Search

Bij routinematig zoöplanktononderzoek door Rijkswaterstaat worden monsters standaard gefixeerd met lugol. Hierdoor kleuren de dieren bruin en trekken zich sterk samen. Hierdoor gaat waardevolle informatie verloren en sommige genera zijn niet meer tot op soort te determineren. Tijdens de monitoring van ‘de Kier’ in het Haringvliet werd daarom, naast de gefixeerde monsters, ook levend materiaal verzameld en bekeken. Dit leverde een nieuw raderdier voor de Nederlandse fauna op: Synchaeta kitina.

De afgelopen 20 jaar is er weinig onderzoek naar zoöplankton uitgevoerd in Nederland. Door hernieuwde interesse is het nodig om de kennis en de determinatietabellen te actualiseren. Bij Rijkswaterstaat wordt er gewerkt aan een verbeterde tabel voor planktonische roeipootkreeftjes. Hiervoor worden monsters genomen en gedetermineerd. In dit artikel wordt het genus Paracyclops besproken. Alle drie de Nederlandse soorten werden in de monsters aangetroffen. In Zuid- Limburg werd een nieuwe soort voor Nederland gevonden: Paracyclops imminutus.

Monitoring van ‘De Kier’ in het Haringvliet begon in 2018 met het vastleggen van de uitgangssituatie en de bemonstering wordt jaarlijks herhaald. In 2019 en 2020 werd al een nieuw raderdier, Polyarthra luminosa, voor de Nederlandse fauna opgemerkt en in 2021 werd ook Eurytemora carolleeae aangetroffen, een recent in Nederland verschenen exotisch roeipootkreeftje. Zeer verrassend is het aantreffen in 2021 van Eubosmina berolinensis, een watervlo die haar verspreidingsgebied heeft rond het zuidoosten van de Oostzee. Eubosmina berolinensis is een nieuwe soort voor de Nederlandse fauna.

In Nederland vindt het meeste onderzoek naar waterdieren plaats in het kader van waterkwaliteitsbeoordeling. Daarbij wordt vooral het plankton van meren, plassen en kanalen onderzocht, andere biotopen blijven onbemonsterd. Dit blijkt ook binnen het bekende roeipootkreeftengenus Cyclops. Er waren zeven soorten bekend, die vooral in permanent water voorkomen. Recent onderzoek in tijdelijke en semipermanente wateren leverde twee nieuwe soorten voor Nederland op.

In Nederland worden veranderingen in de samenstelling van het zoöplankton gebruikt voor het volgen van de effecten van ingrepen in aquatische ecosystemen. Een van de ingrepen waarbij zoöplankton onderdeel is van de monitoring is ‘De Kier’. De schuiven van de stormvloedkering worden sinds 2019 af en toe op een kier gezet om vismigratie mogelijk te maken. Tijdens de monitoring van de biologische veranderingen in het Haringvliet werd Polyarthra luminosa waargenomen, een nieuw soort raderdier voor Nederland.

Modderkreeften (familie Ilyocryptidae) zijn een groep van bodembewonende watervlooien. De Bossche modderkreeft Ilyocryptus silvaeducensis is Nederlands enige endemische kieuwpootkreeft. Een naaste verwant van deze soort, de bronmodderkreeft Ilyocryptus alexandrinae, is recentelijk in het Mosterdveen bij Epe en in een ven op de Vughtse heide aangetroffen. Dit zijn de eerste vondsten in Nederland.

Het inzicht in de verspreiding van de kieuwpootkreeften in Nederland is de afgelopen jaren sterk toegenomen. In een recent boek over de Nederlandse biodiversiteit stond een tussenstand op basis van 12.500 waarnemingen. Het aantal waarnemingen is inmiddels gestegen tot ruim 62.000. Dit artikel geeft de status van alle Nederlandse soorten, op basis van een analyse van het waarnemingenbestand.

In 2014 werd de nieuw ingerichte Koopmanspolder opgeleverd. In de polder gaan kunst, waterberging en natuur hand in hand. Experimenten met het waterpeil leveren verrassende resultaten op voor de watervlooiensamenstelling.

De publicatie van de naamlijst van de Nederlandse kieuwpootkreeften in 2002 was een grote stimulans voor nieuw onderzoek. Na de publicatie met aanvullingen in 2009 zijn er weer negen soorten bijgekomen, waarmee het totaal aantal soorten kieuwpootkreeften in Nederland nu op 124 komt. In dit artikel worden de nieuwe soorten besproken en wordt ingegaan op de redenen voor deze opmerkelijke uitbreiding.

Nooit eerder werd het voorkomen van watervlooien in regentonnen onderzocht. Op een volkstuincomplex in Heiloo blijken maar liefst eenentwintig soorten voor te komen in regentonnen. Maar waar komen die vandaan?

Zeven jaar na het verschijnen van de naamlijst van de Nederlandse kieuwpootkreeften is het tijd voor een aanvulling. Er zijn ontwikkelingen op het gebied van de taxonomie van Bosmina en enkele soorten kunnen aan de lijst worden toegevoegd. De vorige naamlijst verscheen 15 jaar na een eerdere lijst en voegde toen 11 soorten watervlooien toe. Zeven jaar na het verschijnen van deze lijst zijn er uit de literatuur en door nieuwe vondsten negen soorten bij te schrijven. Het aantal in Nederland aangetroffen watervlooien komt hiermee op 109.

Eind 2008 is de verspreidingsatlas van de Nederlandse landpissebedden, duizendpoten en miljoenpoten verschenen. Dit boekwerk geeft een overzicht van de habitat, ecologie, verspreiding en status van 132 Nederlandse soorten. Naast enkele inleidende hoofdstukken over de algemene levenswijze van de verschillende groepen, het determineren en prepareren is er ook een complete checklist opgenomen.

Aulonopygus aculeatus, a new millipede for the fauna of the Netherlands (Diplopoda: Spirostreptida: Spirostreptidae) Aulonopygus aculeatus Attems, 1914 was found for the first time in the Netherlands in the elephant house in the Zoo of Rotterdam in 2001. This is the first record of this species outside of Africa. Adults and juveniles as well as copulating specimens were found in 2001 and 2006, showing that is has become established at this location.

summary And the name is .... Synarmadillo pallidus (Crustacea: Isopoda: Armadillidae) In Soesbergen (2003) an unidentified Synarmadillo species was mentioned as a first record for the Dutch fauna. The isopod was found in a greenhouse in the zoo of Blijdorp, Rotterdam. A study of the literature on Synarmadillo has now clarified the specific status: its name is Synarmadillo pallidus Arcangeli, 1950.

The significance of nature friendly banks for the aquatic invertebrate fauna The last 25 years the Ministry of Transport constructed more than 450 km of nature friendly banks along their waters to compensate the destruction of nature by defending the banks with stone and steel. In this study the differences in the composition of the aquatic invertebrate fauna between the traditional banks and the nature friendly banks was investigated. In nature friendly banks the number of species, diversity and the number of rare species increases and the distribution of the feeding guilds is more natural.

Venezillo parvus and Synarmadillo spec., two new isopods in the Netherlands (Crustacea: Isopoda: Armadillidae) Heated greenhouses are a special habitat in the Netherlands, which is generally cold and wet. These are the only places where tropical species can survive. This paper announces two new Dutch isopods which have lived at least for five years in the zoo Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. In table 1 all recorded Isopoda, Diplopoda and Chilopoda are listed.

The cladoceran Scapholeberis rammneri rediscovered in the Netherlands after twenty years (Crustacea: Cladocera) Only two Dutch localities were known for the rare cladoceran Scapholeberis rammneri Dumont & Pensaert, 1983. In 1998 the species was discovered in four new sites.

Checklist of the Dutch Branchiopoda The last checklist of the Dutch Branchiopoda was published fifteen years ago. Since then twelve new species have been added to the Dutch fauna: Pleopis polyphemoides, Bythotrephes longimanus, Daphnia x obscura, D. x krausi, D. galeata, D. x tecta, D. atkinsoni, Ilyocryptus spinosus, I. cuneatus, I. silvaeducensis, Alona weltneri and Chirocephalus diaphanus. The new checklist counts 105 indigenous species of which 100 species belong to the Cladocera, two to the Notostraca and Anostraca and only one to the Conchostraca. Another nine species, which might be expected to be found in the Netherlands in future, are mentioned in the list between square brackets [ ]. These are briefly discussed.

The millipede Archiboreoiulus pallidus, new to the Dutch fauna (Myriapoda: Diplopoda) Some specimens of the millipede Archiboreoiulus pallidus (Brade-Birks, 1920) were found in April 1996 in ‘het Bovenste Bos’, a deciduous forest south of Epen, in the province of Limburg. Two weeks later, a visit was paid to the collection of the Plant Protection Service and this resulted in a second record of this species. This specimen was found in June 1977 in an agricultural field near Maastricht, about 15 km west of Epen (province of Limburg). This is the first record of A. pallidus for the Dutch fauna. This species is morphologically very similar to Blaniulus guttulatus. The most important characteristics in which A. pallidus differs from B. guttulatus are described and illustrated. A short introduction to the ecology of A. pallidus is given and the distribution in Europe is shown. With this new species, 47 millipedes are now known to occur in the Netherlands.

The influence of recent inundations on the distribution pattern of the isopod Eluma purpurascens in the province of Zeeland (Crustacea: Isopoda: Oniscoidea) Small scale mapping of Eluma purpurascens Budde-Lund, 1885 in the province of Zeeland revealed a remarkable distribution pattern. The species proved to be absent in parts which have been inundated during and after the second world war. This study shows that for the interpretation of distribution patterns the history of the study area should be considered.