Search

Didem Madak, 41 yıllık yaşamına sığdırdığı 3 şiir kitabıyla toplumda yıllarca bastırılmış, ötelenmiş, susmaya mahkûm edilmiş kadınların sesi olma vazifesini yüklenir. Ataerkil zihniyetin kalıplarını bire bir hazırlayıp önüne sunduğu kadın ve şair olma mengenesine acısavar diliyle karşı koyan Madak, kadınlığını bir an bile ötelemeden şairliği kucaklamıştır. Şiirini kadınca duyuş ve düşünüşle sımsıkı örerek çorba kaynatmaya, rengârenk reçeller yapmaya, nane kurutmaya, çamaşır asmaya, bebeği uyutmaya, balkonda oturmaya varana dek gündelik ev işlerine açan Madak'ın şairliğine kadınlığından ayrı bir eylem alanı açmadığı görülür. Şair, eril söyleme boyun eğmeyip yırtık eteklerinden sarkan söz sanatlarıyla erkek egemenlerin karşısına dikilir, korkusuzca idam talebinde bulunur. Ancak alışılageldik, sıradan bir urganla asılmayı reddeder. O'nun ölümünü anlamlı kılacak olan sutyen lastiği ile asılmasıdır. Ataerkil zihniyete boyun eğmediği için katli vacip görülen şair, ölüm cezasının uygulanmasında o zihniyetinin asırlardır ayakta kalmasını sağlayan yağlı urganı reddeder. Şairin kadın olarak sürdürdüğü yaşamını gene kadınlığa has bir nesne ile sonlandırmayı arzulaması kadın duyarlığı bağlamında kararlılığını ve korkusuz tavrını gösterir. Kadının anneliği, eşliği, çalışma yaşamını bir arada idâme ettirirken önünde yükselen duvarlarla da cebelleşmek zorunda kalışını ironiyle dillendiren Didem Madak, toplumsal yaşamın sistemleştirdiği kadınlık misyonuna tepki gösterir. Edilgin, sessiz, çaresizce neyi beklediğini bilmeden beklemeye devam eden kadın kahramanlarına illegal olmayı öğütleyen Madak şiiri, aynı zamanda erkek egemen anlayışa bir başkaldırı şiiridir.Bütün bunlardan hareketle bu tezde Didem Madak'ın Grapon Kağıtları, Ah'lar Ağacı, Pulbiber Mahallesi'ndeki şiirleri kadın duyarlılığı, korku ve edilginlik, çaresizlik ve kuşatılmışlık olmak üzere 3 bölümde ele alınmıştır. Çaresizlik ve kuşatılmışlık başlığı altında anne, baba, çocuk, toplumsal yaşam, sistem eleştirisi, din ve ataerkil sistem` olmak üzere Didem Madak şiirlerinde öne çıkan kadın duyarlılığının ana izlekleri irdelenmiştir. Didem Madak who has 3 poetry books in her 41 year of life holds the mission of being the voice of repressed, silenced and iterated women in society. She has hugged the poesy while not ignoring her femininity and has opposed the pattern of patriarchal mentality with her poetic language. It is obviously seen that she has not opened up a new field apart from her femininity and mentions her daily household life in her poems such as making colorful jams, mint drying, washing clothes, sleeping the baby, resting in balcony etc. The poet does not bow down to patriarchal language, stands against male-dominants and demands death penalty without fear. But she refuses to be hanged by an ordinary rope because being hanged with her brassiere would make her death meaningful. The poet, who is thought to be supposed to sentence to capital punishment, rejects the ordinary method of death penalty which represents the patriarchal mentality over the centuries. The desire of her to end her life with an object associated with femininity again shows her determination and fearless attitude in terms of female sensitivity. Didem Madak expresses ironically that she has to confront with the rising walls in front of her while she handles her motherhood and wifehood and reacts to the femininity mission systemized by social norms. The poem of Madak which advises to be illegal to female heroes who are passive, silent and continue to wait without knowing what they expect are also a rebellion to male dominated mindset.In this thesis, the poems of Didem Madak in `Grapon Kağıtları, Ah'lar Ağacı and Pulbiber Mahallesi` are discussed in 3 sections: female sensitivity, fear and passivity, helplessness and siege. Under the title of helplessness and siege, main themes of women's sensibility which are mother, father, child, social life, system criticism, religion and patriarchal system were examined. 146

Bu çalışma, Cumhuriyet dönemi kadın şairlerinden Didem Madak'ın eserlerinden hareketle, onun din hakkındaki düşünceleri, Tanrı algısı, inanç dünyası, dinsel dönüşüm süreci ve bunun hayatındaki yansımalarını konu edinmiştir. Özellikle onun dinsel yaşayışına etki eden unsurlar ve nasıl bir dinsel değişim yaşadığı, bunun onun davranışlarına nasıl yansıdığı, çalışmamızın temel problemini oluşturmuştur. Hermeneutik çözümleme yönteminden yararlanılarak şairin eserleri incelenmiş ve şiir dili ile din dili arasında bağlantı kurulmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre yaklaşık 26 yaşına kadar seküler bir hayat yaşamayı tercih eden Didem Madak, anlam arayışından beslenen hızlı ve duygusal bir dinî değişim yaşamıştır. Bu süreçte, `yaşamak için Tanrı ile barışmaya karar veren` Madak, dinî ve tasavvufî kitaplardan beslenerek tasavvufa yönelmiştir. Tanrı tasavvurunun odağında çocukluğunun, mesafeli ve soğuk bir baba unsurunun etkili olduğu, Madak'ın Tanrı inancının çocukluk ile yetişkinlik arasında gidip gelen bir istikamette seyrettiği gözlenmiştir. Peygamber inancının da Tanrı inancıyla paralel bir çizgide konumlandığı ve şairin de Peygamberin, dünyadaki yaşam tarzını düzenlemek için gönderilen bir elçi olduğunun bilincinde olduğu görülmüştür. Ayrıca şairin, Peygambere yüklenen vasıflarla anne şefkati arasında ilişki kurması da özellikle dikkat çekicidir.Anlam arayışı noktasında Madak'ın bu süreçte başta çocukluk olmak üzere şiir, umut ve din gibi çeşitli anlam referanslarından faydalandığı açıktır. Ayrıca annesinin ölümü, babanın göreli yoksunluğu, ruhsal tükenmişlik, anlama isteği ve zihinsel tatmin gibi unsurların şairi, dinsel değişime sürüklediği müşahade edilmiştir. Kısaca Madak'ın tecrübe ettiği bu ihtidayla ilgili şunları söyleyebiliriz: Değişim motiflerine göre değerlendirildinde Madak duygusal boyutun etkili olduğu ani bir değişim yaşamıştır. Daha sonra yaptığı okumalarla entelektüel bakımdan da olgunlaşmıştır. Madak'ın dinsel değişimi yönü açısından `içten içe`, süreç açısından `aktivist` bir karakter arz etmektedir. Anahtar Kelimeler: Didem Madak, şiir, şair, din, dindarlık, dinsel değişim, Hermeneutik, Aktivist. This study is based on the works of Didem Madak, one of the female poet of the Republican Era, about her thoughts on religion, the image of God, the world of faith, the process of religious conversion and the impact of these processes in her own life. Especially the elements that affecting her religious life and how she experienced religious change and how she reflected on her behavior constitutes the main problem of our work. The Works of the poet was analyzed by using hermeneutic approach and tried to establish a connection between the poetry language and the religion language.The findings obtained showed that Didem Madak preferred to live a secular life until the age of 26 and experienced a rapid and emotional religious change that nourished by meaning of life. In this period, Madak `decided to make peace with God in order to live` began to read out of boks about Islamic mysticism and committed herself to Sufism. It was observed that, there was effective concept of cold and distant father figure which was in the center of the imagination of God and Madaks belief in God was in ambivalence between a childish and mature sense of God. Furthermore, it has been analyzed that she equates the belief in God with the belief in the prophet and sees the prophetic function as a structuring measure to bring a divine regulation into life. Besides, of particular note is that she connects the prophetic role with the mercy of mothers.Concerning the search after the meaning of life, it is obvious that her own childhood, poets, hope and other meaningful experiences inspired Madak. Moreover, it has been analyzed that the death of her mother, her father's relative deprivation, spiritual exhaustion, her own desire for comprehension, and mental satisfaction have led to poetic and religious changes in her life. In short, we can sum up Madak's conversion experience as follows.According to the motives of change, it is obvious that Madak experienced a sudden change through the impact of an emotional dimension. Later, she matured in an intellectual way through further readings. Madaks conversion self could be defined as `introverted` but nevertheless, the conversion process was in an `activistic` manner.Keywords: Didem Madak, poet, poetry, religion, religiosity, religious change, Hermeneutics, Activist. 110

Bu çalışma 90'lı yılların önemli şairlerinden biri olan Didem Madak'ın hayatını, şiirlerini, kadın bir şair olarak Madak'ın sanata ve edebiyata bakış açısını değerlendirmek için hazırlanmıştır. Birinci bölümde Cumhuriyet Dönemi şiir anlayışına değinilmiş, ikinci bölümde şairin hayatına ve edebiyat sahasındaki yerine; üçüncü bölümde ise şiirlerinin içerik, şekil ve dil yönünden incelenmesine yer verilmiştir. Sanatçının hayat hikâyesi; sanat, şiir, dil ve kadın şair olmak hakkındaki görüşlerinden, kendisiyle yapılan çeşitli röportajlardan ve hakkında yapılan bazı çalışmalardan hareketle oluşturulmuştur. Şairin tüm şiirleri, konularına göre sınıflandırılmış, bunlarla ilgili çeşitli tespitlerde bulunulmuş ve sonuca ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Didem Madak, Şiir, Kadın, Şair. This study was carried out in order to evaluate and discover Didem Madak's life and poems as one of the prominent poets in 90's and Madak's view point of art and literature as a woman poet. In the first section, her understanding of poetry in the republic period was addressed. In the second section, the poet's life and her role in the field of literature were shed light. In the third section, her poems were studied from content, formation and linguistic points of view. The poet's life story has been established under the scrutiny of her ideas about art, poetry, language and woman poet, interviews done with her and a several studies done about the poet. All of the poet's poems have been classified according to their gists, various observations about them have been reached, and finally a conclusion has been Key words: Didem Madak, Poem, Woman, Poet. 94

Yüksek lisans tezi., Türk edebiyatında şiir üzerine yapılan çalışmalar, genellikle şairlerin tek bir yönünü ortaya koymuştur. Şiire, şair bağlamında bakılması konusunda kadın şairler daha ilgi çekici bir konumda bulunurlar. Türk edebiyatındaki hâkim eril dil ve söylemle kadın şairler kategorisi oluşturularak kadınlara yönelik ilk ayrımcılık yapılmıştır. Bu bağlamda kadın şairlere yönelik eleştirilerde ciddi problemlerle karşılaşılır. Kadın şairler üzerine yapılan değerlendirmeler ve tespitler genellikle onların hayatları üzerine temellendirilmekte ve yapılan metin ile ilgili yorumlamalar eksik kalmaktadır. Kadın şairlerin şiirleri sadece annelik ve kadın duyarlığı olarak ele alınmakta ve bu da edebiyat eleştirisi alanında büyük bir boşluk oluşturmaktadır. Bu tezde Türk edebiyatının iki önemli şairi Didem Madak ve Nilgün Marmara'nın şiirlerinin, toplumsal cinsiyet farklılığını kadın bakış açısıyla sunan ve cinsiyetler arasındaki asimetrik iktidar ilişkisine, patriyarkaya dair eleştirel bir farkındalık sergileyen teori olarak da tanımlanan feminist teori bağlamında karşılaştırmalı incelenmesi umulmaktadır. Şiirlerin analizi feminist teori merkezli yapılmış olup öz yaşam öykülerinden de yararlanılmıştır. Şairlerin kadın odaklı hayata, edebiyata bakışları incelenmiş ve toplumsal cinsiyet, iktidar, beden, cinsellik, mekân gibi unsurlara bakış açıları karşılaştırılmış; ataerkil egemen sistemin doğurduğu eril dilin kadın şiiri ve poetikası üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.