Tez (Doktora) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi Kaynakça var. Globalleşme ve teknoloji kaynaklı hızlı değişim tüm sektörleri derinden etkilemektedir. Bu nedenle kurumlar varlıklarını sürdürebilmek için artık daha fazla mücadele etmektedir. Kurumların rekabette bir adım önde olmalarında ve sürdürülebilir rekabet avantajı elde etmelerinde, insan kaynakları daha kritik ve stratejik bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla işgörenlerin yetkinlikleri, becerileri ve davranışları bir kurumun başarısına direkt etki etmektedir. Kurumun performansına ve başarısına önemli etkisi olan unsurlardan biri de işgörenlerin sergiledikleri örgütsel vatandaşlık davranışıdır. Örgütsel vatandaşlık davranışı, işgörenlerin kendi görev tanımları dışında, gönüllü olarak, bir sözleşmeye bağlı olmaksızın ve bir ödül beklentisi olmadan sergiledikleri davranışlardır. Bu tez çalışmasında işgörenlerin örgütsel vatandaşlık davranışında önemli etkisi olabilecek kavramlara odaklanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, hizmetkar liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi ve bu etki üzerinde aracı faktörlerin rolünün araştırılmasıdır. Bankacılık sektöründe gerçekleştirilen araştırmada; pozitif psikolojik sermaye ve destekleyici örgüt ikliminin, hizmetkar liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide aracılık etkisi incelenmiştir. Bankacılık sektöründe çalışan 208.878 kişiden tabakalı örneklem yöntemi ile seçilen 500 kişi araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır. Bankacılık sektörü, sağladığı istihdam, gayrisafi yurtiçi hasıladaki payı ve ekonomiye katkıları ile Türkiye‘nin önemli sektörlerindendir. Ayrıca bankacılığın hizmet sektörü içinde yer alması, araştırmanın bankacılık sektörü üzerinde gerçekleştirilmesinde tercih sebebi olmuştur. Araştırma verilerinin analizinde, sosyal bilimlerde son dönemlerde sıkça kullanılan yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, hizmetkar liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide pozitif psikolojik sermaye ve destekleyici örgüt ikliminin aracılık etkisi olduğu yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Ayrıca demografik özelliklere göre işgörenlerin hizmetkar liderlik, pozitif psikolojik sermaye, destekleyici örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlık davranışına göre farklılık gösterip göstermediği irdelenmiştir. Globalization and rapid change in technology have a profound impact on all sectors. For this reason, institutions are struggling more to survive. Human resources play a more critical and strategic role in keeping companies one step ahead of the competition and achieving a sustainable competitive advantage. Therefore, the competencies, skills and behaviors of the employees directly affect the success of an organization. One of the factors that have a significant impact on the performance and success of the organization is the organizational citizenship behavior of employees. Organizational citizenship behaviors are behaviors that employees exhibit voluntarily, without being bound by a contract and without expectation of a reward, outside their job descriptions. This thesis focuses on the concepts that may have a significant impact on the organizational citizenship behavior of employees. This study aimed to investigate the effect of servant leadership on organizational citizenship behavior and the role of mediator factors on this effect. The research was conducted in the banking sector in Turkey as to investigate the mediating effect of positive psychological capital and supportive organizational climate on the relationship between servant leadership and organizational citizenship behavior. The sample group of the research consists of 500, out of total 208.878 workers in the sector as of 2018 . workers . The banking sector represents a vibrant and expanding component comprising employment, value addition, productivity and innovation and hence forms the backbone of the service sector in particular and the economy in general. This is the main reason for preferring to do a research in the banking sector. . In the analysis of the research data, the structural equation model, which is getting popularity in social sciences recently, was used. The main findings of the research are as follows. Positive psychological capital and supportive organizational climate have a mediating effect on the relationship between servant leadership and organizational citizenship behavior. Besides, it has been investigated whether the employees differ according to demographic characteristics according to servant leadership, positive psychological capital, supportive organizational climate and organizational citizenship behavior. İÇİNDEKİLER ÖZET ... ABSTRACT ... v İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ ... ix ŞEKİLLER LİSTESİ ... xi KISALTMALAR ... xii GİRİŞ ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ... 4 HİZMETKAR LİDERLİK ... 4 1.1. Liderlik Tanımı ve Liderlik Kuramları ... 4 1.1.1. Liderlik Tanımı ... 4 1.1.2. Liderlik Kuramları ... 6 1.2. Hizmetkar Liderlik Tanımı, Karakteristikleri ve Boyutları ... 9 1.3. Hizmtekar Liderlik ile Diğer Liderlik Türlerinin Karşılaştırılması ... 13 1.4. Hizmetkar Liderlik Üzerine Yapılan Araştırmalar ... 15 İKİNCİ BÖLÜM ... 19 ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ... 19 2.1. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı (OVD) Tanımı ve Önemi ... 19 2.2. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Boyutları ... 21 2.3. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Öncülleri ... 23 2.4. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Yapılan Araştırmalar ... 24 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ... 29 ARACI FAKTÖRLER ... 29 3.1. Pozitif Psikolojik Sermaye ... 29 3.1.1. Pozitif Psikolojik Sermayenin Gelişim Süreci ... 29 3.1.2. Maddi ve Maddi Olmayan Sermaye Türleri ... 30 3.1.3. Pozitif Psikolojik Sermayenin Tanımı ve Boyutları ... 32 3.1.4. Pozitif Psikolojik Sermaye Üzerine Yapılan Araştırmalar ... 34 3.2. Destekleyici Örgüt İklimi ... 36 3.2.1. Örgüt İklimi ve Örgüt Kültürü ... 36 3.2.2. Örgüt İklimi Türleri ... 38 3.2.3. Destekleyici Örgüt İklimi Tanımı ve Boyutları ... 41 3.2.4. Destekleyici Örgüt İklimi Üzerine Yapılan Araştırmalar ... 43 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ... 46 BANKACILIK SEKTÖRÜNDE UYGULAMA ... 46 4.1. Türkiye‘deki Bankacılık Sektörü ... 46 4.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi ... 51 4.3. Araştırmanın Sınırlılıkları ... 52 4.4. Araştırmanın Yöntemi ... 52 4.4.1. Yapısal Eşitlik Modelleri ... 52 4.4.1.1. Yapısal Eşitlik Modellerinin Temel Kavramları ... 54 4.4.1.2. Yapısal Eşitlik Modellerinin Varsayımları ... 59 4.4.2. Araştırmanın Modeli ... 60 4.4.3. Anakitle ve Örneklem ... 60 4.4.4. Verilerin Toplanması ... 63 4.5. Bulgular ... 64 4.5.1. Demografik Bilgiler ve Karakteristik Değerler ... 65 4.5.2. Açıklayıcı Faktör Analizi ... 70 4.5.3. Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ve Yapısal Eşitlik Modellemesi ... 80 4.5.3.1. DFA ve YEM İçin Yeterli Örneklem Büyüklüğü ... 81 4.5.3.2. Ölçüm Modellerinin Boyutları ... 81 4.5.3.3. Parametrelerin Hesaplanmasında Kullanılan Yöntemler ... 82 4.5.3.4. Standardize Çözüm Değerlerinin (Standardize Regresyon katsayıları) İncelenmesi ve İstatistiksel Anlamlılıkları ... 83 4.5.3.5. Uyum İndekslerinin Analizi ... 84 4.5.3.6. Modifikasyon Indeksleri ve Model Modifikasyonları ... 88 4.5.3.7. Modellerin Benzeşim, Ayrışım ve Yapısal Geçerlilikleri ... 88 4.5.4. Birinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi (Birinci Düzey Ölçüm Modelleri İçin) 89 4.5.4.1. Hizmetkar Liderlik Birinci Düzey DFA ... 89 4.5.4.2. Pozitif Psikoloji Sermaye Birinci Düzey DFA ... 92 4.5.4.3. Destekleyici Örgüt İklimi Birinci Düzey DFA ... 95 4.5.4.4. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Birinci Düzey DFA ... 97 4.5.5. İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi (İkinci Düzey Ölçüm Modelleri İçin) ... 99 4.5.5.1. Hizmetkar Liderlik İkinci Düzey DFA ... 99 4.5.5.2. Pozitif Psikoloji Sermaye İkinci Düzey DFA ... 101 4.5.5.3. Destekleyici Örgüt İklimi İkinci Düzey DFA ... 103 4.5.5.4. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İkinci Düzey DFA ... 104 4.5.6. Araştırmanın Yapısal Eşitlik Modeli (Yapısal Model) ... 105 4.5.7. Pozitif Psikolojik Sermaye ve Destekleyici Örgüt İkliminin Aracılık Etkisi ... 107 4.5.8. Demografik Özelliklerdeki Gruplara Göre Farklılıkların Araştırılması ... 109 SONUÇ ... 114 KAYNAKÇA ... 114 EKLER ... 142