Search

Glavni cilj ove publikacije je da posluži kao vodič i priručnik svim proizvođačima za usvajanje planskog pristupa pri podizanju vinograda sa aspekta uređenja zemljišta. Obrađeni materijal u drugom delu ove publikacije, iznet je na osnovu sprovedenih opsežnih terenskih, pedoloških i laboratorijskih istraživanja, koja su obuhvatila četiri lokacije vinogradarskog rejona Mlava. 1. Planski pristup pri podizanju vinograda 2. Regulacioni radovi 3. Meliorativne mere đubrenja uz rigolovanje, popravka fizičkih osobina zemljišta i kalcizacija 4. Ostali aspekti pri zasnivanju vinograda 5. Primenjene metode istraživanja 6. Tipovi zemljišta 7. Fizička i vodno-fizička svojstva zemljišta 8. Plodnost, kalcizacija i preporuka za đubrenje 9. Sadržaj opasnih i štetnih materija 10. Mikrobiološka svojstva zemljišta Prilog: Uputstvo za uzorkovanje zemljišta pod vinogradima Prilog: Pedološka karta sa granicama Mlavskog vinogradarskog rejona i vinogorja

Zemljište je kompleksan i dinamičan ekosistem u kome se većina bioloških procesa odvija zahvaljujući mikroorganizmima. Osnovni biogeni elementi u zemljištu se nalaze pretežno vezani u organskim i neorganskim jedinjenjima i u tom obliku nisu direktno dostupni biljkama. Mineralizacija organskih jedinjenja do neorganskih i mobilizacija teško rastvorljivih neorganskih jedinjenja, odvija se zahvaljujući delovanju mikrobioloških enzima, a hranljivi elementi prevode se u oblike koje biljke mogu da usvajaju. Na taj način, mikroorganizmi obezbeđuju biljke asimilativima, a direktno su uključeni i u formiranje prinosa gajenih biljaka. Plodnost zemljišta određena je njegovim sastavom i svojstvima. Osobine zemljišta najviše utiču na raznovrsnost, brojnost i enzimatsku aktivnost mikroorganizama, a za sve tipove zemljišta karakteriše smanjena brojnost i aktivnost mikroorganizama na većim dubinama.

Vinogradarstvo i vinarstvo u poljoprivredi Republike Srbije zauzima značajno mesto prema istorijatu, privrednom dohotku, potencijalu i tendenciji razvoja. Vinogradarstvo u Republici Srbiji je, posebno u proteklih 20 godina, doživelo veliku promenu. S jedne strane, desila se velika devastacija, usled vlasničke transformacije, odnosno privatizacije velikih vinogradarsko-vinarskih preduzeća. Istovremeno je stvoren nov kvalitativni razvojni proces širenja privatnih vinogradarsko-vinarskih privrednih društava po ugledu na proizvođače u EU. Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine je u potpunosti usaglasilo zakonodavstvo iz oblasti vinarstva i vinogradarstva sa zakonodavstvom EU. Takođe, definisana je nova rejonizacija vinogradarskih geografskih proizvodnih područja Srbije. Glavni razlog izrade nove rejonizacije je bio usaglašavanje sa reformom EU koja se odnosi na vinski sektor i uvođenje tzv. „PDO/PGI“ sistema geografskog porekla vina.

Zemljište je komplikovan medijum označen kao polidisperzni sistem sastavljen od čvrste, tečne i gasovite faze. Poznavanje fizičkih svojstava zemljišta je od posebnog značaja u odnosu na druga svojstva, jer posredno i neposredno utiču na opšte stanje zemljišta, određuju vodni, vazdušni i toplotni režim zemljišta, pa samim tim na hemijska i biogena svojstva zemljišta. Ova svojstva ne služe samo za dobijanje opšte predstave o zemljištu nego usmeravaju naše aktivnosti ka njegovom očuvanju i poboljšanju.

Intenzivna vinogradarska proizvodnja mora biti zasnovana na savremenim naučno-stručnim principima. Analiza zemljišta predstavlja nezaobilaznu, polaznu osnovu svake intenzivne biljne proizvodnje i prvi korak u podizanju vinograda. Analizu je neophodno uraditi pre podizanja vinograda, jer se napravljene greške kasnije teško ispravljaju. Na osnovu rezultata analize zemljišta može se odrediti potreba za đubrenjem i popravkama zemljišta. Pri podizanju višegodišnjih zasada teži se da zemljište bude na optimalnom nivou plodnosti. Takođe, nakon zasnivanja zasada neophodne su redovne analize u toku eksploatacije vinograda, a uzorkovanje zemljišta se obavlja svake 3-4 godine. Pravilnom primenom preporuka đubrenja ostvaruju se visoki i stabilni prinosi dobrog kvaliteta, uz profitabilnu i ekološki prihvatljivu proizvodnju.

Na području Mlavskog vinogradarskog rejona je izražen pedodiverzitet, tj. raznolikost tipova zemljišta. Iz prikazane pedološke karte (u prilogu ove publikacije), kao i tabele proistekle iz ove karte, može se zaključiti da u vinogorjima Mlavskog vinogradarskog rejona dominiraju tipovi zemljišta eutrični kambisol i luvisol (ilimerizovano ili lesivirano zemljište), a da su na manjim površinama zastupljeni i černozem, regosol (sirozem na rastresitom supstratu), vertisol (smonica), koluvijum (sediment erodiranog zemljišnog materijala), fluvisol (aluvijalno zemljište), arenosol (eolski pesak), distrični kambisol (kiselo šumsko zemljište) i asocijacija zemljišta fluvisol – koluvijum, a na neznatnim površinama i humoglej (ritska crnica), kalkomelanosol (krečnjačko– dolomitna crnica), podzol i euglej (močvarno glejno zemljište).

Pored optimalnih koncentracija biogenih elemenata, da bismo zemljište okarakterisali kao pogodno za proizvodnju zdravstveno bezbedne hrane, ono u sebi ne sme sadržati opasne i štetne materije. Prema Zakonu o poljoprivrednom zemljištu, opasne i štetne materije u zemljištu jesu grupe neorganskih i organskih jedinjenja koja obuhvataju toksične, korozivne, zapaljive, samozapaljive i radioaktivne proizvode, kao i otpad u čvrstom, tečnom ili gasovitom agregatnom stanju, i koja imaju opasne i štetne uticaje na zemljište. Prema ovom zakonu, zabranjeno je ispuštanje i odlaganje opasnih i štetnih materija na poljoprivrednom zemljištu i u kanalima za odvodnjavanje i navodnjavanje.

Pre podizanja zasada vinograda je neophodno da se sagleda stanje više činilaca koji će da utiču na dobijanje kvalitetnog prinosa grožđa. To podrazumeva pažljiv odabir rejona sa povoljnim zemljišnim i klimatskim uslovima za gajenje vinove loze, koji će najbolje da odgovaraju sortimentu vinove loze koji je planiran za gajenje u tim uslovima. Prema više literaturnih navoda, vinograde je najbolje podizati na brežuljkastim terenima, na nadmorskoj visini od 100 do 300 m, koji imaju južnu, jugozapadnu ili jugoistočnu ekspoziciju. To podrazumeva dobru osunčanost vinograda, a u vezi sa tim i viši sadržaj aromatičnih materija i šećera u širi, odnosno kvalitetnija organoleptička svojstva dobijenog vina.

Uspešno zasnivanje vinogradarskih zasada bazira se na dobrom poznavanju i korišćenju znanja iz vinogradarske nauke i tehnike. Nakon prethodno izvršenih ispitivanja koja obuhvataju analizu tržišnih i ekonomskih, zatim zemljišnih i klimatskih uslova, koja predviđaju povoljnu vinogradarsku proizvodnju, prvi naredni korak u zasnivanju vinograda su regulacioni radovi. Ovi radovi imaju za cilj da omoguće uspešan rast, razvoj i plodonošenje vinove loze, kao i da stvore mogućnost za najveći stepen iskorišćenja mehanizovanog rada u obradi i zaštiti. Tu spadaju krčenje i čišćenje, ravnanje, terasiranje, odvodnjavanje, navodnjavanje i sl.