Search

© Springer-Verlag GmbH Germany, part of Springer Nature 2021The names of the authors in the original version of this article were inversed. The original article has been corrected.

Orofaciale pijn wordt meestal veroorzaakt door dentale pathologie. Daarnaast kunnen in het orofaciale gebied musculoskeletale pijn (temporomandibulaire disfunctie, TMD) en zeldzamere vormen, zoals neuropathische pijn voorkomen. Een aparte vorm van neuropathische pijn is trigeminusneuralgie, die wordt gekenmerkt door korte, heftige pijnaanvallen met elektrische schokken. Een andere soort neuropathische pijn is persisterende pijn ter plaatse van het dentoalveolaire gebied (bekend als persistent dentoalveolar pain disorder (PDAP) of atypical odontalgia). Neuropathische pijn kan zich presenteren met verschillende symptomen, zoals een brandende pijn maar ook een verhoogde gevoeligheid voor pijn (hyperalgesie), ook wel een positief symptoom genoemd, of een verminderde gevoeligheid voor pijn (hypo-esthesie), ook wel een negatief symptoom genoemd. Dit kan het gevolg zijn van een beschadiging of een aandoening van het zenuwstelsel (somatosensorische systeem). De diagnose wordt gesteld op basis van bevindingen uit de anamnese en het klinische onderzoek. Neuropathische pijn kan op verschillende zekerheidsniveaus worden gediagnosticeerd; onwaarschijnlijke, mogelijke, waarschijnlijke of zekere neuropathische pijn. De diagnose en behandeling van patiënten met neuropathische pijn in het orofaciale gebied is een uitdaging voor de tandarts, aangezien neuropathische pijn zich ook kan presenteren als kiespijn. De behandeling is multidisciplinair en bestaat voornamelijk uit het gebruik van verschillende soorten medicatie.

Hoewel bruxisme en de ziekte van Parkinson veel overeenkomsten hebben, is een eventuele relatie niet aangetoond. Doel van dit onderzoek was meer inzicht verkrijgen in een mogelijke relatie tussen de ziekte van Parkinson enerzijds en bruxisme en temporomandibulaire disfunctie anderzijds. Voor dit onderzoek werd door 708 personen een volledige vragenlijst ingevuld (368 personen met de ziekte van Parkinson of parkinsonisme en 340 controlepersonen). Met uitzondering van de vraag over gebitsslijtage, bevatte de vragenlijst een selectie van vragen uit de Nederlandse vertaling van de ‘Diagnostic Criteria for TMD’ (DC/TMD). De chi-kwadraattoets en de onafhankelijke t-toets werden gebruikt om de data te analyseren. De resultaten lieten zien dat patiënten met de ziekte van Parkinson of parkinsonisme significant vaker rapporteerden pijn door temporomandibulaire disfunctie te hebben en te bruxeren tijdens slapen en waken dan de controlegroep. Wanneer aangezichtspijn werd gerapporteerd, bleken Parkinsonpatiënten een gemiddeld hogere pijnscore te hebben dan patiënten uit de controlegroep. Het onderzoek laat dus een associatie zien tussen enerzijds Parkinson en parkinsonisme en anderzijds bruxisme. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat er een associatie is tussen enerzijds de ziekte van Parkinson en parkinsonisme en anderzijds pijn als gevolg van temporomandibulaire disfunctie.

Pain in the dentoalveolar region is a common symptom. This usually involves acute pain, meaning the correct treatment can be rapidly applied. However, for certain types of persistent pain in this region, the aetiology is difficult to determine. Previously, there has been confusion regarding the diagnosis and classification of this type of persistent pain, which was often designated under different terms, such as atypical odontalgia, phantom pain or deafferentation pain. Recently, a classification system was developed for these types of conditions and the following term was agreed: persistent dentoalveolar pain. This new term was the first step in arriving at an improvement in the taxonomy: three criteria were established to lead to advancements in the fields of clinical research and treatment.

Het tandheelkundige vakgebied orale kinesiologie behelst drie onderdelen, te weten 1) orofaciale pijn en temporomandibulaire disfuncties, 2) tandheelkundige slaapstoornissen en 3) orale bewegingsstoornissen en gebitsslijtage. Tot dat laatste onderdeel behoort bruxisme. Vroeger werd bruxisme gezien als een parafunctie en dus per definitie gepaard gaand met louter nadelige gevolgen. Tegenwoordig wordt bruxisme gedefinieerd als een kauwspieractiviteit die gepaard gaat met knarsen en klemmen. Het vormt mogelijk een risicofactor voor bepaalde negatieve effecten (bijv. mechanische gebitsslijtage, musculoskeletale pijn), maar kan ook positieve effecten hebben, zoals het stimuleren van de speekselvloed (leidend tot het verbeteren van de mondvochtigheid), het stimuleren van de doorbloeding van de hersenen (resulterend in positieve effecten op diverse cognitieve functies) en het verstevigen van de bovenste luchtweg tijdens de slaap (waarmee obstructieve apneus en hypopneus kunnen worden voorkomen). Bruxisme is dus niet alleen een vijand voor patiënt en tandarts, maar tevens een vriend. Dit vertegenwoordigt een heuse paradigmaverschuiving binnen de orale kinesiologie.

Painful temporomandibular disorders (TMD pain) are common among the general population. The most common sub diagnoses are myalgia (jaw-muscle pain) and arthralgia (temporomandibular joint pain). The aetiology of TMD pain has a multifactorial nature, and its diagnosis and possible treatment often require a multidisciplinary approach. The most recent insights in the diagnosis and treatment of TMD pain are based on the multidisciplinary guideline ‘Chronic Orofacial Pain’ that was developed by the Dutch Society of Headache Patients and was published in 2013. Dentists are required to follow the recommendations of this guideline. The authorisation of the guideline by the relevant academic and professional associations in the Netherlands implies that restraint is advised when adopting diagnostic procedures and treatment modalities that are not or are insufficiently based on solid evidence.Pijnlijke temporomandibulaire disfunctie (TMD-pijn) komt vaak voor in de algemene bevolking. De meest voorkomende subdiagnoses zijn myalgie (kauwspierpijn) en artralgie (kaakgewrichtspijn). De etiologie van TMD-pijn is multifactorieel en de diagnostiek en eventuele behandeling hebben vaak een multidisciplinair karakter. De meest recente inzichten voor de diagnostiek en de behandeling van TMD-pijn zijn gebaseerd op de in 2013 verschenen multidisciplinaire richtlijn ‘Chronische aangezichtspijn’, die onder auspiciën van de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten is ontwikkeld. Tandartsen worden geacht te handelen conform de aanbevelingen in deze richtlijn. De autorisatie van de richtlijn door de betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen impliceert dat terughoudendheid is geboden bij het inzetten van diagnostische hulpmiddelen en behandelmodaliteiten die niet, of onvoldoende zijn onderbouwd met solide bewijslast.

Orofaciale pijn wordt meestal veroorzaakt door dentale pathologie. Daarnaast kunnen musculoskeletale pijn (temporomandibulaire disfunctie, tmd) en zeldzamere oorzaken, zoals neuropathische pijn (np) in het orofaciale gebied voorkomen. np kan zich presenteren met symptomen zoals een verhoogde gevoeligheid voor pijn (hyperalgesie), ook wel positief symptoom genoemd, en een verminderde gevoeligheid voor pijn (hypo-esthesie), ook wel negatief symptoom genoemd. Dit kan het gevolg zijn van een beschadiging of een aandoening van het zenuwstelsel(somatosensorische systeem). De diagnose wordt gesteld op basis van bevindingen uit de anamnese en het klinische onderzoek. De diagnose kan variëren van onwaarschijnlijk np, mogelijk np, waarschijnlijk np of zeker np. De meest voorkomende soorten van np in het orofaciale gebied zijnpost-herpetische neuralgie (np), post-traumatic painful peripheral neuropathy (pppn; recentelijk ook benoemd als persistent dentoalveolar pain (pdap)) en idiopathische trigeminus neuralgie (itn). De diagnose en behandeling van patiënten met np in het orofaciale gebied is een uitdaging voor de clinicus, aangezien np zich ook kan presenteren als kiespijn. De behandeling bestaat met name uit het gebruik van verschillende soorten medicatie.

Η καθημερινή κλινική οδοντιατρική πράξη σχετίζεται άμεσα με την υγεία και την ορθή λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος (ΣΣ). Το ΣΣ αποτελείται από τους μασητήριους μύες, τις κροταφογναθικές διαρθρώσεις, τα δόντια και όλους τους γύρω ιστούς1 με κύριο ελεγκτικό παράγοντα το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το ΣΣ είναι υπεύθυνο για ζωτικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού όπως μάσηση, ομιλία, κατάποση και αναπνοή2. Εκτός από την φυσιολογική λειτουργία, στο ΣΣ μπορούν να εμφανιστούν παραλειτουργίες όπως για παράδειγμα το δάγκωμα νυχιών (ονυχοφαγία), χειλιών ή/και παρειάς, το μάσημα τσίχλας, η απομύζηση δακτύλου, η δήξη αντικειμένων (π.χ. στυλό, μουστάκι, μαλλιά) και ο βρυγμός3. Ο βρυγμός αποτελεί τη σημαντικότερη παραλειτουργική έξη με συχνή εμφάνιση στον γενικό πληθυσμό και με αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ΣΣ. Σήμερα, ο βρυγμός ορίζεται ως μια επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα των μασητήριων μυών που χαρακτηρίζεται από σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών και/ή σφίξιμο ή ώθηση της κάτω γνάθου.

Pijn in het dento-alveolaire gebied is een veelvoorkomend verschijnsel. Meestal gaat het om acute pijn, waarvoor snel de juiste therapie kan worden toegepast, zoals een nieuwe restauratie, een endodontische of een parodontale behandeling. Echter bij bepaalde vormen van persisterende pijn in dit gebied is de etiologie moeilijk te achterhalen. In het verleden bestond er verwarring omtrent de diagnose van deze vorm van persisterende pijn, die veelal met verschillende benamingen werd aangeduid. Zoals atypische odontalgie, fantoompijn of deafferentiatiepijn.Enkele jaren geleden is daarom gestart met de ontwikkeling van een classificatiesysteem van deze aandoening en is er de volgende naam aan gegeven: persisterende dento-alveolaire pijn (pdap). Met deze nieuwe benaming is een eerste stap gezet om tot verbetering te komen van de diagnostische criteria. Aan de hand van de meest recente literatuur wordt de stand van zaken betreffende de epidemiologie, etiologie, klinische kenmerken, diagnose, prognose en behandeling van pdap besproken.

Temporomandibulaire disfunctie (tmd) is een verzamelterm ter beschrijving van een aantal musculoskeletale aandoeningen in de orofaciale regio. Kauwspierpijn is een veelvoorkomende klacht bij patiënten die een algemene tandartspraktijk bezoeken met orofaciale pijnklachten. Dergelijke pijn verergert tijdens functie van het kauwstelsel en kan samen voorkomen met een beperkte mondopening. Die klachten, gecombineerd met spiergevoeligheid bij palpatie, kunnen tot een diagnose van myofasciale pijn leiden volgens de onderzoekscriteria voor de diagnostiek van temporomandibulaire disfunctie (ocd/tmd). Spieroverbelasting wordt op dit moment beschouwd als een van de etiologische factoren voor het veroorzaken en/of in stand houden van deze pijn. Epidemiologische en experimentele data geven tegenstrijdige resultaten over deze vermeende relatie tussen overbelasting en myofasciale pijn. Een recent ontwikkeld protocol met concentrische en eccentrische contracties van de kauwspieren was succesvol bij het provoceren van vertraagde inspanningsspierpijn. Deze pijn kon als myofasciale pijn worden gediagnosticeerd volgens ocd/tmd. Deze bevinding suggereert dat myofasciale pijn daadwerkelijk een manifestatie kan zijn van vertraagde inspanningsspierpijn bij de kauwspieren.

Masticatory muscle pain is known as myogenous temporomandibular disorder (TMD) pain. It has a prevalence of approximately 10% in the general population and affects women more than men. It is usually characterized by a dull, aching pain, which aggravates on function. The etiology of TMD pain is still not clear, and multiple factors are considered to play role. Oral parafunctions, like the habit of chewing gum or bruxism (i.e., clenching and/or grinding of the teeth), are thought to play a pivotal role in the initiation and perpetuation of TMD pain, even though this has not yet been verified unequivocally by epidemiological and experimental studies. At the same time, the effects of TMD pain on the masticatory sensory-motor function are not fully understood either. Two models, the vicious cycle model and the pain adaptation model, have been proposed to explain these effects the best, although neither of them is able to fully explain the effects that are present in TMD-pain patients. In everyday clinical practice, for the establishment of a TMD-pain diagnosis, palpation and dynamic/static tests are commonly used, however without having full insight into the factors that influence the responses of these tests. To further clarify the above-outlined gaps in the current knowledge, this thesis includes five studies. Chapters 2, 4, and 5 describe studies on the role of experimental parafunctions in the provocation of TMD pain and on the effects of this pain on masticatory muscle function. Chapter 3 is a methodological paper about the recording of the jaw-stretch reflex (i.e., the short-latency response of the jaw-closing muscles after a sudden stretch), which is an important descriptor of motor function. Chapter 6 deals with the factors influencing the outcome of clinical diagnostic tests for TMD pain.

Nociceptive substances, injected into the masseter muscle, induce pain and facilitate the jaw-stretch reflex. It is hypothesized that intense chewing would provoke similar effects. Fourteen men performed 20 bouts of 5-minute chewing. After each bout, 20 min and 24 hrs after the exercise, muscle fatigue and pain scores and the normalized reflex amplitude from the left masseter muscle were recorded. Before, 20 min, and 24 hrs after the exercise, signs of temporomandibular disorders and pressure-pain thresholds of the masticatory muscles were also recorded. Fatigue and pain scores had increased during the exercise (P < 0.001), but the reflex amplitude did not (P = 0.123). Twenty minutes after the exercises, 12 participants showed signs of myofascial pain or arthralgia. Pressure-pain thresholds were decreased after 20 min (P = 0.009) and 24 hrs (P = 0.049). Intense chewing can induce fatigue, pain, and decreased pressure-pain thresholds in the masticatory muscles, without concomitant changes in the jaw-stretch reflex amplitude.