Search

Diagnosis of arbovirus infection or exposure by antibody testing is becoming increasingly difficult due to global expansion of arboviruses, which induce antibodies that may (cross-)react in serological assays. We provide a systematic review of the current knowledge and knowledge gaps in differential arbovirus serology. The search included Medline, Embase and Web of Science databases and identified 911 publications which were reduced to 102 after exclusion of studies not providing data on possible cross-reactivity or studies that did not meet the inclusion criteria regarding confirmation of virus exposure of reference population sets. Using a scoring system to further assess quality of studies, we show that the majority of the selected papers (N = 102) provides insufficient detail to support conclusions on specificity of serological outcomes with regards to elucidating antibody cross-reactivity. Along with the lack of standardization of assays, metadata such as time of illness onset, vaccination, infection and travel history, age and specificity of serological methods were most frequently missing. Given the critical role of serology for diagnosis and surveillance of arbovirus infections, better standards for reporting, as well as the development of more (standardized) specific serological assays that allow discrimination between exposures to multiple different arboviruses, are a large global unmet need.

The rapid development of megacities, and their growing connectedness across the world is becoming a distinct driver for emerging disease outbreaks. Early detection of unusual disease emergence and spread should therefore include such cities as part of risk-based surveillance. A catch-all metagenomic sequencing approach of urban sewage could potentially provide an unbiased insight into the dynamics of viral pathogens circulating in a community irrespective of access to care, a potential which already has been proven for the surveillance of poliovirus. Here, we present a detailed characterization of sewage viromes from a snapshot of 81 high density urban areas across the globe, including in-depth assessment of potential biases, as a proof of concept for catch-all viral pathogen surveillance. We show the ability to detect a wide range of viruses and geographical and seasonal differences for specific viral groups. Our findings offer a cross-sectional baseline for further research in viral surveillance from urban sewage samples and place previous studies in a global perspective.

The replication-deficient orthopoxvirus modified vaccinia virus Ankara (MVA) is a promising vaccine vector against various pathogens and has an excellent safety record. However, pre-existing vector-specific immunity is frequently suggested to be a drawback of MVA-based vaccines. To address this issue, mice were vaccinated with MVA-based influenza vaccines in the presence or absence of orthopoxvirus-specific immunity. Importantly, protective efficacy of an MVA-based influenza vaccine against a homologous challenge was not impaired in the presence of orthopoxvirus-specific pre-existing immunity. Nonetheless, orthopoxvirus-specific pre-existing immunity reduced the induction of antigen-specific antibodies under specific conditions and completely prevented induction of antigen-specific T cell responses by rMVA-based vaccination. Notably, antibodies induced by vaccinia virus vaccination, both in mice and humans, were not capable of neutralizing MVA. Thus, when using rMVA-based vaccines it is important to consider the main correlate of protection induced by the vaccine, the vaccine dose and the orthopoxvirus immune status of vaccine recipients.

Analysis of complete capsid sequences of the emerging norovirus GII.17 Kawasaki 308 from 13 countries demonstrated that they originated from a single haplotype since the initial emergence in China in late 2014. Global spread of a sublineage SL2 was identified. A new sublineage SL3 emerged in China in 2016.

RIVM rapport:Momenteel kunnen er geen wetenschappelijk onderbouwde uitspraken worden gedaan over het infectierisico van omwonenden van veehouderijen, met uitzondering van Q-koorts. Het is aangetoond dat omwonenden van melkgeitenbedrijven met Q-koorts, een verhoogd risico hebben om deze infectieziekte te krijgen. Voor de overige zoönosen (infectieziekten die van dier op mens worden overgedragen) zijn onvoldoende gegevens beschikbaar over het risico in relatie tot de afstand tot veehouderijen, het bedrijfstype en de bedrijfsgrootte. Wel is bekend dat veehouders, medewerkers op veehouderijen en dierenartsen een verhoogd risico hebben om bepaalde zoönosen op te lopen. Direct contact met dieren is daarbij vaak een risicofactor. Zes zoönotische infectieziekten onderzocht Dat concludeert het RIVM op basis van een literatuuronderzoek dat is uitgevoerd op verzoek van de GGD'en. Zij hebben het RIVM gevraagd wat de achtergrond was van een afstandsadvies van 1 à 2 km uit 2008. Dit advies blijkt betrekking te hebben op de afstand tussen bedrijven onderling en is erop gericht dierziekten te beheersen, in het bijzonder 'vogelgriep' (aviaire influenza). Of ook een verhoogd risico voor omwonenden kan worden vastgesteld, heeft het RIVM in het onderliggende rapport bekeken aan de hand van zes voorbeelden van zoönosen (vogelgriep, Q-koorts, psittacose, campylobacteriose, veegerelateerde MRSA en ESBL-producerende bacteriën). Om inzicht te verkrijgen in de infectierisico's voor omwonenden van veehouderijen is het belangrijk om nader onderzoek te verrichten. Van belang daarbij zijn mogelijke relaties tussen de aanwezigheid van micro-organismen in de omgeving van veehouderijen en de mate waarin zoönotische infecties bij omwonenden voorkomen., At present it cannot be determined with any certainty whether or not people living nearby intensive livestock farms are at increased risk of contracting zoonotic infectious diseases that are transmitted from animal to human. This is because there are insufficient data available on the risks with regard to the distance to the farm, the type of farming being done and the size of the farming enterprise. The only disease for which there are strong indications that people living nearby are at increased risk of contracting it is Q fever. It is also known that livestock farmers and farm employees are at increased risk of contracting some zoonotic diseases. Often, it is direct contact with animals that constitutes the risk factor. Six zoonotic infectious diseases studied The above has been concluded by the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) based on a literature study that was carried out by order of the Dutch Municipal Public Health Services (GGD). They asked RIVM to clarify the background of the distance recommendation of one to two kilometres that dates from 2008. This recommendation apparently refers to the distance between enterprises and is aimed at controlling animal diseases, in particular bird flu (avian influenza). In the current report, the RIVM has looked at whether a risk can be determined for neighbouring residents of livestock farms by analysing data on six zoonotic diseases. These diseases are, bird flu, Q fever, psittacosis, campylobacteriosis, livestock-associated MRSA, and, ESBL-producing bacteria. In order to gain insight into the infection risks for neighbouring resident of livestock farms, it is important to carry out further research. For example, studies could be done into possible links between the presence of micro-organisms in the environment of the livestock farms and the degree to which zoonotic infections occur in neighbouring residents.

RIVM rapport:In 2006 several changes were made in the Dutch National Immunisation Programme (NIP): Hepatitis B vaccination at birth was added for children born to mothers positive for hepatitis B surface antigen; a new vaccine for diphtheria, tetanus, pertussis (a-cellular), poliomyelitis and Haemophilus influenzae (DTaP-IPV/Hib) was introduced; vaccination against pneumococcal disease was added at two, three, four and eleven months; risk groups for hepatitis B receive a combined vaccine for DTaP-IPV/Hib and HBV at the same ages; DT-IPV and aP at the age of four years were combined in one vaccine; and new MMR vaccines were introduced. As new information became available in 2006, the desirability to introduce vaccinations in the NIP for the following diseases could be (re)considered: hepatitis B (universal vaccination), rotavirus, varicella and human papillomavirus. For respiratory syncytial virus and meningococcal serogroup B disease no candidate vaccines are available yet. Extension of the programme with available vaccines for hepatitis A, influenza and tuberculosis is not (yet) recommended. The NIP in the Netherlands is effective and safe. However, continued monitoring of the effectiveness and safety of the NIP is important as changes are made regularly. Maintaining high vaccine uptake is vital to prevent (re)emergence of diseases. Furthermore, the programme should be regularly reviewed as new vaccines become available., In 2006 traden verschillende veranderingen op in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) in Nederland: kinderen die geboren worden uit moeders die chronisch geinfecteerd zijn met hepatitis B krijgen vlak na de geboorte een hepatitis B vaccinatie; er is een ander vaccin geintroduceerd voor difterie, kinkhoest (a-cellulair), tetanus, poliomyelitis en Haemophilus influenzae (DaKTP/Hib); vaccinatie tegen pneumokokken is toegevoegd op de leeftijd van 2, drie, vier en elf maanden; risicogroepen voor hepatitis B krijgen op diezelfde leeftijden een combinatievaccin voor DaKTP/Hib en hepatitis B; DTP en aK zijn gecombineerd in een vaccin op vierjarige leeftijd; en er zijn nieuwe BMR vaccins geintroduceerd. Op basis van informatie die in 2006 beschikbaar is gekomen wordt geadviseerd de introductie van vaccinaties voor de volgende ziekten te overwegen: hepatitis B (universele vaccinatie), rotavirus, waterpokken en humaan papillomavirus. Voor respiratoir syncytieel virus en meningokokken B zijn nog geen kandidaatvaccins beschikbaar en uitbreiding van het RVP met beschikbare vaccins voor hepatitis A, influenza en tuberculose wordt nog niet aanbevolen. Het RVP is effectief en veilig, maar voortdurende bewaking hiervan is groot belang, omdat er regelmatig veranderingen optreden. Handhaven van de hoge vaccinatiegraad is essentieel om terugkeer van ziekten te voorkomen. Verder moet regelmatig bekeken worden of het RVP aangepast moet worden aangezien er steeds nieuwe vaccins beschikbaar komen.

RIVM rapport:Increased surveillance of pathogens may for strengthen the prevention and control of infectious diseases. Infectious diseases cause a considerable burden of disease the Netherlands. Detailed characterization of pathogens will yield insight in changes of the pathogen itself, in changes in transmission patterns, and in changes in virulence and resistance. Therefore it is necessary to determine which pathogens should be studied, to what level of detail, and how they should be collected. In this report , the bacteria, viruses and parasites that give the the greatest burden of disease or present the greatest risk for the public health have been described in a standardized way. Several pathogens emerge from this study for which an increase in collection and characterization is desirable. Examples are: 1) Human papillomavirus, to improve assessment of the potential vaccine efficacy. 2) Influenza virus, to better characterize resistance to antiviral drugs. 3) Bordetella pertusis (whooping cough), to detect population changes that can influence vaccine efficacy. 4) Meticillin-resistance Staphylococcus aureus (MRSA), to reduce delays in contact-source tracing and containment. The pathogen surveillance in the Netherlands will be intensified on basis of this report. This enhanced surveillance will be executed in close co-operation with the peripheral microbiological laboratories., Verdere intensivering van de analyse van pathogenen in Nederland is nodig om preventie en bestrijding van infectieziekten te verbeteren. Infectieziekten veroorzaken een aanzienlijke ziektelast in Nederland. Daarnaast gaat van infectieziekten ook een grote dreiging uit voor de openbare gezondheidszorg. Detailkarakterisering van pathogenen geeft inzicht in mogelijke veranderingen van de pathogeen zelf, zoals veranderde virulentie of resistentie. Daarnaast levert het ook inzicht in mogelijk veranderde transmissieroutes. Wel is het noodzakelijk om goed af te wegen welke pathogenen gekarakteriseerd moeten worden, tot welk detailniveau, en hoe groot de steekproef van een bepaalde pathogeen moet zijn om een representatief beeld te krijgen. In dit rapport zijn de bacterien, virussen en parasieten die de grootste ziektelast veroorzaken of de grootste bedreiging vormen voor de openbare gezondheidszorg op een gestandariseerde manier beschreven. In deze beschrijving is in het bijzonder aandacht besteed aan de relevantie van de pathogenen voor de openbare gezondheidszorg. Uit deze inventariserende studie komen een aantal pathogenen naar voren waarvan het wenselijk is om die intensiever te verzamelen en te karateriseren. Voorbeelden hiervan zijn: 1) Humaan papillomavirus, om de potentiele vaccineffectiviteit beter te kunnen inschatten. 2) Influenzavirus, om resistentie tegen antivirale middelen beter in kaart te brengen. 3) Bordetella pertusis (kinkhoest), om populatieveranderingen, die mogelijk de vaccineffectiviteit verlagen, beter te kunnen waarnemen. 4) Meticilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA), om bron-en-contact opsporing en inperkingsmaatregelen te versnellen. Dit rapport zal als basis dienen voor de intensivering van de kiemsurveillance van pathogenen in Nederland, die in samenwerking met de perifere microbiologische laboratoria uitgevoerd zal gaan worden.

From 1994 through 2005, gastroenteritis outbreaks caused by norovirus generally increased in the Netherlands, with 3 epidemic seasons associated with new GGII.4 strains. Increased percentages of GGII.4 strains during these epidemics, followed by a sharp decrease in their absolute and relative numbers, suggest development of immunity.

RIVM rapport:Er is nog niet met zekerheid vastgesteld of het middel oseltamivir griepuitbraken in verpleeg- en verzorgingshuizen verkort. De lage vaccinatiegraad onder het personeel en verlate inzet van oseltamivir veroorzaken deze onzekerheid. Dit blijkt uit een surveillance in negen zorginstellingen in het winterseizoen 2003-2004. Deze surveillance is uitgevoerd door het RIVM, GGD'en en verpleeghuisartsen. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beschikbaar werd gesteld. Het middel zou bewoners van zorginstellingen extra moeten beschermen tegen griep en griepuitbraken kunnen verkorten. In de negen zorginstellingen was de vaccinatiegraad onder bewoners gemiddeld 93% en onder personeel 20%. In 6 instellingen kregen de bewoners oseltamivir om zowel griep te behandelen (therapeutisch) als te voorkomen (profylactisch). In 2 zorginstellingen werd oseltamivir alleen gebruikt om de bewoners te behandelen. In 1 instelling werd oseltamivir in sommige zorgeenheden gebruikt als therapie terwijl het in andere zorgeenheden gebruikt werd om griep te voorkomen. Door de vertraagde inzet van oseltamivir ter voorkoming van nieuwe grieppatienten en de afwezigheid van controles (grieppatienten waarbij geen oseltamivir toegediend is) is het onzeker of nieuwe casussen zijn uitgebleven door de behandeling of door de natuurlijke uitdoving van de epidemie., Nursing home surveillance in the winter of 2003-2004 did not produce conclusive evidence as to the effect of oseltamivir on the course of influenza outbreaks after its administration to nursing home residents as post-exposition profylaxis and/or therapy. Surveillance was carried out to assess the effect of oseltamivir in protecting nursing home residents from influenza infection. The Dutch Ministry of Health had urged provision of oseltamivir to this group after a mismatch between the epidemic influenza A(H3N2) strain and the A(H3N2) vaccine strain. In our study of the effect of oseltamivir on influenza outbreaks in institutions, we found that in 6 institutions residents of all care units were administered oseltamvir profylaxis and/or therapy, while in 2 institutions all residents received only oseltamivir therapy. In one institution the method of administration varied per care-unit. Of care-units with a known treatment starting-date, no additional cases were found after the start of treatment both in 50% of the care-units that administered oseltamivir profylaxis and/or therapy (n=12) and 50% of the care-units that administered only oseltamivir therapy (n=4). One additional case of clinical influenza was found in 2 care-units administered oseltamivir profylaxis and/or therapy. Due to absence of control institutions and delayed administration of oseltamivir for profylaxis, it is unclear if the few additional cases were the result of oseltamivir treatment or of a natural decline in the influenza epidemic in nursing homes. A study comparing the course of the influenza outbreaks in nursing homes administering oseltamivir with those not adminstering oseltamivir could clarify the effect of oseltamivir.

RIVM rapport:Het Rijksvaccinatieprogramma in Nederland is effectief en veilig. De ziekten waartegen momenteel wordt gevaccineerd zijn grotendeels onder controle. In 2004/2005 heerste er echter een rubella epidemie voornamelijk onder personen waarbij vaccinatie was geweigerd op grond van bevindelijk gereformeerde overtuiging. Daarnaast zijn er in 2004 en 2005 incidenten van bof (onder gevaccineerden) en van mazelen (onder niet gevaccineerden) geweest. Per 1 januari 2005 is het difterie, tetanus, poliomyelitis, hele-cel kinkhoest en Haemophilus influenzae vaccin vervangen door een combinatievaccin met een a-cellulaire kinkhoestcomponent en is een daling zichtbaar in het aantal meldingen van postvaccinale verschijnselen. Vanaf 1 januari 2006 zullen kinderen die geboren worden uit moeders die chronisch geinfecteerd zijn met hepatitis B vlak na de geboorte een extra vaccinatie krijgen. Het Rijksvaccinatieprogramma kan met vaccins tegen andere ziekten uitgebreid worden. Vanaf 1 april 2006 zal pneumokokkenvaccinatie voor kinderen ingevoerd worden en om de effecten hiervan te evalueren is uitbreiding van surveillance van invasieve pneumokokken infecties gewenst. De wenselijkheid van opname van vaccinatie tegen waterpokken, gordelroos, humaan papillomavirus en rotavirus moet op korte termijn overwogen worden, gezien de beschikbaarheid van deze vaccins. Om inzicht te krijgen in de gezondheids- en economische effecten van deze vaccinaties is kosten-effectiviteitsonderzoek geindiceerd. Opname in het Rijksvaccinatieprogramma van vaccins tegen influenza, hepatitis A, meningokokken B, respiratoir synctieel virus en tuberculose is om verschillende redenen op korte termijn nog niet aan de orde. Voortdurende bewaking van de effectiviteit van het Rijksvaccinatieprogramma is van groot belang. Handhaven van de hoge vaccinatiegraad is essentieel om terugkeer van ziekten te voorkomen., The National Immunisation Programme in the Netherlands is effective and safe. The target diseases are largely under control. However, in 2004/2005 a rubella outbreak occurred among individuals who had declined vaccination on religious grounds. Furthermore, there have been incidents of mumps (among vaccinated individuals) and measles (among unvaccinated individuals) in 2004 and 2005. In January 2005 the diphtheria, tetanus, whole-cell pertussis and Haemophilus influenzae vaccine was replaced by a combination vaccine including an acellular pertussis component and subsequently a decrease in adverse events was noticed. From January 2006 onwards, children of hepatitis B antigen-positive mothers will receive an extra vaccination at birth. The National Immunisation Programme could be extended with new target diseases. In April 2006, pneumococcal vaccination for infants will be introduced and to evaluate the effects of vaccination it is desired to enhance the surveillance of invasive pneumococcal disease. The desirability to introduce vaccinations for chickenpox, shingles, human papillomavirus and rotavirus must be considered on the short-term, because of the availability of vaccines for these diseases. To gain insight into the health and economic effects of these vaccinations, cost-effectiveness studies are advised. Due to various reasons, extension of the programme with vaccinations against influenza, hepatitis A, meningococcal serogroup B, respiratory synctial virus and tuberculosis is not yet recommended. Monitoring the effectiveness of the National Immunisation Programme remains important. Maintaining high vaccine uptake is vital to prevent (re)emergence of disease.

RIVM rapport:Nursing home surveillance in the winter of 2003-2004 did not produce conclusive evidence as to the effect of oseltamivir on the course of influenza outbreaks after its administration to nursing home residents as post-exposition profylaxis and/or therapy. Surveillance was carried out to assess the effect of oseltamivir in protecting nursing home residents from influenza infection. The Dutch Ministry of Health had urged provision of oseltamivir to this group after a mismatch between the epidemic influenza A(H3N2) strain and the A(H3N2) vaccine strain. In our study of the effect of oseltamivir on influenza outbreaks in institutions, we found that in 6 institutions residents of all care units were administered oseltamvir profylaxis and/or therapy, while in 2 institutions all residents received only oseltamivir therapy. In one institution the method of administration varied per care-unit. Of care-units with a known treatment starting-date, no additional cases were found after the start of treatment both in 50% of the care-units that administered oseltamivir profylaxis and/or therapy (n=12) and 50% of the care-units that administered only oseltamivir therapy (n=4). One additional case of clinical influenza was found in 2 care-units administered oseltamivir profylaxis and/or therapy. Due to absence of control institutions and delayed administration of oseltamivir for profylaxis, it is unclear if the few additional cases were the result of oseltamivir treatment or of a natural decline in the influenza epidemic in nursing homes. A study comparing the course of the influenza outbreaks in nursing homes administering oseltamivir with those not adminstering oseltamivir could clarify the effect of oseltamivir., Er is nog niet met zekerheid vastgesteld of het middel oseltamivir griepuitbraken in verpleeg- en verzorgingshuizen verkort. De lage vaccinatiegraad onder het personeel en verlate inzet van oseltamivir veroorzaken deze onzekerheid. Dit blijkt uit een surveillance in negen zorginstellingen in het winterseizoen 2003-2004. Deze surveillance is uitgevoerd door het RIVM, GGD'en en verpleeghuisartsen. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beschikbaar werd gesteld. Het middel zou bewoners van zorginstellingen extra moeten beschermen tegen griep en griepuitbraken kunnen verkorten. In de negen zorginstellingen was de vaccinatiegraad onder bewoners gemiddeld 93% en onder personeel 20%. In 6 instellingen kregen de bewoners oseltamivir om zowel griep te behandelen (therapeutisch) als te voorkomen (profylactisch). In 2 zorginstellingen werd oseltamivir alleen gebruikt om de bewoners te behandelen. In 1 instelling werd oseltamivir in sommige zorgeenheden gebruikt als therapie terwijl het in andere zorgeenheden gebruikt werd om griep te voorkomen. Door de vertraagde inzet van oseltamivir ter voorkoming van nieuwe grieppatienten en de afwezigheid van controles (grieppatienten waarbij geen oseltamivir toegediend is) is het onzeker of nieuwe casussen zijn uitgebleven door de behandeling of door de natuurlijke uitdoving van de epidemie.

RIVM rapport:The National Immunisation Programme in the Netherlands is effective and safe. The target diseases are largely under control. However, in 2004/2005 a rubella outbreak occurred among individuals who had declined vaccination on religious grounds. Furthermore, there have been incidents of mumps (among vaccinated individuals) and measles (among unvaccinated individuals) in 2004 and 2005. In January 2005 the diphtheria, tetanus, whole-cell pertussis and Haemophilus influenzae vaccine was replaced by a combination vaccine including an acellular pertussis component and subsequently a decrease in adverse events was noticed. From January 2006 onwards, children of hepatitis B antigen-positive mothers will receive an extra vaccination at birth. The National Immunisation Programme could be extended with new target diseases. In April 2006, pneumococcal vaccination for infants will be introduced and to evaluate the effects of vaccination it is desired to enhance the surveillance of invasive pneumococcal disease. The desirability to introduce vaccinations for chickenpox, shingles, human papillomavirus and rotavirus must be considered on the short-term, because of the availability of vaccines for these diseases. To gain insight into the health and economic effects of these vaccinations, cost-effectiveness studies are advised. Due to various reasons, extension of the programme with vaccinations against influenza, hepatitis A, meningococcal serogroup B, respiratory synctial virus and tuberculosis is not yet recommended. Monitoring the effectiveness of the National Immunisation Programme remains important. Maintaining high vaccine uptake is vital to prevent (re)emergence of disease., Het Rijksvaccinatieprogramma in Nederland is effectief en veilig. De ziekten waartegen momenteel wordt gevaccineerd zijn grotendeels onder controle. In 2004/2005 heerste er echter een rubella epidemie voornamelijk onder personen waarbij vaccinatie was geweigerd op grond van bevindelijk gereformeerde overtuiging. Daarnaast zijn er in 2004 en 2005 incidenten van bof (onder gevaccineerden) en van mazelen (onder niet gevaccineerden) geweest. Per 1 januari 2005 is het difterie, tetanus, poliomyelitis, hele-cel kinkhoest en Haemophilus influenzae vaccin vervangen door een combinatievaccin met een a-cellulaire kinkhoestcomponent en is een daling zichtbaar in het aantal meldingen van postvaccinale verschijnselen. Vanaf 1 januari 2006 zullen kinderen die geboren worden uit moeders die chronisch geinfecteerd zijn met hepatitis B vlak na de geboorte een extra vaccinatie krijgen. Het Rijksvaccinatieprogramma kan met vaccins tegen andere ziekten uitgebreid worden. Vanaf 1 april 2006 zal pneumokokkenvaccinatie voor kinderen ingevoerd worden en om de effecten hiervan te evalueren is uitbreiding van surveillance van invasieve pneumokokken infecties gewenst. De wenselijkheid van opname van vaccinatie tegen waterpokken, gordelroos, humaan papillomavirus en rotavirus moet op korte termijn overwogen worden, gezien de beschikbaarheid van deze vaccins. Om inzicht te krijgen in de gezondheids- en economische effecten van deze vaccinaties is kosten-effectiviteitsonderzoek geindiceerd. Opname in het Rijksvaccinatieprogramma van vaccins tegen influenza, hepatitis A, meningokokken B, respiratoir synctieel virus en tuberculose is om verschillende redenen op korte termijn nog niet aan de orde. Voortdurende bewaking van de effectiviteit van het Rijksvaccinatieprogramma is van groot belang. Handhaven van de hoge vaccinatiegraad is essentieel om terugkeer van ziekten te voorkomen.

RIVM rapport:Beleidssamenvatting Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg., Executive summary Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers.

RIVM rapport:Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg., Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers.

RIVM rapport:Bijlagen bij:Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland, Appendices to: Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.

RIVM rapport:Beleidssamenvatting Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg., Executive summary Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers.

RIVM rapport:Appendices to: Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands., Bijlagen bij:Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland

RIVM rapport:Executive summary Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers., Beleidssamenvatting Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg.

RIVM rapport:Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers., Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg.

RIVM rapport:Executive summary Avian flu epidemic 2003: public health consequences.Risk factors, health, well-being, health care needs and preventive measures during the H7N7 avian flu outbreak control in the Netherlands.An estimated thousand people, possibly more have been infected with avian flu during the outbreak in the Netherlands in 2003. One third of the poultry farmers whose holdings were cleared reported stress reactions, fatigue and depressive symptoms. The large spread of the virus underscores the importance of the measures to prevent poultry-to-human transmission in people handling infected poultry. The possible uncertainty, stress and anxiety associated with the avian flu control demand specific health care attention. A total of 453 people reported with health complaints, predominantly conjunctivitis. Antibodies were found in 59% of infected poultry workers' family members. Of the 500 tested persons who had handled infected poultry, about 50% showed an antibody response. The poultry farmers and workers complied insufficiently with the preventive measures. The antiviral drug oseltamivir protected against infection, whereas mouth and nose masks did not. The attention for support, information and respectful treatment of poultry farmers and workers during the clearances worked quite well. Externally hired veterinarians experienced their activities as emotionally aggravating more often than other professionals. About a quarter of the poultry farmers worried about the survival of their holding and the sector as a whole; 16% felt a need for additional support, help or health care because of the avian flu. They consulted agricultural care providers and family doctors, and less frequently mental health care providers., Beleidssamenvatting Vogelpest Epidemie 2003: gevolgen voor de volksgezondheid.Risicofactoren, gezondheid, welbevinden, zorgbehoefte en preventieve maatregelen tijdens de bestrijding van Aviaire Influenza H7N7 in Nederland.Naar schatting minimaal duizend mensen zijn tijdens de vogelpest epidemie in 2003 besmet met het vogelpest virus. Eenderde van de pluimveehouders met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en depressieve klachten. De grootschalige verspreiding onderstreept het belang van maatregelen tegen overdracht van het vogelpestvirus van pluimvee naar de mens bij contact met besmet pluimvee. De mogelijke onzekerheid, stress en spanningsklachten samenhangend met de bestrijding van de vogelpest epidemie vereisen specifieke zorg.Er meldden zich 453 personen met gezondheidsklachten, voornamelijk oogvliesontsteking. Antistoffen werden ook aangetroffen bij 59% van huisgenoten van bestrijders die een infectie met vogelpestvirus doormaakten. Circa 50% van de 500 onderzochte personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee had antistoffen tegen vogelpestvirus.Pluimveehouders en bestrijders leefden de preventieve maatregelen slecht na. Het antivirale middel oseltamivir bleek te beschermen tegen besmetting, mond-neus maskers niet. De aandacht voor de begeleiding van pluimveehouders en andere betrokkenen en voor de informatie over en de bejegening tijdens de ruimingen hebben behoorlijk gewerkt. Extern ingehuurde dierenartsen ervoeren hun werkzaamheden vaker als emotioneel belastend dan andere betrokken beroepsgroepen.Circa een kwart van de pluimveehouders met geruimde bedrijven heeft zorgen om het voortbestaan van het bedrijf en de sector, 16% had behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de vogelpest. Daarvoor benaderden zij de agro-hulpverlening en de huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg.

RIVM rapport:In dit rapport worden moleculaire detectiemethoden beschreven voor het aantonen van Norwalk-like calicivirus (NLV) en rotavirus RNA in rioolwaterconcentraten, inclusief de toepassing bij het volgen van explosies van virale gastro-enteritis. Het concentreren van de virussen werd uitgevoerd met behulp van een klassieke filter adsorptie-elutie methode gevolgd door een twee-fase-scheidingsmethode, waarna NLV en rotavirus met behulp van 'reverse transcriptase polymerase chain reaction' (RT-PCR) werden aangetoond. NLV werd aangetroffen in alle rioolwaters die nabij de explosie-locatie bemonsterd werden. Fylogenetische analyse van de nucleotide sequenties van de PCR producten toonde aan dat de in patienten aangetroffen NLV-typen identiek waren aan de typen gevonden in het rioolwater. Bij twee van deze locaties werd ook rotavirus RNA in het rioolwater aangetroffen.NLV werd aangetroffen in 10, en rotavirus in 7 van de 11 vervolgmonsters. Na klonering van de RT-PCR producten werden verschillende typen NLV aangetroffen in 1 monster, wat aangeeft dat er verschillende NLV-typen gelijktijdig kunnen circuleren in Nederland.De hoeveelheid virus in de monsters werd geschat door 10-voudige verdunningen te testen met behulp van RT-PCR. Relatief hoge NLV concentraties werden aangetroffen met maximaal tot de 10-7 verdunning positief voor de aanwezigheid van NLV RNA. Deze resultaten suggereren dat er een potentieel risico is voor wateroverdraagbare transmissie van NLV en rotavirus. Ongeveer 6 maanden na de explosie werd NLV nog steeds aangetroffen in het rioolwater, wat aangeeft dat NLV in het milieu een potentiele besmettingsbron kan zijn. Tevens suggereren deze resultaten dat de ziektelast van NLV en rotavirus in relatie tot gastro-enteritis wel eens hoger zou kunnen zijn in de algemene Nederlandse populatie dan tot nu toe werd aangenomen op basis van de gemelde explosies., In this study we describe a molecular method for the detection of a Norwalk-like virus (NLV) and a rotavirus (RNA) in sewage water concentrates. This includes its application in the monitoring of raw sewage in conjunction with confirmed outbreaks of viral gastro-enteritis. The virus was concentrated from the raw sewage by (conventional) filter adsorption-elution, followed by a two-phase separation. RNA was extracted from the final concentrate through binding to glassbeads. NLV was detected by reverse-transcriptase chain reaction amplification (RT-PCR) in all initial sewage samples collected at locations where an outbreak of gastro-enteritis had been reported. Nucleotide sequence analysis of the PCR products revealed the patient strains and the strains found in the initial sewage samples to be identical. At two of these locations rotavirus was also found in the sewage samples. In addition, NLV was detected by RT-PCR in 10 of the 11 follow-up samples, and rotavirus in 7 of these. After cloning 10 of the NLV-RT-PCR products and nucleotide sequence analysis of 5 clones per sample, 6 out of 10 specimens were found to contain multiple NLV genotypes, indicating co-circulation of several types. The remaining four sewage extracts contained only one genetic type of NLV. The amount of virus in the samples was estimated by testing 10-fold serial dilutions using RT-PCR; this amount was found to be quite variable, with maximum levels as high as 10-7RNA-containing particles per litre. Our findings imply a potential risk in waterborne transmission of NLV and rotavirus. The burden of illness due to NLV or rotavirus is also suggested to be with associated gastro-enteritis in the general population, where it is higher than has been estimated from investigations of outbreaks.

RIVM rapport:In 1996 is een onderzoek gestart naar gastro-enteritis in de huisartsenpraktijk in samenwerking met het Nederlands Instituut voor onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL). Dit onderzoek heeft tot doel de incidentie van gastro-enteritis in de huisartsenpraktijk te schatten, de effecten van preventieve maateregelen in de veterinaire sector m.b.t. het terugdringen van Salmonella- en Campylobacter-infecties te bepalen, de relatieve bijdrage van een breed panel van micro-organismen in het veroorzaken van gastro-enteritis te bepalen en risicofactoren op te sporen. Het onderzoek bestaat uit een enumeratie-studie en een patient-controleonderzoek. De incidentie van mei 1996 tot mei 1998 werd geschat op 77 huisartsconsulten voor gastro-enteritis per 10.000 persoonjaren. Dit lijkt een lichte daling ten opzichte van de incidentie gevonden in vergelijkbaar onderzoek in 1992-1993 van 90 per 10.000 persoonjaren. De belangrijkste micro-organismen bij gastro-enteritis-patienten waren Campylobacter spp, Salmonella spp, rotavirus, Small Round Structured Viruses (SRSV), Giardia lamblia en Dientamoeba fragilis. Deze laatste twee werden echter ook veel bij controles aangetroffen. De belangrijkste risicofactoren voor gastro-enteritis waren reizen naar Azie (OR=25,8 95%-b.i. 3,0-220,9) en andere ontwikkelingslanden (OR=8,7 95%-b.i. 1,1-70,4) en het hebben van een chronische maagdarmaandoening (OR=6,5 95%-b.i. 3,6-11,4). Voor bacteriele, virale en parasitaire gastro-enteritis werden verschillen in risicofactoren gevonden. De gegevensverzameling van het onderzoek zal in 1999 worden afgerond., In 1996, a study was started on gastroenteritis in collaboration with the Netherlands Institute of Primary Health Care (NIVEL) among gastroentritis patients in care of a general practitioner. This study was aimed at estimating the incidence of gastroenteritis in general practices, evaluating the effects on humans of preventive measures in the veterinary sector to reduce Salmonella and Campylobacter infections, estimating the relative importance of a broad spectrum of micro-organisms causing gastroenteritis and identifying risk factors. The study of gastroenteritis per 10,000 person years consists of an enumeration study and a case control. The incidence from May 1996-May 1998 was estimated at 77 GP consultations. This is slightly lower than the incidence in a comparable study of 90 per 10,000 person years. The most important micro-organisms from 1992-1993 were Campylobacter spp , Salmonella spp, rotavirus, Small Round Structured Viruses (SRSV), Giardia lamblia and Dientamoeba fragilis. However, the latter two were found frequently in controls as well. The most important risk factors for contracting gastroenteritis were travel to Asia (OR=25.8 95% c.i. 3.0-220.9) and other developing countries (OR=8.7 95% c.i.1.1-70.4), and chronic gastrointestinal disorders (OR=6.5 95% c.i. 3.6-11.4). Differences in risk factors were found for bacterial, viral and parasitic gastroenteritis. The data collection will be completed in 1999.

RIVM rapport:In 1996 is een onderzoek gestart naar gastro-enteritis in huisartsenpraktijken. Het onderzoek zal doorgaan tot in 1999. In dit rapport zijn de resultaten van het eerste jaar beschreven. Bij 33 van de 43 peilstations werd een patient-controleonderzoek uitgevoerd. De incidentie van gastro-enteritis, gecorrigeerd voor onvolledigheid van meldingen, was deze 79 per 10.000 personen per jaar. De gecorrigeerde incidentie is vergelijkbaar met de incidentie gemeten in huisartsenpeilstationonderzoek in 1992-1993 van 90 per 10.000 personen per jaar. Het percentage van de patienten waarbij Salmonella kon worden aangetoond (3,5%) was iets lager dan in 1992-1993 (4,4%); het percentage van de patienten waarbij Campylobacter werd gevonden (9,2%) was significant lager dan in 1992-1993 (14,6%). In totaal kon bij 39% van de patienten en bij 22% van de controles een pathogeen worden aangetoond. Dit is een winst van 23% bij patienten ten opzichte van de resultaten bij testen op het standaard diagnostisch pakket. Indien personen die antibiotica hadden gebruikt in de week voor monstername, personen die al meer dan een week klachten hadden en personen van wie het monster langer dan 2 dagen onderweg was geweest, werden uitgesloten was het percentage van de patienten waarbij een pathogeen werd aangetoond 49%. De bevinding dat ook bij 22% van de personen zonder gastro-enteritis een pathogeen werd gevonden, geeft aan dat het aantonen van een pathogeen niet op een causale relatie met gastro-enteritis hoeft te duiden en onderstreept het belang om in dergelijk onderzoek controles te betrekken., In 1996 a physician-based Sentinel-study was started to study the incidence of gastroenteritis and associated pathogens, to identify risk factors and to estimate the disease burden. The study is to be continued until 1999. The Sentinel practitioners enumerate all patients that consult them with gastroenteritis, and in 33 of the 43 Sentinel practices a case-control study is conducted. Results from the first year are published in this report. The incidence of gastroenteritis corrected for incompleteness of the enumeration was 79 per 10,000 person years. This is comparable with the incidence of 90 per 10,000 person years found in a similar study in 1992-1993. Salmonella was found in 3.5% of the patients; Campylobacter in 9.2%. The prevalence of Campylobacter was significantly lower than in a similar study in 1992-1993. The total percentage of patients in which a pathogen could be found was 39%. This percentage increased to 49% when excluding patients who had gastrointestinal complaints for more than a week before consulting a GP, patients whose samples were in the mail-system for more than two days and patients who had used antibiotics in the week before submitting the sample.

RIVM rapport:Doel van dit onderzoek was om een methode te ontwikkelen voor de detectie van SRSV, met behulp van de reverse transcriptase-polymerase chain reaction (RT-PCR), in riool- en oppervlakte water (concentraten). In eerste instantie werd de RT-PCR geoptimaliseerd met behulp van SRSV positieve faeces, en werden twee RNA opwerkmethoden vergeleken (polyethyleen glycol (PEG)/cetyltri-methylammonium bromide (CTAB) en guanidinium isothiocyanaat (GuSCN)/silica). Rioolwater en 3% beef extract werden kunstmatig besmet met poliovirus serotype 3 voor gebruik als model systeem, omdat poliovirus in tegenstelling tot SRSV wel gekweekt kan worden, en met behulp van de plaque overlay methode gekwantificeerd kan worden. Twee opwerkmethoden voor monsters water zijn met elkaar vergeleken: een methode gebaseerd op twee-fasen scheiding en een precipitatiemethode. De virus opbrengst (poliovirus) werd zowel met celkweek als met RT-PCR bepaald. Met de twee-fasen scheidingsmethode varieerde de opbrengst tussen 4,8-17,4% wanneer er kunstmatig besmet werd met 10 exp.3 TCID50 ('50% tissue culture infective dose') en tussen 0,7-9,1% wanneer er kunstmatig besmet werd met 10 exp. 5 TCID50. Met de precipitatie methode was de opbrengst ongeveer 0,5%. Gebaseerd op semi-kwantitatieve RT-PCR werden bij SRSV besmette monsters overeenkomstige opbrengsten gevonden. Gebaseerd op deze vergelijking werd de twee-fasen scheidingsmethode geselecteerd voor verdere evaluatie en voor gebruik in veld onderzoek., This study was done to develop and evaluate a method for the detection of Small Round Structured Viruses (SRSV) in sewage and water samples by reverse transcriptase-polymerase chain reaction (RT-PCR). The RT-PCR was first optimized with SRSV positive stool specimens comparing two RNA isolation methods (polyethylene glycol (PEG)/ cetyltrimethylammonium bromide (CTAB) and guanidinium isothiocyanate (GuSCN)/silica). Sewage and 3% beef extract seeded with poliovirus serotype 3 were used as a model system because poliovirus can easily be quantified by plaque assay, unlike SRSV which cannot be cultured. Two methods of water sample concentration and purification were compared, one based on two-phase separation and one based on precipitation. Virus (polio virus) was recovered by cell culture isolation and by RT-PCR. With the two-phase separation method the recovery varied between 4.8-17.4% when samples were seeded with 10 exp. 3 TCID50 ('50% tissue culture infective dose') polio serotype 3 and between 0.7-9.1% when samples were seeded with 10 exp. 5 TCID50 polio serotype 3. With the precipitation method the recovery was approximately 0.5%. Based on semiquantitative RT-PCR, similar recoveries were found for SRSV specimens. Based on this comparison, the two-phase separation method was selected for further evaluation and for use in field studies.

RIVM rapport:Watermonsters, verkregen uit het riool op of nabij een drietal asielzoekerscentra werden onderzocht op de aanwezigheid van wild poliovirus, als experiment voor de surveillance van import van wild poliovirus in Nederland. In geen van de 73 monsters, die waren verkregen in een periode van vier maanden werd poliovirus aangetroffen. In 12 monsters werden wel 13 andere virussen gevonden, 1 maal adenovirus, 11 maal een non-polio enterovirus en 1 maal een niet te typeren virus, dat mogelijk de muis als gastheer heeft. De gevoeligheid van de gebruikte methodiek blijkt sterk afhankelijk van de lokale situatie. Op iedere locatie dienen telkens de optimale omstandigheden voor timing en wijze van monstername te worden bepaald. Optimalisering van monstername en van de nogal bewerkelijke methodiek voor detectie van wild poliovirus in rioolwatermonsters is dringend noodzakelijk alvorens deze vorm van anonieme screening van grote groepen personen algemeen kan worden toegepast., Samples of sewage water, taken at locations near three registration centres for immigrants have been tested for the presence of wild polioviruses, as an experiment for a general surveillance system for the import of wild poliovirus in the Netherlands. None of the 73 samples taken at regular intervals during a four month period, contained poliovirus. In 12 samples a total of 13 other viruses was detected, 1 time adenovirus, 11 times a nonpolio-enterovirus and 1 time a virus from murine origine. The sensitivity of the methodology used was strongly dependent on local factors. For each location optimization of sampling conditions and timing has to be determined. Before screening large populations can be regarded as a general method for detetion of wild polovirus importation, optimisation of the methodology is needed.

RIVM rapport:Vanaf januari 1996 worden consulten wegens gastro-enteritis geregistreerd door NIVEL-peilstationartsen in Nederland. Tevens wordt sinds mei 1996 een patient-controleonderzoek uitgevoerd onder deze patienten en op leeftijd gematchte controles die de huisarts consulteren met andere klachten dan gastro-enteritis. Patienten en controles worden gevraagd een vragenlijst in te vullen en een faecesmonster te verzamelen. Met behulp van een vragenlijst wordt informatie verzameld over onder andere leeftijd, geslacht, hoogst voltooide opleiding, nationaliteit, bezoek aan buitenland, zwemmen, geconsumeerde voedselproducten, voedselbehandeling, chronische maag-darmklachten en huisdierbezit. Faecesmonsters worden onderzocht op Salmonella, Campylobacter, Yersinia, Shigella, E.coli O157/VTEC, rotavirus, adenovirus, astrovirus, SRSV en alle darmparasieten. In dit rapport worden de studie-opzet en de resultaten tot september 1996 gepresenteerd. De incidentie van gastro-enteritis, gebaseerd op de registratie van januari tot september 1996 was 0,8 per 100 persoonjaren. Een vragenlijst en faecesmonter werden ontvangen van 64% van de geregistreerde patienten. In 53% van de patienten en in 53% van de controles werd een pathogeen micro-organisme gevonden. Deze studie wordt in 1997 voortgezet., From January 1996 consultations of gastro-enteritis are being registered in sentinel practices in the Netherlands. In parallel, from May 1996, a case-control study is carried out among patients consulting a general practitioner with gastro-enteritis and age-matched controls consulting the same practitioner with other complaints. Patients and controls were asked to complete a questionnaire and to collect a stool sample. With a questionnaire information was obtained about age, gender, highest education, nationality, visits abroad, swimming, consumed foods, foodhandling, chronic gastro-intestinal complaints, pet ownership and others. Stool samples were examined for Campylobacter, Salmonella, Yersinia, Shigella, E.coli O157/VTEC, rotavirus, adenovirus, astrovirus, SRSV and all intestinal parasites. This report presents the study design and results until September 1996. The overall incidence of gastro-enteritis based on the sentinel registration from January until September 1996 was 0.8 per 100 person years. A questionnaire and stool sample were received of 64% of the registered patients. In 53% of patients and 53% of controls a pathogen was found. The registration and the case-control is being continued in 1997.

RIVM rapport:Small round-structured viruses (SRSV), ook wel Norwalk-achtige virussen genoemd, zijn belangrijke verwekkers van explosies van gastroenteritis. De detectie van deze groep genetisch uiterst variabele virussen is door de recente ontwikkeling van een generische RT-PCR test sterk vereenvoudigd. Om de incidentie van SRSV bij explosies van gastroenteritis te bepalen, werden in 1996 alle bij de GGD-en gemelde explosies onderzocht volgens een standaardprotocol. Door 28 van de 60 GGD-en werden in totaal 69 explosies gemeld. In 60 van deze explosies (87%), kon met behulp van een RT-PCR SRSV worden aangetoond. Van de 69 gemelde explosies vonden de meeste (78%) in de eerste 3 maanden van 1996 plaats. De meerderheid (59%) van de explosies vond plaats in verpleeg- en verzorgingstehuizen en 25% in ziekenhuizen. Uit sequentie-analyse van de PCR producten bleek, dat stammen van alle explosies in de periode van januari tot november sterk geclusterd waren. Het betrof hier een genogroep II SRSV-type (Grimsby), een type SRSV dat ook al in 1995 in Nederland als predominant type was waargenomen. Vanaf november was een duidelijke shift naar de circulatie van een genogroup I SRSV-type (Venlo) waarneembaar. Samenvattend zijn SRSV de meest frequent voorkomende pathogenen geassocieerd met explosies van gastroenteritis die in 1996 werden gemeld aan de GGD-en in Nederland. De moleculaire analyse laat zien dat SRSV epidemisch verspreiden., Small round-structured viruses (SRSV) are a group of RNA viruses that can cause gastroenteritis in persons of all ages. To determine the incidence of SRSV-associated gastroenteritis in the Netherlands and to study the genetic variability of outbreak strains, all outbreaks that were reported to the epidemiologists of the regional health services in 1996 were investigated using a standardised protocol. In 60 (87%) of the 69 reported outbreaks SRSV could be detected, showing the etiologic significance of SRSV in outbreaks of gastroenteritis in the Netherlands. Of these outbreaks, 84% occurred in semi-closed communities like nursing homes (59%) and hospital wards (25%). Sequence analysis of the outbreak strains revealed that the majority of the strains from January to November 1996 form a tight cluster within genogroup II SRSV. In November 1996, a shift towards genogroup I SRSV occurred, suggesting a change to a new predominant strain.

RIVM rapport:"Small-round-structured viruses" (SRSV) kunnen explosies van gastro-enteritis veroorzaken. Om te onderzoeken in welke mate dit ook in Nederland het geval is, werden alle explosies van gastro-enteritis waarbij diagnostische ondersteuning werd gevraagd van het laboratorium voor Virologie (RIVM) gedurende twee jaar onderzocht op aanwezigheid van SRSV met behulp van een nieuw ontwikkelde test op basis van RT-PCR. Daarnaast werden de gevonden SRSV stammen met behulp van immuno-electronenmicroscopie en sequentie-analyse onderzocht om de antigene en genetische variabiliteit in kaart te brengen. Om dit te kunnen doen werd een generische RT-PCR ontwikkeld waarmee 85% van de SRSV uit de tot nu toe bekende antigene groepen kon worden aangetoond. SRSV werden met electronenmicroscopie en met deze RT-PCR aangetoond in 91% van de gemelde explosies (n=22). Sequentie-analyse van de PCR producten liet zien dat de explosie stammen sterk geclusterd waren. Het merendeel van de SRSV stammen in 1994 is nauw verwant met de twee recent beschreven antigene typen SRSV Toronto virus en Mexico virus. In 1995 vond er een shift plaats naar circulatie van een ander antigeen type (Grimsby), dat genetisch sterk verschilt van de 1994 stammen (27% nt sequentie divergentie). Een vergelijkbare indeling werd gemaakt op basis van antigene typering van de stammen met behulp van immuno-EM. De waargenomen clustering is een sterke aanwijzing voor epidemische verspreiding van SRSV door Nederland., To study the role of 'Small-round-structured viruses' (SRSV) in outbreaks of gastroenteritis in the Netherlands and to evaluate the genetic and antigenic relationships between strains, all outbreaks of gastroenteritis that were reported to RIVM in 1994 and 1995 (n=22) were investigated by EM, single round RT-PCR, and automated sequencing. To enable this, a generic SRSV-specific primer pair was developed which could detect 85% of all known circulating antigenic groups. SRSV could be detected by EM in 86% and by RT-PCR in 91% of the reported outbreaks of gastroenteritis. Partial sequence analysis of the polymerase region of these viruses revealed that there was an apparent clustering of outbreak strains. The majority of the 1994 strains form a tight cluster and are similar to the recently described Toronto virus and Mexico virus. In 1995 there was a shift towards the circulation of a distinct SRSV type, Grimsby, which was quite distinct (27% nt sequence divergence) from the 1994 strains. The molecular typing of the 1994 and 1995 strains was concordant with antigenic typing by SPIEM. These tight clusters of different types of SRSV strongly suggest epidemic spread of SRSV in the Netherlands.