Search

In de wereld circuleren ontzettend veel nieuwsberichten, maar een deel is nepnieuws. Hoe kunnen we correcte van incorrecte informatie onderscheiden en hoe kunnen we dit verbeteren? Een belangrijk proces hierbij is validatie, dit houdt in dat we constant controleren of de informatie correct is. Desondanks merken we niet altijd incorrecte informatie op. Leesinstructies bieden potentie om dit te verbeteren. Daarom bestudeert dit onderzoek het effect van verschillende leesinstructies op de leestijden en accurate detectie van incorrecte informatie. Daarnaast wordt er gecontroleerd voor de mogelijke invloed die iemands voorkennis hierop heeft. 68 HBO en WO geschoolde deelnemers van 18-35 jaar namen deel aan het onderzoek. Zij kregen een leesinstructie die hen ofwel deed focussen op het controleren van de informatie met hun achtergrondkennis, ofwel op het controleren van de informatie op coherentie met de tekst. Vervolgens lazen zij zin voor zin 16 teksten, waarvan de targetzinnen variërend correct of incorrect waren. Hierbij werden hun leestijden gemeten en hoe accuraat zij incorrecte informatie opmerkten. Om te controleren voor de invloed van iemands voorkennis is dit als co-variabele meegenomen. Resultaten laten zien dat leesinstructies die focussen op de tekst leiden tot langere leestijden van incorrecte informatie, maar leesinstructies die focussen op achtergrondkennis leiden tot een accuratere detectie. Voorkennis blijkt geen invloed te hebben op de leestijden en accurate detectie. Dit benadrukt het belang van het aandachtig formuleren van leesinstructies. Verschillende leesinstructies hebben namelijk een verschillende invloed, wat effect kan hebben op hoe mensen incorrecte informatie detecteren, ongeacht de voorkennis van de lezer.

Tijdens het lezen van teksten zijn lezers voortdurend bezig met het ontwikkelen van tekstbegrip. Dit doen zij door het vormen en updaten van hun situatiemodel (O’Brien et al., 1998). Om het situatiemodel te beschermen tegen incorrecte informatie controleren lezers de binnenkomende informatie op correctheid via het proces van validatie (Singer, 2006). Dit validatieproces kan van invloed zijn op online tekstverwerking en de offline mentale representatie van de gelezen tekst. Deze studie onderzoekt de invloed van de correctheid van informatie op leestijd en het onthouden van die informatie. Dit is gedaan door een experiment uit te voeren onder HBO-/WO-studenten van 18-35 jaar. De participanten lazen teksten die ofwel correcte, ofwel incorrecte informatie bevatten en de dag daarna maakten zij een geheugentaak. Uit de resultaten is gebleken dat participanten langer doen over het lezen van incorrecte informatie dan correcte informatie (het zogeheten inconsistency effect (Cook & O’Brien, 2014; Van Moort et al., 2018; Van Moort et al., n.d.)). Daarnaast werd de incorrecte informatie minder goed onthouden dan de correcte informatie. Dit ondersteunt eerdere theorieën over tekstverwerking en validatie, namelijk dat lezers meer moeite hebben met incorrecte informatie dan met correcte informatie (Van Moort et al., n.d.). Hoewel het wel verwacht werd, is er geen relatie gevonden tussen de grootte van het inconsistency effect en de mate van onthouden. Omdat deze relatie vanuit theorie bezien aannemelijk is, is er waarschijnlijk een methodologische verklaring voor het niet vinden ervan. Vervolgonderzoek zou hier aandacht aan moeten besteden.