Search

Sanat endüstrilerinin artan sosyal ve ekonomik önemi, yapılan yatırımların büyümesi, devlet kurumları, vakıflar ve büyük ölçekli şirketlerin sanatı finanse etmeye başlaması gibi gelişmeler birbirini beslemekte ve sanat ile pazarlama disiplininin buluşmasına ortam yaratmaktadır. Sanat kurumları, üretici (sanatçı) ve tüketiciyi (ziyaretçi) buluşturmayı, sunulan sanat eseri veya sanat deneyiminin doğru kitlelere ulaştırılmasını, bu kitleleri genişleterek uzun süreli ilişkiler kurulmasını hedeflemektedir. Tüketicilerin kendilerini tüketim seçimleriyle ifade ettiği günümüzde, farklılaşan ve farklılaştıran bir marka olmak, pazara yeni deneyimler sunmak, sunulan deneyimleri yönetmek, neyi tükettiklerini ve neyi niçin tüketmediklerini anlamak her zamankinden daha önemli hale gelmiştir.Bu araştırma sanatta marka deneyiminin ziyaretçi memnuniyeti ve marka imajı üzerindeki etkilerini konu almakta ve bu etkileri ziyaretçilerin ilgilenim düzeylerine göre incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma dahilinde yürütülen anket çalışmasında İstanbul Bienali'ne katılmış ziyaretçilere ulaşılmaya çalışılmış, 15. İstanbul Bienali'nin gerçekleştiği mekanlardan biri olan İstanbul Modern'de anket çalışması yürütülmüştür. Toplamda elde edilen 355 anketten 337 tanesinin kullanılabilir olduğu görülmüş ve elde edilen veriler hem bütün örneklem için hem de ilgilenim düzeyi gruplaması yapılarak analizlere tabi tutulmuştur.Çalışmada genel marka deneyiminin hem düşük hem de yüksek ilgilenime sahip cevaplayıcılar göz önüne alındığında, ziyaretçi memnuniyeti ve marka imajını açıklayabildiği görülmüştür. Marka deneyiminin alt boyutlarının etkileri incelendiğinde ise duyusal ve bilişsel boyutun, memnuniyet ve imajı açıklamada etkili olduğu tespit edilmiştir. The rise in the social and the economic premisses of art industries, the growth of investments in these areas and an increased financial support to art from the government organizations, the foundations and the large scale companies, all foster growth in each other and creates an environment where art and marketing meets. Art organizations, aims at bringing the producer (artist) and the consumer (visitor) in the art market and aims at meeting the artwork or the artistic experience with the correct masses, the growth of these masses and to built sustained relations with them. Today in which consumers express themselves with their choices of consumption, to become a discrete brand and making your customers feeling discrete, presenting discrete experiences to the market, managing this experience and understand why consumers consume this or that or not, is far more important than ever.This study focuses on the effect of brand experience in art, on the visitor experience and brand image perceptions, and to analyze these effects based on visitors' level of involvement. In the context of this study, a questionnaire has been directed to the visitors of Istanbul Biennial in Istanbul Modern. A total of 337 out of 355 questionnaire proved to be consistent and analyses conveyed with all data obtained on all samples and on groups based on their involvement level.It has been observed in the study that general brand experience explains both the visitor experience and the brand image perceptions based on the responds to the questionnaire from both the visitors with low and high involvement levels. When the effects of sub levels of brand experience is examined, it has been observed that both the sensory and cognitive dimensions are effective in explaining experience and image. 126

Çalışmanın Türkiye'nin Venedik Bienali'ndeki ulusal sergilerini, kurumlar, sergi düzenleyicileri, katılan sanatçılar ve sergilenen eserler detayında ele alan monografik bir çalışma olması amaçlanmıştır. 1895 yılından başlayarak 2017'ye kadar olan dönem içerisinde Türkiye'nin Venedik Bienali'ndeki varlığına ve etkinlik göstermediği yılların sebeplerine odaklanılmış, kültürel, siyasal ve sanatsal olgulardan yola çıkarak cevaplar aranmıştır. Belirlenen amaç doğrultusunda Venedik Bienali'nin tarihi arşivini içeren Çağdaş Sanat Tarihi Arşivi (ASAC: Archivio Storico delle Arti Contemporanee) yerinde incelenmiş, elde edilen arşiv belgeleri tez içerisinde esas alınarak kullanılmıştır. Arşiv dokümanlarının analizinin yanı sıra ilgili kişilerle görüşmeler gerçekleştirilmiş, ulusal ve uluslararası alandaki literatür incelenerek nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı bir araştırma yöntemi izlenmiştir. Türkiye ve Venedik Bienali ilişkisini ele alan bu çalışma Osmanlı İmparatorluğu döneminde Venedik Bienali ile dolaylı yoldan kurulan ilk ilişkiyi ilk kez gün yüzüne çıkarırken, Türkiye'nin İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi öncülüğünde gerçekleştirdiği ilk Venedik Bienali sergilerini belgeler eşliğinde sanat tarihimize kazandırmıştır. Türkiye'nin varlık gösterdiği yıllar kadar varlık göstermediği dönemler de yorumlanarak günümüze kadar gerçekleştirilen tüm ulusal sergiler tez içerisinde ele alınmıştır. Değerlendirdiğimiz bu uzun tarihsel süreç, Türkiye'nin Venedik Bienali'ndeki varlığının her dönem siyasi ilişkilerin yön vermesiyle değişkenlik gösterdiğini, bununla beraber kişisel çabaların ve izlenen devlet politikalarının Türkiye'nin Venedik Bienali'ndeki görünürlüğü üzerinde etkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. The study is intended to be a monographic work addressing Turkey's national exhibitions at the Venice Biennale, discussing in detail the participating artists, exhibited artworks, institutions and exhibition organizers. Starting in the period from 1895 until 2017 the thesis focused on the presence of Turkey and the reasons of the years in which Turkey does not participate and answers were sought based on cultural, political and artistic facts. For this purpose, The Historical Archives of Contemporary Arts (ASAC: Archivio Storico delle Arti Contemporanee) was examined which contains the historical archives of the Venice Biennale and the documents that are obtained were utilized in the thesis. In addition to the analysis of archive documents, a qualitative data collection method was used in a national and international literature review, as well as interviews with the related persons.While this study addressing the relationship between Turkey and the Venice Biennale, especially during the Ottoman Empire, first established an indirect relationship with the Venice Biennale, is revealed for the first time. In addition to this, Turkey's first exhibitions which were carried out under the leadership of Istanbul Fine Arts Academy, are brought to our art history by documents. In addition to the years Turkey has shown its presence in the Venice Biennale, the years during which Turkey did not participate are also commented on and all national exhibitions of Turkey are discussed in the thesis. This considered historical review shows that, in each period Turkey's presence at the Venice Biennale varies in accordance with political relations and additionally that personal efforts and Turkey's state policy has had an effect on Turkey's visibility at the Venice Biennale. 552

Tez kapsamında çağdaş sanatta alternatif sergi mekanları incelenmiş; biyo sanat alanı ve biyo sanat mekanlar üzerine iredeleme yapılmıştır. İlk bölümde kavramsal sanat ve biyo sanatın tarihi ile ilgili giriş yapılıp tezin amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır.İkinci bölümde mekan-sergileme-obje ilişkilerine değinilmiş ve biyo sanatta kullanılan alternatif mekanlar ve sergileme yöntemleri yorumlanmıştır. Üçüncü bölüm kapsamında biyo sanat alanında kullanılan uygulamalar, teknikler, dünyadan ve Türkiye'den biyo sanat örnekleri incelenmiştir. Dördüncü bölüm kapsamında ''Art Made of Science - Microspheres'' ve ''Kristalleşme'' çalışmalarının mekan ile kurduğu ilişki ve üretim tekniği incelenmiştir. Sonuç bölümünde Rönesans'tan günümüze kadar değişen sanat ve sergileme anlayışı yorumlanmıştır. Tez kapsamında çağdaş sanatta alternatif sergi mekanları incelenmiş; biyo sanat alanı ve biyo sanat mekanlar üzerine iredeleme yapılmıştır. İlk bölümde kavramsal sanat ve biyo sanatın tarihi ile ilgili giriş yapılıp tezin amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır.İkinci bölümde mekan-sergileme-obje ilişkilerine değinilmiş ve biyo sanatta kullanılan alternatif mekanlar ve sergileme yöntemleri yorumlanmıştır. Üçüncü bölüm kapsamında biyo sanat alanında kullanılan uygulamalar, teknikler, dünyadan ve Türkiye'den biyo sanat örnekleri incelenmiştir. Dördüncü bölüm kapsamında ''Art Made of Science - Microspheres'' ve ''Kristalleşme'' çalışmalarının mekan ile kurduğu ilişki ve üretim tekniği incelenmiştir. Sonuç bölümünde Rönesans'tan günümüze kadar değişen sanat ve sergileme anlayışı yorumlanmıştır. 109

Türkiye'de çağdaş sanat sergilerinde arşivin ve buna bağlı hafızanın kullanımı konusunda kurumların artan yönelimlerine karşın bu sergilerin yapılma neden ve yöntemlerine dair literatürde yeterli bilgi bulunmaması sonucu bu tez ortaya çıkmıştır. Çağdaş sanatta arşivin değişen dinamikleri göz önünde bulundurularak hazırlanan tezde; 1980'li yıllardan itibaren çağdaş sanat ortamında gündeme gelen arşiv malzemeleri ve buna bağlı ortaya çıkan hafıza biçimlerinin çağdaş sanat kurumlarının sergi pratiklerinde kullanım nedenleri ve yöntemlerinin tespit edilmesi ve çağdaş sanat tarihine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, 1980'li yıllardan günümüze kadar çağdaş sanat kurumlarının arşive yönelimlerinin sergi pratiklerinde neden gündeme geldikleri; arşiv malzemelerinden üretilen çalışmaların geçmişi bugüne aktarma biçimleri, bu aktarma biçimlerinden nasıl bilgi ürettikleri, sergileme yöntemi olarak belgeyi kullanım şekilleri, yerellik ve evrensellik ilişkisi içinde incelenmektedir. Tez çalışmasında karma yöntem kullanılmıştır: literatür taraması, doküman analizi ve görüşme. Çalışmanın teorik çerçevesi, arşiv ile çağdaş sanat ilişkisi incelemesinin yanında, Avrupa merkezli L'Internationale organizasyonu üyesi olan çağdaş ve modern sanat kurumları ile yapılan görüşme verilerine dayanmaktadır. Türkiye'de ise çağdaş sanatla ilişkili olarak arşiv malzemelerini birden fazla sergi pratiğinde kullanmış kurumlarla görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca bu sanat kurumlarında, yazılı ve görsel belgelerden oluşan arşivler incelenmiş ve bu arşivlerin düzenli ve destekleyici unsur olarak kullanıldığı sergiler ele alınmıştır. Tez araştırma sonucunda elde edilen veriler çağdaş sanat kurumlarının, arşive yönelik sergi pratiklerinin amaçlarının çeşitliliğini ortaya koymaktadır. Bunlar; sanatçıların arşivle ilişkili pratiklerini ortaya koymak; bilinen, bilinmeyen ya da az bilinen tarihi ortaya koyarak kanonik sanat tarihinin ötesinde yeni veya farklı yorumlarla arşivi görselleştirmek; sergilerin ihtiyaçları doğrultusunda destekleyici unsur sağlamak ve hafıza çalışmalarına olan yönelimler neticesinde kurumun varoluşuna uygun olarak kullanmaktır. Bununla birlikte, arşiv temelli sergilerin yeni kurumsal faaliyetlere ve kanonik sanat tarihi dışında yeni anlatılara zemin hazırladığı tespit edilmiştir. This dissertation has emerged as a result of the lack of sufficient information about the increasing tendency of institutions to the use of archive and memory in contemporary art exhibitions in Turkey with the reasons and methods of making these kinds of exhibitions. The dissertation, which focuses on the ever-increasing tendencies of archive in contemporary art and the shifting dynamics within that domain, aims to study the why and how of these uses in exhibitions of contemporary art institutitons in the contemporary art scene in Turkey since the 1980s and understanding their impact on contemporary art history. From the 1980s to the present, the study maps the various archival tendencies of art institutions and why these tendencies are evoked in exhibition practises, more specifically the then-to-now configuration of works originating from archives: the type of knowledge they produce via this route, how they treat archival documents in the context of exhibition display, and their affinity to locality and universality. The dissertation utilises mixed method, namely, broad scan of relevant literature review, document analysis and interview. The theoretical framework embodies the relationship between archives and contemporary art as well as data derived from interviews with European L'Internationale member contemporary and modern art institutions. Additionally, interviews were conducted with art institutions which have used archive materials in relation to contemporary art in their exhibition practices with more than one in Turkey. Visual and textual archival documents and exhibitions utilising these materials on a periodic and supplementary basis by art institutions also constitute a quintessential part of the study. As a result, research data indicates how various the purposes of contemporary art institutions are to utilise archive from exhibition practices perspective. These aims are to highlight the artist practices related to archive, to introduce new opinions and different interpretation that go beyond the canonical history of art by revealing unknown, lesser-known and well-known history, to supplement exhibitions, and to use in accordance with the existence of the institution as a result of the tendency to memory studies. In addition to this, it has been detected that archive-based exhibitions provide a foundation for new institutional activities and new narratives out of the canonical history of art. 341

Bu araştırmada, Türkiye'de çağdaş sanat bağlamında Uluslararası İstanbul Bienalleri ve küratörlük kavramı üzerinden bir değerlendirme yapılarak, çağdaş sanat, küratör, bienal ve sanatçı kavramları arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Çağdaş sanatın temsili sayılabilecek Uluslararası İstanbul Bienalleri ele alınarak sanat ortamına yansımaları incelenmiştir. Bu kapsamda yapılan araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümü, kendi içerisinde `Çağdaş Sanata Genel Bir Bakış ve Etkileşimleri` ile `Çağdaş Sanatta Sanat Piyasasını Şekillendiren Unsurlar ve Gelişim Evreleri` olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın ikinci bölümü, `Bienaller ve Küratöryel Sistem` ile `Uluslararası Bienaller` olarak iki ayrı başlık altında incelenmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümü, `Uluslararası İstanbul Bienali'nin Tarihsel Gelişimi ve Görseller Üzerinden İçerik Analizi` yapılarak ele alınmıştır. Son olarak dördüncü bölümde ise konu ile ilgili; sanatçı, küratör ve sanat eleştirmenleri ile bir değerlendirme yapılarak incelenmiştir.1850 sonrası değişen sanat fikri ve sanat ortamı hakkında bilgi vererek, bu sürecin getirdiği değişiklikler ve sonrasında oluşan sanat anlayışlarının Türkiye sanat ortamına etkileri, çağdaş sanatla olan ilişkileri üzerinden değerlendirilmiştir. Çağdaş sanatın Türkiye sanat ortamına yansımaları, bienal, küratör ilişkisi içerisinde ele alınarak, ilk olarak 1987 yılında yapılan ve günümüzde hala devam eden Uluslararası İstanbul Bienalleri bağlamında incelenen araştırmada, doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde veriler geniş bir literatür taraması yapılarak, tezler, internet, makale, dergilerden ve kişisel görüşmelerden yararlanarak elde edilmiştir. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesinde, nitel araştırmada kullanılan veri analizi tekniklerinden kuramsal ve betimsel analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar çağdaş sanat ortamında; galeriler, koleksiyonerler, müzayedeler, müzeler ve Uluslararası İstanbul Bienalleri'nin kendilerini sürekli yenileyen bir yapı içerisinde ilerlediğini göstermektedir. Bu süreç küratörlerinde önemli bir güç olarak sanat ortamında yerini aldığını göstermektedir. Bu nedenle, tüm bu unsurlar birbirleri ile sıkı ilişkiler içerisinde Türkiye çağdaş sanat ortamını ve sanat piyasasını etkileyen en önemli faktörlerdir. Anahtar Kelimeler: Çağdaş Sanat, Güncel Sanat, Modern Sanat, Sanatçı, Sanat Piyasası, Galeriler, Müzeler, Bienal, Küratör, Uluslararası Bienaller ve Uluslararası İstanbul Bienalleri. In this research, the relationship between contemporary art, curator, biennial, and artistic concepts is elaborated by evaluating contemporary art with the concept of the job of curators and the International Istanbul Biennial in Turkey. The International Istanbul Biennials, which can be considered as a representative of contemporary art, are examined and their reflections on the art scene are investigated. In this context, the study consists of four parts. The first part of the study consists of two parts, namely `An Overview and Interaction of Contemporary Art` and `Factors shaping the art market in contemporary art and the stages of development`. The second part of the study is examined under two different headings as `Biennials and Curatorial System` and `International Biennials`. The third part of the study titled `Historical Development of The International Istanbul Biennial and Content Analysis through Images` is discussed. Finally, in the fourth chapter related to the subject; an evaluation is made with artists, curators, and art critics.By giving information about the changing idea of art after 1850 and the art scene; the changes and their effects on the art scene in Turkey, brought by this process in the understanding of art, are discussed and evaluated with their relationship with contemporary art. The reflections of contemporary art towards Turkey's art scene, biennials are taken up with its curator relationship, first made in 1987 and currently is utilized on progressing research by means of the context of the International Istanbul Biennial, document analysis method is used. In the research process, the data are obtained by a wide literature review, by using theses, internet, articles, journals, and personal interviews. In the analysis of the data of the research, theoretical and descriptive analysis techniques which are used in qualitative research techniques are used. The research results in the environment of contemporary art shows that galleries, collectors, auctions, museums and International Istanbul Biennials have been progressing in a structure that constantly renews themselves. This process shows that curators have a significant power over the art scene and it has taken its place. Therefore, the most important factors which have been affecting the contemporary art scene and the art market in Turkey are all these elements which have a close relationship with each other.Key Words: Contemporary Art, Current Art, Modern Art, Artist, Art Market, Galleries, Museums, Biennial, Curator, International Biennials and the International Istanbul Biennials. 334

Çağlar boyunca her dönemde var olan sanat, ait olduğu dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. En yalın anlamıyla bir iletişim biçimi olan sanat, aynı zamanda dini tasvir, toplumsal eleştiri, gerçekliğin yorumlanması, güzelliğin betimlenmesi, duyguların ifade edilmesi gibi sayısız farklı amaç içinde kullanılmaktadır. 20. yüzyıl başlarında ortaya çıkan Georges Braque ve Pablo Picasso'nun öncülüğünü yaptığı Kübizm akımıyla birlikte Kolaj tekniği ortaya çıkmıştır. Kolaj tekniği elde bulunan her tür malzemeyi yüzey üzerine yapıştırmayla elde edilir. Asamblaj tekniği ise Marcel Duchamp ve Kurt Schiwitters gibi sanatçıların eserlerinde ortaya çıkan, bir teknik olarak birçok malzemenin bir arada kullanıldığı sanat eserini tanımlamaktadır. Çağdaş sanat akımları ve bunun beraberinde gelen teknikler birçok değişim ve gelişime uğrayarak dünya sanatında yer edinmiştir. Bu gelişim süreci içerisinde bienaller çağdaş sanatın sergileme geleneği olarak ortaya çıkmıştır. Bienallerin gelişim sürecine bakıldığında geçmişten bugüne kadar sayıları hızla artmış ve birtakım değişimler yaşamıştır. Dünyada bilenen bienaller arasında ilki olan Venedik Bienali ve art arda gelen Whitney Bienali, San Paulo Bienali, Documenta Bienali, Sydney Bienali, Lyon Bienali gibi birçok bienaller geçmişten günümüze kadar etkinliklerine devam ettirmektedir. Uluslararası bienaller arasında dünyadaki en hatırı sayılır sanat etkinliklerinden biri olarak bilinen Uluslararası İstanbul Bienali ülkeye ve sanata önemli katkılar sağlamaktadır. Araştırmada bugüne kadar düzenlenen İstanbul Bienalleri içerisinde 14. ve 15. İstanbul Bienali kapsamındaki sergi mekanları ve katılan sanatçıların bildirilmesi ile birlikte kolaj ve asamblaj teknikleri yapan sanatçıların eserleri incelenmiştir. Kolaj ve asamblaj teknikleri, resim sanatının kapsamını genişleterek, sadece resim değil, mimari ve heykel çalışmaları içerisinde de ele alınabilecek yeni sorunsallara konu olmaya devam etmektedir. Resim sanatında artık malzemenin altında yatan kavramın önemli olduğu ve sanata düşüncenin yön verdiğini görmüş ve artık malzemenin yönlendirdiği el becerisine dayalı sanat yapmak yerine düşüncenin sanatı yönlendirdiği hatta tuval resminde bile düşünsel alt yapı arandığı bir dönemde yaşanmaktadır. Kolaj ve asamblaj tekniklerinin tanımı ve Türkiye'de bu teknikleri uygulayan sanatçılar ve eserlerinin analizlerine yer verilmiştir. Resim sanatında artık malzemenin altında yatan kavramın önemli olduğu ve sanata düşüncenin yön verdiği ve artık malzemenin yönlendirdiği el becerisine dayalı sanat yapmak yerine düşüncenin sanatı yönlendirdiği hatta tuval resminde bile düşünsel alt yapı arandığı bir dönemde yaşanmaktadır. Bienal kavramı dünyadaki uluslararası bienaller ve Uluslararası İstanbul bienalinin ülkemize sağladığı katkılara değinilmiştir. Ayrıca araştırmada 14. ve 15. İstanbul bienaline katılan sanatçılardan kolaj ve asamblaj tekniği ile üretilen on beş sanatçının eserlerinin analizine değinilmiştir. Seda Şakir'in eserlerine yer vererek on çalışmasının eser analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonuç bölümünde ise elde edilen bulgular yorumlanmıştır., The art that existed in all periods throughout the ages reflects the characteristics of the period in which it belongs to. Art, which is a form of communication in its simplest sense, is also used in numerous different purposes such as religious depictions, social criticism, interpretation of reality, depiction of beauty, expression of emotions, as well. Along with the Cubism art movement led by Georges Braque and Pablo Picasso, which emerged at the beginning of the 20th century, Collage technique emerged. The collage technique is obtained by pasting all kinds of materials on the surface. Assemblage technique, on the other hand, was emerged in the works of artists such as Marcel Duchamp and Kurt Schiwitters, and as the art term, it refers to a three-dimensional work in which many materials are brought together. Contemporary art movements and the accompanying techniques have gained a place in world art by being undergone many changes and developments. During this development process, biennials emerged as a tradition of exhibiting contemporary art. Looking at the development process of biennials, their numbers have increased rapidly and undergone some changes from the past to the present. Many biennials such as the Venice Biennale, which is the first among the biennials known in the world, and sequential the Whitney Biennial, the San Paulo Biennial, the Documenta Biennale, the Sydney Biennale, and the Lyon Biennale continue their activities from the past to the present. The International Istanbul Biennial, known as one of the most prestigious biennials in the world, provides significant contributions to the country and the art. In this study, the works of artists who performed collage and assemblage techniques were examined along with the presentation of the exhibition venues and the participated artists within the scope of the 14 th and 15 th Istanbul Biennials among the Istanbul Biennials organized until today. General information is given in the first chapter of the study. The aim of the study, its sub-problems, assumptions, limitations and method is explained in the first chapter. In the second chapter, the definition of collage and assemblage techniques, and the analysis of artists who apply these techniques in Turkey and their works are included. In the third chapter of the study, the concept of biennial, international biennials in the world and the contributions of the International Istanbul Biennial to our country were mentioned. Furthermore, in the study, the analysis of the works of the 14 artists which were produced with the collage and assemblage technique by the artists who participated in the 14 th and 15 th Istanbul Biennials was mentioned. In the fourth chapter, with giving coverage to works of Seda Sakir, the artwork analysis of her ten works was made. In the conclusion chapter of the study, on the other hand, the obtained findings were interpreted.

Bu çalışma, kültürel miras kavramının günümüz sanatı pratikleri tarafından gösterilmesi üzerinden tekrar kavramsallaştırılmasını ele alır. Bu doğrultuda çalışma çağdaş miras başlığı ile kültürel mirasın zamanlar-arası, nesiller arası, yaşayan ve ara-mekânlar yaratan bir deneyim olduğu öne sürer. İlk bölümde, günümüzde miras, miras fikrinin sanatsal bakış açısıyla gösterimi ve korunması ile kendini tanımlamasına izin vermenin mümkün olabileceği sonucuna varılarak değerlendirilir. Mirasın hem bir performans hem de deneyim olarak ele alındığı ikinci bölümde, zamanın doğrusal algısı, çağdaşlık kavramına değinilerek eleştirilir. Geçmiş, şimdiki ve gelecekteki hayal gücünün birleştirilmesi, anımsatıcı zaman mühendisliği modeliyle açıklanır. İstanbul özelinde kültürel mirasın gösterimi daha önce miras mekânlarının İstanbul Bienalleri tarafından çağdaş sanat sergisi geçici alanı olarak kullanıldığı bilgisi ile incelenir. Böylece üçüncü bölümde kültürel miras ile çağdaş sanatın gösterimi sergileme metotlarına bir alternatif olarak okunur. Böylelikle sanat galerilerinin, müzelerin ve bienallerin geleneksel sergileme yöntemleri de analiz edilir. Dördüncü bölümde, mekânsal deneyim `Su Ruhu` (2015) ve bir sanat kolektifi olan Oddviz' in uygulamaları ile `Envanter` (2018) sergisinde yer alan işleri tezin inceleme konusu olarak bugün miras gösterimi başlığı altında analiz edilir. Bugün mirasın günümüz sanatının merkezsiz (decentralized), medyalar-arası bakışıyla yeniden kavramsallaştırılabileceği, adapte edilmiş, unutulmuş veya kalıplaşmış olmaktan çıkıp kendini tasvir edebilmesine olanak sağlanabileceği sonucuna ulaşılır. Anahtar Sözcükler: kültürel miras, miras çalışmaları, çağdaşlık, çağdaş sanat, sergi tasarımı, gösterim, deneyim This study is an analysis of the reconceptualization of cultural heritage via its display by contemporary art practices. Through the proposed title the understanding of heritage is reframed as an experience which is intertemporal, inter-generational, and ephemeral, that creates in-between spaces. In the first chapter heritage, today is assessed with a conclusion as to let heritage to define itself can be possible by the artistic ways of looking, displaying and also preserving the idea of heritage. Chapter Two approaches heritage both as a performance and experience while the linear perception of time is criticized by referring to the concept of contemporariness. The merging of the past, present, and future imagination is explained with mnemonic time engineering model. In the scope of Istanbul, displaying heritage have been practiced through the usage of heritage spaces for temporary contemporary art exhibitions mostly by the Istanbul Biennials. In the Chapter Three, displaying heritage and contemporary art in tandem is read as a method for alternating the spaces of exhibitions. Therefore, the conventional exhibiting methods of the art galleries, museums and biennials are also analysed. In Chapter Four, the spatial experience `Water Soul` (2015) and the practices of an art collective Oddviz and their works from the `Inventory` (2018) exhibition are analysed under the concept of displaying heritage today. In the final chapter the study is concluded that heritage today can be reconceptualized by the decentralized, and the multi-media-based gaze of art today, by allowing it to be able to define itself in a way that it cannot be adapted, stereotyped or forgotten.Keywords: cultural heritage, heritage studies, contemporariness, contemporary art, exhibition design, display, experience 71

The aim of this art work report is to document the process of creative change in art after 1980’s and the shifting practices in the period. The report focuses on the time of change in Turkey’s governance with its reflection on art in individualistic and collective creative terms. The selections from the art works of 80’s avant-garde artists, moving away from traditional materials and the concept of artist without studios through these art works are in focus. The effects of this period on the following stage have been mainly on the next artists generation and the founding of initiatives. Artists, without detaching themselves from their studios, yet inserting the conveniences brought by the industry and technology as modes of seeing and processing, now find new and alternative ways in endless possibilities. Through these alternatives, the aim is to document the collective creations of the artists and how their creations are beyond traditional readings and/or material knowledge. This report investigates the creations of Pelesiyer – one of the initiatives that has been founded following the above mentioned changes – which we have founded. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY…………………………………………………………………..i BİLDİRİM……………………………………………………………………………ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI…………………..………iii ETİK BEYAN………………………………………………………..………...………….…iv ÖZET……………………………………………………………………………..…..v ABSTRACT…………………………………………………………………………vi İÇİNDEKİLER…………………………………………………….………….……vii GÖRSELLER DİZİNİ………………………………………………………...……ix 1.BÖLÜM: 80’LER SONRASI TÜRKİYE’DE SANAT ESERİ ÜRETİMİNİN DEĞİŞİMİ……………………………………………………………..…………….…7 1.1. Üretim Biçimi ve Pratiklerinin Değişimi……………………….….……10 2. BÖLÜM: 90 SONRASI SANAT VE İNİSİYATİF OLUŞUMLAR………..…...13 2.1 Sanat Ortamında Ani Bir Dönüşüm……………………….…………….17 2.2. Geleneksel Malzemesiz Üretim Yapan Sanatçılar……………….……..18 2.2.1 Ayşe Erkmen …………………………………………………….18 2.2.2 İsmail Saray ………………………………………………...……20 2.2.3 Nil Yalter ……………………………………………………...…22 2.2.4 Füsun Onur ………………………………………………………24 2.2.5 Canan Beykal …………………………………………………….26 2.3. İnisiyatifler Bağlamında Sanatın Üretim Mekânları………….……….28 3. BÖLÜM: UYGULAMALAR………………………………………………..……50 SONUÇ………..…………………..…………………………..…………………….…57 KAYNAKÇA………………………………………………….……………………….58 EK 1. “Sana Gül Bahçesi Vadetmedim” Sergisi Çalışmaları……………..………..60 EK 2. Turnitin Raporu Bu sanat çalışması raporunda Türkiye’de 80’li yıllar sonrasında sanatta üretim değişiminin nasıl bir süreç izlediği ve bu süreçte değişen pratiklerin dokümantasyonu amaçlanmaktadır. Çalışma raporu, sanat üretiminin Türkiye’de yönetim biçimlerinin değişimi ve bu değişimlerin sanata bireysel ve kolektif üretim anlamında yansıması sürecine odaklanmaktadır. 80’lerin avangard yapıtlarını üreten sanatçıların eserlerinden örnekler, bu örnekler ışığında soylu malzemeden uzaklaşmaları ve atölyesiz sanatçı fikri üzerine yoğunlaşılmaktadır. Bu değişim sürecinin bir sonraki dönemdeki etkileri, özellikle yetişen yeni sanatçı kitlesi ve yeni inisiyatif oluşumlar için önemli rol üstlenecektir. Atölyesinden kopmayan ama üretimi için sanayinin ya da teknolojinin getirdiği kolaylıkları yeni bir görme ya da işleme biçimi olarak kullanan sanatçılar artık sonsuz olanakların içinde yeni ve alternatif yollar bulurlar. Bu alternatifler üzerinden genç sanatçıların kolektif halde üretim yapmasının ve bu üretimlerin geleneksel anlamda okuma ya da malzeme bilgisi dışında olduğu belgelemek istenmektedir. Bu rapor, yukarıda bahsedilen değişimleri takiben kurulan, yazarın kurucuları arasında bulunduğu Pelesiyer’in üretimleri ayrıntılı bir şekilde inceler.

The first field of work of curators who are one of the importantf actors of contemporary art was museums and libraries. Nowadays curators are the people who organise exhibitions. The increase in the number of international –scale exhibitions in the world has caused an increase of curators in the recent years. The social, political and cultural structure brought by globalization and ostmodernism have also manifested themselves in the field of art. With these changes curating became a dynamic process. In this process, the emergence of new artistic approaches, new conceps of display, the increase in criticism of art institutions and unsteady relationship between curators and artists have influenced the shaping of curatorial practices.When we look at the history of art, it can be said that curators took an active role in this process starting from Salon exhibitions to the biennials. However in this wideranging process, curatorial approaches have changed. And especiallywith the emrgence of independed curators, these curatorial approaches have played an active role in every step from concept of exhibition to the selection af artists. The curator, who first appeared in contemporary Turkish art at the beginning of 90s, began to play a more active role with the biennalization process. International İstanbul Biennial with its local and international curators has started a new perspective in Turkish art.In this process curating has been intensively discussed both as a profession and as a curator-artist relationship. In Turkey, especially in the 90s three names professionally curated: Beral Madra, vasıf Kortun, Ali Akay. With the increase of the exhibitions in which the conceptual Works took place within the years of 2000s, new names emerged and the number of curatorial practices increased both in nasational and international exhibitions. ĠÇĠNDEKĠLER KABUL VE ONAY……………………………………………………………. i BĠLDĠRĠM…………………………………………………………………….... ii YAYIMLAMA VE FĠKRĠ MÜLKĠYET HAKLARI BEYANI……………………… iii ETĠK BEYAN……………………………………………………..………..……….. iv ÖZET…………………………………………………………………………. v ABSTRACT…………………………………………………………………. vi ĠÇĠNDEKĠLER…………………………………………………………… …. vii KISALTMALAR DĠZĠNĠ …………………………………………………... xiv GÖRSELLER DĠZĠNĠ …………………………………………………….. xv GĠRĠġ ……………………………………………………………..…………. 1 1.BÖLÜM: KÜRATÖRLÜĞÜN TARĠHĠ ……………………………..… 9 1.1. KAVRAM OLARAK KÜRATÖR VE ETĠMOLOJĠK AÇILIMI 9 1.2. MEDĠCĠ KOLEKSĠYONERLĠĞĠ VE VASARĠ SERGĠLERĠ …. 13 1.3. SALON SERGĠLERĠ VE SERGĠLEME ANLAYIġI ………… 14 1.4. MÜZECĠLĠK BAĞLAMINDA ĠLK KÜRATÖRYAL YAKLAġIMLAR……………………………………………………... 16 1.5. MODERN SERGĠ ANLAYIġI VE KÜRATÖRÜN DĠYALEKTĠK VARLIĞI........................................................................................ 19 1.5.1. Bienal Öncesi Sergiler ve Sergileme Biçimi ........... 19 viii 1.5.2. Küresel Sanat Etkinlikleri: Tarih Sahnesinde Bienal.. 21 1.5.3. Salon Sergilerinden Kopuş ve Alternatif Arayışlar ... 28 1.6. MÜZECĠLĠKTE YENĠ YAKLAġIMLAR VE MÜZE- KÜRATÖR ĠLĠġKĠSĠNDE FARKLI YAPILANMALAR…………………. 32 1.7. 1960’LI YILLARDAN GÜNÜMÜZE KÜRATÖRÜN TARĠHSEL DÖNÜġÜMÜ................................................................... 35 1.7.1. 60’lardan Önce Küratöryal Pratiklerde Önde Gelen İsimler……………………………………………………. 35 1. 7. 1. 1. 1960’lı Yıllar: Yeni Bir Paradigmanın Başlangıcı………………………………………………… 37 1.7.1.2. Bağımsız Küratörün İlk Adımları ………………. 39 1.7.1.3. Diğer Küratöryal Yaklaşımlar………………….. 42 1. 7. 2. Küratöryal Girişimlerde 1970’li Yıllar………….. 46 1. 7. 3. Küratöryal Pratikler Açısından 1980’li Yıllara Bakış 48 1. 7. 4. 1990’lı Yıllarda Küratöryal Pratikler ………….… 50 1. 7. 5. 2000’li Yıllar: Bilgi Çağında Küratör ……..…….. 52 2. BÖLÜM: KÜRATÖRÜN MORFOLOJĠSĠ ………………………….. 57 2. 1. KÜRATÖRÜN EDĠMĠNE ETKEN FAKTÖRLER ………… 57 2.2. KURUMSAL KÜRATÖRÜN YAPILANMASI VE BAĞIMSIZ KÜRATÖRLÜK YAKLAġIMLARI ……………... .. 61 2. 2. 1. Kurumsal Küratörler ……………………………. 61 2. 2. 2. Bağımsız Küratörler …………………………... 62 ix 2. 3. ÇAĞDAġ KÜRATÖRÜN ROLÜ VE ÖNEMĠ …………. 66 2.4. SERGĠ YAPIMCIĞINDA KÜRATÖR-SANATÇI ĠġBĠRLĠĞĠ VE KÜRATÖRLÜK YAPAN SANATÇILAR…….. 70 2.5. KÜRATÖRÜN ENTELLEKTÜEL ALTYAPISI VE KÜRATÖRYAL EĞĠTĠM PROGRAMLARI ………………..... 78 2.6. KÜRATÖRÜN AKADEMĠK ORTAMA VE YAYIN DÜNYASINA KATKISI ……………………………………….. 80 3. BÖLÜM: TÜRKĠYE’DE KÜRATÖRYAL PRATĠKLERE ETKĠ EDEN OLGULAR……………………………………………………………..… 82 3. 1. KÜRESELLEġME SÜRECĠNDE TÜRKĠYE’NĠN GÖRÜNÜMÜ…………………………………. 82 3. 1. 1. 1980’li Yıllarda Türkiye ……………………….. 85 3. 1. 2. 1990’lı Yıllarda Türkiye’de Siyasal, Kültürel ve Toplumsal Paradigmalar ………………….………….. 86 3. 1. 3. Çağdaş Sanat Pratiklerini Etkileyen Faktörler …………………….………………………....… 88 3. 1. 4. Sanat- Yaşam İlişkisinde Gelişen Parametreler ……………………………………………. 89 3. 2. 1980’LERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKĠYE’DE ÇAĞDAġ SANAT ORTAMI…………………………………………. 90 3.2.1. 1980’lerden Günümüze Türkiye’de Galericilik Yaklaşımları ve Müzeler …………………………. 98 4. BÖLÜM: ÇAĞDAġ TÜRK SANATINDA KÜRATÖRLÜK OLGUSU VE KÜRATÖRE BAKIġ ………………………………………………… 100 x 4.1. ÇAĞDAġ TÜRK SANATINDA KÜRATÖR VE KÜRATÖRLÜK ÜZERĠNE GELĠġEN TARTIġMALAR ………….………….…. 100 4.1.1. Küratörün Türkiye’deki Konumu ve Yapılanma Aşaması………………………………..…… 100 4.1.2. Çağdaş Türk Sanat Ortamında Küratörlük Olgusunun İrdelenmesi……………………………………………… 104 4.1.3. 19. Yüzyıl Osmanlı Temsillerinde Sergi Komiserliği …………………………………….……….. 105 4.1.4. Türkiye’de Bienalleşme Süreci ve Küratörlük Olgusunun Yerleşmesi …………………………………………………. 112 4.1.4.1. Uluslararası İstanbul Bienali ve Küratörleri …... 113 4.1.4.2. Türkiye’de Yapılan Anadolu Bienalleri ..………. 125 4.1.4.3. Türkiye’nin Uluslararası Bienallere Katılımı ve Venedik Bienali Üzerinden Bir Açılım ………………… 128 4.1.5. Çağdaş Türk Sanatında Küratörlük Olgusu Üzerine Gelişen Tartışmalar………………………….…………..… 134 4.1.5.1. Sanatçı-Küratör İlişkisi Açısından Gelişen Tartışmalar ………………………………………..… 135 4.1.5.2. Küratörlük Olgusu ve Küratör Kimliği Üzerine Yapılan Tartışmalar ……………………………….......... 138 5. BÖLÜM : ÇAĞDAġ TÜRK SANATINDA ÖNE ÇIKAN KÜRATÖRLER …………………………………………….………….. 140 5. 1. BERAL MADRA VE KÜRATÖRYAL ETKĠNLĠKLERĠ……………………….…………………………. 153 xi 5. 1.1. Beral Madra’nın Kimliği ve Çalışmaları Üzerine Notlar ………………………………………………..…… 153 5.1.2. Beral Madra’nın Galericilik Anlayışı ve Arşiv Geliştirme Fikri………………………………………..…. 154 5.1.3. Sanat Eleştirmeni ve Yazarı Olarak Beral Madra……………………………..……………….. 156 5.1.4. Bir Küratör Olarak Beral Madra’nın Çağdaş Türk Sanat Ortamındaki Varlığı ……………………………… 158 5.1.4.1. Beral Madra’nın Küratöryal Söylemi……………………………………………………. 159 5.1.4.2. Beral Madra’nın Kavrama Bakışı ve Sergilerin Kavramla Buluşması……………………………………… 159 5.1.4.3. Beral Madra’nın Küratörlüğünü Yaptığı Sergiler Üzerinden Genel Bir Değerlendirme …………………… 160 5. 1. 4. 4. Beral Madra’nın Uluslararası Bienal Etkinliklerinde Üstlendiği Küratörlükleri………………………………………………. 160 5.1.4.5. Beral Madra’nın Küratörlüğünü Yaptığı Diğer Sergiler…………………………………….… ……… 171 5.2. BĠR KÜRATÖRÜN PERSPEKTĠFĠ: VASIF KORTUN ..… 177 5.2.1. Küratör’ün Misyonu Üzerine Görüşleri ve Küratöryal Çalışmaları ……………………………………... 177 5.2.2. Yayınlar ve Editöryal Çalışmalar ………………….. 179 5.2.3. Kurumlarla İlişkisi, Yönetsel Yaklaşımı ve Arşiv Oluşturma Süreci ……………………………………..… 181 5.2.3.1. İstanbul Güncel Sanat Projesi ………………… 182 xii 5.2.3.2. Proje 4L Güncel Sanat Müzesi ………………… 182 5.2.3.3. Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi ….…… 183 5.2.3. 4 SALT……………………………………………...... 185 5.2.4. Vasıf Kortun’un Sanatçı Seçimi ve Kavrama Bakış.. 188 5.2.5. Küresel Küratöryal Söylem İçinde Vasıf Kortun’un Yeri ………………………………………………………….. 190 5.2.6. Eleştirel Küratörlükten Pasif Küratörlüğe ……….… 191 5.2.7. Vasıf Kortun’un Yaptığı Sergiler Üzerinden Bir Değerlendirme …………………………………………… 192 5. 3. BĠR KÜRATÖR: ALĠ AKAY ………………………………………… 208 5.3.1. Ali Akay’ın Çağdaş Türk Sanatının Gelişiminde Oynadığı Rol ………………………………………………… 208 5.3.1.1. Yazar Olarak Ali Akay……………………………... 209 5.3.1.2. Ali Akay’ın Küratöryal Çalışmaları ve Düzenlediği Sergiler…………………………………………. 209 5. 3. 1. 3. Bir ‘Yeni Medya Platformu”: Açıkekran …….… 209 5. 3. 1. 4. Ali Akay’ın Sergilerinde Kavram ………….…… 210 5. 3. 1. 5. Ali Akay’ın Küratörlüğünde Sergilere Genel Bir Bakış ……………………………………………………… 210 SONUÇ VEDEĞERLENDĠRME…………………………………………. 214 KAYNAKÇA………………………………………………………………… 220 EK 1. Beral Madra’nın Küratörlüğünü Yaptığı Sergilerin Kronolojik Dizini …………………………………………………………………..… 277 xiii EK 2. Vasıf Kortun’un Küratörlüğünü Yaptığı Sergilerin Kronolojik Dizini ……………………………………………………………………… 302 EK 3. Ali Akay’ın Küratörlüğünü Yaptığı Sergilerin Kronolojik Dizini………………………………………………………………………. 305 Ek 4. Katalog: 1900-2015 Yılları arasında Türk Küratörlerin Organize Ettikleri Sergilerin Kronolojik Dizini ……………………… 317 Ek 5. Doktora Tez ÇalıĢması Orjinallik Raporu ……………………. 409 Ek 6. Tez ÇalıĢması Etik Kurul Ġzin Muafiyeti Formu …………………. 410 Çağdaş sanatın önemli aktörlerinden biri olan küratörün ilk çalışma alanı i müze ve kütüphanelerdir. Günümüzde ise küratörler sergi düzenleyen kişiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle son yıllarda dünyada uluslararası ölçekli sergilerin sayısındaki artış küratörlüğün yaygınlaşmasına neden olmuştur. Küreselleşme ve postmodernizmin getirdiği toplumsal, siyasal ve kültürel yapılanmalar, sanat alanında da kendini göstermiştir. Bu yapılanmaların ardından küratörlük daha görünen bir meslek haline gelmiştir. Bu süreçte, yeni sanatsal yaklaşımların ortaya çıkması, yeni sergileme anlayışları, sanat kurumları eleştirilerindeki artış, sanatçı ve küratör arasındaki inişli çıkışlı ilişkiler küratöryal pratiklerin biçimlenmesinde etkili olmuştur. Sanat tarihine baktığımızda, Salon Sergileri’nden bienallere kadar gelişen süreçte küratör etkin bir rol almıştır. Ancak, bu geniş soluklu süreçte, küratörlük yaklaşımları değişiklik göstermiş ve özellikle bağımsız küratörün ortaya çıkmasıyla bu küratöryal yaklaşımlar, sergileme anlayışından, sanatçı seçimine kadar her adımda etkin bir rol oynamıştır. Çağdaş Türk sanatında ilk kez 90’lı yılların başında ortaya çıkan küratör, bienalleşme süreci ile daha etkin bir rol oynamaya başlamıştır. Özellikle İstanbul Bienali, yerli ve yabancı küratörleri Türk sanatında yeni bir süreç başlamıştır. Bu süreçte, küratörlük, hem bir meslek olarak hem de küratör-sanatçı ilişkileri açısından yoğun olarak tartışılmıştır. Türkiye’de özellikle 90’lı yıllarda profesyonel anlamda küratörlük yapan üç isim öne çıkarılmıştır: Beral Madra, Vasıf Kortun ve Ali Akay. 2000’li yıllarla birlikte kavramsal yapıtların yer aldığı sergilerin artışıyla, yeni isimler ortaya çıkmış ve ulusal ve uluslararası sergilerde küratöryal pratiklerin sayısı artmıştır.

Çağdaş sanat ve galerileri özellikle İstanbul'un olmak üzere Türk kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır. Sanatın yarattığı üçüncü mekanlar, kültürlerarası ilişkiler için gereken ortamı sağlamaktadır. Üçüncü mekan, farklı insanların birbiriyle ilişki ve etkileşimlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Aynı kültürel özelliklere sahip tek bir grubun oluşturduğu alandan farklıdır. Bu çalışma, İstanbul galerilerinde çalışan yaratıcı beyinlerin Üçüncü Mekânı nasıl oluşturduğunu sorgulamaktadır. Araştırma, Gömülü Teori yöntemiyle sürdürülmüştür. Bu yöntem, üçüncü mekan kavramını genişleterek kuram haline dönüştürmektedir. Verileri toplamak için, İstanbul'un çağdaş sanat sahnesinin dokuz aktörü ile dokuz röportaj gerçekleştirilmiştir. İlk röportajdan itibaren tekrarlanan analizler yapılarak farklı kıdem ve görevdeki kişilerle kartopu örnekleme tekniğinde görüşülmüştür. Bu yaklaşımla, Üçüncü Mekanın ağ yapısı belirginleştirilmiştir. Oluşturulan teorik model, mekansal yeniden yapılanmaları ve sanattaki etkilerini açıklayabilmektedir. Bu teorik sonucu izleyen pratik sonuç da, belirginleşen ağ bağlantısının kültürlerarası yetkinlik ve öğrenmeyi anlama açısından öncelikli ilgi alanı olmasıdır. Çağdaş sanat; değerlerin, fikirlerin ve imgelerin akması suretiyle çalışmaktadır. İlerleyen araştırmalar, İstanbul'dan farklı şehir ve bölgelerde gerçekleştirilerek, sonuçlar birbiriyle ilişkilendirilebilecektir. Contemporary art and their corresponding places, the galleries, are an integral part of Turkish culture in general and Istanbul's in particular. Art is acting to ignite Third Spaces, that are forming an important hub for intercultural connections. The Third Space is the synthesis that results from different people interacting with each other. It is distinct from the spaces containing the respective culture of just one party. Out of this context this work questions how the Creative Milieu of contemporary art is imagining the Third Space of working in the galleries of Istanbul. Grounded Theory as a method is used to give way for a theory to emerge that extends the notion of the Third Space. To gather the data nine interviews with nine actors of Istanbul's contemporary art scene were conducted. Who to interview was decided iteratively through constructing roles out of the already analysed interviews, and then progressing through a snowball pattern to reach full theoretical sampling. Through that approach the network structure of the Third Space became apparent as the fundamental infrastructure of the Third Space. This theoretical model is able to explain spatial reconfigurations as well as changes in the art itself. A practical implication that follows this theoretical result is that the network connection are of primary interest for an understanding of intercultural competence and learning. Contemporary art is working through the flow of values, ideas and images. Further research could make the results even more so relevant by comparing differentcities and regions to Istanbul. 144

Küratör kavramı, Latince curare (to care)'den türemiş olup korumak, özen göstermek, ilgilenmek şeklinde tarif edilebilir. Küratörlüğün ortaya çıkışı müzeciliğin gelişimiyle birlikte olduğundan, sanat kurumlarının dönüşüp değişmesine bağlı olarak küratörün yetki ve sorumlulukları farklılaşmıştır. Önceleri bir kuruma bağlı olarak çalışan küratöre 1960'ların sonlarından itibaren bağımsız çalışan küratörler de eklenmiş, küratörlük mesleğinde sergi düzenleme gibi geleneksel çalışma prensiplerini aşan bir sürece doğru gidişat başlamıştır. Günümüzde sanat yapıtlarının sergilenmesindeki en etkin aktörler arasında yer alan küratörlük kurumu ile sergileme politikalarındaki dönüşümlerin Batı'da olduğu gibi Türkiye'de de tarihsel olarak devlet himayesiyle yakından ilişkili olduğu söylenebilir.Bu çalışmada eleme, biriktirme, sanat kurumlarının sergileme ve koleksiyon geliştirme politikalarını etkileme gibi alanlarda söz sahibi olan küratörlük kurumunun dönüşen işlevleri, Türkiye'de meslek olma süreci, bu mesleğe yöneltilen eleştiriler sanat piyasasının gelişimiyle birlikte ve Beral Madra örneği üzerinden ele alınmıştır. Türkiye'nin ilk kuşak küratörleri arasında yer alan Beral Madra, 1980'lerin başından itibaren özel ve kamu kurumlarıyla işbirliği içerisinde, ulusal ve uluslararası düzeyde birçok sanat kurumunda sergiler düzenlemiş; bienal gibi büyük sanat etkinliklerinde küratörlük yapmıştır. Küratörlük yapmaya başladığı ilk dönemden günümüze kadar, küratörlüğü tam zamanlı bir meslek olarak icra eden Madra'nın, hem Türkiye küratörlük tarihi içinde hem de '80'lerden sonraki diğer küratör kuşakları için önemli bir aktör olduğu söylenebilir. Bu tez çalışması, Madra'nın, küratöryal pratiklerini dönemselleştirme girişiminin yanı sıra Türkiye'deki küratörlük çalışmalarının gelişim sürecine de bir giriş yapmayı amaçlamaktadır. The term `curator`, coming from `curare` (to care) in Latin etymologically can be defined as protecting, taking care of or concerning about something. The beginning of curatorship and the development of museology historically overlapped and the curator's power and responsabilities have been differentiated in relation to the transformation of art institutions. Intially the curators were employed by art institutions but since end of 1960s, some curators began to work `independently` and the profession of curatorship have gone beyond traditional working principles like exhibition organisations. It can be stated that the historical development of the institution of curatorship and exhibition policies -today's most influential actors in artwork exhibitions- have always been closely related to state protection mechanisms in Turkey as it was the case in the West. In this work; changing functions of the curatorship institution -like eliminating, collecting, making an impact on art institutions' exhibition and collection policies- have been historically investigated. This institution's professionalisation in Turkish context in relation to the development of art market and the critical discussions about it have all been studied in the light of the analysis of Beral Madra's curatorial practices.Beral Madra who has been a member of the first generation of curators in Turkey managed national and international exhibitions, collaborated with public or private institutions and worked as a curator in large scale artistic activities like biennials since the beginning of 1980's. It can be stated that Madra always working as a full-time curator until today has been an important actor for the history of curatorship and the curator generations after 1980's in Turkey. In this context, this work's primary goal can be stated as making an introduction to curatorial studies in Turkey with an attempt to historicize Madra's curatorial practices. 195

56. Venedik Bienali ile post-sömürgeci yaklaşımda, Walter Benjamin'i ve tarihselcilik hakkındaki düşüncelerini, Marx felsefesi ışığında tartışmaya açan küratör Okwui Enwezor, bienal kavramı ve çağdaş sanat ile ilişkisi bakımından bir mihenk taşı niteliğindedir. Eserinin günümüz sanat dünyasını şekillendiren sıcak gündemin tam kalbinde yer alması bakımından büyük tartışmalar yaratmış olması da şaşırtıcı değildir. Açtığı bu kamusal tartışma alanında uluslar ötesi kimliğe sahip sanatçı ve küratörler eşliğinde adeta akademik bir kuruma dönüşen Bienal, bilgi üretimine dönük bir fabrika niteliğindedir. Bu yeni sanatsal bilgi formunu, geçmişin şimdiki zamanda varolan karşılığı üzerinden sorgulayan; çetrefilli düzeneklerle tuzağa düşüren, ilişkisel yöntemlerle dokuyarak, sinir ağlarına nüfuz eden bir virüs gibi, yayılmacı özelliklerle donatan ve `Dünyanın Tüm Gelecekleri`ne karşı meydan okuyan bir ustalıkta vermektedir. Tarih Meleği personifikasyonunda küratör, tüm yaşanan felaketlerin sorumluluğunu cesurca üstlenir ve bize, onaramadığı geçmişin tüm gerçekliği ile her açıdan büyük bir analitik portresini sunar; pedagojik yöntemlerle, geleceğin tüm olasılıklarına karşı, her an hafızada canlanabilmesine olanak verecek bir sorumluluk düzeyinde, geçmişin tükenmez kaynağına açık olmayı öğütler.Bienallerin, çağın sosyo-ekonomik ve politik değişimlerinden adeta borsa gibi etkilenerek dönüşen yapısı, yol açtığı alanlar ve olanaklar ile çok yönlü etkileşimleri, sanatın diğer alanlarından ayrı düşünülemez niteliktedir. Modern dönemin içinden doğan bu kurum, dönemin düşünüş tarzında zaman zaman belirleyici roldedir. Venedik Bienali de alanında bir ilk olması dolayısıyla günümüze kadar tamamen değişen ya da hep aynı kalan öğeleri ile bir marka değeri taşımaktadır. Geçmişten bugüne sayısız esere ev sahipliği yapmış olan bu anlatı mekânı, kurgusallığı bir ütopyadan alarak gerçeğin merkezine konuşlar. With the 56th Bienalle, Okwui Enwezor has become a milestone in the biennial concept and its relationship with the contemporary art, igniting a discussion about Walter Benjamin and his historical materialist ideas in the context of Marxist philosophy, in a post-colonial approach. It is not surprising that his work situated at the core of the contemporary artworld being altered by the urgent agenda has caused a series of ironclad arguements. The Biennale transformed under his new public space of debate that he created for this edition has become an academic institution with the help of the international artists and curators, gaining a position as a factory of knowledge production. He has given this new form of artistic knowledge by questioning the impact of the past on the present, setting us up with complicated entrapments, weaving it with a relational process as a virus penetrating into the nervous system with all its contagious power, with an ingenuity in challenging `All the World's Futures`. As a personification of the Angel of History, the curator assumes all the calamity by giving us a portrait of the past he had failed to restore. He advises us to be always aware of the relentless roots of the past in a state of responsibility keen to all the possibilities of future by using pedagogical methods.Its relationship with the positions and fields of its own creation and evolving under the contemporary socio-economic and political changes are the very characteristics of the biennials that cannot be seperated from the other practices of art. Born into the modern era, they played a crucial role in designating the fashion of thought of the period from time to time. The Venice Biennale therefore is a brand for it is the very first biennial that has survived to this day with all its traditional and transmuted elements. This narrative space which brings the theoretical detached from a utopia and puts it into the center of the truth itself, has been a home to the numerous works of art. 152

Although it is not known when exactly they were first started to be held; fairs, which had been existed for long years in both western and eastern cultures for economic, social and cultural reasons, appear in today’s researches with their only economical aspects. Thus; studies examined through folkloric methods, in which fairs knows as “Open Performance Places” where folkloric narrations and minstrel traditions are performed, are scarcely any. Fairs not only boost economy of the region where they are held but also become centers responding to the social and psychological needs of people. As organizations providing people to relive the tiredness of the year and social exhaustion; fairs, where people from almost all ages could find a social activity for himself, are the time periods that participants and visitors wait excitedly. Fairs which people from almost any social class can easily attend, share the same atmosphere and which have a direct influence on the civilization process of the people called middle class are the places of fascination, longing and nostalgia where the long-awaited and sunk into oblivion cultural values are remembered. In this study, on the basis of what fairs are; historic process, economic, social, political and cultural functions are to be evaluated through folkloric methods. Furthermore, the current conditions are going to be evaluated categorizing the current set up fairs in Turkey into regions. In a sense, Çankırı fairs have scrutinized from different perspectives in our study that has the characteristics of annotated bibliography of the studies related to the fairs. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY ........................................................................................... i BİLDİRİM ........................................................................................................ ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI .............................. iii ETİK BEYAN ................................................................................................. iv TEŞEKKÜR .................................................................................................... v ÖZET ............................................................................................................ vii ABSTRACT ................................................................................................. viii İÇİNDEKİLER ................................................................................................ ix TABLOLAR ................................................................................................ xvi GRAFİKLER .............................................................................................. xvii HARİTALAR ............................................................................................. xviii RESİMLER ................................................................................................. xix KISALTMALAR .......................................................................................... xxii ÖNSÖZ ..................................................................................................... xxiii GİRİŞ .............................................................................................................. 1 Çalışmanın Konusu ve Amacı ......................................................................... 1 Çalışmanın Kapsamı ve Yöntemi .................................................................... 2 Konuyla İlgili Çalışmalar .................................................................................. 5 1. BÖLÜM: PANAYIR .................................................................................. 25 1.1. Muhtelif Kaynaklarda Panayır Tanımları .................................. 25 1.2. Panayırların Tarihi ..................................................................... 33 x 1.3. Panayır İle Sergi, Fuar, Festival, Karnaval ve Pazar Arasındaki Farklar ve İlişkiler ..................................................................... 38 1.3.1. Sergi .............................................................................. 38 1.3.2. Fuar ............................................................................... 40 1.3.3. Festival .......................................................................... 42 1.3.4. Karnaval ......................................................................... 43 1.3.5. Pazar ............................................................................. 43 1.4. Panayırların Adlandırılması ...................................................... 44 1.5. Panayırların Zamanı ve Süresi ................................................. 47 1.6. Panayır Mekânları ...................................................................... 50 1.6.1. Panayırların Organizasyon Yapısı ve Mekânı ................ 50 1.6.2. Panayır Mekânlarının Hukuki Statüsü ............................ 54 1.7. Panayırların İmarı ve Giderlerinin Karşılanması ..................... 56 1.8. Panayırların ve Panayır Ticaretinin Hukuki Statütüsü ............ 64 1.9. Panayırlarda Yer Alan Emtia Çeşitliliği .................................... 67 1.10. Panayırların Güvenliği ............................................................. 69 1.11. Panayırlar ve Eğlence ............................................................ 72 1.12. Panayır – Edebiyat İlişkisi ....................................................... 79 1.13. Âşık Fasılları ............................................................................ 82 1.14. Geleneksel Tiyatro ................................................................... 83 1.14.1. Meddah ........................................................................ 83 1.14.2. Çadır Tiyatrosu ............................................................ 84 1.14.3. Kukla Gösterileri........................................................... 85 1.15. Halk Müziği ve Halk Dansları .................................................. 86 1.16. Mutfak Kültürü ......................................................................... 87 1.17. Halk Sporları ............................................................................ 89 xi 1.18. Dil ve İletişim ........................................................................... 90 1.19. Geçiş Dönemleri – Evlilik ........................................................ 98 1.20. Giyim – Kuşam – Süslenme .................................................. 100 1.21. Oyun ....................................................................................... 100 2. BÖLÜM: TÜRKİYE’DE ORGANİZE EDİLEN PANAYIRLAR................. 101 2.1. Ege Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar ........................ 103 2.2. Marmara Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar ................ 116 2.3. Karadeniz Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar .............. 143 2.4. Doğu Anadolu Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar ...... 158 2.5. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar160 2.6. Akdeniz Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar ................. 160 2.7. İç Anadolu Bölgesi’nde Organize Edilen Panayırlar ............. 162 3. BÖLÜM: ÇANKIRI PANAYIRLARI ........................................................ 174 3.1. Çankırı’nın Fiziki ve Tarihî Dokusu ........................................ 174 3.1.1. Fiziki Çevre .................................................................. 175 3.1.2. Tarihî, Sosyal ve Kültürel Çevre................................... 189 3.1.3. İdari Taksimat .............................................................. 224 3.2. Çankırı Panayırı ....................................................................... 229 3.2.1. Adlandırma .................................................................. 232 3.2.2. Zaman – Süreç ............................................................ 232 3.2.3. Mekân .......................................................................... 233 3.3. Çankırı Panayırı Etrafında Oluşan Kültürel Doku ................. 233 3.3.1. Eğlence ........................................................................ 234 3.3.2. Halk Mutfağı ................................................................. 238 xii 3.3.3. Ticaret ve Emtia Çeşitliliği ............................................ 240 3.3.4. Dil ve Edebiyat ............................................................. 242 3.4. Çerkeş İlçesi ............................................................................ 244 3.4.1. Çerkeş Hakkında Genel Bilgiler ................................... 244 3.4.2. Fiziki ve Coğrafi Çevre ................................................. 246 3.4.3. Tarihî, Sosyal ve Kültürel Çevre................................... 247 3.5. Çerkeş Panayırı ....................................................................... 249 3.5.1. Adlandırma .................................................................. 249 3.5.2. Zaman – Süreç ............................................................ 249 3.5.3. Mekânı ve İmarı ........................................................... 250 4. BÖLÜM: ÇANKIRI-YAPRAKLI PANAYIRI ............................................ 252 4.1. Bağlamsal Çözümleme ........................................................... 252 4.1.1. Yapraklı Hakkında Genel Bilgiler ................................. 252 4.1.2. Fiziki ve Coğrafi Çevre ................................................. 253 4.1.3. Tarihî, Sosyal ve Kültürel Çevre................................... 255 4.2. Yapısal Çözümleme ................................................................. 257 4.2.1. Adlandırma .................................................................. 258 4.2.2. Zaman – Süreç ............................................................ 259 4.2.3. Mekânı ve İmarı ........................................................... 259 4.2.4. Ticaret ve Emtia Çeşitliliği ............................................ 261 4.2.5. Güvenlik ....................................................................... 265 4.2.6. Eğlence ve Kültürel Boyutu .......................................... 268 4.2.7. Dil ve Edebiyat ............................................................. 269 4.2.8. Geleneksel Mutfak Kültürü ........................................... 279 xiii 4.3. İşlevsel Çözümleme ................................................................ 281 4.3.1. Ekonomik İşlevler ......................................................... 281 4.3.2. Siyasi ve Hukuki İşlevler .............................................. 288 4.3.3. Sosyal ve Psikolojik İşlevler ......................................... 291 4.3.4. Kültürel İşlevler ............................................................ 293 SONUÇ ...................................................................................................... 296 KAYNAKÇA ............................................................................................... 300 EKLER ........................................................................................................ 317 EK 1. İzmir Koyun Keçi Panayırına Ait Afiş ........................................... 317 EK 2. Dursunbey Yağlı Güreşleri ve Emtia Panayırına Ait Afiş ............ 318 EK 3. Kocaeli Sancağına Bağlı Adapazarı’nda Kurulan Pazarın (Panayırın) Cumartesi Gününe Alınmasına Dair Emrin Kaydı ..... 319 EK 4. Tokat Kazası’nda Kurulan Panayırın Ne Zaman ve Ne Kadar Süreyle Kurulacağına Dair Emrin Kaydı ...................... 319 EK 5. Türkiye’de Açılacak Beynelmilel Panayır ve Sergilerin Vergi ve Resimlerden Muafiyetine Dair Kanun Değişikliği ......... 320 EK 6. Yapraklı Panayırından Elde Edilen Gelirlerle Memurların Ücretlerinin Karşılandığını Gösteren Belge ................................. 321 EK 7. İzmir Uluslararası Panayırına Katılacak Yabancı Tüccarlara Pasaport ve Ücret Düzenlemesi .................................................... 322 EK 8. Duyuruların Tellal İle İlanına Dair Emir Yazısı .............................. 323 EK 9. Uluslararası Panayırlara Görevlendirme Yazısı ............................ 324 EK 10. Balıkesir Panayırına Muhtelif Yerlerden Emtia Sevkini Gösteren Belge ................................................................ 325 xiv EK 11. Kengiri'de Her Sene Olduğu Gibi Bu Sene de Kurulacak Panayırda Gereken Emniyetin Sağlanmış Olmasından Memnun Kalındığı ........................................................................ 326 EK 12. Seferihisar Panayırı Davetiyesi .................................................... 327 EK 13. Trakya Umumi Müfettişliği Bölgesinde Kurulan Panayır ve Sergiler ....................................................................... 328 EK 14. Kepsut Panayırı ............................................................................. 329 EK 15. Balıkesir Panayırı .......................................................................... 329 EK 16. Tekirdağ Panayırı .......................................................................... 330 EK 17. Tokat (Zile) Panayırı’na Dair Arşiv Belgesi ................................. 330 EK 18. Geleneksel Kargı Panayırı Afişi ................................................... 331 EK 19. Zile Kazası’nda Panayır Esnasında Zuhur Eden Hastalığın Kolera vb. Tehlikeli Hastalıklardan Olmadığını Gösteren Arşiv Belgesi ................................................................................ 332 EK 20. Çankırı ve Yapraklı Panayırının Emniyet İçinde Sona Erdiği ve Padişahın Yâd Edilmesi ............................................... 333 EK 21. Çankırı ve Yapraklı Panayırının Açılış Tarihleri .......................... 334 EK 22. Destan Metni .................................................................................. 335 EK 23. Çerkeş Çayır Panayırı ................................................................... 336 EK 24. Çerkeş Sultan Murad Cami Dükkânların Panayır İçin Kiraya Verilmesi ...................................................... 337 EK 25. Sultan Murad Vakfı’ndan Panayıra İcara Verilen Dükkânların Kira Bedelleri .................................... 338 EK 26. Çankırı Sabık Kaymakamı Mehmed Efendi'nin Yapraklı Panayırında İnşa Ettirmiş Olduğu Dükkânların Kereste ve Diğer Masrafları Hakkında ........................................................... 339 xv EK 27. Orijinallik Raporu .......................................................................... 374 EK 28. Etik Kurul İzni ................................................................................ 375 İlk olarak ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmese de, gerek Doğu gerekse Batı kültüründe ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda uzun yıllar var olan panayırlar, günümüz araştırmalarında daha çok ekonomik boyutuyla yer almıştır. Nitekim halk anlatılarının ve âşıklık geleneğinin icra edildiği, “Açık İcra Ortamları” olarak değerlendirilen panayırların, Halkbilimsel bir incelemeye tabi tutulduğu çalışmalar yok denecek kadar azdır. Panayırlar, kuruldukları bölgelerin sadece ekonomik yönden canlanmasını sağlamakla kalmamış, insanların sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarına da cevap veren merkezler halini almıştır. Hemen her yaştan insanın kendine göre bir sosyal alan bulabileceği panayırlar, insanların senenin yorgunluğunu ve sosyal yıpranmayı üzerinden atmasına imkân sağlayan organizasyonlar olarak, katılımcıların ve ziyaretçilerin büyük bir heyecanla beklediği zaman dilimleridir. Hemen her sınıftan insanın rahatlıkla katılabildiği ve aynı ortamı paylaştığı panayırlar, özellikle orta sınıf denilen kesimin medenileşme sürecine doğrudan etki eden, kimi zaman unutulmaya yüz tutan ya da özlem duyulan kültürel değerlerin hatırlandığı büyülenme, özlem ve nostalji mekânlarıdır. Bu çalışmada; panayırların ne olduğundan hareketle, tarihî süreç, ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel işlevler Halkbilimsel bir incelemeye tabi tutularak değerlendirilecektir. Ayrıca hâlihazırda Türkiye’de kurulan panayırlar bölgelere göre tasnif edilerek mevcut durum hakkında değerlendirmeler yapılacaktır. Bir bakıma panayırlarla ilgili çalışmaların açıklamalı bibliyografisi niteliğinde olan çalışmamızda Çankırı panayırları ayrıntılı olarak, farklı açılardan incelenmiştir.

Küreselleşmenin Türk kültür sanat hayatına etkileri ve bugün hala sanat ortamımızda çokça tartışılan yerellik/evrensellik meselesi, neredeyse Tanzimat'la başlamıştır. Ancak Sovyet Rusya'nın dağılması ve özellikle 1990'lı yıllardan itibaren telekomünikasyon alanında yaşanan teknolojik gelişmeler, küreselleşme sürecini hızlandırmış, siyasi, ekonomik ve kültürel sonuçları, tüm dünyada olduğu kadar Türkiye'de de toplumsal yaşamı etkilemiştir. Yenileşme hareketleriyle başlayan ve nihayetinde Cumhuriyetle modern görünümüne kavuşan Türk sanatı, Batı'nın yayılmacı politikaları ve kültürel hegemonyasına karşı 1950'lere kadar mesafeyi korumuşsa da, 2. dünya savaşı sonrası oluşan yenidünya düzeni karşısında fazla direnemedi. Yaşanan siyasi ekonomik ve toplumsal değişimler, Türk kültür sanat ortamını da aynı oranda etkiledi. Bugünde, özellikle Uluslararası İstanbul Bienallerinde, küreselleşmenin sıklıkla altının çizildiğini; ulus bütünlüğünü sınayacak, çok kültürlülük, sınırların aşılması ve azınlık hakları gibi konuların ele alındığını; kadın, cinsel tercihler, bireysel hak ve özgürlükler, gibi konularla da toplumun kültürel yapısının, geleneklerinin masaya yatırıldığını görüyoruz. Bu araştırmada, küreselleşmenin Türk sanatına olan etkileri ve kültürel sonuçları incelenmiştir. Öncelikle küreselleşme olgusu ele alınmış, uluslararası sanat ortamını Türk sanat ortamına taşıyan etkinlikler olduğu için Bienallerin içeriği ve işlevi ile küratörlük kurumu gibi konular veriler doğrultusunda tartışmaya açılmış ve yorumlanmıştır. Çalışmanın odağında, tartışmaların yoğunlaştığı 2001-2013 yılları arasında gerçekleştirilen Uluslararası İstanbul Bienalleri yer almaktadır.Anahtar Kelimeler : Küreselleşme, Türk Sanatı, Uluslararası İstanbul Bienalleri. The effects of globalization on the Turkish arts and culture scene and the 'local versus global' debate continuing today almost dates back to Tanzimat. The dissolution of the Soviet Union and technological advances in telecommunications after 1990's speeded the globalization process. The political, economic and cultural consequences of these developments have affected the Turkish public life along with the rest of the world. The innovation in Turkish arts that settled into its modern shape after the foundation of the Turkish Republic has managed to protect itself from the expansionary policies and hegemony of western culture up until the 1950s. However, it could not resist to the new world order after the Second World War and has been affected by the political, economic and cultural changes. Today, especially in biennials in Istanbul, we see an emphasis on globalization; come across frequent discussions around questioning national integrity, multi-culturalism, breaking boundaries and minority rights as well as scrutinizing traditional cultural values about women, sexual preferences, personal rights and freedoms, etc. This research paper investigated the effects of globalization on Turkish arts and the cultural results. Firstly, the concept of globalization was examined; then was followed by discussions and comments around subjects such as content and function of Biennials, as they bring together the international art scene with the Turkish scene, and the concept of curatorship in line with data. The focus of study is located in the Internatinal İstanbul Bienals concentrates of the debates that take place between the years 2001-2003.Key Words :Globalization, The Turkish Arts, International İstanbul Bienals 126

Bu çalışmanın amacı, yaşayan Türkiye'li sanatçıların yurt dışındaki bienal ve fuar katılımlarını analiz etmek ve bu sanat etkinliklerine en çok katılım gösteren sanatçıları tespit etmektir. En çok katılım gösteren sanatçıların başarılı olmalarında yurt dışı bağlantılarının etkisine bakılmıştır. Sanatçıların yurt dışı bağlantıları; eğitim, yaşanılan ülke, yurt dışı sergileri, ödül ve misafir sanatçı programları üzerinden değerlendirilmiştir. Günümüze kadarki yurt dışı bienal ve fuar katılımlarının analiz edildiği çalışmada, yıllara oranla katılım sıklığı değerlendirilmiştir. Sanatçı katılımlarının coğrafi açıdan küresel dağılımı incelenmiştir. Yapılan çalışmada Türk galerilerinin de yurt dışı fuar aktivitelerine bakılmıştır. Çalışma da nicel araştırma metotu kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Çağdaş Türkiye'li sanatçılar, sanat fuarları, bienaller, sanat galerileri In this research, the participation of Turkish artists in internationally acknowledged fairs and biennales have been analyzed and determined Turkish artists who outshined others in these events. By collecting information about outshined Turkish artists' attendance in these fairs and biennales, a study have been researched on the effects of international networks. With respect to this criteria, the characteristics of those artists who presented the most attendance in these featured events have been analyzed in accordance with their educational background, residential status, awards/grants, and artist residency attendance. Art fairs and biennials were elaborated with the attendance frequency of year by year. Global distribution were examined in terms of geographical spreading. In this research, the role of Turkish art galleries' in the market was also demonstrated regarding to attendance of art fairs. In this study quantitive research methods was used.Key Words: Contemporary Turkish artists, art fairs, biennials, art galleries 112

ÇETİN, İlayda. Understanding The Context Of Contemporary Exhibitions Over The Buildings Which Are Converted Into Exhibition Areas Due To Their Function Loss, Master Thesis, Ankara, 2015. In todays world, many historic buildings have lost their function and purpose of construction in time; hence, they have been rehabilitated to serve a different purpose. Refunctioning the buildings which lost its’ function, are essential not only just to maintain their lives, also to protect our historic qualifications and to preserve our cultural heritages with architectural values of these structures. Today, historic buildings such as railway station , monasteries , caravanserai etc.. can rarely sustain their primary function, so that; these buildings are used in different purposes after re- functioned. Exhibiting is generally seen as communication tool and a way for individuals can communicate with in the environment; therefore historic buildings are usually refuncined as exhibition halls to protect the buildings and to keep the history alive. What is essential is; refunctioning the building by carrying the old structure, traditional location, composition, balance and the connection with the environment. The basis of the idea for that study is the necessity for refunctioning the historic buildings which formerly used for different functions and presently formed into exhibition areas, to make them more sustainable and livable. There is four main parts; in the first part it is focused on notions of display and expositional concepts. In the second part; the main features of exhibition spaces are described along with their development and also their sustainabilities are described along with its benefits. In the third part; some examples of exhibition spaces which are transformed are examied with 4 examples from Turkey and other countries to made the study of adaptive reuse vi concept more understandable. In the fourth chapter which is the conclusion; the informations that are obtained from the accordance of the investigations and studies from the previous chapters are included. Key Words Exhibition, Exhibition Design, Exhibition Systems, Re-functioning, Sustainability ÖZET ÇETİN, İlayda. Sergi Mekânlarına Dönüştürülen, İşlevini Yitirmiş Olan Yapıların Çağdaş Sergileme Anlayışı Kapsamında İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015. Günümüzde çoğu tarihi yapı işlevini yitirmiş ve yapılış amacının dışında, farklı bir amaca hizmet etmek için rehabilite edilmiştir. İşlevini yitirmiş olan yapıları yeniden işlevlendirmek, onları sadece korumak değil, bu yapıların ömürlerini devam ettirmek; tarihsel niteliklerimize sahip çıkmak ve mimari değerleriyle kültürel miraslarımızı korumamız açısından oldukça önemlidir. Günümüzde tren garı, manastır, kervansaray gibi tarihi binalar asıl işlevlerini nadiren sürdürebildikleri için, bu binalar yeniden işlevlendirilip farklı amaçlarda kullanılmaktadır. Sergileme; teknolojinin bize sunduğu bir iletişim aracı olduğundan ve bireylerin birbirleriyle iletişim kurduğu ortamlar olarak görüldüğü için genelde tarihi yapıyı korumak ve canlı tutmak amacıyla bu yapılar sergileme alanlarına dönüştürülmektedir. Önemli olan; yapıyı, geleneksel konumunu, kompozisyonunu, dengesini ve çevresiyle olan bağlantısını koparmadan yeniden işlevlendirmektir. Bu çalışma; binaların sürdürülebilir ve yaşanılabilir kılınması adına yeniden işlevlendirilmesi gerektiği düşüncesinden yola çıkılarak; eskiden farklı fonksiyonlarda kullanılan, günümüzde ise sergileme mekânına dönüştürülen yapıların incelendiği dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; sergileme kavramı ve sergileme tasarımı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde; sergileme mekânlarının temel özellikleri, gelişim süreciyle beraber anlatılmıştır ve sürdürülebilirlik kavramı, sağladığı yararlar ile beraber açıklanmıştır. Üçüncü bölümde; dönüştürülmüş sergileme mekânları ülkemizden ve diğer ülkelerden 4 örnek ile incelenerek çalışma yeniden işlevlendirme kavramının daha anlaşılır olması sağlanmıştır. Sonuç bölümü iv olan dördüncü bölümde ise; diğer bölümlerde yapılan araştırmalar ve incelemeler doğrultusunda elde edilen bilgilere yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler Sergileme, Sergileme Tasarımı, Sergileme Sistemleri, Yeniden İşlevlendirme, Sürdürülebilirlik

Türkiye'de 1980 sonrası serbest piyasa ekonomisine geçilmesi ve tüketimin artması ile sosyal ve kültürel anlamda değişimler aynı döneme denk gelir. Kapitalist sistemin çalışma şekilleri hayatın her alanına nüfuz ederek toplum algısını etkilemeye başlamıştır. Bu dönemde topluma hizmet eden kurumlar bu sisteme ayak uydurmaya; çağdaşlık kavramıyla kendilerini gözden geçirmeye çalışmışlardır.Medya ve müze toplumla yakından ilgili yapılar olarak bu sistem içerisinde dönüşüme uğrayarak ortak bir kültür endüstrisi içinde yaşamaya başlamışlardır. Çağı tanımlayan tüketim, Kültür Endüstrisi gibi kavramların müze içerisinde medya aracılığıyla karşılığının bulunmasıyla müzecilik kavramını değişime uğratmıştır.Medya, müzenin toplumla buluşmasını sağlayıcı etkilerini müze ve medya ilişkisinin aktörleri aracılığıyla göstermektedir. Medya ve müze ilişkisinin analizinde toplumla kurulacak bağ ile müzeciliğin gündemde kalması; sosyal, kültürel konuların müze içine taşınması sağlanacaktır. Bu da medyanın popüler kültür üreticisi konumundan çıkıp toplum müzesi yaratılması konusunda medyanın ve müzenin amaçlarını birleştirecektir.Anahtar Kelimeler: Çağdaş Sanat Müzesi, medya, kültür endüstrisi, çağdaşlık, popüler kültür Cultural and social changes, after the 1980s, have started to be lived with the increase of consumption and free market economy in Turkey. The ways of working of capitalist system have changed the perception of people by penetrating to each area of the life. In that era, the organizations serving the public good have tried to keep up with this type of system and to criticize themselves with the concept of modernity.It can be seen that media and museum, as the structures which are related to the society, live in the common culture industry with the effect of capitalist system. The understanding of the museum has changed as the concepts of consumption and culture industry which define the age have been shaped by means of the media. This transformation has caused people to come up to museums with the understanding of consumption.The media shows its role on the process of meeting museums with people through the actors of the relationship between museum and media. The relationship between media and museum also helps museums associate with the people and museums will be always on the agenda. It can be said that cultural and social issues will be moved to the museums more easily, in parallel with the development of relationship between media and museums. It will ultimately support to turn the media from a part of the popular culture into the producer of the museum of society and this will lead to incorporate the aims of media and museums.Key Words: Contemporary art museum, media, cultural industry, contemporary,popular culture 125

Yüzyılı aşkın süredir düzenlenen bienaller, bugün çağdaş sanatın sergileme geleneği olmaktadır. Devasa sergiler haline gelen bienaller, düzenlendikleri kente ve ülkeye önemli katkılar sağlamaktadır. Uluslararası bienaller içerisinde dünyadaki en prestijli bienallerden biri olarak gösterilen Uluslararası İstanbul Bienali turizm alanında, tur faaliyetleri ile ilgili bugüne kadar yapılmış herhangi bir çalışmada yer almamıştır. Araştırmada bugüne kadar düzenlenen İstanbul Bienalleri içerisinde en çok ziyaretçiyi alan 13. İstanbul Bienali incelenmiştir. 13. İstanbul Bienali'ne yönelik tur faaliyetlerinin yeterliliği ve bienal ziyaretçilerinin bu turlara yönelik yaklaşımlarının belirlenmesi çalışmanın temel amacıdır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler doğal katılımlı gözlem ve görüşme teknikleri ile elde edilmiştir. Bulgular içerik analizi ile yorumlanmıştır. Bienaller etkinlik turizmi içerisinde incelenmiştir. 13. İstanbul Bienali'ne yönelik tur faaliyetleri Türkiye'de henüz yeni gelişmektedir. Turizm profesyonelleri bienallerin ülkeye sağladığı prestiji ifade ederken aynı zamanda bienal alanında tur düzenlemenin de zorluğunu da ifade etmiştir. Diğer yandan katılımcıların bienal turlarına yönelik yaklaşımlarında etkili çevresel yaklaşımlar ve reklamlar turlara katılıp katılmama konusunda ziyaretçileri etkilemiştir. Sergi alanının tarihi bir bina olması ya da sergi alanının İstanbul'un kültürel noktalarında yer alması bienal ziyaretçileri için etkili birer çekim unsuru olmuştur.ANAHTAR SÖZCÜKLER: İstanbul Bienali, Bienal, Çağdaş Sanat,Etkinlik Turizmi Biennials are organized for more than a century and they are became the tradition of exhibiting contemporary art. Biennials are known as gigantic exhibitions and provides an important contribution to city and country. International Istanbul Biennial which is shown one of the world most prestigious biennial, was not mentioned in any study about tour activities on tourism field. 13th Istanbul Biennial was most visited biennial in Turkey and it was examined in this research. The main purpose of the research was determining sufficiency of tour activities and understanding to approach of the biennial visitors for the Istanbul Biennial tours. Qualitative research method was used in research. Data of the research were obtained with natural participant observation and interview methods. Findings were interpreted by content analysis. Biennials were examined in event tourism Tour activities are new devoloping area for Istanbul Biennial in Turkey. While tourism professionals have been telling that biennial are provided prestige for the country, they also say difficulty of organizing tour for biennial. Other wise effective visitor approach of environmental approaches and advertisements were effected to biennial visitors about joining the tour. Being a historic building and taking place in Istanbul's cultural point for exhibition area have been an attraction.KEYWORDS: Event Tourism, Biennial, International İstanbul Biennial,Contemporary Art. 81

Tez çalışmasında, bienallerde mekansal deneyim ve iletişim konuları tartışılmış ve bu bağlamda, İstanbul Bienalleri kapsamında alan çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde; konuyla ilgili genel bir tanımlama ile birlikte çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi ifade edilmiştir.İkinci bölümde; yeni sanatsal uygulamalar ile sergileme mekanlarının dönüşümü ele alınmıştır. 20. yüzyılda sanat aracılığıyla mekan, özgür bir şekilde sorgulanmaya ve sanat ile etkileşimli olarak bütüncül bir sanat ürününün parçası olmaya başlamıştır. 20. yüzyılın son döneminde, sergi mekanı tiplerine göre (nötr mekan, alternatif mekan, kamusal mekan) sergilerin nerede yer alacağı ve yerin önem kazandığı büyük ölçekli bienal etkinlikleri yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu bölümde, bienallerin, mekan, sanat, izleyici, sanatçı gibi bileşenleri ve bunların birbirleri ile etkileşimleri incelenmiştir. Bu çerçevede deneyim, iletişim ve mobilite kavramları ele alınmış ve örnekler üzerinden tartışılmıştır. Üçüncü bölümde, bienallerin küresel ortamda kültürlerarası bir deneyim ve iletişim alanı oluşturması ile birlikte geniş bir coğrafyaya yayılmış bir etkinlik olarak yaratıcı ve yenilikçi konulara açık alanlar oluşturması gibi potansiyel etkileri incelenmiştir. Dünya'da ve Türkiye'de yapılan bienal etkinlikleri araştırılmıştır. Venedik Bienali'nin oluşturduğu etkiler ile dünya üzerinde yaygınlaşmaya başlayan bu etkinlik modeli, kentlerin kültürel ve yerel niteliklerinin sağladığı farklılıklarla ve değişen koşullarla zaman içerisinde şekillenmiş, küresel bir ortamda heterojen alanlar oluşturulmuştur. Bienaller, ev sahibi şehrin sunulması, çevresel koşulları, kamusal çerçevesi ve çağdaş sanatı sunma biçimleriyle birbirlerinden ayrılmışlar ve farklı niteliklerde etkinlik sistemleri ile bu alanda çeşitlilik oluşturmuşlardır. Bunlardan en bilinenleri arasında yer almayı başaran İstanbul Bienali, kentin sunduğu potansiyellerle, çok katmanlı ve çok verili yapısı sebebiyle deneysel ortamların yaratılmasına etkisi olan açık bir kent modeli çizmektedir. Buna göre etkinliğin oluşmasındaki aktörleriyle etkileşiminde kentin değişken yapısının sunduğu potansiyeller incelenmiş ve bienalin konumu, kente ne kadar hakim olduğu, bir bienal kentinde yaşayan kentliye ne kadar ulaşıldığı ve mekansal seçimlerin etkinliğin kent ile iletişimindeki hakim rolü, geçmişten günümüze yapılan tüm İstanbul Bienal etkinliklerine göre değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, geçmiş İstanbul Bienalleri'nin kronolojik olarak kent ve dünya sahnesinde yer almasını sağlayan bileşenleri ile etkileşimleri üzerinden yapılmıştır.Dördüncü bölüm, bienal etkinlik alanındaki sanatsal ve kültürel ortamın mekan pratikleri ve deneyimleyenler üzerinden incelenmesini amaçlayan alan çalışmasını içermektedir. Alan çalışması kapsamında 2014 yılında yapılan 2. Uluslararası İstanbul Tasarım Bienali'nde ana sergi mekanı olarak kullanılan Galata Rum İlköğretim Okulu'nda sergi ziyaretçileri ile bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket içinde yer alan sorular, ziyaretçilerin sanatsal ve mekansal deneyimlerini incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Buna göre, *Bienal etkinliğinin ve bienal mekanının kent içindeki görünürlük ve ulaşılabilirlik konuların değerlendirilmesi,*Bienal teması ile oluşturulan kavramsal çerçevenin anlaşılırlığının sorgulanması,*Katılımcıların etkinlikten beklentilerine sebep olan etkenlerin mekansal ve sanatsal deneyimleri üzerinden araştırılması,*Mekansal niteliklerin sanat ve mekan deneyimi etkileşiminde kişilerde bıraktığı etkilerile ilgili olarak sorular sorulmuştur. Bununla birlikte çalışma kapsamında ele alınan Galata Rum İlköğretim Okulu'ndaki bienal eserleri detaylı olarak incelenmiş; mekanla ve etkileşim kavramlarıyla ilişkili olarak tespitleri yapılmıştır. Anket çalışmasından elde edilen veriler bu tespitler ile ilişkilendirilerek değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır.Beşinci bölümde, tez çalışması kapsamında ele alınan deneyim ve iletişim kavramları ile ilişkili olarak hazırlanan bir tasarım önerisi sunulmaktadır. İTÜ İç Mimarlık Yüksek Lisans Programı `IMIAD` (International Master of Interior Design) kapsamında verilen Proje III dersi ile eş zamanlı olarak yürütülen tez çalışması kapsamında bir tasarım çalışması gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında gerçekleştirilen 14. Uluslararası İstanbul Sanat Bienali etkinliği ele alınarak kent içinde, izleyici etkileşimli, sabit veya mobil ve sürece bağlı hafif strüktürlü tasarım ve program önerileri sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Deneyim, İletişim, Mobilite, Ziyaretçi, Mekan, Bienaller, İstanbul Bienalleri. In the scope of this thesis, spatial experience and communication in biennials are discussed, whereas Istanbul Biennials have been selected as the case studies of this research within the mentioned context. First chapter, briefly depicts the purpose of the study, the scope of the thesis and methods including a general description of the conceptual framework.Second chapter unfolds the contemporary artistic practices and the transformation of exhibition spaces. Beginning with the 20th Century, the exhibition space had been started to questioned in terms of investigating the potentials of liberating the artwork from it, where at the end spatial realm considered as an integral part of the artwork. Gradually, throughout the last decades of the 20th Century, large-scale biennial events has become widespread art events, where exhibitions mutually highlighting the importance of the venue in regard to the types of exhibition space (neutral space, alternative space, public space) and location that they had been taking part. Thus, in this chapter, components of biennials such as space, art, audience, artist and their interactions with each other are examined. Within this framework, the concepts of experience, communication and mobility are dismantled as well as opened into discussion through theoretical definitions and myriad examples.In the third chapter, the potential impacts of biennials are investigated. These impacts can be defined as generating creative and innovative milliues of expanding widespread geographies of cutltural interaction together with fostering intercultural experience and communication platforms in the global perspective. Biennial events which were organized in the world and in Turkey are examined in detail. This event model, which has been rapidly spreading all over the world beginning with the impacts created by the Venice Biennial, has been shaped by the diversities provided by cultural and local characteristics of the cities; and by means of the changing circumstances over the time, has created heterogeneous areas within the global environment. Doubtlessly, biennials differ one from another due to the hosting city, environmental conditions, public framework and the way of presentations; and they generate diversity within the event system in this field. Istanbul Biennials, which turn into be the most wellknowns among the all, draw an open city model that has effects on the generation of experimental environments because of the potentials presented by the city with its multi-layered structure. Accordingly, the potentials of changing structure of the city interrelated with the components of the event are examined; however the location of the biennial, and how it is possessed to the city, as well as how it has reached to the citizens that are living in the city of the biennial, yet the dominant role of spatial choices on communication of the event with the city are all evaluated in regard to all those previous Istanbul Biennial events that are performed until now. The assessment is made through the interrelation of Istanbul Biennials with the components, which provided to take part within the city and the world stage chronologically.In the fourth chapter, the case study, which aims to examine the art and cultural environment within the biennial event site through the spatial practices and visitors' experiences, is performed. In the scope of the case study, a questionnaire is applied to the exhibition visitors in Galata Greek Primary School, which was used as the main exhibition venue of the 2nd International Istanbul Design Biennial 2014. The questions in the questionnaire are prepared in order to examine the artistic and spatial experience of the visitors. According to this, questions are asked regarding to:*The evaluation of visibility and accessibility of the biennial events and the biennial spaces in the city,*The interrogation of penetrability of conceptual framework that is generated by the biennial theme,*Investigation of the factors that lead to the expectations of the participants from the events through their spatial and artistic experiences,*Effects of spatial qualities on people related with the interaction of their spatial and artistic experiences.Additionally, biennial works in Galata Greek Primary School, are examined in detail; determinations are made related with the concepts of space and interactivity. The data obtained from the questionnaire is evaluated and discussed in relation to the detailed spatial determinations.In the fifth chapter, a design proposal is presented which is related with the concepts of experience and communication that are handled in the scope of the thesis. The design proposal prepared within the course of Project III in ITU Interior Design Master Programme `IMIAD` (International Master of Interior Design) simultaneously with the thesis study. The presented project covers light structured system and programme proposals within the city which provide viewer interaction, stability or mobility for the 14th International Istanbul Biennial event which was held in 2015.Keywords: Experience, Communication, Mobility, Visitor, Space, Biennials, Istanbul Biennials. 220

Grafik tasarımcıların çözümler geliştirdiği `Sergileme Tasarımı` alanında, sayısallaşma teknolojilerinin kullanımının artması ile birlikte, farklı yaklaşımlar geliştirilebileceği ve yeni teknolojilerin bu alanda da kullanılabileceği üzerine yapılan bu araştırma ve ortaya konulan bu tez; sanal ortamda kullanılan üç boyutlu oyun motorlarını kullanarak sergileme tasarımı konusuna yeni bir bakış açısı sunmayı hedeflemiştir. Yapılan literatür incelemesi ile birlikte, oyun üretimi konusunda kullanılan teknolojiler araştırılmıştır. Sayısal ortamdaki üç boyut teknolojisinin sergileme tasarımı alanında tasarımcıya sunabileceği yeni olanaklar irdelenmiştir.Sanal gezi, panoramik fotoğraflama ve üç boyut illüzyonu veren diğer üretim teknikler de tezin araştırmasına dahil edilmekle birlikte, bu tekniklerle ulaşılabilecek sonuçlar bu tezin araştırma kapsamının dışında bırakıldı.Üç boyutlu modelleme yazılımlarının daha kolay kullanılabilen modelleme araçları sunması veya tasarımcıların çok daha kolay modelleme yapabilecekleri yeni üç boyutlu tasarım yazılımlarının piyasaya çıkması ile birlikte, sanal ortamda üç boyutlu sergileme tasarımının çok daha hızlı bir şekilde gelişeceği ortadadır. Böylelikle sanal ortamda çok daha etkin, kullanıcı ile daha fazla etkileşime giren ve hedef kitle açısından çok daha ilgi çekici çözümlerin üretilmesi mümkün olacaktır. This thesis aims on a new approach to the exhibition design subject via 3D game engine softwares, which graphic designers developed solutions by using growing digital technologies.With the literature research, the technologies using for game development was investigated. At the same time new possibilities for the designers who wants to make exhibition design by using digital 3 Dimensional Computer Technologies was focused.Virtual tours, panoramic photography techiques were investigated but the results and findings of these methods were excluded from this thesis.It is clear that by offers of the tools with new softwares for the three dimensional design and simplicity of the using that tools, 3D exhibition design will grow much more. In this manner, it will be much more possible to design more interactive and interesting solutions in digital virtual world. 116

Günümüzde sürekli gelişen ve değişen sanat anlayışı, günlük yaşantımızı etkilemesinin yanı sıra hayat tarzlarımızı ve buna bağlı diğer unsurları da değiştirmiştir. Örneğin, tasarım sürecine ve üretimine sayısız olanak sağlamaktadır ve bu, kaçınılmaz olarak yenilikleri ve değişimleri beraberinde getirmektedir.İnsanların ihtiyaçları, sanat tarihi boyunca tasarımların oluşumunu şekillendirmeye neden olmuştur. 20. yüzyılda, değişen kavramlar, estetik anlayışının farklılaşmasına sebep olmuştur ve bu farklılaşan estetik anlayışı, hayat tarzları ve onun getirdiği istek ve imkanlar dahilinde günümüzde pek çok alanda yeniliklere yol açmıştır. Sanat alanında her geçen gün artan bu gelişim, diğer alanlarda olduğu gibi, tasarım alanında da değişikliklere yol açmıştır. Bu çalışma; sergileme mekânlarının daha işlevsel bir biçimde şekillendirilmesi gerektiği düşüncesinden yola çıkılarak; Ankara İli'ndeki random yöntemle seçilmiş 10 adet galerinin incelendiği dört bölümden oluşmaktadır. giriş bölümünde; sergileme kavramı ve sergileme tasarımı üzerinde durulmuş ve sergileme tarihçesi, gelişim süreci ve önemiyle beraber anlatılarak ülkemizin bu konudaki gelişiminin daha anlaşılır olması sağlanmıştır. İkinci bölümde; resim sergilemeleri üzerinde durularak sergileme mekânlarının temel özellikleri anlatılmıştır. Son olarak üçüncü bölümde ise; diğer bölümlerde yapılan araştırmalar ve incelemeler doğrultusunda, belirlenmiş galerilerin belirli mimari ve mekânsal parametrelere göre irdelenmesi ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Today, with constantly evolving and changing understanding of the art concept, our daily lives as well as our lifestyles are changed with its impact. For example, it is providing numerous opportunities to the design and production process, and it brings innovation and the changes are inevitable.People 's needs, has led to the formation of the design shape throughout art history. In the 20th century, changing concepts, has led to a differentiation of these differing aesthetics and aesthetics, lifestyle, and recently it has caused numerous innovations in many areas within its demands and opportunities. The growing development in the art field, as well as in other areas, has led to changes in the understanding of design.This study adopt a more functional form of the spaces in the basis of the opinion that the shaping; The 10 galleries selected randomly in Ankara province was examined by the method consists of four sections. In the first part; it is focused on exhibition display and design. In the second part; exhibition history is described along with the development process and its importance to clearly demontrated how our country upgraded itself in this field. The idea of art exhibition was emphasized by mentioning the main features of art galleries. Finally, in the third section; in line with the research and studies conducted in chaptes above, established galleries are made according to specific architectural and spatial parameters to be analyzed and evaluated. 214

Bu tezin yazılış amacı yüksek lisans eğitiminin iki yılında ürettiğim işlerin teorik incelemesi ve sürecini sunmaktır. Tez `404 Bulunamadı` sergisinde yer alan ve daha önce yapmış olduğum çalışmaların okumasını kapsar. İncelenen işlerde yokluk ve kayıp kavramları farklı şekillerde ortaya çıkar. Kavramsal, ruhani ve fiziksel yokluk bize içinde rahatça farklı olasılıkları hayal edebileceğimiz ve varsayımlarımızı yansıtabileceğimiz bir alan sunar. Mercek altına alınan sanat yapıtlarındaki yokluk imkanlar alanı yaratan yokluktur.Anahtar Kelimeler: Yokluk, Kayıp, İhtimal, Özgürleşme, Varlık The purpose of this thesis is to provide a theoretical examination and process for my worksproduced in the two years of masters study. The thesis includes the reading the works in theexhibition `404 Not Found` as well as, some of my previous works. The works examined in thethesis contain absence and loss in a different ways. Conceptual, spiritual and physical absence provides us a space where we can freely imagine different possibilities and project our assumptions. The artworks examined in this thesis share the notion of absence as a field of possibility.Keywords: Absence, Loss, Possibility, Liberation, Presence 36

GENÇEL, Özge. Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri: 1980-2011 Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.`Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri: 1980-2011` konulu tezde, Resim Heykel Müzeleri Derneği tarafından düzenlenen Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri (1980- ) ele alınmış, dönemin kültürel sanatsal ortamı içinde incelenmiş ve değerlendirilmiştir.1980'lerden itibaren tartışılan küreselleşme politikalarına uyum döneminde Türkiye'nin sanat ortamında farklı açılımlar sağlayan etkinliklerinden biri olan Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri, 34 yıllık geçmişiyle modern/çağdaş sanat tarihinde önemli bir yer tutar.1980'lerin sanatında disiplinler arası iletişim artmış; resim, heykel, grafik, seramik gibi disipliner, formalist sanat biçimleri yerini bireysel, özgür ifade biçimlerine ve içeriğe bırakmıştır. Türkiye'de de tuvale bağlı geleneksel sanat algısına alternatifler üretilerek sanatçıların sorunsallarını yerleştirme, fotoğraf, video gibi farklı yöntemlerle görselleştirmelerine ortam hazırlanmış; 1980'lerden sonra dünya sanatçılarının eserlerinin Türkiye'de sergilendiği, Türk sanatçılarının da dünya sanatçılarıyla ilişkiye geçmeyi denediği bir süreç başlamıştır.Sürecin başlangıcı,1977'den 1987'ye kadar devam eden Yeni Eğilimler Sergileri'ne dayanmaktadır. Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri; Bienaller, Öncü Türk Sanatından Bir Kesit (1984-1988) ve ABCD Sergileri (1989-1993) ile birlikte dönemin ruhunu yansıtan önemli etkinlikler arasında yer almıştır. 1980'ler aynı zamanda müze, müzecilik ve müzeoloji alanındaki yeni arayışların hız kazandığı bir dönemdir. 2 Nisan 1980'de Ankara'da yeni bir resim heykel müzesi açılırken 1937'de kurulan İstanbul Resim Heykel Müzesi, çoğu zaman olduğu gibi 1980 yılında da kapalıdır ancak Akademi ve çevresinin çabalarıyla 1981'de yeniden açılıp Müzeye yaşamsallık kazandırılacaktır. Müzeyi ayağa kaldırmak için gösterilen çabalardan bir tanesi Resim Heykel Müzeleri Derneği'nin kurulmasıdır. Müzenin varlığına, sorunlarına dikkat çekip kamuoyu oluşturma ve yeni bir çağdaş sanat müzesinin kurulmasına katkıda bulunma amaçlarıyla hareket eden Dernek, kuruluşunun hemen ardından 1980 yılının yaz aylarındaDevlet Güzel Sanatlar Akademisi ve Müze ile işbirliği içinde Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri'nin ilkini gerçekleştirmiştir.Sanatçıların yaratıcı deneyimlerini bir araya getiren bu yarışmalı sergi, yılda bir kez, çoğunlukla da yaz aylarında düzenlenmiştir. Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri'nin başlangıçtaki amacı, Müze'yi desteklemenin yanı sıra sanatı ilgi çekici hale getirip halka sevdirmek, yaygınlaştırmak; farklı sanat disiplinleri arasında iletişim kurmak, sanat etkinliklerinin azaldığı yaz aylarında görsel sanat etkinliklerini hareketlendirmektir. Çoğalan galeri ve müzayede evleri gibi kurumların ticari kaygılarla tanınmış sanatçılarla çalışmayı tercih etmesi nedeniyle, genç sanatçılar kendilerini gösterebilecekleri bir ortam olarak gördükleri Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri'ne giderek daha çok katılım göstermiştir. Dernek de eğitimini yeni tamamlamış ya da sürdürmekte olan genç kuşağın ilgisine ve ihtiyacına kayıtsız kalmayarak 1990 yılı itibariyle genç kuşağın desteklenmesini serginin amaçlarından biri olarak dile getirmiştir.1990'lar boyunca gündemde yerini koruyan küratörlük, küratörlü sergi anlayışı ve disiplinler arası yaklaşımlar üzerindeki tartışmalar GSİS'in de yapısını değiştirmiştir. 2001 yılında seçici kurullu geleneksel sergileme modelinin terk edilerek sergilerin artık küratörler tarafından düzenlenmesi ile çeşitli konu ve kavramların öne çıkarılmasının benimsenmesi; performans, işitsel sanat ve yeni medya sanatının da izleyiciyle buluşturulmaya başlanması, Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergileri'nigenç kuşağın küratör ve izleyicilerle ilk iletişimlerini kurabileceği bir platform haline dönüştürmüştür.Anahtar Sözcükler: Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergisi, Resim Heykel Müzeleri Derneği, yarışmalı sergi, sergileme, sanat etkinlikleri. GENÇEL, Özge. Contemporary Artists Istanbul Exhibition. 1980-2011, Master Thesis, Ankara, 2014.In the thesis on `Contemporary Artists Istanbul Exhibition. 1980-2011`, Contemporary Artists Istanbul Exhibitions (1980 - ), which are organized by The Association of Painting and Sculpture Museums, are examined and evaluated in terms of cultural and artistic developments of the period.In the period of adaptation to globalization policy since 1980s, Contemporary Artists Istanbul Exhibitions, which is an activity to offer new extensions with its past 34 years, have a significant role in modern/contemporary art history of Turkey.In 1980s, interdisciplinary connections increased; disciplinary, formalist art styles such as painting, sculpture and ceramics, gave their place to individual and free expression styles and contents. Alternatives to traditional art perception which is based on canvas were produced, and artists started to visualise their questions via different methods such as installation, photography and video. After 1980s, a p in which the productions of the artists from all around the world were exhibited in Turkey, and artists from Turkey contacted with other artists in universal manners started.The beginning of this period was based on New Tendencies Exhibitions (1977-1987). Contemporary Artists Istanbul Exhibitions were located among important events together with Biennales, A Section from Avant-Garde Turkish Art (1984-1988) and ABCD Exhibitions (1989-1992).1980s, at the same time, is a period in which museum and museology studies intensified. Although in 2nd April 1980, a new Painting and Sculpture Museum was opened in Ankara; during 1980, Istanbul Painting and Sculpture Museum was closed most of the time. However, with the efforts of Academy of Fine Arts and its supporters, Istanbul Painting and Sculpture Museum was resurrected in 1981. The Association of Painting and Sculpture Museums is one of the projects to support the Museum in that period. Association acted with the aims of pointing out the problems of the Museum, moulding public opinion about it and taking arole to found a new contemporary art museum. After the foundation of the Association, they immediately held the first Contemporary Artists Istanbul Exhibitions in the summer of 1980 in cooperation with Academy of Fine Arts and the Museum.Gathering the creative experiences of the artists, these competitive exhibitions have been held once a year and mostly in summer. The first aim of the Contemporary Artists Istanbul Exhibitions, right along with supporting the Museum, was to make contact among different art disciplines and push up the visual art events which were slowdown in summer.Increasing number of galleries and auction houses preferred to cooperate with well-known artists because of commercial concerns; so, young artists started to think Contemporary Artists Istanbul Exhibitions as an activity to show their abilities and participated in them more and more. After realising the interest and the need of the young generation, in 1990, The Association of Painting and Sculpture Museums mentioned that one of the aims of Contemporary Artists Istanbul Exhibitions was to support young artists.During 1990s, the discussions about curatorship, curated exhibitions and interdisciplinary approaches changed the structure of Contemporary Artists Istanbul Exhibitions. In 2001, the traditional method of organizing competitive exhibitions was abandoned and various curators started to work as selectors in the Exhibitions. At the same time, some contents and concepts were become prominent; new approaches such as performance art, sound art, and new media art were included in the categories. With all the changes it has undergone, Contemporary Artists Istanbul Exhibitions subsist as a platform by which young artist can manifest themselves and contact with the curators and spectators at the beginning of their careers.Key Words: Contemporary Artists Istanbul Exhibitions, The Association of Painting and Sculpture Museums, competitive exhibitions, exhibiting, art activities. 316

Tez kapsamında İstanbul?un küresel rekabet ortamına dahil olmasıyla birlikte geliştirilen kültürel söylem eleştirel olarak incelenmiştir. Küreselleşmenin dünya üzerinde hakimiyetini kurmasıyla dönüştürülen kentlerde güçlü kent markası oluşturmak amaçlı farklı mimari müdahaleler gerçekleştirilmiş, kültürün yeni bir sermaye biçimi olmasıyla birlikte kentte inşa edilen kültürel yapıların kent markası oluşturulmasındaki etkileri gözlenmiştir. Küreselleşme ve kentleşmenin karşılıklı etkileşimi sonucunda sanatın araçsallaştırılmasıyla yaşanan süreç dahilinde ortaya çıkan marka kavramına bağlı olarak marka mimarlar tarafından tasarlanan marka binaların kent üzerindeki hakimiyeti ve kentin dünya kamuoyuna sunulmasındaki etkileri araştırılmıştır.Tez kapsamında insanoğlunun yerleşik düzene geçmesiyle oluşturduğu kentlerin ve kentleşme süreçlerinin dünya genelinde her geçen gün daha hakim duruma gelen küreselleşme doğrultusunda artan önemlerine bağlı olarak gelişimleri incelenmiştir. Kentleşmeyle birlikte güçlü duruma getirilen yerel yönetimlerde kentsel girişimcilik önem kazanmış, kentin küresel boyutta tanınması, sermaye ve işgücü için çekim noktası olabilmesi amaçlı mekansal dönüşümler gerçekleştirmişlerdir. Mekansal dönüşümler üzerinden kentin diğer kentlerden ayrılması sürecinde mimari yapılar önem kazanmış, marka mimarlar tarafından tasarlanan binalar kentin görünen yüzleri durumuna getirilmiştir. Küreselleşmeyle birlikte ülkelerin dönüştürdükleri kentler üzerinden küresel pazarda fark yaratma istekleri doğrultusunda kentleri tüketime sunmuşlar, sermaye ve işgücü için çekim oluşturmuşlardır. Dönüştürülen kentlerde gerçekleştirilen mekansal düzenlemelerde kentli profilinin değiştirilmesi amacı da güdülmektedir. İhtiyaçtan fazla ürünün tüketim amaçlı pazara sürülmesiyle, tüketim kültürüne geçilmiş, kentte gerçekleştirilen mekansal düzenlemelerle kentli tüketime yönlendirilmiştir.Küreselleşmenin dünya üzerindeki hakimiyetiyle birlikte ?tüketim odaklı? yaşama geçilmiş, ihtiyaçtan fazla üretilen ürünün tüketilmesi için farklı satış stratejileri geliştirilmiştir. Ürünlerde oluşturulan marka değerleri üzerinden yaratılan fark, kentlerde de uygulanmıştır. Bu stratejiler dahilinde farklı mekansal düzenlemeler geliştirilerek boş zaman geçirme fonksiyonlarına alış veriş fonksiyonu da eklenmiştir. Tüketilen ürünlerde oluşturulan marka değerleriyle, tüketilen ürünün oluşturulmak istenen kimlik üzerindeki hakimiyeti dolayısıyla marka değerine sahip ürünlerin tüketilmesi önem kazanmıştır. İletişim ve ulaşım teknolojilerinde yaşanan gelişmeler uzak olanı yakın duruma getirmiş, yere ait özellikleri silmiş, ulusal kimlikleri eriterek kişilerdeki ait olma duygusunun yitirilip, geçmişle olan bağlantılarının silinmesine neden olmuştur. Mekansal engellerin kalkması ve ulaşılabilirlikteki rahatlık sonucunda merkezsiz bir sistemin temel birimleri durumuna getirilen kentler oluşturdukları marka değerleriyle küresel rekabet ortamında varolma savaşı verir duruma getirilmişlerdir. Oluşturulan küresel kapitalizmde kentler bağlı oldukları ülkelerden ayrı bağımsız tüketim ve yönetim birimleri olarak yer almaktadırlar. Kentlerin küresel rekabet ortamına tüketilmek üzere sunulmasıyla gerçekleştirilen mekansal düzenlemelerde kültür etkinlikleri önem kazanmaktadır. Kentlerin devlet idaresinden ayrı kendi kent bünyesindeki yönetim birimlerince idare edilmesi kent girişimciliğini önemli kılmaktadır. Kültürün tüketim amacıyla araçsallaştırılmasıyla kentler, çağdaş sanat müzeleri, bienal, festival gibi büyük ölçekli kültürel faaliyetlerle küresel arenada adlarını güçlendirmektedirler. Bu doğrultuda ikona niteliğindeki çağdaş sanat müzelerinin sayısında büyük artış yaşanmakta, kent bünyesinde düzenlenen festival ve bienaller her geçen sene daha kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Çağdaş sanat müzeleri marka değere sahip mimarlar tarafından tasarlanarak içerdikleri sanat eserlerinin önüne geçmekte, kentin görünen yüzü durumunda dünya üzerinde egemen olmaktadırlar. Çağdaş sanat müzeleri ve bienal gibi etkinliklerle oluşturulan kent markaları kentin tüketilmek üzere deneyimlenmesi amaçlıdır. Kültür endüstrisiyle birlikte özne durumundan nesne durumuna getirilen bireyler daha fazla mal tüketmek üzere yönlendirilmektedirler. Sanatın da tüketilebilen nesne durumuna gelmesi sanat ürünlerinin pazarlanmasında oluşturulan marka değerlerinde etkili olmaktadır. Kentte inşa edilen simge durumundaki mimari yapılarda sergilenen kültür ürünleri müze kavramının da değişmesine neden olmuş, devletin sanat üzerindeki egemenliğinin sona ermesiyle birlikte sanat özel sektörün güdümüne girmiş, itibar kazandıran nesne durumunda işlev görür duruma getirilmiştir. Bireylerin kendi alanlarından dışarı çıkarak toplumla etkileşime girdikleri alanlar olan ?kamusal alanlar? küreselleşmeyle birlikte değişime uğramışlar, oluşturulmak istenen kentli profili doğrultusunda farklı işlevler yüklenmişlerdir. Değişen müze kavramıyla birlikte kamusal alanın müzelerde yaşanması sağlanılmaktadır. Alışveriş merkezlerinin kamusal alanın yaşandığı yerler olması müzenin de tüketim odaklı işlevler yüklenmesine neden olmuş, kütüphane ve sergi mekanlarının yanısıra, sinema, yeme içme mekanları, satış mağazaları gibi farklı fonksiyonları bünyelerine eklenmiştir. Tüketim kültürünün dünya genelinde hakim olmasıyla birlikte oluşturulan ?meta? toplumunda yeni olana duyulan ihtiyaç doğrultusunda müzeler değişime uğramıştır. Yeni olan şaşırtıcı, kural, tanımaz ve tanımlanamaz olmasıyla ?moda? olarak tanımlanmış, bu doğrultuda ortaya çıkan sorgulayan sanat yapıtının sergileme şekli müzeleri de etkilemiştir. Ticari bir ürün gibi sanat yapıtının alınıp satılabilirliğinin artmasıyla sanat ticari işletmelerin eline geçmiş, sanat yapıtının yönetilmesine ihtiyaç duyulmuştur. Post fordizmle birlikte sermaye mekanının sınırsızlaşması, esnek üretim ve tüketim düzeninin hakim duruma gelmesiyle, çalışanlar arasında amaç değişen koşullara uymak, farkedilmek olmuştur. Değişen dünya koşullarına uymak amacıyla dönüştürülen kentler farkedilmek amacıyla marka değere sahip mimarlar tarafından tasarlanan mekansal değişimler gerçekleştirmektedirler. Kentin simgesi haline getirilen çağdaş sanat müzeleri kent içinde bulundukları bölgeye ve kentin tümünde önemli etkiler yaratarak çekim merkezi oluşturmakta, kentin adıyla birlikte anılır duruma gelmektedirler.Türkiye 1980 sonrasında izlediği politikalar doğrultusunda küresel pazara dahil olmuş, sonrasında da İstanbul?u küresel rekabet ortamındaki kentlerin arasına sokmuştur. Tez kapsamında küresel rekabet ortamında sermaye ve işgücü için farkedilir duruma gelmek amacıyla İstanbul ve İstanbullu?nun değişimi incelenmiştir. Tüketim kültürünün kenti ele geçirmesiyle birlikte kent çok merkezli olarak konumlandırılmış, oluşturulan farklı merkezlerde açılan alış veriş merkezlerinde kamusal alanın yaşanmasına imkan sağlanmıştır. Sanatın da tüketilebilen nesne durumuna gelmesiyle 2000 yılı sonrasında çağdaş sanat müzeleri açılarak İstanbul?un kültürü araçsallaştırarak küresel rekabete dahil olması sağlanmaktadır. Kentlerin küresel pazara tüketilme üzere sunulmasıyla birlikte İstanbul?da kültürel etkinliklerin sayısında yaşanan artış tez kapsamında 2000 yılı sonrasında İstanbul?da gerçekleştirilen kültürel etkinlikler, çağdaş sanat müzeleri, sanat galerileri, mekansal düzenlemeler gözönüne alınarak araştırılmış, araştırmanın sonucu harita üzerinde somutlaştırılmıştır. The thesis critically analyses the cultural discourse which was developed with the inclusion of İstanbul in the global competitive environment. As globalization established hegemony over the world cities were transformed and various architectural interventions took place to create strong city brands. With culture turning into a new form of capital cultural structures constructed in the city were closely watched for their impacts on creating the city brand. The interaction between globalization and urbanization resulted in the instrumentalization of art and this process caused a brand concept to emerge. The dominance in the cities of brand buildings which are designed by brand architects based on this concept and their effects on presenting the city to the world public opinion were studied.The thesis examines the development of cities - formed by mankind during the transition to permanent settlements - and the urbanization processes involved in terms of their increasing importance parallel to globalization which permeates the entire world more each day. As urbanization caused a strengthening of local governments urban entrepreuership gained importance resulting in spatial transformations to make the city a globally recognized place to attract capital and workforce. Architectural structures gained importance to distinguish cities through spatial transformations and buildings designed by brand architects became the visible faces of the city. Governments offered the cities which they had transformed under the globalization trend for consumption driven with the desire to stand out in the global market and create a center of attraction for capital and workforce. The spatial arrangements that occurred in the transformed cities also pursued the goal of transforming the profile of the city dweller. With products more than enough put on the market for consumption the transition to the consumption culture took place and the city dweller was driven to consume through the use of spatial arrangements in the city.As globalization ruled the world transition to a ?consumption oriented? life took place and different sales strategies were devised to consume products more than that which was enough. The differentiation in products which was created with brand equity was also applied to cities. These strategies promoted the development of different spatial arrangements which resulted in the addition of the shopping function to the leisure time functions. The consumption of products with strong brand equity gained importance as the product consumed dominated the identity which was wished to be created with the brand equity that was built in the products. Developments in communication and transportation technologies brought what was remote to near, erased what was local, melted national identities which caused people to lose their sense of belonging and their ties with the past. With the removal of spatial obstacles and ease of access cities became the fundamental units of a center-less system and were rendered into a position where they fought a war of existence with the brand equities they created in the global competitive environment. In the global capitalism that emerged cities exist as independent consumption and administration units separate from their governments. Cultural events come into prominence in spatial arrangements that are made to offer cities to the global competitive environment for consumption. Administration of cities by their own administrative units, independently from the state administration, makes city entrepreneurship important. Cities strengthen their names in the global arena through large-scale cultural activities including contemporary art museums, bienals, festivals as art is instrumentalized for consumption. Accordingly the number of contemporary art museums which serve as icons increase considerably and the scope of festivals and bienals organized in the city becomes more extensive every year. Designed by brand architects contemporary art museums override the works of arts they exhibit and dominate the world as the visible faces of the city. City brands created through events such as contemporary art museums and bienals are designed to make the city experienced for consumption. With the culture industry individuals are transformed from subjects into objects and are goaded to consume more. Rendering art into a consumable object as well is effective in creating brand equity for the marketing of artistic works. Cultural products that are exhibited in architectural structures which serve as symbols of the city also caused a change in the concept of museum and as the sovereignty of the state over art ended art entered the domain of the private sector and started to function as objects of prestige. Public spaces? where individuals exit their own sphere to interact with the society underwent a change and assumed different functions in keeping with the city-dweller profile which was wished to be created. The changing concept of museum provided the means to experience public space in museums. With shopping centers serving as public spaces the museum also assumed consumption-oriented functions incorporating various functions such as cinemas, food courts, stores along with libraries and exhibition halls. Museums evolved in line with the need of the ?commodity? society, which emerged as a result of the global dominance of the consumption culture, for the new. The new was defined as ?fashionable? due to its surprising, wild and indefinable nature and the exhibition style of the resulting work of art that questioned the world affected the museums as well. As the tradeability of a work of art as a commercial product increased art came into the possession of business corporations increasing the need to manage artistic works. With post-Fordism spaces of capital became boundless and a flexible production and consumption order prevailed. Accordingly the objective of the employee became to adapt to changing conditions and stand out. Whereas cities were transformed to adapt to evolving global conditions and underwent spatial changes designed by brand architects to stand out. Contemporary art museums that served as the symbol of the city affected the area they were situated in considerably as well as the entire city and turned into a center of attraction becoming synonymous with the name of city. Turkey was included in the global market with the policies it pursued after 1980 and subsequently introduced İstanbul among the cities in the global competition environment. The thesis examines the change İstanbul and İstanbulites underwent to stand out from among their peers to attract capital and workforce in the global competition environment. With the prevalence of the consumption culture the city was positioned as a multi-center space allowing the public space to be experienced in shopping centers opened in different locations. As art became a consumable object contemporary art museums opened after 2000 which helped İstanbul to participate in the global competition through instrumentalization of culture. With cities put on the global market for consumption the number of cultural events in İstanbul increased. The thesis studies this increase by taking into account the cultural events, contemporary art museums, art galleries, spatial arrangements that took place in İstanbul after 2000 and concretizes the result of the study on map. 172

Bu tezde, İstanbul'daki plastik sanatlar piyasasının 2000 sonrasındaki durumu ele alınmıştır. Plastik Sanatların, günümüz koşullarında bir piyasa halini alması, küresel sanata adaptasyonu ile birlikte piyasa aktörlerinin revizyonları üzerinde durulmuştur. Güncel sanatın, İstanbul sanat piyasalarını ne ölçüde ve nasıl etkilediği, bu etki sonucunda İstanbul sanat piyasasına yön veren müzayede evleri, sanat galerileri, sanat fuarları, bienaller, müzeler, koleksiyonerler, küratörler, sanatçılar, sanat kurum/dernek/birlikleri vb aktörlerin durumları analiz edilmiştir. In this thesis, the state of plastic arts in Istanbul after the year 2000 is examined. Furthermore, the plastic art is also discussed with respect to becoming a market in today?s condition, adaptation to the global art and the revision of market actors. How much and how the actual art affect the Istanbul Art market, and with this effect the situation of actors directing the Istanbul Art market, like auction houses, art galleries, art fairs, biennials, museums, collectors, curators, artists, art institutions / associations / unions, etc. are also analyzed. 194

Bu tezin konusu uluslararası sanat sergilerinin İstanbul metropolündeki dolaşımıdır. Başka ülkelerde 'Blockbuster' sergiler için cazip olan yeni müze alanlarının çoğalması ve bu müzelerin neoliberal kentsel dönüşüm alanında beliren kültürel öncülük rolleri çalışmadaki temel husustur. İstanbul'daki sanat sahnesinde öne çıkan müzelerin direktörleri ve küratörlerle yapılan görüşmeler çerçevesinde, bu tür uluslararası sergilerin yapılmasında mali destek sağlamakla ilgili konuların büyük şirketler arasındaki rekabet nedeniyle ve şehrin kültürel ekonomisinin görünürlülüğü bakımından her geçen gün artan bir öneme sahip olduğunu tartışıyorum. Belirli 'Blockbuster' sergiler üzerinde odaklanarak, bu sergilerin resmi ve sivil toplum örgütlerinin çıkarlarının birlikteliğiyle ulusal sınırlar içerisinde nasıl olanaklı hale geldiğini anlamaya çalıştım. Çalışma boyunca, gözlemlerimi İstanbul'daki sanat sahnesinin değişen parametreleriyle, daha geniş anlamda, Türkiye ve dünyanın başka herhangi bir yerindeki neoliberal kentsel dönüşüm dinamikleriyle ilişkilendirmeyi denedim. İstanbul'un sanat pazarında süregiden değişimlerin küresel/yerel, ulusal/uluslararası gibi basmakalıp çift kutuplu zıtlıklarla anlaşılamayacağı çalışmamın temel argümanıdır. Daha ziyade, bu değişimler 'uluslararası' olarak nitelenmesi gereken kurumsal çıkarların oluşturduğu ağlar, ekonomiler, etkenler ve uygulamalar tarafından şekillenmektedir.nahtar Kelimeler: Uluslararası, neoliberalism, kültür ve yönetsellik, müzeler, 'blockbuster' sergiler, Istanbul'daki sanat ve kültür sahnesi. This thesis focuses on the circulation of transnational art exhibitions through the metropolis of Istanbul. My main emphasis is on the proliferation of new museum spaces which attract 'blockbuster' exhibitions from abroad, and their emergent role as cultural flagships in an era of neoliberal urban transformation. Based on interviews with prominent museum directors and curators in the Istanbul art scene, I discuss how sponsorship of such transnational exhibitions has become increasingly important in the competition among large corporations, lending them visibility in the cultural economy of the city. By focusing on specific blockbuster exhibitions, I try to highlight how they are facilitated through coalitions between governmental and non-governmental interests which span across national boundaries. Throughout, I try to link my observations on the shifting parameters of the art scene in Istanbul, to the broader dynamics of neoliberal urban transformations in Turkey and elsewhere around the world. My overall argument is that ongoing changes in Istanbul's art markets cannot be understood through conventional binary oppositions such as global/local, or national/international. Rather, they are driven by networks of institutional interests, economies, agents and practices which need to be conceptualised as 'transnational'.Keywords: Transnationalism, neoliberalism, culture and governmentality, museums, 'blockbuster' exhibitions, culture and arts scene in Istanbul. 82

Bu araştırma ?Kent ve Sanat Kapsamında Uluslararası Sinop Bienali ve Yankıları? konusunu içermektedir. Araştırmada küratörün, sanatçının, sponsorun, gönüllü çalışanın, ve dışarıdan izleyici olarak katılan iki kişinin kentte ilki 2006 yılında başlayan bienal sürecini 2010 yılına kadar oluşum süreci, gelişimi ve yankılarıyla ilgili görüşleri ele alınmıştır. Bu araştırmada bir sanatsal etkinliğin bir kentteki oluşumunu, oluşumunu hazırlayan etmenleri kentte bu süreç içerisinde kentin etkinliğe bakış açısını hem sanatçılar hem de yerel halkın gözüyle incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırma, bu modele dayalı olarak nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle gerçekleştirilmiştir.Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, Sinop'ta bienal sürecinin başlangıcından son bienale kadar yerel ve uluslararası alanda önemli bir etkinliğe dönüştüğü görülmüştür. Bienal ile kentteki aktörlerin (Belediye Çalışanları, Valilikler, Çeşitli Kamu Kuruluşları, İl Özel İdaresi, Sivil Toplum Kuruluşları, Gönüllü Dernekler, İş Adamları, Eğitimciler, Esnaf Odaları v.s.) birbirleriyle doğru iletişim kurabilmesi, aynı dili konuşa bilmesi mümkün olmuştur. Bienal düzenlendiği yıllar içerisinde yerli ve yabancı sanatçıların ilgisini çektiği, bienal sponsorlarının sayısının arttığı, yerel, bölgesel ve ulusal basında yer edinmiştir. Katılımcılar Sinop Bienali için kurumsal olma yolunda bağımsız, gönüllüğü teşvik eden, imeceyi ön planda tutan, görünürlik bazında tüm araçalrı kullanma çabasını sürdüren bir anlayışla gelecek bienallere doğru gitmekte olduğunu ve dünya sanat haritasında yerini almaktadır sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kent ve Sanat, Bienal, Uluslararası Sinop Bienali, Sinop, Sinopale, Sinopsis This thesis is includes ?within the city and art international Sinop biennial and echoes.? In this study curators, artists, sponsors, working as volunteers and participating as audience two people from in the biennial starting in 2006 until 2010 formation process, development and is consideered the opinions of echoes. In this study a artistic activity in city and this formation of preparing factors. Viewpoints of people this biennial for both artists and local community this process was aimed. This research designed with the scanning model. Qualitative research metods based on this model was carried out semi-structured interview technique.According to the results of the research, the beginning of the biennial until the last biennial in Sinop, the event was transformed into in regional and international area. With the biennial citys actors ( municipal staff, governorships, various government agencies, special provincial administrations, civil society organizations, voluntary associations, business people, educators, chambers of tradesmen, etc? ) have been able to talk the same language to communicate with each other. Biennial held over the years; drawn the attention of local and international artists, biennial sponsors number seems to have increased. Biennial has appeared in local, regional and national press. Participants of Sinop Biennial express that towards becoming independent business which promote volunteerism, inning in the foreground, attempt to use all the tools on he basis of the visibility moving towards an approach that continues the effort to use future biennials. This thesis is concluded that Sinop biennial is replaced by the world?s art map.Keywords: City and art, Biennial, International Biennial of Sinop, Sinop, Sinopale, Sinopsis 135

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu olan 1923 yılı ile birlikte, yenilenme politikaları arasında sanat, oldukça önemli bir yer tutuyordu. Sanatı ülke gelişiminin bir parçası olarak görüp önemseyen Türkiye Cumhuriyeti kurucuları, savaşların yaşandığı sıkıntılı günlere rağmen sanat ve sanatçıyı destekleyerek, Türk Milleti'ni sanattan yoksun bırakmadı.1980'lerden itibaren ise sanat seçkin kesimin beğenisinden öteye gidemedi. Türkiye'de görsel sanatlar, özel sektör ve üniversitelerin güzel sanatlar bölümlerinin katkılarıyla büyük bir gelişim gösterdi. Çağdaş sanat müzeleri, fuarlar ve seminerler kültür endüstrimizin geliştiğinin de bir göstergesidir. Gelişen kültür endüstrisi ile sanat yapıtlarının sergilenmesine de önem verildi.Sanat yapılarının sergilenmesine verilen bu önem sadece sanatsal çevrede ve belli sınıflarda kaldı. Bu sanatsal çevrenin dışına pek çıkılamadı. Bunun sonucu olarak sadece belirli bir grup insan sanatı izleyip, takip edip, öğrenirken, büyük çoğunluk özellikle gündelik sanattan uzak kaldı.1990 yıllarına gelindiğinde, sanatın hep merkezde kalması problemi yeniden gündeme geldi. Sanat dünyasında ki bazı kişiler bu probleme, yeni projelerle çözüm üretmeye çalıştı. Çağdaş sanat gerek Türkiye'nin uzak köşelerine gerekse İstanbul'un farklı semtlerine taşınarak, halk ile çağdaş sanat tekrar tanıştırıldı.İstanbul'un 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti seçilmesi ile birlikte kültür ve sanat sorunlarına yerel ve uluslararası olarak bakılıp, sorunların çözülmesine yönelik projeler üretildi. Çağdaş ve güncel sanatın daha geniş kitleler tarafından da öğrenilebilmesi için İstanbul 2010 Ajansı Görsel Sanat Bölümü, ?Taşınabilir Sanat Projesi?ni gerçekleştirdi. Bu proje ile sanat İstanbul merkezi dışına taşınarak, çağdaş sanatın insanlarla buluşturulması amaçlandı.2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti görsel projesi olan ?Taşınabilir Sanat?, İstanbul'un en uzak semtlerindeki insanlara taşındı. Sanat sadece Beyoğlu'nda değil, Tuzla, Kartal, Fatih ve Ümraniye'de de izlendi.Bu tezdeki amaç, Taşınabilir Sanat kapsamında, 2010 İstanbul Ajansı Görsel Sanatlar bölümünün hedefleri arasında yer alan konuları değerlendirmektir. Hedeflenen konular: çağdaş sanatın insanlarla buluşması, katılan sanatçılara network ve üretim ortamının sağlanarak, başka sanatçıların da çalışmalarına olanak sağlamaktır. İstanbul'un sanatsal çevresinde uzakta yaşayan halkımız, Taşınabilir Sanat projesi ile birlikte, belki de ilk defa olarak, çağdaş sanat sergisi görme fırsatını buldular. Taşınabilir Sanat projelerinde ki sanatçıların yaptıkları işleri yorumlayıp anlamaya çalıştılar. Farklı bir izleyici kitlesi ile buluşacağını bilen sanatçılar, yaratıcılık anlamında kendilerini zorladılar. Taşınabilir Sanat Projesi sayesinde hem sanat izleyicisi hem de sanatçı çift yönlü olarak olumlu etkilendi. Art occupied a very important place among the policies of renewal, with the establishment of the Republic of Turkey in 1923. The founders of the Republic of Turkey saw art as an inseperable part of the development of the nation and gave it its due importance. They supported art and artists through the troubled times of the wars.However, from the 1980s onward, art became mainly the occupation of an elite class. Visual arts in Turkey made great progress as a result of the contribution of the private sector and the fine arts departments of the universities. Modern art museums, fairs and seminars are signs of a developing cultural industry.Development of Turkish Art continued to belong to a certain art community and upper classes of the society. As a result of this, while only a small group of people looked at, followed and learned about art, the majority remained distant, especially to contemporary art.Different artist of the community took mew measures in 1990's. Contemporary art was once again introduced to people by taking it to not only to different neighborhoods of Istanbul, but also to remote parts of Turkey as well.When Istanbul was elected European Capital of Culture in 2010, the organization approached the long neglected issue of culture and art from both local and international perspectives, and many projects were created to solve the existing problems. In order to inform the community about contemporary art, the Visual Arts Department of Istanbul 2010 Agency implemented the ?Portable Art Project?. The aim of this project was to carry art happenings to the periphery of the city and in the process, to make contemporary art easily accessible to people.?Portable Art?, the visual project of 2010 Istanbul European Capital of Culture, made art available to people living in the most distant neighborhoods of Istanbul. Art was looked at not only in Beyoğlu, but also in Tuzla, Kartal, Fatih and Ümraniye.The aim of this thesis is to evaluate the goals of 2010 Istanbul Visual Arts Agency in the context of Portable Art. The Agency brought contemporary art and people together to provide an environment of networking and production to participating artists and thus enabling other artists to benefit as well. People who live far from Istanbul?s art community found the opportunity, perhaps for the first time, to visit a contemporary art exhibition with the Portable Art project. They tried to interpret and understand the work of artists participating in this project. The artists were aware of the fact that they were going to face an extraordinary audience, so they pushed the limits of their creativity. The Portable Arts Project had a dual effect on both the art audience and the artists. 116

Türkiye'de 1990'lı yılların başlarından itibaren küratörlük kavramının sanat alanına girmesi, 1980'li yıllardan itibaren düzenlenmeye başlayan bienallerin olgunlaşması ve kavramlı sergilerin gerçekleştirilmesi ile güncel sanat alanı belirginleşmeye yüz tutmuştur. Bu dönem aynı zamanda Türkiye'deki sanat alanının uluslararasılaşmaya başladığı dönemdir. 1990'lı yıllar boyunca genişleyen, güçlenen bu alan 2000'li yılların ortalarından itibaren dünyadaki gelişmelerle eşzamanlı olarak Türkiye'deki güncel sanat ortamı küratörler ve bienallerden ziyade galeriler ve sanat fuarları tarafından yönlendirilmeye başlamıştır. ?Türkiye'de Güncel Sanat Alanını Şekillendiren Unsurlar? başlığını taşıyan bu tez 1990-2010 yılları arasında söz konusu alandaki gelişmeleri kendisine konu edinmiştir. By the introduction of the concept curatorship to the area of art in Turkey as of beginning of 1990s, the maturation of the biennials having first started to be organized after 1980s and implementation of thematic exhibitions, the area of contemporary art tended to crystallize. During the same term, the area of art started to be internationalized in Turkey. After a rapid expansion and strengthening during the 1990s, it continued to set forth its existence until the middle of the 2000s under the dynamics of the factors having lead to its crystallization. As of the middle of the 2000s, simultaneously with the worldwide developments, also in Turkey started the contemporary art scene to be shaped more by galleries and arts fairs rather than by curators and biennials. This Thesis with the heading ?Factors Shaping the Area of Contemporary Art in Turkey? deals with the developments recorded in this area during the years between 1990 and 2010. 169

TEZ9537 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2011. Kaynakça (s. 487-499) var. 2 c. (xxviii, 730 s.) : tablo ; 29 cm. Bu çalışmada Uluslararası İstanbul Bienali’nin başlangıcından günümüze kadar geçirdiği evreler ile bu bienallerin ne tür tartışmalara konu olduğu incelenmiştir. 1987 yılından bu yana düzenlenen Uluslararası İstanbul Bienali, farklı kültürlerden sanatçılar ve izleyiciler arasında görsel sanatlar alanında İstanbul’da bir buluşma noktası oluşturmayı amaçlamaktadır. Günümüzde, dünyanın başka kimi sanat merkezlerinde gerçekleştirilen benzerleri gibi, uluslararası bir danışma kurulu aracılığı ile belirlenen bienal küratörünün, geliştirdiği kavramsal çerçeveye uygun olarak çeşitli sanatçı ve projeleri sergiye davet etmesiyle biçimlenen Uluslararası İstanbul Bienali oluşturduğu tartışma ortamıyla sanat dünyasını canlı tutmaktadır. Düzenlenen bu bienallerin ortaya çıkardığı tartışmaların sanatçıların seçimi, kavramsal çerçeve, sergi mekanlarının seçimi, görevlendirilen küratörler, küratörlük kurumu ve sponsorluk konuları ile ilgili olduğu görülmekte; son iki bienalde ise tartışma konularının politikaya yaklaştığı gözlenmektedir. Ve ayrıca Bienale on yıl boyunca sponsor olacak olan Koç Holding, bu girişimi ile sanat çevrelerince sanatın özerkliğini kaybettiği ve kapitalist sistemin içerisinde bir tüketim nesnesi haline dönüştüğü tartışmalarına maruz kalmıştır. Araştırılan bu çok yönlü tartışma ortamı, Türk sanat ortamının 1987 sonrası gelişen çizgisine bir bakış sağlamaktadır. Bu çalışma ile tartışmalara bütünsel bir bakış sağlanmaya çalışılmış ve bu tartışmaların toplu olarak yer aldığı bir çalışma oluşturulmuştur. Küreselleşen dünyada kent ve bienalin iç içe geçmişliğini yakaladığı ve dünya üzerinde kendini kabul ettirdiği gözlenen İstanbul Bienali bundan sonra da tartışılmaya ve araştırma konusu olmaya devam edecektir. The purpose of this study investigated since beginning of the International İstanbul Biennial with its phases and what kind of controversy has been the subject. The International İstanbul Biennial, which began since 1987, purposes a coordinating point in the field of visual arts and with other cultures artists in İstanbul. Nowadays, The International İstanbul Biennial forms such as any other art centers in the world, with a coordinator located through an advisory board invites the artists and projects to the biennial exhibition and gives reaction with its investigates to the artists world. These biennials held discussions can reveal such as conceptual framework, selection of exhibition venues, appointed curators, curatorial threads and sponsoring agency; the last two biennial seem to approach the policy issues with its discussion threads. And also the Biennial will be sponsored by the Koç Holding for ten years, has lost the initiative and autonomy of art and art circles in the capitalist system has been subject to debate turned into an object of consumption. This multi-faceted debate, provides an overview of Turkish art scene line that developed after 1987. İn this research, these discussions are to be provided with a holistic view and created collective work. it will continue to be subject of debate and research and being accepted in over the world, into globalizing world city and biennial caught their nesting. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: EF2011YL8.

Bu çalışmada 1980 sonrasında yurt dışında gerçeklerştirilen çağdaş sanat ve kültürel miras sergileri kapsamında değişen milli vizyon, toplumdaki kültürel alanı kontrol eden modern kültür politikaları ve sosyal hafızanın bir parçası olan milli kimliğin temsili ele alınacaktır.Temel olarak üç değişimin altı çizilecektir. İlk değişim, 1980 sonrası Türkiye'de kültürün ve sanatın özelleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan Türk burjuvazisinin kültür alalnında neo-liberal kapitalist ekonomik model sayesindeki yükselişidir. Türkiye'nin bölgesel vizyonu, neo-liberal kültürel politikalar nedeniyle uluslararası alanda değişime uğramıştır.. İkinci değişim ise resmi tarih yazımının değişmeyen, tek yönlü söyleminin çeşitlilik ve çoklu geçmişi içeren post modern bir söyleme dönüşmesidir. Son olarak küresel çağda uluslararası kültürel miras ve çağdaş sanat sergilerinde Türkiye'nin milli-etnik kimlik üzerinden kurgulanan imajının kozmopolit ve çok kültürlü yapıya dönüşmesidir. Bu perspektif ışığında, bu çalışmanın amacı uluslararası Türk çağdaş sanatı ve kültürel miras sergilerinde dönüşümü incelemektir. Her iki farklı sergi anlatısının politik, sosyal ve kültürel yansımaları Türk kültürel kimliğinde ve sanatında dönüştürücü etkisi irdelenecektir. This study investigates contemporary art and heritage exhibitions as instruments that kept changing vision of the nation as well as the modern cultural policies to control cultural sphere of the society and representing national identity as a part of social memory of the people in the post-1980s.This dissertation underlines three transformations. In Turkey?s cultural politics, after 1980, the first was the formation of the privatization in art and culture and the rise of the Turkish bourgeoisie, directly related to the neo-liberal capitalist economic formation. While the local Turkish art scale penetrated the international vision of Turkey in the world, the neo-liberal economic and political change triggered the form cultural policy took after the 1980s. The second is the change in Republican art history writing from a statist, monolithic, discourse to a post-modern discourse, based on diversity and multiple pasts. The third is the gradually shifting image of Turkey from a nationalist/Turkist identity into a more cosmopolitan and multicultural one, as designated in international heritage exhibitions and international contemporary art events. In light of this perspective, the study analyzes Turkey?s internationally-framed heritage exhibitions and modern art in the age of globalization. I argue that both international heritage exhibitions and modern art exhibitions carry political, social, and cultural implications and are related closely the representation of the Turkish identity and art history. 451

Tez Istanbul Modern Sanat Müzesi'nde yer alan kadın sanatçıların temsilini ve bu temsilin tarihsel olarak Türk Sanat sahnesine yerleşmiş olan devletin erkil bakışını nasıl dönüşüme uğrattığını araştırmaktadır. 1908 Anayasasının hız kazandırdığı batılaşma / modernleşme çalışmaları 1923'te Cumhuriyet'in kuruluşuyla beraber bir devlet politikası haline gelmiştir. Devlet tarafından yönlendirilen bu atılım dahilinde resim sanaıt da bir ülkenin modernleşme düzeyini gösteren bir alan olarak desteklenmiştir. 1937 yılında ?Istanbul Devlet Resim ve Hetkel Müzesi? adı altında kurulan Türkiye'nin ilk Sanat Müzesi Kemalist modernleşme projesinin adımlarından biri olarak kabul edilebilir. Bu devlet müzesinin başlangıç koleksiyonundaki eserler çoğunlukla asker ressamlara, Avrupa'da ya da özel hocalarla eğitim görmüş üst sınıf ailelerin çocukları ile 1883 yılında kurulmuş olan Sanayi Nefise Mektebi'nde eğitim görmüş olan sanatçılara aittir. Koleksiyonda sınırlı sayıda kadın sanatçılara ait eserler de mevcuttur. Bu kadın sanatçıların çoğu 1941 yılında, yani sadece erkeklerin eğitim görebildiği ilk Akademiden 31 yıl sonra kurulan İnas Sanayi-i Nefise Mektebi mezunlarındandır. Tez dahilinde öncelikle sanat alanında erkek bakışın yerleşme süreci tarihsel olarak incelenmektedir. Ardından 2005 yılından bu yana, yani son 5 yıl içerisinde Türkiye'de kurulmuş olan özel müzelerde kadın sanatçı temsilinin dönüşümü ve günümüzdeki durumu Devlet güdümündeki sanat geleneğinin kırılmasına paralel olarak Istanbul Modern örneği üzerinden analiz edilmektedir. Temel analiz çerçevesi Istanbul Modern'in Türk Modern ve Çağdaş Sanat tarihine güncellenmiş ve taze bir bakış vurgusuyla ortaya koyduğu ?Yeni Yapıtlar Yeni Ufuklar? adlı sergisidir. Bu sergi aynı zamanda bu tezin yazıldığı zamana dek İstanbul Modern'de açılan Türk Modern ve Çağdaş Sanatı hakkındaki en kapsamlı sergi olma özelliği de taşımaktadır. Tez dahilinde bu sergiden seçilen sanatçılar ve işler feminist bir perspektif ile ele alınmaktadır. Bu örnekler üzerinden hangi anlamlarda yeni bir sanat tarihi anlatısının sunulduğu, kadın sanatçıların ve işlerinin bu anlatı içerisindeki yeri ile tarihsel kadın saantçı temsilini nasıl dönüştürdükleri araştırılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Kadın Sanatçılar, Kadın Ressamlar, Feminist Sanat Tarihi, Istanbul Modern (Istanbul Modern Sanat Müzesi), Yeni Yapıtlar Yeni Ufuklar Sergisi This thesis is about the representation of women artists in the Istanbul Museum of Modern Art, exploring how these artists unsettle the male gaze of the State historically founded in the Turkish Art Scene. The Constitution of 1908 brought about a rapid `westernization/modernization? process, and the foundation of the Republic in 1923 assigned this move as a state policy. The art field was encouraged in this regard as a space reflecting the level of modernization of a country by this State led movement. The first Art Museum of Turkey founded in 1937 by the State as ?the Istanbul State Museum of Painting and Sculpture? could be considered as part of the Kemalist republican project of modernity. The artists in the collection consisted of the military painters and of some upper class families? children educated in Europe or at home by some tutors, as well as of some artists graduated from the Academy of Fine Arts founded in 1883. There are a limited number of women artists? works in the same collection. Many of those women artists graduated from the Istanbul Academy of Fine Arts for Girls founded in 1914 -after 31 years of the first Academy-. After exploring the historical foundation of the male gaze in the sphere of art, this research in comparison with the State led art tradition, will seek to analyze the current representation of women artists in the private art museums founded in the last five years in Turkey through the example of Istanbul Modern. The frame of analysis will be Istanbul Modern?s most comprehensive exhibition until now ?New Works New Horizons- which claims to cover with an updated fresh look the history of Turkish Modern and Contemporary Art. The choice of artists and works will be explored with a feminist perspective to unveil what kind of a new historical narrative is offered and how the women artists and their works are positioned in it as well as how they challenge the female artist representation.Keywords: Women artists, women painters, Feminist Art History, Istanbul Modern (Istanbul Museum of Modern Arts), New Works New Horizon Exhibition 102

Bu tez, günümüzün büyük ölçekli sergileme modeli olan bienale giden yolu açan ilerlemeleri analiz etmek üzere yazılmıştır. Araştırmanın ilk bölümünde, uluslararası sanat sergileri ve bienallerin temellerine odaklanılmıştır. Bu sebeple, Büyük Tur, Dünya Sergileri ve Venedik Bienali katalizör konumlarından ötürü özellikle önem arz etmiştir. Bir bienalin ortaya çıkmasını sağlayan temellere ve devamını getiren farklı motivasyonlara dair bir inceleme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Araştırmanın ikinci bölümü, Türkiye'de bir çağdaş sanat bienaline olan ihtiyacı doğuran sebepleri incelemiş, 1980 öncesi ve sonrası yerel kültür ve sanat sahnesini dolduran büyük ölçekli sergilere odaklanmıştır. Uluslar arası İstanbul Bienali, organizasyonel yapısı, sergi modeli ve etkileriyle araştırmanın üçüncü bölümünün konusunu oluşturur. Bu araştırma, aynı zamanda, İstanbul'un bir yaratıcı kent olarak, zengin tarihi mirasının avantajlarından da faydalanarak, İstanbul Bienali vasıtasıyla, nasıl uluslararası çapta tanınır hale geldiğinin altını çizer. Bu çalışmada kullanılan metod geniş çapta masabaşı araştırmasına dayalıdır. Kullanılan kaynakların büyük çoğunluğu Yeditepe Üniversitesi Bilgi Merkezi ve diğer eğitim kurumlarının kütüphanelerinden sağlanmıştır. Bunun yanısıra, Venedik ve Norveç'e yapılan akademik geziler söz konusu araştırmaya doğrudan kaynaklık etmiştir.Anahtar sözcükler: Venedik Bienali, Büyük Tur, Dünya Sergileri, Uluslararası İstanbul Bienali, Türkiye'de büyük ölçekli sergiler This thesis attempts to analyse the advancements in art which paved the way to the large scale exhibition model in contemporary society which is referred to as the ?Biennial?. In the first element of the research, particular attention is paid to the origins of large scale international art exhibitions and biennials. The history of the Grand Tour, Universal Expositions and the Venice Biennale are therefore areas of particular interest since they are the catalysts of large scale international art exhibitions. It becomes evident that a need existed for an examination into the origins of a biennial and the various motivations for initiating and continuing a biennial. In order to understand what created the need for a contemporary art biennial in Turkey, the second element of the research focuses upon the local art scene until the 1980?s and various large scale exhibitions in Turkey after the 1980?s which provided a foundation for important shifts within the art and culture scene. The International Istanbul Biennial is the third element of the research which focuses upon the organizational structure, exhibition model and effects of the biennial. The research also highlights how Istanbul became universally acknowledged as a creative city via the International Istanbul Biennial which took the limelight through taking advantage of the rich historical heritage of the city. The method used in this work is widely based on desk research. The majority of the materials are mostly provided by the Knowledge Centre of Yeditepe University and various libraries in other educational institutes. Also academic trips to Venice and Norway provided first hand experience for the research in question.Keywords: Venice Biennale, Grand Tour, Universal Expositions, International Istanbul Biennial, Large Scale Exhibitions in Turkey 70

Mağara duvarına atılan ilk çentikten fotoğrafa kadar, yazıyla, resimle toplumsal bellek oluşturma gayretinde olan insan, artık hafıza tanrısını bulmuştu. Kimya ve optikle doğa bir yüzeye geçirilmişti. Öyle ki, gerçeğin yansıması olduğu gibi elle tutulabiliyordu. İçinde bulunduğu yüzyılın en büyük buluşuydu fotoğraf. Yaşadığımız dünyanın asıl keşfi şimdi başlamıştı.İlk olarak doğaya ve insana yöneltilen objektif, ressamın fırçasını da elinden almıştı. Gezgin fotoğrafçılar dünyayı belgelerken, ard arda açılan stüdyolarda seçkinlerin portreleri çekiliyordu. İlk elli yılın ardından sanatsal arayışalara giren fotoğraf resimin etkisinden kurtularak, sokağa çıkmış ve sıradan, basit olana yönelmişti. Üstelik, Kodak'ın ürettiği kutu kameralar da toplumun her kesimine hızla yayılıyordu. Fotoğraf artık daha özgür ve daha demokratikti... İcadından kısa süre sonra Osmanlı'ya giren fotoğrafın, topluma yayılma süreci çok daha yavaş olmuştu. Gayrimüslimler tarafından yürütülen bu faaliyet uzun yıllar fotoğraf çektirmeyi dini açıdan sakıncalı bulan halktan çok, sarayın ve yakın çevresinin tekelinde kalmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında ise, devrimleri halka anlatmak için propaganda amacıyla basında kullanımıştı. 1932'de nüfüs cüzdanlarında bir zorunluluğa dönüşen vesikalık ve her yerde sergiler açan halkevleri sayesinde daha çok tanınmıştı. Kabuk değiştirdiği seksenlere kadar belgesel ve politik bir tavırda olan fotoğraf bu tarihden itibaren hem bireysel ve içe dönük, hem de biçimsel ve deneysel bir arayışa girmişti. İnternetle birlikte iyice küçülen ve küreselleşen dünyayla, doksanlarda eş anlı gelişmeler yaşanmaya başlanmıştı. Tam da bu sıralarda hayatımıza giren sayısal fotoğraf, ikinci bin yılın eşiğinde fotoğrafı yeniden tanımlattırıyordu.Görüntüler üzerinden bize aktarılan hatta kurgulanan bir gerçeklik içinde yaşayan günümüz insanı, fotoğrafik kadraja çoktan hapsolmuş durumda. Hergün, sanal alanda, gazetelerde, aile albümlerinde, polis kayıtlarında, bilboardlarda, fotoğraflarla var oluyor, fotoğrafın diliyle iletişim kuruyoruz. Bu tez de, Türkiye'de fotoğrafın gündelik hayatımıza girişini, yayılışını ve ayrılmaz parçası haline gelişini inceler. Human being had founded the memory theory as late as that is in an endeavour to create the social memory with writing, photo till the first photograph escalloped to the cave wall. So, it could be taken hold of as it was echo of the actuality. Photograph was the biggest discovery of the century. The main discovery of the world we live in started at the moment.First of all objective that oriented to the nature and the human had deprived painter of the brush. While explorer photographers were providing evidences the world, portrait photography was performing in the studios. After the first fifty years, photograph had rescued from the effect of the picture, went out and tended to common things and simplicity. In addition box camera manufactured by Kodak were spreading like wildfire to every segment of society. Photograph was more independent and democratic from now on?After short time, diffusion process to the society of the photograph entered to the Ottoman was more slowly.For this activity carried out by non-moslem the community was minded to take photograph ecclesiastically, so it was monopolized by the palace and near abroad. As to the first years of the Republic it was used in the press for the purpose of the propaganda in order to explain the revolutions to the nations. Passport photograph was compulsory in 1932 for Identity Cards and acknowledged better thanks to people?s houses that hold exhibitions everywhere. Photograph was documental and political behaviour till 80?s years, from that date photograph was both individual, inward oriented and formal and experimental searching. The world is getting globalization together with Internet, there were developments in the 90?s. At that time,numerical photograph has implemented it was defined the photograph again at the second millennium.In an authenticity transferred to us over the images even if mount, today?s people have been confined to photographic frame. It is appearing on virtual field, newspapers, family albums, police records, billboards, photographs every day, we communicate with photograph?s language. This thesis analyses the access of the photograph to our daily life in Turkey, its development and being an integral part. 197

Bu çalışmanın amacı, günümüzde plastik sanatlar alanında Türkiye'de ve dünyada yaygınlaştığını düşündüğüm yeni oryantalist akımı irdelemektir.Yeni Oryantalizm kavramını açıklayabilmek için öncelikle Oryantalizm'in tanımı ve tarihsel gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. Sonraki bölümde tarih boyunca plastik sanatlardaki oryantalist yaklaşımlar kısaca incelenmiştir. Çalışmanın eleştirel boyutu açısından destekleyici olduğundan, Batı sanatında oryantalist sayılamayacak Doğu etkilerinin de olduğu vurgulanmış ve bu tarz çalışmalardan da örnekler verilmiştir.Konu ?kimlik? kavramıyla da bağlantılı olduğundan, bu konuya da kısaca bir bölüm ayrılmıştır. Bu bölümde ?transkültürelizm? kavramı da açıklanmıştır.Yeni Oryantalizm kavramının açıklandığı ana bölümde, günümüz uluslararası sanat ortamında ve özellikle Bienaller gibi periyodik sanat etkinliklerinde doğulu sanatçıların konumu ele alınmıştır. Bu sanatçıların işlerindeki oryantalist yaklaşımlar, batılı sponsor, küratör ve eleştirmenlerin bunlardaki etkisi ve bu yaklaşımların desteklenmesinin nedenleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kültür emperyalizmi ve ötekileştirme gibi sosyal ve politik meselelerin sanata etkilerinin incelenmesi bu çalışmada önemli bir yer tutmaktadır.Yeni oryantalist sanatçıların işlerinin batılılar tarafından Doğu'nun sanatı olarak sunulması ve alternatif, özgün, bu yaklaşımın dışında kalan doğulu sanatçıların görmezden gelinmesi bu tezin ana meselelerini oluşturmaktadır. Çalışma, çağdaş sanat ortamında yeni oryantalist yaklaşımların bir eleştirisi ve alternatif önerileri ile son bulur. The purpose of this paper is to consider the new Orientalism, which I think is widespread around Turkey and the world in todays visual arts field.In order to explain the new Orientalism the definition and historical progress of Orientalism is mentioned. In the following chapter orientalist approaches in visual arts is briefly examined. Since it is a supportive argument for the paper?s critical aspect, it is emphesized that there are eastern influences as well in western art, which can not be regarded as orientalist. Examples of that kind of works are presented.The subject is related with the concept of ?identity?, therefore a brief chapter is written concerning this notion. In this chapter, ?transculturalism? consept is also explained.In the main chapter where Neo-Orientalism consept is explained, the position of the eastern artists in todays international art milieu and especially in periodical art activities, such as biennials, is considered.The orientalist approach, the influence of western sponsors, curators and critics in these artist?s works, and the reasons why these approaches supported is explained. Examining influences of social and political issues like cultural imperialism and othering takes an important part in this work.Presentation of neo-orientalist artist?s works as the art of East by westerners through ignoring the alternative and authentic eastern artists who are out of this approach, is the main issue of this dissertation. The paper ends with a critic of neo-orientalist approach in contemporary art milieu and alternative suggestions. 113

Politik sistemlerin çöküşü; mevcut değer sistemlerinin hayatı anlamlandırmada yetersiz kalması ve yeni ve başka bir hayat arzusunun kimi zaman imkansız gibi görünmesi ve tüm bu yapı içinde durduğu yerde, insanlık tarihinden ya da sadece ve en çok kendi tarihinde var olmaya çalışan sanatçı olarak insana bakmak, sanatçı-olarak-insan'ın hayatın içindeki duruşlarını araştırmak özgürleştirici bir yol gibi görünmekte. 80 darbesi sonrası suskunluğu bozan, yoksunluk ve yoksulluk beslenen, yeni ve yasakaşmacı sanat, ne ulusötesi yolculuklarda turistik/egzotik bir öğe olmayı kabul etti ne de kendi ülkesinde bir yabancı olmaktan kurtulabildi. Avrupa'nın bu doğu ucu, 1990'larda kendini ve kentini, güncel sanat/sanatçılar açısından bir çekim noktası olarak keşfedilmiş buldu. Sanat hayattan ne zaman koptu, sözler ne zaman bu kadar sertleşti ve neden söylenmekte gecikti? Sanat ne zaman ihraç edilmeye başlandı? İçerisi ve dışarısı arasındaki ayrım nasıl bu kadar keskinleşti? Ulus-devlet ve temsili meselesi aşılabildi mi? Bu tez, pozitif bir strateji olarak sanat, toplumsalın dolayımında nasıl bir tekilliği var edebilir ve hayatta neleri değiştirmeye adaydır, soruları çerçevesinde `90'larda Türkiye'de Güncel Sanattaki dönüşümleri açımlamaya çalışmaktadır. In the era of the demolition of the political systems, and the inefficiency of the default normative systems besides the impossibility of the will to a new and a different lifeworlds to search for the artist?s struggle for existence in his own historicity is a significant work to accomplish. The new and antagonistic art as breaking the unclosure and unspeakability of the coup 80?s did not neither accept to be an item of an exotic determinance nor achieved to stand as a stranger in its indigenous country. This country as the eastern part of Europe, found itself as the center of gravity among the contemporary art-ists with its urban areas. When was art seperated from our everydaylife, when were the words become so harsh and why it was so late? When the art began to be imported? When the divergence between the exterior and interior became so apperent? Was the issue of nation-state and its represantation resolved? This thesis is based on the research of the transformations in Contemporary Art in Turkey especially focused on the period that of the 90?s, which seeks to find how art as a positivistic strategy can achieve an individualistic existence within the social trajectories and what it can change in our lifeworlds. 144

IV ÖZET Tezimizin içeriğini `Uluslararası İstanbul Bienalleri'nin plastik sanatlar eğitimine yansımaları` oluşturmaktadır. Bu bağlamda uluslararası düzeyde düzenlenen ve dünyada çağdaş sanat oluşumlarını her açıdan izlememize olanak sağlayan bu etkinliklerin, plastik sanatlar eğitimine ve bu eğitimi veren kurumlar üzerindeki etkileri araştırılmıştır, tik bölümde bienal tanımı ve dünyadaki bienaller üzerinde durulmuş, ayrıca bu bienallere Türkiye'den ne ölçüde katılımın olduğu araştırılarak, dünya bienallerine olan ilgi saptanmaya çalışılmıştır. Yine bu bölümde bienal düzenlemenin gerekliliği üzerinde durularak bienallerin ülke sanatının gelişimine ne gibi katkılar sağladığı araştırılmıştır. Düzenlenen her bienali tek tek inceleyerek hem tarihsel bir bilgi oluşturmak, hem de bienallerarası karşılaştırmalara olanak sağlanmıştır. İkinci bölümde ise, Türk sanat ortamında daha çok İstanbul Bienalleri'yle gündeme gelen, `küreselleşme ve bienaller`, `merkez-çevre ilişkileri`, `küratöryal sistem`, `bienal temaları`, `mekan-yapıt ilişkisi` ve `sanatçı seçimi` gibi kavramlar ele alınıp irdelenmiştir. Böylelikle sanat alanındaki değişimlerin ve yeni anlayışların kavranması amaçlanmıştır. Üçüncü bölümde ise, sanat ortamımızda önemli yeri olan bienallerin, sanat eğitimi ve bu eğitimi veren kurumlar içerisindeki etkisi incelenmiştir. İncelememizde ortaya çıkan sonuç ise, bienallerin yeniliklere ve deneysel ifadelere yer veren yapısının, eğitim kurumlarındaki katı ve geleneksel anlayışla olan karşıtlığıdır. Gerçi öğrencilerin yeni ve özgür ifade olanaklarından yararlanmasını destekleyen, bu konuda onları güdüleyen ve atölye olanakları içerisinde bunu sağlamaya çalışan sanat eğitimcileri de vardır kuşkusuz, ancak sanat eğitiminin bir bütün olduğu düşünüldüğünde bunun yeterli olmayacağı açıktır. Oysa dünya sanatındaki güncel oluşumların sergilendiği ve bu yönüyle de dünya sanatına yön verdiğini düşündüğümüz bienallerin, hele ülkemizde eksikliğini günbegün daha da çok hissettiğimiz çağdaş sanatlar müzesi misyonunu da üstlendiğini düşündüğümüzde, bienallerin sanat eğitimi veren kurumlarca da yalandan takip edilmesinin ve buradaki oluşumlardan etkilenerek sanat eğitiminde sürekli olarak günceli yakalayan bir sistematik geliştirmelerini zorunlu kılmaktadır. Bu sistematiğe en uygun model ise bizce çağdaş sanatın gereklerini karşılayabilecek disiplinlerarası bir yaklaşım olacaktır. SUMMARY The content of the thesis is `The Reflection of the International Istanbul Biennials on Plastic arts Education`. That kind of activities are held internationally and give us the chance to follow modern artistic work in the world. We tried to find out the effects of these activities on plastic arts education and the schools that gives this education. In the first part, definition of biennials and the biennials in the world are taken into consideration. Also in this part, we give great importance to search the biennials and how much participation there is in Turkey for the biennials. We tried to find out the attention to the world biennials. Every biennial was examined one by one both to collect historical knowledge and to compare the biennials. In the second part, some concepts which occur with the Istanbul Biennials in Turkish art `globalism and biennials`, `centre and periphere relations`, `curatorial system`, `biennial themes`, `place and work relation` and `artist preference`. These concepts were examined carefully. By this way we aimed to explain the changes in art and new trends. In the third part we examined the effects of the biennials, which have a great importance in our art view, on the art schools. The result of our study is that the content of the biennials which gives place to novelty and experimental statements, contrasts with the rigid and traditional understanding of the education associations. In some schools there are teachers who give the chance to the students to express their new and original ideas. But, as art education is a complete period, this is not enough. However, we think that biennials exhibits the actual events and they direct the world art. Especially we feel the lack of modern art museum mission in Turkey. Because biennials are followed very closely by the art schools, they should keep up with the actual events, and should improve systematicly. The most suitable model for this systematic is an approach of transdiscipline which meet the need of modern art. 113

ÖZET Türkiye' de 1986 yılından itibaren düzenlenmeye başlanan bienal etkinlikleri, 1980-2000 yıllan arasında yoğun bir biçimde görülen çağdaş sanat hareketleri içinde, getirdiği yeni sergi anlayışı ve uluslararası düzeyde bir etkinlik olma niteliği ile öne çıkmaktadır. Türk sanat ortamında bienal etkinlikleri, yurtdışı bienallerine katılım ve Türkiye' de gerçekleştirilen bienaller olmak üzere iki aşamada değerlendirilebilir. Türk sanatçıları, 19. yüzyıldan bu yana ülke içinde çeşitli sergiler düzenledikleri gibi, yurtdışında düzenlenen sergi, fuar vb. sanatsal etkinliklere de katılmışlardır. Türk sanat ortamı, 1980' li yıllarda ülkemizde düzenlenmeye başlanan bienal etkinlikleri ile birlikte önemli bir değişim sürecine girmiştir. Uluslararası sanat platformunda varlık gösterme amacıyla başlatılan bienal etkinlikleri, iki ayn şehirde iki ayn bienal modeliyle, ortaya çıkmıştır. Bienal etkinlikleri, tarihi mekanlann çağdaş yorumlarla yeniden sunumu, önerilen kavramlar, öne çıkan sanatçılar, seçici kurullar ve küratörlerden oluşan yapısı ile Türk sanat ortamında alışılmışın dışında bir sergi anlayışını gündeme getirmiştir. Her bienal etkinliği sonrasında oluşan tartışma ortamında, bienalin modeli, organizasyonun, danışma kurulunun ya da küratörün niteliği ele alınmış, 1992' de düzenlenen 3. İstanbul Bienali' nden itibaren, küratörler tarafından ana başlıklar halinde önerilen kavramlar tartışılmaya başlanmıştır. Türk sanatında sergileme geleneğine farklı bir boyut getiren bienal etkinlikleri, 1980 sonrasında değişim gösteren, sanatsal, kültürel ve eleştirel ortam hakkında önemli bir veri oluşturmuştur Tezde bu ortamın, hazırlayıcı koşullan, dönemin siyasi, ekonomik ve toplumsal yapısı ile olan ilişkisi, bienal etkinliklerinin Türk çağdaş sanat ortamına etki ve katkıları, araştırılarak irdelenmiştir.Ill Beş bölümden oluşan araştırmada, bienal etkinliklerinin sergileme geleneği içindeki yeri, yurtdışında düzenlenen bienallerden alınan ölçütler, bienallerde önerilen mekanlar, seçilen sanatçıların kimliği ve belirlenen kavramlar, Türk sanatçılann kavramlara yaklaşımı, teknik, malzeme kullanımı ve değişen sanat anlayışları gibi soru ve sorunlara yanıt aranmıştır. IV SUMMARY The biennial activities in Turkey since 1986 stand distinct among the movements of modern art in years 1980 to 2000, with its new concept of exhibition and its large number of participant nations and its international character. The biennial activities in Turkish art media may be classified as the participation to the events organised outside Turkey and the organisation of such events in Turkey. Since 19th century, Turkish artists have been attending various exhibitions, expositions and other similar art events abroad as well as organising their own exhibitions in Turkey. Turkish art has been going through a process of transformation since the first biennial activity of 1980. Such activities, which were initiated first by the strong desire to take a part in the international area, appeared in two different biennial types in two different cities. Biennial activities have brought forward an unusual exhibition approach and understanding to the Turkish art media with its structure with proposed concepts, forthcoming artists, juries and curators and with the presentation of historical spaces with a new interpretation. In the discussions following each biennial activity, the type of the biennial, the characteristics of organisation, juries and curators have all been assessed, and also the concepts or main headings, which were indicated by the curators, have begun to be discussed since the third Istanbul Biennial of 1992. The biennial activities, which have introduced a new dimension to the tradition of exhibition, have also been an important indicator of the radical change in cultural, artistic and discussional characteristics of Turkish art. The current study examines first the conditions which have led to theseactivities; second its relations with the political, economical and social structure of the era and finally the contribution and influences of these activities to the Turkish contemporary art media. The present research, which composes five chapters, attempts to raise answers to such questions and problems as the significance of the biennial activities in the tradition of exhibition; the criteria adapted from the foreign biennials; the favoured spaces; the identity of the artists; the outstanding concepts; and the approaches to these concepts, the technique, the usage of material and the changing attitudes of the Turkish artists. 629

ÖZET Çağdaş sanat sergilerinin çağdaş sanat ortamına katkılarını Venedik Bienali bağlamında irdelenmesini öngören tez çalışmasına öncelikle `giriş` bölümünde çağdaş sanat müzesi ile sanat üretimi arasındaki ilişkiyi inceleyerek başladım. Bu tür müzelerin çağdaş sanatın hangi tür ürünlerine öncelik verdiği ve nedenleri gibi bazı sorulara New York'taki Çağdaş Sanat Müzeleri gibi somut örnekler vererek yanıt aradım. Ardından Modernist dönemin belirgin tavrı olan `avant-garde`m tanımını yaptım. Avant-garde tarihsel olarak Fransız devrimiyle gelişiyor. Modernizm'le birlikte kurumlaşıyor ve beraber anılmaya başlıyor. Modernizm biçimsel anlamda bir araştırma olduğu için her yeni gelen akım yeni ve görülmemiş biçimde tanımlamalıydı. Modernizm'in sona erişiyle birlikte Modern Sonrası dönemde bir çoğulculuk gelişti. Çevre ülkeleri de kendi kültürel ve sanatsal farklılıklarını uluslararası sanat arenasına getirdiler. Bununla birlikte avantgarden belirgin bir tutum olarak misyonu bitti; bundan sonra ancak bireysel boyutta ele alınabilir. Modernizm sonrası dönem üslûpları, henüz belirlenmemiş olduğundan bu yaşadığımız çağları genel anlamda kültürel, düşünsel, siyasi dönüşümleriyle birlikte irdeledim. İsmi konmuş bazı akımları kısaca belirttim. İkinci bölümde Venedik Bienali'nden farklı bir yapı içinde olan iki Bienalin genel hatlarını çizdim. Sao Paolo Bienali finansman açısından resmi kaynaklara bağlı olmayışı ve tek bir mekânda toplanışı, İstanbul Bienali ise kurumsal olarak henüz yerine oturmamış olmasının getirdiği cesaretle çağdaş yapılanmaları zaman içinde deneme özgürlüğüne sahip olmasıyla, uygun birer seçenek oluşturdular. Üçüncü bölümde Venedik Bienalini kuramsal olarak tanımlamaya çalıştım. Öncelikle kuruluş döneminden günümüze değin önemli olayları tarih sırasına göre dizdim. Yüzyıl boyunca Avrupa'daki toplumsal ve düşünsel çalkantıların Bienal'in yapısına fazlasıyla yansımış olması etraflı bir sanat politikası araştırması yapmayı gerektirdi. Sergilerin düzenlendiği ana mekânlar genellikle değişmiyor. Ama her Bienalde Venedik'teki irili ufaklı sayısız yapı sergilere ev sahiplik yapıyor. Bunların tümünü böyle bir çalışmada toplamak olanaksız olduğu için 1995 Bienali'ni temel alarak gerçekçi bir tablo çizmek istedim.Yine Bienal etkinliğinin inandırıcı bir panoramasını sunmak amacıyla bir senenin etkinliği üzerinde yoğunlaşarak Bienal'in temel tavrı olan `bir ana tema çerçevesinde düzenlenmiş büyük sergilerden bir örnek sundum. Yine en güncel olan 1995 Bienali'nin, ana tema çerçevesinde hazırlanmış büyük sergisini inceledim. Çünkü Bienal'in güncel sanat üretimine bakışı daha kuruluşundan beri tematik sergilerde belirleniyor. Bu serginin tema açısından çağdaş sanat ortamını ne oranda yansıttığım araştırdım. Şüphesiz tek bir bakış açısının bütünsel bir anlamda bu orta mı yansıtabilmesi çok zor. Ama Bienal sırasında çok zengin bir etkinlikler ortamına sahne olan Venedik'te bu tek önermenin birçok alternatif sergiyle zenginleşmesi çağdaş sanat ortamının inandırıcı bir tablosunun çizilmesi açısından çok yararlı. Son bölümde Venedik Bienali'ni sanat, halk ve küratörlük açısından ele aldım. Sonuç bölümünde ise çağdaş dünyanın çoğulcu yapısına böyle çok boyutlu uluslararası çağdaş sanat sergilerinin ne kadar uygun düştüğü gerçeğinin üzerinde durdum. 83

102