Search

Akarsu akımlarının tahmini havza ve taşkın yönetiminde oldukça önemlidir. Doğrusallık göstermeyen ve birçok parametreye bağlı olan hidrolojik olayların tahminleri oldukça zor bir konudur. Bu çalışmada Mersin Lamas Nehri aylık ortalama akım verileri kullanılarak Yapay Sinir Ağları (YSA), Destek Vektör Makineleri (DVM) ve Derin Öğrenme (DÖ) optimizasyonları kullanılarak akım modellemesi yapılmış ve karşılaştırılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde problemin çözümünde en iyi yöntemin DÖ olduğu YSA ve DVM yöntemlerinin ise buna göre daha başarısız sonuçlar verdiği gözlemlenmiştir. En iyi sonucu DÖ’ye ait 1 giriş modeli vermiştir (KOKH= 0.7647, OMH=0.7370, NSE=0.9724, OMBH=27.9326, R²=0.9962)., Estimation of stream flows is very important in basin and flood management. It is a very difficult topic to predict hydrological events that do not show linearity and depend on many parameters. In this study, streamflow modeling has been made and compared by using Artificial Neural Networks (ANN), Support Vector Machines (SVM) and Deep Learning (DL) optimizations using monthly average streamflow data of Mersin Lamas River. When the results are examined, it has been observed that the best method in solving the problem is ANN and SVM methods, which give more unsuccessful results. Root Mean Squared Error (RMSE), Mean Absolute Error (MAE), Nash Sutcliffe model Efficiency coefficient (NSE), Mean Absolute Relative Error (MARE) and Coefficient of Determination (R2) were used as comparison criteria. 1 input model of DL gave the best result (RMSE= 0.7647, MAE=0.7370, NSE=0.9724, MARE=27.9326, R²=0.9962).

Limonlu (Lamas) Çayı Havzası, Akdeniz Bölgesi'nin Doğu Akdeniz Bölümü'ndeki Bolkar Dağlarının güneyinde yer almaktadır. Aynı zamanda Orta Toroslar içinde kalan saha Limonlu Çayı ve Kollarının meydana getirdiği bir hidroğrafik havzadır.Yaklaşık alanı 1356 km2 olan havzanın jeomorfolojik gelişiminde etkili olan litolojik birimler Temeldeki Paleozoik kuvarsitlerle onun üzerinde yer alan Mesozoik kalkerlerden oluşmakta, bu birimlerin üzerinde de Kuvaterner formasyonlar bulunmaktadır. Sahanın şekillenmesinde en önemli rol Limonlu Çayına aittir. Toplam 130 km uzunluğa sahip akarsuyun mecrası boyunca dar ve derin kanyon vadi meydana gelmiştir.Havzanın iklimi kıyıya yakın kesimlerde tipik Akdeniz iklimi özelliği gösterirken yükseklerde karasal özellikleri ağır basan geçiş tipi bir iklim görülmektedir.Sahada İklim ve vejetasyon kuşaklarına göre şekillenmiş genetik topraklardan zonal, azonal ve intrazonal topraklar yayılış göstermektedir. Zonal topraklardan kalkerler üzerinde gelişmiş kırmızı Akdeniz Toprakları (Terra rossa) en geniş yayılış alanına sahiptir.Akdeniz flora bölgesindeki sahanın doğal bitki örtüsü çeşitlilik göstermektedir. Doğal bitki örtüsü üzerinde Antropojen etkilerle birçok yerde büyük tahribat meydana gelmiştir. Bununla birlikte bitki örtüsünün asıl elemanlarını Kızılçam ve makiler, Ardıçlar, Karaçam, Sedir ve Göknarların oluşturduğu ormanlar ve birlikler geniş alan kaplamaktadır. Yüksek kesimlerde ise subalpin ot formasyonları egemendir.Eski çağlardan buyana yerleşmelere sahip olan saha, insan faaliyetleri için gerekli olan önemli bir kaynak alandır. Mersin-Silifke kıyı şeridi deniz turizmi, yüksek dağlık kesimler ise yaylacılık faaliyetleri bakımından önemli çekim alanlarıdır. Sahanın önemli turizm çekim alanlarından birisi de gittikçe önemi anlaşılan Limonlu kanyonudur. Yaz döneminde kanyonu binlerce kişi ziyaret etmektedir. The Limonlu Brook Basin is situated in the south of the Bolkar Mountains, which are in the Eastern Mediterranean Part of the Mediterranean Region. The area, which is at the same time within Central Toros Mountains, is a hydrographical basin formed by the Limonlu Brook and its tributaries.The lithological units that have affected the geomorphological development of the basin, which covers an area of 1356 km², are as follows: At the base are paleozoic quartzites, on which are Mesozoic limestones and there are quaternary formations on the top. The most significant role in the formation of the area is that of the Limonlu Brook. The Brook, which is 130 km in total, has formed a deep and narrow canyon.As for the climate, the parts closer to the seashore have the characteristics of the Mediterrranean climate while in higher parts continental climate is seen.Zonal, azonal and intrazonal soil types are found in the area formed in accordance with climactic and vegetational zones. Of the zonal soil types, it is the red Mediterranean soil (Terra Rossa) that is most frequently found in the area over the limestones.Natural flora of the area, which is located within the Mediterranean flora region, shows variety. The natural flora has been greatly destroyed in most places due to the anthropogenic effects. Nevertheless, the main elements of the flora include forests of calabrian pine, lemur, junipers, cedar trees, abies. At higher altitudes, subalpins are encountered.Inhabited since very early ages, the area remains a significant source place for human activities. The coastal strip between Mersin and Silifke is a very available attraction centre for sea tourism, and the higher mountainous areas for transhumance activities. The Limonlu Canyon, whose importance is newly recognized, is another place of touristic activities. Thousands of people visit the canyon during summer. 183

Lamas Nehri, içme ve sulama suyu amaçlarıyla yıllardır kullanılmaktadır. 1980'li yıllardan başlayarak, Lamas Nehri hidroelektrik potansiyelini değerlendirmek üzere bazı planlama ve fizibilite çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışma, havzada önerilen su kaynaklan sistemlerinin planlanması, tasarımı ve işletilmesi amaçlarıyla kullanılabilecek Kızılgeçit günlük akışlarının modellenmesini kapsamaktadır. Bu çerçevede 1962-1994 dönemini kapsayan Kızılgeçit günlük akışlarının, durağan ve durağan olmayan matematik modelleri incelenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, akışlardaki azalma eğilimi nedeniyle, durağan modellerin hiçbirinin tarihsel akışların karakteristiklerini temsil etmekte yeterli olmadığı görülmüştür. Durağan olmayan değişik modeller arasından, kalıntılar serisinin korelogram ve normalize kümülatif spectrumlan dikkate alındığında, ARIMA (3,1,0) modelinin tatminkar olduğu sonucuna varılmıştır. Lamas River has been used for years for the urban water supply and irrigation purposes. Since 19808s, certain planning and feasibility studies to exploit the hydroelectric potential of Lamas River are carried out. This study consists of modeling Kızılgeçit daily river flows, which can be used in planning, design and operation purposes of proposed water resource systems in the basin. In this respect, the alternative stationary and nonstationary mathematical models of daily flows at Kızılgeçit covering the period 1962-1994 have been investigated. Regarding the results of the study, due to the presence of a downward trend, none of the stationary models have been found satisfactory in representing the characteristics of the historical flows. Among the various nonstationary models applied, the ARIMA (3,1,0) model has been found satisfactory considering the correlogram and normalized spectrum of the residuals series. XC YÛKSEKÖÖR ETİM KUWJU) 102