Search

Çalışmada “özel adlar Türkçe Sözlük’te yer almalı mıdır?” sorusu tartışılmıştır. Bunun için Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük’ün 11. Baskısı esas alınmış, sözlükteki özel adlar, madde başı olmaları ve açıklamaları temelinde örnekleriyle birlikte değerlendirilmiştir. Değerlendirmeden elde edilen sonuca göre, Türkçe Sözlük, içinde yer alan 2028 özel adın hem durumları hem de bunlarla ilgili olarak verilen bilgiler bakımlarından, bir düzensizlik içindedir. Bu düzensizlik, özel adların sözlüğe değil ansiklopediye yerleştirilmesiyle ortadan kaldırılabilir. Böylece özel adlar ve işaret ettikleri için bilgi sahibi olmak isteyen kullanıcı, “sözcük”lerin tanımlandığı sözlük yerine “şeylerin” açıklandığı ansiklopediye yönlendirilebilir. Günümüz bilgi kaynaklarının “elektronik ortama” meyletmeleri ile sayfa sorunu kalmadığı için, kullanıcı, özel ad ve işaret ettiği şey hakkında tatminkar bilgiye ulaşabilir., In this Study, “should proper names be included in the Turkish Dictionary?” question was discussed. For this purpose, the 11th edition of the Turkish Dictionary, prepared by the Turkish Language Institution, was taken as a basis, and the proper names in the dictionary were evaluated together with their examples on the basis of being headings and their explanations. According to the result obtained from the evaluation, the Turkish Dictionary is in a confusion in terms of both the status of the 2028 proper names in it and the information given about them. This confusion can be eliminated by placing proper names in the encyclopaedia instead of the dictionary. Thus, the user who want to have information about proper names and what they refer to can be directed to the encyclopaedia where "things" are explained instead of the dictionary where "words" are defined. Since today's information resources tend to "digitalize", users can access satisfactory information about the proper name and what it points to.

Seğirnameya da seğirmename adları ile anılan eserler, vücudun belli birbölgesinde bulunan kasların hafifçe oynamasından kişinin geleceğine dairçeşitli hükümlerin verildiği metinlerdir. Arapça “iḫtilāc”ile Farsça “nāme” kelimelerinden yapılan “iḫtilācnāme”de bu tür eserlere ad olabilmektedir. Eski zamanlarda oldukça muteberolduğu, örneklerinin çokluğundan anlaşılan bu tür eserlerin en eski örnekleriUygur metinlerinde karşımıza çıkmaktadır.Başın tepesinden ayak parmaklarınaolacak biçimde sıralanan seğirmelerin ve bunların sebep olacağı durumlarınmanzum ve mensur olarak işlendiği seğirnameler üzerinde değerli çalışmalaryapılmıştır. Bu yazıda, konu üzerine yapılan çalışmalara bir katkı sağlamakamacı ile Vatikan Kütüphanesi’nde Borg. Turco 79 numarası ile kaydaalınmış mensur bir seğirname örneği ele alınmış, nüshanın transkripsiyonu ilebirlikte, genel hatlarıyla tanıtımı yapılmaya çalışılmıştır. 9 satır üzerindentertibi yapılan ve 25 sayfalık bir hacme sahip olan metin, 21’i gözle ilgiliolmak üzere, 138 seğirmeyi ihtiva etmektedir.

Özel adlar, biçim bakımından benzerlik sebebiyle dil incelemelerinde sözlük birimleri gibi değerlendirilmiştir. Ancak bu ikisi arasında anlamdan başlayan büyük farklar vardır. Sözlük birimleri anlamlı, özel adlar ise anlamsızdır. Bunu en kolay bir şekilde, sözlüklerde özel adların yer almamasından anlamak mümkündür. Dolayısıyla, özel ad ile kavram ilişkisine, sözlük birimi ile kavram ilişkisinden farklı bir biçimde bakmak gerekir. Özel adlar ile sözlük birimleri arasında yapı ve işlev bakımlarından da farklar vardır. Sözlük birimleri leksik, sentaktik ve morfolojik yöntemlerle yapılırken, özel adlar yalnızca sentaktik yöntemlerle oluşturulur. Ayrıca sözlük birimleri, kavramın anlamını verirken, özel adlar kavramı benzerlerinden ayırt eder. Buna göre, anlam, yapı ve işlev özelliklerinin, özel adları sözlük birimlerden uzaklaştırdığı, biçim bakımından benzerliklerinin ise, onları birbirlerine yaklaştırdığı söylenebilir., Proper names are evaluated such as lexical morphemes because of similarities in terms of format in language studies. However there are large differences between the proper names and lexical morphemes started meaning. lexical morphemes are meaningful, proper names are meaningless. It is the easy way, it is possible to understand the retaining of proper names in dictionaries. So, relationship with the special names and concept should be looked in a different way from the lexical morphemes in point of structure and function. Lexical morphemes, while lexical, morphological and syntactic methods, syntactic methods are created only in proper names. In addition to, lexical morphemes give to meaning of concept, proper names distinguish the like. Accordingly, the properties of meaning, structure and function are taken from lexical morphemes, it can be said that the similarities are approached to each other

X ÖZET Bu çalışmada, Denizli İli yer adlarının yapı, işlev ve şekil bakımlarından özellikleri ele alınmıştır. 1/25000 ölçekli topografik haritaların Denizli İli'ne ait olan 100 parçası üzerinde tespit edilen yer adlan esas alınarak yapılan inceleme, daha önce yapılmış olan metodolojik çalışmalar ve tasnif şemaları da değerlendirilerek oluşturulan bir metot denemesi çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Giriş bölümünde yer adının özelliklerine değinilerek, bunları ele alan yeradbilimin sınırları belirtilmeye çalışılmış, daha sonra tezde kullanılan metodun ayrıntıları açıklanmıştır. İkinci bölüm, yer adının en önemli parçası olan coğrafî terim ve nesneler üzerine toplanan bilgilerden, üçüncü bölüm ise, Denizli İli yer adlarının nesnelere göre tasnif esasına dayanan takdiminden oluşmaktadır. Bundan sonra gelen üç bölüm, girişte verilen metodun prensipleri doğrultusunda yer adlarını şekil ve yapı bakımlarından incelemeye yöneliktir. Yedinci bölüm ise, önceki bölümlerde yer alan açıklamalara dayanarak yapılan genel değerlendirmeyi içermektedir. Son bölüm, Denizli İli yer adlarında kullanılan kelimelerin açıklandığı bir sözlükten oluşmaktadır. Çalışmanın sonunda, Denizli İli yer adlarından hareketle Türk insanının yer adı verme tavrını belirleme, yer adlarında kullanılan kelimelerin özellikleri, yer adlarının kelime varlığı ve coğrafî terminoloji konularında sayısal verilere dayanan bilgilere ulaşılmıştır. XI ABSTRACT In this study, the characterics of toponyms of Denizli are analyzed in terms of structure, function and form. The analysis is carried out considering 100 parts of Denizli in 1/25000 rated topographic maps, and it includes the evaulation at previous methodologic studies and calssification schemes. In the introduction chapter, the characterics of toponyms are explained and the limnits of toponymy are tried to be determined. Moreover; the methods are given in detail in this chapter. The second chapter includes the geographical concepts (generic terms) and objects which are important parts of toponyms, and third chapter comprises the classification according to the objects of Denizli toponyms. The next three chapters cover the analysis of form and structure of toponyms under the principles and methods mentioned in the introduction chapter. The seventh chapter includes the evaulation of previous chapters. The eighth part offers a glossary which includes the explanations of words used in toponyms of Denizli. In conclusion part of this study, heading from the toponyms of Denizli, Turkish people's way of naming places, the properties of the words used in toponyms, Denizli toponyms word entity, and geographical terminology are shown in numbers. 861

Türk yer adlan, Türk Kültürü'nün bir parçası olarak geçmişten günümüze birçok değeri muhafaza etmektedir. Bu düşünceden hareketle, Denizli'nin yerleşim yerleri adlarını ele almayı, yüksek lisans tezi konusu olarak seçmiş bulunuyoruz. Devlet İstatistik Enstitüsü 1990 Genel Nüfus Sayımı Denizli Fasikülü'nden çıkarılan dört yüz yetmiş üç yerleşim yeri adının tanıtımı, tezimizin içeriğini oluşturmakladır. Bu sayı, il merkezinin, ilçe ve bucak merkezlerinin, beldelerin ve köylerin adlarından müteşekkildir. Denizli il merkezinin dışında ilde on sekiz ilçe merkezi ve dört bucak merkezi vardır. Geriye kalan dört yüz elli birim ise, belde ve köy statüsündedir. Tezin başında, ad bilim ile ilgili daha önce Avrupa'da ve Türkiye 'de yapılan araştırmalar, tarih sırasına göre verilmeye çalışarak, Denizli ili için böyle bir inceleme yapmanın gerekliliği üzerinde duruldu. Daha sonra, tespit edilen dört yüz yetmiş üç yerleşim yerinin, eski ve yeni adlan, eski adlarının yazılı ve sözlü kaynaklardaki yeri, nereden gelmiş olabilecekleri, yeni adlarının hangi sebeplerden verildiği ve bu adlar üzerindeki düşünceler bakımından, Denizli merkez ilçeden başlayarak, alfabetik sıra ile tanıtılmaya çalışıldı. Bu aşamada, incelenen yer adı sayısı, eski adlar da göz önün de bulundurulduğu için, altı yüz otuz sekize ulaşmıştır. İkinci bölümde ise, elli M yerleşim yerinin adlan hakkındaki rivayetler, yazılı kaynaklardan, yazıldığı gibi; sözlü kaynaklardan ise, söylendiği gibi kaydedildi. Neticede yerleşim yerlerinin adlanmn, çeşitli özellikleri göz önünde bulundurularak, tasnifi yapıldı; Türk yer adlarında tabiat ile Türk inşam ilişkisi ve Türk yer adlan ile Türk Kültürü arasındaki bağın ne derecede kuvvetli olduğu ortaya çıkarıldı. Turkish place names maintain a great value as a part of a Turkish Culture fromthe ancient to that moment. From this point of view we chose the names of Denizli's places as a topic of our master thesis. Four hundred and seventy three names that is taken from Devlet İstatistik Enstitüsü Denizli Fasikülü after 1990 General Population Census, constitutes the content of our thesis. This four hundred and seventy three names are consist of the city center, the towns, the country seats and the villages of it. Apart from the city center there are eigthteen towns and four country seats, all the other four hundred and fifty units are all in the statute of village. In the beginning of the thesis we tried to introduce you about the researches that are made in Europe and in Türkiye which were about the toponymie and all these informations are given in a historical order. On the other hand the necessity of this kind of study for Denizli is mantioned. After all these four hundred and seventy three places, their ancient and new names, the place of these ancient names in the written and the oral sources of information, their accurence and the reasons of these new names; all these are introduced from the point of the thoughts about these names begining with the city center and following the alphabetical order. At this level if we take the ancient names into consideration the number of the names increased to six hundred and thirty eight. Also in the second part, the rumors about fifty two place names are again considered in an alphabetical order. In this part the examined rumors taken from the written and the oral sources are registered word for word. 120

Çalışmada 1/25000 ölçekli topoğrafik haritalar temel alınmış ve bu haritalardan elde edilen yer adlarının tasnif çalışması yapılmıştır. Giriş bölümünde çalışmanın amacı, izlenilen yol, yöntem ve ele alınan malzemenin nasıl değerlendirilip işlendiği hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde çalışmanın konusu olan Aydın İli’nin bugüne kadar aldığı adlar, tarihçesi, coğrafyası ve ilin siyasi bölümlerine değinilmiştir. İkinci bölümde yeradbilimin çalışma alanlarını diğer bilim dallarıyla arasındaki ilişkiyi ve yer adlarının yapısı konusundan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde çalışmaya ait coğrafî ve adbilimsel terimlerin açıklamalarına yer verilmiştir.Dördüncü bölümde topoğrafik haritalardan elde edilen yer adlarının tasnifi yapılmıştır.Çalışmanın sonunda ise elde edilen sayısal veriler değerlendirilmiş ve sonuç verilmiştir. In the study, 1/25000 scale topographic maps were taken as basis and the classification study of the place names obtained from these maps was made.In the introduction, information is given about the purpose of the study, the path followed, the method and how the material discussed is evaluated and processed.In the first chapter, the origin of the name of Aydın province which is study tittle, its history, geography, and political components of the province are mentioned.In the second part, the fields of study of toponomy, its relationship with other disciplines and the structure of place names are mentioned. In the third chapter, the explanations of the geographical and onomastic terms of the study are given.In the fourth chapter, the classification of place names obtained from topographic maps has been made.At the end of the study, the numerical data obtained were evaluated and information about the results was given.

İki aşama olarak tasarlanan bu tez çalışmasının ilk aşamasında Hans-Georg Gadamer’in hermeneutik anlayışı etrafında işlediği “anlamak” ve “yorumlamak” ilişkisi üzerinden bir anlambilimsel anlamlama tanımı yapılmaya çalışılmıştır. Bu yolla hermeneutiğe dayalı bir anlambilimin imkânı araştırılmıştır. Disiplinlerarası eklemleme denemesinin neticesinde birtakım anlambilimsel ölçütlere ulaşılmıştır. Tezin ilk üç bölümünü kapsayan birinci aşamanın “Anlambilim Kavram Alanı” adlı ilk bölümünde “anlam” kavramının felsefe ve bilim tarihi boyunca geçirdiği değişim ele alınmıştır. “Yorumbilim Kavram Alanı” adlı ikinci bölümde ise “hermeneutik” kavramının tarihsel süreçteki gelişimi incelenmiştir. Üçüncü bölümde Anlambilimsel anlamlama ile Gadamer’in hermeneutik anlayışının bir eklemlenmesi yapılmaya çalışılmıştır.Tezin ikinci aşamasında ise elde edilen ölçütler doğrultusunda Oruç Aruoba’nın “Uzak” adlı eserinin “Özlem Çekene Kılavuz” adlı bölümü üzerine örnek bir anlambilimsel inceleme gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. İnceleme sürecinde ele alınan metin alımlayıcı yorumlamaya tâbi tutulmuştur. Yorumlamanın neticesinde metin dâhilindeki sözcükler üzerine tanımlamalar gerçekleştirilerek yeniden anlamlandırmaları yapılmaya çalışılmıştır. Yeniden anlamlandırılan sözcükler için bir sözlük hazırlanmıştır. In the first stage of this thesis, which was designed as two stages, a semantic signification definition was tried to be made over the relation of "understanding" and "interpreting" that Hans-Georg Gadamer worked around hermeneutics. In this way, the possibility of a semantics based on hermeneutics was investigated. As a result of the interdisciplinary articulation experiment, some semantic criteria have been reached. In the first part of the first phase, which includes the first three parts of the thesis, named "Semantic Concept Field", the change that the concept of "meaning" has undergone throughout the history of philosophy and science has been discussed. In the second part, named "Hermeneutics Concept Field", the development of the concept of "hermeneutics" in the historical process has been examined. In the third chapter, it has been tried to articulate semantic signification with Gadamer's hermeneutic theory.In the second stage of the thesis, a sample semantic study was tried to be carried out on the part named "Özlem Çekene Kılavuz" of Oruç Aruoba's work "Uzak" in line with the obtained criteria. The text handled during the review process was subjected to receptive interpretation. As a result of the interpretation, definitions were made on the words in the text and they were tried to be re-meaning. A dictionary has been prepared for re-meaning words.

Osmanlı Türkçesinin klasik devri, Türk dilinin yazılı kaynaklar açısından zengin olduğu bir zaman dilimidir. Bu devirde hem manzum hem de mensur pek çok eser yazılmıştır. Doktora tez çalışmamız 17. yy. Osmanlı Türkçesi ile yazılmış bir siyasetname olan Ħilyetü’l-Mülūk’tur. İnceleme konumuz Ħilyetü’l-Mülūk, yazıldığı dönemin standartlaşmış dil özelliklerini göstermekle birlikte kendinden önceki devirlere ait dil özellikleri de göstermektedir. 17. yy.’ın ilk yarısında tercüme edilmiş Ħilyetü’l-Mülūk, sözcük ve ek düzeyinde ikili, yer yer ikiden fazla kullanımların tespit edilmiş olmasıyla Osmanlı Türkçesinin yazımda ve dil kullanımında henüz tam anlamıyla bir standartlaşmanın görülmediği bir örneğidir. Çalışmamızın giriş bölümü, el yazması eser ve yazarı hakkında verilen detaylı bilgiyi içermektedir. Dil incelememiz, devrin genel dil özelliklerinden ziyade metnin dil özelliklerini örneklendirmektedir. Çalışmamızın büyük kısmı transkripsiyon ve dizinden oluşmaktadır. Ekler kısmında, çalışmamızda yararlandığımız el yazmalarının örnek bazı tıpkıbasımları ilave edilmiştir. The classical period of Ottoman Turkish is a period in which Turkish language had rich written sources. In this period many books were written both verse and prose. Our doctoral thesis is Ħilyetu’l-Muluk which is a politics book were written in Ottoman Turkish of 17th century. The topic of our research is Hilyetu’l-Muluk which had the language features of the previous periods of it and standard language features of the period it were written in. Hilyetu’l-Muluk, which was translated in the first half of the 17th century is an example of Ottoman Turkish in terms of writing and language usage which has not yet fully seen a standardization since more than two usages have been identified at the word and annex levels. The introductory part of our study contains detailed information about the manuscript and its writer. Our language analysis exemplifies the language features of the text rather than general language features of the period. The large part of our study consists of transcription and index. In the appendix, some sample prints of the manuscripts we used in our study are added.

Osmanlı Türkçesinin klasik devri, Türk dilinin yazılı kaynaklar açısından zengin olduğu bir zaman dilimidir. Bu devirde hem manzum hem de mensur pek çok eser yazılmıştır. Doktora tez çalışmamız 17. yy. Osmanlı Türkçesi ile yazılmış bir siyasetname olan Hilyetü'l-Mülūk'tur. İnceleme konumuz Hilyetü'l-Mülūk, yazıldığı dönemin standartlaşmış dil özelliklerini göstermekle birlikte kendinden önceki devirlere ait dil özellikleri de göstermektedir. 17. yy.'ın ilk yarısında tercüme edilmiş Hilyetü'l-Mülūk, sözcük ve ek düzeyinde ikili, yer yer ikiden fazla kullanımların tespit edilmiş olmasıyla Osmanlı Türkçesinin yazımda ve dil kullanımında henüz tam anlamıyla bir standartlaşmanın görülmediği bir örneğidir.Çalışmamızın giriş bölümü, el yazması eser ve yazarı hakkında verilen detaylı bilgiyi içermektedir. Dil incelememiz, devrin genel dil özelliklerinden ziyade metnin dil özelliklerini örneklendirmektedir. Çalışmamızın büyük kısmı transkripsiyon ve dizinden oluşmaktadır. Ekler kısmında, çalışmamızda yararlandığımız el yazmalarının örnek bazı tıpkıbasımları ilave edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hilyetü'l-Müluk, Osmanlı Türkçesi, 17. yüzyıl, el yazması, ahlak, siyasetname The classical period of Ottoman Turkish is a period in which Turkish language had rich written sources. In this period many books were written both verse and prose. Our doctoral thesis is Hilyetu'l-Muluk which is a politics book were written in Ottoman Turkish of 17th century. The topic of our research is Hilyetu'l-Muluk which had the language features of the previous periods of it and standard language features of the period it were written in. Hilyetu'l-Muluk, which was translated in the first half of the 17th century is an example of Ottoman Turkish in terms of writing and language usage which has not yet fully seen a standardization since more than two usages have been identified at the word and annex levels. The introductory part of our study contains detailed information about the manuscript and its writer. Our language analysis exemplifies the language features of the text rather than general language features of the period. The large part of our study consists of transcription and index. In the appendix, some sample prints of the manuscripts we used in our study are added. Keywords : Hilyetu'l-Muluk, Ottoman Turkish, 17th century, manuscript, etic, politics 806

Çalışmamızda 1/25000 ölçekli topografik haritalar esas alınarak bu haritalar üzerinden elde edilen yer adlarının tasnif çalışması yapılmıştır.Giriş bölümünde çalışmamızda izlenilen yol, yöntem, ele alınan malzeme ve bu malzemenin nasıl değerlendirildiği hakkında bilgiler mevcuttur. Birinci bölümde söz konusu olan Sinop İli'nin adının nereden geldiğine, tarihçesine ve coğrafyasına değinilmiş, il hakkında bilgiler verilmiştir.İkinci bölümde yer adlarını inceleyen yeradbilimin sınırları belirtilmeye çalışılarak diğer bilimlerle olan ilişkisi belirtilmiş ve yer adlarının yapısı konusuna değinilmiştir.Üçüncü bölümde topografik haritalardan elde edilen yer adlarının tasnif çalışması yapılmıştırÇalışmanın sonunda yer adlarının kelime varlığı ve coğrafi terminoloji konularında sayısal verilere dayanan bilgilerle gösterilmiştir. In this study, the classification of place names obtained from the topographic maps of 1/25000 scale has been done.In the introduction section, information about the methods used in this study, the type of the materials which have been used and the way that they have been used have been presented.In the first chapter, information about the name of Sinop province together with its history and geography have been presented.In the second chapter, the boundaries of the science of toponomy which deals with the place names of regions and languages and its relations with other sciences have been presented, and the structure of place names has been explained.In the third chapter, classification of the place names obtained from topographic maps have been done.In conclusion part of this study, word entity of place names and geographical terminology are shown in numbers. 154

Çalışmamızın konusu ve içeriği; Ahmet Hamdi Tanpınar'ın `Huzur`, `Saatleri Ayarlama Enstitüsü`, `Sahnenin Dışındakiler` ve `Mahur Beste` adlı romanlarında kullanılan `özel adlar`dır. Bu konu çerçevesinde yazarın söz konusu dört tane romanı taranarak incelenmiş ve `özel adlar` tespit edilmiştir.Bu çalışmamızla Ahmet Hamdi Tanpınar ve eserleri ile ilgili bilgilere bir zenginlik katacağını hedefledik. Çalışmamızın yazarın sözü edilen dört romanı ad bilim yönünden incelemenin, yazarın düşüncelerini ve üslubunu daha iyi değerlendirmede yararlı olacağı düşüncesindeyiz. Ayrıca bir edebi eser oluşturmada ve ortaya konulan edebi eserin incelenmesinde adbilimin öneminin daha çok kavranacağı düşüncesindeyiz.Tez çalışmamız, Türkçe'yi çok iyi kullandığı defalarca belirtilen bir edebiyatçımızın dilinden hareketle Türkçede özel adların kullanımının nasıl gerçekleştiğine dair bir veri oluşturabilecektir. Bu bakımdan, çalışmamızda, Türkçede `özel `adlar`ın hem kişisel hem de genel olarak nasıl işletildiğini tespit etmeyi hedefledik.Anahtar Kelimeler: Özel Adlar, Adbilim, Adlar, Onomastik Birimler Our studys theme and contex, The proper nuouns are used in Ahmet Hamdi Tanpnar's novels which are called `Huzur`, `Saatleri Ayarlama Enstitüsü`, `Sahnenin Dışındakiler` and `Mahur Beste`.Whitin the frameworkof this subject, writers four novels was examined by scanning and identified `proper nouns`. We targeted to provide circumstances to informations that are related Ahmet Hamdi Tanpınar and his Works. According to us, we need to investigate writers novels which referred first, in terms of onomasiology will be realized in creating and analyzing lityerary work.Our thesis, by the agency of Ahmet Hamdi Tanpınar that is said to use Turkish effectively by every body, will present information about how to use proper nouns in Turkish. From this perpective, in our study, we endeavoured to determine how profer nouns workeither individiual or generally in Turkish.Key Words: Proper Names, Onomastics, Names, Onomastic units 287

Mirek MuHammed Naķşbendî Taşkendî, Osmanlı devletine sonradan göç etmiş önemli kültür adamlarından biridir. Hayatı hakkında, günümüze fazla bir bilgi ulaşmamıştır. Mirek MuHammed Naķşbendî Taşkendî'nin üç eserinden biri olan Nevādirü'l- Emsāl adlı eseri Süleymaniye Kütüphanesi'nden temin edilmiştir. İncelemeye esas olan diğer iki nüsha ise, Milli Kütüphane'den alınmıştır. Karşılaştırma yaptığımız diğer nüshalar Süleymaniye Aşir Efendi Kütüphanesi'nden, Süleymaniye Atıf Efendi Kütüphanesi'nden, Kayseri Raşit Efendi Kütüphanesi'nden, Kütahya Vahidpaşa Kütüphanesi'nden ve Milli Kütüphane'den getirtilmiştir. Eser Farsça-Türkçe bir lügattir. Farsça yazmış şairlerin divanlarında; kaside, gazel, rubai ve tek beyitlerinde, kasidelerin matla ve makta beyitlerinde tespit edilen atasözü , deyim ve kinayeler olmuş beyitler esere alınmış ve Türkçe açıklamaları bu beyitlerle örneklendirilerek verilmiştir.Eserde, atasözü, deyim ve kinaye türünde olan maddeler yalnızca ilk harfleri esas alınıp bâb olarak kabul edilmiş ve bâblar alfabetik olarak sıralanmıştır. Bâblarda yer alan maddeler de ilk harflerin seslerine göre tasnif edilmiştir. Eserin transkripsiyonu yapıldıktan sonra ses ve şekil bilgileri yönüyle incelenmiş, örnekleri verilmiş ve dizini hazırlanmıştır. Eser Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış olsa da Eski Anadolu Türkçesi özellikleri de görülmektedir.Bu çalışma, 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyılın başına kadar farklı müstensihler tarafından farklı yazı türlerinde yazılan eserin, beyit beyit tespit edilip, döneminin dil özellikleri göz önünde tutularak değerlendirilmesinin, edebiyat ve bilim dünyasına ve dilimizin tarihi gelişimi açısından yapılacak araştırmalara katkı sağlayacağı düşüncesiyle hazırlanmıştır. Mirek MuHammed Naķşbendî Taşkendî who have migrated Ottoman Empire, is the one of the important cultural man. We didn't have much information about his life in nowadays. Nevādirü'l- Emsāl which is the one from three works of Mirek MuHammed Naķşbendî Taşkendî. It had assured from Suleymaniye Library. The other two copies that were essential for the review had been taken from National Library. The other comparison copies had been taken from Suleymaniye Asir Efendi Library, Süleymaniye Atıf Efendi Library, Kayseri Rasit Efendi Library, Kütahya Vahid Pasa Library and these also were brought from National Library.This work has a Persian-Turkish lexicon. In the Divan's of Persian written poets;qasida, gazel, rubai and in one couplet which was identified matla and makta of qasidas. Idiom, allegory and proverbs were out into this work and Turkish explanations were given by example with the couplets.In work, items, which had types of idiom, allegory and proverb. It was just based on first letter and ıt was accepted as bāb and bābs lined up as on alphabetic. Also, items which have taken place in bābs, according to first letter's phonetics were classified.Transcription of work hade made, it was examined with ways of sound and shape informations and by giving example was prepared index. Although the work was written in Ottoman Turkish period, Old Anatolian Turkish features have been also seen.This study until, in the last of 16. century and beginning of the 17. century work which was written different types of written by different copyist and detecting couplet and couplet, while taking in to consideration, in terms of literature, science world and development history of our language by thinking that will provide contribution was prepared. 250