Search

RIVM rapport:Nederland streeft naar een circulaire economie in 2050. Een onderdeel daarvan is grondstoffen en materialen recyclen, zoals zonnepanelen. Op dit moment worden grondstoffen uit zonnepanelen na gebruik nog niet teruggewonnen. Naar verwachting zullen over ruim vijf jaar de eerste grote hoeveelheden zonnepanelen als afval vrijkomen. Het is belangrijk om hierop voorbereid te zijn en ze veilig en duurzaam te kunnen recyclen. Er zijn verschillende technologieën in ontwikkeling om zonnepanelen te recyclen. Het RIVM heeft vier mogelijkheden uitgewerkt om het glas, de zonnecellen en het achterblad ervan te recyclen. De teruggewonnen materialen uit zonnepanelen kunnen opnieuw worden gebruikt als grondstof voor verschillende toepassingen. In dit onderzoek is gekeken is welke mogelijkheden in de praktijk uitvoerbaar lijken en hoe milieuvriendelijk ze zijn. De vier varianten zijn vergeleken met de huidige situatie (de basisvariant). Daarin wordt vermalen glas van zonnepanelen als schuurmiddel in de metaalindustrie gebruikt en daarna verwerkt in bijvoorbeeld funderingsmateriaal voor wegen. Uit de analyse blijkt dat alle vier de varianten meer circulair en milieuvriendelijker zijn dan de basisvariant. Het energiegebruik verschilt iets per variant maar is veel lager dan dat van de basisvariant. Dat komt onder andere doordat het meer energie kost om nieuwe grondstoffen voor zonnepanelen te maken dan met gerecyclede grondstoffen te werken. Het meest circulair is de variant waarin van glas nieuw glas voor zonnepanelen wordt gemaakt. In deze variant kan ook de grondstof silicium worden herwonnen voor nieuwe zonnecellen. Dit is technologisch ingewikkeld maar wel mogelijk. Bij de recycling is aandacht nodig voor gevaarlijke stoffen in zonnepanelen: lood, antimoon en PFAS. Lood zit in het soldeermateriaal en antimoon zorgt voor de helderheid van het glas. PFAS zitten als fluorpolymeren in het achterblad van zonnepanelen, waardoor bij verbranding PFAS kunnen vrijkomen. De manier van recycle, The Netherlands has set a target of a circular economy by 2050. This entails that raw and manufactured materials, such as those in solar panels, are recycled. Currently, no raw materials are recovered from End-of-Life solar panels. It is expected that the first generation of solar panels will start to be taken out of use in large numbers in five years' time. It is important to be prepared for this and to recycle the panels safely and sustainably. Various technologies to recycle solar panels are being developed. RIVM has detailed four options for recycling the glass, solar cells and back sheets of solar panels. The materials recovered from solar panels can be reused as raw materials for various applications. For this study, we looked into which recycling options appear to be feasible in practice and how environmentally friendly they are. We compared these four options to the current situation (the baseline), in which the solar panels are shredded, the glass is crushed and used as an abrasive medium in the metal industry, and the remainder is then processed for various applications, such as for road bases. Our analysis shows that all four options are more circular and environmentally friendly than the baseline. Energy consumption differs for each option, but is much lower than for the baseline. This is due to various factors, including the fact that it costs more energy to process new raw materials into solar panels than to work with recycled raw materials. The option whereby glass is recycled into new glass for solar panels is the most circular one. In this case, the raw material silicon can also be recycled for use in new solar panels. This is technologically complex, but feasible. In the recycling process, attention must be paid to hazardous substances in solar panels: lead, antimony and per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS). Lead is contained in soldering materials and antimony is added to make the glass brighter. The backsheets of solar panels contain PFAS a

RIVM rapport:Een voorbeeld van een innovatieve manier van recyclen is autobanden verhitten zonder zuurstof (pyrolyse). Het RIVM heeft beoordeeld of deze manier van recyclen veilig is voor mens en milieu en duurzamer is vergeleken met de huidige verwerking. Zo is gekeken hoeveel materiaal behouden blijft om te worden hergebruikt. De conclusie is dat elke methode van recycling voor- en nadelen heeft, die goed tegen elkaar moeten worden afgewogen. Het RIVM beveelt daarvoor aan enkele onzekerheden weg te nemen, vooral over het recyclen van stalmatten. Recyclen van reststromen is belangrijk om in 2050 een circulaire economie te realiseren. Met pyrolyse wordt uit banden het materiaal ‘carbon black’ gewonnen, dat kan worden gebruikt om weer nieuwe banden te maken. Ook wordt er gas en olie uit verkregen, die als brandstof worden gebruikt. De pyrolyse is vergeleken met twee manieren waarmee autobanden nu worden verwerkt: gebruik als vervanger van kolen in cementovens en via mechanische recycling tot stalmatten voor vee . Deze casus is uitgewerkt met een methode die het RIVM eerder heeft ontwikkeld (Safe and Sustainable Material Loops). Bij een mechanische verwerking blijft er meer materiaal over dat geschikt is voor nieuwe producten, dan bij pyrolyse. De vraag is wel of die nieuwe producten na het tweede leven opnieuw te recyclen zijn. Het is bijvoorbeeld nog onzeker of stalmatten kunnen worden hergebruikt, omdat ze tijdens het gebruik vervuild raken. Over meerdere levenscycli valt dat voordeel dus mogelijk weg. Het RIVM beveelt aan om dit verder te onderzoeken. Het effect op het klimaat, een andere belangrijke indicator waarnaar is gekeken, is bij pyrolyse vrijwel even groot als bij de verbranding van autobanden in cementovens. Bij mechanische recycling tot stalmatten is het effect op het klimaat gunstiger. Vergeleken met het gebruik in cementovens blijft er bij pyrolyse wel meer materiaal over waarvan nieuwe producten kunnen worden gemaakt. Wat de samenstelling van het materiaal betref, One example of an innovative recycling method involves heating car tyres in the absence of oxygen (a process known as pyrolysis). RIVM has conducted an assessment to determine the safety of this recycling method for both humans and the environment, as well as its sustainability when compared to current processing techniques. This assessment included an examination of the extent to which materials are preserved for reuse. The conclusion is that each recycling method carries its own set of advantages and disadvantages, and these should be carefully weighed against each other. RIVM recommends addressing a few uncertainties, particularly concerning the recycling of stable mats. The recycling of residual flows plays a pivotal role in realising a circular economy by 2050. Through pyrolysis, a material called ‘carbon black’ is recovered from tyres, which can be used in the production of new tyres. Additionally, pyrolysis yields gas and oil that serve as valuable fuels. RIVM compared pyrolysis to two techniques currently employed for processing end-of-life car tyres: using them as a coal substitute in cement kilns and mechanical recycling into stable mats used for livestock. RIVM worked on this case study using a methodology developed previously (known as ‘Safe and Sustainable Material Loops’). Mechanical recycling results in recovering of more materials that are suitable for repurposing into new products than pyrolysis. However, the question is whether these new products can be efficiently recycled after this second use phase. For example, there is uncertainty surrounding the potential for stable mats to be reused, because of contamination during use. RIVM suggests further investigation into this matter. With respect to climate-impact , another crucial aspect under examination, pyrolysis was found to be nearly on par with the process of burning car tyres in cement kilns. However, mechanical recycling into stable mats has a more favourable climate impact. It should be noted

RIVM rapport:Elk jaar komen in Nederland meer dan 160 miljoen kilo gebruikte luiers voor baby's en incontinentiemateriaal voor volwassenen bij het afval terecht. Om de hoeveelheid luierafval te verminderen, kunnen materialen opnieuw worden gebruikt. Ook kunnen er nieuwe producten van worden gemaakt, zoals plastic flessen voor schoonmaakmiddelen. Het is belangrijk dat deze nieuwe producten en materialen veilig zijn voor mens en milieu. Om dat te beoordelen heeft het RIVM een stappenplan ontwikkeld. Hiermee kunnen degenen die deze materialen verwerken, de benodigde gegevens verzamelen om een risicobeoordeling te doen. In luiers en in incontinentiemateriaal komen ziekteverwekkers en medicijnresten terecht die mensen via hun urine en ontlasting uitscheiden. In het luiermateriaal zelf zitten plastics, cellulose en korrels die het vocht opnemen. Ook geeft het stappenplan vergunningverleners voor nieuwe producten en materialen handvatten om een risicobeoordeling uit te voeren. Naast de risicobeoordeling kunnen vergunningverleners en beleidsmakers naar andere voor- en nadelen kijken, zoals duurzaamheid. De producent blijft eindverantwoordelijk voor de veiligheid van zijn product. Twee afvalverwerkers hebben het stappenplan getest om het praktisch uitvoerbaar te maken. De eerste stap in de risicobeoordeling bestaat uit een algemene en relatief strenge inschatting van mogelijke risico's. Hoe veiliger het materiaal of afval is, hoe meer keuze er is om nieuwe materialen van de luiers te maken. Als het mogelijk niet veilig is, wordt in de volgende stap getoetst of de risico's van ziekteverwekkers of medicijnresten klein genoeg worden tijdens het verwerkingsproces. Ziekteverwekkers kunnen bijvoorbeeld door verhitting worden gedood. Als er daarna nog risico's zijn, wordt gekeken of ongewenste stoffen uit de gemaakte materialen vrijkomen. Als dat nog het geval is, is het misschien mogelijk om er specifieke producten van te maken waaruit de schadelijke stoffen niet kunnen vrijkomen., Every year, more than 160 million kilos of used diapers for babies and incontinence material for adults end up in waste in the Netherlands. To reduce the amount of diaper waste, materials can be recycled and new products can be made. For example, plastic from diapers can be converted into plastic bottles for cleaning products. It is important that these new products and materials are safe for people and the environment. To assess that, RIVM has developed a step-by-step plan. This allows recyclers of these materials to collect the necessary data to perform a risk assessment. Diapers and incontinence material contain pathogens and medicinal residues that people excrete through their urine and faeces. The diaper material itself contains plastics, cellulose and granules that absorb moisture. The step-by-step plan also provides a method for licensing authorities to assess the risk of new products and materials. In addition to the risk assessment, licensing authorities and policy makers can look at other advantages and disadvantages, including sustainability. The producer remains responsible for the safety of his product. Two waste processors tested the step-by-step plan to make it practicable. The first step in the risk assessment is a general and relatively strict assessment of potential risks. Meeting these strict criteria means that a choice can be made for a broad range of applications of recovered materials from the diapers. If a material or waste stream is potentially not safe to begin with, the next step tests whether the risks of pathogens or medicinal residues are sufficiently reduced during the recycling process. For example, pathogens can be killed by heating. If there are then still risks, a check is done to determine whether unwanted substances are released from the materials produced. If that is the case, specific products may be designed, from which the unwanted substances cannot be released.

RIVM rapport:Het RIVM heeft de basis gelegd voor een raamwerk om te beoordelen of grondstoffen uit afval veilig én duurzaam kunnen worden gebruikt. Met deze integrale benadering wordt de risicobeoordeling van stoffen naast de voordelen van hergebruik voor het milieu geplaatst, bijvoorbeeld hoeveel uitstoot van CO2 wordt bespaard. Door dit allebei inzichtelijk te maken wordt duidelijk wat nodig is om de risico's voor het milieu voldoende te beperken en wat die inspanning oplevert aan duurzaamheid. Op basis van deze informatie kunnen zowel de industrie als beleidsmakers een afweging maken over het gebruik van teruggewonnen grondstoffen. Andere waarden, zoals economische kosten en sociale acceptatie, zijn nog buiten beschouwing gebleven. Het raamwerk voegt wettelijk vastgestelde regels, bestaande risicogrenzen en nieuwe methoden samen tot één samenhangend, getrapt systeem. Het ondersteunt zo het uitgangspunt van de Nederlandse overheid om efficiënt om te gaan met grondstoffen en het milieu minder te belasten. De veiligheid voor mens en milieu is een randvoorwaarde voor de overgang naar de circulaire economie, waarin zo veel mogelijk materialen uit afvalstromen opnieuw worden gebruikt. Materiaal dat wordt gerecycled, kan risico's voor het milieu met zich meebrengen wanneer het bijvoorbeeld zeer zorgwekkende stoffen (ZZS), geneesmiddelresten, bestrijdingsmiddelen of ziekteverwekkers bevat. Wetgeving en beleidskaders voorkomen de risico's gedeeltelijk. De huidige regelgeving is echter nog onvoldoende ingericht op het gebruik van gerecycled materiaal. Zo kan de regelgeving het gebruik van stoffen in nieuwe producten verbieden, zoals brandvertragers, terwijl ze in afvalstromen zitten van producten die zijn gemaakt toen het verbod nog niet gold. Daarnaast kan regelgeving ontbreken, bijvoorbeeld voor geneesmiddelresten. Het raamwerk is met drie casussen getest: fosfaat terugwinnen uit afvalwater, piepschuim recyclen en het gebruik van rubbergranulaat uit oude autobanden. Het RIVM wil met, RIVM has laid the foundations of a framework to assess whether raw materials from waste can be used safely and sustainably. In this integral approach, the risk assessment of a substance is compared with the benefits of its reuse for the environment, e.g. how much CO2 emissions are reduced. By making both explicit, it becomes clear what is needed to adequately limit the risks to man and the environment and what that effort will contribute towards sustainable development. On the basis of this information, both industry and policy makers can make an assessment of the use of recovered raw materials. Other values, such as economic costs and social acceptance, have not yet been taken into account. The framework integrates legally established rules, existing risk limits and new methods into one coherent, tiered system. In this way, it supports the Dutch government's basic principle of dealing efficiently with raw materials and reducing the burden on the environment. Safety for man and the environment is a precondition for the transition to the circular economy; an economy which maximizes the reuse of materials from waste streams wherever possible. Material that is recycled may present risks to the environment if it contains substances of very high concern (ZZS), drug residues, pesticides or pathogens. Legislation and policy frameworks protect against some of the risks but are not comprehensive enough to prevent the risks currently presented by recycled material. For example, while the regulations prohibit the use of substances in new products, such as fire retardants, there is no legislation available for products which were made before the prohibition was enforced. In addition, regulations may be missing, such as those for controlling drug residues. The framework has been tested with three cases: recovering phosphate from waste water, recycling polystyrene foam and using rubber granulate from old car tires. RIVM would like to discuss the practical application of the frame

RIVM rapport:PFAS is a large group of poly- and perfluoroalkyl compounds. They have a dirt-repellent effect and are therefore used, for example, in finishing clothing. For the best known PFAS, PFOA and PFOS, much information is available about the properties have been researched, as have the quantity people may be exposed to without causing negative effects on health. In 2016, RIVM derived such a quantity for PFOA. However, much less is known about most of the other compounds in this group of substances. PFASs often occur together as contamination in soil, groundwater or drinking water. To be able to better assess the risks of this type of contamination, the RIVM has investigated the extent to which it is possible to express the harmfulness of a number of PFASs in relation to PFOA. It was concluded that this can be done by using so-called Relative Potency Factors (RPFs). Here the exposure to a PFAS mixture is expressed as a comparable amount of PFOA. This method can be used for dealing with pollution with PFASs in the environment, e.g. in cases involving contamination in soil, groundwater or drinking water. Measured PFAS quantities are simply expressed in PFOA units, so that they can be compared with PFOA standards for soil or (drinking) water. The use of the RPF method does, however, have an important condition, namely that a (limited) set of comparable toxicity data for individual PFAS compounds is available. For the relevant health effect (on the liver of test animals), such information was available for 11 PFAS compounds. This effect has been investigated, because the liver reacts most sensitively to PFOA in humans and laboratory animals. The effect is an enlargement of the liver (hypertrophy). This is an unwanted effect.

RIVM rapport:Lichtvervuilde bagger kan worden gebruikt om diepe plassen ondieper te maken. Het is mogelijk dat metalen uit de grond of bagger in het oppervlaktewater van de plas terechtkomen, en in het grondwater. De concentraties van metalen in het grondwater nabij zulke plassen mogen op de lange termijn daarom niet te hoog worden. Onderzoek van het RIVM levert de achtergrondconcentraties in grondwater waarmee beheerders kunnen nagaan of risico's voor het nabijgelegen grondwater acceptabel zijn. Voor deze opdracht is onderzocht in welke mate twaalf metalen van nature in grondwater voorkomen (achtergrondwaarden) en bij welke concentratie een probleem ontstaat (risicogrenzen). De meeste van de twaalf metalen (antimoon, arseen, barium, cadmium, chroom, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink) komen vaak van nature in relatief hoge concentraties in het grondwater voor. In de voorgestelde methodiek voor het afleiden van kwaliteitsnormen voor grond en bagger, zijn de risicogrenzen en achtergrondconcentraties gebruikt, zoals die ook worden gebruikt door het Rijk om drempelwaarden te bepalen. Deze drempelwaarden betreffen een specifiek type kwaliteitsnorm voor grondwater die voortvloeit uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en houdt rekening met de natuurlijke achtergrondconcentraties. Hier bestaat geen gangbare methode voor. Bij de gebruikte methodiek wordt gekeken naar risico's voor mens (drinkwaternorm) en organismen in het milieu (norm voor oppervlaktewater). De strengste norm wordt gebruikt. Een uitzondering wordt gemaakt als de achtergrondwaarde van nature een hogere concentratie heeft dan deze normen; in die gevallen is de achtergrondwaarde bepalend. Bij de meeste onderzochte metalen blijkt dat dat het geval te zijn., Slightly polluted sludge can be used in the Netherlands for reconstruction of deep freshwater pools. Potentially, metals from the soil or sludge may enter the surface water in the pools, and the groundwater. The metal concentrations in groundwater near these pools should not increase too much on the long term. RIVM research yields background concentrations in groundwater in order to determine if there are risks for the adjacent groundwater is acceptable. For this project RIVM investigated to which degree twelve metals occur naturally in groundwater (background concentrations) and which concentrations may cause problems (quality criteria). Most of the metals (antimony, arsenic, barium, cadmium, cobalt, copper, mercury, lead, molybdenum, nickel and zinc) occur naturally in relatively high concentrations in groundwater. In a proposed methodology to derive quality standards for soil and sludge, the groundwater risk limits and background concentrations are used that were also used for deriving so-called threshold values. These threshold values are a specific type of quality standards in groundwater stemming from the European Water Framework Directive. This type of standards includes natural background concentrations. The applied methodology includes risks for humans (drinking water standards) and the environment (surface water standards). The most stringent one is applied, unless the natural background concentration is higher; in that case the background concentration determines the final value. This turns out to be the case for most metals.

RIVM rapport:Om te bepalen of de kwaliteit van een bodem geschikt is voor (her)gebruik, wordt een risicobeoordeling uitgevoerd. Daarmee wordt onder meer beoordeeld of de aanwezige metalen een risico vormen voor mens, plant en dier. Momenteel wordt hiervoor de totale concentratie van de aanwezige metalen gemeten. Bekend is echter dat niet al het aanwezige metaal schadelijke effecten veroorzaakt. Door de hoeveelheid metalen te bepalen die effecten kan veroorzaken, wordt de risicobeoordeling van metalen in land- en waterbodem verbeterd. Aanbevolen wordt een meetmethode met verdund salpeterzuur toe te passen waarmee dit kan. Het RIVM heeft een visiedocument opgesteld, waarin staat waar, hoe en waarom dit in het bodem- en waterbodembeleid mogelijk is. Het heeft de voorkeur de nieuwe werkwijze in de eerste stap van de risicobeoordeling voor land- en waterbodem te gebruiken. Met de voorgestelde methode wordt nauwkeuriger het deel van de metalen bepaald dat verantwoordelijk is voor effecten op organismen. Voor kwik in beide bodemsoorten blijkt deze methode vooralsnog niet geschikt. Geadviseerd wordt om uit te werken welke concentraties voor land- en waterbodem toelaatbaar zijn. Ook wordt aangeraden de consequenties van de voorgestelde methode in de eerste stap van de risicobeoordeling voor de uitvoering van het bodembeleid in de praktijk in beeld te brengen. De nieuwe werkwijze kan wel direct worden gebruikt als aanvullende risicobeoordeling (tweede stap) van land- en waterbodem en binnen het beleid voor de diepe plassen van de aankomende Omgevingswet., Risk assessments are carried out to determine if the quality of the soil should be increased or to determine if it is fit for re-use. It is assessed if compounds, amongst which metals, cause a risk for men and environment. Currently the total content of metals is measured, of which is known that not all the metals present cause environmental impact. This study concludes that by measuring metals that potentially can cause an effect, the risk assessment of metals in soil and sediment can be improved. We recommend using the 'aqua nitrosa' method (with diluted nitric acid) for on soil and sediment assessments. The RIVM made a vision document, which describes where, how and why this method can be applied in policy on soil and sediment. It is preferred to use the method in the first step of the risk assessment of terrestrial soil as well as for sediment, because it more accurately measures the part that is responsible for effects on organisms. For mercury, this method currently is not suitable. It is advised to elaborate the accepted concentrations in soil and sediments in different legislations and to analyse the consequences of the proposed method before implementation into policy. In any case, the proposed method can be used as an additional measurement in the second step of soil risk assessment and in the oncoming risk assessment of deep freshwater pools in the oncoming Environment & Planning Act

The municipality of Dordrecht commissioned the RIVM to derive risk limits for perfluorooctanoic acid (PFOA) in soil and groundwater. The local government can determine if the quality of the soil and groundwater can cause risks to humans and the environment, and if measures are needed. The contamination with PFOA is probably caused in the end of the last Century. PFOA was used by Dupont/Chemours in Dordrecht up to 2012 for the production of polymers. This report derives generic risk limits for soil and groundwater according the method for deriving Intervention Values. This approach takes into account exposure of men and the environment from contamination in soil and groundwater. Additionally site-specific (or soil use specific risk limits have been derived for soil and groundwater for different types of land use. It is focusing on residential and industrial areas, taking into account the relevant exposure routes. The municipality can use the derived risk limits to develop a policy depending on the land use and for the reuse of soil in the municipality., In opdracht van de gemeente Dordrecht heeft het RIVM risicogrenzen voor perfluoroctaanzuur (PFOA) in grond en grondwater afgeleid. De gemeente kan hiermee bepalen of de kwaliteit van de grond en het grondwater een risico vormt voor mens en milieu, en of maatregelen nodig zijn. De verontreiniging door PFOA is naar verwachting eind vorige eeuw ontstaan. PFOA werd door de Dupont/Chemours fabriek in Dordrecht tot 2012 gebruikt bij de productie van polymeren. In het huidige rapport zijn generieke risicogrenzen afgeleid voor grond en grondwater volgens de interventiewaardenmethodiek, waarbij rekening gehouden wordt met blootstelling van mens en milieu vanuit grond en grondwater. Daarnaast zijn locatiespecifieke of bodemgebruik-specifieke risicogrenzen afgeleid voor grond en grondwater voor verschillende bodemgebruiksvormen. Deze zijn toegespitst op de bestemming wonen en industrie, rekening houdend met de relevante blootstellingsroutes. De gemeente kan de afgeleide risicogrenzen gebruiken om, indien gewenst, gebiedsspecifiek beleid te maken voor het bodemgebruik en grondverzet.

RIVM rapport:Lood in de bodem kan een risico zijn voor de gezondheid van bewoners. De laatste jaren zijn veel bodemverontreinigingen opgeruimd, maar in sommige wijken van steden is de aanwezigheid van lood in de bodem nog steeds een punt van aandacht. Lood heeft effect op de ontwikkeling van de hersenen. Vooral bij jonge kinderen kan dit tot een verlies van enkele IQ-punten leiden. Het is niet aan te geven hoe groot dit effect voor een individu is. Dat hangt onder meer af van de hoogte en frequentie van de blootstelling. Het is belangrijk dat, op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met bodemlood, gemeenten en bewoners maatregelen nemen om de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau terug te brengen. Dit blijkt uit een onderzoek van het RIVM waarin de huidige kennis over de gezondheidsrisico's van blootstelling aan lood bijeen is gebracht. Hetzelfde geldt voor de oorzaken van bodemverontreinigingen met lood. De mens wordt al eeuwenlang blootgesteld aan lood. Dat is de laatste decennia flink verminderd door het gebruik van loodvrije benzine en verf die minder lood bevat, en door loden drinkwaterleidingen grotendeels te vervangen. In wijken waar de bodem verontreinigd is met lood, kunnen kleine kinderen lood binnenkrijgen als zij gronddeeltjes inslikken tijdens het spelen in de tuin of op kinderspeelplaatsen. Voor gemeenten is het belangrijk dat het bodembeheer erop is gericht om de blootstelling aan lood te verminderen op locaties in steden waar de bodem nog met dit metaal verontreinigd is. Dit kan door de meest verontreinigde plekken opnieuw in te richten of schoon te maken. Dit geldt vooral voor speelplaatsen, zodat kinderen minder in contact komen met de verontreinigde bodem. Mogelijke maatregelen zijn om een schone bovenlaag aan te brengen, (kunst)gras aan te leggen en zandbakken te vullen met schoon zand. Voor ouders is het belangrijk te weten dat zij met relatief eenvoudige maatregelen de blootstelling aan lood van kun kinderen kunnen verminderen. Zo is het r, Lead in soil can be a health risk for residents. In recent years, many cases of soil contamination has cleaned up, but in some neighborhoods of cities the presence of lead in the soil is still an issue. Lead affects children's brain development and is associated with a reduced intelligence quotient score. With regard to lead contaminated soil, it is not possible to indicate the seriousness of this effect for an individual. That depends on the level and frequency of exposure. For reasons of safety, it is important that municipalities and residents take measures to reduce exposure to a level as low as possible. This emerges from a study by RIVM which brought together the current knowledge about the health risks of lead exposure. The same applies to the causes of soil contamination with lead. Man has for centuries been exposed to lead. Nowadays the level of exposure is significantly reduced by the use of unleaded petrol and paint, and the replacement of lead water pipes. Small children are exposed to lead from contaminated soil through ingestion of soil particles while playing in the garden or on playgrounds. For municipalities, it is important that soil quality management aims to reduce lead exposure at locations in cities where the soil is still contaminated by lead. This can be done by redesigning the most polluted areas or to clean up the most polluted spots. This is especially true for places where children tend to play. Possible measures include the application of a clean top layer, a grass cover and sandboxes with clean sand. For parents it is important to know that with relatively simple measures they can reduce children's exposure to lead. It is advisable to wash children's hands after playing and to vacuum the house regularly.

RIVM rapport:Per jaar worden voor baby's en volwassenen grote hoeveelheden luiers gebruikt, naar schatting ontstaat per jaar meer dan 160 miljoen kilo luierafval. Vanwege het streven naar een circulaire economie is het gewenst de hoeveelheid restafval te verminderen en materialen her te gebruiken tot nieuwe producten. Rijkswaterstaat heeft daartoe een project opgezet waarin alle partners van de keten voor luiers, van producent, inzamelaar, verwerker tot afnemers van hergebruikt materiaal, bijeen zitten om gezamenlijk mogelijkheden voor recycling te verkennen. In dat verband heeft het RIVM de samenstelling van deze afvalstroom verkennend onderzocht met het oog op risico's die kunnen ontstaan als hergebruikt materiaal in het milieu terechtkomt. Hierbij is gefocust op de in luiers aanwezige plastics, medicijnresten en ziekteverwekkers. De samenstelling van ongebruikte luiers is onderzocht op basis van gegevens uit de wetenschappelijke literatuur: welke stoffen zitten erin en kunnen er dus uit vrijkomen. Hoewel de informatie daarover beperkt is, is er nu geen aanleiding om negatieve effecten te verwachten van de absorberende plastic en papieren onderdelen van luiers (super absorberende polyacrylaten, SAP) voor de bodem. Wel is de SAP moeilijk afbreekbaar. Over de effecten op grondwater zijn geen gegevens bekend. Daarnaast is op basis van de inname van medicijnen geïnventariseerd welke resten via de ontlasting en urine in het milieu kunnen komen, en dus ook via luiers. Van sommige medicijnen ontbreken gegevens over de mate waarin ze schadelijk zijn, waardoor de schade aan het milieu moeilijk kan worden geduid. Bij ziekteverwekkers is het risico ervan afhankelijk of ze de verwerkingstechniek overleven. Medicijnresten kunnen wel tijdens verwerking afgebroken worden. Het uiteindelijke risico hangt vervolgens af van de mate waarin mensen aan ziekteverwekkers of en stof blootstaan via het gerecyclede materiaal. Aanbevolen wordt om in een pilotstudie te onderzoeken welke effecten verwerkin, Baby's and adults use large amounts of diapers, in the Netherlands about 160 million kilograms waste is released each year. Based on the principle of the Circular Economy there is a need to reduce the amount of waste, and reuse materials for new products. Rijkswaterstaat, part of the Ministry of Infrastructure and the Environment, started a project with all stakeholders within the diaper product chain, from producer, waste-collector, processor to secondary product buyer, to explore the possibilities for recycling. Related to this project, the RIVM made an initial assessment about the composition of the waste stream and the possible risks when secondary materials enter the environment. The focus was on components of new diapers, residues of pharmaceuticals, and pathogens. Based on a literature study, we assessed the composition of unused diapers. Despite the limited information, there is no reason to assume that negative effects will occur when the absorbing materials (super absorbing polyacrylates, SAP) or paper parts will enter the soil. However, SAP are not easily degradable and no data are available on effects on groundwater. Based on prescription of pharmaceuticals, an inventory was made to assess which pharmaceutical residues can enter the environment by faeces and urine. For some pharmaceuticals no data about effects was available and the environmental impact is therefore hard to assess. For pathogens the risk depends on how they can survive the recovery process. Pharmaceutical residues can be degraded during recovery. The exposure to humans from pharmaceutical residues and pathogens in the secondary product finally determines the risk of reuse of diapers. The study recommends assessing the effects of a recovery process of recycled diaper materials during a pilot study. It is suggested to look further then only the diaper product recovery chain, but also to consider other products which can be recovered from human faeces and urine. For example struvite (a phos

RIVM rapport:In opdracht van de provincie Noord-Holland heeft het RIVM de beschikbare kennis over de blootstelling en effecten van de stof PFOS verzameld en generieke risicogrenzen afgeleid. Op basis daarvan kan de provincie een zogenoemde gebieds- of locatiegerichte aanpak opstellen. Binnen deze aanpak kan bijvoorbeeld worden bepaald of een verontreiniging een bedreiging vormt voor het gebruik van de bodem en het grondwater, en of maatregelen nodig zijn. Aanleiding voor de vraag is dat PFOS in de omgeving van Schiphol in sloten, de bodem en het grondwater is aangetroffen. Deze stof is in het verleden gebruikt als brandvertragend middel in blusschuim. De verontreinigingen zijn het gevolg van een incident waarbij blusschuim naar de bodem en het grondwater kon weglekken. Inmiddels is het gebruik van PFOS sterk aan banden gelegd. Voor PFOS zijn vooralsnog geen landelijke normen voor bodem en grondwater vastgesteld. Om een gebiedsgerichte aanpak mogelijk te maken, worden in dit rapport niet alleen generieke onder- en bovengrenzen aangereikt, maar ook overwegingen geboden die van belang zijn bij de beoordeling van PFOS in het gebied. De feitelijke uitwerking van de gebiedsaanpak valt buiten het bestek van dit onderzoek. De risicogrenzen zijn afgeleid volgens nationale, generieke methoden., Parts of the surface water, soil and subsoil in the area of the Dutch national airport Schiphol are contaminated with the substance PFOS. PFOS was used in the past as a flame retardant in firefighting foam. The contaminations are the result of a spill which led to emissions of PFOS to soil and groundwater. Currently there are no national environmental quality criteria in The Netherlands for PFOS. The Province of Noord Holland has asked RIVM to derive generic risk limits based on the exposure and effects of PFOS that can be used in a so called area specific approach. This report contains lower and upper boundaries for determining the bandwidth for area specific policy. Furthermore the report summarizes the available generic risk criteria for human health, the ecosystem and the spreading of contaminations to surface waters, along with other considerations that are relevant for assessing PFOS in the area. This information can be used by the competent authorities to formulate an area specific approach. The formulation of an area specific approach is not part of this report.

RIVM rapport:Om de hoeveelheid beschikbare grondstoffen minder aan te spreken wordt gestimuleerd om materialen zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken in nieuwe producten. Recycling is echter lastig bij materialen die gevaarlijke stoffen bevatten, bijvoorbeeld omdat deze stoffen kankerverwekkend, slecht afbreekbaar of giftig zijn. De neiging bestaat om materialen die dergelijke stoffen bevatten te vernietigen door verbranding. Plastics zijn daar een voorbeeld van. Het RIVM stelt voor om bij de afweging tussen verbranden of recyclen een breder milieuperspectief voor ogen te houden. Bijvoorbeeld door er rekening mee te houden dat minder energie nodig is om plastics uit een gerecycled product te maken dan nieuw plastic te vervaardigen. Tegelijkertijd moet nadrukkelijk worden gegarandeerd dat mens en milieu niet blootstaan aan gevaarlijke stoffen uit het gerecycled materiaal. Dit is de conclusie van een onderzoek naar de vraag hoe om te gaan met materialen die gevaarlijke stoffen bevatten. Het rapport schetst de huidige afvalverwerkingspraktijk, de technische achtergrond van de recycling van deze materialen en de complexe wetgeving rond recycling. De dilemma's zijn uitgewerkt in enkele casussen: de brandvertrager HBCDD (hexabroomcyclododecaan) in piepschuim en weekmakers, en cadmium en lood in plastic buizen (PVC). Aanbevolen wordt om voor oplossingen voor te recyclen materialen de wettelijke kaders voor de toelating van stoffen op elkaar af te stemmen. Zo is het raadzaam het afvalbeleid en het beleid voor gevaarlijke stoffen over elkaars werkgebied te laten meedenken en de gehele recycleketen in ogenschouw te nemen om te bepalen waar obstakels zitten., Over the last decade interest in the circular economy and therefore in recycling has increased considerably. This interest is prompted by the awareness that natural resources are not unlimited and that the extraction of new resources can cause considerable environmental damage. One of the problems of recycling is that the materials may contain substances that pose a risk to man and the environment. So the possible advantages of recycling, such as more energy-efficient and CO2-efficient production, should be weighed against the potential effects of these substances. This report focuses on a few cases where hazardous substances have been incorporated into potentially recyclable material: the flame- retardant hexabromocyclododecane (HBCDD) in Styrofoam (extruded polystyrene), and the plasticiser DEHP, cadmium and lead in polyvinyl chloride (PVC). The report outlines the technical background to the recycling of these materials, current practice and the complex legislation on recycling, and it ends with some policy recommendations.

RIVM rapport:Om de hoeveelheid beschikbare grondstoffen minder aan te spreken wordt gestimuleerd om materialen zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken in nieuwe producten. Dit draagt bij aan een circulaire economie. Recycling is echter lastig bij materialen die gevaarlijke stoffen bevatten, bijvoorbeeld omdat deze stoffen kankerverwekkend, slecht afbreekbaar of giftig zijn. De neiging bestaat om materialen die dergelijke stoffen bevatten te vernietigen door verbranding. Plastics zijn daar een voorbeeld van. Het RIVM stelt voor om bij de afweging tussen verbranden of recyclen een breder milieuperspectief voor ogen te houden. Bijvoorbeeld door er rekening mee te houden dat minder energie nodig is om plastics uit een gerecycled product te maken dan nieuw plastic te vervaardigen. Tegelijkertijd moet nadrukkelijk worden gegarandeerd dat mens en milieu niet blootstaan aan gevaarlijke stoffen uit het gerecycled materiaal. Dit is de conclusie van een onderzoek naar de vraag hoe om te gaan met materialen die gevaarlijke stoffen bevatten. Het rapport schetst de huidige afvalverwerkingspraktijk, de technische achtergrond van de recycling van deze materialen en de complexe wetgeving rond recycling. De dilemma's zijn uitgewerkt in enkele casussen: de brandvertrager HBCDD (hexabroomcyclododecaan) in piepschuim en weekmakers, cadmium en lood in plastic buizen (PVC). Aanbevolen wordt om voor oplossingen voor te recyclen materialen de wettelijke kaders voor de toelating van stoffen op elkaar af te stemmen. Zo is het raadzaam het afvalbeleid en het beleid voor gevaarlijke stoffen over elkaars werkgebied te laten meedenken en de gehele recycleketen in ogenschouw te nemen om te bepalen waar obstakels zitten., During the last decade the interest in circular economy and thus for recycling has increased considerably. This interest is motivated by the awareness that natural resources are not unlimited and that the extraction of new materials can cause considerable environmental damage. One of the problems that may occur when recycling materials is that they may contain substances that are hazardous for man and the environment. Thus, the possible advantages of recycling, such as a more energy-efficient and CO2-efficient production, should be weighed against the effects such substances may deliver. This report focusses on a few cases where hazardous substances have been incorporated in potential recyclable material: the flame retardant hexabromocyclododecane (HBCDD) in Styrofoam (extruded polystyrene) and plasticiser (DEHP), cadmium and lead in polyvinyl chloride (PVC). The report outlines the technical background about recycling of these materials and the current practice, the complex legislation on recycling and ends with some policy recommendations.

RIVM rapport:De mens maakt steeds meer gebruik van de 'diensten' die het grondwater en de ondergrond (onder het maaiveld) leveren. Voorbeelden van deze zogeheten ecosysteemdiensten zijn de beschikbaarheid van water voor drinkwaterproductie, de opslag van energie en het reinigend vermogen van de ondergrond. De kennis van deze ecosysteemdiensten is belangrijk voor publieke en private partijen om de waarde van het grondwater en de ondergrond beter te bepalen, wat eraan kan bijdragen dat afwegingen over maatregelen en inrichting van gebieden beter kunnen worden gemaakt. In 2013 is een concept opgesteld voor een afwegingskader voor het gebruik van het grondwater en de ondergrond. Er is een inventarisatie en beschrijving gemaakt van activiteiten en van ecosysteemdiensten van het grondwater en de ondergrond. Voor het eerst is weergegeven hoe activiteiten van de mens en ecosysteemdiensten van het grondwater en de ondergrond elkaar beïnvloeden. In dit vervolg zijn de ecosysteemdiensten van grondwater en ondergrond uitgebreider gedefinieerd en uitgewerkt; kwalitatief en zo mogelijk kwantitatief. Er is duidelijk gemaakt welke voorwaarden een ecosysteem stelt om duurzaam een ecosysteemdienst te kunnen leveren, hoe de ecosysteemdienst wordt beïnvloed, maar ook welke beleidsopgaven er mogelijk volgen uit die voorwaarden. Er zijn elf ecosysteemdiensten. Ze zijn onverdeeld in productie-, regulerende en culturele diensten. De twee productiediensten zijn beschikbaarheid van voldoende water van een bepaalde kwaliteit en energie. De zeven regulerende diensten zijn: reinigend vermogen van de ondergrond, draagkracht, bergingscapaciteit, de rol van de ondergrond en grondwater in biochemische cycli, temperatuurregulatie, voorzien in watervoerendheid en waterkwaliteit oppervlaktewater, en voeding van grondwaterafhankelijke natuur. De twee culturele diensten betreffen belevings- en cultuurhistorische waarden, en de biodiversiteit., The use of the services of groundwater and the subsurface is steadily increasing. Examples of these ecosystem services are the availability of water for the production of drinking water, energy storage and the attenuation capacity of the subsurface. The knowledge of these ecosystem services is important for the public, the private sector and society to better estimate the value of the groundwater and the subsurface. It contributes to better informed decision making with respect to measures and spatial planning. In 2013 a conceptual framework was defined for the assessment of the sustainable use of groundwater and the subsurface. An inventory and descriptions were made of different types of use of the groundwater and subsurface. For the first time it is described how anthropogenic activities influences the ecosystem services delivered by the groundwater and the subsurface, and vice versa. With this follow up study the ecosystem services of the groundwater and the subsurface are described in more detail, both qualitatively and when possible in a quantitative way. We described conditions which an ecosystem requires to sustainably deliver its service, and how this ecosystem service is influenced, but also which policy challenges may result from this. Eleven ecosystem services were described, consisting of provisioning services, regulating services and cultural services. The provisioning services include the availability of sufficient water with specific quality and energetic content. The seven regulating services include: attenuation and purification capacity of the subsurface, bearing capacity of the soil and subsurface, storage capacity, bio-geochemical cycles , temperature regulation, providing surface water baseflow and surface water quality, upward seepage to groundwater dependent nature reserves. The two cultural services include cultural-historical values and the biodiversity.

RIVM rapport:In Nederland zijn de bodems van oude binnensteden (ophooglagen) in het verleden gevormd door stadsafval en puin, onder andere afkomstig van industriële activiteiten. Dit materiaal is vaak verontreinigd met lood, en zo ook de bodems. Vooral kinderen zijn gevoelig voor de schadelijke effecten van lood als zij dat via de mond binnenkrijgen. Een te hoge blootstelling aan lood kan de ontwikkeling van de hersens verstoren. Er bestaan meerdere laboratoriummodellen die schatten hoeveel lood uit de bodem in het maag-darmkanaal vrijkomt en vervolgens bij kinderen in het bloed kan terechtkomen (biobeschikbaarheid). Het RIVM heeft onderzocht hoe goed drie van deze modellen deze schatting kunnen maken. Hieruit blijkt dat al deze methoden sterke én zwakke punten hebben, maar dat het zogeheten Unified BARGE Model het meest geschikt is om biobeschikbaarheid van lood in ophooglagen te schatten. Met de drie modellen is de biobeschikbaarheid van lood in zes bodems geschat. De uitkomsten zijn vervolgens vergeleken met de resultaten van biobeschikbaarheidsonderzoek met jonge varkens. De manier waarop lood zich in het maag-darmkanaal van deze dieren gedraagt, is vergelijkbaar met het gedrag in dat van kinderen. Het Unified BARGE Model en het Tiny-TIM model laten eenzelfde patroon zien als de dierproeven, maar de uitkomsten van Tiny-TIM leiden tot een onderschatting van de werkelijke biobeschikbaarheid. Het IVDmodel blijkt alleen geschikt als wordt gecorrigeerd voor het kalkgehalte in de bodem. Een relatief eenvoudige methode om de hoeveelheid beschikbaar lood in een bodem te schatten is extractie met verdund salpeterzuur. Deze methode kan als een eerste screening worden gebruikt om de hoeveelheid biobeschikbaar lood in een bodem te schatten. Uit de resultaten van de dierproeven kan een standaardwaarde voor de biobeschikbaarheid van lood in stedelijke ophooglagen worden afgeleid. Beleidsmakers kunnen deze waarde als maatstaf gebruiken om te bepalen hoeveel lood beschikbaar is om door het, The soils of historical inner cities in the Netherlands (made grounds) are often contaminated with lead as result of their formation by dumped trash and debris from industrial activities in the past. Children are particularly susceptible to the adverse effects of lead ingestion; a high exposure to lead can affect brain development. Several in vitro laboratory models exist which can estimate the amount of lead released from the soil and able to enter a child's blood (bioavailability). The RIVM has examined the predictability of three of these models. All models have their strengths and limitations, but the so-called Unified BARGE model appears to be the best applicable model for estimating the bioavailability of lead in made grounds. The bioavailibility of lead in six soils was estimated using the three models and the results were compared with the results of a bioavailability study conducted on juvenile swine. The behavior of lead in the gastrointestinal tract of swine was comparable to that in children. Both the Unified BARGE model and the Tiny-TIM model show the same pattern as the results of the animal experiments. However, the Tiny-TIM values underestimate the true bioavailability. The IVD model is only suitable after a correction for calcium content of the soil. An alternative, relatively simple method is to estimate the bioavailable lead in a soil using an extraction with diluted nitric acid. This method can be used as a screening method to estimate the bioavailability of lead in the soil. From the results of the swine study, a standard value can be derived for the bioavailability of lead in made grounds. Policy makers can use this value as a benchmark to determine which fraction of the lead is bioavailable for uptake in the human body. Consequently, by combining the total lead content in the soil and the standard value, it can be determined whether there is a health risk and whether measures should be taken. The use of this standard value renders experiments

RIVM rapport:In het milieu zijn verontreinigende stoffen aanwezig die schadelijk kunnen zijn voor de mens en het ecosysteem. Om inzicht te krijgen in de mogelijke gevolgen worden diverse soorten rekenmodellen gebruikt. Hiermee kan aan de hand van concentraties van stoffen worden voorspeld welke (mogelijke) effecten zich voordoen. Een voorbeeld van zo'n rekenmodel zijn zogeheten SSD's (Species Sensitivity Distributions), die zijn gebaseerd op effecten die zijn waargenomen bij een verzameling van soorten. Het RIVM heeft uitgezocht hoe en waar binnen het huidige milieubeleid deze SSD's worden gebruikt. Daarnaast wordt ingegaan op de overeenkomsten en verschillen hierin en welke verbeteringen hierin kunnen worden aangebracht. De meeste verschillen in het gebruik worden konden verklaard, bijvoorbeeld omdat het noodzakelijk is om verschillende beschermingsniveaus te hanteren, of omdat er voor de verschillende milieucompartimenten bodem, water en grondwater wordt gerekend. In enkele gevallen zijn verschillen tussen de methoden ontstaan omdat het bij de ontwikkeling van de methoden doorgaans niet gebruikelijk is om gebruikte gegevens en keuzes die daarvoor worden gemaakt, op elkaar af te stemmen. Het RIVM geeft enkele adviezen om de afstemming te verbeteren. De belangrijkste hiervan is om de afleiding van SSD's onder te brengen in de bestaande procedures voor de afleiding van ecologische risicogrenzen.

RIVM rapport:Bodems kunnen verontreinigd zijn met oplosmiddelen die gebruikt worden in chemische wasserijen: 'per' (tetrachlooretheen) en 'tri' (trichlooretheen). Hierbij kan vinylchloride (monochlooretheen) als afbraakproduct vrijkomen, een stof die al bij lage concentraties schadelijk is voor de gezondheid. Van vinylchloride is bekend dat het leverschade kan veroorzaken en kankerverwekkend is. De stof is verder zeer vluchtig, waardoor deze kan uitdampen naar de binnenlucht van gebouwen op de verontreinigde locatie. Het is daarom belangrijk om over betrouwbare meetmethoden voor bodem- en binnenlucht te beschikken, waarmee ook relatief lage concentraties van vinylchloride kunnen worden aangetoond. Vinylchloride blijkt zelden in binnenlucht te worden aangetoond, ook niet als dat volgens modelberekeningen te verwachten is. Het RIVM heeft in een verkennende studie onderzocht of dit ligt aan de meetmethoden of aan de modelberekeningen. Er zijn sterke aanwijzingen dat vinylchloride wordt afgebroken en om die reden niet in de binnenlucht is terug te vinden. Daarom wordt aanbevolen deze stofeigenschap in de modellering te verwerken voor een betrouwbaardere voorspelling van concentraties vinylchloride in de binnenlucht. Daarnaast wordt een andere meetmethode voorgesteld als de kansrijkste, op basis van zogeheten canisters. Dat komt onder andere doordat hiermee lagere concentraties gedetecteerd kan worden en langer kan worden gemeten op een locatie. Canisters zijn bollen die vacuüm worden gezogen en op een locatie weer worden volgezogen met de te onderzoeken lucht. Aanbevolen wordt om na te gaan of een protocol voor bodemluchtbemonstering met canisters kan worden opgesteld. Momenteel wordt vinylchloride in bodem- en binnenlucht meestal gemeten met behulp van koolbuizen., In case of groundwater contaminations with the solvents 'pce' (tetrachloroethene) and 'tce' (trichloroethene), vinylchloride is often found as a breakdown product of the former two substances. Vinylchloride is highly volatile, making it likely that the substance evaporates through the soil into indoor air. Vinylchloride is considered highly toxic, even at low dosages. It is because of these specific properties that it is important to have reliable methods for low level detection of vinylchloride in soil air and indoor air. In practice, vinylchloride is rarely detected in indoor air, even in situations where high concentrations are predicted by volatilization models. The question to be answered is whether this is caused by the applied methods for measurement, or by shortfalls of the models. Traditionally, vinylchloride is sampled using sorbent tubes. In this report a selection is made of methods for the sampling and analysis of vinylchloride in air. The methods were then applied on two locations in The Netherlands known to be heavily polluted with pce and tce. Vinylchloride was actually detected in only one soil air sample. This contributes to growing evidence that fast degradation of vinylchloride occurs on a larger scale than has been previously assumed. In this report it is advised to investigate how the existing volatilization models can be improved to enhance the prediction of indoor air concentrations of vinyl chloride.

RIVM rapport:Op 5 januari 2011 heeft bij het bedrijf Chemie-Pack in Moerdijk een grote brand gewoed. Het is aannemelijk dat als gevolg hiervan grote hoeveelheden chemicaliën uit het bedrijf in de bodem en in het oppervlaktewater zijn terechtgekomen. Dat komt mede doordat stoffen tijdens de bluswerkzaamheden via het verontreinigd geraakte bluswater in de omgeving van het bedrijf zijn verspreid. De aangetroffen stoffen komen van nature niet voor in het milieu en worden veelal voor specifieke doelen gebruikt. Het gaat bijvoorbeeld om brandstofadditieven en (industriële) oplosmiddelen. Dit blijkt uit verkennend onderzoek van het RIVM, dat in opdracht van de provincie Noord-Brabant is uitgevoerd. Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van de metingen van stoffen die de provincie Brabant inmiddels in de grond en in het grondwater heeft uitgevoerd. De aangetroffen stoffen zijn daarna gekoppeld aan de stoffen die volgens de inventarislijst bij Chemie-Pack aanwezig waren. Deze koppeling is bemoeilijkt doordat deze lijst vooral handelsnamen bevat van producten waarvan de samenstelling niet of lastig is te achterhalen. Het behoorde niet tot de opdracht van het onderzoek om dit nader uit te zoeken. Enkele van de aangetroffen stoffen in het diepe grondwater, zoals bestrijdingsmiddelen, zijn zeer waarschijnlijk niet afkomstig van het incident.

RIVM rapport:Lood uit bodemverontreinigingen wordt opgenomen door moestuingewassen die daarop worden geteeld. Deze gewassen kunnen een gezondheidsrisico vormen als zij worden geconsumeerd. Uit onderzoek van RIVM en Alterra blijkt nu dat bij hoge concentraties lood in de bodem de opname minder wordt. Hierdoor bevatten de gewassen op deze bodems minder van dit metaal dan aanvankelijk werd gedacht. Door dit inzicht kunnen gezondheidsrisico's van de consumptie van deze wassen beter worden voorspeld. Voor het onderzoek, dat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) wordt uitgevoerd, is de bestaande methode om de opname van lood te modelleren, verbeterd. Op basis van een nieuwe dataset kan de opname van lood in gewassen en het effect van het loodgehalte in de bodem nauwkeuriger worden voorspeld. Door de verbeterde risicobeoordeling kan preciezer worden aangegeven in welke situaties gezondheidsrisico's aanvaardbaar zijn. Als dat het geval is, is minder vaak aanvullend gewasonderzoek nodig. Dat spaart onderzoekskosten uit, en kan bovendien minder vertraging veroorzaken voor de uitvoering van (her)inrichtingsprojecten. Ook wordt zo onterechte bezorgdheid bij bewoners voorkomen., Soil contamination with lead is often a bottleneck in the use of soil when growing vegetables. After consumption of the crops lead may cause a range of health effects such as behavioral problems and learning disabilities. Children under six years old are most at risk. Hence, the prediction of lead uptake by vegetables and potatoes is an importart part of the assessement of human health risks of vegetable gardens. Based on a new data set an improved methodology for calculating the absorption of lead has been developed. This dataset contains data of 2800 samples and 32 different crops. For each sample data included the soil lead content, crop lead concentration, soil pH, clay and organic matter content was taken up. Soil-plant uptake relations were derived for the different crops resulting in an improved model for the prediction of risks. The model proved that the uptake factor of lead (expressed as the ratio between plant concentration and soil concentration) at high lead soil levels gradually decreases. With the new model the prediction of health risks is improved. This means that, for the risk assessment of contaminated sites, less additional crop research is necessary. This saves not only research costs and time but it prevents also unwarranted concern among owners of home gardens.

RIVM rapport:Vinylchloride (monochlooretheen) is een vluchtige verbinding die wordt aangetroffen in grondwater op verontreinigde locaties. Verontreinigingen van vinylchloride in bodem en gondwater zijn in het algemeen het gevolg van afbraak van verontreinigingen met de oplosmiddelen tetrachlooretheen (per) of trichlooretheen (tri). Deze oplosmiddelen worden - onder andere - gebruikt voor de chemische reiniging van textiel en ontvetting. Vinylchloride kan, net als andere vluchtige verontreinigingen in grondwater, via de bodem uitdampen. De stof kan langs deze route terecht komen in het binnenmilieu. Daar vormt het een risico voor de mensen die in deze ruimten verblijven. In de praktijk blijkt de aanwezigheid van vinylchloride lastig aan te tonen door middel van metingen én lastig te voorspellen met modellen. Waarschijnlijk wordt dit verklaard doordat de stof kan worden afgebroken in de bodem en door de hoge vluchtigheid van de stof. In dit rapport wordt op basis van resultaten van metingen van vinylchloride in verschillende compartimenten onderzocht welke oorzaken ten grondslag kunnen liggen aan de afwijkende modelberekeningen. De resultaten moeten bijdragen aan een verbetering van meetprotocollen en de modellen waarmee de uitdamping van vinylchloride wordt voorspeld.

RIVM rapport:Op de terreinen rond het voormalige Chemie-Pack in Moerdijk zijn na de brand in januari 2011 stoffen in grondwater gemeten waarvoor geen beleidsmatige of wettelijke normen zijn vastgesteld. Naar aanleiding daarvan is het RIVM gevraagd te inventariseren welke gegevens voor deze stoffen beschikbaar zijn. Met deze gegevens kunnen zogenaamde 'doelstellingen voor herstel' worden afgeleid. Deze doelstellingen worden gebruikt om vast te stellen hoe veel grondwater er gesaneerd dient te worden en welke mate van restverontreiniging eventueel aanvaardbaar is. Dit is in opdracht van de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Moerdijk gedaan. Risicogrenzen als basis voor normen: Normen voor grondwater zijn over het algemeen gebaseerd op gegevens over ecologische en humane risico's (risicogrenzen). Voor een deel van de aangetroffen stoffen bleken zowel ecologische als humane risicogrenzen beschikbaar. Voor de overige stoffen kunnen risicogrenzen worden afgeleid, indien de situatie daartoe aanleiding geeft. Scenario's voor doelstellingen voor herstel: In dit rapport worden de mogelijkheden voor het afleiden van 'doelstellingen voor herstel' verkend. Hiertoe zijn drie scenario's uitgewerkt, die variëren van een volledige verwijdering van de verontreiniging tot een sanering tot een niveau waarin het grondwater nog geschikt is voor het huidige gebruik (bedrijven en industrie). Nieuwe verontreinigingen dienen ingevolge artikel 13 van de Wet Bodembescherming zo veel mogelijk ongedaan te worden gemaakt. Er zijn echter hoge kosten mee gemoeid om de omvangrijke verontreiniging bij Moerdijk ongedaan te maken. Het RIVM doet geen uitspraak over de (kosten) technische haalbaarheid van de mogelijke saneringdoelstellingen voor herstel. De keuze hiervoor wordt door de bevoegde overheid gemaakt op basis van de gewenste ambitie en de nog te bepalen haalbaarheid.