Search

Het Groen Kennisnet webinar van 15 februari 2024 staat in het teken van ruimtelandbouw. Tijdens het webinar gaat Groen Kennisnet in gesprek met ecoloog en ruimtelandbouwer Wieger Wamelink, (Wageningen University & Research), om zo meer te weten te komen over wat agrariërs kunnen leren van ruimtelandbouw.

Agriculture is a major contributor to the global environmental crisis. Natural ecosystems are being replaced by agricultural land, which leads to the extinction of species and the release of tons of carbon emissions. Global agricultural value chains (GVCs) have grown due to the intensification of international trade. While GVCs have undeniably created economic opportunities for the agriculture sector, they have also led to the escalation of local environmental issues. Several initiatives have been implemented to reduce the negative impacts of agriculture, including government regulations, sustainability certification labels, and voluntary sustainability commitments. However, the effectiveness of these initiatives has been questioned due to several reasons, including the mismatches between the scale of the problem and the solution, the lack of monitoring and verification of sustainability actions, and their weak enforcement. Sustainability initiatives are informed by studies assessing the impacts of agriculture that often only focus on local impacts, while disregarding larger-scale – telecoupled– dynamics that can trigger impacts across geographic and temporal scales. This thesis aims to help bridge these knowledge gaps by examining the impacts of agricultural GVCs across scales, studying the role of GVC’s configuration in modulating these impacts and investigating the role of GVC actors in mitigating sustainability risks across scales. The global cocoa value chain is used as a case study. Chapter 2 examines various impact assessment methods and their ability to capture the effects caused by telecoupled dynamics across different scales. The study concludes that no single method is sufficient to capture all telecoupled cross-scale dynamics and that the integration of different methods is necessary to bridge gaps between methods and complement their scope. Chapter 3 implements the recommendations outlined in Chapter 2 by analyzing the impacts caused by cocoa agroforest

Nederland en de andere landen van de EU staan aan de vooravond van een landbouw- en voedseltransitie gericht op het verminderen van schadelijke milieu- en klimaateffecten van de landbouw en op het verminderen van de negatieve gezondheidseffecten van ongezond voedsel. Er is veel aandacht voor het verminderen van dierlijk voedsel, met name vlees en zuivel. De opkomst van kweekvlees en kweekzuivel als een potentieel ontwrichtende technologie op de voedselmarkt kan een versneller zijn van de landbouw- en voedseltransitie. Het vervangen van van dieren gekweekt vlees en van dieren geproduceerde melk door in het laboratorium gekweekt vlees en zuivel (via precisie fermentatie) heeft de potentie om de uitstoot van broeikasgassen door vee aanzienlijk terug te brengen, de huidige stikstof- en fosfaatoverbelasting te verminderen en landschappen te transformeren door de herverdeling van ruimte die nu wordt gebruikt voor begrazing en voor de productie van diervoeder. Dit hoofdstuk geeft antwoord op de vraag hoe het recht een soepele landbouw- en voedseltransitie kan faciliteren met een focus op de opkomst van kweekvlees en zuivel. Er zijn grofweg drie onderling samenhangende categorieën van regelgeving die een grootschalige introductie van kweekvlees en kweekzuivel mogelijk kunnen maken: wetten gericht op het beperken van de productie van en vraag naar conventioneel vlees en zuivel, wetten gericht op het stimuleren van de productie van en vraag naar kweekvlees en kweekzuivel en wetten die ervoor moeten zorgen dat de productie van kweekvlees en kweekzuivel veilig, voedzaam, eerlijk en duurzaam zijn.

Op 18 januari vond ons 3e symposium plaats: ‘Het Symposium: Versnellingsagenda Emissiearme Landbouw’. Er kwamen 400 mensen bij elkaar voor de inzet van veelbelovende (nieuwe) oplossingen voor de verduurzaming van de veehouderij en landbouw.

Hoe kunnen we meer samenwerken met de natuur in plaats van haar steeds verder af te breken? De biodiversiteit neemt af, de natuur staat onder druk. Ook stijgt de zeespiegel, en neemt de hoeveelheid neerslag toe. Of blijft juist een langere tijd uit. Schoon en genoeg water, is nu nog een algemeen goed, maar dat zal niet altijd zo vanzelfsprekend blijven. De manier waarop we nu het land gebruiken heeft daarop veel invloed, op verschillende schalen. Van je tuin, tot op gebiedsschaal. Van Nederland tot de rest van de wereld. De ontwikkeling van de landbouw in Nederland kent een lange geschiedenis, en is in veel opzichten bepalend geweest voor de waterhuishouding en biodiversiteit van nu. Maar met de keuzes van vandaag, kunnen we ook sturen op het landschap van morgen. Hoe ziet het pad naar die toekomst eruit? We vroegen het aan Stijn Reinhard en Vincent Linderhof, beiden omgevingseconomen bij Wageningen Research, onderdeel van Wageningen University & Research. (35:46 min.)

Wat is er nodig om met landbouwers, die op vrijwillige – maar niet vrijblijvende – basis, werken aan het realiseren van doelen op het vlak van natuur en leefomgeving daarmee tegelijkertijd de landbouwers een gezond toekomstperspectief te bieden? Deze werkbank wordt begeleid door Aard Mulders van het ministerie van LNV en Marije Klever van BoerenNatuur. Deze presentatie is onderdeel van bijeenkomst "Groenblauwe diensten als potentieel verdienmodel voor landbouw en natuur", de derde Werkplaats Netwerk Platteland op donderdag 30 mei 2024 in Wildlands in Emmen.

Het gaat slecht met onze graslandvlinders. Het aantal argusvlinders bijvoorbeeld is in dertig jaar tijd met 98% afgenomen. Wat zijn de oorzaken en hoe kunnen we het tij keren?

Niemand lijkt een knoop te willen of durven doorhakken over de stikstofcrisis.

Wat zijn de voordelen van Bokashi, waarom is het belangrijk om een profielkuil te graven en hoe helpt regeneratieve landbouw bij plaagbestrijding? Antwoord op deze vragen krijgt u in de serie video's die zijn gemaakt tijdens de praktijkmiddag in Ursem op 25 augustus, als onderdeel van het project Proeftuin Regeneratieve Landbouw in Noord-Holland.

De met nutriënten verontreinigde gebieden (NV-gebieden) zijn definitief aangewezen. Er zijn extra gebieden toegevoegd. In NV-gebieden gaat in 2024 de stikstofgebruiksnorm voor alle landbouwers omlaag.

We moeten meer rekening houden met natuur binnen het Nederlandse landbouwsysteem. De roep is actueler dan ooit, maar klinkt in feite al decennialang. Tegenwoordig kijken we daarbij vooral naar boeren en overheden en veel minder naar de machtige voedselketen. In dit artikel pleiten wij ervoor dat overheden hun rol oppakken én dat de keten verantwoordelijkheid neemt. Een organisatie à la de SER zou kunnen helpen helpen om stappen te maken.

In deze factsheet wordt ingegaan op de effecten die agroforestry kan hebben op stikstofstromen in landbouwsystemen. Hierbij wordt zowel de stikstof uit bemesting, de interne kringloop, biologische fixatie alsook ammoniakdepositie (van buitenaf) meegenomen. Stikstof is een relevant thema voor de doelen voor natuur, klimaat en waterkwaliteit. De focus ligt op akkerbouwsystemen, maar de bevindingen zijn ook voor andere landbouwsystemen relevant. De kennis uit deze factsheet is grotendeels afkomstig uit een verkenning naar de potentie van agroforestry als oplossingsrichting voor de stikstofproblematiek in de provincie Zeeland, welke in 2021 uitgevoerd is in opdracht van de Provincie Zeeland (Fuchs et al. 2021). Deze is aangevuld met kennis uit het recent verschenen overzichtsartikel van Kim & Isaac (2022) over stikstofstromen in agroforestry systemen.

Het is mogelijk genoeg en gezond voedsel te verbouwen binnen een zelfvoorzienend Europees voedselsysteem, schreven Hannah van Zanten van de Farming Systems Ecology Group en collega’s 17 april in Nature Food. Van Zanten ontwierp een model waarmee je het landbouwsysteem kunt doorrekenen. ‘We moeten dan wel bedenken waar we naartoe willen’, zegt ze. ‘Daarna kan het model bepalen wat we dan eten en hoeveel dieren we houden, met hoeveel landgebruik en CO2-uitstoot.’

Bij de nieuwe soorten paddenstoelen in de afgelopen jaren waren twee roesten die als exoot beschouwd kunnen worden: Puccinia kusanoi en Puccinia longicornis. Ze komen uit Oost-Azië en parasiteren op bepaalde soorten bamboe. Roestschimmels zijn klein (meestal <1 mm) en worden vaak niet opgemerkt bij de inventarisatie van paddenstoelen. Omdat ze zich snel kunnen vermenigvuldigen kunnen ze schade aanrichten in landbouw en sierteelt. Van de nieuwe roesten is nog geen invasief gedrag bekend.

In dit programma van 14 februari 2023 gaan we in gesprek over de lessen die vogels ons kunnen leren en hoe we dit kunnen vertalen naar beleid, gevoel en kunst. Wouter VanSteelant van BirdEyes opent de avond en neemt ons mee in het Internet of Animals, een wondere wereld waarin we honderden vogels volgen. Ruth Howison deelt haar kennis over de belangrijke weidevogel de Grutto. Wat vertelt deze vogel ons over landbouwlandschappen? Nico Jonker werkt bij de provincie Noord-Holland als ecoloog en zal deze avond wat vertellen over het weidevogelbeleid van de afgelopen jaren. Met elkaar duiken we ook de wereld van verbeelding in. Vogelverhalen die inspireren met Geert Lageveld die vogelonderzoek gebruikte voor het theaterstuk Het verdriet van de Zuiderzee, een voorstelling van Orkater en Schouwburg de Lawei. Manoushka Zeegelaar Breeveld is een van de acteurs in het stuk en kroop daarvoor in de huid van vogels. Ze komt hierover vertellen en een prachtig lied voor ons zingen onder begeleiding van muzikant Ulrich de Jesus.

Microplastics zijn inmiddels overal, zo ook in de bodem. Daarom is onderzoek naar de invloed hiervan op allerlei bodemprocessen, inclusief bodemgezondheid, van groot belang. Metingen van de verspreiding van plastics in de bodem en hun eigenschappen vormen een belangrijke basis voor dit soort onderzoek. Helaas zijn juist de meetmethoden nog vrij onnauwkeurig. We beschrijven ze hier en vatten de uitdagingen die er nog zijn voor het verbeteren van de methoden samen.

Hulp, advies - Wildschade is voor heel wat landbouwers een spijtige realiteit. Vooral boeren uit Vlaams-Brabant, de Kempen en Limburg hebben niet zelden everzwijnen te gast in hun percelen. Een goede samenwerking met plaatselijke jagers kan echter een groot verschil maken, zeker nu de maisoogst voor de deur staat.

Eigenlijk was de Melkbrouwerij al een soort demobedrijf voordat ze officieel van start gingen. De afgelopen jaren hebben Rick en Arjuna Huis in ’t Veld al veel presentaties en rondleidingen gegeven op hun biologische melkveebedrijf. “We willen de komende jaren deze activiteiten als demobedrijf voortzetten en verder professionaliseren. Door onze kennis over melkveehouderij in combinatie met agroforestry te delen en ons netwerk uit te breiden, willen we meer impact kunnen maken.”

Ruim zeven jaar geleden begonnen Jessica en Maurits Tepper samen een zoogveehouderij. De een komt uit de psychologie, de ander uit het bedrijfsleven. Niet geheel onbekend met de agrarische sector besloten zij het anders te doen. Ondertussen is het bedrijf verder ontwikkeld en runnen ze met een zeldzaam oud-Hollands runderras een natuurboerderij. Aanvankelijk alleen met vleesvee, later met dubbeldoel koeien – die alleen met gras worden gevoerd.

De gemeente Haarlemmermeer wil tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep een groot (stads)park van duizend hectare aanleggen. Er komt een gevarieerd landschap dat plaats moet bieden aan landbouw, recreatie, sport, ontspanning en aan groenvoorzieningen. Voordat de gemeenteraad van Haarlemmermeer een beslissing neemt over het nieuwe bestemmingsplan, zijn eerst alle mogelijke gevolgen voor de omgeving onderzocht. Deze zijn beschreven in het milieueffectrapport (MER). De Commissie constateerde in haar vorige advies dat het MER niet alle relevante informatie over de milieugevolgen bevatte. Daarop heeft de gemeente het MER aangevuld met extra informatie. Op verzoek van de gemeenteraad spreekt de Commissie zich in dit advies uit over de juistheid en de volledigheid van de aanvulling.

Met het veranderen van het klimaat worden de zomers droger en neemt de kans op piekbuien toe. Hoe zijn beekdalen tegen droogte dan wel wateroverlast te beschermen? Voor het stroomgebied van de Aa of Weerijs is een klimaatrobuuste en toekomstbestendige inrichting opgesteld, waarmee de impact van verdroging en waterschade is te verminderen. In deze visie is het natuurlijke bodem-watersysteem van 1850 als uitgangspunt genomen voor een klimaatrobuust landschap. Het streven is dat bodem, water, landbouw en natuur één functionerend geheel vormen. Dit heeft gevolgen voor de natuur en het landbouwkundig grondgebruik.

Op mijn inspiratietour langs innovators en transitie-pioniers in De Achterhoek bezocht ik ook Burgerboerderij De Patrijs in buurtschap Klein Dochteren en sprak ik oprichter Johannes Regelink.

Pieter van Leeuwen Boomkamp is akkerbouwer op zandgrond, in Nijkerk. Hij teelt 200 hectare met zetmeelaardappelen, suikerbieten, mais, graan, uien en een klein beetje gras. Iedere dag is hij bezig zijn bedrijf natuurinclusiever te maken.

Boeren, Natuurmonumenten en Wij.land werken sinds 2016 samen in de Vechtplassen om landbouw en natuur dichterbij elkaar te brengen. In deze film nemen we je mee in hoe dat is gegaan en wat het tot nu toe heeft opgeleverd.

De Groningse landbouw- en natuurgedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie) is de beoogd minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in kabinet-Rutte IV. Met deze regionale politicus wordt net als zijn voorganger en partijgenoot Carola Schouten een warm pleitbezorger van de kringlooplandbouw, biologische landbouw en natuurinclusieve landbouw naar Den Haag gehaald.

Als je ze een klein zetje in de goede richting geeft, staan plattelanders er voor open om zelf actief aan de slag te gaan met biodiversiteit. Dat merkt voorzitter André Nijboer van Plaatselijk Belang Elshof. Op de Elshof zijn diverse (boeren)erven aangepakt om natuur en landschappelijke inpassing te verbeteren.

De sector kan zelf veel doen om problemen in teelten te voorkomen, zegt Wilbrord Braakman. Het belangrijkste vindt hij dat de sector met en naar de natuur kan en gaat werken. Dat is zijn ervaring.

Bioboer Krispijn van den Dries uit Ens roept in de Boerentroonrede 2022 de samenleving op steun te geven aan de pioniers van de duurzame landbouw. Laat energie, geld en capaciteiten stromen richting het nieuwe landbouwsysteem, bepleit hij.

Voor het project “Samenwerken aan natuurinclusieve landbouw” zijn we op bezoek gegaan bij melkveehouder Egbert Harmsen om inzicht te krijgen wat hij op zijn bedrijf doet aan natuurinclusieve landbouw.

We nemen een kijkje bij melkveebedrijf Hoefnagel in Beneden-Leeuwen. Henk Hoefnagel vertelt waarom hij een klimaatbos heeft aangelegd bij zijn bedrijf. Het versnipperde hout dat uit het bos wordt geoogst dient als ligbed voor de koeien in de stal. De koeien maken er met hun mest compost van, dat weer op het grasland uitgereden kan worden. Compost met houtsnippers zorgt voor een goede structuur op de grond en zorgt voor meer koolstofopslag in de bodem.

Meino Smit promoveerde in 2018 aan de WUR bij emeritus-hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg op het proefschrift: De duurzaamheid van de Nederlandse landbouw, 1950-2015-2040. Het nieuwe boek gaat in detail in op de niet volhoudbaarheid van de hedendaagse productiewijzen, in het bijzonder die van de agrarische productie. Aan het eind staat hoe de landbouw in Nederland er uit kan zien wil zij duurzaam genoemd mogen worden. In dit boek van dr. Smit komt duurzaamheid neer op het produceren van goederen en diensten met zo weinig mogelijk energie, grondstoffen en landgebruik, tegelijk met het veroorzaken van zo weinig mogelijk schade aan de omgeving.

Zeewolde is het jongste dorp uit de Flevopolder, desalniettemin kent het een interessante geschiedenis. Lange tijd was de stichting van het dorp, vanwege teruglopende werkgelegenheid in de landbouw, onzeker. Door Zeewolde te situeren nabij het recreatiegebied aan het Wolderwijd kon zij zowel een verzorgende rol spelen voor de agrarische bevolking als voor recreanten, en was zij levensvatbaar. Inmiddels is Zeewolde een dorp met ruim 22.000 inwoners, en kan worden onderzocht hoe de veranderingen in met name de landbouw en recreatie het ontwerp hebben beïnvloed. De ontwikkeling van de IJsselmeerpolders in ogenschouw nemend kan worden vastgesteld dat er, naast het landelijke overloopbeleid ten behoeve van de Randstad, twee ontwikkelingen zijn die een grote invloed hebben gehad op het structuurplan van Zeewolde. Allereerst de vergaande mechanisatie en schaalvergroting in de landbouwsector die zich sinds het begin van de twintigste eeuw aandient en ervoor zorgt dat de werkgelegenheid en daarmee bevolkingsdichtheid op het platteland sterk afneemt. Daarnaast de opkomst van massale recreatie ten gevolge van toegenomen vrije tijd door de economische groei sinds de jaren vijftig. De twee ontwikkelingen samen hebben het neveneffect dat het platteland niet langer als locatie puur voor voedselproductie wordt gezien, maar ook kansen biedt voor onder andere recreatie. Om de nieuw ontdekte belangen mee te nemen bij de inrichting van het landschap ontstaat er langzaam maar zeker een meer integrale manier van landschapsinrichting, gebaseerd op structuurplannen. De dubbelrol die Zeewolde kent door zowel agrarische als recreatieve bevolking te verzorgen is duidelijk zichtbaar in het centrum. De buitendijks gesitueerde centrumdelen, zoals het Havenplein en de boulevard, zijn voornamelijk bedoeld voor recreatieve voorzieningen welke om seizoenspieken aan te kunnen ruimschoots aanwezig zijn. Het binnendijkse centrumdeel voorziet juist in de dagelijkse behoeften van de permanente bewoners., AR2A011, Architecture, Urbanism and Building Sciences

Maurits and Jessica Tepper, owners of nature farm farm Eytemaheert in the north of The Netherlands of Drenthe are new entrants in agriculture. They want to contribute to nature-inclusive and circular agriculture with their Groninger Blaarkop cows and direct selling of cheese and meat.

Voedselbossen zijn inmiddels een bekend begrip, maar voor lage en natte gebieden is een voedselmoeras misschien passender. In Den Haag wordt er mee geëxperimenteerd. Nu nog in het klein, maar de ambitie is groot.

Met zekere regelmaat krijg ik de vraag of die of die soort niet moet worden toegevoegd als inheemse soort. Of als standvlinder. Doen niet-inheemse soorten er soms minder toe, of zijn niet-standvlinders minder waard? Hoe lastig die termen zijn blijkt alleen al als je eens terugdenkt hoe ons vlinderlandschap er in het verleden uit moet hebben gezien.