Search

Książka omawia politykę zagraniczną Węgier od czasów zakończenia II wojny światowej do czasów współczesnych.

Po 4 czerwca 1920 roku celem polityki węgierskiej, zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej, stało się przywrócenie granic historycznych, ukształtowanych w ciągu tysiącletniej historii Węgier w Europie Środkowej. W jaki sposób próbowano to zrealizować? Przede wszystkim potrzebne były: odpowiednia siła polityczna i ekonomiczna kraju, wzmocnienie świadomości narodowej oraz wytworzenie takiej sytuacji międzynarodowej, która sprzyjałaby rewizji granic państwowych ustanowionych przez mocarstwa w Trianon w 1920 roku. Politycy węgierscy podejmowali działania zmierzające do ponownego przyłączenia terenów zamieszkanych przez mniejszość madziarską, znajdujących się w granicach krajów sąsiednich. Dziś Węgrzy dążą do utrzymania stabilizacji w regionie i zapewnienia bezpieczeństwa swoim rodakom, ale zrezygnowali już z postulatu przyłączenia do ojczyzny utraconych ziem. Po 1945 roku większość partii politycznych odrzuciła rewizjonizm. Lata 1918-1920 to ważny okres w dziejach Węgier, ponieważ powstało wtedy nowoczesne, w pełni niezawisłe państwo, które prowadziło niezależną politykę zagraniczną. Budapeszt poszukiwał w tym czasie sojuszników, między innymi próbował zyskać poparcie Polski dla koncepcji rewizji granic. Niestety Węgry - tak jak inne państwa Europy Środkowej - stały się pionkiem na szachownicy wielkich mocarstw. Kraj popadł w zależność od Niemiec, a jej kres w 1945 roku nie oznaczał, że Madziarzy będą mogli podążać własną drogą.

Nowożytna i współczesna historia Węgier to ciągłe pasmo zmagań o wolność i niepodległość. Po 1526 r. Węgry znalazły się w zależności od Turków, potem Habsburgów, aby w XX wieku, podobnie jak Polska, stawić czoła niemieckiemu i sowieckiemu zniewoleniu. Węgrzy, jako jeden z nielicznych narodów Europu Środkowej, potrafili myśleć w kategoriach regionalnej racji stanu. W niniejszym opracowaniu Autor przybliża istotę "ducha Węgier", przedstawiając społeczne tło dziejów tego kraju. Pokazuje ponadto newralgiczne momenty węgierskiej historii, które w konsekwencji zaważyły również na losach innych narodów zamieszkujących do 1918 r. tereny Korony św. Stefana. Z lektury książki wyłania się obraz dziejów Węgier, wyznaczanych szeregiem kompromisów zawieranych pomiędzy narodem a warstwą rządzącą. Ponadto publikacja odsłania część historycznych powiązań polsko-węgierskich, które stały się fundamentem polsko-węgierskiego braterstwa.

Zwykło się uważać, że Polonia na świecie stanowi najliczniejszą diasporę. Biorąc jednak pod uwagę wielkość narodu, to diaspora węgierska jest wyjątkowa, ponieważ na 10 mln Węgrów w kraju, aż 5 mln Madziarów żyje w krajach sąsiednich oraz na emigracji na wszystkich praktycznie kontynentach. Węgrzy opuszczali Ojczyznę głównie z powodów politycznych, ale także ekonomicznych. W czasach dyktatury Jánosa Kádára, po rewolucji w 1956 roku wyjechało na Zachód prawie 200 tys. osób, które razem z emigracją powojenną stworzyły różnorodną pod względem politycznym, społecznym i kulturalnym wspólnotę, która utrzymywała kontakty z Ojczyzną, popierała interesy narodowe w krajach zachodnich, broniła przed uciskiem Węgrów w Rumunii, Czechosłowacji i w Jugosławii; z połączonymi siłami w kraju i za granicą pielęgnowała pamięć o narodzie, reagowała na traumę traktatu w Trianon, była dumna z haseł rewolucji 1956 roku oraz musiała się zmagać z aktualnie sprawującym władzę reżimem totalitarnym Kádára.

After political and economic transformation, Hungary proposed, in 1991, the establishment of a cooperation involving Poland and Czechoslovakia, a project it launched in Visegrad, near Budapest, under the name “The Visegrad Three”. In 1992, Hungary was an active participant in the formation of the economic co-operation treaty – CEFTA. In 1992, Hungarian government signed the so-called “basic treaty” with Ukraine and began preparations for similar treaties with Romania and Slovakia. The treaties were signed under the Gyula Horn’s administration (1994-1998). In 1990, Hungary also declared its intention to leave the Warsaw Pact. In 1997, NATO also decided to invite Hungary to become a member. In the autumn of 1997, a referendum was held in Hungary, which supported NATO membership of the country. After signing basic treaties with Slovakia and Romania, bilateral relations rapidly developed with the newly independent Yugoslav successor states, concluding several treaties with them. It established new diplomatic missions in the region, i.e. Sarajevo, and in the Romanian city of Cluj (Hungarian: Kolozsvár). The basic treaties concluded with Slovakia and Romania also contained some provisions on the protection of minorities. An agreement on this matter was concluded with Croatia in 1995 and another was signed in 1996 with Slovenia. The engagement of Budapest into regional cooperation depends on the state of Hungarian-Slovak and Hungarian-Czech affairs, which are most difficult problems to handle and resolve. The apparent lack of “adequate enthusiasm” on behalf of the Hungarian foreign policy vis-à-vis the Visegrad Cooperation is one of the causes of the recurrence of Slovak-Hungarian tension with respect to the Hungarian minority. In 2004, both governments declared their intention to cooperate, but they have not been able to comply completely. For Hungary, the Visegrad Cooperation remains a consultative forum and a harmonization mechanism, and there is no need for lasting institutionalization of the cooperation of this regional grouping. The stipulations, or the demand for institutionalization, never arise since a strong commitment and effort would be needed for institutionalization which the Hungarian government is not able or willing to make. Foreign policy, on which the Orbán cabinet has placed a great emphasis, is embarking on its activity in that spirit. Although the last two years are not sufficient to allow us to draw any final conclusions, certain observations can be made at this early stage.

Bohemia, Bd. 41 Nr. 2 (2000)

Szczakowa is a district of southern Poland, medium-sized town of Jaworzno. Today this area is rather forgotten, devastated and marginalized. This was not always the case. Once Szczakowa was one of the most resilient villages and towns in Western Galicia and Malopolska. In the Middle Ages and the modern period, it developed quietly, on the sidelines of major events. However, it was here that the interests of the king and the Bishops of Cracow crossed. Here, at the command of King Poniatowski, the first Polish coal mine was located. In the days of the Free City of Krakow and the reign of the Austro-Hungarian Emperor Franz Josef, the town was one of the most important Austrian railway stations on the Northern Railroad. It was a part of the Three Emperors’ Corner separating the three Powers: Austria, Germany and Russia. It was one of the most significant border crossings in Europe. Around the railway station it created a vibrant industry and the town grew, which received municipal rights in 1896. Here the most modern European cement mill, soda and glassworks were located, military units were stationed, railway transport intensively developed. In the Second Polish Republic the city grew rapidly. Szczakowa has become one of the largest and most dynamic cities of the Cracow Basin. During World War II, the area was incorporated into the Third Reich, but the guerrilla was active here. After the war, the city continued to grow rapidly. Unfortunately, the heavy industry and mining of nearby Jaworzno dominated the railway’s town. Therefore, in 1956 Szczakowa disappears from the history cards due to its inclusion in the nearby Jaworzno. Szczakowa is not only a railway and industry. It is also a local society, for hundreds of years living side-by-side Poles, Germans, Jews, and Russians. It is also a new buoyant intelligence, fully ethos workers, whether open-minded newcomers from distant countries. Despite its brief history of power, the town has become the stirring of the development of local elites. Large-scale cultural, sports, military and patriotic initiatives have demonstrated the strong growth of the local community. After many years, the situation has changed, forgotten past. Nevertheless, is not it time to recall the years of glory of Szczakowa? Szczakowa to dzielnica południowej Polski, średniej wielkości miasta Jaworzno. Dziś jest to teren raczej zapomniany, zdewastowany i zmarginalizowany. Nie zawsze tak było. Kiedyś Szczakowa była jedną z najbardziej prężnych wsi i miasteczek w Galicji Zachodniej i Małopolsce. W średniowieczu i w okresie nowożytnym rozwijała się spokojnie, na uboczu wielkich wydarzeń. Jednak to właśnie tutaj krzyżowały się interesy króla i biskupów krakowskich. Tutaj, na polecenie króla Poniatowskiego, zlokalizowano pierwszą w Polsce kopalnię węgla kamiennego. W czasach Wolnego Miasta Krakowa i panowania cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa miasto było jedną z najważniejszych austriackich stacji kolejowych Kolei Północnej. Stanowiło część Kąta Trzech Cesarzy, oddzielającego trzy mocarstwa: Austrię, Niemcy i Rosję. Było to jedno z najważniejszych przejść granicznych w Europie. Wokół stacji kolejowej powstał prężny przemysł i rozwijało się miasto, które w 1896 r. otrzymało prawa miejskie. Tu znajdowała się najnowocześniejsza w Europie cementownia, huta sody i szkła, stacjonowały jednostki wojskowe, intensywnie rozwijał się transport kolejowy. W II Rzeczypospolitej miasto szybko się rozwijało. Szczakowa stała się jednym z największych i najbardziej dynamicznych miast Zagłębia Krakowskiego. W czasie II wojny światowej tereny te zostały włączone do III Rzeszy, ale działała tutaj partyzantka. Po wojnie miasto nadal prężnie się rozwijało. Niestety, przemysł ciężki i wydobywczy pobliskiego Jaworzna zdominował kolejowe miasteczko. Dlatego w 1956 r. Szczakowa znika z kart historii z powodu włączenia jej do pobliskiego Jaworzna. Szczakowa to nie tylko kolej i przemysł. To także lokalna społeczność, w której od setek lat żyją obok siebie Polacy, Niemcy, Żydzi i Rosjanie. To także nowa prężna inteligencja, pełni etosu robotnicy, czy ciekawi świata przybysze z dalekich krajów. Mimo krótkiej historii swojej potęgi, miasto stało się ośrodkiem rozwoju lokalnych elit. Zakrojone na szeroką skalę inicjatywy kulturalne, sportowe, wojskowe i patriotyczne świadczyły o silnym rozwoju lokalnej społeczności. Po wielu latach sytuacja uległa zmianie, zapomniano o przeszłości. Czy nie nadszedł jednak czas, aby przypomnieć lata świetności Szczakowej?