Search

Allegory is about seeing a double meaning in a work of art. In this particular text, literal and hidden meaning has a long history of both practical use in creating utterances and creating theories of pictorial communication. In the Old Polish era, the most representative examples of allegorical reading of myths are Andrzej Zbylitowski’s Renaissance translation of the story of Acteon from Ovid’s Metamorphoses and Walerian Otwinowski’ commentary in his translation of this work, which he intended to be used by students. Therefore, in the explanations placed on the margins of the translated text, he extracted the myth’s moral, theological, and philosophical truths. He also made an allegory of a Christianization of “pagan” beliefs, treating them as stories about false gods, under which the authors passed on knowledge about the Christian God, probably under his inspiration, because they did not know the Bible.

During the time of territorial expansion of the Kingdom of Sweden, military commanders appropriated entire book collections, including many precious polonica. General Carl Gustaf Wrangel (1613-1676) placed his literary loot in his family castle Skokloster near Stockholm. These book collections are exceptionally valuable and frequently, they have been the subject of academic study carried out by Polish historians. The scholars were sent to make an inventory of this archival library collection. One of the most fruitful events turned out to be Jan Albertandi’s (1731-1808) participation in a diplomatic mission in 1789 where he performed duties as a military chaplain. He compiled a detailed catalogue of the polonica kept in Sweden, including those from Skokloster. The register of manuscripts from Wrangel’s collection consists of 506 instances. In 1844 the study of the polonica was continued by an archeologist and historian Eustachy Tyszkiewicz (1814-1873) and in 1896 by a historian Alexander Hirschberg. In 1911 the Academy of Skills sent their expedition represented by Eugeniusz Barwiński, Ludwik Birkenmajer and Jan Łoś. They examined the collections in Skokloster with relatively little attention to detail. It has not been until recently that the polonica were thoroughly investigated and analyzed. The academic study of those literary texts was performed by a group of scholars under the supervision of professor Alina Nowicka-Jeżowa, forming a part of a Literary Studies Research Group of the Section of Old Polish Literature and Culture. They have published a catalogue of antique books and a few volumes of inedita (unpublished literary works). Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Artykuł prezentuje poglądy Benedykta Chmielowskiego, barokowego encyklopedysty i uczonego zainteresowanego etymologią, na tle dyskusji o relacji między językiem łacińskim a polskim w XVII i XVIII w. Chmielowski był zdecydowanym przeciwnikiem puryzmu językowego, miłośnikiem starożytności, zwolennikiem latynizmów jako niezbędnego elementu terminologii naukowej i popularyzatorem wiedzy, który makaronizmy stosował w celach erudycyjnych i ludycznych.

Justyna Dąbkowska-Kujko, autorka znakomitej monografii dawnych przekładów Lipsjusza na język polski, doświadczony filolog, pozwoliła sobie na pewną niekonsekwencję metodologiczną, mianowicie raz cytaty łacińskie dawała w oryginale i w polskim przekładzie, innym razem zamieszczała nietłumaczone. Monografia Dąbkowskiej jest praca cenną, wzbogaciła polską humanistykę dostarczając obszernych, wnikliwych informacji zarówno o życiu i twórczości Lipsjusza jak i o recepcji jego dzieł w dawnej Polsce, o jego wpływie na myśl polityczną i ugruntowanie neostoicyzmu w czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej. Justin Dąbkowska-Kujko, author of the excellent monograph on old translations of Lipsius into Polish, an experienced philologist, allowed herself for a certain methodologicalinconsistency, namely sometimes she quoted Latin phrases in the priginal and in Polish, and on other occasions she only cited them untranslated . Dąbkowska’s monograph is a valuable work, and an important contribution to the Polish humanities, providing a comprehensive, in-depth information about both the life and work of Lipsius, and about the reception of his works in the old Poland andtheir impact on political thought and reinforcing neostoicism in the days of the Polish Republic of nobility. Publikacja dofinansowana przez katedry literaturoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UŁ