimine olumlu katkı yapmışlardır. Bu genç ressamlar, Cumhuriyet'in ilk kuşak sanatçıları arasındadır.Anahtar Kelimeler: Milli Mücadele, Türk Resim Sanatı, 1914 kuşağı, Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, Çağdaş Türk Resmi.Bu çalışmada çağdaş Türk resim tarihinde milli mücadele temalı resimler araştırılmış olup, sanatçıların hayatları, öncüsü oldukları ve içinde bulundukları sanatsal tarzları incelenmiştir. One of the most important reform movements in the Ottoman westernisation period is in the field of art. This process began with the return of the soldier painters and the young painters who give up their education owing to the WWI. The aim of the establishment of Şişli Atelier was the production of paintings whose theme were national struggle. The paintings that the painters of 1914 Generation created with the love of homeland and with the spirit of national struggle became documents of the period.The painters who have made efforts for the development of Turkish painting have made a positive contribution to the development of Turkish painting with their experience they obtained in abroad. These young painters are among the first generation artists of the Republic.In this study, the paintings with the theme of national struggle in the history of contemporary Turkish painting have been researched and the painters' lives and their pioneering artistic style have been scrutinized.Keywords: National Struggle, Turkish Art of Painting, 1914 Generation, The Society of the Ottoman Paes, Contemporary Turkish painting. 92

Establishment of aviation within the Turkish armed forces goes back to the final stage of the Ottoman Empire, concurrent with its contemporary states in early 20th century. The first experiences in the deployment of aviation over the battlefield have also befallen the Ottoman Army. Handicapped with weak resources Ottoman Army was unable to make use of aviation during the Ottoman-Italian War of 1911-1912. However; the Ottoman Army gained experience in developing defensive measures against the aerial operations carried out by the Italian aviators. During the Balkan Wars of 1912-1913, Ottoman Army made extensive and effective use of aviation. The Ottoman Army was able to extract further lessons, and to deploy them at the battlefield. In this way; Ottoman Army became a pioneer in the development and application of aerial operations in support of the operations carried out by the armies on the ground. Despite its lack of an industrial base for aviation equipment and munitions, the experiences gained prior to World War One has enabled the Ottoman Army to make use of aviation more effectively in the first years of World War One (1914-1918) compared to the armies of the other nations. On the other hand; the armies of the Allied Nations have entered World War One with ill-equipped and inexperienced aviation units. The military leaders of the Allied Nations thought that their leadership in technology and numbers would be sufficient to meet their expectations from the aviation units. This conception has found wide acceptance in the studies of aerial operations at the Gallipoli Front conducted years later, and the conclusions therein have been shaped based on this belief. In this study; a comparison of Ottoman Army air force versus the Allied Army’s air forces, in the time period from the start of World War One until the withdrawal of Allied Armies from the Gallipoli peninsula (1 August 1914 - 9 January 1916), has been be conducted by the use of “comparative force analysis”, which integrates quantitative and qualitative data through a mixed methods research. This method of analysis has not been used in previous studies of the subject. Visual materials have been used to support the data utilized for the conduct of comparative force analysis. Visual displays created by contemporary simulation techniques have been used along with original photographs of aerial activities at the Gallipoli Front, in the hope to enhance the reader’s perception of the arguments put forward. The result obtained from comparative force analysis of Ottoman and Allied Army’s air forces at the Gallipoli Front within a specific time period during World War One has been compared to the conclusions reached in previous studies. The result of analysis has been also evaluated to see how well it fits with the actual historical outcome. Archive materials and documents available at the Turkish General Staff Military History and Strategic Studies Directorate, The National Archives of United Kingdom, Bundesarchiv-Militärarchiv of Germany and Bibliothèque du Cercle de Garnison de Lyon in France have been used in collection of data for the conduct of comparative force analysis. Data available in official air force histories, military and academic works published in Turkey, United Kingdom, Germany, France, Australia and United States of America have been used also. As both quantitative and qualitative data are evaluated during comparative force analysis, mixed methods research is utilized during this study. Unique and original photographs regarding aerial operations at the Gallipoli Front available in my private archive as well as photographs available in the aforementioned sources have been used as visual materials. In the process of forming the mathematical model for comparative force analysis, among the problem solving techniques, Ishikawa Diagram has been used as it provides the most suited tool in determining the factors affecting the cause and effect relationship. The information and knowledge gained during the research studies conducted since 1990 at the archives and libraries of the Turkish General Staff and Turkish Air Forces, interviews conducted at the Air Force Headquarters starting with the force commander down to branch manager officers, and interviews conducted with the commander and instructing staff officers at the Air War College was used extensively during the conduct of comparative force analysis. As a result of the comparative force analysis; it has been revealed that although the Ottoman Army air force was relatively weaker in quantitative terms compared to the Allied Army’s air force, it was superior in qualitative terms. The air force of the Allied Armies, in terms of human and material resources (aircraft, balloons, airships, weapons, etc.) was not at a sufficient level of proficiency to meet expectations or to provide effective support for the operations on land or the seas. On the other hand; the Ottoman Army air force, due to its qualitative superiority, was able to employ the aviation vehicles, weapons and equipment available to it in a more effective way and caused a greater loss among the air forces of Allied Armies. During the time period under study, neither side was able to achieve dominance of the air, however Ottoman Army air force was able to achieve air combat superiority. As a result of this study; it has been shown that the alleged claim of previous studies regarding aerial activities at the Gallipoli Front; “the allied aviation was more successful because they had greater number of aircraft” is not valid. The result of the comparative force analysis performed under this study is compatible with the outcome of historical events. It is demonstrated by the number of enemy aircraft shot down and the number of allied aviators who lost their life in aerial combat or those forced down and taken prisoner that Ottoman Army air force was more effective and successful in the skies over the Gallipoli Front. The result of this study brings some fresh perspective and offers some new prospects in the field of studies related to social sciences and armed forces. This study demonstrates that the tools of problem solving techniques can be applied effectively in determining the similarities and difference and in constructing the relationships pertaining to the historical case under study. It also demonstrates that mathematical models based on a comparative approach can be used to comprehend and to reveal the cause and effect relationships in historical events. An evaluation from historical perspective demonstrates that in the application of contemporary comparative force analysis by the armed forces; a high degree of care must be exercised in the utilization of data sources, critical thinking process must be used in evaluation of the sources, and the strengths and weaknesses of the approaches employed must be interrogated. It is hoped that such awareness will assist in improving the current models used for analysis. It also points to the importance of such meticulousness and awareness in historical research and thus it is hoped this will lead to increase in the quality of historical studies. KABUL ve ONAY i YAYIMLAMA ve FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ii ETİK BEYANI iii ADAMA SAYFASI iv TEŞEKKÜR v ÖZET vi ABSTRACT ix İÇİNDEKİLER xii KISALTMALAR DİZİNİ xiv HARİTALAR, TABLOLAR ve GÖRSEL VERİLER DİZİNİ xvii ÖNSÖZ xxi GİRİŞ 1. Konunun tanıtımı 1 a. Konu 1 b. Amaç 2 c. Kapsam ve Sınırlar 3 d. Literatür Değerlendirmesi 5 2. Yöntem ve Teknikler 32 a. Nispi Güç Analizi 32 b. Görsel Malzemenin (Fotoğrafların) Veri Olarak Kullanılması 42 c. Terimler, İsimler ve Tarihlerin Kullanımı 48 3. Çalışmanın Yapılanması 50 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ ASKERİ HAVACILIĞIN DOĞUŞU ve GELİŞİMİ I. Havacılığın Başlangıcı ve Askeri Amaçlara Yönelik Gelişimi 54 II. Çanakkale Cephesinde Çatışan Taraflarda Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Askeri Havacılık A. Fransa askeri havacılığı 56 B. İngiltere askeri havacılığı 63 C. Almanya askeri havacılığı 71 D. Osmanlı askeri havacılığı 82 İKİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA ÇANAKKALE CEPHESİ’NDE HAVA GÜCÜ (1 Ağustos 1914 - 9 Ocak 1916) I. Birinci Dünya Savaşı’nın Başlaması, Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girmesi ve Çanakkale Cephesi’nin açılması 98 II. Çanakkale Cephesi’nde İtilaf Devletleri Orduları Hava Gücü A. İngiltere Ordusu Hava Gücü 108 B. Fransa Ordusu Hava Gücü 152 III. Çanakkale Cephesi’nde Osmanlı Ordusu Hava Gücü 161 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HAVA GÜCÜ NİSPİ GÜÇ ANALİZİ I. Birinci Dönem (1 Ağustos 1914 - 31 Mayıs 1915) Hava Gücü Nispi Güç Analizi 188 II. İkinci Dönem (1 Haziran 1915 - 9 Ocak 1916) Hava Gücü Nispi Güç Analizi 198 III. Değerlendirme 211 SONUÇ 222 EKLER 234 KAYNAKÇA 309 YÜKSEK LİSANS TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU BEYANI TEZ ÇALIŞMASI ETİK KURUL İZİN MUAFİYETİ FORMU ÖZGEÇMİŞ Türk silahlı kuvvetlerinde havacılığın kurulması 20. yüzyılın başında, Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında, döneminin ileri ülkeleriyle aynı zamanda Osmanlı Ordusu bünyesinde gerçekleşmiştir. Tarihte askeri havacılığın muharebe alanında kullanılmasının ilk tecrübelerini de Osmanlı Ordusu yaşamıştır. 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi’nde imkânları yeterli olmadığı için hava gücünden faydalanamayan Osmanlı Ordusu, İtalyan havacıların askeri faaliyetlerine karşı savunma tedbirleri geliştirme tecrübesini kazanmıştır. 1912-1913 Balkan Harbi’nde hava gücü unsurlarını kullanmaya başlayan Osmanlı Ordusu, muharebe sahasında yaşadığı tecrübelerden gerekli dersleri çıkararak, hava gücünün karadaki ordu hareketlerini daha etkin olarak desteklemesini sağlayan yöntemleri belirleyerek ve uygulamaya koyarak askeri havacılıkta öncü olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’na (1914-1918) önceki savaşlardaki tecrübe birikimi ile giren Osmanlı Ordusu, havacılık sanayi alt yapısı, teçhizat, mühimmat ve diğer alanlardaki eksiklerine rağmen savaşın ilk yıllarında hava gücünü diğer ordulara göre daha etkin kullanmıştır. İtilaf Devletleri Orduları ise Birinci Dünya Savaşı’na askeri havacılık alanında oldukça hazırlıksız ve tecrübe eksiğiyle girmiştir. Teknolojik liderlikleri ve sayısal büyüklüklerinin hava gücünden beklentilerini karşılamakta yeterli olacağı öngörüsüyle hareket etmişlerdir. Bu kanı daha sonraki yılarda Çanakkale Cephesi’nde hava gücü üzerine yapılan çalışmalarda da yaygın olarak geçerli kabul edilmiş ve değerlendirmelerin sonuçları buna bağlı olarak ifade bulmuştur. Bu çalışmada; konuyla ilgili daha önceki çalışmalarda yer almayan, nicelik ve nitelik unsurları kullanan karma araştırma özelliklerine sahip, “nispi güç analizi” yöntemi ilk defa kullanılarak, savaşın başlamasından İtilaf Devletleri kara ordusunun Gelibolu yarımadasından çekilmesine kadar zaman aralığında (1 Ağustos 1914 - 9 Ocak 1916) Osmanlı Ordusu hava gücü İtilaf Devletleri Ordularının hava gücü ile kıyaslanacaktır. Güç analizi faktörlerinin değerlendirilmesine temel teşkil eden unsurlar görsel verilerle desteklenecektir. Döneme ait orijinal fotoğrafların yanı sıra güncel canlandırma teknikleriyle oluşturulan görsellerin, tarafların hava gücü unsurlarının birbirine kıyaslanmış olarak gerçek durumuyla ilgili algıyı güçlendirmesi amaçlanmıştır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Çanakkale Cephesi’nde belirli bir tarih kesiti özelinde, Osmanlı Ordusu ve İtilaf Devletleri Ordularının hava gücünün bugün sahip olduğumuz tarihi veriler ışığında analizinden ortaya çıkan netice; Çanakkale Cephesi’ndeki hava gücü faaliyetlerinin sonuçları ve literatürde yer alan mevcut değerlendirmelerle karşılaştırılmıştır. Cephedeki sonuçlarla literatürde ifade edilen değerlendirmenin tarihi olaylarla ne derece örtüşebildiği incelenmiştir. Nispi güç analizi için veri derlenmesinde; T.C. Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Birleşik Krallık - The National Archives, Almanya - Bundesarchiv-Militärarchiv askeri arşiv belgeleri, Fransa-Lyon Garnizon Kütüphanesi’nde mevcut askeri dokümanlar, Türkiye Cumhuriyeti, Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri resmi havacılık tarihi yayınları ve konuyla ilgili olarak bu ülkelerde yayınlanmış bulunan askeri ve bilimsel eserlerde yer alan veriler kullanılmıştır. Nispi güç analizinde, nicelik ve nitelik verilerin bir arada değerlendirilmesi ile karma araştırma yöntemi bu çalışmada uygulanmıştır. Görsel veriler için şahsi arşivimde bulunan Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi hava gücü faaliyetlerine ait özgün ve orijinal fotoğrafların yanı sıra yukarıda adı geçen ülkelerin arşivlerinde ve yayınlarında yer alan fotoğraflar kullanılmıştır. Nispi güç analizi modelinin oluşturulmasında; bir süreci etkileyen faktörlerin belirlenmesinde kullanılan problem çözme teknikleri arasından en uygun olan Ishikawa Diyagramı (Balık-kılçığı Diyagramı, Sebep-Etki Diyagramı) kullanılmıştır. Güç analizinin gerçekleştirilmesinde; 1990 yılından beri Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı arşivlerinde ve kütüphanelerinde yaptığım araştırma çalışmalarında, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nda kuvvet komutanından şube müdürlerine kadar her seviyede subaylarla yapılan görüşmelerde, 2009-2013 yılları arasında Harp Akademileri Komutanlığı Hava Harp Akademisi’nde Hava Harekâtı Dersleri’nde danışman öğretim görevlisi olarak yer aldığım sürede Akademi komutanı ve öğretim görevlisi kurmay subaylarla yapılan görüşmelerde edindiğim bilgi ve birikim geniş ölçüde kullanılmıştır. Gerçekleştirilen nispi güç analizi sonucunda; Osmanlı Ordusu hava gücünün nicelik olarak İtilaf Devletleri Ordusu hava gücünden daha küçük olmasına rağmen, nitelik olarak daha üstün olduğu ortaya çıkmıştır. Çanakkale Cephesi’nde İtilaf Devletleri Orduları hava gücü; hem insan kaynakları hem de teçhizat (uçaklar, balonlar, hava gemileri, silahlar, vb.) bakımından beklentileri karşılayacak nitelikte değildir, denizdeki ve karadaki harekâtları destekleyecek yetkinlikte olamamıştır. Diğer tarafta; Osmanlı Ordusu hava gücünün insan kaynaklarının ve teçhizatının niteliği daha yüksektir, elindeki hava araçlarını, silahlarını ve gereçlerini daha etkin kullanmış ve İtilaf Devletleri Orduları hava gücüne daha fazla kayıp verdirmiştir. İncelen zaman dilimi içerisinde; Osmanlı Ordusu veya İtilaf Devletleri Orduları hava gücünün cephe üzerinde hava hâkimiyeti kuramadığı, Osmanlı Ordusu hava gücünün hava muharebelerinde üstünlük sağladığı ortaya konmuştur. Bu çalışmanın sonucunda; önceki çalışmalarda öne sürülen, Çanakkale Cephesi’nde “düşman ordularında daha fazla uçak vardı, o nedenle onlar daha başarılıdır” şeklindeki iddiaların geçersiz olduğu ortaya konmuştur. Çalışmada gerçekleştirilen nispi güç analizi sonuçları tarihi olaylarla da uyumludur. Osmanlı Ordusu hava gücü tarafından düşürülen İtilaf Devletleri Orduları hava gücüne ait uçak sayısı, hayatını kaybeden, yaralanan ve esir alınan İtilaf Devletleri Orduları havacı sayısı ile Osmanlı Ordusu hava gücünün Çanakkale Cephesi semalarında daha etkin ve başarılı olduğu tarihi olaylar tarafından da ortaya konulan bir gerçektir. Çalışmadan elde edilen sonuç sosyal bilimler ve silahlı kuvvetlerle ilgili çalışma alanlarında yeni açılımlar sunmaktadır. Sosyal bilimler ve tarih alanında yapılan araştırmalarda; benzerlikler, farklılıklar ve ilişkilerin yapılandırılmasında problem çözme tekniklerinin sunduğu araçların kullanılabileceği gösterilmiştir. Tarihteki olayların sebep-sonuç ilişkilerini anlamak ve ortaya çıkarmak için kıyaslama yapan matematiksel modelleme yöntemlerinin kullanılabileceği gösterilmiştir. Tarihi perspektiften yapılan değerlendirmeden ortaya çıkan sonuç: günümüzde silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilecek nispi güç analizi uygulamalarında; veri toplamak amacıyla kullanılan kaynakların dikkatli bir biçimde ele alınması gerektiğine, kaynakların eleştirel düşünce süzgecinden geçirilerek değerlendirilmesi gerektiğine, kullanılan yaklaşımların zayıf ve kuvvetli yanlarının irdelenmesi gerektiğine işaret etmektedir. Bu farkındalığın uygulamadaki modellerin iyileştirilmesine katkıda bulunacağı ümit edilmektedir. Tarih alanında yapılan çalışmalarda da aynı titizliğin ve farkındalığın önemine işaret edilmiştir ve bunun tarih bilimi alanındaki çalışmaların niteliğini yükselteceği ümit edilmektedir.

Mehmet ÇANLI. Millî Mücadele'de Uygulanan Askerî Strateji, Doktora Tezi, Ankara, 2018.Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda dört yıl boyunca birçok cephede savaştıktan sonra topraklarının çoğunu kaybetti. Artık savaşı yürütemeyecek duruma gelince, 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak savaştan çekildi. Fakat İtilaf Devletleri, mütarekenin ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun kalan topraklarını da işgal etmeye başladılar. Bu işgaller üzerine, devleti kurtarmak için değişik çevrelerce bazı girişimler başlatıldı. Bu girişimler, 19 Mayıs-11 Eylül 1919 tarihleri arasında Mustafa Kemal Paşa ve çevresindeki kadro tarafından teşkilatlandırıldı.Bu teşkilat, Anadolu'nun üç stratejik bölgesi olan Murat Başyaylası-Uzunyayla-Erzurum Yaylası ile Karadeniz ve Akdeniz'e paralel olarak uzanan sıradağlar arasında kalan alanı güvenli bir bölge haline getirdi ve bu bölgenin kaynaklarıyla savaşı örgütlemeye başladı. 16 Mart 1920'de İstanbul işgal edilince, güvenli bölgedeki tüm işgalci güçler dışarıya çıkarılarak bu bölgede tam hâkimiyet sağlandı. Bu bölge içindeki stratejik bir mevki olan Ankara'da TBMM açıldı ve savaşın yönetimi tek merkezde toplandı. Bundan sonra, ülkenin iç hat konumuna uygun olarak, kuvvet mevcut tehditlere karşı sırayla kullanılmaya başlandı. İlk olarak doğuda Ermenilere karşı stratejik taarruza geçildi. İkinci olarak Güney Cephesi'nde Fransızlar etkisiz hale getirildi. Batı Cephesi'nde ise üç aşamalı bir strateji uygulandı. Önce, ülke derinliklerinde stratejik savunma yapılarak Yunan ordusu anakarasından ve ikmal üslerinden uzaklaştırıldı. Bu şekilde zayıflatılan Yunan ordusu, Sakarya Meydan Muharebesi'nde yenildi ve stratejik denge sağlandı.Bu safhada diğer cephelerden de bazı birlikler getirilerek yeterli kuvvet oluşturuldu ve stratejik taarruz safhasına geçilerek Yunan ordusu ülkeden çıkarıldı. Boşta kalan birliklerle boğazlar ve İstanbul'daki İtilaf Devletleri kuvvetlerine karşı zorlama konsepti uygulandı ve bu devletler barışa zorlandı. Anahtar Sözcükler Cephe, Ankara, Harekât, Millî Mücadele, Mondros Mütarekesi, Mustafa Kemal Paşa, Savaş, Strateji, TBMM. Mehmet ÇANLI. Military Strategy of The National Sttrugle, Ph. D. Dissertation, Ankara, 2018.After fighting four years on many fronts during The World War I, Ottoman Empire had lost most of its lands. When it became clear that no longer it would be able to go on to figh, it withdrew from the war and signed The Mondros Armistice on 30 October 1918.But after the Armistice, The Entente States began to occupy the remaining lands of Ottoman Empire. Because of this occupation, some initiatives had been taken by different circles to save the state. These initiatives had been organised by Mustafa Kemal Pasha and a group around him, between 19 May-11 September 1919.This organization, made Murat-Uzunyayla-Erzurum Plateau, which were three strategic areas of Anatolia and the area between the mountains running parallel to Mediterranean Sea and Black Sea, a safe zone and started to organise the war with the resources of this region. When Istanbul was occupied on 16 March 1920, by removing the occupying powers outside of the safe zone, full sovereignty was achieved. TBMM had been opened in Ankara, which was a strategic place in this safe zone and the management of the war gathered in a single center. After that, in accordance with the inner line position of the country, the forces had been started to be implemented to existing threats one by one. The strategic offensive was started first in the East, against Armenians. Secondly, the French on the southern front, had been neutralized. A three-step strategy had been applied in Western Front. By making strategic defense in the depths of the country, the Greek army had been removed from its mainland and supply bases first. After weakened in this way, Greek army had been defeated at the Battle of Sakarya and the strategic equilibrium was achieved.At this stage, by bringing some troops from the other fronts, strategic offensive phase had been started and the Greek army was removed from the country. With the idle forces, the enforcement concept applied against the Allied Forces in İstanbul and the straits and they were forced to peace. Key WordsFront, Ankara, Operations, National Struggle, Mondros Armistice, Mustafa Kemal Pasha, War, Strategy, Turkish Great National Assambly. 433

Çalışmanın temel amacı, milli mücadele faaliyetlerinin hız kazandığı 1919-1923 yılları arasında fiilen düşman işgaline uğramamış Tokat'ın `Milli Mücadeleye` katkılarını değerlendirmektir.Çalışmanın ilk bölümünde, Osmanlı'nın son dönemlerini oluşturan Birinci Cihan harbi dönemine gelene kadar Tokat yöresinde kentsel yaşam formunu oluşturan tüm etnik ve dini grupların savaşla birlikte değişen sosyal yaşam koşulları mercek altına alınarak, kent halkının hangi şartlar altında Milli Mücadele'ye başladığı anlatılmaya çalışılmıştır.Milli Mücadele'de Tokat'ta yaşanan olaylar ve sürdürülen Milli Mücadele'ye dönük faaliyetler kronolojik sırasına göre çalışmanın ikinci bölümünde kısaca incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca çalışmanın bu bölümünde Milli Mücadele'nin örgütlenme sürecini oluşturan `Kongreler Dönemi'nde` yaşanan önemli olaylarda Tokat'ın rolü mercek altına alınmaya çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise `Milli Mücadele döneminde yaşanan önemli olaylar çerçevesinde Tokat'ın Milli Mücadele'ye katkı ve desteklerini değerlendirilmeye çalışılmıştır.Çalışma sonucunda görülmüştür ki, ilk kurulduğu günden itibaren sahip olduğu maddi ve ekonomik zenginlikleriyle pek çok Anadolu kentine göre Milli Mücadele'nin fiilen verildiği cephelere daha güçlü lojistik destek sunan Tokat halkı, Milli Mücadele sürecinde de tarihi bir misyon üstlenmiştir. Bu misyonun bir gereği olarak dini, etnik ve kültürel yapısı itibariyle oldukça heterojen bir toplumsal dokusu bulunan Tokat'ın Milli Mücadele sürecinde meydana gelen ve bu mücadeleyi zaafa uğratan isyan ve ayaklanmaların bastırılmasında önemli roller üstlendiği yapılan araştırma sonucunda anlaşılmıştır.Özellikle Ankara'da kurulan Milli Hükümete ve Milli Orduya karşı başlatılan hilafet yanlısı isyan ve ayaklanmaların bastırılmasında da aktif roller üstlenen Tokat halkı, sayıları 1921'den itibaren 25 bin civarına çıkan Rum komitacılar karşısında da bu isyanları bastırmaya gelen Yıldırım Ordusuyla el ele vererek vatan topraklarında asayişin sağlanmasına büyük katkı sunmuştur. Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde Tokat'ın Milli Mücadele'ye katkılarının sadece protesto telgrafı çekerek mitingler düzenlemekten çok daha ötede olduğu araştırma sonucunda anlaşılmıştır.Mustafa Kemal Atatürk tarafından da tasdik edilen bu tür stratejik desteklerle Milli Mücadele'nin başarılı bir şekilde sonuçlanmasına katkı sunan Tokat halkı, İstiklal Savaşı'ndan sonra kurulan Laik Türkiye Cumhuriyeti'nin de en önemli şehri olmaya devam etmiştir. Bu da göstermektedir ki Türk milleti ve devleti var olduğu sürece Tokat şehri ve halkı Türkün vatanı olmaya daha binlerce yıl devam edecektir…Anahtar Kelimler:Milli Mücadele, İstiklal Savaşı, İsyanlar ve Ayaklanmalar, Tokat ABSTRACTThe main aim of the study is of Tokat to the National Struggle Tok which was not occupied 1919-1923when national combat activities gained speed.In the first part of the study, it wastried to explainthesocial life conditions of allethnicandreligiousgroups, whichformedthe urban life in Tokat regionstartinguntilthefirstperiod of theOttomanEmpire.Theactivities in Tokat andtheactivitiesdirectedtowardstheNationalStrugglewerebrieflyexamined in thesecondpart of thestudy in chronologicalorder. Inthispart of thestudy, the role of Tokat in importanteventsexperiencedduringthe anan CongressPeriodlarda, whichconstitutestheprocess of organizingtheNationalStruggle, has beenstudied. Inthethirdandlastpart of thestudy, thecontributionandsupport of Tokat totheNationalStrugglewithintheframework of theimportantevents of theNationalStrugglePeriodweretriedto be evaluated.As a result of thestudy, it has beenseenthat Tokat people, whohaveprovidedstrongerlogisticsupporttothefrontswheretheNationalStrugglewasactuallygiven, haveassumed a historicalmission in theNationalStruggleprocess . As a result of thismission , itwasunderstoodthat Tokat, which had a veryheterogeneoussocialtexture in terms of itsreligious, ethnicandculturalstructure, had an important role in theNationalStruggleprocessandsuppressedtherebellionandtheriotswhichweakenedthisstruggle.Thepeople of Tokat, whoplayed an active role in suppressingthecaliphateandrebellionagainsttheNationalGovernmentandtheNationalArmyestablished in Ankara, hand in handwiththeLightningArmy, whocametosuppresstherebellionsagainsttheGreekcommitteeswhosenumbersrosetoabout 25 thousandfrom 1921 onwards. whenconsideredtogetherprovidedthelargestcontributionsunmuştur.tthemfromorganizingrallies'mjustpulling protest telegramtocontributetoslaptheNationalStrugglewasunderstood as a result of research is muchmoreaway.Mustafa Kemal Pashaalsoacknowledgedby Tokat publicofferingcontributedtotheconclusion of such a successfulNationalStrugglewithstrategicsupport, establishedafterindependenceArbia has continuedto be one of themostimportantcities in theRepublic of Turkey.KeyWords: NationalStruggle, War of Independence, RebellionsandUprising, Tokat, Mustafa Kemal Pasha 127

19. yüzyıldan itibaren dünya geneline bakıldığında kadınların statülerindeki değişimin savaşlar, devrimler ve sosyal olaylar gibi kısa dönemli veya endüstrileşme, şehirleşme, eğitim ve istihdam benzeri uzun süreçler sonucunda meydana geldiği görülmüştür. Bu bağlamda Türk kadını Balkan ve Birinci Dünya Savaşları ve Milli Mücadele döneminde basın, edebiyat, cemiyet, askeri üretim, sağlık çalışmaları, lojistik ve cephede savaşmak gibi hemen her alanda aktif bir rol oynamıştır. Trablusgarp, Balkan, Birinci Dünya Savaşları ve Milli Mücadele döneminde kadınlar bu faaliyetleri yerine getirirken, toplumsal ve geleneksel sorumluluklarını ihmal etmemiştir.Osmanlı Devleti'nin 1918 yılında Mondros Mütarekesini imzalaması ve İtilaf Devletleri'nin Anadolu'yu işgal etmesi sonucunda Türk halkı, siyasi, beşeri, sosyal, ekonomik ve sağlık olarak bütün haklarından mahrum bırakılmıştır. Dolayısıyla 1919-1922 yılları arasında yaşanılan Milli Mücadele döneminde Türk halkı işgallere karşı teşkilatlanmaya başlayarak, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde topyekûn mücadele için harekete geçmiştir. Anadolu'da erkeklerin cephelerde olması, kadınların geri hizmetlerde daha fazla çaba göstermesine zemin hazırlamıştır. Bu dönemde siyasi ve askeri olarak gerçekleşen her gelişmede, kadınların varlığı somut bir şekilde ortaya çıkmıştır. Kadınlar, işgallere karşı önce cephe gerisinde miting ve cemiyet çalışmalarına ağırlık vermiştir. Kadınlar daha sonra askeri üretim ve tıbbi faaliyetler çerçevesinde, Türk Ordusuna destek sağlamışlardır. Cephede ise tıbbi müdahale ve sevkiyat hizmetleri ile işgal güçleriyle fiilen savaşmak gibi vazifeleri yerine getirmişlerdir. Türk kadınının bu çok yönlü faaliyetleri, rolleri, misyonları ve imajları fotoğraflara açık bir şekilde yansımıştır. Bu bağlamda fotoğraflar, Türk kadınının Milli Mücadele yıllarında cephe ve cephe gerisinde üretken, anaç, fedakâr ve merhametli yönüne ve vasfına tanıklık etmiştir. Bu çalışmada fotoğraflar aracılığıyla Türk kadınının Milli Mücadele'deki faaliyetleri, rolleri ve imajları üzerinden bir değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca bu dönemin sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel yönü de ortaya konulacaktır.Anahtar Kelimeler: Fotoğraf, Görsel, İmaj, Kadın, Milli Mücadele, Rol, Türkiye. Looking at the world from the 19th century onwards, it has been observed that the changes in women's status have occurred as a result of short periods such as wars, revolutions and social events, or as a result of long processes such as industrialization, urbanization, education and employment. In this context, Turkish women played an active role in almost every field such as press, literature, community, military production, health studies, logistics and fighting in the Balkan and First World Wars and National Struggle periods. During the During Tripoli, Balkan, First World Wars and National Struggle, women did not neglect their social and traditional responsibilities while carrying out these activities.As a result of the signing of the Mondros Armistice in 1918 by the Ottoman Empire and the occupation of Anatolia by the Entente States, the Turkish people were deprived of their political, humanitarian, social, economic and health rights. Therefore, during the National Struggle between 1919-1922, the Turkish people started to be organized against the invasions and took action for total struggle under the leadership of Mustafa Kemal Pasha.Because the men were population of the country took place in fronts, this fact affected women to struggle more in the behind front. In every period of political and military developments in this period, the existence of women emerged in a concrete way. Women concentrated on the rallies and community activities behind the front against the occupations. Women later provided an important support to Turkish Army in the context of military production and medical activities. On the other hand, they performed their duties such as medical intervention and dispatch services and fighting actual occupation forces. These versatile activities, roles, missions and images of Turkish women are clearly reflected in the photographs. So that, the photographs witnessed the productive, rooted, self-sacrificing and compassionate aspects and qualities of Turkish women in the years of the National Struggle on the frontline and back.In this study, an assessment will be made on the activities, roles and images of Turkish women in the National Struggle through photographs. In addition, the social, political, economic and cultural aspects of this period will be revealed.Key Words: Image, National Struggle, Photography, Role, Turkey, Visual, Woman. 218

Kurtuluş Savaşı'nda Sovyetler ile olan ilişkiler önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde Anadolu'nun içinde bulunduğu işgal ortamı Sovyet Rusya'dan yardım alma konusunu beraberinde getirmiştir. Sovyet Rusya Türkiye'ye yapılacak yardımın ön koşulu olarak Bolşeviklik rejiminin benimsenmesini istemiştir. Kurtuluş Savaşı'nda devleti kurtarma ve yeniden yapılandırma çabasında olan kadrolar politik olarak Bolşeviklere ve komünizme yaklaşmışlardır. Bu yakınlaşmanın tesisinde Sovyet Rusya'nın etkisiyle komünizm ve sosyalizm ideolojileri Anadolu'ya girmeye başlamıştır. Bu dönemde komünizmi esas alan birtakım partiler de ortaya çıkmıştır. Anadolu'da ortaya çıkan bu partiler kendilerini İslami Komünist, Komünist, Bolşevik olarak adlandırarak faaliyetlerini yürütmüşlerdir. Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası ilk olarak 14 Temmuz 1920'de Gizli Komünist Partisi ismiyle kurulmuştur. Aynı zamanda kendini Bolşevik olarak adlandırıp diğer partilerden ayrılmıştır. Faaliyetlerini Ankara Hükümeti'nden gizli olarak yürütmüştür. İsmine Osmanlı Türkçesinde `komünistler` anlamına gelen İştirakiyun kelimesini alarak 7 Aralık 1920 tarihinde resmen kurulduğunu ilan etmiştir. İlk faaliyet dönemi 3 ay sürmüştür. Parti faaliyetleri Kurtuluş Savaşı sürecinde sakıncalı bulunarak hükümet tarafından durdurulmuştur. 2 Şubat 1921'de kendini tatil etmiş, 18 Mart 1922 tarihinde tekrar açılarak ikinci faaliyet dönemine başlamıştır. 19 Ekim 1922'de üyelerinin hükümet tarafından tutuklanmasıyla birlikte tamamen kapatılmıştır. Araştırmada Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası'nın faaliyetlerinin dönemin iç ve dış siyaseti ve Kurtuluş Savaşı sürecine olan etkisi muhtelif kaynak ve belgelerden mukayese yapılarak açıklanmıştır.Anahtar Kelimeler: Ankara Hükümeti, Sovyet Rusya, Bolşeviklik, Komünizm, Sosyalizm, Mustafa Kemal Paşa, Nazım Bey, Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası The relations with the Soviets have an important place in the Turkish War of Independence. In this period, occupation environment of Anatolia brings along to idea of the getting help from Soviet Russia. The Soviet Russia requested adaptation of the Bolshevik regime, as a pre-condition of their assistance. In the War of Independence, the cadres who attempted to rescue and rebuild the state were politically close to the Bolsheviks and communism. Under the influence of Soviet Russia, the ideologies of communism and socialism began to enter Anatolia. In this period, parties based on communism emerged. These parties that emerged in Anatolia carried out their activities by calling themselves Islamic Communist, Communist and Bolshevik. People Communist Party of Turkey was founded as the first name Confidential Communist Party on 14th July 1920. They also called themselves Bolshevik and left the other parties. They performed their activities in a secret manner from the Government of Ankara. They add a word to their party name `iştirakiyun` which means `Communist` in Ottoman Turkish and they officially established on 7th December 1920. The first activity period lasted for 3 months. Party activities were found to be objectionable during the War of Independence and their activities stopped by the government. They suspend their activities on 2nd February 1921 and start their second activity period on 18th march 1922. The members were arrested by government and completely shutdown on 19th October 1922. In the study, the impact of the activities of the People Communist Party of Turkey, on the term's domestic and foreign policy and the War of Independence is described with comparisons from a various sources and documents.Keywords: Government of Ankara, Soviet Russia, Bolshevism, Communism, Socialism, Mustafa Kemal Pasha, Mr. Nazım, People Communist Party of Turkey 151

Birinci Dünya Savaşı'ndan mağlup olarak çıkan Osmanlı Devleti, Mondros Mütarekesi'nden sonra siyasî ve askerî açıdan çok zor bir döneme girdi. Bu dönem, `Mütareke Dönemi` olarak adlandırılmaktadır. Galip devletler, emperyalist amaçlarını tahakkuk ettirmek için savaş sürerken aralarında yapmış oldukları `Gizli Antlaşmalar` ile Türk topraklarını paylaştılar. Mondros sonrası, paylarına düşen bölgeleri işgale başladılar ve Yunan ordusunu da İzmir'e çıkardılar. Yunan ordusu özellikle İngiltere'nin desteğinde Batı Anadolu içlerinde hızla ilerlemeye başladı.Yunan ordusunun ilerlemesinin karşısına ilk başlarda düzenli orduyla çıkamayan Osmanlı Genelkurmayı, çareyi Yunan ordusunun karşısına Kuva-yıMilliyeyi (milis kuvvetleri) çıkarmakta buldu. Düzenli ordunun komutan ve subayları istifa ederek veya kimlik değiştirerek, mahalli kuvvetleri örgütleyip, direniş için cepheler oluşturdular. Millî direniş hareketine resmî olarak katılmamış gibi duran Türk ordusu, 1920 yılı Mart ayı başlarında millî kuvvetleri de bünyesine alarak, Yunan ordusu karşısında üç cephe oluşturmayı başardı. Kısa bir süre sonra bu cepheler Batı Cephesi Komutanlığının emir ve komutası altına girdi.1920 yılı Eylül ayı başlarında, Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa ile Kuva-yı Seyyarenin Komutanı Ethem Bey, Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Riyasetinin karşı çıkmasına rağmen, Gediz'de mevzilenmiş olan 1. Yunan Kolordusuna bağlı 13. Piyade Tümenine taarruz etmek istediler. Ali Fuat Paşa'ya göre; Güney ve Doğu Cephelerinde gerekli tedbirler alındıktan sonra bütün dikkatler Batı Cephesi'ne verilmeliydi. Ali Fuat Paşa'ya göre, asıl tehlike Yunan istilasıydı. Yunan ilerlemesi karşısında yığınak yapmaktansa, münferit yakalanan Yunan kuvvetleri baskınlarla imha edilmeliydi. Ali Fuat Paşa bu düşüncesinden hareketle, Gediz'in kuzeydoğusunda Derbent Geçidinde mevzilenmiş olan 13. Yunan Tümenini münferit olarak yakaladığını düşünerek taarruz etmek istedi. Ali Fuat Paşa'nın taarruz için ısrarlı olması karşısında, Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa araya girerek, Ali Fuat Paşa'yı ve Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi Alb. İsmet Bey'i dinledikten sonra taarruzun belli usuller altında yapılmasına izin verdi.24 Ekim 1920 sabahı, iki piyade tümeni ve süvari kuvvetini teşkil eden Kuva-yı Seyyareden müteşekkil Batı Cephesi Komutanlığına bağlı Ertuğrul Grubu, Gediz'deki 13. Yunan Tümenine taarruz etti. Taarruz planının özeti şu idi:11. Tümen, Kuva-yı Seyyare ile birlikte sıklet merkezini oluşturdukları Yunan Tümeninin sağ kanadına, 61. Tümen ise sol kanadına taarruz edecekti. Kuva-yı Seyyare, sağ kanadı aşarak Yunan Tümenini kuşatacak ve Uşak'tan takviye kuvvet almasına da engel olacaktı. Mevziisinden sökülen ve kuşatılmış olan 13. Yunan Tümeni imha edilecekti. Gediz'e yapılacak taarruzu gizlemek maksadıyla eş zamanlı olarak Bursa ve Uşak Cephelerine de aldatma taarruzu yapılacaktı. 24 Ekim sabahı başlayan taarruz başarısız olunca, güneş batmadan önce ikinci taarruz yapıldı. Gece yarısına kadar devam eden bu taarruzda da Yunan Tümeni mevziisinden sökülemedi. 24 Ekim günü icra edilen taarruzlarda Kuva-yı Seyyare, Demirci Muharebesi'nde gösterdiği gayreti göstermeyerek, muharebeye öğlene doğru girdi. Cephe Komutanının Gediz'in doğusundaki tepeye taarruz etmesi için iki kere emir vermesine rağmen taarruzdan kaçındı. 24 Ekim günü icra edilen her iki taarruzun başarısız olması üzerine Ali Fuat Paşa, gece yarısı Ertuğrul Grubuna çekilme emri verdi. Çünkü Cephe Komutanı Ali Fuat Paşa, ertesi gün (25 Ekim) Bursa ve Uşak Cephelerinden yapılacak bir Yunan karşı taarruzunda kuşatılmaktan çekinmekteydi. Fazlaca sarsılan 13. Yunan Tümeni de kuşatılıp imha olmamak için 24/25 Ekim gecesi gece yarısından itibaren çekilmeye başladı. Taraflar birbirlerinden habersiz karşılıklı olarak çekildiler. Çekilen Yunan Tümeni, Hamidiyehanı'nda durarak yeniden savunma pozisyonu aldı.Yunan Tümeninin çekildiğini, 25 Ekim günü öğlene doğru öğrenen Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa, Kuva-yı Seyyareye bütün kuvvetleriyle takip ve imha harekâtına geçmesini emretti. Kuva-yı Seyyarenin Komutanı Ethem Bey, sadece iki müfrezesini takiple görevlendirmekle yetindi. Çünkü Ethem Bey, çekilen Yunan Tümeninin Köprühan'ın güneyinde, Uşak'tan takviye olarak gelen iki piyade alayı ile 25 Ekim sabaha karşı birleştiği haberini almış, 11. ve 61. Tümenler de muharebe sahasından çekilmiş olduklarından, tek başına taarruz etmek istememiştir.Ethem Bey, Ertuğrul Grubundan da takviye kuvvet alarak, Hamidiyehanı'nda mevzilenmiş olan 13. Yunan Tümenine bütün kuvvetleriyle ancak 27 Ekim günü öğlene doğru taarruza geçti, fakat başarılı olamayarak geri çekildi.13. Yunan Tümeni, 31 Ekim'de karşı taarruza geçerek, Gediz kasabasını tekrar işgal etti.Gediz Taarruzunun başarısızlıkla neticelenmesi üzerine, Kuva-yı Seyyarenin başındaki Ethem Bey ile düzenli ordunun komutanları arasında karşılıklı suçlamalar başladı. Ethem ve ağabeyi Tevfik Bey, 11. ve 61. Tümenlerin görevlerini başaramadıkları, düzenli ordunun komutanları da Kuva-yı Seyyarenin ciddi olarak taarruza katılmadığı iddiasında bulundular.Yaptığımız araştırmanın sonucunda; Gediz Taarruzunun başarısız olmasında hem düzenli ordunun hem de Kuva-yı Seyyarenin müşterek sorumluluğunun olduğu kanaatine vardık. 11. ve 61. Piyade Tümenleri, 13. Yunan Tümenini mevziisinden söküp atamayarak çekilmek zorunda kaldılar. Kuva-yı Seyyare de Demirci Muharebesi'ndeki gayretini bu taarruzda göstermemiş ve Yunan Tümenini kuşatamamıştı.13. Yunan Tümeninin karşısına taarruz için yeterli yığınak yapılamamıştır. Ertuğrul Grubu kuvvetleri arasında haberleşme sorunu yüzünden irtibatsızlıklar yaşandığından koordineli bir taarruz gerçekleştirilememiştir. Sürekli yağan yağmur, muharebe sahasını çamur deryasına çevirdiğinden taarruzu güçleştirmiştir. Cephane sıkıntısı baş göstermiştir. Muharip askerler, kış şartlarına uygun giydirilememiştir.En önemlisi de, Gediz Taarruzundaki başarısızlık, Yunan ordusunun Bursa ve Uşak Cephelerinden karşı taarruza geçmesine neden olmuştur. Gediz Taarruzu, sonuçları itibariyle başarısız bir taarruzdur ve bu başarısızlıkta gerek düzenli ordunun ve gerekse Kuva-yı seyyarenin müşterek sorumluluğu vardır. Başarısızlığın en büyük sorumlusu da Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi İsmet Bey'in karşı çıkmasına rağmen, Mustafa Kemal Paşa'yı ikna ederek, taarruzu icra eden Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa'dır. The Ottoman State was in a politically and militarily difficult era after the Armistice of Mudros because of the defeat in the World War I. This period is named as `Mütareke Dönemi – ArmisticeEra.` The victorious states shared Turkish land according to Secret Agreement they signed as the war was being waged in order to accomplish their imperialist aims. After the Armistice of Mudros, they started to invade the allocated lands and urged the Greek Army to land in İzmir. The Greek Army started to move fast in Western Anatolia particularly with the support of Britain. Unable to confront the progress of the Greek Army with a regular army initially, The Turkish General Staff resorted to Kuva-yıMilliye – national militia force to resist the occupation. The commadants and officers of the Turkish Regular army, either resigned or disguised, organized the local forces and set up battlefronts for resistance. Although the Turkish Army did not officially join the national resistance, she managed to set up three battlefronts against the Greek Army incorporating the national militia in early March in 1920. Soon these battlefronts were taken under the command of the Western Battlefront Commandership.In early September in 1920, Ali FuatPasa, the commandant of the Western Battlefront, and Ethem Bey, the commandant of Kuva-yıSeyyare – Mounted Militia, demanded to charge on 〖13〗^thGreek Infantry Division of the 1^stCorps deployed in Gediz, despite the opposition of the General Staff. Ali FuatPaşa claimed that the main focus should be on the Western Battlefront after all measures were taken on the Sothern and Eastern Battlefronts as he believed that the pivotal jeopardy was Greek invasion. He also argued that instead of build-up, the individual Greek troops should be annihilated with shock raids. Hence, Ali Fuat Paşa wanted to charge on 〖13〗^(th )Greek Division deployed in Derbent Passage in the northeast of Gediz with the assumption that the Greek Division was detached and vulnerable. Upon Ali FuatPaşa's insistence on attack, Mustafa Kemal Paşa, the Speaker of the Turkish Grand National Assembly, gave his consent to the attack after the talks with Ali FuatPaşave Colonel İsmet Bey, the chief of the General Staff, with certain considerations.In the morning on October 24, 1920, Ertuğrul Group of the Western Battlefront Commandership, which was comprised of two infantry divisions and the Mounted Militia, charged on 〖13〗^thGreek Division in Gediz. According to the plan, 〖11〗^th Division in the centre with the Mounted Militia was to charge on the right flank of the Greek Division whereas 〖61〗^stDivision was to attack to the left flank of the Greek Division. In the meantime, the Mounted Militia was to pass over the right flank and encircle the Greek Division blockading the reinforcements from Uşak. So the Greek Division was to be displaced from their emplacements and to be annihilated. Diversionary and Synchronic Attacks to Bursa and Uşak Battlefronts were also planned to cover the attack to Gediz. When the attack which started in the morning on October 24 failed, it was repeated before dusk. However, the attack which continued until late night failed to displace the Greek Divison. The Mounted Militia only joined the battle toward noon failing to display its vigor during Demirci Battle during the October 24 battles. Although the Battlefront Commandant ordered twice, they abstained from charging up the mountain east of Gediz. When both attacks on October 24 failed, Ali FuatPaşa ordered Ertuğrul Group to retreat at midnight. Because he was worried to be surrounded as a result of a Greek counter-attack from Bursa and Uşak Battlefronts on October 25. On the other hand, the Greek Division began to retreat as well after midnight on October 24-25 because they were shaken greatly and scared of annihilation after being encircled. Both armies retreated without knowing the moves of each other. The Greek Division took up defense position again in Hamidiyehanı. Ali FuatPaşa ordered the Mounted Militia to chase and annihilate the retreating Greek units when he learned the situation toward noon on October 25. However, Ethem Bey the commandant of the Mounted Milita, just sent two platoons to chase the Greek. Because Ethem Bey had already learned that the retreating Greek division joined forces with two reinforcement regiments from Uşak on October 25 morning and therefore he did not want to charge alone with 〖11〗^thand 〖61〗^stDivisions already withdrawn from the battlefield. Ethem Bey charged on 〖11〗^thGreek Division deployed in Hamidiyehanı with reinforcements from Ertuğrul Group on October 27 but he failed and retreated.〖13〗^thGreek Division recaptured Gediz with a counter-attack on October 31.Failure of Gediz Attack caused mutual accusations between Ethem Bey and the commanders of the Regular Army. Ethem Bey and his elder brother Tevfik Bey claimed that 〖11〗^thand 〖61〗^stDivisions failed to accomplish their tasks while the commanders of the Regular Army argued the Mounted Militia did not join the attack seriously. According to our findings, we have concluded that both the Regular Army and the Mounted Militia are to be blamed for the failure of Gediz Attack. 〖11〗^thand 〖61〗^stDivisions failed to displace the Greek Division and they were compelled to withdraw. On the other hand, the Mounted Militia did not fight as vigorously as they did at Demirci Battle and they were unable to encircle the Greek Division.There was not sufficient build-up for a charge on 〖13〗^(th )Greek Division. Due to communication problems, the units in Ertuğrul Group was unable to launch a coordinated attack. Continually pouring rain turned the battlefield into mud and made the attack difficult. And the last of all, the combatant soldiers were not dressed appropriately for the season. The most important result of the failure of Gediz Attack was the counter-attack of the Greek Army from Bursa and Uşak Battlefronts. Regarding its consequences, Gediz Attack was an unsuccessful attack and both the Regular Army and the Mounted Militia had responsibilities for this failure. Ali FuatPaşa has the greatest responsibility for this failure because he planned and directed the attack after persuading Mustafa Kemal Paşa despite İsmet Paşa's opposition. 203

Heyet-i Temsiliye, Mondros Mütarekesi'nden sonra Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine başlayan ulusal direniş sırasında, ulusal bir meclisin (TBMM) kuruluşuna dek Millî Mücadelenin yürütme organı olarak görev yapmış kuruldur.İlk olarak Erzurum Kongresi delegeleri arasından doğu illerini temsil etmek ve kongrenin kararlarını uygulamak üzere seçilen 9 kişilik kurula Sivas Kongresi'nden sonra tüm yurdu temsil etmek görevini verilmiş ve üye sayısı 16 kişiye çıkarılmıştır.İstanbul hükümetine alternatif bir geçici hükümet olarak çalışan Mustafa Kemal Paşa başkanlığındaki kurul, 27 Aralık 1919'dan itibaren faaliyetlerini Ankara'da sürdürmüş ve Millet Meclisi'nin kurulmasında aktif rol oynamıştır. During the national resistance that started after the Armistice of Moudros in the Occupation of Anatolian lands by the Entente States, the Mission was the executive organ of the National Movement until the formation of a national assembly (TBMM).Firstly, the 9-person committee elected to represent eastern illusions among the delegates of Erzurum Congress and to implement the decisions of the congress has been given the duty to represent the entire country after the Sivas Congress and the number of members has been increased to 16 persons.Mustafa Kemal Paşabaşkanlığı, acting as an alternative interim government to the Istanbul government, continued its activities in Ankara since 27 December 1919 and played an active role in the establishment of the National Assembly. 125

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Anadolu’da Osmanlı’dan Cumhuriye’te geçişte halkın ve bölgelerin farklılığı merkezileşme sürecindeki politikaları etkilemiştir. Millî Mücadele ile bağımsızlık gerçekleşmiş, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti kurulmuş ve çağdaş döneme ayak uyduracak şekilde hızlı bir uluslaşma-merkezileşme sürecine girilmiştir. Ülkenin doğusuyla batısı arasındaki gelişme farkını kapatmak için hızlı ve köklü yenilikler yapılırken diğer yandan Nasturi, Şeyh Sait, Ağrı isyanları gibi büyük isyanlarla da mücadele edilmiştir. Yöneticiler bu isyanları kalıcı biçimde sonuçlandırmak amacıyla birçok önlem almış, bunu devlet politikası haline getirmişlerdir. Bu tedbirlerden ilki Güneydoğu Anadolu’da olmak üzere Umumi Müfettişlikler kurularak Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin genel kalkınmasını sağlamak ve bölgedeki asayişsizliği önlemek amaçlanmıştır. 1934 yılında çkarılan İskân Kanunu ile doğu ve batı arasında dengeyi sağlamak için yurtdışından gelen muhacirleri yerleştirmek ve doğuda yaşayan Kürt kökenli vatandaşları ülkenin batısına yerleştirerek özümsemeyi sağlamak düşünülmüştür. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun eğitim, sağlık, sanayi, ulaşım, tarım ve hayvancılık alanlarında kalkınma adımları atılmıştır. Halkın hem yeni düzene alışmasını kolaylaştırmak hem de ilerlemelerini hızlandırmak içinde bölgedeki yetkililer Ankara ile irtibat kurmuş, yabancı devlet ve bölgedeki aleyhte güçlerin ilerlemeyi engellemesi önlenmeye çalışılmıştır., The difference between the people and the regions in the transition from Ottoman to the Republic in Anatolia affected the policies in the process of centralization. National Struggle with independence took place, in 1923 and founded the Republic of Turkey to adapt to the contemporary period has entered a fast-centralization process of nation-building. While rapid and deep-rooted innovations were made in order to close the difference between the east of the country and the west, big rebellions such as Nasturi, Sheikh Sait and Ağrı rebellions were also struggled. The executives took many measures to permanently resolve these uprisings, making it a state policy. The first of these measures was to establish general inspectorates in Southeast Anatolia and to ensure the general development of the Eastern and Southeastern Anatolia regions and to prevent the unrest in the region. In 1934, the Settlement Law envisaged the establishment of immigrants from abroad to balance the east and west and to assimilate Kurdish citizens living in the east by placing them in the west of the country. Development steps were taken in the fields of education, health, industry, transportation, agriculture and animal husbandry in Eastern and Southeastern Anatolia. In order to facilitate public access to the new order and to accelerate their progress, the authorities in the region contacted Ankara and tried to prevent the advance of foreign powers in the foreign state and the region.

1 Ocak 1920 tarihinde yayın hayatına başlayan Peyam-ı Sabah gazetesi 14 Eylül1922 tarihine kadar varlığını sürdürmüştür. Bu çalışmada konu edilen nüshalar 11Mayıs 1921-14 Eylül 1922 tarihleri arasında yayımlanan 481 sayıdır. Gazete, Arapharflerinden Latin harflerine aktarılırken öncelikle içindekiler tablosu oluşturulmuşardından yazar adı, konu ve türlerine göre bir tahlilî fihrist hazırlanmıştır. Çalışmamızaparalel olarak dil, edebiyat ve kültürel yazılar ağırlıklı olmak üzere seçilen 42 metintamamıyla Latin harflerine aktarılarak Millî Mücadele yıllarının önemli yayınorganlarından biri olan Peyam-ı Sabah gazetesinin sosyal bilimcilere katkı sağlamasıamaçlanmıştır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 11306-11786 arasındakisayılarla kronolojik bir içindekiler tablosu oluşturulmuştur. İçindekiler tablosunayazıların başlıkları, türü, yazı hakkında kısa bilgi ve varsa yazarı eklenmiştir. İkincibölümde yazar adına göre alfabetik, türlerine göre ve son olarak konularına göresınıflandırılarak tahlilî bir fihrist oluşturulmuştur. Üçüncü bölümde ise seçilen 42 metinkonularına göre başlıklarda toplanmış ve Arap harflerinden Latin harflerineaktarılmıştır. Çalışmanın sonuna araştırmacıların işlerini kolaylaştırmak adına bir dizineklenmiştir.Bütün olarak bakıldığında bu çalışmayla Peyam-ı Sabah gazetesinin Türkgazeteciliğindeki önemini ortaya koymak amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Peyam-ı Sabah gazetesi, Millî Mücadele dönemi, KurtuluşSavaşı, Ali Kemal, Bâb-ı Âli, Darülfünun. Peyam-ı Sabah newspaper, which started to be published on January 1, 1920,continued to exist until September 14, 1922. The copies in this study are 481 issuespublished between May 11, 1921 and September 14, 1922. While the newspaper wastransferred from the Arabic letters to the Latin letters, a table of contents was firstcreated and then an analytical index was prepared according to the author's name,subject and genre. In parallel with our study, 42 selected texts, mainly language,literature and cultural writings, were translated into Latin letters and Peyam-ı Sabah,which is one of the important publication organs of the National Struggle years, isaimed to contribute to social scientists.The study consists of three parts. In the first part, a chronological table ofcontents was created with the issues between 11306 and 11786. Titles of the writings,genre, brief information about the writing and the author (if any) were added to thetable of contents. In the second part, an analytical index was created by classifyingalphabetically by author name, by genre and finally by subjects. In the third part, 42selected texts were collected under titles according to their subjects and transferredfrom Arabic letters to Latin letters. At the end of the study, an index was added tofacilitate the work of the researchers.All in all, this study aims to reveal the importance of Peyam-ı Sabah newspaperin Turkish journalism.Key words: Peyam-ı Sabah newspaper, the period of National Struggle, the War ofIndependence, Ali Kemal, Bab-i Ali, Darülfünun. 2013

Bu çalışmanın amacı, Milli Mücadele yıllarında Anadolu'da halkın ekonomik yaşantısına, dönemin ekonomi politikalarına ve dönem içinde tartışılan iktisat düşüncesine açıklık kazandırmaktır. `Anadolu'da Yeni Gün` Gazetesi, Milli Mücadele Dönemi ekonomisi ve iktisat düşüncesini yansıtan en önemli kaynaklardan biridir. Bu tez, `Anadolu'da Yeni Gün` ün Milli Mücadele Dönemi ekonomisi ve iktisat düşüncesini yansıtmakla kalmayıp aynı zamanda dönemin ekonomi politikalarını etkilediğini öne sürmektedir. `Anadolu'da Yeni Gün` yazarları dönemin iktisat düşüncesinin oluşumunda da etkili olmuştur. Bu bakımdan `Anadolu'da Yeni Gün` Gazetesi ile 1930'lu yıllarda Türkiye Cumhuriyeti'nin ekonomi politikaları üzerinde etkili olan `Kadro` Dergisi arasında bir benzerlik kurulmuştur. Milli Mücadele'nin, ilk kez Birinci Dünya Savaşı yıllarında uygulanmış olan milli iktisat düşüncesini ve uygulamalarını nasıl etkilediği de tezin temel sorularından biridir. Milli iktisat, Osmanlı'nın geleneksel iktisadi politikasının ve Tanzimat Dönemi politikalarının `liberal` fakat bir taraftan ekonomi içinde Türk-Müslüman unsurları en dezavantajlı konuma getiren uygulamalarına karşı bir anti-tez olarak geliştirilmiştir. Milli iktisat, Milli Mücadele'nin zaferle sonuçlanmasından sonra Cumhuriyet Döneminin ekonomi politikalarında da sürdürülmüştür. The aim of this study is to clarify the economic conjuncture of the turkish National Struggle period through the economic thought, economic policies and economic life in Anatolia in those years. `Anadolu'da Yeni Gün` is one of the most important sources reflecting the economic situation and the economic thought of the National Struggle Period. This thesis argues that `Anadolu'da Yeni Gün` not only reflects the economic situation and economic thought of the National Struggle Period but it also affected the economic policies of the same period. The columnists of `Anadolu'da Yeni Gün` were also influential in the formation of economic thought of the period. In this respect, there is an analogy between `Kadro` movement, that affected the economic policy of the Republic of Turkey in 1930s and `Anadolu'da Yeni Gün`. One of the main questions of this thesis is how the National Struggle affected the national economic thought and national economic policies which were first applied in the First World War era. National economy thesis was developed as an anti-thesis against the Ottoman traditional economic policies and the liberal economic policies of the Tanzimat Period which made Turkish-Muslim elements the most disadvantaged group in the economy. After the victory of the National Struggle, the economic policies of the Republican Period were based on the national economy thesis. 135

1934-1939 yılları arasında uygulamaya konulan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planının başarıya ulaşması, 1938-1943 yıllarını kapsayan İkinci Beş Yıllık Sanayi planı hazırlanması için gerekli zemini hazırlamıştır. İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı için gerekli hazırlık ve değerlendirme çalışmalarının yapılması 1936 yılında Celal Bayar tarafından başlatılmıştır. Ancak 1938 yılına gelindiğinde dünyada ciddi savaş riskinin gelişmeye başladığını gören Türk Hükümeti, 16 Eylül 1938'de İkinci Plan taslağında, olası gelecek döneme özgü bazı değişiklikler ve düzeltmeler yaparak planı 4 yıllık olarak yeniden düzenlemiştir. Ancak II. Dünya Savaşının başlamasından hemen önce bu plandan da vazgeçilmiş ve yerine İktisadi Savunma Planı hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur. Dünyada sıcak savaşın adım adım ilerlediği günlerde Türk ulusu 10 Kasım 1938'de büyük kurtarıcısını kaybetti. Atatürk'ün ölümü ve Avrupa'da savaş rüzgarlarının esmeye başlaması Türkiye'nin sanayileşme hamlesini sürdürmesine imkân vermemiştir. Türkiye'de ekonominin savaş şartlarına göre örgütlenmesi hazırlıkları, savaşın başlamasından çok kısa bir süre önce başlamıştı. Savaş yıllarında devletin ekonomi üzerindeki müdahale ve denetimini arttıran yasal mevzuat savaş başladıktan sonra oluşturulmuştu. Türkiye, İkinci Dünya Savaşına girmedi; ancak cephelerde fiilen savaşmanın dışında savaş ekonomisinin koşullarını tüm ağırlığıyla yaşamıştır. Savaşın Türkiye'ye yüklediği ilk zorunluluk, 500.000 kişilik bir ordunun silahaltına alınmasıdır. Bu durum zayıf bir ekonominin kaldırabileceği bir yük değildi. Büyük bir üretici nüfusun askere alınması nedeniyle iç üretim çok azalmış buna bağlı olarak da ihracatta da düşüş yaşanmıştır. Uluslararası ticaret yollarının savaş tehdidi altında kalması dolayısıyla ihracatta olduğu gibi ithalatta da düşüş yaşanmıştır. İthalat, 1938'lerde 150 milyon liradan 1941'lerde 71 milyon liraya kadar düşmüştür. Neticede ekonomik güçlerin askeri alana kaydırılması, tarımsal üretimin azalmasına sebep olmuş, ticaret yollarının savaş etkisi altında kalması ithalatı zorlaştırmıştır. Bu durum halkın temel ihtiyacı olan gıda maddelerinin temininde sıkıntılar yaşatmıştır. Bu sıkıntıları gidermek üzere, Hükümete ekonomi yönetiminde çok geniş yetkiler tanıyan Milli Korunma Kanunu 18 Ocak 1940'ta kabul edilerek 26 Ocak 1940'ta da yürürlüğe konulmuş, zaman içinde değişikliklere uğrayarak Hükümetin yetki alanı genişletilmiş 1960 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. Ayrıca; Hükümet, Milli Korunma Kanunu'na dayanarak devletin iç ve dış ticareti üzerindeki denetimini arttırmak için 14 Şubat 1941'de Ticaret Ofisi ve aynı tarihte alınan bir karar ile İaşe Müsteşarlığı'nı kurmuştur. Her türlü petrol ürünü satın almak, satmak, ithal etmek ve stoklamak, bu ürünlerin fiyatlarını belirlemek, dağıtımını sağlamak amacıyla 14 Şubat 1941'de Petrol Ofisi kurulmuştur. İaşe Müdürlükleri ve İaşe Heyetleri kurularak, bu işlerin iller bazında yürütülmesi sağlanmış; böylece, iaşe, giyecek ve yakacak maddelerinin ihtiyaç oranlarını belirlemek, elde bulundurmak, stok edilmelerini ve dağıtılmalarını sağlamak, gerekli durumlarda ek önlemler almak yetkisi bu İaşe Müdürlüklerine verilmiştir. Hükümetçe dağıtımı karneye bağlanmış olan maddelerin kartlarını dağıtmak, fazla karne dağıtımına engel olmak gibi işler için Halk Dağıtım Birlikleri kurulmuştur. Ayrıca; 1938 yılında kurulan Toprak Mahsulleri Ofisi yapacağı görevleri Ziraat Bankası'ndan devralmıştır. Ancak 1942 yılına gelindiğinde Toprak Mahsulleri Ofisi savaş şartlarının oluşturduğu buğday sıkıntısını çözmek için tekrar Ziraat Bankası ile çalışmasına, Ofisin olmadığı yerlerde Ziraat Bankası'nın buğday alım satım işlerini yürütmesine karar verilmiştir. Bütün bu önlemlere karşı Hükümet silahaltına alınan yaklaşık bir milyon askeri beslemek ve kent merkezlerinin gıda ve giyim gibi temel mal gereksinimlerini karşılamakta ciddi güçlüklerle karşılaşmıştı. Art arda yayınlanan kararnamelere adeta meydan okurcasına hızlanan karaborsa ve ihtikâr süreci, hükümetin sıkıntılarını arttırmıştır. Bir yandan temel tüketim mallarında ciddi kıtlıklar karşısında çaresiz kalan geniş halk yığınları sefalete itilirken, öte yandan da büyük vurgunların yapılması, yönetici kadronun bazı kesimlerinin tacirler ve büyük toprak ağalarına karşı tavır almalarına yol açmıştır. The success of the first Five-Year Industrial Plan prepared the necessary grounds for the preparations of a second Five-Year Industrial Plan covering the years 19381943. The preparation and evaluation studies for the second Five-Year Industrial Plan were initiated by Celal Bayar in 1936. However, by 1938, the Turkish Government saw that the risk of serious war has begun to develop in the world and on 16 September 1938, the Government made some changes on the plan regarding the possible future and rearranged it to a 4-year plan. Nevertheless, just before the beginning of World War II, this plan was abandoned and an Economic Defense Plan was prepared and put into effect. As the World War was growing step by step, Turkish Nation lost its great savior, Mustafa Kemal Atatürk, on November 10, 1938. Atatürk's death and the blowing of the war winds did not allow Turkey to maintain the industrialization movement. The preparations to organize the economy in accordance with the conditions of the war in Turkey had begun shortly before the war began.The legal legislation that enhances the government's intervention and inspection upon the economy during war years was constituted after the war had begun. Turkey did not go to the Second World War , but though it did not take part in the fight on the front lines, it went through all the hardships of war economy conditions. The very first obligation imposed to Turkey by the war was the recruitment of a 500.000 men army. A weak economy couldn't have afforded such a burden. With a large producer population recruited for the army, internal production rates dropped, import rates went down from 150 million liras in 1938 to 71 million liras in 1941; consequently, shifting the economic potentials to martial fields resulted in decrease of agricultural production and a famine of food products came into being. To solve these problems, the National Security Law, which broadly authorizes the government in economy administration, was accepted on January 18, 1940 and was put into force on January 26, 1940. This law stayed in force until 1960 while in time, it was altered and the span of the government's authority was widened. Also, the government established the Trade Office and Subsistence Undersecretariat to enhance its inspection on internal and external trades with respect to the National Security Law. A Petroleum Office was founded to buy, sell, import, stock, set the price of, and maintain the distribution of all sorts of petroleum products. To maintain provincial administration, Subsistence Directorates and Committees were formed and therefore, these Directorates were given the authority to determine the rates of demand for clothing and firewood materials, to stock and distribute these things and to take additional precautions when necessary. Public Distribution Units were founded for the distribution of ration coupons of the products that were rationed by the Government and for the prevention of the over-distribution of the said coupons. Also, the Turkish Grain Board, established in 1938, took over Ziraat Bank's missions, but by the year 1942, the Board worked alongside Ziraat Bank again, to solve the grain troubles created by the war. It was decided that Ziraat Bank would maintain the grain trade at places where the Board wasn't present. Despite all these precautions, the Government faced serious difficulties to feed the nearly one million newly-recruited soldiers and to procure the basic goods like food and clothing for city centers. The rise of the blackmarket and profiteering was escalating the Government's troubles. While large populations were being pushed towards poverty with the serious famine of basic consumer goods, the outbreak of big profiteering acts were building up an attitude among some circles in the managing authority towards traders and wealthy landowners. 174

Mustafa Kemal Atatürk çok defa Ege bölgesine seyahat etmiştir. Zaferden sonra gerçekleştirdiği ziyaretlerde halkın dertleri ile yakından ilgilenmiştir. 1922-1923 yıllarında yaptığı ziyaretlerde vatandaşların acılarını hissetmiş, şehirlerin halinden üzüntü duymuştur.Birinci bölümde İzmir ziyaretleri anlatılmıştır. İzmir'e olan sevgisi burada yaptığı konuşmalardan anlaşılmaktadır. İzmir halkı da Yunan işgali sırasında yaşadığı acıların ardından kendilerine bağımsızlığı sağlayan Mustafa Kemal Paşa'ya büyük sevgi beslemekteydi.İkinci bölümün ilk kısmında Manisa ziyaretleri anlatılmıştır. Manisa'da gerçekleştirdiği görüşmeler ve yaptığı incelemelerden bahsedilmiştir. İkinci bölümü ikinci kısmında Kütahya ve Dumlupınar ziyaretleri anlatılmıştır. 30 Ağustos zaferinin ikinci yıldönümü olan 30 Ağustos 1924 tarihindeki törenler detaylıca anlatılmıştır. İkinci bölüm Aydın ziyaretleri ile sonlandırılmıştır.Üçüncü bölümde Afyon ve Uşak ziyaretleri esas alınmıştır. Denizli'ye yaptığı iki ziyaret de bu bölümde anlatılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk, Denizli'de çok az süreyle kalmış, dolayısıyla ziyaretler kısa anlatılmıştır. Bu ziyaretler hakkında kaynaklardan elde edilen bilgiler tarih yazım metoduna uygun hale getirilerek yazılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk has traveled to the Aegean region many times. During his visit after the victory, he was very interested in the troubles of the people. In the 1922-1923 year, the citizens have felt the pain of his visit, regretted the case of the city.In the first chapter, Izmir visits were explained. His love for İzmir is evident from his speeches. The people of Izmir also had great affection for Mustafa Kemal Pasha, who provided them with independence after the suffering of the Greek occupation.In the first part of the second chapter, Manisa visits are explained. His interviews and investigations were carried out in Manisa. In the second part, the second part of the course is visited by Kütahya and Dumlupınar. The ceremonies on 30 August 1924, which is the second anniversary of the 30 August victory, are explained in detail. The second chapter was ended with Aydin visits.In the third section, visits to Afyon and Uşak are taken as basis. Two visits in Denizli are described in this section. Mustafa Kemal Atatürk's short stay due to the short time could be explained. The information obtained from the sources about these visits has been written in accordance with the method of historiography. 103

Selanik'li Cafer Bey'in oğludur. Annesi Hatice Hanım, eşi Nuriye Hanımdır. Selanik Askeri Rüştiyesini ve İdadisini bitirdikten sonra İstanbul Harp Okuluna geçmiştir. 1903'te Harp okulunda teğmen olarak diploma almıştır. Harbiyeyi bitirince önce Muratpaşa'da Bulgar sınırında bir karakola atanmıştı. Mustafa Kemal ile Selanik'te mahalle ve okul arkadaşı idi. Uzaktan akrabalıkları da vardı. İlk subaylık yıllarında beraber bulundular. 1908'de Hürriyetin ilanından sonra yolları yine Selanik'te buluşmuştu. Mustafa Kemal, onu bu yıllardan itibaren yoldaş olarak seçmişti. İlk gençlik yıllarında hep ` Salih, senden hiç ayrılmayacağım, seni kendime yaver yapacağım.` demişti. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi başlatmak için Anadolu'ya geçmeden önce ve Suriye Cephesinde bulunduğu sırada Salih Bey'i Başyaver olarak yanına getirtti ve sürekli beraberlik bu şekilde başladı. Salih Bey yarbaylıktan emekliye ayrıldıktan sonra bile hep Mustafa Kemal'in yakınında kaldı. 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM'nin toplanması ve Mustafa Kemal Paşa'nın başkanlığa seçilmesinden sonra'da Başkanlık Başyaverliğine atanmıştı. Kurtuluş savaşı boyunca Mustafa Kemal Paşa'nın yanında oldu. Kıdemi nedeni ile önce binbaşılığa daha sonrada yarbaylığa terfi etti. Büyük Zaferden sonra Mustafa Kemal Paşa'nın yanında İzmir'e geldi. Daha sonra onun Latife Hanımla evlenmesi sırasında O'nun şahidi olarak bulundu. Latife Hanım, Salih Bey için `ikinci babamdır.` deyimini kullanırdı.TBMM'nin 2. Dönemi için yapılan seçimde Mustafa Kemal Paşa tarafından, tarihi ismi Bozok olan Yozgat'tan namzet gösterilerek Milletvekilliğine seçilmiş ve Başyaverlikten ayrılmıştır. Milletvekilliği sırasında da Atatürk'ün adeta sivil başyaverliğini yapmış. O'nun 10 Kasım 1938'de vefatı üzerine `Başkomutan Yaversiz gidemez.` diye intihara teşebbüs etmişse de müdahale sonunda kurtarılmıştır.Milletvekilliği devam ederken, İstanbul'da bulunduğu sırada 25 Nisan 1941'de vefat etmiş ve cenazesi Ankara'ya nakledilerek büyük bir törenle Cebeci Şehitliğine defnedilmiştir. Anahtar Kelimler; Salih Bozok, Atatürk, Milli Mücadele, TBMM, Başyaverlik His father,Mr Cafer from Thesaloniki, mother Mrs Hatice and wife Ms Nuriye. In persue of military middle school and collage, he followed Military Academy in İstanbul. He promoted luitenent after that. His first assignment was a check point at Bulgarian border.Mustafa Kemal was his friend from the same school and resident(neighbourhood) as well as being remote relatives.They were together during early years of their services. They met in Thesaloniki during the date of declaration of Liberty, 1908. Since the early years of their friendship M.Kemal said ' We will be together and never be aparted and you will be my aid officer.Before M.Kemal step up Anadolu, to start up National Movement, he was at Syrian Front and succeeded to assigne Bozok as his aid officer. After Bozok's retirement as Lt.Colonel he was with M.Kemal again.On April 1920,23 M.Kemal was selected the first Parliament Speaker , appointed Bozok as Senior Aid. Bozok was with him all along after that. M.Kemal marrried Latife Hanım and Bozok was his withness. Latife Hanım has used to name him ' my second father'In the second term of Turkish parliamentary election Bozok was selected as deputy of Yozgat province and therfore quitted his post 'senior aid'. During his civil service in parliament ' majlis' Bozok has adhered to stay with M.Kemal as if first aid all along his life ! Ataturk died on Nov 1938,10 and bozok said ` Supreme commander never goes without his aid` and attempted suicide. He was rescued then.While running his mission as deputy in the parliament he passed away on April 1941,25 in İstanbul. He was burried at Cebeci Marterdom Cemetary in Ankara.Key words:Salih Bozok, Atatürk,Milli Mücadele,TBMM Başyaverlik 101

Osmanlı Devleti'nin yerini Türkiye Cumhuriyeti'ne bırakması ile başlayan yeni dönemde devleti meşgul eden iki önemli hâdise yaşanmıştır. Bunlardan birisi Şeyh Said isyanı, diğeri Dersim isyanıdır. Bu iki isyanın hem çıkış sebepleri hem bastırılma yöntemleri hem de ürettiği sonuçlar itibariyle dikkatle incelenmeye ihtiyacı vardır. Zira bu isyanlar Kürt-Zaza kimliğinde birleşirken mezhep itibariyle birisinin Sünni, diğerinin ise Alevi olmasıyla ayrışmaktadır. Osmanlı Devleti'nin çok dilli, çok milletli ve çok dinli yapısı içerisinde ortaya çıkmayan bu isyanları tetikleyen hususlardan birisi Türkiye Cumhuriyeti'nin ulus devlet yapılanması olduğu gibi diğeri de dini aidiyet bağının zayıflatılmasıdır.Birinci Dünya Harbinden mağlup çıkan Osmanlı Devleti'nin işgale karşı verdiği milli mücadele ve bağımsızlık savaşı, Balkan harbiyle birlikte ele alındığında uzun bir zaman dilimi oluşturur. Bu dönemde Anadolu'da devlet otoritesinin gevşemesi ve denetimsizliğin yol açtığı başıbozukluklar ve yerel güç öbeklenmeleri ortaya çıkmıştır. Buna karşı devlet otoritesini sağlama ve nizamı tesis etme yönünde adımlar atılması tabii olmakla birlikte kullanılan yöntemlerin isabet derecesi tartışmaya açıktır. Nitekim o dönemde de müdahale metodundaki yaklaşım farklılıkları hükümet değişimine yol açabilmiştir.Bu çalışmaya konu teşkil eden Dersim, Sultan 2. Abdülhamid döneminde sancak olarak devlet idari yapısında yerini almış fakat Cumhuriyet'e kadar adı bir isyanla anılmamıştır. Devletin nüfuzunu tüm ülkede tesis etmeye kararlı olan Cumhuriyet hükümeti özellikle aşiret yapısının hâkim olduğu bölgelerde aşiret reislerinin mukavemetini kırmak için harekete geçmiştir. Dersim bu açıdan önemli bir konumdadır. Zira merkezi hükümetin politikalarını kendisi için tehdit olarak gören Dersim aşiretlerinin itaatsizlikle başlayarak isyana dönüşen hareketi Devletin askeri güç kullanarak bastırması ile sonuçlanmıştır. Ancak Dersim hâdisesinin toplumun bir kesiminde psiko-sosyal etkilerinin devam ettiği de bir gerçektir. Bu çalışmada Dersim hâdisesini hazırlayan süreç ve yaşanan olaylar sebep ve sonuçlarıyla ele alınarak incelenmiştir. The state began the new era with the release of the location of the Ottoman Empire, the Republic of Turkey has experienced two significant events happened to occupy. One of these is the Sheikh Said rebellion and the other is the Dersim rebellion. These two revolts need to be scrutinized in terms of both the reasons for their output and the repression methods and the results they produce. Because these rebellions unite in the Kurdish-Zaza identity, one is denominated in terms of sectarian Sunni and the other Alevi. Ottoman Empire's multi-lingual, multi-ethnic and multi-religious structure One issue that triggered the riots did not occur in the other as the Republic of Turkey is also the weakening of the nation-state structure look religious affiliation.The fight against the occupation and the struggle for independence against the occupation by the Ottoman Empire, defeated by the First World War, is a long period of time taken together with the Balkan war. In this period, the disruption of the state authority in Anatolia and the irregularities caused by uncontrollability and local power clusters emerged. Although it is necessary to take steps to establish state authority and establish the order, the degree of hit of the methods used is controversial. As a matter of fact, the differences in the approach in the intervention method at that time caused a change in the government. Dersim, which was the subject of this study, took its place in the administrative structure of the state during the reign of Sultan Abdülhamid II, but it was not mentioned until the Republic by a revolt. The Republican government, which is determined to establish the influence of the state in the whole country, has taken action to break the strength of the tribal leaders especially in the regions where the tribal structure is dominant. Dersim is in an important position in this respect. Because the Dersim tribes, which saw the policies of the central government as a threat to itself, started with disobedience, and the movement that turned into a rebellion resulted in the State's suppression by using military force. However, it is a fact that the Dersim family has continued its psycho-social effects in a part of the society. In this study, the process and the events that prepared Dersim were examined with reasons and results. 136

Mevcut araştırma Cumhuriyet'in ilk yıllarında İngiliz basınında Türkiye başlığı altında Türk-İngiliz ilişkilerini, bu ilişkilerin İngiliz basınına yansımalarını ve böylece İngilizlerin olaylara bakış açısını incelemeyi amaçlamaktadır. Mondros Mütarekesi'nin imzalanması ile beraber halkta oluşan Milli Mücadele ruhuyla başlayan bu dönem Lozan Barış Antlaşmasının imzalanmasıyla Türk İngiliz ilişkilerinin daha da gerildiği bir dönem olmuştur. XIX. yüzyılın başlarına kadar iyi giden ilişkiler bu dönemde yön değiştirerek bozulmaya başlamıştır. Osmanlı çöküş sürecine girdiği için İngiltere yıkılacak olan bu devletten pay almaya çalışmıştır.1918 yılında imzalanan Mondros Mütarekesi İngiltere için fırsat yaratmıştır. 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması ve sonrasında yaşanan Musul meselesi de ilişkileri olumsuz etkilemiştir. Diğer devletlerle yaşanan olaylar iki ülkeyi birbirine yaklaştırsa da 1930'lu yıllarda Dünya'da yaşanan ekonomik krizle ilişkiler tekrar kötüleşmiştir.İngiliz Basını, Türkiye'de özellikle Cumhuriyet'in ilanına giden yolda yaşananlar ve Cumhuriyet sonrası Türkiye'deki değişimlerle çok ilgilenmiştir. Bu süreçte yaşanan olayları okuyucuya aktarırken olaylarda genelde taraf almama politikası izlese de kimi zaman yanlı davranmıştır. Yaşanan olumsuz ilişkilere rağmen pek çok İngiliz gazetesi Mustafa Kemal'in yaptıkları lehinde yazılar da yazmıştır. The research aims to argue out the relations between Turkey and England in the first years of Republic, reflected in the press of the relationship and thus the perspective of them to the events. This era, which started with the signing of Mondros Armistice and after the signing of Lousanne Peace Agreement the relations started to deteriorate. The relations which continued in a positive way until the beginning of the XIX. century started to change its direction and then started to deteriorate.England tried to cast up getting more profit because of the Ottoman Empire declince.The Mondros Armistice which was signed in 1918 create an opportunity for England. The Loussane Peace Agreement which was signed in 1923 and experiences about Mosul question affected the relations. Although the relations with other countries affected the relations positively, during the 1930s took place worldwide economic depression and the relations started to deteriorate again.The British press was deeply concerned with the changes in Turkey after the proclamation of the Republic and events on the road to the Republic. In this process, presenting the events to audience, they sometimes act biased although they pursue a policy of neutrality. Despite the negative relations, several British Newspapers wrote in favour of Mustafa Kemal's movement, the British public opinion about this movement was a positive and supportive one. 209

Hadisat 20 Ekim 1918 tarihinde mesul müdür Ahmet yönetiminde Süleyman Nazif ve Cenap Şehabettin’in başyazarlığında yayın hayatına başladı. Hükümetlerin sansür politikası, ekonomik sıkıntılar ve kâğıt bulmakta zorluk çekilmesi sebebi ile 18 Aralık 1918- 5 Şubat 1919 tarihleri arasında 49 gün yayına ara verdi. Süleyman Nazif’in 9 Şubat 1919 tarihinde gazetenin 63 numaralı nüshasında Franchet D’ Esperey’in İstanbul’a gelişi nedeni ile kaleme aldığı “Kara Bir Gün “ isimli makalesinin ardından 10 Şubat- 26 Şubat 1919 arasında on altı günlük bir kapatma cezası aldı. 23 Haziran 1919’da 174. sayısında yayın hayatına son verene kadar birkaç günlük kapatma cezalarına maruz kaldı.Abonelik yoluyla belirli ücretler karşılığında Anadolu’ya ve dış ülkelere gönderilmiştir. Gazetenin köşe yazılarında ve Halil Nihat (Boztepe)’ın şiirlerinde dönemi ve kişileri eleştiren bir dil kullanmıştır. Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti’nin basın sözcülüğünü üstlenmiş, Doğu illerinde Ermeni nüfusa karşı Türklerin çoğunlukta bulunduğunu kanıtlamaya çalıştı. İzmir’in işgalinin ardından Anadolu’nun Türklüğünü ön plana çıkaran yayınlar yaptı. 23 Haziran 1919 tarihinden itibaren 174. Nüshasından başka bir nüsha bulunmadığı için yayın hayatına son verdiği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Hadisat Gazetesi, Mondros Mütarekesi, Basın, Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti.--------------------Hadisat started its publishing life in theadminstration of responsible manager Ahmet and in theedit or ship of Süleyman Nazif and Cenap Şahabettin in 20nd October 1918. It suspendedits publishing life throughout 49 days between 18th December 1918 and 5th February 1919 because of censorship policy of government, economic problems and difficulty in finding paper. It took a sixteen day closure penalty between 10th February to 26th February because of an articleentitled “Kara Bir Gün” (A Black Day) by Süleyman Nazif that was written in consequence of Franchet D’ Espereyin issue number 63 on 6th February 1919. It was subjected to several closure penalties until it put an and to its publication life at 174th issue at 20th June 1919.It was Anatolia and foreign countries via paid subscription. A language that was criticizing the period and the people was used in cornerposts and poems Halil Nihat (Boztepe). It took on presss pokesmanship of The Society of Eastern Provinces National Defenceand Justice. It tried toprove the majority of Turkish population against Armenian population. It made some publications that high lights the Turkishness of Anatolia after the occupation of İzmir. It was thought that it put an endits publication life because nofurther issues found after 174th dated 20th June 1919.Keywords: Hadisat Newspaper, Mondros Treaty, Press, I.WorldWar, OttomanEmpire.

Mondros Ateşkesi sonrası Mustafa Kemal önderliğinde Milli Mücadeleye başlayan Anadolu zor bir süreçten geçmektedir. O dönemde halk, Milli Mücadele yanlıları ve Milli Mücadele karşıtları olmak üzere iki zıt tabana ayrılmıştır. 1919-1922 yılları arasını kapsayacak olan Türk Kurtuluş Mücadelesi gerek halkın iradesi gerek Ankara Hükümetinin kesin, değişmez ve kararlı duruşu sonucu zaferle neticelenmiş böylece Cumhuriyete giden yol açılmıştır. Çalışmamıza konu olan Abdurrahman Velid Ebuzziya, muhafazakar kişiliği ile tam olarak Milli Mücadele yanlısı olmuş, gerek kendi gazete köşesindeki yazıları, gerek fiilen yaptıklarıyla bunu ispatlamış bir kişidir. Cumhuriyet'e giden süreçte Büyük Millet Meclisi Hükümetinin, olduğu gibi muhafaza edilmesini istediği için yeni rejimi sert bir şekilde eleştiren, bu sebeple İstiklal Mahkemelerinde yargılanan Velid Bey hakkındaki tüm davalardan beraat etmiştir. Ancak yaşanan bu gelişmeler Mustafa Kemal ile arasının açılmasını engelleyememiştir. Türk basınına önemli hizmetleri bulunan Velid Ebuzziya 1945 yılında hayatını kaybetmiştir.Bu çalışmada Ebuzziya'nın Tasvir-i Efkâr ve Tevhid-i Efkar gazetesindeki köşe yazıları ile TİTE, İSAM ve Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinden elde ettiğimiz bulgular tezimize zenginlik katmıştır. Milli Mücadele'den Cumhuriyet'e doğru giden süreçte Velid Ebuzziya'nın muhafazakar kimliği çerçevesinde Milli Mücadeledeki rolü, yeni rejime bakış açısı ve Türk basın tarihine olan katkıları tezimizin ana omurgasını teşkil etmektedir. Following the Armistice of Mondros, beginning the National Struggle under the leadership of Mustafa Kemal, Analotia was passing through a difficult process. At that time, people were divided into two opposing base, including supporters and opponents of the National Struggle. Turkish Liberation Struggle, which was between the years 1919-1922, has resulted in victory as a result of the will of the people and the definitive, immutable, stable stance of the Ankara goverment so it was opened the way to the Republic.The subject of our study Abdurrahman Velid Ebuzziya was exactly biased National Struggle with his conservative caracter and proved it both with the articles in his own newspaper columns and actually what he did. In the process of leading to the republic, Mr. Velid was criticizing the new regime harshly as he wanted to be preserved the grand national assembly as it was for this reason he was judged in the İndependence Courts finally he was acquitted of all chorpes. But these latest developments could not present political apathy between Mustafa Kemal and Mr. Velid. Velid Ebuzziya, who had important services for Turkish press, died in 1945.In this study the findings have enriched our thesis we obtain from İSAM, TİTE and Prime Ministry Ottoman Archives and columnist in the newspaper Tevhid-i Efkâr and Tasvir-i Efkâr of Ebuzziya. In the process leading to the republic from the national struggle Velid Ebuzziya's role within the conservative identity his perspective to the new regime and his contribution to the history of the Turkish press constitute the backbone of our thesis. 101

1876 yılında Tokat'ta doğan ve 1934 yılında 58 yıl süren ömrünü tamamlayan Mustafa Vasfi Süsoy, Osmanlı İmparatorluğu'nun dağıldığı ve yeni bir devletin kurulduğu, Türk milleti için çok karışık ve büyük bir imtihan içeren bu dönemde tüm bu hadisatın içerisinde bir asker ve siyasetçi olarak yer almıştır. Balkan Savaşlarıyla başlayan ve Birinci Dünya Savaşı ile devam edip Milli Mücadelenin kazanılması ve yeni devletin kurulması ile son bulan yaklaşık 15 yıllık dönem üzerine Türk akademi dünyasında yüzlerce eser yazılmıştır. Bu eserler içerisinde, dönemin önemli isimlerinin hayatını anlatan eser ve çalışmalar önemli bir yekûnu oluşturur. Ancak söz konusu `fırtınalı` yıllarda sürecin kahramanları diyeceğimiz isimlerin dışında vatan ve millet sevgisine dayanan fedakârlıklarıyla millet ve devlet hayatının devamına katkı sunan şahısları anlatan çalışma ve eserlerin sınırlı sayıda olduğunu söyleyebiliriz. Balkan Savaşlarına, Çanakkale Müdafaası'na, Birinci Dünya Savaşı'na ve son olarak Milli Mücadele'ye katılan ve bu savaş ve fedakârlık dolu yılları kendi sözleriyle `…Bendeniz 28 sene memleketime gitmeyerek bu millete hizmet ettim. Memleketime hiç uğramamak şartiyle Harbi Umuminin nihayetine kadar Paşa Hazretleri ile beraber bulundum. Paşa Hazretlerinin maiyetinde olarak üç yüz otuz beş senesi ihtidalarında Anadolu'ya geldim. O tarihten beri mücadele-i milliyenin nâçiz bir ferdi olarak birinci devre-i intiha biyede mebus olduğum gibi elyevmde mebus bulunuyorum.` şeklinde anlatan, 31 Mart Vakası nedeniyle İstanbul'a gelen Harekat Ordusu'nda tanıştığı Mustafa Kemal Paşa'nın Birinci Dünya Savaşı'nda 7. Kolordu Komutanlığı'na atanmasından sonraki bütün komutanlık dönemlerinde Paşa'nın karargah komutanı olarak yer alan ve Milli Mücadele'nin başlangıç kıvılcımı diyebileceğimiz Bandırma Vapuru'nda başlayan yolculukta Mustafa Kemal Paşa'yı yalnız bırakmayıp Meclis yıllarında da ona olan yakınlığını siyasi yönden devam ettiren Mustafa Vasfi Bey, yukarıda bahsi geçen `bilinmeyen kahramanlar` dan yalnızca biridir. Öyle ki Vasfi Bey, tüm milletin kaderini belirleyen bu yıllarda hemen bütün savaşlarda asker olarak bulunmuş, Milli Mücadele'yi kazanan ve yeni devleti kuran `muzaffer` Meclis'te de uzun yıllar milletvekilliği yapmıştır. Çalışmamızın temel amacı, Milli Mücadele'nin herkes tarafından bilinmeyen şahıslarından vatansever bir asker ve siyasetçiyi, Mustafa Vasfi Süsoy'u anlatmak ve daha önce yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalara naçizane bir yenisini eklemektir. Bu doğrultuda yapılan kaynak taramasında maalesef yeterince kaynağa ulaşılamamıştır. Şöyle ki Mustafa Vasfi Bey'in yazmış olduğu bir hatıratı veya kendisinin hayatına ilişkin yazılmış bir eser ya da yapılmış bir çalışma yoktur. Vasfi Bey'in asker olması nedeniyle askerlik hayatına ilişkin kayıtlar için Genelkurmay Başkanlığı'na yapılan başvuru, kayıt bulunamaması nedeniyle sonuçsuz kalmış, aynı şekilde milletvekilleri için tutulan sicil dosyasına (404 numaralı sicil dosyası) ulaşmak için Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yapılan başvuru da sicillerin artık gizlilik kapsamına alındığı gerekçesiyle reddedilmiş ancak daha önce yazılan bir başka eserde kullanıldığı ölçüde bu sicil evrakından yararlanılmıştır.Çalışmamızın birinci bölümünde Mustafa Vasfi Süsoy'un aile ve askerlik hayatından, milletvekili seçilme sürecinden ve Mustafa Kemal Atatürk ile olan yakınlığından bahsedilmiştir. Mustafa Vasfi Beyin hayatı, olayların tam içerisinde olması nedeniyle, Birinci Dünya Savaşı'yla başlayıp Cumhuriyet'in ilanıyla biten süreçle kronolojik olarak aynılık gösterir. İkinci bölümde TBMM'nin açılması ve Mustafa Vasfi Süsoy'un milletvekilliği sürecindeki faaliyetlerine ayrılmıştır. Ayrıca Tokat'ta ilk seçimlerim yapılışına değinilmiştir. Bu bölümde Mustafa Vasfi Süsoy'a ilişkin öznel yorumlar yapmamızda bize en önemli bilgileri sunan Meclis tutanakları kullanılmakta ve genel hatlar itibariyle bir Mustafa Vasfi Süsoy profili çizilmeye çalışılmıştır. Mustafa Vasfi Süsoy, who was born in 1876 in the province of Tokat and died at the age of 58 in 1934, witnessed, as a soldier and politician, the disintegration of the Otoman Empire and the foundation of a new state, which was very complicated and a very difficult test for the Turkish nation. Turkish academic literature involves hundreds of works written about the period of about 15 years which starts with the Balkan Wars, continues with the World War I, and ends with winning the Turkish War of Independence and the foundation of a new state. Among these works, the ones about the lives of the important figures of the period constitutes a significant part. However, it can be said that the number of the studies and works about the figures who contributed to the survival of the nation and the state with their sacrifices resulting from their love to their nation, whom can be considered as the heroes of this turbulent period, are rather limited.Mustafa Vasfi Bey, who served in Balkan Wars, in the Battle of Çanakkale, in the World War I, and then in the Turkish War of Independence, and depicting these years full of wars and sacrifices as follows: `… I served to my nation without not going to my home for 28 years. I accompanied Mustafa Kemal until the end of the World War not visiting my home even once. At the end of 1335 (in Islamic calendar), I returned to Anatolia in company with Mustafa Kemal. And since then, I have been serving as a deputy in the parliament just as I served in the first parliament as a humble member of our national struggle`, and who then served as the headquarters commander of Mustafa Kemal, whom he met in the `Army of Action` (`Hareket Ordusu` in Turkish) coming to Istanbul during the 31 March Incident, during all Mustafa Kemal's commanding career beginning from his appointment of as the Commander of the 7th Army, and accompanied him during his voyage in the steamer Bandırma, which is considered as the first spark of the Turkish War of Independence and continued his closeness to Mustafa Kemal politically as well in his years as a deputy in the Turkish Parliament, is one of these `unknown heroes` mentioned above. Such that Mustafa Vasfi Bey served as a soldier in all wars during those years determining the fate of the nation, and also served for many years as a deputy in the `victorious` parliament which founded the new state.The main objective of the present study is to introduce Mustafa Vasfi Süsoy, who is a patriotic soldier and politician and one of the heroes of the Turkish Independence War not much known by many people, and to add another one to the existing studies in the literature, which are rather limited in number. The literature review carried out for this purpose showed an inadequacy of sources on the subject. Such that, there is no memoirs written by Mustafa Vasfi Bey or any work written or study conducted about his life. The application made to the Turkish General Staff concerning his records as a soldier did not yield any results, either, since no record of him could be found. Similarly, our application to the Grand National Assembly of Turkey to examine his registry file (the registry file numbered 404) also proved to be futile, since the application was rejected on the grounds that such registries had been taken into the scope of confidentiality. However, his registry was able to be used to the extent that it had been used in a previous work. The first section of our study addresses the family and military life of Mustafa Vasfi Süsoy, as well as the process through which he was elected a deputy and his closeness with Mustafa Kemal. Since he was completely involved in the process, Mustafa Vasfi Bey's life demonstrate a complete chronological parallelism with the process beginning with the World War I and ending with the proclamation of the republic. Thus, the subject addressed in the The second of the present study is allocated to Mustafa Vasfi Süsoy's activities during his term of a deputy in the parliament and comprises the initiation stage of the Turkish Independence War and the opening of the Grand National Assembly of Turkey, as well as the elections held in the province of Tokat. In this section, we make subjective comments on Mustafa Vasfi Süsoy based on the parliamentary minutes, which have provided us with important information, and a profile of him is tried to be drawn in general terms. 136

Bu tezde; hem ulusal hem de uluslararası bir kuruluş olma özelliği taşıyan Hilâl-i Ahmer Cemiyetinin felaketler karşısında yaptığı çalışmalar Cemiyetin önemli şubeleri arasında yer alan Çorum Şubesi özelinde ele alınmıştır. Öncelikle cemiyetin kuruluşu, faaliyetleri ile Cemiyetin ilk ve önemli şubeleri arasında yer alan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Çorum Şubesinin kuruluşu ve kazalarındaki gelişimine yer verilmektedir. Bunun yanı sıra savaşlarda, hastalık, kıtlık ve afetler karşısında yaptığı hizmetleri Çorum ve kazalarındaki şubeler özelinde ele alınmaktadır. Osmanlı Devleti'nin son yılları ile Cumhuriyet idaresinin ilk yılları arasındaki zaman dilimi esas alınarak hazırlanan çalışmada, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Çorum ve kazalarındaki şubelerinin 1912-1932 yılları arasındaki faaliyetleri hakkında bilgiler verilmektedir. In this thesis the activities of Red Crescent Society, which has the feature of being both a national and an international organization, are dealt with in Çorum branch which is one of the important branches of the association. First of all, the establishment and activities of the society and the first and important branches of the Association are included in the foundation of the Red Crescent Society Çorum branch and its development in towns. In addition, the wars, illnesses, famines and disasters in the face of the services carried out in the case of Çorum and its towns are addressed in particular. In the study prepared based on the time frame between the last years of the Ottoman Empire and the first years of the Republican administration, Red Crescent Society Information about the activities of Çorum and its branches in the years 1912-1932 is given. 114

Deserters in the Period of National Struggle, Master of Arts Thesis, Ankara, 2018. The development of modern mass armies not only created obedient (law-abiding) citizens but also led to the emergence of deserters and rebels. This is a natural consequence of having warfare and the military. During the National Struggle Era (1919-1923), as the legacy of World War I (1914-14)- in an environment of disintegration caused by distrust and uncertainty- the biggest reason of the Army’s weakness had been deserters. Not only that, army deserters had also constituted the manpower of the rebellions. Thus, they started to threaten the internal and external security behind the battlefront. In this thesis, relying on historical evidence, it is aimed at assessing the issue of army deserters, who have also created security vulnerabilities and authority problems, within the context of motives, processes and consequences. Throughout the history, these deserters have been regarded just as figures who initiated the establishment of the Liberty Courts. In this thesis, these people are examined not just as criminals but also as individuals. In the first section, desertion incidents are discussed through the concepts of compulsory military service, total war and discipline. In the second section, National Struggle Era is briefly summarized. In the third section, desertion reasons and types are analyzed. In the fourth section, crimes committed by army deserters are also debated. And in the final section, penalties for deserters and Liberty Courts are discussed. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY ........................................................................................................... ..i BİLDİRİM ......................................................................................................................... ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI .................................................... iii ETİK BEYAN ................................................................................................................... iv ÖZET ................................................................................................................................ v ABSTRACT ...................................................................................................................... vi İÇİNDEKİLER ................................................................................................................... vii GİRİŞ ................................................................................................................................. 1 1.BÖLÜM: ASKERLİĞİN YENİ SÛRETLERİ: ZORUNLU ASKERLİK, TOPYEKÛN SAVAŞ VE İTAATKÂRLIĞIN YENİDEN KEŞFİ ..................................................................................... 26 1.1.Zorunlu Askerlik (Ve) Osmanlı Devleti’nin Bu Süreçtekı̇ Sancılı Günleri: Savaşçıdan Nefere .......................................................................................................................................... 26 1.2.Topyekûn Harp Kavramı: Savaşın Totalleşmesi ................................................ .........37 1.3.Olağanüstü Talep DIisiplin: İtaatkârlığın Yeniden Keşfi Ve İtatkâr Bedenler .......................................................................................................................................... 41 2.BÖLÜM: MİLLÎ MÜCADELE.................................................................................... ......48 2.1.Bir Avuç Tükenmiş İnsan: Halkın Ve Askerin Savaş Tasavvuru, İşgaller Ve Kuvayı Milliye ................................................................................................................... 48 2.2.Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılması, Düzenli Orduya Geçiş Ve Muharebeler ......................................................................................................................................... 58 3.BÖLÜM: MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ’NDE ASKER FİRARİLERİ ................................ 68 vii 3.1.Asker Ve/Veya Kahraman: Firarın Kapsamı .............................................................. 68 3.2. Askere Alım Sürecinin Problemleri .......................................................................... 78 3.3.Cephelerin Elim Yıkılışı ............................................................................................. 83 3.3.1.Askerin Ekseriyeti Kaçmakta, Ekseriyeti Vurmakta........................................ .......101 3.3.2.Zımnî Sözleşmenin Karşılanmaması ve Firarın Diğer Sebepleri ..................... ......108 3.3.3.Zihinsel Savaş: Geride Kalanlar, Hasret, Korku ve Askere Yardım........................ 119 3.3.4.Ayak Direyenler: Müsellahan Firar, Mükerrer Firar, Düşman Safına Geçme, Toplu Firar ve Teşvik ....................................................................................................................................... 132 4. BÖLÜM: FİRARDAN SONRA FİRARİ......................................................................... 154 5.BÖLÜM: TEDBİRLER, CEZALAR VE İSTİKLAL MAHKEMELERİ ............................... 170 5.1.İstiklal Mahkemeleri Öncesinde Alınan Tedbirler Ve Cezalar ......................... ..........170 5.2.İSTİKLAL MAHKEMELERİ.............................................................................. ..........181 SONUÇ ..........................................................................................................................209 KAYNAKÇA .................................................................................................................... 212 EK 1 Firariye Verilen Cezalar ......................................................................................... 233 EK 2 Orjinallik Raporu ................................................................................................... 234 EK 3 Etik Kurul İzin Muafiyeti Raporu ........................................................................... 235 ÇANKAYA, Özlem. Millî Mücadele Dönemi’nde Asker Firarileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. Modern kitle ordularının gelişmesi sadece itaatkâr yurttaşları değil, aynı zamanda firarileri ve isyancıları da yaratmıştır. Bu da savaşın ve ordunun doğal bir sonucudur. Millî Mücadele Döneminde (1919-1923), Birinci Dünya Savaşının (1914-1918) mirasçısı olarak -güvensizlik ve belirsizlik sonucu genel bir dağılma ortamı içerisinde- orduda açılan gediğin en büyük nedeni, firariler olmuştur. Asker kaçakları, bununla sınırlı kalmamış, isyanların insan gücünü oluşturmuşlardır. Böylelikle cephe gerisinde, iç-dış güvenliği tehdit etmeye başlamışlardır. Bu tezde, güvenlik zaafiyeti ve otorite sorununu da yaratan firarilerin, tarihsel kanıtlar çerçevesinde saikleri, süreçleri ve sonuçları bağlamında değerlendirme amacı güdülmüştür. Tarihsel süre boyunca bu kimselere, İstiklal Mahkemelerinin kurulmasına ön ayak olan, rakamsal bir problem olarak bakılmıştır. Bu tezde bu kimselerin, sadece suçlu değil, bir birey de oldukları ele alınarak incelenmiştir. Birinci bölümde, zorunlu askerlik, topyekûn kavramı ve disiplin üzerinden firar olayları ele alınmıştır. İkinci bölümde, Millî Mücadele Dönemi kısaca anlatılmıştır. Üçüncü bölüm de ise, asker firarilerinin, firar nedenleri ve firar şekilleri incelenmiştir. Dördüncü Bölümde asker kaçaklarının firar sonrası yaşamları ve karıştıkları suçlar ele alınmıştır. Son bölümde ise firarilere verilen cezalar ve İstiklal Mahkemeleri değerlendirilmiştir.

Bu çalışmada 1919-1921 yılları arasında Türkiye'nin Kafkasya Siyaseti, bütüncül bir bakış açısıyla incelenmiştir. Önce 1919 yılına gelinceye kadar yaşanılan olaylar özetlenmiştir. Ardından Milli Mücadele'nin başlamasıyla birlikte Türkiye'nin Kafkasya üzerinden Rusya, İngiltere ve İtilaf Devletleri, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Kuzey Kafkasya ile ilişkileri incelenmiştir. Türkiye'nin Anadolu toprakları üzerinde tekrar devletleşme sürecinde, güdülen Kafkasya siyasetinin belirleyici ve dönemin tüm dış politikası üzerinde yönlendirici olduğu ileri sürülmüştür. Türkiye, Kafkasya siyasetinde İngiliz-Rus rekabetini doğru şekilde kullanarak ve bölgenin yerel şartlarını yerinde değerlendirerek doğu sınırlarını güvenlik altına almış, uluslararası arenada tanınmış, ihtiyacı olan dış yardımı elde etmiştir. Çalışmada döneme ait arşiv kayıtları, meclis tutanakları ve önemli şahsiyetlerin hatıraları kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kafkasya, Türk-Rus İlişkileri, Kafkas Seddi, Gümrü-Moskova-Kars Antlaşmaları In this work, both the definition of Caucasus and the Turkish policy on Caucasus between 1919-1921 has been researched as a holistic approach. A brief history of events happened in Caucasus before 1919 is also reviewed in the work. Main focus of this work is to define relations between Turkey and Russia, England and Entente Powers, Azerbaijan, Armenia, Georgia and North Caucasus right after the National Struggle of Turkey had emerged. It has been argued that the role of Caucasus policy of Turkish state which had been forging on the Anatolian soil, had been a decisive factor Turkish foreign policy. Turkey had secured her eastern borders, which was recognized in international arena and granted foreign aid by exploiting on Russian-English rivalry and the domestic conditions of the region. Archive papers belonging to the period, records of National Assembly and memories and diaries of important people has been used in order to complete this thesis.Key Words: Caucasus, Turkish-Russian Relations, Caucasus Barrier, Treaties of Alexandropol-Moscow-Kars 411

In this study, it is aimed to examine the novels of the National Struggle Period specific to Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin and Yakup Kadri Karaosmanoğlu in the context of popular culture elements. For this purpose, the novels of Halide Edip Adıvar's Ateşten Gömlek (1923), Kalp Ağrısı (1924) and Vurun Kahpeye (1923); Reşat Nuri Güntekin's Ateş Gecesi (1942), Damga (1924), Gizli El (1924) and Yeşil Gece (1928); Yakup Kadri Karaosmanoğlu's Ankara (1934), Kiralık Konak (1922), Sodom ve Gomore (1928) and Yaban (1932) are analyzed. The selected novels of these authors are analyzed through the Marxist Economy Political Approach. The study is based on the Marxist Economy Political Approach in the light of a common standpoint that popular culture identifiers are political and economic relations in the field of production. In this regard, the characteristics of popular culture elements of the National Struggle Period are evaluated through the novels mentioned above, taking into consideration the socio-economic structure of the epoch

I. Dünya Savaşı'ndan sonra imzalanan Mondros Mütarekesi ile Türk Tarihi adına buhranlı bir dönem başlamıştır.Mondros Mütarekesi'nden sonra yapılan işgaller, özellikle de İstanbul'un işgali ile birlikte Osmanlı Devleti, İtilaf Devletlerinin etkisi altında kalarak, işgal devletlerinin isteklerine boyun eğmek zorunda kalmıştır. Bununla birlikte İtilaf Devletleri tarafından yapılan haksız işgallere ve isteklere boyun eğmeyen, yapılan bu muameleye karşı mücadele kararı alanlar tarafından milli bir hareket meydana getirilmiştir.Mondros Mütarekesi'nden sonra kurulan İstanbul Hükümetlerinin genel politikası; İtilaf Devletlerinin istekleri doğrultusunda hakaret ederek şartları daha az ağır olan bir barış antlaşması imzalamak ve buna engel olarak görülen Anadolu'daki milli hareketi ortadan kaldırmak olmuştur. Bu çalışmada, Damat Ferit Paşa'nın ilk hükümetini kurduğu 4 Mart 1919 tarihinden itibaren İstanbul Hükümetlerinin, İtilaf Devletleri ve Milli Mücadele Hareketi adına yürüttüğü politikaların, 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Türkiye Büyük Millet Meclisine nasıl yansıdığı, Mecliste ne gibi tartışmalar yapıldığı ve bu konu hakkında ne tür tedbirler alındığı incelenmektedir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin, İstanbul Hükümetinin bu politikalarına karşı tepkisini açık olarak gösterdiği anlaşılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Mondros Mütarekesi, İstanbul Hükümetleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi The Mondros Armistice, which was signed after World War I, started a period of crisis on behalf of Turkish History.Occupations, especially the occupation of Istanbul following the Mondros Armistice, forced the Ottoman State to remain under the influence of the Entente States and submit to the demands of the occupation states. However, a national movement was brought to the fore by the unfair invasions by the Entente States, and by the decision-making struggle that did not bow to the will.The general policy of the governments of Istanbul, established after the Mondros Armistice; Acting in line with the wishes of Entente States, signing a peace treaty with fewer conditions and abolishing the national movement in Anatolia which is regarded as an obstacle to it.In this study, Ferid Pasha's first government established that March 4th since 1919 Istanbul Government of the Allies and the National Struggle Movement on behalf of carrying out the policy, opened on April 23, 1920, Turkey how it is reflected in the Grand National Assembly, and where discussion as to what the council this what kinds of precautions are taken about the issue are examined. Grand National Assembly of Turkey, the Istanbul Government response to this policy are understood to be open.Keywords: Mondros Armistice, Istanbul Goverment's, Grand National Assembly of Turkey 236

Osmanlı Devleti için I. Dünya Savaşı Mondros Ateşkes Anlaşması ile son bulmuştur. Oldukça ağır şartlar içeren antlaşma Anadolu'nun işgaline de zemin hazırlamıştır. 15 Mayıs 1919'da İzmir Yunanlılar tarafından işgal edilmiş ve bu acı olay ile birlikte de Türk direnişi başlamıştır. Yunanlıların Batı Anadolu'da başlayan ilerleyişi Haziran 1919'a gelindiğinde Soma'nın sınırlarına kadar dayanmış ve Yunan güçleri 22 Haziran 1920'de başlayan genel taarruzlarına kadar bu hattın ilerisine geçememişlerdir. Yunan işgal bölgesi ile sınır konumunda bulunan Soma önemli bir direniş merkezi olmuştur. Oluşturulan Cinge Cephesi birçok kahramanlığı ve acı olayı da beraberinde getirmiştir. 24 Haziran 1920'de Yunanlılar tarafından işgal edilen Soma 13 Eylül 1922 gününe kadar işgal altında kalmıştır. Önceleri birbirinden bağımsız daha sonra ise Mustafa Kemal önderliğinde birleşen milletimiz bağımsız yaşama arzusu uğrunda onca engele ve yokluğa rağmen bir destan yaratmıştır. Soma ve çevresi de Kuzeybatı Anadolu'da önemli bir direniş merkezi olarak bu destanda yerini almıştır. For the Ottoman Empire, World War I ended with the Mondros Armistice Agreement. The treaty, which contains considerably severe conditions, also laid the foundation for the occupation of Anatolia. On May 15, 1919, Izmir was occupied by the Greeks, and with this sorrowful event, Turkish resistance began. By June 1919, the progress of the Greeks in Western Anatolia reached the border of Soma and the Greek forces could not pass forward this line until the beginning of their general attacck on 22 June, 1920. Soma, which is bordered by the Greek occupation territory, has become an important center of resistance. The Cinge Front, which was created, brought many heroic and sorrowful events. Soma, taken up by the Greeks on June 24, 1920, was held down until September 13, 1922. Our nation had been unconnected before; but then we combined by the leadership of Mustafa Kemal, and created an epic for the sake of living independently in spite of of many obstacles and poverty. Soma and its environs have also taken place in this epic as an important center of resistance in Northwest Anatolia. 192

Milli Mücadele döneminde gazeteler, bu mücadeleyi destekleyenler ve desteklemeyenler olarak ikiye ayrılmıştır. Tevhid-i Efkâr gazetesi bu süreçte Milli Mücadele'nin önemli bir savunucusu olarak yer almıştır. İlk nüshası 2 Haziran 1921'de yayınlanan gazetenin başyazarı Velid Ebuzziyâ'dır. Ankara'ya ve Mustafa Kemal Paşa'ya sempatiyle bakan gazete, müttefik devletlere, Yunan ordusuna ve İstanbul Hükümeti'ne karşı son derece olumsuz bir tutum içindedir. Gazete, Eskişehir-Kütahya Savaşları, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'ni kapsayan muharebeler döneminde övgü dolu yazılarla Türk ordusunun yanında yer almıştır. Türk ordusuna ve halkına moral vermiş, orduya yardım çağrıları yapmıştır. Başarısızlığa uğranılan anlarda dahi gelişmelere iyi yönünden bakmış, kamuoyunda oluşabilecek ümitsizlik halinin önünde geçmeye çalışmıştır. Muharebelerin ardından gelen, Mudanya ve Lozan görüşmelerini kapsayan müzakereler döneminde Mîsâk-ı Millî'yi esas alan yazılar yazmıştır. İsmet Paşa'nın Mîsâk-ı Millî doğrultusunda elinden geleni yaptığını, kılıcının ardından kalemiyle de savaştığını iddia etmiştir. Müzakereler esnasında ve sonucunda oluşan olumsuz durumlardan diğer devletleri sorumlu tutmuş, başarıları ise İsmet Paşa'ya atfetmiştir.Gazete, Milli Mücadele döneminde vuku bulan Saltanatın Kaldırılması ve İzmir İktisat Kongresi gibi gelişmelerde de daima Ankara'nın yanında olmuştur. Bu gelişmeleri Ankara'nın muvaffakiyetleri olarak görmüştür. Hem saltanata ve İstanbul Hükümeti'ne son verilmesini, hem de iktisadi teşebbüslerde bulunulmasını son derece faydalı bulmuştur. Tüm bunlar göz önüne alındığında, gazetenin Milli Mücadele'ye taraftar gazeteler kategorisine sokulabileceği görülmektedir. Bu çalışmada da gazetede yer alan haberler ve yazılar doğrultusunda bu tez ispatlanmaya çalışılmıştır. In the period of National Struggle, Turkish press was divided into two as the supporters and opponents of this struggle. The newspaper named Tevhid-i Efkâr acted as an important supporter of the National Struggle in this process. Tevhid-i Efkâr, which had a leader writer named Velid Ebuzziyâ, came into broadcasting life in 2nd June 1921. Having a symphaty for Mustafa Kemal Pasha and Ankara, the newspaper had a negative attitude to the Allies, Greek army and the government of Istanbul. Tevhid-i Efkâr supported Turkish army with passionate articles during the period of wars named Eskişehir-Kütahya, Sakarya and Büyük Taarruz. It called for help for Turkish army in this process and published sedative articles for public opinion. Even in the defeat times, it had a positive attitude and tried to prevent hopelessness. After the period of wars, in the negotiation period including Mudanya and Lozan conferences, the newspaper published articles about Mîsâk-ı Millî. It claimed that Ismet Pasha had done his best in the direction of Mîsâk-ı Millî. Regarding other countries responsible of negative results of the negotiations, all of the successful results belonged to Ismet Pasha in the newspaper's opinions. The newspaper also supported Ankara during the period including abolition of reign and the congress of economics in İzmir. It found these events very useful and regarded them as achievements of Ankara. As a result of these datas, it can be seen clearly that Tevhid-i Efkâr is a supporter of National Struggle. In this study, this thesis has been tried to prove in the directions of the news and articles published in the newspaper. 156

Bu çalışma Düzce İsyanı'nı esnek bir kronolojide geniş bir kaynak çeşitliliğine dayanarak incelemektedir. Çalışma temel olarak, güncel tarih yazımında; cahil, mürteci halkın hilafetçiler, saltanatçılar ve itilaf devletleri tarafından kışkırtılması ile ortaya çıkmış bir ayaklanma olarak ele alınan Düzce İsyanı'nın, bölgede kronikleşmiş toplumsal ve idari problemlerin sonucu olarak ortaya çıktığını iddia etmektedir.19. yy başlarında Düzce, İstanbul'un taşrasının hududunda küçük bir karyeydi. Osmanlı Devleti'nin Kafkaslar'dan ve Balkanlar'dan çekilmesinin ve bu coğrafyadaki Rus istilasının tetiklediği göç dalgaları bu küçük köyü, birçok etnik grubun, kültürün ve dilin barındığı nüfusça kalabalık bir kazaya dönüştürdü. Modernleşmekte olan Osmanlı Devleti'nin idari memurları için ellerindeki imkanlarla kazanın bu yeni yapısını düzenlemek oldukça güçtü. 1880lerden itibaren, kazadaki etnik çeşitlilik ve cemaatlerin kendi aralarındaki çatışmalar sebebiyle, kasabada emniyeti umumiye sürekli tehdit altındaydı.1908 sonrasında Düzce'deki koşullar eşraf arasında İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne karşı muhalefete bir zemin oluşturdu. Birinci Dünya Savaşı sonrasında kazadaki muhalefet Hürriyet ve İtilaf Partisi'nin siyasetini takip etti. Bölgedeki Kuzey Kafkasya göçmenleri Büyük Millet Meclisi'ni desteklemeyi reddetti ve meclisin açılmasına karşı isyan ettiler. 1920'nin sonbaharında isyan bitti ve isyancılar BMM yönetimini kabul ettiler. This study investigates the rebellion of Düzce in a flexible chronology, from wide range of documents. Its claim is that the rebellion of Düzce was not simply a reactionary royalist movement against parliamentarists, to which religious fanaticism, ignorance, and enmity against progress at the minds of rebels ignited; it was a result of chronic social, administrative and security problems in the local context.Düzce was a little village at the edge of İstanbul's periphery until the mid-nineteenth century. The migration waves triggered by Ottoman withdrawal from the Caucasia and the Balkans, and the Russian advance in the North transformed this little village into a populous town. The town had multilingual, multicultural and multi-ethnical structure. It was a challenge for the officers of modernizing Ottoman state to organize the immigrant settlements and the new chaotic structure of the town. Public security had been under threat since 1880s, because of the diversity of the population, and the clashes among communities in the local context.From 1908 on, the social incoherence in the town became the context of political opposition against the Committee of Union and Progress. The disasters of Great War caused the opposition in town to integrate with the revanchist politics of the Liberal Entente Party after the armistice of Mudros. The North Caucasian communities in the region rejected to support Grand National Assembly, and they rebelled against the opening of GNA. In the fall of 1920, the rebellion ended and the rebels confirmed to the GNA rule. 100

Tarihi süreç içerisinde pek çok uygarlığa ev sahipliği yapan Denizli, Osmanlı Devleti teşkilat yapısı içerisinde Aydın Vilayeti'ne bağlı bir sancak durumunda varlığını sürdürürken, Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte il statüsünü kazanmıştır. Yaşanan bu sürecin çeşitli yönleri ve kent tarihine olan etkisi yerel ve ulusal araştırmacılar tarafından birçok kez irdelenmiştir. Pek çok değerli tarihçi tarafından Denizli'nin sosyal, ekonomik, dini, askeri ve kültürel tarihi hakkında belirli dönemleri de içine alan birçok çalışma yapılmasına karşın, `Denizli Sağlık Tarihi/Hizmetleri` özelinde monografik bir çalışma bu güne kadar yapılmamıştır. Bu eksikliği bir ölçüde gidermek amacıyla, `Millî Mücadelede ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizli Sağlık Hizmetleri (1919-1938)` konusu tez çalışması olarak seçilmiştir.1919-1938 dönemini kapsayan çalışmamızda; Denizli'de gerçekleştirilen sağlık hizmetleri, yaşanan bulaşıcı ve salgın vakaları, görev yapan tabip ve diğer sağlık personelleri, hastalıklarla mücadele yöntemleri, Denizli ve kazalarında hizmet veren sağlık kurum ve kuruluşları, Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nin bölgedeki faaliyetleri ile sağlık hizmetlerine doğrudan ya da dolaylı yönden etki eden faktörler arşiv belgelerinden de yararlanılarak incelenmiştir. Giriş ile birlikte dört bölüm olan çalışmamızda konunun tarihsel gelişimi, Cumhuriyet yönetiminin Osmanlı'dan devraldığı sağlık kuruluşları ile bulaşıcı hastalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Denizli, Sağlık Hizmetleri, Denizli Memleket Hastanesi, Salgın Hastalıklar, Cumhuriyet Dönemi. During the historical periods, while Denizli which hosts many civilizations has maintained in organizational structure the Ottoman State depending on province of Aydın, it gained province statute with proclamation of the republic. The various aspects of this process and its impact on the history of the city have examined several times by local and national researchers. Although many studies carried out by many valuable historians about the social, economic, religious, military and cultural history of Denizli, it was not any a monographic study on the `Denizli Health History/Services`. To overcome this deficiency to in some degree, the subject `National Struggle and Denizli Health Services in the First Years of the Republic (1919-1938)` selected as the thesis study.The aim of this study, it was to investigated that health services which carried out in Denizli, contagious and epidemic cases, physicians and other health personnel, methods of struggle against diseases, health institutions and organizations serving in Denizli and activities of the Red Crescent in region and also the factors that affect directly or indirectly on health services using archival documents during 1919-1938. In this study, it was presented knowledges about the historical development of the subject, health institutions, contagious diseases and treatment methods of Republican administration take over the Ottoman.Keywords: Ottoman, Denizli, Health Services, Denizli Country Hospital, Epidemic Diseases, Republic Period. 221

Bu tezin temel amacı Millî Mücadele döneminde Türk Milliyetçilerinin hem İstanbul Hükümetleri hem de İtilaf Devletleri ve Sovyet Rusya ile kurduğu ve dönemin İstanbul ve Anadolu'da yayınlanan gazetelerine yansıyan ilişkilerini analiz etmektir. Bu bağlamda, Milli Mücadelenin dini-hukuki ve diplomatik-askeri meşruiyeti özel olarak ele alınmıştır. Türkçe İstanbul, Alemdar ve Peyam-ı Sabah, gibi üç milliyetçi karşıtı gazete istisna, İkdam, İfham, Tasvir-i Efkar, Vakit, İleri, Yeni Gün, Akşam, Hadisat, Öğüt, Albayrak, Açıksöz, İrade-i Milliye, İzmir'e Doğru ve Hakimiyet-i Milliye gibi hem İstanbul hem de Anadolu'da yayınlanan en etkili milliyetçi gazeteler, İstanbul hükümetlerinin ve İtilaf güçlerinin yoğun sansürüne rağmen Milli hareketi desteklemişlerdir. Bu gazeteler Milliyetçilerin, müdafaa-i hukuk cemiyetleri kurarak, milli kongreler düzenleyerek, İstanbul Hükümeti'ne karşı fetva yayımlayarak, Ankara'da Büyük Millet Meclisi'ni açıp kanunlar koyarak dini ve hukuki meşruiyetlerini sağladıklarını savunmuşlardır. Ayrıca, İstanbul ve Anadolu'daki milliyetçi basının yayınlarına göre, Ankara'daki Milli Hükümet, İnönü, Sakarya ve Büyük Taarruz gibi büyük askeri zaferleri sayesinde uluslararası alanda diplomatik-siyasi meşruiyetini ispat etmiştir. Ankara Hükümeti'nin Fransa ile imzaladığı Ankara İtilafnamesi, Sovyet Rusya ile imzaladığı Moskova Dostluk Antlaşması ve İtilaf güçlerinin temsilcileri ile imzaladığı Mudanya Mütarekesi gibi siyasi antlaşmalar, Ankara Hükümeti'nin uluslararası camiada Türk milletinin tek temsilcisi konumuna gelmesinin zeminini hazırlamıştır. The basic goal of this thesis is to analyze the relations of the Turkish Nationalists with the İstanbul Governments, the Allied powers and also Soviet Russia during the Turkish National Struggle with a special focus on the religious-judicial and military-political legitimacy of the National movement as reflected in the newspapers published in İstanbul and Anatolia. Except for three anti-nationalist newspapers, Türkçe İstanbul, Alemdar and Peyam-ı Sabah, the most influential nationalist newspapers, İkdam, İfham, Tasvir-i Efkar, Vakit, İleri, Yeni Gün, Akşam, Hadisat, Öğüt, Albayrak, Açıksöz, İrade-i Milliye, İzmir'e Doğru and Hakimiyet-i Milliye, published in İstanbul and Anatolia supported the National movement in spite of heavy censorship of the İstanbul Government and the Allied powers. These newspapers defended that the Nationalists achieved the religious and legal legitimacy by establishing the society for the defense of rights, organizing national congresses, publishing a fatwa against İstanbul, opening the Grand National Assembly, and enacting laws in Ankara. In addition, according to the publications of the nationalist press in İstanbul and Anatolia, the National Government in Ankara proved its diplomatic-political legitimacy in the international arena thanks to the great military victories, such as Battles of İnönü, Sakarya and the Great Offensive. The political agreements of the Ankara Government, like the Ankara Treaty, signed with France, the Moscow Treaty of Friendship signed with Soviet Russia, and finally, the Mudanya Armistice Treaty signed with representatives of the Allied powers prepared the ground the Ankara Government for being sole representative of the Turkish people in the international arena. 321

1887 yılında Erzurum'un Kümbet Köyü'nde doğan Hüseyin Avni Bey ilk ve ortaokulu Erzurum'da tamamladıktan sonra lise eğitimi için İstanbul'a gelerek Vefa İdadisi'nde okumaya başladı. İdadiyi bitirdikten sonra Darülfünun'da Hukuk eğitimi aldı. I. Cihan Harbi'nin çıkmasıyla Doğu Cephesi'nde görev aldı daha sonra üsteğmen rütbesiyle terhis edildi. Askerlikten terhisinden sonra ilk milli teşkilatlanma çalışmalarına katılarak önce Kars İslam Şurası'nda daha sonra Erzurum'da kurulan milli cemiyetlerde görev aldı. Halkı milli birlik ve beraberlik konusunda bilinçlendirmek için toplantı ve mitinglerde yer alarak milli kurtuluşun savunuculuğunu yaptı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Erzurum Mebusu olarak katıldı. Milli sınırları belirleyen Misâk-ı Milli'yi imzalayan mebuslardan biri oldu. İstanbul'un işgal edilmesiyle kurtuluş yolu aramak için Anadolu'ya geçti ve Ankara'da kurulacak olan Büyük Millet Meclisi'ne yine Erzurum Mebusu sıfatıyla girdi. Demokrasiye ve kanun üstünlüğüne gönül veren Hüseyin Avni Bey hükümetin denetlenmesi için çalışmalar yaptı. Mecliste ilk teşkilatlı muhalefet olan İkinci Grup'un kurulmasına öncülük etti. Tek kişi hâkimiyetini reddettiği, hâkimiyet-i milliye prensibini ön plana çıkardığı sert konuşmaları mecliste onun muhalif olarak tanınmasına sebep oldu. Birinci meclis dağıldıktan sonra aktif siyaseti bırakan Hüseyin Avni Bey, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasıyla tekrar siyasete döndüyse de bu uzun sürmedi. İzmir Suikastı'nda yargılandı. Siyasetten mecburen ayrıldıktan sonra İstanbul'da asıl mesleği olan avukatlığa döndü. Uzun bir dönem avukatlıktan sonra Milli Kalkınma Partisi ile tekrar siyasete dönmeyi hedeflediyse de başarılı olamadı. Daha sonra basın yoluyla muhalefeti tercih ederek `Mes'uliyet` adında haftalık dergi çıkardı. Türk demokrasisine yaptığı katkılarla onurlu bir muhalefetin sınırlarını belirledikten sonra 1948 yılında İstanbul'da vefat etti. Hüseyin Avni Bey, born in Kümbet Village of Erzurum in 1887, completed his primary and secondary school in Erzurum and then came to Istanbul for high school education and started to study at Vefa High School (İdadi). After finishing the High School (İdadi), he studied law in Darülfünun. With the emergence of the First Civil War, he served in the Eastern Front and he was later discharged with the rank of first lieutenant. After the completion of his military service, he participated in the first national governance activities and took part in the Kars Islamic Council, then in the national assemblies established in Erzurum. He took part in meetings and rallies to raise public awareness about national unity and solidarity and made advocacy of national liberation. In the last Ottoman Parliament (Son Osmanlı Mebusan Meclisi), he participated as a deputy of Erzurum. He was one of the deputies signing the National Pact (Misâk-ı Millî) that determined the national borders. By the invasion of Istanbul, he went to Anatolia to search for a way of salvation and entered the Grand National Assembly (Büyük Millet Meclisi), which was about to be established in Ankara, as Erzurum Deputy. Hüseyin Avni Bey, who devoted himself to democracy and the rule of law, worked for the government's inspection issues. He pioneered the establishment of the Second Group (İkinci Grup), the first organized opposition. His tough speeches, in which he rejected the sole rulership and brought the principle of national will to the forefront, led him to be recognized as an opposition. Hüseyin Avni Bey, who left active politics after the dissolution of the first parliament, returned politics again with the establishment of Progressive Republican Party Faction, but this did not last long. He was tried in Izmir Assassination. After leaving politics, he returned to his profession as a lawyer in Istanbul. After a long working for long years, even though he made attempts to go back in politics with the National Development Party, he did not succeed. Later, he preferred the opposition through the press and made a weekly magazine called `Mes'uliyet`. After giving honorable service to the Turkish democracy with his contributions, he died in Istanbul in 1948. 188

Bu çalışma Türk tarihine uzun yıllar hizmet etmiş merhum Ordinaryüs Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın, Açıksöz gazetesinde yayımlanan makalelerinin Osmanlı Türkçesinden günümüz Türkçesine çevirisini ve değerlendirmelerini içermektedir.İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Milli Mücadele Dönemi olan 1921-1922 yılları arasında Kastamonu Lisesi'nde tarih öğretmenliği yapmıştır. Kastamonu'da bulunduğu bu dönemde öğretmenlik mesleğinin yanında Açıksöz gazetesinde makaleler yazmıştır. Makalelerinin `Kastamonu Meşâhiri` olarak bilinen bölümünde Kastamonulu olup, sanat, siyaset ve ilim alanlarında ünlü kişiler hakkında bilgiler vermiştir. Bunların yanında Taşköprü, Boyabat ve Sinop'a yaptığı ziyaretlerde gördüğü yerlerin coğrafi, ekonomik ve kültürel özellikleri hakkında bilgiler veren yazılar kaleme almıştır.Milli Mücadele Dönemi'nin etkili yayın organlarından olan Açıksöz gazetesinde Millî Mücadele'yi destekleyen yazılar yazmıştır. Bu yazılarında içinde bulunulan durum, hükümetin politikaları, düşmanın Türk milleti karşısındaki vaziyeti ve milletin muhakkak zafere ulaşacağı hakkında görüşlerini ifade etmiştir.Her şeyin bir hafızası vardır. Bir şehrin hafızası da o şehri anlatan tarih sayfalarında gizlidir. Bu sayfalarda o şehrin tarihî, coğrafî, kültürel, ekonomik vb. pek çok bilgilere ulaşmak mümkündür. Merhum İsmail Hakkı Uzunçarşılı da Kastamonu şehrinin hafızasına kaleme aldığı yazılarla iz bırakmıştır. Onun yazıları gerek Kastamonu şehri için gerekse o dönemde bağımsızlık mücadelesi veren Türk milleti için çok kıymetli birer eser olarak tarih raflarında yerini almıştır. This work includes the translation of the articles which belong to the late great historian distinguished Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, and which were published in the newspaper `Açıksöz` from Ottoman Turkish to present Turkish and the assessment of them.İsmail Hakkı Uzunçarşılı was a history teacher at Kastamonu High School between the years 1921-1922, which was the period of the National Struggle. During this time when he was in Kastamonu, he wrote articles for the newspaper `Açıksöz` beside his occupation. In one part of his articles, which was known as `Kastamonu Meşâhiri` he gave information about people who were both from Kastamonu and famous in the fields of arts, politics and science. Apart from these, he penned writings giving information about the geografical, economical and cultural charasteristics of the places which he saw during the visits he paid to Taşköprü, Boyabat and Sinop.He wrote articles supporting the National Struggle in the newspaper `Açıksöz` , which was one of the efficient media of the time of the National Struggle. In these writings, he emphasized his opinions on the current situation the policies of the goverment, the state of the enemy aganist our nation and that the nation would definitely have victory. Everything has a memory. The memory of a city is hidden in the pages of history, which tell about that city. In these pages, it is possible to reach plenty of historical, geografical, cultural, economical etc. information of that city. Thus, late İsmail Hakkı Uzunçarşılı has left his trace in the memory of the city of Kastamonu with the writings which he penned. His articles have taken their places on the shelves of history as very valuable works for both the city of Kastamonu, and the Turkish nation which was struggling for the independence at that time. 202

Ermeniler ve Kürtler, Osmanlı Devleti hâkimiyetinde yüzyıllarca barış içinde yaşadı. 19. yüzyıl başlarından itibaren başta Amerika, İngiltere, Fransız misyonerler ve Rus ajanların bozgunculuk faaliyetleri ile ülkenin iç barışı bozulmaya başladı. Misyonerler tarafından açılan okullar, hastaneler ve yardım cemiyetleri vasıtasıyla Osmanlı Devleti'ni oluşturan unsurlar arasında millî duygular harekete geçirilmeye başlandı. Söz konusu sömürgeci devletler, çıkarlarını elde etmek için Kürtleri ve Ermenileri kullanma yoluna gitti. Bu amaçla çok sayıda dernek ve cemiyetler kuruldu. Kendilerine vaat edilen bağımsızlık hayaline kapılarak, misyonerlerle her türlü iş birliğini yaptılar. Ermeniler kurdukları cemiyetler ve derneklerle başta Doğu Anadolu olmak üzere ülkenin dört bir yanında terör faaliyetlerinde bulundu.1878 yılında imzalanan Berlin Anlaşması ile Ermeni sorunu uluslararası bir boyut kazandı. Anlaşmanın 61. maddesiyle Osmanlı Devleti Ermenilerin yaşadığı bölgelerde ıslahat yapmayı ve Ermenileri, Kürtlere karşı korumayı kabul etmişti. Bu anlaşma Kürt- Ermeni ilişkilerindeki bozulmaların temelini teşkil etmektedir. 1894-1895 Ermeni isyanları sırasında başta Rusya olmak üzere diğer Avrupa ülkelerine firar eden Ermeniler, 1908 yılında ilan edilen İkinci Meşrutiyet ile çıkarılan genel af ile geri döndüler. Dönen Ermeniler firar etmeden Kürtlere sattıkları arazileri haksız yere el konulduğunu bahane ederek tekrar talep ettiler. Kürt-Ermeni ilişkilerindeki sorunların başında arazi meselesi gelmekteydi. Bunun yanısıra asayiş olayları, hırsızlık, eşkıyalık faaliyetleri, kız kaçırma olayları vardı. I. Dünya Savaşı yıllarında, Ermeni- Kürt ilişkileri daha da bozuldu. Ermeniler başta Ruslar olmak üzere tüm işgalci devletlerle işbirliği yaptılar. Ermeniler Rus ordusuna katılarak birlikte yaşadıkları Kürtleri katletmeye başladılar. Kürt aşiretlerinin bir kısmı Rus ajanlarının tesiriyle ya tarafsız kaldılar ya da bağımsız Kürt devleti kurma hayaline kapılarak Ruslarla işbirliği yaptılar. Fakat Kürt aşiretlerinin büyük çoğunluğu Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldı. I. Dünya Savaşı Kürtler ve Ermenileri arasındaki ilişkileri tamamen bozulmasına neden oldu.Paris Barış Konferansı'nda başta Fransa, İngiltere, Amerika ve Rusya'nın bütün çabalarına rağmen Doğu Anadolu'da bir Kürt-Ermeni devleti kurulamadı. Ermenilerle aynı coğrafyada yaşayan ve nüfus olarak daha fazla olan Kürtler, Ermenilerin hâkimiyetine girerek kurulmaya çalışılan Kürt- Ermeni devleti fikrine destek vermediler. Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele'de düşmana karşı, Türk kardeşleriyle birlikte mücadele eden Kürtler, sömürgecilerin planlarının amacına ulaşamamasında önemli rol oynadı.Anahtar Kelimeler: Türk, Kürt, Ermeni, Osmanlı Devleti, Cemiyet, İsyan, Bağımsızlık Armenians and Kurdish were alive in peace peace for centuries in teh domination of Ottoman State. From the beginning of the 19th century, the internal peace of the country began to deteriorate with the mischief activities of America, England, French missionaries and Russian agents. Through the schools, hospitals and charities opened by the missionaries, the national emotions began to be actuated among the elements constituting the Ottoman State. In other words, these colonial states went to the use of Kurds and Armenians to gain their aims. For this purpose, a large number of associations and societies were established. The independence promised to them has been fascinated and they have made every kind of business association with the missionaries. Armenians were involved in terrorist activities all over the country, mainly especially Eastern Anatolia, with the societies and associations they founded.With the Berlin Treaty signed in 1878, the Armenian problem issue won an international dimension. With the 61st article of the agreement the Ottoman State accepted to protect reform the the Armenians against the Kurts and and the to reform the teritorries where the Armenians lived.This agreement forms the basis of the deterioration of Kurdish-Armenian relations.The Armenians who escaped to other European countries, especially Russia during the 1894-1895 Armenian outbreaks, returned to the general with the second of who had, mainly, with the general with the Second Constitution which was declared in 1908. The returning Armenians were demanded again that they sold the Kurds with deserting the charges that they were unjustly confiscated. At the beginning of the problems of the Kurdish-Armenian issue is the problem of land. In addition there were public order incidents, theft, bandit activities, kidnapping.During the First World War,Armenian-Kurdish relations deteriorated further.Armenians cooperated with all invading states,especially the Russians.Armenians joined the Russians Army and began to kill Kurds they lived with.Some of the Kurdish tribes influenced by Russian agents either remained neutral or cooperated with the Russians in the dream of establishing an independent Kurdish state.However the big majority of the Kurdish tribes prefered the Ottoman State.The First World War caused the relations between the Kurds and Armenians to be completely destroyed.At the Paris Peace Conferance,a Kurdish-Armenians State was not established in Eastern Anatolia,all efforts of Britain,America,Russia and mainly France.The Kurds who live in the same geographical region as the Armenians and have more population,did not support the idea of the Kurdish-Armenian State trying to establish by domination of the Armenians.Kurds struggling with their Turkish brothers against the enemies in the First World War and National Struggle, played a major role in failure of reaching the aim of the plans of colonist.Keywords: Turkish, Kurdish, Armenian, Ottoman State, Society, Rebellion, Independence 233

Bu çalışmanın amacı, Parti Pehlivan'ın hayatı, Kuva-yı Milliye, Kuva-yı Seyyare ve Demirci Akıncıları içinde Milli Mücadele'ye yaptığı hizmetleri ortaya koymaktır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın girişinde; Manisa ve çevresinin işgali, Kuva-yı Milliye'nin doğuşu, Kuva-yı Milliye'nin yapısı, genel amaçları ve Milli Mücadele'ye sağladığı yararlar incelenmiştir. Birinci bölümde; Parti Mehmet Pehlivan'ın Hayatı, Kuva-yı Miliye'ye katılması ve TBMM'ye karşı çıkarılan ayaklanmaların bastırılma sürecindeki hizmetleri ele alınmıştır. İkinci bölümde; Parti Pehlivan'ın Demirci Muharebeleri ve Gediz Taarruzu sırasındaki faaliyetleri ile Kuva-yı Milliye'nin kaldırılma süreci; Düzenli Ordu-Kuva-yı Seyyare çatışmasında Parti Pehlivan'ın tutumu ve Parti Pehlivan'ın Çerkez Ethem'den ayrılması ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; Parti Pehlivan'ın Demirci Akıncılarına katılması ve Demirci Akıncıları içerisinde Yunanlılara karşı vermiş olduğu kahramanlık mücadelesi, Yunanlıların Akıncılar bölgesindeki faaliyetleri ve istihbarat faaliyetleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde; Akıncıların iç düzeni, Akıncılara ihanet edenler ve Akıncı aileleri üzerinde durulmuştur. Büyük Türk Taarruzu ve Akıncılar ile Parti Pehlivan'ın zaferden sonraki hayatı, ailesinin mallarına el konulması ve Pehlivan'ın kızlarının TRT aleyhine dava açması, konularına yer verilmiştir. Araştırmada, Parti Pehlivan ile ilgili ATASE ve MSB Arşivi belgeleri ve birinci el kaynaklar, hatıralar, makaleler ve bildiriler kullanılmıştır. Parti Pehlivan'ın akrabaları ile mülakatlar yapılmış ve yabancı kaynaklar da taranmıştır. Araştırmanın kilit noktasını Parti Pehlivan'ın Çerkez Ethem'den ayrılması ve sonrasında Demirci Akıncılarına katılarak, Milli Mücadele'ye katılması oluşturmaktadır. Askeri kaynaklarda, Parti Pehlivan'ın Yunanlıların bir baskınına uğrayarak öldürüldüğü bilgisi yer almaktadır. Fakat bu doğru değildir. Parti Pehlivan; Simav, Demirci, Sındırgı, Bigadiç, Kula, Selendi, Salihli, Akhisar gibi çok geniş bir bölgede faaliyette bulunmuştur. Pehlivan Müfrezesi, cephane yüklü Yunan trenini Alaşehir'in Killik kasabasının doğusunda havaya uçurmuş, bu faaliyeti ile Türk Ordusuna çok önemli bir hizmette bulunmuş ve zaman kazandırmıştır. Parti Pehlivan adına, Yunanistan'da çekilen `Mülteci` filminde ve Türkiye de gösterimi yapılan `Küçük Ağa` dizisinde rastlanmaktadır.Parti Pehlivan'a zaferden sonra TBMM tarafından kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verilmiş ve Milis Miralayı rütbesi ile emekli edilmiştir. Milli Mücadele tarihinde Parti Pehlivan'ın adı, destanlaşan gaziler arasında sayılmaktadır. The purpose of this study reveals Parti Pehlivan's life and his services to National Struggle in Demirci Raiders and National forces, Portable Forces. Our work consists of five main sections. At the begining of work, the invasion of Manisa and its environs, the birth of the National forces, structure and general aims of the Kuva-yı Milliye and the benefits of national structure is examined. In the first section, Parti Pehlivan's life, joining National forces and services of the suppression process of the rebellions aganist the Turkish Grand National Assembly is dealed. In the second part, Parti Pehlivan's Demirci battling, the actions of the Gediz Attack and processing closure of National forces; attitude of Parti Pehlivan in battle of Regular Army Portable Forces, and seperation of Parti Pehlivan from Çerkez Ethem is treated. In the third part, participating Parti Pehlivan in Demirci Raiders and given heroic struggle aganist the Greeks in Demirci Raiders, the activities of Greeks in Demirci Raiders Area and intelligence is studied. In forth section, internal arrengement of raiders, betrayers of raiders and raiders' family is emphasized. Great Turkish Attack, Raiders and the next life of Parti Pehlivan's victory, confiscation of his family's goods and Pehlivan's daughters of litigation aganist TRT take part.In research, ATASE and MSB archive documents and first-hand sources, memoirs, articles related to Parti Pehlivan is used. In research, foreign sources is reviewed and interviewed with Parti Pehlivan's relations too. The key point of the research consists of seperation Parti Pehlivan from Çerkez Ethem and continuing National Struggle by joining Demirci Raiders. In military resourse takes part information of Parti Pehlivan, like Simav, Demirci, Sındırgı, Bigadiç, Kula, Selendi, Salihli and Akhisar has been operating as a very large area.Pehlivan Battalion explode Greece train loaded ammo in the east of the town of Alaşehir Killik. With this activity, a very important service has been found for the Turkish army and it has gained time.Name of the Parti Pehlivan is mentioned a film 'Refugee' that made in Greece and also in Turkey in series of Küçük Ağa. Parti Pehlivan was given National medal with red stripe after victory by TBMM and he has been retired with rank of Milis Miralayı (Colonel of Militia), In history of National Struggle, Parti Pehlivan's name ramains one of epic veterans. 201