Search

ÖZETFARKLI HAVA DAĞITICILARINDAKİ AKIŞ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Bu çalışmada, piyasada standart olarak bulunan dört yönlü olan iki dağıtıcının deneysel çalışması yapılmıştır. Dağıtıcılardan birinin kanat yapısı açılı ve düz olup düz kanatlı olarak nitelenmektedir. Dağıtıcılardan diğeri ise yine açılı olup eğrisel bir yapısı vardır ve eğrisel kanatlı diye nitelenmektedir. Farklı istasyonlardaki hava hızı ve türbülans ölçümleri Deltaohm DO9847 multifonksiyonel ölçüm cihazının bir modülü olan sıcak tel probu ile gerçekleştirilmiştir. Deneysel çalışmalar hava akış ünitesinde gerçekleştirilmiştir. Ölçümler; her iki dağıtıcının çıkışından itibaren yatay ve düşey olarak toplamda 153 istasyonda ve hava yönü boyunca 10 noktada x ve y yönündeki akış karakteristiklerinin saptanması için toplam 6120 deney yapılmıştır. Bu çalışmada, elde edilen hava hızı ve türbülans ölçümlerinin sonuçları, eğrisel ve düz kanatlı difüzörler için karşılaştırmalı olarak tablolar ve grafikler halinde sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar yorumlandığında, maliyet yönünden düz kanatlı difüzörlerin daha avantajlı olduğu görülmüştür. Bunun yanında eğrisel kanatlı difüzörün kanat yapısından dolayı, türbülans değerlerinin düz kanatlıya göre daha yüksek olması ve dolayısyla beslenmesi gereken alanın kenarlarda daha fazla olması, kenar kısımlardaki ortalama hızın ortam konfor şartına daha yakın olması, difüzörün dikine kesiti boyunca kenarlarda en fazla hava hızına ulaşması, eğrisel kanatlı difüzörlerin avantajı olarak söylenebilir. ABSTRACTTHE ANALYSIS OF FLOW CHARACTERISTICS IN DIFFERENT AIR DISTRIBUTORSIn this study, two distributors with four directions, which are standard in the market, have been experimented. While one of the distributors' wing structure is described as open and flat wing, the other one is still open and has a curvature structure. Therefore,it is described as curved wing . Air speed and turbulence measurements at different stations were performed with the hot wire probe, a modality of Delta Ohm DO 9847 multifunctional instruments. Experimental studies were carried out in the air flow unit. Measurements;From the outlet of both distributors, a total of 6120 experiments were performed to determine the flow characteristics in x and y directions both horizontally and vertically at 10 points along the air direction at 153 stations in total.In this study, the consequences of the acquired air velocity and turbulence measurement are presented comparatively with charts and graphics for the curvilinear and flat wing diffusers. When the acquired consequences are interpreted, it is understood that the flat wing diffusers are more profitable in terms of cost. On the other hand, the wing structure of the curvilinear diffuser, the higher turbulence rates compared to the flat wings; thereby the space required for feeding is greater at the edges, the average speed at the edges is closer to the ambient comfort condition, along the vertical section of the diffuser to achieve its maximum air speed at the edges can all be remarked as the advantages of the curvilinear diffusers.April, 2017 Mehmet Akif AYDIN

ÖZETTÜRKİYE’DE ESKİ VE YENİ KAMU BİNALARINDA ENERJİ VERİMLİLİĞİBu çalışmada, binaların eski ve yeni mimarilerini enerji verimliliği açısından aralarındaki farklar incelenmiştir. Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü’nde bulunan eski ve yeni, iki farklı fakülte binasında yapılan ölçümler sunulmuştur. Sıcaklık, bağıl nem, ısı akısı ve havalandırma kayıpları ölçümleri yapılmıştır. Ölçümler özellikle kış aylarında saatlik alınmıştır. Yetersiz cam kullanımından, kötü ve kalitesiz malzemeyle yapılmış pencerelerden kaynaklanan binalarda büyük öneme sahip havalandırma kaybının yanı sıra cephenin enerji etkinliğine de özel bir dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, elde edilen ölçümlerle enerji kayıplarının; havalandırma kayıpları, cam ve pencerelerin kalitesi, binada kullanılan malzemelerin kalitesi arasındaki ilişkiler incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Enerji Verimliliği, Bağıl Nem, Isı ve Havalandırma Kayıpları, Eski ve Yeni Kamu Binası, SıcaklıkABSTRACTINVESTIGATION OF THE ENERGY EFFICIENCY OF OLD AND NEW PUBLIC BUILDINGS IN TURKEYIn this study, the differences between the old and new public buildings were investigated in terms of energy efficiency. Measurements carried out old and new in two different faculty buildings were presented located on of Marmara University Goztepe campus. Temperature, relative humidity, heat flux and ventilation losses measurements were implemented. Measurements were taken hourly, especially during the winter months. A special attention was paid ​​to pull both ventilation loses resulting from inadequate use of glass, poor or material made ​​from the windows and energy efficiency of the building's facade. In the study, with the obtained measurements, relationship between energy losses; ventilation losses, the glass and the window of the quality, the quality of the materials used in the building were investigated.Key Words: Energy efficiency, Relative humidity, Heat and ventilation loses, Old and new public building, Temperature

Karıştırıcılar pek çok sahada kullanım alanına sahiptir. Karıştırıcıların temel görevi kimyasal ve fiziksel değişim meydana getirmektir. Bu sebeple, karıştırıcı dizaynı yapabilmek için, kimyasal ve fiziksel temel bilgileri sahip olmak gerekir. Özellikle gıda, ilaç ve kimya sanayinde, her geçen gün yeni ürünler geliştirilmektedir. Bu nedenle karıştırıcı cihazlara ihtiyaç duyulmaktadır. Geliştirilen ürünlerin çeşitliliğinden dolayı, karıştırıcı cihazlar değişik şekillerde dizayn edilmektedir. Karışımların çoğunluğu sıvı sıvı ve sıvı katı karışımlarından oluştuğu için, araştırmalar bu iki karışım üzerine yoğunlaşmıştır. Yapılan bu çalışmada, özellikle sıvı+sıvı karışımlar incelenmiştir. Karışımı oluşturan maddelerin fiziksel özelliklerine göre; gerekli güç ihtiyacı, kanat ve karıştırıcı tipi seçimi, mukavemet hesaplamaları konuyu oluşturan temel ilkelerdir. Ülkemizde kullanılan reaktör şeklindeki karıştırıcıların büyük bir kısmı, yurt dışındaki firmalar tarafından temin edilmektedir.Ülkemizde üretilen karıştırıcıların büyük çoğunluğu ise bilinçsizce yapılmaktadır. Bu tip cihazları, enerji tüketimi minimum düzeyde olacak şekilde tasarımını yaparak, ülke ekonomisine ve teknolojisine yararlı olması bakımından üretimini üstlenmemiz ve bilinçli olarak üretmemiz gerekmektedir.Yapılan bu çalışmada, karıştırıcı boyutlandırma konusu da ele alınmıştır. Tank ile Pervane arasındaki boyutsal ilişkiler, bu ilişkiye bağlantılı olarak, motor gücü, mil çapı, pervane çalışma devri ve kritik devir hesaplamaları yapılmıştır.Deneysel çalışmada kullanılmak üzere `Prototip mikser` imal edildi. Su ve astar boya ürünlerini karıştırmak üzere 3 farklı tip pervane yapılmış ve her bir 3 farklı devirde çalıştırılarak akım ve gerilim ölçümleri yapılmıştır. Bu değerler `Gri İlişkiler Analiz Metodu` ile analiz edilerek optimum pervane tipi devri saptanmıştır.Anahtar kelimeler: Karıştırma, karıştırıcı, pervane, sıvı sıvı karışım, türbin karıştırıcı, intermig karıştırıcı, çapa tip karıştırıcı, testere dişli karıştırıcı, karıştırıcı boyutlandırma,Gri ilişkisel analiz,Ağustos-2014 Mehmet Mustafa TÜTÜNCÜKARA Mixers have many uses in the field. The main task of the mixers is to bring about chemical and physical changes.Thus, mixer to be able to design, chemical and physical need to have basic information.Especially the food, pharmaceutical, and chemical industries, new products are being developed every day. There is therefore a need for mixing devices. Because of the variety of products developed, mixer devices are designed in different ways.Most of the mixture to liquid+liquid and liquid+solid mixtures, research has focused on these two mixtures.In these studies, especially liquid mixture were examined. According to the physical properties of the constituent components; necessary power requirements, blade and mixer selection, strength calculations are the basic principles that make up the subject.In our country, a large portion of the reactor used in the form of mixers, foreign companies are provided.Produced in our country the majority of mixers are made unconsciously. Such devices, to be the minimum level of energy consumption by designing, be beneficial to the country in terms of economy and technology, our production and consciously assume we need to produce.In these studies, concerning proper sizing is discussed in mixer. Dimensional relationships between the vessel and the impeller, in connection with this relationship, engine power, shaft diameter, propeller operating speed and critical speed calculations were made.For use in experimental studies `Prototype mixers` were fabricated. Water and paint to mix the three different types of products made and a propeller operated at three different speed, current and voltage measurements were made. These values `Grey Relationship Analysis Method` and is determined by analyzing the optimum speed propeller type.Keywords: Mixing,mixer,impeller,liquid-liquid mix,turbine impeller,intermig impeller,anchor impeller,sawtooth impeller,mixer sizing, grey relationship analysis.August-2014 Mehmet Mustafa TÜTÜNCÜKARA 133

SİLİNDİR BASINÇ DEĞİŞİMLERİNİN MOTOR TİTREŞİMLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ İçten yanmalı motorlarda silindir basıncına bağlı olarak titreşimler meydana gelmektedir. Bu titreşimler motorlarda istenmeyen birtakım sonuçlar doğurmaktadır. Motorlarda oluşan titreşimler motorun yakıt tüketimini, motor gürültüsünü, motor ömrünü, taşıtın ise sürüş güvenliğini ve konforunu etkilemektedir. Motor titreşiminde belirleyici rol oynayan silindir basınç değişimi yanma karakteristiğine bağlı olarak değişmektedir. Motorun yanma karakteristiği ise motorun yapısal ve işletme koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Hız ve yük artışı esnasında yanma gürültüsü de artmaktadır. Motorun kararlı çalışmasında ise motor gürültüsü büyük ölçüde değişmemektedir. Motor karakteristiğinde etkili olan hız ve yük koşulları silindir basıncının belirlenmesinde en etkili faktörlerdir. Ayrıca motorun silindir basıncının kontrolsüz bir şekilde değişmesine sebebiyet veren motor vuruntusu, dizel motorlarında motorun soğuk çalışma koşullarından, buji ateşlemeli motorlarda ise yüksek sıcaklıktaki çalışma koşullarından etkilenmektedir.Dizel araçlarda en önemli gürültü motordan kaynaklanmaktadır. Dizel motor gürültüsünün en temel nedeni ise yanma sonucu oluşan titreşimlerdir. İçten yanmalı motorlarda gürültü oluşumunun üç temel nedeni vardır. Bunlar; gaz akışı, mekanik süreçler ve yanmadır. Silindir basıncının izlenmesi, bir dizel motorunun yanma performansının önemli bir göstergesidir. Genellikle içten yanmalı motorlardaki yanma karakteristiklerinin incelenmesi silindir basınç analizleriyle gerçekleştirilmektedir. Silindir basıncından kaynaklanan titreşimler, zamana bağlı olarak veya frekans spektrumunda etkin bir şekilde incelenebilmektedir. Yakıtlarının fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirlerine kıyasla önemli farklılıklar göstermektedir. Bu özelliklerin farklılığı dizel motorlarda daha farklı yanma karakteristiklerinin ve vuruntu oluşum koşullarının gerçekleşmesine sebep olmaktadır. Bu durum silindir basıncını ve motor titreşimlerini de önemli ölçüde etkilemektedir. Bu çalışmada biyodizelin içten yanmalı motorlarda kullanımının motor titreşimlerine olan etkisi motor performansı ve yanma karakteristiklerine bağlı olarak incelenmiştir. Farklı çalışma koşullarındaki silindir basınç değişimlerinin etkisi ele alınarak motor bloğunda ve krank milinde meydana gelen titreşimler incelendiğinde titreşimlerin motor devrinin, sıkıştırma oranının ve püskürtme avansının artmasıyla titreşimlerin azaldığı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Titreşim, Dizel motor, Biyodizel, Silindir basıncıINVESTIGATION OF THE EFFECTS OF CYLINDER PRESSURE CHANGES ON ENGINE VIBRATIONSVibrations occur in internal combustion engines according as cylinder pressure. This vibrations cause some undesired results. Vibrations which occur in engines affect engine’s fuel consumption, engine noise, engine service life and also vehicle’s driving safety and comfort. Cylinder pressure variations which take a significative part in engine vibrations change depending on combustion characteristic. Combustion characteristic of engine alters according as structural and management parameters of engine. While load and speed are increasing combustion noise is rising. During engine is operated in a steady state, engine noise does not change pretty much. The most influential factors at determining cylinder pressure are speed and load conditions that are effective on engine characteristic. Additionally engine knock which causes uncontrolled cylinder pressure changes is affected cold start conditions in diesel engines and high temperature operating conditions in gasoline engines.The most important noise arises from engine at diesel vehicles. The most basic reason of diesel engine noise is vibrations which are made by combustion. There are three main reasons of noise formation in internal combustion engines. These are gas flow, mechanic processes and combustion. Following cylinder pressure is important parameter of combustion performance of a diesel engine. Generally examining combustion characteristics of internal combustion engines are carried out with analyzing cylinder pressures. Depend on time or frequency spectrum, vibrations which are based on cylinder pressure can be examined effectively.Physical and chemical properties of fuels are significantly different. These different properties cause varied combustion characteristics and knock occurrence conditions. This situation affects cylinder pressure and engine vibrations on a large scale.In this study effect of using biodiesel in internal combustion engines on engine vibrations is examined according as engine performance and combustion characteristics. While vibrations which occur at engine block and crankshaft are examined considering effects of cylinders pressure changes at different operating conditions, it is determined that vibrations decrease with increasing engine speed, compression ratio and injection advance. Keywords: Vibration, Diesel engine, Biodiesel, Cylinder pressure

ÖZETPLASTİK ENJEKSİYON MAKİNESİ SEÇİMİNDE AKSİYOMATİK TASARIM YAKLAŞIMI Bilindiği üzere plastikler günümüzde en sık kullanım alanına sahip malzemelerdir. Kullanım yerleri çok olmasına rağmen, üretim maliyetinin yüksek olması ve plastiklerin mühendislik malzemeleri olması sebebiyle, derin teknik bilgi, kullanılacağı yere göre malzeme ve üretime uygun makine seçimi dikkat edilmesi gereken hususlardandır.Plastiklerin üretiminde kullanılan çeşitli yöntemlerden bir tanesi de plastik enjeksiyon yöntemidir. Plastik enjeksiyon yöntemi ve makineleri seçimi zor, maliyeti yüksek ekipmanlardır. Alınacak makine öncelikle isteği karşılayacak teknik özelliklere sahip olmalıdır. Ancak bu makinelerin seçiminde dikkat edilmesi gereken özellikler vardır. Bu özellikler, kullanılacak malzemeye, üretimi yapılacak parçaya ve kalıp ölçülerine göre değişiklikler gösterir. Bunu belirlemekte oldukça zor bir işlemdir. Bu çalışmada plastik enjeksiyon makinelerinin seçimini kolaylaştıracak ve daha önce makine ekipman seçiminde kullanılan bir yöntem olan “Aksiyomatik Tasarım Yönteminin Bilgi Aksiyomu” kullanılarak plastik enjeksiyon makinesi seçimi yapılmıştır. Aksiyomatik tasarımla makine seçimi için önemli kriterler belirlenmiş, anket yapılmış ve anket sonuçlarına uygulanan pareto analizi ile önem yüzdesi yüksek sorular seçilmiştir. Önem yüzdesi yüksek sorular bizim makine seçiminde kullanacağımız sorular olmuştur. Aksiyomatik Tasarım uygulaması öncesinde plastik sektöründe yer alan 25 katılımcıyla yapılan anket sonuçlarına göre belirlenen teknik özellikleri dikkate alarak piyasa bulunan 14 adet farklı enjeksiyon makinesinin 3 farklı versiyonuyla oluşan 42 adet değişik model arasından beklentileri en iyi karşılayabilecek makinenin seçimi yapılmıştır. Plastik Enjeksiyon Makinesi Seçiminde bir karar destek mekanizması oluşturulmuş ve makine seçiminde dikkate alınacak özellikler ortaya konulmuştur.ABSTRACTAXIOMATIC DESIGN APPROACH IN CHOOSING A PLASTIC INJECTION MACHINE Plastics materials have a wide using area. Although there are many places to use, and plastics engineering materials due to the high cost of production, deep technical knowledge, the place of use must be considered by the selection of materials and machinery suitable for production issues.One of the various methods used in the manufacture of plastics is injection molding method. Plastic injections molding method and equipment selection is difficult and has the high cost of equipment. Primarily to meet the request of the machine should be taken with the specifications. However, there are features that need to be considered in the selection of these machines. These features use the material pieces will be produced, and varies depending on the size of the mold. This is quite difficult to determine.In this study, the plastic injection molding machine and facilitate the election of the method previously used in the selection machine equipment "axiomatic design method information axiom" was selected using the injection molding machine. Important criteria for the selection of axiomatic set design, machine, Pareto analysis is applied to the results of a survey conducted with the importance and the high percentage of survey questions were selected. Importance in the selection of our machine will use a high percentage of questions were asked.Axiomatic Design prior to application in the plastics industry is determined by the results of the 25 participants of the survey in the market, taking into account the technical characteristics of 14 different injection molding machine consists of three different versions of 42 different models to meet the expectations of the machine have been selected from the best.A decision support system was established so that the Plastic Injection Molding Machine Selection of features to be considered in the selection of the machine have been introduced.

ÖZETMOTOSİKLET RADYAL LASTİĞİNİN SÜRDÜLEBİLİR ÜRETİMİ İÇİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIMI VE SİMÜLASYONUSürdürülebilir üretim, kullanıcıların hayat kalitesini artırmayı hedefleyen bir ürünün, üretim aşamasında geçtiği bütün proseslerdeki doğaya zararlı etkilerin minimize edildiği bir üretim anlayışıdır. Günümüzün modern tesislerinde çevre dostu bir yaklaşım ile, üretimde enerji kullanımının minimum düzeyde tutulması, atıkların azaltılması, operasyonel güvenliğin sağlanması gibi kavramlar büyük önem kazanmıştır.Otomotiv sanayi başta olmak üzere, iş makineleri, tarımsal araç gereçler ve askeri ekipman gibi çeşitli alanlardaki gelişime bağlı olarak oluşan talebe karşılık lastik sektörü geçen yüzyıl içinde büyük ilerlemeler kaydetmiştir. İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından biri olarak kabul edilen ve çeşitli sektörlerde görünüş itibariyle basit ancak teknolojisine inildiğinde bir o kadar karmaşık hayati bir görevi olan tekerleklerin lastiklerinin üretim sistemlerinin sürdürülebilirlik açısından yeniden yapılandırılması büyük önem arz etmektedir.Ülkemizde kullanımı hızla artan yüksek performansa sahip iki tekerlekli araçların lastiklerinin uygun teknik özelliklere sahip olması önem taşımaktadır. Çapraz lastiğe göre daha uzun ömürlü, fren emniyeti daha üstün ve yakıt tüketim oranı daha az olan radyal lastiğe olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu tezde yoğun kullanım olan 120/70 R 16 ebatlı lastik tasarımı gerçekleştirilerek ve Sonlu Eleman analizi yapılacaktır. Boyutların ve geometrinin değişiminin lastik üretimindeki gerilim ve şekil değişimlerine etkisini belirlemeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler:Motosiklet Lastik , Sonlu Elemanlar Yöntemi, Gerilme Analizi, Deformasyon AnaliziABSTRACTMOTORCYCLE RADIAL TIRE SUSTAINABLE PRODUCTION SYSTEM DESIGN AND SIMULATIONSustainable production is the concept of producing goods which improve the quality of life while minimizing the harmful effects of the production process to the nature. Today in contemporary production plants, environmentally friendly notions like minimum usage of energy, reduction of pollutants and maintenance of operational safety have gained great importance.The rubber industry has made considerable advances in the past century due to the increased demand resulting from the development in many sectors such as especially automotive, heavy construction equipment, agricultural appliances and military equipment. The reconstruction of the production of rubber tyres in terms of sustainability has great importance because wheels being regarded as one of the most fundamental inventions in history, have an apparently simple but technologically vital role in many areas.It is crucial that tyres of high performance two-wheeled vehicles, whose usage has increased in our country, have appropriate technical properties The demand towards radial tyres, which have superior properties over the cross tyres in terms of lifetime, brake safety and fuel consumption, is increasing rapidly. In this respect, besides satisfying the demand for radial tyres by importation, also making domestic production will contribute to the industry and economy of our country.In this study, the intensive use of 120/70 R 16 size tire design and finite-element analysis will be performed. The dimensions and shape of the geometry to determine the impact of sudden changes in voltage and rubber production.Keywords:Motorcycle Tire, Finite Element Method, Stress Analysis, deformation Analysis

ÖZETMETANOL-BENZİN KARIŞIMLARI KULLANILAN BİR BENZİN MOTORUNDA SIKIŞTIRMA ORANININ PERFORMANS ve EMİSYONLARA ETKİSİİçten yanmalı motorlarda yakıt tüketimi, hava kirliliği ve çevre koşulları açısından benzine alternatif oluşturabilecek yeni ve yenilebilir enerji kaynakların önemi oldukça artmaktadır. Bu çalışmada, üç farklı sıkıştırma oranında (7/1, 8/1 ve 9/1) benzin ve metanol-benzin (M5, M10, M20 ve M50) karışımlarının, motor performansı ve egzoz emisyonlarına etkisi deneysel olarak incelenmiştir. Deneyler, dört zamanlı, tek silindirli, buji ile ateşlemeli bir motorda ve motor dinamometresi kullanılarak 10 Nm ve 20 Nm motor yükünde ve 2000 d/d’da sabit hızda yapılmıştır. Deneyler sonucunda, karışımdaki metanol oranının artmasıyla özgül yakıt tüketimi artarken, efektif verim, NOx, HC, CO2 ve CO emisyonları azalmaktadır. Sıkıştırma oranının artışına bağlı olarak özgül yakıt tüketimi ve HC emisyonları azalırken, efektif verim, NOx, CO2 ve CO emisyonları artmıştır. Anahtar kelimeler: Metanol, Benzin, Sıkıştırma Oranı, Motor Performansı, Egzoz EmisyonABSTRACTTHE EFFECT OF COMPRESSION RATIO ON PERFORMANCE AND EMISSIONS IN A GASOLINE ENGINE IN WHICH METHANOL-GASOLINE MIXTURES ARE USEDIn internal combustion engines, the importance of new and renewable energy resources which may be an alternative to gasoline in terms of fuel consumption, air pollution and environmental conditions notably increases.In this study, the effect of gasoline and methanol-gasoline (M5, M10, M20 and M50) mixtures on the engine performance and exhaust emissions has been experimentally examined at three different compression ratios (7/1, 8/1 and 9/1). The experiments have been performed on a four-stroke, single cylinder and spark plug ignition engine by using engine dynamometer at 10 Nm and 20 Nm engine load and at 2000 rev/min constant speed.In consequence of experiments, effective output, NOx, HC, CO2 and CO emissions decrease while specific fuel consumption increases with the increase of methanol ratio in the mixture. Effective output, NOx, CO2 and CO emissions have increased while specific fuel consumption and HC emissions have decreased depending on the increase of compression ratio.Keywords: Methanol, Gasoline, Compression Ratio, Engine Performance, Exhaust Emissions

ÖZETMESLEKİ VE TEKNİK ORTAÖĞRETİM OKULLARININ TERCİH EDİLME NEDENLERİNİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİÜlkemizin dünyadaki gelişmelere ve bilgi toplumuna uyum sağlayabilmesi, uluslar arası rekabet gücünü geliştirebilmesi, işsizlikle mücadele edebilmesi ve sosyal refah düzeyini yükseltebilmesi için, işgücü piyasasının talep ettiği nitelikte insangücü yetiştirecek eğitim sistemi büyük önem arz etmektedir. Türkiye’de nitelikli insan gücünü yetiştirecek en önemli eğitim kademesinin ortaöğretim ve ortaöğretimde de mesleki ve teknik eğitim sisteminin olduğu görülmektedir. Türk eğitim sisteminde ortaöğretim, temel eğitimini bitiren nüfusun işyaşamına ve üniversiteye hazırlanması şeklinde tanımlanabilecek ikili bir işlev yüklenerek, ortaöğretime hem çok zor ve aynı zamanda kritik önem taşıyan bir rol yüklenmektedir. Meslek seçimi insan yaşamının en önemli kararlarının arasında yer aldığı kabul edilmektedir. Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tercih edilmesinde aile, okul, çevre vb. gibi birçok neden etkili olmaktadır. Bu araştırma; giriş, materyal ve yöntem, bulgular ve tartışma, sonuç ve değerlendirmeler olmak üzere dört bölümde toplanmıştır. Bu araştırmada; mesleki ve teknik ortaöğretim okullarına devam eden öğrencilerin okullarını tercih etmelerini etkileyen nedenlerin neler olduğunun belirlenmesi ve öğrencilerin okul tercihlerinde etkili olan nedenlerin etki durumlarının analizi amaçlanmıştır. Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tercih edilmesini etkileyen nedenleri incelemeyi amaç edinen bu araştırma da Üsküdar ilçesinde bulunan mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının10.sınıflarında eğitim-öğretim gören 503 öğrenciden anket yöntemi ile veri toplanmıştır. Verilerin toplanmasında Marmara Üniversitesi web sitesi anket sistemi kullanılmıştır. Öğrenciler, web sitesi anket sisteminde oluşturulan anket formunu doldurmuşlardır. Bu bağlamda, Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarına devam eden öğrencilerin okullarını tercih etmelerine etki eden nedenler, öğrencilerin bakış açısından ortaya konulmuştur.Sonuç olarak; mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin okullarınıkendi istekleri doğrultusunda, yeteneklerine ve cinsiyetlerine uygun olduğunu düşündüğünden sınavdan yeterli puan alamamalarından dolayı,daha kolay iş bulabilmek ve kısa yoldan hayata atılabilmek için, “mezun olduğumda herhangi bir yüksek öğretim programına yerleşemesem bile elimde bir mesleğim olsun” düşüncesi ve iş bulma imkanlarından dolayı mesleki ve teknik ortaöğretim okullarını tercih ettikleri anlaşılmıştır. Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tercih edilmesini etkileyen nedenlerin belirlenmesi ve analizi ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mesleki ve Teknik Eğitim, Okul Tercihi, Meslek TercihiABSTRACTVOCATIONAL AND TECHNICAL SECONDARY SCHOOL 'S DETERMINATION OF CAUSES AND ANALYSIS Information society in our country, and to adapt to developments in the world of international competitiveness, develop, to elevate the level of unemployment, combat and social welfare, the education system to train qualified manpower demands of the labor market is of great importance. The most important stage of education in Turkey will train qualified human resources in the secondary section and in this section; secondary vocational and technical education system appears to be most important part. Turkish education system, secondary, and university preparation work life of the population who has completed the basic education is defined as a binary function by installing secondary education are both very difficult and at the same time a critical role is assigned to.Choosing a career of human life is considered to be among the most important decisions. Vocational and technical secondary schools to be preferred by the family, the school, the environment and so on.many reasons, such as being effective.This research; introduction, materials and methods, results and discussion, conclusions and assessments to be collected in four sections.In this study, students in vocational and technical secondary schools to determine what are the reasons that affect schools and students to be their first choice school status preferences that are effective impact analysis of the reasons intended. Preference for vocational and technical secondary schools, this study aims to examine the factors which influence vocational and technical secondary schools in the district of Üsküdar 10 classes of 503 students studying at the data collected through a survey. Survey system was used to collect data from Marmara University web site. Students completed the questionnaire created by the web site survey system. In this context, vocational and technical schools, students in secondary schools to prefer the reasons that affect the students' point of view put forward.As a result, students enrolled in vocational and technical schools, secondary schools in accordance with their own wishes, abilities and gender you think is appropriate, enough points for the exam, and the shortest way to find a job more easily in order to leap to life, "even when I graduated from higher education program I get a profession "because of the idea and job opportunities in vocational and technical secondary schools of their choice understood. Preference for vocational and technical secondary schools, studies were conducted on the identification and analysis of the reasons that affect.Keywords: Vocational and Technical Education, School Choice, Vocational Preference

ÖZETMETANOL VE ETANOLÜN BUJİ ATEŞLEMELİ BİR MOTORA UYGULANMASINDA PERFORMANS VE EMİSYON PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİBuji ateşlemeli motorlarda, gerek çevre gerekse yakıt maliyeti açısından benzine alternatif olabilecek yakıtların kullanılması günümüzde oldukça önem kazanmıştır. Bu bağlamda, geliştirilen yeni teknolojiler ile birçok kaynaktan üretilebilen alkol yakıtlar (etanol, metanol, bütanol, vb.) alternatif yakıt olarak gün geçtikçe ehemmiyet kazanmaktadır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, etanol ve metanolün saf olarak kullanımının benzine kıyasla performans kayıplarına yol açtığı görülmektedir. Bu yüzden, alkol yakıtların motorlarda daha verimli kullanılabilirliğini araştırmak için yapılan bu çalışmada, sıkıştırma oranı ve ateşleme avansı parametrelerinin, performans, yanma karakteristikleri ve egzoz emisyonları üzerine etkileri incelenmiştir. Deneylerde, tek silindirli, hava soğutmalı, 23° statik ateşleme avansına ve 8,5:1 sıkıştırma oranına sahip buji ateşlemeli bir motor kullanılmıştır. Deneylerde dört farklı sıkıştırma oranı (8,0:1, 8,5:1, 9,0:1 ve 9,5:1) ve her bir sıkıştırma oranında üç farklı ateşleme avansı (20°, 23° ve 26°) tercih edilmiştir. Yakıt olarak kurşunsuz benzin, etanol ve metanol saf olarak kullanılmış ve motor tam yük ve 2400 d/d çalışma şartlarında test edilmiştir. Deneyler esnasında her üç yakıt türü için hava fazlalık katsayısı 1,0 olacak şekilde ayarlanmıştır. Deneylerden elde edilen veriler ile motorun performans, egzoz emisyon ve yanma karakteristikleri çıkarılmıştır. Elde edilen sonuçlar motorun orijinal çalışma parametrelerinde benzinden elde edilen verilerle kıyaslanmıştır. Buna göre; yüksek sıkıştırma oranlarında ve düşük ateşleme avanslarında etanol ve metanol kullanımının ortalama efektif basıncı, efektif verimi ve özgül yakıt tüketimini artırdığı, özgül enerji tüketimini ise azalttığı görülmüştür. Ayrıca, silindir gaz basınçlarının ve açığa çıkan ısı miktarlarının daha erken yükseldiği ve üst ölü noktaya yakınsadığı tespit edilmiştir. ABSTRACTINVESTIGATION OF THE PERFORMANCE AND EMISSION PARAMETERS OF AN SI ENGINE FUELLED WITH METHANOL AND ETHANOL The using of fuels which can be alternative to gasoline in spark ignition (SI) engine gains fairly important with respect to environment and cost of the fuels. In this respect, alcohol fuels (ethanol, methanol, butanol, etc.) which can be produced from many sources with the new technologies developed gain gradually importance as alternative fuel. It is seen that using pure methanol and ethanol caused decreasing engine performance compare to gasoline when studies have been examined in literature. Therefore, in this study which has been done for investigate the more efficient usability of alcohol fuels has been examined the effect on engine performance, combustion characteristic, and exhaust emission of compression ratio and ignition timing. In the tests were used SI engine which was a single cylinder, air-cooled, static ignition timing (23°BTDC) and compression ratio of 8.5:1. In the experiments were preferred four different compression ratios (8.0:1, 8.5:1, 9.0:1 and 9.5:1) and three varied ignition timing (20°, 23°, and 26°) for each compression ratio. The engine experiments was applied at the wide open throttle, the constant engine speeds (2400 rpm), and stoichiometric mixture for the unleaded gasoline, ethanol and methanol. With the obtain results from the tests, it has been presented in engine performance, exhaust emission and combustion characteristic and is compared to obtained values from unleaded gasoline at original engine parameters. Accordingly, it is observed that the brake mean effective pressure, thermal efficiency and brake specific fuel consumption increased while decrease brake specific energy consumption of the use of pure ethanol and methanol at the high compression ratio and low ignition timing. Furthermore, the cylinder gas pressure and heat release rate were determined earlier rises and converges to top dead center when compared to gasoline.

ÖZETŞEBEKE ELEKTRİĞİNİN BULUNMADIĞI TARIMSAL ALANLARDA GÜNEŞ ENERJİSİYLE TARIMSAL SULAMANIN YAPILMASIAnahtar Kelimeler: Güneş Enerjisi, Tarımsal Sulama, Alternatif Enerji Kaynakları, Güneş Enerjisi ile Tarımsal SulamaBu çalışmada; Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki güneş enerjisi potansiyelini değerlendirmek amacıyla, küçük güçlü tüketicilerin tarımsal sulamada fotovoltaik sistemlerin kullanılması incelenmiştir. Güneş enerjisinden fotovoltaik (PV) ilkeye bağlı olarak üretilen elektrik enerjisi ile dalgıç pompaların çalıştırılması için gerekli mekanik enerjinin sağlanması durumunda, güneş enerjili sulama sisteminin bazı teknik özellikleri belirlenmiştir. Bu amaçla, her birinde toplam 18×2=36 adet PV hücre bulunan 4 adet modül den oluşan PV sistemin; akım, gerilim, güç gibi elektriksel özellikleri ile PV sistemin verimi, dalgıç pompanın su pompalanması durumunda, pompalanan su debileri, hidrolik güç değerleri ve verimleri hesaplanmıştır. Bu sistemin düşük maliyette olması için kullanılacak olan pompa Güneş Panelleri ile uyumlu DC pompa seçilmiştir. Çünkü alternatif akımla çalışan pompaların yüksek güç çekmeleri güneş pili sayısını artırmakta ve bunun üzerine akü ve invertör maliyetleri de eklendiğinde maliyet oldukça artacaktır. Bu çalışmada akü ve invertör şehir şebekesiyle çalışan cihazların çalıştırılmasında kullanılmıştır. Ayrıca çalışmanın yapıldığı Batman ilinin iklim özellikleri, güneş enerji değişi ve güneşlenme süresi ile ilgili bilgiler verilmiştir.Aralık, 2013 Gökhan YUSUFOĞLUABSTRACTMAKING AGRICULTURAL IRRIGATION WITH SOLAR POWER INTHE AREAS WHERE HAVE NO MAINSKey words: Solar Power, Agriculture Irrigation, Alternative Power Sources, Agriculture İrrigation With Solar PowerIn this work ; minor powerful consumer's using the photovoltaic systems has been investigated in order to assess the potential of solar energy in the southeastern Anatolia Region. In the event of obtaining necessary mechanic power to set to work the electiricity power which is generated depending on the policy of the photovoltaic in the solar power with submersible pump, some tecnical properties of the agriculture irrigating with the solar power are determined. With this aim, The PV system including 4 modules which have totally 18X2=36 PV cells in each part; with its electirical features such as current, voltage and power and the PV sysytem's efficiency, in the event of the submersible pump pumps water, pumped water flow, hydraulic power rates and efficiency have been calculated. To make this system in low price, the DC pump which is adaptable with Solar Panels has been chosen. Because the pumps' consuming too much power, which are worked by alternative power, increases solar cells' number and when we add the batteries' and the inverters' price on this, the cost will be much more. In this work the battery and inverter are used only with the devices worked with the mains. In addition the information about the climatic characteristics, the sunshine duration and the energy of Batman where the study made in has been given.December , 2013 Gökhan YUSUFOĞLU

ÖZETALKOL-BENZİN KARIŞIMLARINDA ÇALIŞMA PARAMETRELERİNİN PERFORMANS VE EMİSYONLARA ETKİSİNİN İNCELENMESİGelişen teknoloji ve artan nüfus nedeniyle tüketilen enerji miktarı, her geçen gün artmaktadır. Dünyamızda kullanılan başlıca enerji kaynakları fosil yakıtlardan elde edilen enerjilerdir. Fosil yakıtlardan özellikle petrol, dünyada en yaygın olarak kullanılan enerji kaynağıdır. Bu nedenle petrol krizinin yaşandığı dönemlerde, alternatif enerji kaynakları arayışları daha fazla yoğunluk kazanmaktadır. Bu bağlamda, petrol kökenli olmayan ve gelişen yeni teknoloji ile birlikte birçok kaynaktan üretilebilen (etanol, metanol, bütanol) alternatif yakıt olarak gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Tüm bu araştırmalarda asıl hedef egzoz emisyonlarını iyileştirmek ve motorun yakıt tüketimini azaltmaktır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, yakıt olarak kullanıldığında metanol fakir limitlerde tutuşabilir olması ve yüksek oktan sayısı önemli avantajlar sağlamaktadır. Benzinle karşılaştırıldığında düşük buhar basıncı, buharlaşma ve çalışma esnasındaki emisyonların azaltılmasında yardımcı olur. Benzin motorlarında kullanıldığında bir takım düzenlemeler gerektirir. Yakıt sistemi daha yüksek besleme kapasitesine ihtiyaç duyar. Benzine göre daha düşük enerjiye sahip olduğundan mevcut yakıt tankı ile katedilen mesafenin azalmasına neden olur. Etanol ise, çoğunlukla benzinin oktan sayısını arttırmak ve emisyon özelliklerini iyileştirmek için kullanılmaktadır. Etanol motor performansına, egzoz emisyonlarına, ısı kayıplarına ve silindir basınçlarına etkisi yapılan çalışmalarda incelenmiştir. Özellikle, yüksek sıkıştırma oranlarında ve düşük motor devirlerinde motor performansı karışımdaki etanol miktarına bağlı olarak artmıştır. En yüksek motor momentini veren ateşleme zamanında hava/yakıt oranı ve giriş hava sıcaklığının motor performansı ve egzoz emisyonlarının değişimine etkileri tüm yakıtlarda benzerdir. Çeşitli alkoller arasında bütanol buji ile ateşlemeli motorlar için uygun yenilenebilir kaynaklardan üretilebilen, biyolojik tabanlı, çevreye duyarlı, metanol ve etanole göre ısıl değeri yüksek bir yakıt olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada, literatürde yer alan çalışmalarda farklı sıkıştırma oranları, yakıt karışım yüzdeleri, yanma karakteristikleri, farklı ateşleme avansları ve motor yükü ile motor performansları dahilinde egzoz emisyonları incelenmiştir. Sonuçlar doğrultusunda her çalışma koşulunda olmasa da genel olark CO, HC ve NOx emisyonların da önemli ölçüde azalmalar görülmüştür. Ayrıca, alkol yakıtların performans özellikleri (özgül yakıt tüketimi, efektif verim ve motor gücü) detaylı olarak ele alınmıştır. Sonuç olarak en farklı emisyon ve performans parametreleri için en iyi şartları oluşturan alkol yakıtlar belirlenmiştir.Eylül, 2013 Ali ŞENBAHÇEABSTRACTEXAMINING THE EFFECTS OF RUNNING PARAMETERS AT ALCOHOL-GASOLINE MIXTURES ON PERFORMANCE AND EMISSIONSBecause of developing technology and growing population, energy consumption rises day by day. The major energy sources which are used in our world are energies that are obtained from fossil fuels. Especially petrol which is a fossil fuel is the most commonly used energy source. For this reason, searching alternative energy sources gain more importance. In this context, (ethanol, methanol, buthanol,), which are non-petroleum based and produced from many resources, gain more and more importance. The main targets of all researches are improving exhaust emissions and decreasing fuel consumption of engine. When the studies are analyzed, flammable in lean limits and higher octane number are advantages if methanol is used as fuel. When it is compared to gasoline, its low vapor pressure helps decreasing running and evaporation emissions. When they are used in gasoline engines, making some arrangements is necessary. Fuel system needs more feeding capacity. Because it has less energy than gasoline, it shortens the distance which is covered by using standard fuel tank. On the other hand ethanol is mostly used for increasing gasoline’s octane number and improving emissions. The effects of ethanol on engine performance, exhaust emissions, heat loses and cylinder pressures are searched in other studies. Engine performance rises depending on amount of ethanol in mixture particularly at higher compression ratios and low engine speeds. The effects of air/fuel ratio and intake air temperature on engine performance and exhaust emission changes are similar at maximum torque ignition timing. Butanol is determined as a fuel among various alcohols which is suitable for ignition spark engines, produced from renewable resources, biologic-based, environmentally-conscious and has higher heating value than ethanol and methanol. In this study, engine performance and exhaust emissions are examined with considering different compression ratios, fuel mixture percent, combustion characteristics, varied ignition timings and engine loads which are used in tests taking place in literature. As a result, it is seen that CO, HC and NOX emissions decrease significantly in general but not all running conditions. Also performance characteristics (specific fuel consumption, effective efficiency and engine power) of alcohol fuels are undertaken detailed. As a result alcohol fuels which make the best conditions for the most different emission and performance parameters are determined.SEPTEMBER, 2013 Ali ŞENBAHÇE

ÖZETTORNALAMADA MİNİMUM MİKTARDA YAĞLAMA (MQL) TEKNİĞİNİN TAKIM ve İŞ PARÇASI ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİTalaş kaldırma esnasında oluşan sıcaklığın azaltılması için, talaşlı şekillendirmede geleneksel olarak bazı soğutma sıvıları kullanılmaktadır. Bu soğutucular problemin çözümüne kısmen çözüm getirmekle beraber, birçok yeni probleme sebep olmaktadır. Bu sıvıların takım tezgâhlarında, atölyelerden, fabrikadan ve çevreden uzaklaştırılmaları başlı başına bir problem olup aksi takdirde çevreye önemli zararlar vermektedir. Bu durumda üzerinde hassasiyetle durulması gereken konu; talaş kaldırarak şekillendirmede alternatif yöntemler kullanarak; yüksek mukavemetli malzemeleri ekonomik, istenilen hassasiyette, çevreye zarar vermeden ve kısa sürede şekillendirmek olmalıdır. Tüm bunlar dikkate alındığında, bu tür malzemelerin gelişmiş kesici takımların üretilmesine olanak sağlayan kesici takım teknolojisindeki süreçle birlikte soğutma sistemlerinin de gelişmesiyle yüksek ısıl ve kimyasal kararlılıkta süper alaşımların işlenmesi mümkün olmaktadır.Bu çalışmada kesme parametrelerinin; (talaş derinliği, kesme hızı, radius, ilerleme, debi, talaş açısı, yanaşma açısı)’nın kesme kuvvetleri, sıcaklık ve yüzey pürüzlülüğüne etkileri tornalamada kuru ve MQL yöntemiyle karşılaştırılarak etkileri çalışılmıştır. Tornalamada kesme parametrelerinin belirlemek için taguchi deney metodu yardımıyla L36 karma tasarım deney dataları dizayn edildi. Bu tasarım kullanılarak matematiksel modeller elde edildi. Yüzey pürüzlülüğünü, kesme kuvvetleri ve sıcaklığı etkileyen etken faktörleri belirlemek için ANOVA analizi kullanıldı. Doğrulama deneyleri tüm çıkış parametrelerinin optimizasyonunda başarılı sonuçlar vermiştir.ABSTRACTINVESTIGATION THE EFFECT OF MINIMUM QUANTITY LUBRICATION (MQL) TECHNIQUE ON TOOL AND WORKPIECE IN TURNING OPERATIONIn order to reduce the temperature during machining, traditional cooling fluids are used in form machining. This coolers are partly the solution of the problem but, cause many new problems. The removal of fluids from lathes, workshops, factories and the environment is a problem in itself, otherwise, provides significant damage to the environment. In this case, the most sensitive issue to be examined; chip by using alternative methods of removing the forming of high-strength materials, the economic, the desired accuracy, and in a short time without harming the environment should be performed. All this is taken into consideration, it is possible the machining of high thermal and chemical stable super alloy with the help of development of cooling systems and the process in tool technology which such materials enable the development of advanced cutting tools.In this study, the effects of cutting parameters; (cutting depth, cutting speed, radius, feed, flow rate, rake angle, approach angle) on cutting forces, temperature and surface roughness are examined in machining by comparing the effects of dry and MQL method. In turning to determine the cutting parameters using Taguchi method, L36 mixed design experimental data was designed. Mathematical models were obtained using this design. ANOVA analysis was used to determine the factors affecting surface roughness, cutting forces and temperature. Verification experiments gave successful results in the optimization of all the output parameters.

ÖZETKALİTE FONKSİYONU YAYILIMI YÖNTEMİ İLE DERS MÜFREDATININ YENİDEN TASARIMIBilgi yoğun sanayilerin gelişimi, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki iyi yetişmiş işgücünün önemini küresel bazda artırmaktadır. Gelişmiş birçok ülke, endüstrisinin talepleri doğrultusunda yüksek öğretime yön vermek suretiyle, hem öğrencilerin mezuniyet sonrası iş bulma olanaklarını arttırarak hem de endüstrinin ihtiyaç duyduğu alanlarda öğrenci mezun ederek, nitelikli işgücü ihtiyacını karşılamaktadır. Yükseköğretim kurumlarının çıktılarını kullanan ve onlara girdiler sağlayan çevresel sistemler, eğitim kurumlarını yenilemeye zorlamaktadır. Bu bağlamda, yükseköğretim hizmetlerinin sunumunda, paydaşların istek ve beklentilerinin tatminini hedef alan bir yönetim anlayışının benimsenmesi, bu hizmetlerin verimi üzerinde önemli rol oynayacaktır. Müşteri odaklı yaklaşımı yüksek öğretime adapte ederken, Kalite Fonksiyonu Yayılımı süreç ve tasarım geliştirmeye uygulanabilecek toplam kalite tekniklerinden bir tanesidir. Kalite Fonksiyonu Yayılımı’nın ana girdisi; müşteri istek ve beklentileridir. Kalite Fonksiyonu Yayılımı uygulamalarının en önemli aşaması olan müşteri istek ve beklentilerinin önceliklendirilmesi, genel olarak çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi ile yapılmaktadır.Bu çalışmada, Marmara Üniversitesindeki Tasarım ve Konstrüksiyon Eğitimi Programının, eğitim kalitesinin iyileştirilmesinde Kalite Fonksiyonu Yayılımı yaklaşımı kullanılmıştır. Tasarım ve Konstrüksiyon Eğitimi Programında paydaşlar; programın öğretim üyeleri ve mezunlarının ağırlıklı olarak istihdam edildiği sanayi kollarından bir tanesi olan, makine imalatı ve/veya yedek parça üretiminde faaliyet gösteren işletmeler olarak tanımlanmıştır. Bu işletmelerin ihtiyaç duyduğu nitelikte mezunların yetiştirilebilmesi için, Tasarım ve Konstrüksiyon Eğitimi Programı öğretim üyelerinin ve belirtilen alanda faaliyet gösteren firmaların istek ve beklentileri, anket yoluyla belirlenmiştir. Elde edilen veriler Analitik Hiyerarşi Prosesi metodu ile önceliklendirilmiş, kalite evi inşa edilmiş ve elde edilen sonuçlara göre ilgili programın ders müfredatının yeniden tasarımına yönelik öneriler sunulmuştur.ABSTRACTREDESIGN CURRICULUM WITH QUALITY FUNCTION DEPLOYMENT METHODOLOGYDevelopment of knowledge-intensive industries increases globally the importance of well-trained manpower, particularly in the developing countries. Many developed countries meet the requirement of qualified manpower in line with the demands of their industries, both enhancing the students’ possibility of finding a job after their graduation, and graduating students in the fields needed by the industry, by steering the higher education. The environmental systems using the outputs of the higher education institutions and providing them with inputs urge the education institutions to be renewed. In this context, for providing higher education services, adopting a management understanding aiming the satisfaction of the requests and expectations of stakeholders will play an important role in the efficiency of this service. Quality Function Deployment is one of the total quality management techniques that can be used for developing process and design when adapting the customer focused approach to higher education. The main input of Quality Function Deployment is the requests and expectations of customers. Generally, prioritizing the requests and expectations of customers, which is the most important stage of the Quality Function Deployment applications, is made with Analytic Hierarchy Process, one of the multi-criteria decision making techniques. In this study, Quality Function Deployment was used for enhancing the education quality of the Design & Construction Education Program in Marmara University. In this study, the stakeholders were defined as the enterprises active in the field of machine production and/or spare part production, and the academicians of the graduate program. In order to better educate the graduates having the quality need by these enterprises, the requests and expectations of the academicians of the Design & Construction Education Program and firms active in the field were determined with questionnaire. The data collected was prioritized by the method of Analytic Hierarchy Process; a quality house was constructed; and suggestions intended for redesign of the curriculum of the related program were offered in accordance with the obtained results.

ÖZETTRAKTÖR AKSININ STATİK YÜKLER ALTINDAKİ DAVRANIŞLARININ SİMÜLASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ Tasarım doğrulamaları parçaların bilgisayar ortamında tasarlanmasından başlayan, araç ve bilgisayar ortamlarında test edilmesi ve toplam ömrü boyunca değerlendirilmesi ve izlenmesi ile devam eden bir süreçtir. Bu süreçler boyunca elde edilecek en küçük bir olumlu katkı araç ve mil ömürlerine pozitif olarak etki edecektir. Bu açıdan, aks milleri gücü tekerleklere ileten parça olduğundan büyük önem kazanmaktadır.Bu tezde bir traktör aks mili incelemeye alınmıştır. İncelemede ana kriter, aks millerinin üç boyutlu ortama aktarılarak modellenmesi ve araç çalışır durumda iken millere gelen tork değerinin hesaplanarak simülasyonun yapılmasıdır. Bu tezde analiz işlemi bilgisayar ortamında sunduğu çeşitli avantajlar nedeni ile “Sonlu elemanlar analizi metodu” kullanılarak yapılmış ve çıkan sonuçlar çeşitli mühendislik formülleriyle yapılan hesaplamalarla karşılaştırılmıştır.Elde edilen analitik hesaplamalar ve analizler sonucunda aks milinin emniyet katsayısı hesaplanarak kullanımının güvenli olup olmadığı anlaşılmıştır.ABSTRACTINVESTIGATION OF TRACTOR AXLE SHAFT’S BEHAVIOR UNDER STATIC LOADING WITH SIMULATION METHODS Validations of design is a process which begins with designing the parts in a computer based program and continues with real part tests, imaginary part tests, and evaluating and tracking during entire life-span of the parts. An affirmative addition gained during these processes is going to extend the vehicle and shaft/axle life. Because of transmitting the power from the engine to wheels, axle shafts are very important. A tractor’s axle shaft has been researched in this thesis. The main point of the research is modelling the axle shaft in a 3D modelling program and performing a simulation by computing the torque loads while the vehicle is running. Owing to some advantages of computer programs, analyzing procedure has been performed by “Finite Element Analysis Method” and the results gained by this method have been compared with various engineering calculations. In the light of the analytical calculations and analysis, it was understood whether the usage of the axle shaft is safe or not by calcuating the safety coefficient.

ÖZETTÜRKİYE’ DE KALIPÇILIK EĞİTİMİ SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ İÇİN EĞİTİM PROGRAMI ÖNERİSİBu araştırmada; İstanbul pilot bölge seçilerek mevcut kalıpçılık eğitiminin öğretmenler ve işverenler tarafından hangi bakış açısı ile değerlendirildiği araştırılmıştır. Araştırma; giriş, ilgili literatür, yöntem, bulgular ve yorumlar ve değerlendirme ve öneriler olmak üzere beş bölüm altında toplanmıştır.Yapılan araştırma kapsamında, literatür araştırmasının yanı sıra, ilgili iddiaları desteklemek ve yeni veriler edinmek amacıyla, Endüstri Meslek Lisesi öğretmenlerine ve öğrencilerine, kalıpçılık sektöründeki işveren, işveren temsilcisi (ustabaşı) ve çalışanlara yönelik anket çalışması yapılmıştır. Anketlerin oluşmasında piyasa beklentileri ve piyasanın mevcut duruma bakışı değerlendirilmiş, MEGEP (Türkiye Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi.) projesi incelenmiştir. MEGEP de öğrenciye kazandırılmak istenen yeterlilikler incelenmiştir.Düşüncelere ve yargılara göre tutumları belirlemeye yönelik anketler vasıtasıyla elde edilen veriler, amaçlara uygun olarak frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama ( ), kullanılarak analiz edilmiştir. İşveren ve Öğretmen gruplarının, incelenmesinde; Yüzde ve Frekanslar dikkate alınmış, ayrıca Kruskall Wallis –H Testleri ve Mann Whitney-U Testleri yapılmıştır. Araştırmada, Mevcut Kalıpçılık Eğitim Programlarının eksiklikleri olduğu görülmüştür. Güncellenen programlar kısmen esnek bir yapı olan Modüler sisteme geçmiştir. Özellikle pratik uygulamaların ders saatlerinin yetersizliği ve uygulama azlığı görülmüştür. Meslek Liselerinin donanımlarının yetersiz olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Kalıpçılık sektöründeki firmaların ise;Meslek Lisesi mezunu öğrenciden ziyade piyasa şartlarında en az üç yıl çalışmış ve iyi bir şekilde yetişmiş mezun(kalifiye eleman) beklentisi içinde oldukları görülmüştür. Mesleki eğitime herhangi bir katkı yapmakta çok da istekli olmadıkları görülmüşse de, son yıllarda değişen piyasa şartları nedeniyle kısıtlıda olsa Mesleki Eğitime destek vermenin önemini kavramışlardır. ABSTRACTPROBLEMS IN MOLDING EDUCATION IN TURKEY AND POSSIBLE SOLUTIONSIn this study, we investigated the present status of molding education through surveys conducted on teachers and students in vocational schools as well as employers and employees in the molding industry in Istanbul, Turkey. We performed surveys to gather data from the teachers working and students studying in vocational high schools, as well as the employers, specialists and workers in the molding industry. Our purpose was to learn about the expectation of the molding industry from the educational institutions as well as to investigate the effect of Turkish Vocational Education Suppport Project (MEGEP). Particular emphasis is put on the evaluation of the MEGEP project goals and accomplishments. We designed surveys to understand the behavior of subjects and reveal their underlying judgements. The data gathered is analyzed through statistical measures such as frequency distribution (f), percentage analysis (%) and arithmetic mean ( ). In the investigation of employer and teacher groups, percentile and frequencies are studied. We also performed Kruskall-Wallis H and Mann-Whitney U tests. Based on our analysis, we found that the present status of molding education programs has significant shortcomings. Major obstacle for students to overcome is their lack of experience to take on jobs in industry. Inadequent laboratory equipment and few hours spent in the laboratories keep students from obtaining enough experience before they graduate. Therefore, employers prefer an uneducated worker with three years hands-on experience over a recent graduate from a vocational high school. The employees in the molding inductry also stated that previously they had little or no interest to support vocational education schools, which has started to change due to changing market demand which require educated specialist to take on the jobs.

ÖZETUYGULAMALI SANAL EĞİTİM TEKNİKLERİNİN ÜRETİM SEKTÖRÜNDE UYGULANMASI Üretim sektöründe meydana gelen hızlı gelişmeler birçok yeniliği beraberinde getirmekte ve sanal eğitim tekniklerinin yaygın şekilde uygulanmasını sağlamaktadırlar. İşletmelerin üretimlerini standartlaştırabilmesi, meydana gelebilecek sorunlarını en aza indirebilmesi, tüm teknik bilgileri bir araya toplayabilmesi, yapılacak işleri en kısa sürede eksiksiz şekilde yerine getirebilmesi sanal eğitim tekniklerinin uygulanması ile mümkün olmaktadır. Tezde, Çift Emişli Yatay Santrifüj Pompanın tasarım parametreleri, boyutlandırma tabloları, karakteristik eğrisi, çalışma prensibi, uygulama alanları, üretim hattı için sanal montaj ve demontaj adımları, servis bakım ve kontrol bilgileri, işletmeye alınması şartları 3DVia Composer ve CamTasia programları kullanılarak bir araya toplanmış ve sanal eğitim materyali haline getirilmiştir. Hazırlanan sanal eğitim materyalini kullanacak hedef grup olarak, üretimde çalışan işçiler ve formenler belirlenmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada, sanal eğitim teknikleri uygulamaları ile belirli kazanımların elde edildiği gösterilmiştir ve firmaların üretim, imalat ve eğitim faaliyetlerini verimli, kesintisiz ve en az hata ile yapabilmeleri için kullanmaları önerilmiştir.ABSTRACTAPPLICATION OF APPLIED VIRTUAL TRAINING TECHNIQUES IN MANUFACTURING SECTOR Rapid developments in the manufacturing sector introduces lots of innovations besides and provides the application of virtual training techniques extensively. By the application of virtual training techniques, it is possible for the enterprises to standardize the manufacturings, minimize the possible issues, bring the technical data all together and do works definitively in the minimum time. In this thesis, by using of 3Dvia Composer and CamTasia programs, the design parameters, dimensioning tables, characteristic curve, functioning principle, scope of application, virtual assembly and disassembly steps for the production line, service maintenance and control information and commissionig conditions of Flat Centrifugal Pump with Double Suction have been brought together and have been transformed to virtual training materials. The target group who will use the prepared virtual education materials have been determined as the workers and formens in the production line. Consequently, in this study, it has shown that specific benefits has been gained by the application of virtual education techniques and it is recommended for conducting the manufacturing, production and education activities in a fertile, continuous and an errorless way.

THE JOB EVALUATION OF THE MACHINING AND INVESTIGATION OF THE NEW FACTORSJob Evaluation aims the fair distribution of wages to the employees. Job Evaluation evaluates the work, not the worker. Job Evaluation, which has been hitherto used but occasionally suspended on account of the fact that it is inefficient, is quite an important method with respect to its justice and preventing undeserved gain. It was seen in the research projects that there is a lack of study on the factors which were determined by the survey applied in this study dealing with machining in Turkey, although it has been practiced in recent years and new methods have been developed for it. In the Job Evaluation study carried out by Turkey Metal Industry Syndicate (MESS), the usage of the factors which have lately gained significance and which have been excluded from Job Evaluation was taken into account. In addition, effects, applications and descriptions of the specified factors were analyzed. For specifying the factors, surveys were carried out in Bursa and Istanbul regions, and the data was processed with Pareto analysis. Analytical Hierarchy Process was chosen as the Job Evaluation method in this study, due to the fact that it is practical and it provides an opportunity of working systematically, by removing any subjective judgment. By using scoring method, a comparison was made between Analytical Hierarchy Process and the results of Job Evaluation applied. Additionally, this study covers a detailed description of Analytical Hierarchy Process. In spite of the fact that Analytical Hierarchy Process has been practiced in Job Evaluation, it has been presented as an applicable Job Evaluation study, as the method is a special study which not only deals with machining, but also evaluates the specified factors and sub-factors. Also, in this study mentioned of waging, the wage curves have been drawn by using job evaluation results and new factors are presented.ÖZETTALAŞLI İMALATTA İŞ DEĞERLEMESİ VE YENİ FAKTÖRLERİN İNCELENMESİİş Değerleme, ücretlerin çalışanlara adil bir şekilde dağıtılmasını hedeflemektedir. İş değerleme işi değerlendirir, çalışanı değil. Günümüze kadar uygulanan, zaman zaman verimli olmadığı düşünülerek uygulamasına ara verilen iş değerleme, özünde adaleti ve haksız kazançların önüne geçmesi bakımından oldukça önemli bir yöntemdir. Son yıllarda uygulanan ve üzerinde yeni yöntemler geliştirilmesine karşın, Türkiye’de talaşlı imalata özel bu çalışmada uygulanan anket ile belirlenen faktörlerin üzerinde çalışılmamış olduğu yapılan araştırmalarda görülmüştür. Türkiye Metal Sanayi Sendikacıları (MESS) ‘ in yaptığı iş değerleme çalışmasında son zamanlarda önemi artan ve iş değerlemesine katılmayan faktörlerin kullanımı, bu çalışmada göz önüne alınmıştır. Ayrıca belirlenen faktörlerin etkileri uygulamaları ve tanımlamaları incelenmiştir. Faktörler belirlenirken Bursa ve İstanbul yöresinde anket çalışması uygulanmış ve Pareto analizi ile eliminasyonu yapılmıştır. Bu çalışmada uygulanan İş değerleme yöntemi, uygulamada kolaylık sağladığı için, subjektif yargıları ortadan kaldırarak ve sistematik bir çalışma sağladığından dolayı Analitik Hiyerarşi Süreci seçilmiştir. Puanlama yöntemi kullanılarak, Analitik Hiyerarşi süreci yöntemi ile uygulanan iş değerleme sonuçları arasında karşılaştırma yapılmıştır. Analitik Hiyerarşi Sürecinin daha önce iş değerlemesinde uygulaması olmasına rağmen, yöntem talaşlı imalatı ele alan ve belirlenen faktör ve alt faktörleri de değerlendiren özel bir çalışma olduğu için uygulanabilir bir iş değerleme çalışması olarak sunulmuştur. Ayrıca Ücretleme konusuna değinilen bu çalışmada iş değerleme sonuçları kullanılarak ücret eğrileri çizilmiştir ve yeni faktörlerin incelenmesi sunulmuştur.

ÖZETYOL ÜSTÜ PARK STRATEJİSİNİN TRAFİK YOĞUNLUĞUNA VE EGZOZ EMİSYONLARINA ETKİSİNİN İNCELENMESİGelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde artan nüfusa bağlı olarak araç trafiği artmaktadır. Meydana gelen bu artış toplumsal ve ekolojik çevre üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Araç sayısının artışı, yollardaki araç yoğunluklarının artması ve otoparklarda yer bulamayan araçların görülmesiyle kendini göstermiştir. Bununla beraber hızlı ve plansız kentleşmeyle birlikte mevcut altyapının yetersizliği artan araçların otopark sorununu gündeme getirmiştir. Ülkemizde otopark planlamasının yapılmamasından dolayı özellikle kent merkezlerinde büyük otopark sorunları yaşanmaya başlamıştır. İstanbul’da ortalama 2,5 milyon araç bulunmakta ve günde yaklaşık 600 yeni araç trafiğe çıkmaktadır. Her araç günde ortalama 2 saat seyir halindeyken 22 saat park durumundadır. İstanbul, araç sayısına göre sahip olması gereken otopark kapasitesinin % 10’nuna sahiptir. Bu nedenle mevcut araçların % 90’ı cadde ve sokakların yol kenarlarına kontrolsüz olarak park etmektedirler. Bu durum cadde ve sokakların daralması sonucu trafik akışının yavaşlamasına ve trafiğin artmasına neden olmaktadır. Trafik artışı ise, araçların yakıt tüketiminin artmasına neden olmasıyla ülke ekonomisi, zararlı emisyonların artması nedeniyle çevre ve insan pisikolojisi üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Bu nedenle İstanbul gibi metropollerde yeni otopark stratejilerinin geliştirilip uygulanmasıyla, yetersiz otoparklaşmanın trafik oluşumu üzerindeki etkileri azaltılmalıdır.Bu çalışmada İstanbul’daki otopark yetersizliğinin olumsuz etkilerinin araştırılması için trafik yoğunluğu yüksek olan Fatih İlçesi, Oğuzhan Caddesi araştırma alanı olarak seçilmiştir. Araştırma alanında ideal otopark stratejisinin uygulanması sonucunda araç geçiş yoğunluğunda 4,94 artma ve trafik akış hızında da % 7,92 artma görülmüştür. Trafik yoğunluğunda görülen azalmanın etkisiyle egzoz emisyon kirleticilerinde % 6,20 azalma gerçekleşmiştir.ABSTRACTTHE EXAMINATION OF THE EFFECTS OF THE ON-STREET PARKING STRATEGY ON TRAFFIC INTENSITY AND EXHAUST EMISSIONTraffic has been increasing with the increase in population in developed and developing countries. The increase in vehicle traffic causes unfavorable effects on social and ecological environment and parking problems. Parking problem has become a current issue because of unplanned urbanization and insufficiency of existing substructure.In our country, shortage of parking has led to the formation of the parking problem, especially in the city center. In Istanbul, there are 2.5 million vehicles and 600 new vehicles are being added to Istanbul traffic each day. While each vehicle in Istanbul spends two hours in traffic, it is at a full stop and out of the flow of traffic for 22 hours per day. Istanbul has only 10% of required parking area. Therefore, 90% of existing vehicles are parked on roadsides without any control. This leads to the slowing down of vehicles flow and increasing of the traffic intensity. Increased traffic causes unnecessary fuel consumption and harmful emissions which have negative effects on economy and human healthy. Therefore, in metropolises such as Istanbul, the effects of insufficient parking on traffic must be decreased by improving and developing new parking strategies.In this study, Oguzhan Street in Fatih Town which has high traffic intensity was chosen as a research area in order to investigate the negative effects of insufficient parking. In the research area, the traffic flow intensity and the traffic flow rate were increased by 4.94% and 7.92% respectively, applying ideal parking strategies. The exhaust emissions decreased by 6.20% as a result of the decrease in traffic intensity.

ÖZETKOJENERASYON SİSTEMLERİNİN EKONOMİK ANALİZİ VE BİR UYGULAMASınırlı olan enerji kaynaklarının azalması, sanayileşme ile birlikte enerji talebindeki artış ve fosil yakıtların gaz salınımlarından dolayı meydana gelen çevre problemleri, enerjinin etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını gerektirmektedir. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de enerji politikalarını buna göre belirlemektedir. Enerji politikaları kısaca; dışa bağımlılığı azaltmak, maliyeti düşürmek, rekabet gücünü artırmak ve çevre problemlerini oluşturan emisyonların azaltılması şeklinde söylenebilir. Aynı zamanda üretim tesislerini de yerli doğal kaynakları kullanmaya ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı hale getirmeye çalışmaktadır. Kojenerasyon uygulamasını teşvik edici çalışmalar bu kapsamda yer almaktadır. Kojenerasyon; hem elektrik hem de ısı enerjisinin birlikte eş zamanlı olarak üretilmesidir. Kısaca tüm ısı makinalarının çevreye vermek zorunda oldukları atık ısıdan yararlanmak olarak da tarif edilebilir. Kojenerasyon tekstil, kağıt, seramik, gıda ve ağaç gibi birçok sanayi sektöründe uygulandığı gibi merkezi ve bölgesel ısıtma sistemlerinde de kullanılmaktadır. Kojenerasyon santrallerinde yakıt olarak ta doğal gaz, kömür, fueloil ve sıvılaştırılmış doğal gaz gibi yakıtlar kullanılmaktadır. Bu çalışmada kojenerasyon sistemleri detaylı bir şekilde incelenmiş olup, Ankara’da A tipi özel bir hastanenin yıllık enerji ihtiyacını karşılayacak bir kojenerasyon santralinde üretilen ısı ve elektriğin maliyet analizi yapılarak ekonomik kazanç hesaplanmıştır. Bu işletme ısıyı, ısı merkezinden birincil enerji kaynağı doğalgazdan, elektriği ise TEDAŞ’tan karşılamaktadır. Bu durumda her iki ikincil enerjiyle yapılan harcama ile (birincil enerji aynı olmak koşuluyla) kojenerasyon santrali kurulumunda ısı ve elektrik enerjisinin birlikte üretimine yapılan harcamanın karşılaştırılması yapılarak yıllık olarak elde edilen net tasarruf tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kojenerasyon sistemler, kojenerasyon uygulaması, ısıtma sistemlerinde kojenerasyonABSTRACTAN APPLICATION ON THE COST ANALYSIS OF COGENERATION SYSTEMS Diminishing of limited energy resources, the dramatic increase in the demand for energy supply as a result of industrialization and gas emissions from fossil fuels all together cause environmental problems. This fundamental problem makes it cruical to use the energy efficiently. Likewise the other countries all over the world, Turkey designates its energy usage policies accordingly. These policies can be summarized as decreasing the dependence to foreign markets, reducing the costs, increasing the competitive power and decreasing the emissions which cause environmental problems. Furthermore, semi-natural resources are used in production plants and the usage of renewable energy resources and cogeneration applications are encouraged.Cogeneration is a process where electrical and thermal energy is produced simultaneously. In other words, the waste heat given off by heat machines is utilized. In addition to textile, paper, ceramic, food and wood industry cogeneration can be used at central and regional heating. Natural gas, coal, fuel oil and LNG are used as fuels at cogeneration power stations.In this study cogeneration systems were focused in detail and cost analysis was conducted for an A type Ankara hospital which supplies its annual heat and electrical energy from a cogeneration system. This enterprise supplies its heat from natural gas which is the primary energy and the electrical energy is supplied from TEDAŞ. In this case, the expenditure of both secondary energies (required that the primary energy is the same) was compared with the expenditure of a cogeneration system which produces heat and electrical energy simultaneously. Finally the net benefit was determined.Key Words: Cogeneration Systems, Application of Cogeneration Systems, Cogeneration in Heating Systems.

ÖZETSIVI GIDA ÇEVİRME KAPAKLI ASEPTİK AMBALAJININ KOLİ İÇİNDE DEFORMASYONUNU ÖNLEYEN STRAFORU YERLEŞTİRME OTOMASYONU TASARIMI VE İMALATISıvı gıda üreticisi firmaların tüketicinin taleplerini dikkate alarak ambalajlamada yaptığı düzenlemelerden biri kapaklı aseptik ambalaj olmuştur. Kapak tasarımının ergonomik olarak değişimi sebebiyle bir başka sorunla karşılaşılmıştır. Bu sorunun kaynağı ise ambalaj paketlerinin koliler içinde ve paletler üzerine üst üste istiflenme gereklilikleri ve daha fazla ürün nakliyatını sağlamak gibi sebeplerle koli içindeki paketlerin kapak üzerinden aşırı yüklenmeye maruz bırakılmalarıyla aseptik ambalaj paketlerinde ezilmeler, yırtılmalar ve diğer deformasyonlar oluşmaktadır. Bu deformasyonları gidermek için koli içindeki paketlerin üzerine kapak boyu kalınlığında strafordan oluşan bir tabaka eklenmiş ve yüklenmeyi tüm paketlere yayarak oluşan deformasyonu gidermiştir.Strafor tabakasının eklenmesinin bir otomasyon sistemiyle yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada problemi çözecek uygun bir makine otomasyonu tasarımı ve imalatı yapılarak bir üretici firmada uygulanmıştır.Uygulama firmasından alınan geri dönüş bilgilerine göre otomasyon sistemi birlikte çalıştığı diğer sistemlerle tam uyumlu çalıştığı ve işletmeye ürün nakliyatındaki artışa sebep olduğu görülmüştür. Birinci bölümde, genel açıklamalar yapılmıştır.İkinci bölümde, aseptik ambalajlama teknolojisi ve nakliyatta oluşan deformasyon sebepleri ve çözüm yöntemi açıklanmıştır.Üçüncü bölümde, mühendislik tasarımı yaklaşımı anlatılmıştır.Dördüncü bölümde, strafor ekleme otomasyon sisteminin tasarımı ve sistemi oluşturan alt sistemlerin tasarımları açıklanmıştır.Beşinci bölümde, sonuç ve değerlendirmeler yapılmıştır.ABSTRACT AUTOMATION DESIGN AND MANUFACTURING OF STYROFOAM PLACEMENT WHICH PREVENTS THE SCREW CAPED-ASEPTIC PACKAGED BEVERAGES FROM THE DEFORMATION IN THE PACKAGEScrew caped aseptic package is one of the crucial steps, which was regulated by the liquid and food manufacturer in packing industry, considering demands of consumers. However, an issue was occurred, because of changing ergonomics of the lid design. The source of this issue is the storing form of the packages. Because, these products are usually stored on top of each other in a big container on a pallet. On the other hand, this wrong transporting technique would cause considerable damages of the packages, such as, squeezing and tearing around the screw caps. To prevent this kind of deformations on the package, a Styrofoam layer, which was in the same thickness with the lid, was added around the lids of the packages. By this way, distribution of this overload throughout the packages was achieved. An automation system is necessary for the insertion of this Styrofoam layer.So after an optimal automation machine was designed and manufactured, it was put in practice in a firm to solve this question.From the feedback taken from the firm, we know that the automation system is running in a full coordination with the other operating systems, and it has been seen that the carriage has increased to a high level.In the first part, some essential information about the packaging and the packing industry was described. In the second part, aseptic packaging technology, deformation causes on the packages, which have been occurring during transportation and finally, solution techniques of all this unacceptable conditions were described.In the third part, engineering design approach is described.In the fourth part, the design of the Styrofoam automation system and subassemblies of the design was described.In the final part, we discussed and evaluated the results of all process.

ÖZETALÜMİNYUMUN (Al7075 ) ELMAS BENZERİ KARBON (DLC) KAPLANMIŞ PARMAK FREZE İLE İŞLENMESİNİN DENEYSEL İNCELENMESİ Al7075 uçak ve uzay araçlarında kullanılan yüksek mukavemete sahip bir alüminyum alaşımıdır. Bu malzemelerin talaş kaldırılarak işlenmesinde takım aşınmasını, özellikle takım ve iş parçası temasından dolayı ortaya çıkan ısıyı en aza indirebilmek amacıyla çeşitli kaplamalı kesici takımlar kullanılmaktadır. Bu kesici takımlardan birisi de DLC kaplamalı takımlardır. Yüksek sertliğe ve düşük sürtünme katsayılarına sahip olmaları nedeniyle özellikle soğutma sıvısı kullanmadan talaş kaldırarak şekillendirme işlemlerinde DLC kaplamalı kesici takımlar tercih edilmektedir. Bu çalışmada DLC kaplamalı freze kesici takımlarının (parmak freze) Al7075 malzemesinin soğutma sıvısı kullanmadan işlenmesindeki performansları deneysel olarak incelenmiştir. Frezeleme işleminde 10 mm çapında DLC kaplamalı parmak freze kullanıldığında iş parçasının düşey yüzeyinde minimum yüzey pürüzlülüğü; 2200 dev/dak hızda, 0,02 mm/dev ilerleme oranında, 4 mm radyal talaş derinliği ve 2 mm eksenel talaş derinliği değerlerinde elde edilmiştir. İş parçasının üst yüzeyinde minimum yüzey pürüzlülüğü; 2200 dev/dak hızda, 0.02 mm/dev ilerleme oranında, 4 mm radyal talaş derinliği ve 3 mm eksenel talaş derinliği değerlerinde elde edilmiştir. Çap değişikliklerinin yüzey pürüzlülüğüne tesirlerini elde edebilmek için, 10 mm ve 8 mm çaplı DLC kaplamalı parmak frezeler kullanılmıştır. Yüksek kesici takım hızlarında 10 mm çaplı parmak freze ile işlenen yüzeyin pürüzlülük değerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir. Talaş kaldırma prosesi Taguchi yöntemi ile optimize edilmiştir.ABSTRACTEXPERIMENTAL INVESTIGATION OF MACHINING OF ALUMINUM (Al7075) WITH DLC COATED ENDMILLAl 7075 is a high strength aluminum alloy used especially in aerospace and aircraft vehicles. In the machining of this material, several kinds of coated cutting tools are used in order to reduce the wear of cutting tool and minimize the heat generated the between cutting tool and work piece. Diamond like carbon (DLC) coated tool is one of these kinds of coated cutting tools. DLC coated cutting tools are preferred especially in dry cutting conditions due to their high hardness and low friction coefficient. In this study, the performances of DLC coated end mills were investigated experimentally during dry milling of Al 7075 alloys. When a 10 mm diameter DLC coated endmill was used minimum surface roughness value on the vertical surfaces of workpiece was obtained under the following machining conditions: The speed of the cutting tool is 2200 rpm with a feed rate of 0,02 mm/rev, milling depth in the tool radial direction is 4 mm and milling depth in the tool axial direction is 2 mm. When a 10 mm diameter DLC coated endmill was used minimum surface roughness value on the top surface of the workpiece was obtained under the following machining conditions: The speed of the cutting tool is 2200 rpm with a feed rate of 0,02 mm/rev, milling depth in the tool radial direction is 4 mm and milling depth in the tool axial direction is 3 mm.8 mm and 10 mm diameter DLC coated end mills were used to observe the effect of changes of the diameters of end mill on the surface roughness. At higher cutting tool speeds, smaller minimum surface roughness value was obtained when 10 mm diameter end mill was used. Optimization of machining process was performed via Taguchi method.

Bu çalışmada, merkezi klima sistemleri arızalarının bulunması, giderilmesi ve bakım işlemleri için, bir uzman sistem geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, bu alanda yetişen veya yetişmiş teknik elemanların arıza bulma, giderme ve bakım işlemlerini yapmayı kendi kendilerine öğrenmeleri amaçlanmıştır. İnsanların tecrübelerini bilgisayara aktaran yapay zekâ programlarına uzman sistem adı verilmektedir.Çalışmanın ilk bölümünde çalışmanın amacı anlatılmıştır. İkinci bölümünde konuyla ilgili genel bilgiler ve yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü ve dördüncü bölümünde yapay zekâ ve uzman sistem hakkında genel bilgiler verilmiştir. Beşinci ve altıncı bölümde uzman sistem inşa aletleri ve seçimi hakkında bilgiler verilmiştir. Uzman sistem programı geliştirmek için, uzman sistem kabuğu olan CLIPS (C Language Integrated Production System) kullanılmıştır. Uzman sistem programı, VC++ programlama dili ile CLIPS uzman sistem kabuğunun gömülü uygulaması olarak geliştirilmiştir. Yedinci bölümde uzman sistemin inşa edilmesi hakkında bilgiler verilmiştir. Geliştirilen uzman sistem programı, “MKS programı” olarak adlandırılmıştır. MKS programı klima santrali, ısıtma ve soğutma sistemlerini içermektedir. Her bir kısma ait gerçek dosyaları bulunmaktadır. Uzman sistemin kullandığı veri tabanı; gerçek ve kural dosyalarından oluşmuştur. Bilgi dosyalarının hazırlanmasında, merkezi klima sistemleri konusunda uzman kişi ve kuruluşlar ile görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca bu konuda mevcut çalışmalar incelenerek geniş bir kaynak taraması yapılmıştır. Elde edilen bilgiler bilgi tabanına uygun biçimde düzenlenmiştir. Ayrıca merkezi klima sistemleri için bakım dosyaları ve kartları önerilmiştir. MKS programı; bir merkezi klima sisteminin arızasının bulunması, giderilmesi ve bakım işlemleri için kullanıcıya yardım etmesinin yanı sıra bir eğitim programı olarak da kullanılabilme özelliği ile benzerlerinden farklıdır. Ayrıca programın yapısı, bilgi tabanı yapısı ve sonuç çıkarma mekanizması benzerlerinden farklıdır.Sekizinci ve dokuzuncu bölümde koruyucu bakım ve arıza teşhisi için uzman sistemlerin kullanımı ve inşa edilmesi hakkında bilgiler verilmiştir. Onuncu ve on birinci bölümde geliştirilen uzman sistem programının tanıtımı yapılmış ve çalışmanın sonuçları ve tartışma ele alınmıştır. On ikinci bölümde son değerlendirme ve öneriler yapılmıştır.DEVELOPMENT OF A DATA BASED DIAGNOSTIC EXPERT SYSTEM FOR TROUBLESHOOTING AND OPERATION IN CENTRAL AIR CONDITIONING UNITSNecati KOÇYİĞİTIn this study, it is aimed to develop an expert system for troubleshooting and maintenance in central air conditioning units. The aim of this system is also to make the technical staff learn troubleshooting and maintenance processes of the central air conditioning units by themselves. The artificial intelligence program, which transfers the experience of the people to the computers, is called “expert system”.In the first chapter, the aim of the study is given. In the second chapter, information about the subject and the literature survey are given. In the third and fourth chapters, general information about artificial intelligence and expert systems are presented. In the fifth and sixth chapters, building tools for expert systems and their selection are given. In the seventh chapter, building of an expert system is explained in detail. To develop the system, CLIPS (C Language Integrated Production System) is used as the expert system shell. The program of the expert system is formed as a combination of VC++ and CLIPS. This type of expert systems is called “embedded applications”. The developed expert system program is called “MKS program”. MKS program consists of air handling unit, heating and refrigerating systems. There are the fact files for each one. The database used by expert system consists of the rules and the facts. In order to prepare the fact files, consultation were made with the firms and the experts working in the field of central air conditioning units in Turkey. The present studies have also been investigated and a detailed literature survey has been conducted. The obtained information was arranged in a suitable manner in the database. Maintenance files and cards for central air conditioning units are also presented. While this program helps the user to diagnose the trouble, to solve it and to make maintenance processes, it can also be used as an education program and it is different from the others for this reason. The structure of the program, its database and the inference mechanism are also different from the similar programs. In the eighth and ninth chapters, using and building of expert systems for diagnosis and maintenance are given. In the tenth and eleventh chapters, the developed expert system is introduced and the results and the discussion are presented. In the twelfth chapter, concluding remarks and recommendations are given.

ÖZETDARBE TESİRİ ALTINDAKİ KOMPOZİT LEVHANIN SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİ İLE SİMÜLASYONUBu çalışmada çelik ve alüminyum gibi farklı malzemelerden oluşan kompozit bir yapının balistik darbe altındaki davranışı simülasyon yoluyla araştırılmıştır. Kompoziti oluşturan plaka tabakalarının dizilişine göre merminin perforasyon esnasındaki ivmelenme, hız, iç ve kinetik enerji davranışları, kompozit plakalarda ise iç enerji ve deformasyonlar araştırılmıştır.Simülasyonlarda toplam kalınlığı 4 mm olan katmanlı, çelik ve alüminyum hedeflerden oluşan kompozit sistemin 500 m/s ilk hızla hareket eden bir mermi ile teması ve perforasyonu Ansys / Ls-Dyna 11.0 yazılımı kullanılarak simülasyonları yapılmış ve karşılaştırılmıştır.Simülasyonlara giriş noktası olarak sistemin toplam ağırlığı (20.11 gram “A” türü” ve “B türü” için) ve hedef kompozit sistemin kalınlığı (4 mm) aynı tutularak ağırlık performans ve katmanlı hedef plakaların diziliş şekline bağlı performans yönünden karşılaştırılması ele alınmış, karşılaştırmalarda mermi çıkış hızları, mermiye ait kinetik enerji değerleri ana parametre olarak incelenmiştir.Mermiye ait iç enerji, kinetik enerji, hız ve ivme grafikleri zamana bağlı olarak çıkarılıp yorumlanmıştır. Hedef plakaların ise iç enerjilerine ait zamana göre değişim grafikleri çıkarılarak birbirleri ile karşılaştırılıp yorumlanmıştır.Simülasyonlarda mermi malzemesi olarak Ç1018 çelik, kompozitte ise 4340 çeliği kullanılmıştır. Bu kombinasyon “A türü” simülasyon olarak isimlendirilmiş, ayrıca mermi ve kompozitte kullanılan bu çelik malzemelerinin yer değiştirildiği ve “B türü” adı verilen farklı simülasyonlar yapılarak perforasyona olan etkileri incelenmiştir.Yapılan simülasyonlar sonucu; farklı malzemelerin diziliş şekillerinin, merminin plakalardan çıkış hızını değiştirdiği simülasyon yoluyla gözlemlenmiştir.Mermide kullanılan Ç 1018 malzeme özelliğinin plakalarda kullanılan 4340 çeliği ile değiştirildiğinde mermi çıkış hızlarının değiştiği simülasyon sonuçlarından görülmüştür.ABSTRACTFINITE ELEMENT METHOD WITH SIMULATION OF A COMPOSITE BOARD UNDER IMPACT EFFECT In this study, the behavior of a composite structure made of different materials such as steel and aluminum under ballistic impact was investigated through simulation. According to the board layers forming the composite, the acceleration, velocity, internal and kinetic energy behaviors of the bullet and the internal energy during perforation and the deformations in the composite boards were studied. In the simulations, contact and perforation of a composite system consisting of layered, steel and aluminum targets with a total thickness of 4 mm, with a bullet moving with an initial velocity of 500 m/s was simulated and compared using the software Ansys / Ls-Dyna 11.0. As an entrance point to the simulations, total weight of the system (20.11 grams for “type A” and “type B”) and thickness of the target composite system (4 mm) was kept the same and performance-wise comparisons of layered target boards related to the arrangement style was made and the bullet muzzle velocity and kinetic energy values were taken as main parameters. The internal energy, kinetic energy, velocity and acceleration versus time graphics were prepared and interpreted. For the target boards, the graphics of change in internal energies versus time graphics were prepared, compared with each other and interpreted. In the simulations, Ç 1018 steel was used as bullet material and 4340 steel was used in composite. This combination was named “A type” simulation and others were named “B type”. In “B type” simulations, the steel materials used in the bullet and the composite were replaced with each other. The effect of “A type" and “B type” arrangements on the perforation of the target were investigation.As a result of the simulations carried out, it was observed that the arrangement style of different materials changes the exit velocity of the bullet from boards. It was seen from the simulation results that the bullet exit velocity changes when the Ç 1018 material used in the bullet was replaced with the 4340 steel used in the boards.

ÖZETDAİRESEL JET AKIŞLARIN YAPAY SİNİR AĞLARI (YSA) VE ANFİS YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİBu çalışmada deney odası kesitleri 32 cm x 32 cm ve uzunluğu 75 cm olan hava tünelinde ses altı, düşük hızda deneysel çalışması yapılan dairesel jet akışlarının Yapay Sinir Ağları (YSA) ve Uyumlu Sinirsel Bulanık Ağ (ANFIS) modelleri oluşturularak hız değerleri tahmin edilmiştir ve bulunan sonuçlar deneysel değerler ile karşılaştırılarak değerlendirme yapılmıştır.Rüzgar tüneli içerisinde 30 m/s hız değerindeki jet akışı rüzgar tüneli deney odası girişine bağlanmış bir kompresör ile sağlanmaktadır. 0-10-20 m/s hızlarındaki tünel akışı ise, tünel çıkışına yerleştirilmiş bir eksenel fan ile jet akışı ile aynı doğrultuda emiş yaparak sağlanmaktadır. Bu deneysel çalışmada rüzgar tünelindeki jet hız değerleri ile radyal hız dağılımı ölçümleri 2-Boyutlu ölçüm yapabilen bir anemometre ile rüzgar tüneli deney odası girişinden sonra dört farklı mesafeye yerleştirilmiş olan ölçüm istasyonlarında yapılmıştır. YSA ve ANFIS modellerini oluşturmak için tünel hızı, uzunluk oranı ve radyal mesafeler girdi olarak alınmış, bu verilerle YSA ve ANFIS modelleri eğitilerek ağlar oluşturulmuş ve bu girdilere karşılık gelen radyal hız dağılımları çıktı olarak elde edilmiştir. Bu ağlardan elde edilen veriler ile deneysel ölçüm yapılmış veri aralıklarındaki hız profilleri tahmin edilmiş ve deneysel sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Daha sonra deneysel ölçümü yapılmamış istasyon noktalarındaki hızlar bu eğitilmiş modeller ile tahmin edilmiştir. Tahmin edilen bu sonuçların doğruluğunu test etmek için de bu değerler ile deneysel sonuçlar boyutsuz hız dağılım grafiklerinde bağıl olarak karşılaştırılmıştır. Buna ilave olarak deneysel ölçümlerin yapılmadığı 5 m/s ve 15 m/s tünel hızları için de benzer şekilde hız dağılım değerleri ve boyutsuz hız dağılım grafikleri elde edilerek karşılaştırmalı yorumlar yapılmıştır.YSA ve ANFIS metotlarıyla elde edilen bu sonuçlara karşılık gelen jet eksen hız grafikleri ile jet hüzme oranı grafikleri elde edilmiş ve deneysel sonuçlardan elde edilen değerlerle karşılaştırılmış; YSA ve ANFIS ile tahmin edilen sonuçların jet akışına uygun olduğu tespit edilmiştir. ANFIS ile elde edilen sonuçlarda en düşük hata oranı %15.9 olarak bulunmuş; YSA ile yapılan çalışmada ise en düşük hata oranı %12.4 bulunmuş; hata oranı açısından YSA metodunun daha avantajlı olduğu; fakat tahmin edilen sonuç değerlerine ait jet hızı profilleri incelendiğinde ANFIS metodunun daha doğru ve hassas sonuçlar verdiği görülmüştür. ABSTRACTARTIFICAL NEURAL NETWORK AND ANFIS INVESTIGATION OF CIRCULAR JET FLOW In this study, Artificial Neural Network (YSA) Adaptive Neural Network Based Fuzzy Inference System (ANFIS) models have been established to predict velocity distribution for subsonic low speed radial jet flow phenomena where the experimental study were accomplished on an air tunnel having 32 cm x 32 cm cross section and 75 cm length test section and predicted values were compared with experimental measurement and required evaluations have been done. Fixed 30 m/s velocity jet flow in tunnel is accomplished by a compressor located at the inlet of the experimental wind tunnel setup. On the other hand, 0-10-20 m/s velocity jet flow is accomplished by means of a axial fan placed at the exit of the tunnel. Sucking is carried out in the same direction. In this experimental study, jet flow and radial flow values in tunnel are measured by a 2-Dimensional anemometer. Measurements are done at four different points located after jet exit.Tunnel speed, length-rate and radial distances were taken as inputs to form our YSA and ANFIS models and there formed models have been trained then corresponded radial velocity values have been obtained as the outputs of our YSA and ANFIS models. Velocity profiles of the data gaps of the experimental measurements are guessed by using the data obtained from these Networks and compared with the experimental results. Then, the velocity at a point between measurement stations gaps are guessed through these trained models. In order to test the velocity of the guessed values; normalized experimental and guessed values are compared on the non-dimensional velocity distribution graphs. In addition to those investigations, similar analyses were done for the 5 m/s and 15 m/s tunnel speeds that are not evaluated and measured experimentally.Corresponded axial jet velocity graphs and jet beam rate graphs have been formed for the obtained results from our YSA and ANFIS models and these results were compared with experimental values then it can be said that YSA and ANFIS expectations are well matched to jet flow phenomena. The lowest fault rate is found as % 15,9 in the results obtained from ANFIS while the lowest fault rate is found as % 12,4 in YSA model. When checked out in terms of faults, model YSA seems to yield better results, however, the expected values in ANFIS give better results from jet speed profiles perspective.

Teknolojideki geli+meler sonucu artan teknolojik araç kullanımı ülkelerin enerjiye olan ihtiyaçlarını da giderek artırmaktadır. Di@er taraftan var olan enerji kaynaklarının da sınırlı olması enerjinin birim fiyatını artırmaktadır. Bu enerji kaynaklarından biri olan petrolün yakın bir zamanda tükenecek olması petrole alternatif olabilecek kaynaklar üzerinde ara+tırmaları yo@unla+tırmaktadır. Biyoyakıtlar yenilenebilir olması ve çevreye zararlı gaz yayılımının az olması nedeni ile petrole alternatif olarak giderek daha çok kullanılmaktadır. Bu çalı+mada pamuk ya@ının metil esteri, hacimsel olarak %5, %20, ve %50 oranlarında motorine katılarak tek silindirli, direkt püskürtmeli, hava ile so@utmalı bir dizel motorda denenmi+tir. Deneylerde pamuk ya@ı metil esteri-motorin biyodizellerinin motor performans parametrelerine ve egzoz emisyonlarına etkileri farklı devir ve farklı yük durumları için tespit edilmi+tir. Performans deneylerinde B5, B20, B50 ve D2 yakıtlarında motor momenti, motor gücü, özgül yakıt tüketimi ve egzoz gazı sıcaklık de@erleri tespit edilmi+ ve ayrıca ısıl verim, efektif verim ve ortalama efektif basınç de@erleri de hesaplanmı+tır. Emisyon deneylerinde ise bu yakıtların kullanımında CO(Karbon Monoksit), NOx (Azot Oksit), SO2(Kükürt Dioksit) ve O2 emisyonları tespit edilmi+tir. Bütün deneyler hem tam yük-de@i+ken devir, hem de sabit devir farklı yüklerde yapılmı+tır. As a result of technological developments, with the further use of technological devices, the countries energy demands are gradually increasing. On the other hand, because of the limited energy sources, the energy prices are increasing as well. Because the petroleum, one of the energy sources, will be used up at near future, researches on the alternative energy sources becoming more attractive. As biofuels are renewable and reduces gasses emissions, they are used as alternative to petroleum fuels increasingly. In this study, cotton oil methyl esters were added to diesel fuel by volume 5%, 20% and 50%. Blends were used in a one cylinder, direct injection, air cooled diesel engine. In experiments the effects of cotton oil methyl ester-diesel blend fuel on the engine performance and exhaust emissions were investigated at various engine speeds and different loaded engine. At the performance tests, effects of B5, B20, B50 and D2 usage on the engine power, engine torque, bsfc’s and exhaust gasses temperature were clarified. Thermal efficiency, effective efficiency, and mean effective pressure (MEP) were calculated as well. At the emission tests, the effects of blends on CO, NOx, SO2 and O2 emissions were experimented. All experiments are carried out at full loaded engine with various engine speeds and at different loaded engine with constant engine speed.

ÖZETBUJİ ATEŞLEMELİ MOTORLARDA SIKIŞTIRMA VE YANMA PERİYOTLARININ ANALİZİ İçten yanmalı motorlarda petrol esaslı yakıtlara alternatif olarak kullanılabilecek yakıtlardan biride metanoldür. Biokütle, kömür ve doğalgazdan elde edilebilen metanol, buji ateşlemeli motorlarda fazla bir değişiklik yapılmadan saf olarak veya benzinle karıştırılarak kullanılabilmektedir. Bu çalışmada metanol-benzin karışımlı yakıtların performansa ve egzoz emisyonlarına olan etkileri ile mevcut bir taşıt motorunda kullanılabilirliği incelenmiştir. Birinci bölümde yakıt ekonomisinin gerekliliği ve motorlu taşıtların gelişimine yer verilmiştir. İkinci bölümde yakıt tüketimini etkileyen işletme ve tasarım parametreleri belirlenmiş ve birbirleriyle olan ilişkilerinin tespiti yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise deneysel çalışmalar yapılarak araştırmalarımız sunuldu. Deney sonucunda metanol-benzin karışımları kullanıldığında motor veriminde ve gücünde artma, egzoz emisyonlarında da olumlu azalmalar olduğu görülmüştür. ABSTRACTTHE ANALYSIS OF COMPRESSION AND COMBUSTION PERIODS IN SPARK IGNITION ENGINES. Methanol is one of the alternatives for petroleum based fuel used in spark ignition engines. Methanol can be derived from biomass, coal and natural gas and be used in spark ignition engines with minimum modifications. The use of methanol-gasoline blends as engine fuels and effect of these fuels on engine performance and exhaust emission were investigated in this study. In the first chapter, the necessity of fuel economy and the development of vehicles were presented. In the second chapter, operation and design parameters affecting fuel consumption has been determined and their relations have been determined. In the third chapter, experiments about combustion and compression ratio were presented. The results show that, when methanol-gasoline blends are used engine efficiency and output increase and polluting exhaust emissions decrease.

ÖZET TEL EROZYON TEZGAHINDA 2379 ÇELİĞİNİN İŞLENMESİNDE KESME PARAMETRELERİNİN ŞEKİL VE BOYUT TOLERANSLARINA ETKİSİSon yıllarda, bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, hem malzeme hemde bu malzemelerin ürün hale getirilmesinde kullanılan yöntemlerden beklentileri arttırmaktadır. Bu çalışmalar doğrultusunda geliştirilen imalat yöntemlerinden biri de (Wire Electro Discharge Machining) tel erozyonla imalat yöntemidir. Tel erozyon, üzerinde yüksek yoğunlukta akım geçirilen bir tel yardımıyla kesme işlemidir. Klasik olmayan imal usulleri arasına yer alan bu yöntemle sert, karmaşık profilli iletken parçaların mikron hassasiyetinde işlenebilmesi mümkündür.Tel erozyon ile kesimin en önemli parametrelerinden olan şekil ve boyut toleransları ciddiyetle incelenmelidir. Bu yüksek lisans çalışmasında kesme parametrelerinin, kesilen parça üzerindeki etkileri deneysel olarak incelenmiştir. Tolerans yüzeyleri optik tarama sistemi yardımıyla ölçülmüştür. Deneylerde, 0,25mm çapında pirinç tel kullanılmıştır. Deney malzemesi olarak da 2379 (D2) soğuk iş takım çeliği kullanılmıştır. Kesme işlemlerinde güç, time off süresi ve gerilim değişken olarak alınırken, dielektrik basıncı, tel ilerleme hızı, tel gerginliği ve tel çapı sabit olarak alınmıştır. Yapılan deney çalışmaları sonucunda kesilen parça, farklı kesme parametrelerine bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak kesilen parçaların, beklenen özelliklere göre uygun parametrelerin seçilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. ABSTRACTTHE EFFECTS OF CUTTING PARAMETERS ON THE FORM AND DIMENSIONAL TOLERANCES DURING THE PROCESSING OF 2379 STEEL IN THE WIRE ELECTRICAL DISCHARGE MACHINEIn the last decade with the progress, and developments in science, and technology the expectations both from material properties, and technics used in manufacturing end products from materials have increased. One of the manufacturing processes is the Wire Electrical Discharge Machining (WEDM) developed in the direction of this purpose. Wire Electrical Discharge Machining is a non-traditional cutting method of removing material by a series of rapidly recurring electric arcing discharges between an electrode (wire) and the work piece, in the presence of an energetic electric field.The important paremeters in Wire Electrical Discharge Machining are workpiece form and dimensional tolerances. These must be investigated in depth. The main subject of this study is to investigate experimentally different cutting parameters, and their effects on workpiece.The surface tolerances are measured using optical scanning system. A brass wire with a diameter of 0.25 mm, and 2379 (D2) steel have been used as workpiece material in the experiments. In cutting trials force, time-off time and voltage were taken as variables, while dielectric fluid circulation pressure, wire feed rate, wire tension and wire diameter were kept constant. Cutting trials using different parameters, showed changes in form and dimensional tolerances. Suitable parameters must be selected to remain within acceptable range of form and dimensional tolerance.

ÖZETÜRÜN GELİŞTİRME ÇALISMALARINDA KULLANILAN ARAÇ VETEKNİKLER: TÜRK SERAMİK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMAKüresellesen dünya pazarlarında artan rekabet, isletmelerin varlıklarınısürdürebilmelerinin müsteri memnuniyetini saglamaları ile mümkün olacagını göstermistir.Bu da ancak, müsterilerin beklentilerine cevap verecek nitelikte ürünler gelistirmeklemümkündür. Müsteri beklentilerini karsılama çabaları, ürün gelistirme çalısmalarının öneminiartırmıstır.Müsteri beklentilerinin sürekli olarak geliserek degistigi sektörlerden bir tanesi Türkseramik sektörüdür. Bu sektör, kaliteli ve düsük maliyetli ürünler ile dünya pazarlarındaönemli bir yere sahiptir. Bu baglamda, tez çalısması kapsamında, küresel rekabetin yogunolarak yasandıgı Türk seramik sektöründe, ürün gelistirme araç ve teknikleri ve ürüngelistirme performansına etki eden diger faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin ürüngelistirme çalısmalarının basarısı üzerindeki etkilerinin ortaya konması amacıyla bir sahaarastırması yapılmıstır.Bu çalısma, altı bölümden olusmaktadır. Giris ve amaç kısmından olusan birincibölümden sonra, ikinci bölümde, ürün gelistirme ile ilgili kavramlar açıklanmıs, isletmeleriürün gelistirmeye zorlayan nedenler belirlenerek, ürün gelistirme ilkeleri sıralanmıs ve ürüngelistirme çalısmalarının organizasyonu ve yönetimi üzerinde durulmustur. Üçüncü bölümde,süreç kavramı ve ürün gelistirme süreç adımları incelenerek, ürün gelistirme çalısmalarındakullanılan araç ve teknikler açıklanmıstır. Ayrıca, ürün gelistirme yaklasımları ve ürüngelistirme performansına etki eden faktörler konularına yer verilmistir. Dördüncü bölümde,tezin saha arastırmasının yapıldıgı Türk seramik sektörü hakkında bilgi verilmistir.Besinci bölüm, uygulama bölümüdür. Literatür arastırması sonucunda elde edilenbilgilere dayanarak arastırmanın teorik modeli kurulmus ve modelde yer alan degiskenleraçıklanarak ilgili hipotezler olusturulmustur. Arastırma verilerinin elde edilmesi amacıylahazırlanan anket formu, küresel rekabetin yogun olarak yasandıgı Türk seramik sektöründeyer alan 60 firmadan 52’sine uygulanmıstır. 8 firma anket çalısmasına katılmayı kabuletmemistir. Bu bölümde; saha çalısmasından elde edilen veriler SPSS istatistik programı iledegerlendirilerek, ankete katılan firmalara ait bilgileri içeren frekans tablolarına, arastırmanınteorik modelinde yer alan degiskenlere ait faktör analizi sonuçlarına, güvenilirlik analizisonuçlarına, korelasyon analizi, ortalama ve standart sapma degerlerine, regresyon analizi vehipotezlerin kabul ya da reddedildigine dair sonuçlara ve yorumlara yer verilmistir. Sonbölümde, tez çalısması bir bütün olarak degerlendirilmis ve saha arastırmasından elde edilenbulgular sektörel bazda yorumlanmıstır.Bu çalısmadan elde edilen sonuçlardan ilkine göre; örgütsel özelliklerin, üst yönetimindestegi ve iletisim bilesenleri, es zamanlı ürün gelistirme yaklasımını pozitif ve anlamlı birsekilde etkilemektedir. Ürün gelistirme stratejilerinden proaktif stratejiler ile es zamanlımühendislik yaklasımı arasında pozitif yönde ve anlamlı bir iliski vardır. Ürün gelistirmeçalısmalarına katılımın bilesenleri olan; tedarikçilerin katılımı, müsterilerin katılımı veçalısanların katılımı es zamanlı mühendislik yaklasımı üzerinde pozitif yönde ve anlamlı biretkiye sahiptir. Ürün gelistirme ekiplerinin yapısı bilesenlerinden; çapraz fonksiyonel ekiplerve adanmıslık bilesenleri ile es zamanlı ürün gelistirme yaklasımı arasında pozitif yönde veanlamlı bir iliski vardır. kinci olarak; es zamanlı ürün gelistirme yaklasımı, örgütselözelliklerin iletisim bileseni ve ürün gelistirme çalısmalarına katılımın çalısanların katılımıbileseni ile ürün gelistirme araç ve tekniklerinin kullanımı arasında pozitif yönde ve anlamlıbir iliskinin var oldugu tespit edilmistir. Üçüncü olarak, ürün gelistirme araç ve tekniklerininkullanımı ile es zamanlı ürün gelistirme yaklasımının ürün gelistirme performansını pozitifyönde ve anlamlı bir sekilde etkiledigi sonucuna ulasılmıstır. Elde edilen bulguların teorik veyönetimsel etkileri tartısılmıstır.ABSTRACTTOOLS AND TECHNIQUES USED IN PRODUCT DEVELOPMENTSTUDIES: AN APPLICATION IN TURKISH CERAMIC INDUSTRYFierce competition in global world market has shown that it is possible for companies topursue their existence by meeting theirs customers’ satisfaction. This is only possible bydeveloping the right product meeting their customers’ needs. The effort of meeting thecustomers’ demand has improved the importance of companies product developmentactivities.Turkish ceramic sector is one of the main sectors for which the customers’ demandshave been changing continuously. This sector takes an important place in the world marketwith the reasonable quality and low priced products, providing the county intensive globalcompetition. In this context, within the content of this thesis on the Turkish ceramic sector, afield market research has been performed in order to determine the factors influencing theproduct development tools and techniques in the sector and their impact on productdevelopment performance. Special attention is focused on the determination of influence ofthese factors on the product development achievement.This study contains six separate chapters. After the first chapter, containing introductionand aim, in the second chapter the terms related with the product development are explained,the reasons why the companies have to develop new products and the product developmentprinciples have been explained, product development organization and management aredetailed. In the third chapter, the process concept and product development process steps, thetools and techniques used in product development working activities are explained.Furthermore, the product development approaches and factors affecting product developmentperformance are also explained. In the fourth chapter, the sector focused information is givenabout the Turkish ceramic industry where the field study of this thesis has been done.The fifth chapter of thesis is the application part. Under the light of related literaturesurvey, the theoretical model of this study is prepared and related hypothesis are proposed byexplaining the variables on the proposed model. After explaining the variables on theoreticalmodel, the related hypotheses on the model are generated. A questionnaire form is preparedfor collecting the research data. There are 60 companies operating in Turkish Ceramic Sector.All of these 60 companies are contacted, only 8 firms did not respond to our questionnairepositively.The data obtained from the field study are evaluated using commercially available andwidely used SPSS statistic program, frequency tables containing the information about theresponding firms, the results of the factor analysis of the variables of the model, the results ofthe reliability analysis, correlation analysis, average and standard deviation values, regressionanalysis results and comments have been placed about the acceptance or rejection of thehypothesis. In the final part of the thesis, the findings and the results are evaluated as a wholeand are compared with the findings in the literature.As far as the outcome of this study is concerned, the organizational characteristics,support of the senior management and communication components affect concurrent productdevelopment approaches positively and meaningfully. Between all the product developmentstrategies, proactive strategies and concurrent engineering approach are related to each otherpositively and meaningfully. Among the product development involvement components;supplier involvement, customer involvement and employee involvement affect concurrentengineering approach positively and meaningfully. Among the product development teamstructure components, the cross functional teams and dedication are related to each otherpositively and meaningfully. Moreover it is observed that as one of the organizationalcharacteristics communication components concurrent product development, and employeeinvolvement are related to the utilization of the product development tools and techniquespositively and meaningfully one by one. At last but not least, is concluded that concurrentengineering approach and the use of the product development tools and techniques positivelyand meaningfully affect product development performance of the companies. Finally, theinfluences of the findings of the current work on the theoretical and managerial level arediscussed.

Bu çalışmada, iç içe yerleştirilmiş borulardan oluşan bir ısı eşanjöründe, iç boru içerisine yerleştirilen çeşitli tiplerde yarıklı konik halka elemanların, ısı transferine ve basınç düşüşüne etkisi deneysel olarak araştırılmıştır. Iç kısımdaki borunun içinden akışkan olarak sıcak hava ve dış kısımdaki boru içerisinden de su geçirilmiştir. Deneyler Reynolds sayısının 3000 ile 10000 arasındaki değerlerinde, paralel akış ve zıt akış durumları için yapılmıştır. Çeşitli adımlara sahip yarıklı konik ve yarıksız konik halka elemanlarla yapılan deneylerde, Reynolds Sayısının artması ile ısı transferinde ortalama olarak %78'lik bir iyileşme sağlanmıştır. Bununla beraber, Reynolds sayısının artmasıyla basınç kayıpları yaklaşık olarak %250 mertebesinde artış göstermiştir. Kullanılan iyileştirme tekniğinin termodinamik olarak avantajlı olup olmadığını belirlemek için ayrıca entropi üretimi hesaplanmıştır. In this study, the effect of conical ring shaped elements which are replaced at certain points of the inner duct of a heat exchanger, on heat transfer and pressure loss were experimentally investigated. In the experimental study, hot air which is passing through inner duct of exchanger was used as hot flow while water was used as cold flow. The parallel and counter flow characteristic of the streams within Reynolds: 3000 and Reynolds: 10000 were also examined. The conical ring shaped elements were replaced at different points inside of the inner duct of the heat exchanger during the experimental work. It was observed that the increase of Reynolds Numbers, resulted with a 78 % treatment at heat transferred. At the same time, the pressure loss increased by 250 % as a result of increase at Reynolds Number. At the end of the experiment, necessary entropy generatıon calculatıons were completed for getting the thermodynamic analysis of this treatment method. 74

ÖZET Günümüzde takım ve takım tezgâhlarındaki gelişmelere paralel olarak, sert malzemelerin yüksek hızda islenmesi teknolojisi de hızla gelişmekte, kalıpçılık ve seri imalat endüstrisinde; düşük çalışma maliyeti, kısa süreli imalat ve minimum yüzey pürüzlülük değerlerinin yanı sıra ölçü tamlığının elde edilmesi hedeflenmektedir. Bu çalışmada yüksek hızda isleme teknolojisi kullanılarak, 51HRC sertlik değerinde sertleştirilmiş DIN 1.2344 sıcak iş çeliği, 6mm çaplı küresel uçlu parmak freze ile farklı işleme parametreleri kullanılarak işlenmiş ve işleme sonucunda elde edilen yüzey kaliteleri incelenmiştir. Eksenel ve yanal ilerleme değerleri, diş başına ilerleme değeri ve talaş derinliği 0.05 ile 0.1 mm aralığında, kesme hızı 32,04 m/min ile 263.89 m/min aralığında değiştirilmiştir. Bu işlemeler yarıçapı 21 mm ve merkez açısı 150º olan küresel formlu bir malzeme üzerinde yapılmıştır. Deney kesimlerinde işleme yönleri de eş yönlü, zıt yönlü ve çift yönlü olarak farklı şekillerde işlemiştir. İşlenen malzeme üzerinde 15º, 45º, 75º, 90º, 105º, 135º ve 165º merkez açılı doğrultularda yüzey pürüzlülükleri incelenmiş ve bir tablo halinde teze eklenmiştir. Bu çalışmalar sonucunda en uygun işleme koşulları ve parametreleri tespit edilerek öneriler kısmında belirtilmiştir. ABSTRACT Recently, hard materials can be machined in high speeds parallel to the developments of cutting tools and machine tool technologies. The main aim of mold and part production industries is; less time, less cost, high accuracy as well as minimum surface roughness. In this research, the surface quality is examined, which was produced by 6 mm ball nose cutting tool and pre hardened hot work steel (51 HRC) from DIN 1.2344 with different machining strategies. During cutting, feed rates has been changed from 32,04 m/min to 263.89 m/min, cutting depth, feed per tooth, axial and radial depths from 0,05 to 0.1 mm. These operations were finished on the ball shaped material with the 150º angle and 21 mm radius. The cutting direction was changed as a climb, conventional and bi-directional. End of experiments, a list was included into the thesis, which shows surface roughness at the angles of 15º, 45º, 75º, 90º, 105º, 135ºand 165º, also the most suitable machining parameters obtained and included to the suggestions section.

ÖZETMATKAP İLE DELİK DELMEDE KESMEPARAMETRELERİNİN KESME KUVVETİ VE SICAKLIĞATESİRİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİAlüminyum değişik türlerde ürünler üretmek için birçok endüstridekullanılmakta ve dünya ekonomisi açısından oldukça önemlidir. Yapısalkompanentler alüminyumdan yapılmakta olup, alüminyum alaşımlar özellikle uzayendüstrisi başta olmak üzere taşımacılık ve inşaat gibi dayanım, mukavemet vehafiflik istenilen alanlarda önem arz etmektedir. İmalat endüstrisi modern talaşlıimalat yöntemleri geliştirmelerine rağmen, geleneksel delik delme yöntemiekonomikliği ve basit uygulanabilirliği gibi sebeplerden dolayı hala en yaygınkullanılan işleme prosesidir.Delme prosesi uzay, havacılık ve otomobil endüstrilerinde oldukça yaygınkullanılmaktadır. Bu proseste, kesme sıcaklığının takım ömrüne etkisi özellikle kurudelmede önemli bir problemdir. İlaveten, delme performansı ve delik kalitesi temeldekesme kuvvetlerine bağlıdır. Bunlardan dolayı bu çalışmada, değişik kesmeparametreleri, matkap kaplamaları ve matkap uç açılarının, kesme sıcaklıkları vekesme kuvvetlerine etkisi araştırılmıştır. Tezde, deneysel ve nümerik yaklaşımlarkullanılmıştır ve sonuçlar göstermektedir ki; kuru delme şartlarında kesme sıcaklığıve kesme kuvveti olarak ölçülen ve tahmin edilen değerler arasında iyi bir uyumvardır.Kuru delme deneyi, 10 mm çapında değişik kaplamalı matkaplarla, birkaçfarklı kesme hızlarında ve ilerleme değerlerinde yapılan kuru delme deneyinde işparçası olarak Al 2024 alaşımı kullanılmıştır. Sıcaklık ölçümünde termokupl metoduve kuvvet ölçümünde ise dinamometre kullanılmıştır. Kesme sıcaklığı ve kuvvetitahmini için lagrangian temeline dayanan açık sonlu elemanlar yazılımı olanThirdWave AdvantEdge TM' in 3D Delik delme versiyonu kullanılmıştır.Haziran, 2006 Yusuf KAYNAK ABSTRACTAN EXPERIMENTAL STUDY OF THE INVESTIGATIONOF THE CUTTING PARAMETERS?S EFFECTS ON THECUTTING FORCE AND THE TEMPERATURE IN DRILLINGAluminum is used in many industries to make different products and issignificant to the world economy. Structural components made from aluminum andaluminum alloys are vital to the aerospace industry and very important in other areasof transportation and building in which durability, strength and light weight arewanted. Although modern metal cutting methods improved in manufacturingindustry, conventional drilling still remains one of the most common machiningprocess because of economical reasons and simplicity.Drilling process is widely used in aerospace, aircraft and automotive industries.in this process, the influence on tool life of cutting temperature has been subject ofthe major part of the work carried out in dry drilling. Additionally, drill performanceand hole quality are also mainly dependent upon drilling forces. This is due to thefact that the effects of machining parameters, different coatings and drill geomerty indry drilling conditions have been investigated in order to understand their effect onthe cutting temperature and cutting forces. In this thesis, the experimental andnumerical approach used and the results presented in this thesis demonstrate thatthere was a good agreement between the predicted and measured results of cuttingtemperature and cutting forces which were found in dry drilling.The dry drilling tests were performed on Al 2024 for 10 mm different coateddrill diameters; several spindle speeds, and feed rates. Thermocouple method used inthese experiments to measurement of cutting temperature. Dynamometer was alsoused in order to measurement of cutting forces in dry drilling of aluminum alloys.The cutting temperatures and forces were predicted using a numericalcalculation with Third Wave AdvantEdge⢠3D version Lagrangian based on explicitfinite element analysis software.June, 2006 Yusuf KAYNAK 137

SiC partikül takviyeli alüminyum metal matriksli kompozit malzemeler yüksekdayanım ve aşınma direnci yanında hafiflikleri dolayısıyla endüstriyel uygulamalarda yaygınolarak kullanılmaktadır. Bu malzemeler uzay ve nükleer endüstriler yanında otomotive vemedikal endüstriler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır.Talaşlı işleme yöntemleri yüksek boyutsal hassasiyet ve yüzey kalitesi istenen makinaparçalarının imalatında yaygın olarak kullanılmaktadır. Delme işlemi talaşlı işlemeyöntemlerinde birisidir ve silindirik deliklerin elde edilmesinde kullanılmaktadır. SiC partikültakviyeli alüminyum metal matriksli kompozitlerin delinmesi birçok araştırmacı tarafındançalışılmıştır. Bu çalışmaların sonuçları endüstriyel uygulamamalar için yararlı sonuçlarsağlamıştır.Bu çalışmada, SiC partikül takviyeli alüminyum metal matriksli kompozitmalzemelerin delinmesi değerlendirilmiştir. Önceki çalışmalara bağlı olarak deneysel çalışmayapılmış ve takım aşınması ve yüzey pürüzlülüğü parametreleri incelenmiştir. Takımaşınmasında kesme hızının ve yüzey pürüzlülüğünde ilerleme oranının etkili olduğugözlenmiştir.Bu tez, aşağıdaki gibi altı bölüm şeklindedir:Bölüm 1 delme işlemi ve bunun mekaniği konusunda genel bilgiler içermektedir.Metal matriksli kompozitler ve SiC partikül takviyeli alüminyum metal matrikslikompozitler Bölüm 2'de incelenmiştir.Bölüm 3, bu malzemelerin delinmesi konusunda yapılan çalışmaları detaylı olarakdeğerlendirmiştir.Bölüm 4 deney prosedürü hakkında detaylı bilgi vermekte ve deneysel çalışmanınsonuçları ve değerlendirmeler Bölüm 5'de verilmiştir.Bölüm 6 genel sonuçları ve endüstriyel uygulamalar için bazı öneriler sunmaktadır.ANAHTAR KELİMELER: SiC partikül takviyeli alüminyum metal matriksli malzemeler,Delme, Takım ömrü, Yüzey pürüzlülüğü SiC particle reinforced aluminium metal matrix composite materials have been wideindustrial applications because of high strength and wear resistance as well as lightness. Thesematerials have been extensively used in automotive and medical industries as well asaerospace and nuclear applications.Machining processes have been greatly used to manufacture machine parts which havehigh dimensional accuracy and surface finish quality. Drilling is one of the importantmachining processes to produce cylindrical holes. Drilling of SiC particle reinforcedaluminium metal matrix composites have been studied by various researches. Results of thesestudies have provided useful information for industrial applications.In this study, drilling of SiC particle reinforced aluminium metal matrix compositematerials have been reviewed. According to early studies, experimental study was carried outto investigate tool wear and surface roughness parameters. It was observed that tool wear wasaffected by cutting speed and surface roughness by feed rate.The thesis was based on six chapters as follow:Chapter 1 provided general information about drilling process and its mechanics.Metal matrix composites and SiC particle reinforced aluminium metal matrixcomposite materials have been examined in Chapter 2.Chapter 3 reviewed studies based on the drilling of these materials and results werediscussed in detail.Chapter 4 gives details of experimental procedure and the results and conclusions ofthe experimental study were provided in Chapter 5.Chapter 6 contained general conclusions and some suggestions for industrialapplications.KEYWORDS: SiC particle reinforced aluminium metal matrix materials, Drilling, Tool life,Surface roughness 90

ÖZETMÜ TER L K LER YÖNET M ve WEB TABANLI HASARYÖNET M S STEM YAZILIMININ MÜ TER STEKLERDO RULTUSUNDA GEL T R LMES NE YÖNEL K BRUYGULAMAGünümüzün rekabetçi i dünyasında, mü teri kazanmanın ve bu kazanılanmü terinin firmaya ba lılı ının sa lanarak elde tutulmasının ne kadar zor oldu ubilinmektedir. Bu nedenle her firma, mü terilerine sundu u ürün ve hizmeti artanrekabeti göz önünde bulundurarak tekrar gözden geçirmek durumundadır. Firmalarınvarlı ını sürdürebilmesi için, mü terilerden gelen istek ve ikâyetleri de erlendirmesive ürün / hizmet hakkındaki dü üncelerini ifade edebilmeleri için uygun mü teritemas noktaları olu turması gereklidir. Burada önemli olan bu temas noktalarındangelen verilerin do ru bir ekilde de erlendirilmesidir.Bu tez çalı ması, firmaların mü terilerine sunmu oldu u ürün / hizmetimü teri beklentileri do rultusunda geli tirerek, i dünyasında rekabetçi kalmalarınaimkân sa layan Mü teri li kileri Yönetimi (CRM) konusunun genel bir çerçevesinisunmayı amaçlamaktadır. Hizmet sektöründe yer alan bir firmanın, mü terilerininkullanımına sunmu oldu u, Web Tabanlı TecNormPro Hasar Yönetim Sistemiyazılımı bir masa üstü program olan Proeks programının, mü teri isteklerido rultusunda geli tirilmesini konu almaktadır. Bunu gerçekle tirmek içinde,firmanın mü terileri ile temas halinde noktalar belirlenmi ve bu noktalardakimü terinin sesinin etkin bir ekilde algılanmasını engelleyen nedenler için çözümönerileri sunulmu tur.Mayıs, 2005 Kaan ALTUNTU ABSTRACTCUSTOMER RELATIONSHIP MANAGEMENT AND ANAPPLICATION FOR WEB BASED DAMAGE MANAGEMENTSOFTWARE THROUGH CUSTOMER DEMANDSNowadays in competitive business enviroment, gaining a customer and keepinghis loyalty to the firm is a difficult task. For this reason, all the firms shouldreconsider the products and the services with being aware of increasing content.Firms have to provide appropriate customer touch points, evaluate demands andcomplaints and get the responses for products / services. The key action in thisprocess is the evaluation of the data obtained at these touch points.The objective of this thesis is to present a general frame for CustomerRelationship Management (CRM) that offers firms to be content in businessenvironment with improvements on products / services through customer demands.As a case study, by considering the principles of CRM an improvement on a webbased damage management system software was aimed. To achieve this, it wasconcluded the firm has to determine the contact points and these points have to offersolutions preventing perceiving the voice of customer.May, 2005 Kaan ALTUNTU 174

ÖZETTampon baskı teknikleri son zamanlarda diğer baskı tekniklerinden bağımsız olarak çok hızla gelişti. Bir çok endüstriyel uygulamaları olan baskı tekniklerini bugün hayatımız dışında düşünemeyiz. Otomotiv, elektronik, ev aletleri, oyuncak ve reklam sektörü gibi birçok uygulama alanları mevcuttur. Birçok baskı makinası üreticisi çok küçük kompakt makinaları birlikte kullanılacak şekilde tasarımını ve imalatını yapmaktadır. Bu çalışmada dört istasyonlu bir tampon baskı makinası tasarımı ve imalatı gerçekleştirilmiştir. Bu makinada pnömatik, elektromekanik, servo sistemleri ve lineer konveyor kullanılmıştır. Baskı uygulamaları yapılarak sistem test edilmiştir.

ÖZETTALAŞLI İMALATTA RİSK ANALİZLERİNE OLASI HATA TÜRÜ VE ETKİ ANALİZİ İLE YAKLAŞIMBu çalışmada, bir imalat yöntemi olan talaşlı imalattaki risklerin analiz edilmesine yönelik kullanılan Toplam Kalite Yönetim Tekniklerinin rolü incelenmiştir. Bunun için talaşlı imalatla üretilen ve sağlık sektöründe kullanılan, vücut içine iyileştirme amaçlı uygulanan implant ürünlerde bulunan potansiyel riskler beyin fırtınası kullanılarak ortaya çıkarılmış ve tanımlanmıştır. Ortaya çıkarılan potansiyel risklere karşı risk analizleri, Olası Hata Türü ve Etki Analizi kalite tekniği parametreleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Potansiyel riskler için karar alanları oluşturularak önleme ve düzeltmeye yönelik çalışmalar yapılmıştır.Örnek olarak talaşlı imalatla üretilen ve ortopedide insan omurgası kırıklarında fiksasyon için kullanılan "Spinal Sistem" ürünlerinin üretimi esnasında meydana gelebilecek riskler göz önünde bulundurulmuştur. Öncelikle sistemde oluşabilecek tüm tehlikeler önem derecesine bakılmaksızın beyin fırtınası ile toplanmıştır. Daha sonra ekip çalışmasıyla oluşabilecek her bir tehlikenin sonuçları daha meydana gelmeden tayin edilmiştir. Aynı ekip çalışmasıyla bu hataların sebepleri belirlenmiş ve mevcut kontrol önlemleriyle her bir tehlikenin risk seviyesi bulunmuştur. Risk seviyelerine göre risk azaltıcı olarak gerçekleştirilecek faaliyetler belirlenip ilk risk seviyeleri en aza indirilmeye çalışılmıştır. Bu ürün grubunun üretilmesinde ve gerekse de kullanıma sunulması esnasında beklenen özellikleri koruyabilmesi için risklere karşı alınması gereken kurallar önerilmiş ve örnek bir çalışma yapılmıştır.Ayrıca bu teknik ve analizler, yapılan eğitim ve faaliyetlerle imalatçı firmada kurulmuş ve sürekliliğinin sağlanması için kalite sisteminin bir parçası haline getirilmiştir. Ocak, 2005 Kamil PaçalABSTRACTAPPROACH WITH FAILURE MODE AND EFFECT ANALYSIS TO RISK ANALYSES IN SAWDUST MANUFACTURINGIn this study, analyses of risks in sawdust manufacturing which is a manufacturing management, forming risk management net, and the role of Total Quality Management Techniques which are for preventing these risks are inspected. To do this, potential risks in implants that are produced by sawdust manufacturing and applied in the body are revealed and defined by using brain-storm. Studies for preventing and correcting are carried out by using Risk Analysis and Failure Mode and Effect Analysis quality techniques against to these revealed potential risks. Studies aimed at preventing and correcting are carried out by forming decision areas for potential risks.For example the risks that can be occur during the design and manufacturing of S-33 Polyaxial Spinal System which is manufactured with sawdust manufacturing and used for fixation in human vertebrae fractures in orthopaedics are considered. First, all hazards are collected by brain-storm without considering importance rank. Then all results of the risks which may occur are determined before occuring with team study and with same team study reasons of these risks are determined. By control actions risk levels are found for each risk. According to risk levels, actions for risk reduction are determined, first risk levels are tried to be reduced to minimum.Rules which should be taken against the risks are suggested for protecting the expected properties that may occur during the manufacturing of this product group or submitting to use. A sample risk analysis is carried out.Also these technique and analyses are established in the manufacturing company and are became as a part of quality system to achieve the continuityJanuary, 2005 Kamil PaçalYENİLİK BEYANITALAŞLI İMALATTA RİSK ANALİZLERİNE OLASI HATA TÜRÜ VE ETKİ ANALİZİ İLE YAKLAŞIM:Talaşlı imalatta meydana gelen/gelebilecek risklere karşı alınacak önlemler için risk yönetimi kapsamında risk analizleri yapılarak olumlu sonuçlar alınmış ve bu yöntemin uygulanabilirliği gösterilmiştir. Bunun için ISO 14971 - Medikal Cihazlarda Risk Yönetimi- standardı örnek alınarak analizler gerçekleştirilmiş ve çeşitli uygulamalar yapılarak riskler analiz edilmiştir. En riskli olanlara medikal cihazlara özgün geliştirdiğimiz Olası Hata Türü ve Etki Analizi tekniği uygulanarak riskler azaltılmıştır. Ayrıca bu konuda imalatçılara, kullanabilecekleri veriler, elde edilebilecek uygulamalar gösterilmiş ve literatüre de katkıda bulunulmuştur. Çalışmalarımız bu teze özgün olup ilk defa uygulanmıştır.Ocak, 2005 Yrd. Doç. Dr. Ferhat Güngör Kamil Paçal

ÖZETİstihdamı, üretimi, hem de ihracatı bir arada artıracak yatırım alanlarıarasında henüz denenmemiş ve bu amaçlara hizmet edebilecek sektörlerincelendiğinde, kuyumculuk tüm bu amaçlara uygun bir sektör olarak karşımızaçıkmaktadır.Üretilen modellerin kullanıma sunulduğu bu pazarda, tüketicilerin altından vediğer kuyumculuk metallerinden yapılmış takıların artık bir yatırım aracı olarakkullanılmasından ziyade, genel anlamda estetiği tamamlayıcı bir ürün olarakgörmeye başlamalarıyla birlikte, talep arzı oluşturmuş ve takı imalatçıları tasarımçalışmalarına daha da önem vermeye başlamışlardır. Bu talebin artmasıyla birlikteimalatçılar pazarda söz sahibi olabilmeleri noktasında, kaliteli ve aynı zamanda hızlıtasarım ve imalat çalışmalarına yönelmek durumunda kalmışlardır. Dolayısıyla yenibir ürünün tasarımında ve imalatında hız, üreticiler için çok önemli bir özelliği teşkiletmektedir. Bunun sonucu olarak ta kalıp tasarımları Bilgisayar Destekli olarakyapılmaya başlanmıştır.Bu çalışmada, takı malzemeleri, takı tasarım ve imalat yöntemleri modernteknolojiler ve literatürdeki bilgiler yardımıyla incelenmiştir.Takı tasarımında kullanılan JewelCAD programıyla yüzük tasarımı yapılmışve imalatın gerçekleştirilmeye kadar yapılan aşamalar sistemli bir şekildeincelenerek, tasarım ve kalıp imalatı aşamalarında dikkat edilmesi gereken hususlarhakkında uygulamacıların ve bu konuda eğitim-öğretim yapan meslek okullarınınyararlanabileceği bir çalışma hazırlanmıştır.Temmuz, 2005 Serkan ŞEN ABSTRACTCOMPUTER AIDED JEWELLERY MOULD DESIGN ANDMANUFACTUREThe design of jewellery is a synthesis of artistic creativity and productiontechnology. Over the ages, artisans, with their overwhelming imagination andcreativity, have been looking for new materials and techniques and have beensupported in their work by new materials and technologies. The need for improvedweapons is said to have driven production technology, but the decoration of armsfollowed on immediately. These newly learned and adopted techniques theninfluenced the work of the designers in all other decorative areas and createdfashions. The combination of precious materials, innovative production technologyand excellent handicraft led to jewellery which is so specific for a particular periodof time that the date of origin of relics can be determined. Today, the variety ofavailable technologies is much broader and the speed of development is much fasterand even accelerating. Also, fashions change faster and faster. The time frame torenew a jewellery collection gets shorter and severe competition forcesmanufacturers to present updated jewellery items. Also, the number of producers andthe design competition in a global market continues to increase. Short innovation andproduction times become a leading edge in competitiveness.The aim of this thesis is to present a methodology for the design of jewellerymould systems and manufacturing jewellery technologies. The first part of thepresentation studies of about jewellery academics or some manuals. The second partof the thesis are explained some mechanical properties of materials which used tomade jewelery( gold, platin etc.). The third part of thesis was concerned withjewellery manufacture and design. The fourth part is explained stages of design andmanufacturing a ring which is written Marmara University and logos on it. Finally,the fifth part of thesis is defined results of studies.Temmuz, 2005 Serkan ŞEN 77

ÖZET GÜNEŞ ENERJİSİ TAKVİYELİ ELEKTRİKLE ÇALIŞAN TEKERLEKLİ SANDALYE Bu çalışmada, yürüme özürlü insanların kullandığı akülü tekerlekli sandalyelerin, akülerinin güneş enerjisi ile şarj edilmeleri planlanmış ve örnek bir çalışmanın deneysel değerleri ortaya çıkarılmıştır. Yapılan uygulamada, piyasada kullanılan herhangi bir tekerlekli sandalyenin büyük tekerlerine tahrik veren, 12 voltluk iki adet doğru akım motoru bağlanmıştır. Yine bu aracın altına, 12 voltluk bir akü monte edilmiş ve uzaktan kumanda ile çalışacak şekilde, kumanda ve elektrik tesisatı kurulmuştur. Gerekli düzenek hazırlandıktan sonra, 42 watt gücünde bir güneş paneli aracın üst kısmına uygun bir şekilde yerleştirilmiştir. Panelin elektrik çıkış uçları aküyü şarj edecek şekilde akü kutup başlarına bağlanmıştır. Panel ile akü arasına şarj voltajını sürekli kontrol edip ayarlayan bir regülatör yerleştirilmiştir. Tekerlekli sandalyenin hareket ettirilmesi, uzaktan kumandanın üzerindeki butonları ileri geri ve sağa sola esneterek sağlanır. Buton ileri esnetildiğinde her iki motora eşit enerji gönderilerek ileri düz gidiş sağlanır. Buton geri esnetildiğinde iki motor aynı anda geriye döner. Sağa dönüşlerde sağdaki motorun enerjisi kesilerek sadece sol motor tahrik verir ve araç sağa döner. Sola dönüşte aynı işlemin tersi yapılır. Kumandadan çıkan sinyaller, alıcı devre sayesinde rölelere iletilir. Röleler de aküden gelen akımı istenilen komuta göre motorlara iletir. Motorlar enerjisini aküden alır. Aracın üst kısmında bulunan panel güneşten gelen ışınımları direk elektrik enerjisine dönüştürerek, akünün azalan enerjisini doldurmaya çalışır. Bu sayede tekerlekli sandalye sabit bir şarj ünitesine bağımlı kalmaktan kurtularak daha uzun süreli bağımsız hareket edebilme yeteneğine sahip olur. Yapılan deneysel çalışmalar, İstanbul'da ve temmuz ayında yapılmıştır. Tekerlekli sandalyenin aküsü tam şarj edildikten sonra güneş panelini takmadan araç aralıksız kullanılmıştır. Bu şekilde aracın aldığı yol 8 000 m olarak tespit edilmiştir. Daha sonra aynı işlemler güneş paneli takılarak tekrarlanmış ve aralıksız kullanımda IVDaha sonra aynı işlemler güneş paneli takılarak tekrarlanmış ve aralıksız kullanımda aracın 1 1 000 m yol aldığı gözlenmiştir. Böylece güneş panelinin avantajı deneysel olarak ispatlanmıştır. Yine bu tezin deneysel kısmının dışındaki diğer bölümlerde, düzenekte kullanılan tüm parçalar hakkında kapsamlı bilgiler sunulmuştur.Bu bilgiler arasında parçaların (güneş paneli, motorlar...) üretim yöntemlerinden çeşitlerine, çalışma prensiplerinden avantaj ve dezavantajlarına kadar çeşitli bilgilere ulaşmak mümkündür. Güneş enerjili sistemlerin öneminin hızla arttığı günümüzde, yapılan bu yüksek lisans tez çalışmasının bu alanda yapılan çalışmalara az da olsa bir katkı sağlayacağı bir gerçektir. Ocak 2005 Cengiz TURAN V ABSTRACT HANDICAPE CHAIR WORKING BY ELECTRIC ENERGY THAT SUPPLIED SOLAR ENERGY In this study, it is planned that charging handicapped person chair battaries with solar energy and appeared some values from an experimental study. In this application, 12 V two direct current motors have been connected to wheels, that convey motion to a handicapped person chair. Also under this chair, 12 V battery has been put and according to remote control, electrical system was installed. After this system was installed, a solar panel, 42 watt power capacity, was put on the chair. As the panel was charged to battery, terminal of the panel was connected to the battery poles. Between battery and panel, a regulator has been replaced for controlling and setting continuously. Two elastic button on the remote control device provide the chair motion. If the button bends towards forward, energy is delivered each two motors, so it is caused straight drive. If the button bends towards backward, motors turn reverse. In turning right, the right motor energy is interrupted, the motion is supplied by only left motor so it turns right. In turning left same process is repeated but reversely. Remote control devices signals are transferred to relays by acceptor circuit. Relays, transferred current from battery to motors according to commands. Motors provides its energy from battery. The panel on the vehicle, is transformed the solar radiation to direct electricity and tried to charge less battery. Thus wheelchair is rescued from depending on stable charging unit., so it have become independent motion ability longer time. This experimental studies was done in july and in Istanbul. After wheelchairs battery was charged fully, vehicle have been used without attached solar panel continuously. Thus vehicles driving distance is determined 8000 VImeters. After that, same process was repeated with using solar panel and in continuous driving, vehicle was travelled 11000 meters. Thus advantage of solar panel was demonstrated with experimental application. Also full information are presented about all mechanism components, exception of experimental part of this thesis. Between this informations it is possible to reach, from components manufacturing method to its tips, from process principles to its advantages or disadvantages. In there days that increased emphasis of solar energy, it is realy this bachelor's degree thesis was aided other studies in that area. January 2005 Cengiz TURAN VII 86

ÖZETBİLGİSAYAR DESTEKLİ PLASTİK KALIP TASARIMI VEİMALAT AŞAMALARININ İNCELENMESİPlastikler son zamanlarda korozyona dirençleri, düşük yoğunluk, kolay imalatedilebilirlik vb. özelliklerinden dolayı endüstride metal malzemelerin yerine dahaçok kullanılmaya başlanmıştır. Enjeksiyon kalıpları plastik ürünlerinşekillendirilmesinde çok önemlidir. Kalıpların yüzeylerinin kaliteli işlenmiş olmasıgerekir. Kalıp bitirme yüzeyleri için taşlama ve parlatma işlemleri uygulanır.Bu tezde plastik kalıpların bilgisayar destekli tasarımları ve imalat adımlarıüzerinde incelemelere ağırlık verildi. Ürünün kalitesine doğrudan etkisi olan soğutmasistemleri örnek olarak gösterilebilir. Plastik malzemenin boşluk içerisindeki ısısaldengesini düzenleyen fonksiyona sahiptir. Soğutma sisteminin analizindeProengineer yazılımı kullanıldı. Sıcaklık profilinin değişimleri tahmin edildi. Kalıpimal edilmeden önce kalitesi ve güvenirliği test edildi.Elektriksel cihazlarda kullanılan bir kam milinin Proengineer yazılımı iletasarımı ve analizi yapıldı. Kalıp göz sayısı, soğutma kanallarını yerleşimi veyollukların yerleri kalıp teorik ve amprik teknolojik bilgiler kullanılarakkarşılaştırıldı. CNC makinaları ile imalatı yapılan kalıbın boyutlarına karar verildi.Kalıptan numuneler alınarak test edildi. Ayrıca kalıp imalat aşamalarını adım adımgösteren bir duvar dolabı hazırlandı.Temmuz 2005 Öznur ÖZYİĞİTI ABSTRACTINVESTIGATION OF STAGES OF COMPUTER AIDEDDESIGN AND MANUFACTURING OF PLASTIC MOULDPlastics are nowadays important engineering materials due to their specificcharacteristics, such as corrosion resistance, resistance to chemicals, low density,easy of manufacture, etc. and have increasingly replaced metallic components inindustrial applications. Injection molding is one of the important forming processesfor plastic products. The surface finish quality of the plastic injection mold is anessential requirement due to its direct effects on the appearance of the plasticproduct. Finishing processes such as grinding, polishing, and lapping, are commonlyused to improve the surface finish.The focus of this thesis is in the computer aided design and manufacturingsteps of the plastic moulds. For instance The cooling system which plays animportant role in the product quality. The function of the cooling system of a plasticinjection mould is to provide thermal regulation in the injection moulding process.Proengineer program was used to analyze cooling system. Therefore temperatureprofile that changes with cooling time is predicted. Efficiency and quality can thus beestimated before the actual mold fabrication.A cam shaft which is used on electricall devices is designed and analyzed byProengineering Software. It is compared some parameters which are number ofmould eyes, location of cool canals, location hall rug etc. It is decided optimumdimensions of plastic moulding and manufactured by CNC Machines. Plasticmoulding which is manufactured is tested and obtained samples. Also It is preparedworkshop table which is shown steps of manufacturing plastic moulding.July 2005 Öznur ÖZYİĞİTII 86

ÖZETOTOMOTİV SERVİSLERİNDE FMEA VE FTA HATAÖNLEME TEKNİKLERİNİN UYGULANMASIToplam Kalite Yönetimi' nin de kullanıldığı yüksek öneme sahip hata önlemetekniklerinden olan FMEA (Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi) ve FTA (HataAğacı Analizi) yöntemleri kullanılarak hataları zamanında tespit edilerek analizedilmesi ve uygunsuzlukların bertaraf edilmesi için önlemeye yönelik faaliyetleriiçermektedir.FMEA (Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi)' da muhtemel potansiyel hatakaynakları belirlenir. Hatanın ortaya çıkma olasılığı ve hataların yakalanabilmeolasılığı faktörleri değerlendirilerek risk öncelik göstergesi belirlenir. Risk öncelikgöstergesi en büyük olandan başlanarak düşürülmeye çalışılır. RÖG düşürülürkenorganizasyon değişiklikleri ve tasarım değişikleri ile hatanın oluşma olasılığı veyakalanabilme değerleri de düşürülerek risk öncelik sayısı aşağı çekilmektedir.Kısacası FMEA, tüm hata türlerinin sistematik olarak ele alındığı bir analizdir.FTA (Hata Ağacı Analizi) zincirleme hataların meydana geldiği sistemlerdeyararlanılır. FTA' da araçta oluşabilecek bütün olumsuz durumlar şematik olarakdallandırılarak tanımlanan sistematik bir tekniktir. Teknikte istenmeyen durum tepeolay olarak saptanır ve analiz edilir. Başlangıç olarak alınan tepe olaydan geriyedoğru, bu istenmeyen sonucu doğuran muhtemel olaylar sıra içinde detaylı birbiçimde incelenir. Ele alınan sistemin donanım, yazılım, insan ve çevre koşulları gibitüm elemanları analize dahil edilebilir.Bu çalışmada, yetkili otomotiv servislerinde meydana gelen genel hatalar,anket çalışması ile saptanmıştır. Ankette, otomotiv servislerinde yönetici konumundaçalışan kişilere, serviste teknik işlerde çalışan kişilere ve servislere aracını bakıma veonarıma getiren müşterilere iki soru sorularak mevcut hatalar ortaya çıkarılmıştır.Hataların tekrarlanan ve önemli olanlarının belirlenmesi için Pareto Analiziuygulanmıştır. Önemli ve öncelikli olan bu hataların neden meydana geldiği Sebep-VISonuç (Fishbone) Diyagramı ile analiz edilmiştir. Bu hatalara neden olan sebeplerinetki nedenlerini saptamak içinde Beyin Fırtınası Yöntemi kullanılarak, sebepler vesonuçlar belirlenmiştir.Bu aşamalardan sonra FMEA yöntemine geçilmiş her hatanın oluşma olasılıkderecesi, şiddet derecesi ve belirleme derecesi belirlenerek risk öncelik göstergesihesaplanmıştır. Risk öncelik göstergeleri büyükten küçüğe sıralanmış ve en yüksekRÖG sayısına sahip hatadan başlanarak, organizasyonel ve tasarımsal değişiklikler,uygulanan düzeltici ve önleyici faaliyetler sonucu alınan önlemlerle, olasılık vebelirleme değerleri düşürülmüş; RÖG sayısı da aşağılara çekilerek, hatalarminimuma indirilmiştir.Hata Ağacı Analizi (FTA) çalışmasında da, araçta meydana gelen amortisörsesinin ortadan kaldırılması için FTA uygulanmıştır. Amortisörden gelen ses tepeolay seçilerek geriye doğru sistemdeki bütün nedenler analiz edilerek hatanın etkisizhale getirilmesine çalışılmıştır.FMEA (Failure Mode Effect Analysis) ve FTA (Fault Tree Analysis) analizmetotları ile yetkili otomotiv servislerinde oluşan ve/veya oluşabilecek hatalar dahaoluşmadan önlenmesi sağlanarak, servis sonrası müşteri memnuniyeti sağlanmayaçalışılmıştır.Kasım, 2005 Mehmet Serkan ŞAMURVII ABSTRACTTHE APPLICATION OF FMEA AND FTA PRECAUTIONTECHNICS AT THE AUTOMOTIVE SERVICESOne of the precaution technics with a high importance used also in TotalQuality Management Systems are known as FMEA (Failure Mode Effect Analysis)and FTA (Fault Tree Analysis) which includes precation focused activities where thefaults can be dedected on time and analysized.At FMEA (Failure Mode Effect Analysis) possible potential failure sourcesare dedected. With the analysis of failure occurance probability and failure dedectionprobability factors risk priority number is determined. The risk priority number istried to be decreased beginning from the biggest number. The risk priority number isdecreased while the organization changes, failure occurance probability caused bydesign changes and catch rates are also decreased. As a summary FMEA is ananalysis where every failure types are examined systematically.FTA is used in systems where chain failures occur. FTA is a systematictechnic in which every negative effect is defined as schematicly. In the systemunwanted condition is defined and anaylsized as peak contition. All possible eventsthat can cause this unwanted condition are examined in order with details beginningfrom the peak condition. The elements of the system like hardware, software, humanand enviroment conditions are also included at the analysis.At this study, the failures occured at the automotive services is determinedwith quesionnaire. At the questionnaire the failures are dedected by asking twoquestions to the management level employees at the automotive service, technicalstaff and customers whom bring their vehicle for repair. Pareto Anaylsis is applied inorder to define the important failures. The Cause-Result (Fishbone) Diagram is usedto analyse the reason for these important failures. In order to find the most effectiveones of these failure reasons Brain-Storming Method is used where failures andreasons are dedected.After this step FMEA technic is used and probability of every failures?occurance, strength and determinance is identified to calculate the risk priorityVIIInumbers. Risk Priority Numbers (RPS) are listed from the biggest to the smallest andby starting from the failure with the biggest RPS number, organization and designchanges, correction and precaution activities, decrease at the probability anddeterminance values, decrease at RPS numbers result where failures becomeineffective.Fault Tree Analysis (FTA) is used to avoid noices coming from the car?sshock absorber. The noice coming from the shock absorber is defined as the peakevent and downwards by analysis of all reasons the failure became ineffective.The possible failures or the current failures at the Automotive services areprevented by using FMEA (Failure Mode Effect Analysis) and FTA (Fault TreeAnalysis) methods and the after-sales customer satisfaction is targeted.November, 2005 Mehmet Serkan ŞAMURIX 166

ÖZETDİZEL MOTORLARINDA TUTUŞMA GECİKMESİNİN SİLİNDİR BASINÇ SEVİYESİNE ETKİSİ Son yıllarda çevre bilincinin artmasıyla hava ve su kirliliğinin yanı sıra gürültü kirliliğinin azaltılmasıyla ilgili çalışmalar hız kazanmıştır. Kara ulaşımından kaynaklanan gürültüler günümüzde en önemli gürültü kaynaklarından biri olarak gösterilmektedir. Kara ulaşımından kaynaklanan gürültüler özellikle dizel motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır. Dizel motorlu taşıtların en önemli gürültü kaynağı yanma gürültüsüdür. Dizel motorlarında Yanma olayının ilk safhası olan tutuşma gecikmesi (Ignition Delay) dizel vuruntusunu (diesel knock) belirleyen en önemli parametredir. Dizel vuruntusu, motor parçalarında oluşan titreşimler ve titreşimlerden mütevellit motor gürültüsünün kaynağıdır.Günümüze kadar yapılan çalışmalar yanma gürültüsünü belirleyen tutuşma gecikmesini etkileyen faktörler üzerinde yoğunlaşmıştır. Ancak yanma gürültüsü, tutuşma gecikmesini etkileyen faktörlerin münferit etkisi altında incelenmiştir. Tutuşma gecikmesini etkileyen tüm faktörlerin etkisi tek bir parametre (tutuşma gecikmesi süresi) olarak incelenmemiştir. Yanma gürültüsünün oluşumunda en önemli faktör olan tutuşma gecikmesi olmasından dolayı tutuşma gecikmesinin, motor gürültüsünde yanmanın en etkin olduğu düşük motor devri ve yüklerinde kontrol edilerek optimizasyonu yapılmalıdır.Bu çalışma, tutuşma gecikmesini ve tutuşma gecikmesinin silindir basınç seviyesine etkisini belirlemeye yönelik iki ana safhadan oluşan bir deneysel çalışmadır. Birinci safhada; tutuşma gecikmesini etkileyen önemli faktörlerin (sıkıştırma oranı, püskürtme avansı, emme havası sıcaklığı, hava fazlalık katsayısı) tutuşma gecikmesi üzerindeki etkileri deneysel olarak belirlenerek tutuşma gecikmesinin kontrollü değiştirilmesi sağlanmıştır. Tutuşma gecikmesinin ifade edilmesinde kullanılan ampirik denklemler incelenmiş, bu çalışmada önerilen tek safhalı yarı ampirik denklemin belirlenmesindeki yaklaşım verilmiş ve bu denklemin sabitlerinin hesaplanması en küçük kareler yöntemiyle sunulmuştur. Tutuşma gecikmesinin ampirik denklemle ifade edilebilmesi için bilinmesi gereken yakıt püskürtme anındaki silindir basıncı ve sıcaklığı deneysel verilerden yararlanılarak belirlenmiştir. İkinci safhada; öncelikle silindir basınç seviyesinin ve motor gürültüsünün motor devrine ve motor yüküne göre değişimi frekans spektrumunda incelenerek yanma gürültüsünün motor gürültüsünde etkili olduğu motor çalışma şartları belirlenmiştir. Yanma gürültüsünü etkileyen faktörlerin etkileri tutuşma gecikmesinin kontrollü olarak değiştirilmesiyle, yalnız tutuşma gecikmesi etkisi olarak yanma gürültüsü üzerindeki etkisi silindir basınç seviyesi incelenerek deneysel olarak belirlenmiştir. Deney sonuçlarından yararlanarak, yanma gürültüsünde belirleyici rolü olan ve motorun yapısal gürültü azaltma özelliği bilinmesi durumunda ise yanma gürültüsünün belirlenmesini sağlayan silindir basıncı, eşdeğer sürekli silindir basıncı ve silindir basınç seviyesi spektrumu olarak, sıkıştırma sonu basıncına ve tutuşma gecikmesine bağlı olarak ampirik denklemlerle ifade edilmiştir.Ampirik denklemlerin deneysel çalışma sonuçlarıyla olan uyumu, serpilme diyagramları ortalama sapma ve regresyon katsayılarıyla incelenmiştir. Ayrıca hata analiziyle ampirik denklemlerdeki parametrelerin hata oranına etkisi ve toplam hata oranı incelenmiştir. Son olarak çalışmanın genel bir değerlendirmesi yapılmış elde edilen sonuçların bilime getirdiği yenilikler ve çalışmanın devam edilmesi gereken yönleri sunulmuştur.Ocak, 2005 Metin GÜMÜŞABSTRACTEFFECT OF IGNITION DELAY ON CYLINDER PRESSURE LEVEL IN DIESEL ENGINESDue to increasing interest in environmental issue in recent years, studies on diminishing noise pollution besides air and water pollution have been increased. Noise of traffic on road which originates especially from motor vehicle with diesel engine is most important noise source. There are numerous reasons of noise formation in diesel engine. The most important of noise source of motor vehicle with diesel engine is combustion noise ignition delay which is first phase of combustion is the most important parameter determining diesel knock. Noise source emanating from the engine is vibrations of engine tools result from diesel knock. Studies made so far focus on factors affecting ignition delay which determines combustion noise. But combustion noise investigated under effect of parameters individually that affect ignition delay. Effect of all factors determining ignition delay has not been investigated as only one parameter (Ignition Delay). Ignition delay, which is the first stage of combustion, is the most important cause of combustion noise. Therefore it must be optimized at low engine speed and load in which combustion is most effective on engine noise.This experimental study consists of two stages, first determining ignition delay and the second determining effect of ignition delay on cylinder pressure level.In the first stage, effects of important factors (compression ratio, fuel injection timing, intake air temperature, equivalence ratio) on ignition delay have been investigated experimentally and ignition delay has been changed under control. Empirical equations used to express ignition delay has been examined, approach of determining single stage half empirical equation proposed in this study has been given and least square method for determining constant of this empirical equation has been presented. Cylinder pressure and temperature have been determined by using experimental data in order to expressing ignition delay with empirical equation.In the second stage, firstly, engine running conditions in which combustion noise is most effective on the engine have been determined by examining changing of cylinder pressure level and engine noise according to engine revolution and load on the frequency spectrum. By changing ignition delay under control effects of factors that affect combustion noise have been examined. Only effect of ignition delay has been determined experimentally by examination of cylinder pressure level. Cylinder pressure as equivalent continuous cylinder pressure and cylinder pressure spectrum have been expressed with empirical equations. Conformance of empirical equation with experimental results has been examined with scatter diagrams, mean deviation and regression coefficient. Furthermore effects of empirical equation parameters on error rate and total error rate have been examined with error analyze.Finally results of this study has been evaluated generally, contributions of obtained results to science and possible future studies have been presented.January, 2005 Metin GÜMÜŞ

ÖZETCNC FREZE TEZGAHLARINDA KULLANILAN KARBÜRPARMAK FREZE TAKIMI GEOMETRİSİNİNİŞLENEBİLİRLİĞE ETKİLERİNİN İNCELENMESİBilgisayarlı Sayısal Kontrollü (CNC) takım tezgahlarında endüstriyeluygulamaların temel işlemlerinden birisi de frezeleme işlemidir. Talaş kaldırılarakçevresel şekillendirilme işlemlerinde parmak frezeleme işlemi kullanılır. Havacılık,otomotiv sektöründe kalıp imalatında kanallar, havuz şeklinde boşaltmalar parmakfrezeleme işlemi ile gerçekleştirilir. Yüzey kalitesi üzerinde frezeleme işlemininetkisi çok önemli rol oynar. Yüzey kalitesi üzerine etki eden en önemli faktörleri ikibaşlık altında ifade edebiliriz:Yüzey pürüzlülüğü takım geometrisi ve ilerleme oranı ve kesme işlemiesnasında iş parçasının bağlama rijitliğidir. Takım aşınması uygun kesme şartlarıseçilmediği zaman artacaktır.Bu çalışmada sertlikleri yüksek işlenmeleri güç olan DIN 1.2080 ve DIN1.2344 normlarında çelik malzemelerin işlenebilirliği incelenmiştir. Kullanılan bazıparmak frezeler kaplamalı ve bir kısmı da kaplamasızdır. Kanal işlemlerinde parmakfrezelerin aşınmaları, yüzey pürüzlülük değerleri, talaş kaldırılan bölgenin sıcaklığıölçülmüş ve takım performansı için uygulamaya yararlı olabilecek veriler eldeedilmiştir.Temmuz, 2005 Barkın BAKIRIV ABSTRACTEFFECTS OF GEOMETRY CARBUR END MİLL ONMACHINABILITY FOR CNC MACHINESAmong several CNC industrial machining processes, milling is afundamental machining operation. End milling is the most common metalremoval operation encountered. It is widely used in a variety of manufacturingindustries including the aerospace and automotive sectors, where quality is animportant factor in the production of slots, pockets, precision molds and dies. Thequality of the surface plays a very important role in the performance of milling asa good-quality milled surface significantly improves fatigue strength, corrosionresistance, or creep life. Surface roughness also affects several functionalattributes of parts, such as contact causing surface friction, wearing, lightreflection, heat transmission, ability of distributing and holding a lubricant,coating, or resisting fatigue. Therefore, the desired finish surface is usuallyspecified and the appropriate processes are selected to reach the required quality.Several factors will influence the final surface roughness in a CNC millingoperation. The final surface roughness might be considered as the sum of twoindependent effects:1) the ideal surface roughness is a result of the geometry of tool and feed rateand2) the natural surface roughness is a result of the irregularities in the cuttingoperation. Factors such as spindle speed, feed rate, and depth of cut that controlthe cutting operation can be setup in advance. However, factors such as toolgeometry, tool wear, chip loads and chip formations, or the material properties ofboth tool and workpiece are uncontrolled. Vibrations of the machine tool, defectsVin the structure of the work material, wear of tool, or irregularities of chipformation contribute to the surface damage in practice during machining.In this thesis the machinability of DIN 1.2080 and DIN 1.2344 materialswhich are difficult to machine due to their hardness. Several end mill are coatedand some of tools uncoated. It is analyzed the influence of cutting condition andtool geometry on surface roughness when slot end milling. The parametersconsidered were the cutting speed, feed, depth of cut and wear of end mill.July, 2005 Barkın BAKIRVI 75

ÖZET TERMİK SANTRALDE EKSERJİ ANALİZİ Kömür, Türkiye'nin sahip olduğu enerji kaynakları arasında önemli bir yere sahiptir. Ancak bu rezervlerin %69 gibi çok önemli bir bölümünün kalori değeri 2000 kcal/kg'dan azdır. Bu verilenlerden anlaşıldığı gibi linyit rezervlerimizin büyük çoğunluğu, kalori değerlerinin düşük olmasından dolayı ancak termik santral yakıtı olarak kullanılmaya elverişlidir. Bu bağlamda ülkemizde en yaygın enerji kaynağı olan yerli kömürlerin uzun vadeli kullanımının mümkün kılabilecek temiz ve verimli yakma teknolojilerinin kullanımı teşvik edilmelidir. Mühendislik sistemlerinde ekserji analizi; enerji kayıplarının yerini ve büyüklüğünü, kullanılamaz enerjiyi ve mevcut kaynakların verimsiz kullanılmalarını başarıyla tespit eder. Ekserji kavramı esas alınarak enerji dönüşümlerinin gerçek verimliliğini ve verimsizliği oluşturan süreç ve ekipmanları saptayabiliriz. Bu çalışmada düşük kalori değerine sahip kömürü, temiz ve verimli şekilde yakıt olarak kullanan, mevcut bir termik santrale ekserji analizi uygulandı ve uygun bir bilgisayar programı yazıldı. Elde edilen sonuçlar değerlendirilerek tartışıldı. Şubat, 2005 Sedat SANDIK ABSTRACT EXERGY ANALYSIS İN THERMIC POWER STATIONS Coal is öne of the most important energy resources in Turkey. However, 69% of these reserves which is a big amount has a calorie value less than 2000 kcal/kg. Tbis means that most of our coal reserves is suitable for thermic power stations due to its low calorie value. From this point it is obvious that clean and efficient burning technologies should be encouraged which enables our native coals to be used in the long run. Exergy analysis in engineering systems successfully identifîes the position and size of the energy losses, inappropriate energy and inefficient use of available resources. Based on the exergy concept, we can determine the real efficiency of the energy transformations and inefficient processes and equipments. in this study exergy analysis is applied to öne of the thermic power station which is using low calorie valued coal cleanly and efficiently and it is supported by a suitable computer program. The results are evaluated and discussed. Febraary,2005Sedat SANDIK vi 146

1970 ve 1980 yıllarında tüm endüstriler tüm enerji fiyatlarının çok hızlı bir şekilde yükselmesi ile karşı karşıya kaldılar. Ana enerji kaynağı olarak kullanılan yakıtların fiyatları 1980 yılında 1975 yılına göre iki katına çıkmıştı bu karşılaştırma USD/mbtu bazında yapılmıştır. Günümüzde enerji fiyatları sabitleşmiştir. Buna rağmen iç ve dış rekabet tüm kurumları maliyet düşürmeye devam edilmesi konusunda zorlamaktadır. Bu yüzden en büyük giderlerin başında gelen enerji maliyetlerinde azaltılma yapılması tüm kurumların hedefidir. Dünya genelinde yapılan elektrik enerjisine yönelik özelleştirmeler maliyetleri düşürmüş fakat sürekliliği tehlikeye atmıştır. Günümüz de kurum yöneticileri ucuz ve sürekli enerji arayışına düşmüş ve bunun sonucunda kendi elektrik ve ısı enerjilerini üretme yaygın adıyla kojenerasyon yoluna gitmek gibi ekonomik ve sürekli bir çözüm bulmuşlardır. Dünya genelindeki bu endüstri kurumlarından etkilenen çağdaş şehir yönetimleri de bu ekonomik çözümü şehirlerine uygulamışlardır. Bu çalışmada bir kojenerasyon termik santralına bölgesel ısıtma sisteminin nasıl uygulandığı, elektrik enerjisi üretimi, sistemin parçaları ve görevleri, dizayn ve işletme felsefeleri açıklanarak, tesisin kurulması ve çalıştırılması için gerekli mühendislik ile amortisman süresi hesaplamaları yapılmıştır. Ülkemizde bundan sonra uygulanacak yeni projelere referans olma amacı güdülmektedir. Haziran 2004 Ebru KOLAYABSTRACTUSING WASTE HEATS OF COGENERATION SYSTEMS AND APPLICATION EXAMPLE All the industrial factors were facing terrible energy high cost during 1970-1980 years. The cost of main energy power was raised double in 1980 than 1975 and unfortunately the all cost was in Foreign Currency USD/mbtu and at present the energy cost is fixed. So the internal and external competition has to force to bring down the cost of installing. Therefore all the industries are forced to minimize the expanditure of input cost. The private sectors were able to reduce the cost but facing interruption of up and down in World Standard. At present all private sectors industrialests are succesful to find solutions to produce cheap cost economic energy to the Co-generation way permanently. Now this economic system founded by these sectors is effected to the modern cities industries throughout the world. In my research technically and mechanically, the installment of Co-generation Thermal Central District Heating System has been solved with the help of Electric Energy Production, the parts of system and its application, design with the work philosphy. The new and modern projects may be useful referance in future for our country. June 2004 Ebru KOLAY YENİLİK BEYANIKOJENERASYON SİSTEMLERİNDE ATIK ISI KULLANIMI VE BİR UYGULAMA ÖRNEĞİ Günümüzde mevcut enerji kaynaklarımızın giderek azalması ve enerji fiyatlarındaki aşırı yükselmeler sonucunda tüm endüstriyel kurumlar giderek artan bir rekabet ortamına maruz kalmışlardır. Bunun içindir ki; endüstriyel kurumlar en büyük giderlerinin başında gelen enerji maliyetlerinde tasarruf yoluna gitmeyi düşünmüşler ve akabinde üretim maliyetlerini düşürmek, kesintisiz, kaliteli, ve daha ucuz enerjiye sahip olabilmek için kojenerasyon sistemlerine yönelmişlerdir. Günümüzde teknolojik gelişmelerin artmasıyla orantılı olarak başta tüm canlılar olmak üzere doğal çevre (atmosfer, ekolojik denge, ozon tabakası…) tahrip olmaktadır. Çünkü giderek hızlanan teknolojik gelişmeler paralelinde çevreye bırakılan atık ısıların (baca gazları, emisyonlu gazlar, egzoz gazları,…) sebep olduğu çevre kirliliği önemi inkar edilemez bir hastalık halini almıştır. Bu çalışmada kojenerasyon sistemine ağırlık verilmesi, doğal gaz ile çalışan bir kombine çevrim santralinin tasarımından çalıştırılması ve kazanç elde edilmesi, bunun yanında başta söz konusu olan her türlü atık ısıların doğal gaz ve kombine çevrim santralinde kullanılarak birincil dereceden ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülmesi için gerekli tüm mühendislik hesaplamaları yapılmış, tesisin tasarım aşamasından, faaliyete geçme aşamalarına kadar olan tüm adımları anlatılmıştır. Bu çalışmada kojenerasyonla üretim veya geleneksel ısıtma sistemi yapan üretici firmalar kojenerasyon sistemi kullanılarak bir bölgesel ısıtma sisteminin mantığı, gerçek işletme şartları , atık ısılardan elektrik ve ısı enerjisi elde etme, sistemin ekipmanları, gerçek maliyet analizleri ve tüm üretim fiyatlarını görebileceklerdir. Yani yapılan tüm hesaplamalar, sistemin seçimi, işletme değerleri ve dizaynı hakkında yol gösterecektir.Haziran 2004 Prof. Dr. M. Osman Isıkan

Bu tezde rapor edilen araştırma, modüler ve parametrik imalat için tasarım (İİT) ortamını meydana getiren yapısal tasarım metotları ve modelleme tekniklerine odaklanmıştır. İmalat ve tasarım aktiviteleri ve ilişkilerinin analizinde aktivitelere ait enformasyonun çok önemli olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın amacı, İİT aktivitelerini destekleyen ve enformasyon sunumu yapabilen yeni bir BDM sistemini kullanarak metotlar ve sonuçlarını tanımlayan modüler ve parametrik imalat için tasarım ortamında yeni bir yaklaşımı tanımlamaktır. Bir milin eşzamanlı modüler ve parametrik İİT ortamında algoritmalar, teknolojik veri desteği, uluslar arası standartlar, STEP uyumlu veri modellemesi için EXPRESS, fonksiyonel IDEF0 aktivite modelleri ve UML bütünleşik modelleme için nesnelere dayalı metotlar araştırıldı ve kullanıldı. Tasarım olayı ilerlerken üretim proses/kaynaklarının ve bunlara ait sınırların yanı sıra ürün imal edilebilirliği geri beslemesi yapılarak tasarım kararları desteklendi. Teorik araştırma, modüler ve parametrik dönel iş parçalarının imalat için tasarımını inceleyen BDM sistem uygulaması ile test edildi. Bu araştırmanın bilime katkısı, tasarımcılara tasarımın ilk safhalarından başlayarak eş zamanlı olarak dizayn süresini kısaltmada, ürün maliyetlerini azaltmada, ürün kalitesini artırmada, yapılandırılmış ve genişletilebilir bir modüler ve parametrik yaklaşım sağlamaktır.Nisan 2004 Özdoğan KARAÇALI ABSTRACTDESIGN FOR MANUFACTURING OF A SHAFT BY MODELLING METHODS The research reported in this thesis is focused on structured design methods and modelling formalisms that were developed to enable the modular and parametric design for manufacturing (DFM) environment. In analyzing design and manufacturing tasks and their mutual interactions, it appears that the underlying information of these tasks is of the utmost importance. The aim of this work is to describe the methodologies and results in the form of BDM system that captures the representation of information to support DFM activities to derive a new approach within a modular and parametric design for manufacturing environment. The author investigated algorithms, technological data forms, international standards, STEP driven EXPRESS for data definition, functional IDEF0 activity modelling, UML object oriented methods in concurrent İİT environment of a modular and parametric shaft. Design decisions are supported by feedback on the product machinability as well as production resource constraints as the design evolves.The theoretical research is tested by the application study of CAE system which explores the modular and parametric design for manufacturing of rotational components. The contribution of the research is to provide a structured, extensible, modular and parametric approach that helps designers to shorten their designing time, decrease the cost of product and increase their product quality in the earlier design stage. April 2004 Özdoğan KARAÇALI

ÖZET Mesleki teknik eğitim veren liseler ülke endüstrisine ara eleman yetiştirmek amaçlı kurumlardır. Bu kurumların ülke endüstrisine yararlı ara eleman yetiştirebilmeleri için programları teknolojik gelişim ile paralel olmalıdır. Bu konuda merkeziyetçi eğitim yönetimi yetersiz kalmakta ve okulların teknolojik yenikleri takip etmesi zorlaşmaktadır.Hızlı ve sürekli teknolojik gelişmeler her okulun yerel tedbirleriyle sürekli izlenebilir. Mesleki ve teknik eğim veren okulların endüstriyel teknolojik gelişmeyi sürekli izlemelerine imkan sağlayan en modern yaklaşım öğrenen örgütler anlayışıdır. Öğrenen örgüt, öğretim hedefine ulaşmak için sürekli olarak her birimin kendini geliştirdiği ve yenileştirdiği örgüttür. Mesleki ve teknik eğitim veren okulların öğrenen örgütler haline gelebilmesi için öğretim ve yönetim kademelerinin kendilerini sürekli olarak geliştirmeleri için bir canlılık gerekmektedir. Ancak bu canlılıkla endüstriyel ve yönetim alanlarındaki gelişmeler okulların işleyişine kazandırılabilir. Bu çalışmada amaç, öğrenen örgüt anlayışını, bir yönetim felsefesi ve bir vizyon olarak inceleyip, mesleki teknik eğitim kurumlarına uygulanabilmesi için gerekli önerileri ve yöntemleri sunmaktır. Ayrıca öğrenen örgüt anlayışı, okul öğretmenlerine merkezi yönetimce verilen hizmet-içi eğitimlerin yerini daha faydalı ve pratik şekilde alabilir. Bu kurum kültürünün oluşturulmasının nasıl mümkün olabileceği öğretmenlere uygulanan ankete verilen cevapların değerlendirilmesiyle sunulmuştur. Endüstriyel Mesleki okullar, endüstriyel gelişimde etkili olduklarından, ülke geleceğini şekillendiren okullardır. Bilgi çağında okullar da hızla öğrenmek zorunda ve öğrenen bir kurum olmayı istemelidirler.Öğrenen örgüt modeline uygun endüstri okullarıyla öğretmenler ,yeni bilgiye ve endüstriyel yeniliklere açık nesiller yetiştirilebilecektir. Öğrenen örgüt felsefesinin yerleşmesi için öğretmenler ve yöneticiler ciddi ve bilimsel yöntemlerle çalışmalar yapmalı ve bu örgüt kültürünün okullarda yerleşmesi için gerekli tedbirleri almalıdırlar.Haziran 2004 Sabri TÜRETENABSTRACTThe high school that offer professional technical training are designed to bring up interim staff for country industry. For these institutions to perform their designated function properly and thus to bring up such interim staff that are beneficial for country İndustry, their programs should run parallel with technological advancements. In this respect, central education method proves to be insufficient and schools can hardly follow up with technological innovations. It is only possible to keep up with fast and ongoing technological advancements if they are monitored via local measures of each school. The most contemporary approach that allows for the schools offering professional and technical education to closely monitor industrial technological advancements, is the understanding of learning organizations.A learning organization is the öne wherein each and every unit develops and renews itself in an ongoing process in order to achieve its training target. For the purpose of the schools offering professional and technical training, turning into a learning organization, a high level of activity is required for the training and management staff to grow themselves continuously. Only with this activity, the advancements in industry and management can be added to the functions of schools.The purpose of this study is to examine the understanding of learning organization as a management philosophy and a vision and to provide necessary advices and methods to ensure that it is implemented in professional, technical training institutions. In addition, the understanding of learning organization can effectively replace the in-service trainings offered to the teachers by the central administrations. How such organizational culture shall be established is described below with the help of an evaluation on the answers giver by a number of teachers who completed a survey. Industrial Professional schools are those that shape the country's future as they effect industrial development. in the era of information, also the schools should learn fast and want to become a learning organization. With the help of industrial schools that imply the model of learning organization, the teachers shall be able to bring up those generations that are open for new information and industrial innovations. In order to establish the philosophy of learning organization well, the teachers and administrators should work seriously and wİth scientific methods and take necessary measures to ensure that their schools are well adapted to this organizational culture.June 2004Sabri TÜRETEN

ÖZET Günümüzde artan nüfus ve endüstriyel gelişmelerle birlikte, enerji gereksinimi sürekli, hızlı bir artış gösterirken; kömür, petrol, doğal gaz gibi rezervleri sınırlı fosil kaynaklı enerjiler yanında, yeni-yenilenebilir enerji kaynakları da büyük önem kazanmaktadır. Dünya genelinde nüfus artışına ve büyüme sürecine bağlı olarak artan birincil enerji ve elektrik talebini çevre ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri bulunan fosil yakıtların ağırlıklı olduğu ve çevre problemlerine neden olduğu görülmektedir. Ulaşım araçlarında petrolün yerini alabilecek pratiklikte, temiz ve yenilenebilir alternatif yakıtlar olduğu yapılan çalışmalar neticesinde görülmüştür. Bu çalışmada enerji gereksinimi güneş enerjisiyle sağlanan sudan hidrojen üretimi yöntemleri ele alınmıştır. Hidrojen; üretim, iletim, depolama ve kullanım alanlarında geliştirilmekte olan teknolojilerde emniyet, verim, çevresel faktörler ve maliyet açısından bu günkü durum ve yakın vadede ulaşılması planlanan hedefler gözden geçirilmiştir. Yakıt pilinin tanıtımı yapılarak, hidrojen kullanan yakıt pillerinin enerji teknolojisindeki konumunun temel hatları üzerinde durulmuştur. Alternatif yakıtların (Hidrojen, Yakıt pili, Metanol, Etanol, Doğalgaz ve LPG)benzine göre emisyon açısından avantajları incelenmiştir. Alkollerin günümüz benzin motorlarında tasarım değişikliği gerektirmeyecek şekilde, hazırlanan metanollü ve etanollü benzinlerin alternatif motor yakıtı olarak değerlendirilebilirliği incelenmiştir. Günümüzde LPG motor emisyonları bakımından çevreyi en az kirleten bir alternatif yakıt olduğundan bahsedilmiştir. Dünyada LPG kullanımı ülkelere göre irdelenmiştir. Çalışmanın ilk iki bölümünde dünyada ve Türkiye'deki enerji problemi ve alternatif yakıt arayışlarına yer verilmiş. Araçlardan çıkan gazların çevreye verdiği zararlardan bahsedilmiş ve alternatif yakıt sistemlerinin özellikleri, kullanıldığı yerler ve emisyon değerleri hakkında bilgiler verilmiştir. Üçüncü ve dördüncü bölümde alternatif yakıt sistemlerinden LPG'nin deneyi yapılmış ve diğer alternatif yakıt Vsistemlerinden hidrojen, yakıt pilleri, metanol, etanol ve doğalgaz yakıt sistemleri incelenmiştir. Alternatif yakıt sistemlerinin egzoz emisyon, fiziksel ve kimyasal özellikleri, performansları ve ekonomiklik yönünden karşılaştırılması yapılmıştır. Son bölümde ise bu deney sonuçlarına ve literatür araştırmalarına göre genel sonuçlar çıkarılmış ve bazı öneriler belirtilmiştir. Kasım, 2004Ekrem GÜLEÇ VI ABSTRACT Recently the need of energy increases continously and swiftly within industrail developments and increasing population. Besides coal,gasoline and natural gas which are originated from fossil resources, renewable energy resources gain importance. It can be seen that there have been bad effects of fossil fuel,and we can also claim that it may cause environmental problems. We have reached the results of trying to find out renewable alternative fuel instead of gasoline in transportation vehicles. The need of energy is discussed with the methods of hydrogen production which are gained from the water of sun energy in this researchin the field of hydrogen production, transportation and starage there are technologies,and we have controlled the present situation and aims planned to achieve in the near future according to technology's security, efficiency and environmental factors. Fuel battery which is used with hydrogen is introduced and we have discussed its role in energy technology. The advantages of alternative fuel are investigated in terms of emission compared to gasoline. Alcohols can be used in the engines of gasoline without making any changes. But it is investigated that methonol and ethonol alcohols which are added %20 alcohol to the gasoline are used alternatively as a fuel to the gasoline. LPG engine emmisions which pollute the environment least are also an alternative fuel to the gasoline nowadays. The usage of LPG in various countries is discussed. The energy problem of Turkey and the world and searching for alternative fuels are discussed in the first two chapters of the research.It's mentioned that the gases from vehicles pollute the environment. We have given information about characteristics of alternative fuel, where it is used and qualification of emmisions. In the third and fourth chapters LPG which is one of the alternative fuel systems is measured and the hydrogen, fuel battaries,methanol,ethanol and natural gas are VIIinvestigated. Alternative fuel systems are compared to in terms of their emission of egzost, chemical characteristics and economic aspects.In the last chapter some advice is given according to the result of the experiment. Nowember, 2004 Ekrem GÜLEÇ VIII 136

II ÖZET Bu çalışmada tek silindirli içten yanmalı motorların momentini ölçebilecek bir hidrolik fren sistemi tasarlanmış, imal edilmiş ve motor karakteristikleri ölçülmüştür. Konu ile ilgili literatür taraması yapılmış. İçten yanmalı motorlarda moment ve yakıt tüketimi ölçümü büyük önem taşıdığından daha hassas moment ölçümü için deney seti iki farklı şekilde ölçüm yapabilecek şekilde tasarlanmış ve imal edilmiştir. Benzinli motora test yatağı hazırlanarak santrifüj bir sistem monte edilmiştir. Bununla deneysel çalışmaların bazı parametreleri belirlenmiştir. Sonra motor karakteristiklerini ölçebilmek için santrifüj sistem deney setinden kaldırılmış, motorun test yatağına bir adet tork konvertörü, gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra takılmış ve motor momenti, motor gücü ve özgül yakıt tüketimi parametreleri belirlenmiştir. Moment ölçümü için bir adet kollu terazi kullanılmıştır. Yakıt tüketimi ölçümü için motor devri kademeli şekilde artırılarak 1500 2000 2500 d/d yakıt sarfiyatı ve bununla birlikte motorun karakteristik hesaplan belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar literatür ile uyum sağlayıp, desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler: İçten yanmalı motor, Moment, Hidrolik fren sistemi. m ABSTRACT In this study in order to measure the torque of single cylinder Internal Combustion Engines, the hydraulic break system had been designed and produced then engine characteristics were measured. The literature searches were made for this subject. Because of the torque and fuel consumption of Internal Combustion Engine are very important, the measuring of torque and fuel consumption have been handled sensitively. So two different experiment sets had been designed and produced to get two different measures. A centrifugal system has been mounting to prepare a test layer for gasoline engine. By this parameter of experimental study has been determining. After wards in order to measure the engine characteristics, the centrifugal system get away from experimental set. A torque converter was fixed after some designs had been made. Then, parameter of engine torque, engine power and specific fuel consumption were determined. The balancing pole has been used to measure torque. The (Cycle Per Minute) of engine (1500, 2000, 2500) was increased stage by stage to measure the fuel consumption. The fuel consumption and engine characteristic calculations were determined for every stage. The results are harmonious with literature and supported by it. Key Words : Internal Combustion Engine, Torque, Hydraulic Break System. 102

ÖZETGÜNEŞ ENERJİSİYLE TUZLU SU DAMITMASIGünümüzde mevcut su kaynakları insan nüfusunun hızlı bir şekilde artmasıyla talebi karşılayamaz hale gelmiştir. Bu da bilim adamlarını değişik arayışlara itmiştir. Dünya üzerinde tuzlu su miktarının çok fazla olması araştırmacıları içme suyunu tuzlu sudan elde etmeye yöneltmiştir. Tuzlu sudan içme suyu elde edilmesinde değişik yöntemler kullanılmakta ve bunlardan biriside güneş enerjisiyle tuzlu su damıtmasıdır. Çalışmalarımıza ilk olarak camdan basit tek eğimli bir güneş enerjili su damıtıcısı yapılmasıyla başlanmıştır. Halojenik lamba ile güneş simülasyonu yapılarak laboratuar ortamında çalışılmıştır. Yapılan deneylerde İstanbul koşulları baz alınmıştır.Bir güneş damıtıcısının güneş enerjisinden maksimum yararlanmasını sağlayan, üst yoğuşma örtüsü eğimini bulmak için eğim deneyleri yapılmıştır. Üst yoğuşma örtüsünün eğimi değiştirilerek yapılan deneylerden elde edilen damıtılmış su miktarları karşılaştırılarak sonuca gidilmiştir.Rüzgar hızının damıtılan su miktarı üzerindeki etkisini bulmak için damıtıcı üzerinde mini rüzgar tüneliyle hava akımı oluşturulmuştur. Değişik hızlardaki hava akımlarıyla yapılan deneylerin sonuçları karşılaştırılarak damıtıcı performansını maksimum yapan rüzgar hızı bulunmuştur.Düşük sıcaklıkta faz değiştiren malzemeler (PCM) damıtma düzeneğinde kullanılarak damıtıcı performansı artırılmıştır. Yaptığımız çalışmada PCM cam borular içerisine konmuş ve damıtıcı içerisine yerleştirilmiştir. Ancak damıtıcı içerisinde beklenen etkiyi yapmamıştır. Bunun üzerine PCM ayrı bir hazne içerisine yerleştirilmiştir. Bu değişiklikle yapılan çalışmanın sonuçları sevindiricidir. PCM kullanılmadan elde edilen damıtılmış su miktarından %54.5 daha fazla damıtılmış su sağlanmıştır.Nisan, 2004 Yunus ÖZTÜRK ABSTRACTDISTILLATION OF SALTY WATER IN SOLAR ENERGYNowadays; the existent water sources have not met the demand because of the rapid increase in population of human. So, this has pushed the scientists to different seekings. The amount of salty water on world is so great that this directs the researchers toward the providing the drinking water from the salty water. Different methods in providing drinking water from the salty water have been used and one of them is also the distillation of salty water in solar energy.First of all; it was begun our studies by making the simple-only inclined water distiller in solar energy. It was worked on the laboratory condition by making the solar simulator with halogenous lamp. İstanbul conditions have been considered in the experiments done.Inclination experiments have been done for finding the inclination of upper condensation cover that makes the solar distiller having maximum of solar energy. It has been gone to the result by comparing the amounts of distilled water obtained in the experiments of changing the inclination of upper condensation cover. The air current has been formed on the distiller by the small wind tunnel for finding the effect of the wind speed on the amount of distilled water. The wind speed that makes the performance of distiller maximum has been found by comparing the results of experiments done in air currents of different speeds.The performance of distiller has been increased by using phase change materials (PCM) at low temperature in the distillation system. In our work; PCM have been put inside the pipes made of glass and also located in the distiller. But; the expected effect has not been occured in the distiller. There upon, PCM have been located in the separate reservoir. The results of work doing in this change have been pleasurable. The distilled water 54.5% more than the amounts of distilled water produced with out using PCM have been occured. April, 2004 Yunus ÖZTÜRK