Search

Hemming is a technology used in the automotive industry to join inner and outer closure panels together (hoods, doors, tailgates, etc.). It is the process of bending/folding the flange of the outer panel over the inner one by plastic deformation. Hemming of closure parts in the automotive industry is a complex engineering process that has a lot of parameters to reach the required well-looking vehicle trims. The process to obtain this result is related to closure parts designers, closure metal parts manufacturers, and hemming capital equipment manufacturers. The responsibility of the final design of the part and equipment cannot be decided unless a common feasibility study has been done. The study aims to categorize a preferred matrix of a feasibility study and give technical important details of each task to decrease the investment required for equipment, decrease trial and error, have a high-quality product, optimize cycle time, and acquire a fast-commissioning period. This feasibility study of the matrix of actions is relying on the result of each step and the difficulties faced within it. When an error or problem is noticed a root cause is done after which the analysis should be reviewed from the beginning of the loop, rechecking and optimizing each aspect. Kenar kıvırma, otomotiv endüstrisinde iç ve dış menteşeli parçaların panellerini (kaput, kapılar, bagaj kapakları vb.) birleştirmek için kullanılan bir teknolojidir. Dış panelin flanşının iç panelin üzerine plastik deformasyonla bükülmesi/katlanması işlemidir. Otomotiv endüstrisinde menteşeli parçalarının kıvırılması, gerekli iyi görünümlü araca ulaşmak için birçok parametreye bağlı karmaşık bir mühendislik sürecidir. Bu sonucu elde etme süreci, parça tasarımcıları, metal parça imalatçıları ve kıvırma ekipmanı imalatçıları ile ilgilidir. Ortak bir fizibilite çalışması yapılmadan, parçanın ve ekipmanın nihai tasarımının sorumluluğuna karar verilemez. Bu çalışmada, tercih edilen bir fizibilite çalışması matrisini kategorize etmek, ekipman için gereken yatırımı azaltmak, deneme yanılma süresini azaltmak, yüksek kaliteli bir ürün elde etmek, çevrim süresini optimize etmek ve hızlı devreye almak için alınacak her sorumluluğun teknik açıdan önemli ayrıntılarını vermek amaçlanmaktadır. Bu eylemler matrisinin fizibilite çalışması, her adımın sonucuna ve karşılaşılan zorluklara dayanmaktadır. Bir hata veya sorun fark edildiğinde, kök nedeni araştırılmalı, ardından analiz döngünün başından itibaren gözden geçirilmeli, her yönü yeniden kontrol edilmeli ve optimize edilmelidir.

Bu çalışmada, günümüzde önemi her geçen gün artan ve üzerine yeni çalışmalar gerçekleştirilen insansı robotlar geliştirmek, insan mimiklerini gerçekçi şekilde simüle edecek mekanizmalar tasarlamak ve bu tasarımları gerçekçi boyutlarda bir araya getirerek insansı bir yapı oluşturmak amaçlanmıştır. Türkiye’de benzer konudaki araştırmalar çok kısıtlı sayıda olduğundan, bu proje öncü proje niteliği taşımaktadır. Hedeflenen kapsam, duygu ifadelerini gerçeğe yakın şekilde simüle ederek herkes tarafından anlaşılır mimik hareketler oluşturmaktır. Yapılan çalışmada dikkat edilen önemli bir diğer husus ise maliyettir. Günümüzde yaygınlığı fazlasıyla artan ve bir çeşit eklemeli imalat yöntemi olan üç boyutlu yazıcılar ve plastik malzeme kullanılarak maliyet düşürülmüştür. Projenin hedefi duygu ifadelerini gerçekçi jest ve mimiklerle ifade etmek olduğu için, tasarım odaklı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle yeterli dayanıklılığa sahip plastik malzeme ve tasarlanan mekanizmaları hareket ettirmek için yeterli seviyedeki hobi servo motorları kullanılmıştır. In this study, it is aimed to obtain information about humanoid robots, of which importance is increasing day by day and new studies are being conducted on them, to design mechanisms that will simulate human facial expressions realistically, and to create a humanoid structure by bringing these designs together in realistic dimensions. Since there are very limited number of studies on similar subjects in Turkey, this project is a pioneer. The targeted scope is to create face expressions that are understandable by everyone by simulating emotional expressions close to reality. Another important consideration in the study is the cost. The cost has been reduced by using three-dimensional printers and plastic materials, which are a kind of additive manufacturing method, which has become more prevalent today. Since the aim of the project is to express emotional expressions with realistic gestures and facial expressions, a design-oriented study was carried out. For this reason, enough durable plastic materials and hobby servo motors are used to move the designed mechanisms.

Otomobillerde araç içi gürültü, binek araçlar için müşterinin kalite algısını doğrudan etkileyen bir unsurdur. Son araştırmalar, modern otomobillerin NVH (Noise, Vibration, Harshness) üzerine yoğunlaştığını göstermektedir. Yapılan çalışmalar araç içi gürültü kontrolünde tavan döşemelerinin önemini ortaya çıkartmaktadır. Gelişen teknoloji ile OEM firmalar tavan döşemeleri üzerine yoğunlaşmış ve NVH analizleri için yatırımlarda bulunmuşlardır. Bu çalışmada araçların tavan döşemelerinin, malzeme özelliklerinin tanıtılması, akustik testler ve yöntemleri araştırılmıştır. Bu tez çalışmasında, tavan döşemelerinin akustik performansı incelenmiştir. Farklı malzeme ve farklı kalınlıkta tavan döşemelerinin ses yutum katsayıları hesaplanmıştır. Test sonuçları empedans tüpü yöntemi ile ölçülmüştür. In-vehicle noise is a factor that directly affects the customer's perception of quality for passenger cars. Recent research shows that modern cars focus on NVH (Noise, Vibration, Harshness). Studies reveal the importance of ceiling tiles in the control of in-vehicle noise. With the developing technology, OEM companies focused on ceiling tiles and made investments for NVH analysis. In this study, the introduction of the ceiling tiles, material properties, acoustic tests and methods of the vehicles were investigated. In this thesis, the acoustic performance of ceiling tiles was investigated. Sound absorption coefficients of ceiling tiles of different materials and different thicknesses were calculated. test results were measured by the impedance tube method.

Bu çalışma 3 boyutlu yazıcıda termoplastik Nylon White ,ONYX, ONYX FR malzemeleri üretilerek bu malzemelerin aşınma davranışları deneysel olarak araştırılmıştır. 3D printerda üretilen termoplastik numunelerin aşınma testleri çeşitli aşınma konfigürasyonu ve parametrelerine sahip TE53 aşınma deney cihazıyla yapılmıştır. Deney esnasında kullanılan konfigürasyon block on roller yöntemidir. Test parametreleri seçiminde ise ASTM 137-97 (2009) standardından faydalanılmıştır. Numuneleri aşındırmak için 65 HRC sertliğinde AISI 52100 rulman çeliği kullanılmıştır. Deney başladığında belli bir süre sonra diskler ısındığı için deney sonuçlarını etkilememesi adına disk soğuyana kadar diğer teste başlanmamıştır. Böylelikle her deney başında sıcaklıkları aynı olan disklerle yeni deneye başlanarak ısının aşınmaya olan etkisi azaltılmıştır. Numuneler üzerinde belirlenen yük, kayma hızı ve kayma mesafesi altındaki aşınma davranışları görsel analizleri ile birlikte değerlendirilmiştir. In this study, thermoplastic Nylon White, ONYX, ONYX FR materials were produced in 3D printer and wear behaviors of these materials were investigated experimentally. Abrasion tests of the thermoplastic specimens produced in 3D printer were performed with TE53 abrasion test device with various wear configuration and parameters. The configuration used during the experiment is the block on roller method.In the selection of test parameters, ATM 137-97 (2009) standard was used. AISI 52100 bearing steel was used with 65 HRC hardness to abrade the samples. After certain period of time, disc is heated up. Experiment is not started after the disc cooling to prevent effect of heat in the experiment on wear. The wear behavior under load, sliding speed and sliding distance determined on the samples were evaluated together with their visual analysis. Promakim A.Ş.

Bu tezde aynı boyuttaki silindirik makaralı rulman için, 3 farklı malzeme kombinasyonunda3 farklı yük altında eliptik temas ve dikdörtgen temas yöntemleriyle boyutsuz film parametreleri ve minimum film kalınlıkları hesaplanmıştır. Eliptik temas yöntemi ve dikdörtgen temas metodu arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. Malzemeden bağımsız olarak eliptik temas yöntemine göre elde edilen sonuçlara göre, yük yaklaşık 2 kat artırıldığında hesaplanan minimum film kalınlığı iç bilezik-makara temasında yaklaşık %5,18 dış bilezik-makara temasında yaklaşık %5 oranında azalmaktadır. Dikdörtgen temas yönteminde ise iç bilezik-makara %8,5 ve dış bilezik-makara teması film kalınlığında %7,3 azalmaktadır. Yük 2,5 kat artırıldığında hesaplanan minimum film kalınlığı iç bilezik-makara temasında yaklaşık %6,2 dış bilezik-makara temasında yaklaşık %6,5 oranında azalmaktadır. Dikdörtgen temas yönteminde ise iç bilezik-makara %11 ve dış bilezik-makara teması film kalınlığında %8,5 azalmaktadır. Malzeme kombinasyonundan bağımsız olarak, eliptik temas ve dikdörtgensel temas yöntemine göre, iç temas yüzeyindeki boyutsuz film parametresi dış temas yüzeyindekinden yaklaşık % 21 küçük bulunmuştur. In this thesis, dimensionless film parameters and minimum film thicknesses were calculated by using elliptical contact and rectangular contact methods under 3 different material combinations in 3 different material combinations for cylindrical roller bearing of the same size. Comparisons were made between the elliptical contact method and the rectangular contact method. According to the results obtained according to the elliptical contact method independent of the material, the calculated minimum film thickness decreases by approximately 5,18% in the inner ring-roller contact when the load is increased by 2 times, and by 5% in the outer ring-roller contact. In the rectangular contact method, inner ring-pulley and outer ring-pulley contact decreased by 8.5% and 7.3% in film thickness. When the load is increased by 2.5 times, the calculated minimum film thickness decreases by approximately 6.2% at the inner ring-to-roller contact and by approximately 6.5% at the outer ring-to-roller contact. In the rectangular contact method, inner ring-spool 11% and outer ring-spool contact decreased by 8.5% in film thickness. Regardless of the combination of materials, according to the elliptical and rectangular contact method, the dimensionless film parameter on the inner contact surface was about 21% smaller than on the outer contact surface. 85

Buçalışmanın amacı, seryum oksidin (ağırlıkça %0,5-10 CeO2)eklenmesiyle yüksek mekanik özelliklere sahip doğal obsidyen camlarınüretilmesidir. Obsidyen cam örnekleri geleneksel ergitme metodu ile 1300oC de 2 saat bekletilerek üretilmiştir. Safve CeO2 katkılı obsidyen örneklerinin yoğunluğu Arşimet prensibi ilebelirlenmiştir. Numunelerin sertlik ve kırılma tokluğu, Micro-Vickers çentiktesti kullanılarak ölçülmüştür. CeO2 katkılı obsidyen camın XRD desenleri,tüm CeO2 katkılarında silikon oksit içerdiğini göstermiştir. CeO2ilavesi ile obsidyen camın yoğunluğu artmıştır. Mekanik test sonuçları CeO2'ninobsidyene %1'e kadar ilave edilmesinin sertlikte hafif bir artışa nedenolduğunu gösterdi. Ayrıca, obsidyen cam numunelerinin kırılma tokluğu,ağırlıkça %5 CeO2 ilave edilerek 1,65 ila 1,91 MPa.m0,5 arasındadeğişmiştir. Böylece, obsidyen camlarınmekanik özellikleri CeO2 ilavesiyle arttırılabilir., The objective of this study was to manufacture thenatural obsidian glasses, which have high mechanical properties with adding ofCerium oxide at 0.5–10 wt.% CeO2 to obsidian glass. Obsidian glasssamples were produced by conventional melting method at 1300 oC for2h. The densities of pure and CeO2-added obsidian glass samples weredetermined by Archimedes' principle. The Hardness and fracture toughness ofsamples were measured using Micro-Vickers indentation tests. XRD patterns ofobsidian glass added with CeO2 showed that all CeO2 addedsamples included silicon oxide. The density of obsidian glass increased with CeO2addition. The mechanical test results showed that CeO2 addition upto 1wt.% content to the obsidian caused a slightly increase in the hardness.Further, fracture toughness of obsidian glass samples changed from 1.65 to 1.91MPa∙m0.5 with 5 wt.% CeO2 addition. As a result, it wasfound that the mechanical properties of the obsidian glasses could be enhancedthrough CeO2 addition.

Bu çalışmada kapalı alan dengesiz manyetik alanda sıçratma (CFUBMS) yöntemi kullanılarak, ticari saf titanyum (Cp-Ti) ve Ti6Al4V taban malzemelerinin yüzeyinde çok katmanlı TİN/TİCN/TİC ince film büyütülmüştür ve kaplamanın yapısal, mekanik, korozyon ve biyouyumluluk özellikleri incelenmiştir.Kaplamaların mikro yapı ve kompozisyon analizleri taramalı elektron mikroskobu (SEM), enerji dağılımı X-Ray spektrometresi (EDS), X-Ray difraksiyonu (XRD) ve X-ışını fotoelektron spektroskopisi (XPS) ile incelenmiştir. Ayrıca kaplamanın mekanik özelliklerini belirlemek için nano-sertlik ve çizik deneyleri kullanılmıştır.Kaplamaların biyouyumluluk özellikleri in-vitro testleri ile incelenmiştir. İn-vitro testinde numuneler SBF (yapay vücut sıvısı) çözeltisi içerisinde 7-14-21 gün süre ile bekletme testine tabi tutulmuştur ve bekletme süresine bağlı olarak kaplama yüzeyinde hidroksiapatit oluştuğu gözlenmiştir. Bu da manyetik alanda sıçratma yöntemi ile büyütülen TiN/TiCN/TiC kaplamaların biyouyumlu olduğunu göstermektedir.Korozyon testleri ise tuzlu su, yapay tükürük ve SBF içerisinde olmak üzere üç farklı ortamda gerçekleştirilmiştir. Bu testler sonucunda TiN/TiCN/TiC kaplanmış numunelerin korozyon direncinin Cp-Titanyum ve Ti6Al4V taban malzemelerin korozyon direncinden daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. In this study, TiN/TiCN/TiC multilayer thin films were deposited on the surface of commercially pure Titanium (Cp-Titanium) and Ti6Al4V substrates using CFUBMS (closed field unbalanced magnetron sputtering) method and the structural, mechanical, corrosion and biocompatibility properties of the coatings were investigated.Microstructure and composition analyzes of the coatings were investigated by scanning electron microscopy (SEM), energy dispersive X-ray spectroscopy (EDS), X-ray diffraction (XRD) and X-ray photoelectron spectroscopy (XPS). In addition, nano-hardness and scratch tests were used to determine the mechanical properties of the coatings.The biocompatibility properties of the coatings were investigated by in-vitro tests. In the in-vitro test, samples were immersed and kept in SBF (simulated body fluid) solution for 7-14-21 days and depending on the duration of the waiting time, hydroxyapatite formation was observed on the surface of the samples. This shows that the TiN/TiCN/TiC coatings deposited by the magnetron sputtering method are biocompatible coatings.Corrosion tests were carried out in three different environments, NaCl solution, artificial saliva and SBF. As a result of these tests, it was concluded that the corrosion resistance of TiN/TiCN/TiC coated on Cp-Titanium and Ti6Al4V samples are higher than the corrosion resistance of uncoated samples. 109

Bu çalışmada; Karbon Fiber Takviyeli Plastik (CFRP) kompozit malzemelerin modernimalat yöntemlerinden olan Aşındırıcılı Su Jeti (ASJ) ile delinmesi ve kesilmesiaraştırılmıştır. CFRP kompozit malzemenin delinmesi veya dairesel kesilmesiişlemleri esnasında oluşan, fiber kopması, reçine-fiber ayrılması, gerilmeyoğunlaşması, mikro çatlaklar ve delik bölgesinde deformasyon gibi hasarlarınoluşmaması için işleme parametrelerinin optimum olanının tespit edilmesiamaçlanmıştır. Çalışmada; uzay ve havacılık endüstrisinde kullanılan [0°/90°]s,[+45°/-45°]s, [0°/45°/90°/-45°]s fiber oryantasyon açılarında (FOA) üretilmiş olan 6adet CFRP kompozit malzeme kullanılmıştır. Deneylerde işleme parametresi olarak;dört farklı su basıncı (3600, 4300, 4800 ve 5300 bar), nozul ilerleme hızı (750, 1500,2000 ve 3000 mm/dak), nozul yaklaşma mesafesi (1, 2, 3 ve 4 mm) ve delik çapı (8,10, 12 ve 14 mm) kullanılmıştır. Delme işlemi öncesinde CFRP kompozitmalzemelerde oluşabilecek hasarları minimum değere indirebilmek için plakaların üçtanesine pilot delikler (Ø 5,5 mm) açılmıştır. CFRP kompozit malzemelerin ASJ iledelinmesi sonucunda iş parçası üzerinde meydana gelen delaminasyon faktörü (Fd),kerf açısı (T), dairesellik hatası ve ortalama yüzey pürüzlülüğü (Ra) değerleri analizedilmiştir. Delaminasyon faktörü, kerf açısı, dairesellik hatası ve ortalama yüzeypürüzlülüğü Minitab 17.0 paket programı kullanılarak Taguchi analizi ile yapılmıştır.Genel olarak; delaminasyon faktörü, kerf açısı, dairesellik hatası ve ortalama yüzeypürüzlülüğü değerlerinin en düşük değerleri, yüksek su basıncı ve düşük nozulyaklaşma mesafesinde, en yüksek değerler ise; düşük su basıncı ve yüksek nozulyaklaşma mesafesinde elde edilmiştir. Ayrıca; en düşük değerlerin pilot delik açılanmalzemelerde elde edilmesinden dolayı bu yöntemin başarıyla sonuçlandığı tespitedilmiştir. En düşük delaminasyon faktörü (1,021) pilot delik delinmiş [+45°/-45°]sFOA'daki malzemede, en yüksek delaminasyon faktörü (1,572) ise; [+45°/-45°]sFOA'daki malzemede elde edilmiştir. En düşük kerf açısı (0,870º), pilot delik delinmiş[0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksek kerf açısı (3,337º) değeri ise;[+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir. En düşük dairesellik hatası (0,618mm), pilot delik delinmiş [0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksekdairesellik hatası (1,902 mm) ise; [+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir.En düşük ortalama yüzey pürüzlülüğü (0,580 µm) değeri; pilot delik delinmiş[0°/45°/90°/-45°]s FOA'daki malzemede, en yüksek ortalama yüzey pürüzlülüğü(2,708 µm) değeri ise; [+45°/-45°]s FOA'daki malzemede elde edilmiştir. Bunailaveten; işleme parametrelerinin etki derecelerini belirlemek için varyans analizi(ANOVA) uygulanmıştır. Ele alınan tüm malzemelerde; delaminasyon faktörü, kerfaçısı, dairesellik hatası, ortalama yüzey pürüzlülüğü üzerinde su basıncı ve nozulyaklaşma mesafesinin etkili olduğu, delik çapı ve nozul ilerleme hızının daha az etkiliolduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Sözcükler : Karbon fiber takviyeli plastik (CFRP) kompozit, aşındırıcılı sujeti (ASJ), işleme (delme, kesme), yüzey pürüzlülüğü,delaminasyon. In this study; Carbon Fiber Reinforced Polymer (CFRP) composite materials havebeen investigated by using Abrasive Water Jet (AWJ), one of the modernmanufacturing methods, for drilling and cutting. It is aimed to determine the optimummachining parameters in order to prevent damages such as fiber breakage, resin-fiberseparation, stress condensation, micro cracks and deformation in the hole region,which occur during drilling or circular cutting of CFRP composite material. In theexperiments, four different water pressures (3600, 4300, 4800 and 5300 bar), nozzlefeed rate (750, 1500, 2000 and 3000 mm/min), stand-off distance (1, 2, 3 and 4 mm)and hole diameter (8, 10, 12 and 14 mm) were used. Pilot holes (Ø 5,5 mm) weredrilled in three of the plates to reduce damages to CFRP composite materials prior todrilling. As a result of drilling of CFRP composite materials with AWJ; delaminationfactor (Fd), kerf angle (T), circularity error and average surface roughness (Ra) wereevaluated on the workpiece. Analysis of the AWJ machining parameters for the meanvalues of delamination factor, kerf angle, circularity error and average surfaceroughness were done by Taguchi analysis using Minitab 17.0 program. Generally; thelowest values for delamination factor, kerf angle, circularity error and average surfaceroughness were obtained at high water pressure and low stand-off distance. Also; ithas been found that this method has been successfully accomplished since the lowestvalues are obtained in pilot drilled materials. The highest values were obtained withlow water pressure and high stand-off distance. The lowest delamination factor (1,021)value was obtained in the [+45°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled), and thehighest delamination factor (1,572) value was obtained [+45°/-45°]s FOA's material.The lowest kerf angle (0,870º) value was obtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA'smaterial (pilot hole drilled), and the highest kerf angle (3,337º) value was obtained inthe [+45°/-45°]s FOA's material. The lowest circularity error (0,618 mm), value wasobtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled), and the highestcircularity error (1,902 mm) was obtained in the [+45°/-45°]s FOA's material. Thelowest average surface roughness (0,580 µm) value was obtained in the [0°/45°/90°/-45°]s FOA's material (pilot hole drilled) and the highest average surface roughness(2,708 µm) value was obtained in the [+45°/-45°] FOA's material. In addition, varianceanalysis (ANOVA) was applied to determine the effect levels of the processingparameters. In all materials; while water pressure and stand-off distance are effectiveon average surface roughness, delamination factor, kerf angle, circularity error; thehole diameter and nozzle feed rate are less effective.Key Word : Carbon Fiber Reinforced Plastic (CFRP) Composite, Abrasive WaterJet (AWJ), machining (drilling, cutting), surface roughness,delamination. 265

Teknolojinin gelişmesi ile kullanım alanları yaygınlaşan kompozit malzemelerin bağlantı tasarımlarının önemi artmıştır. Kompozit malzemelerin bağlantı tasarımları yapılırken birleştirme elemanı olarak cıvata, pim, yapıştırıcı ve perçin gibi elemanlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanılan birleştirme elemanının türüne bağlı olarak bağlantı tasarımı farklı mekanik özelliklere sahiptir. Bu çalışmada, üzerinde dairesel, kare ve altıgen profillerde delikler bulunan 0° yönlenme açısına sahip karbon fiber ve cam fiber kompozit malzemeler, epoksi yapıştırıcı ve çözülebilir bağlantı yöntemleri kullanılarak, birleştirilmiştir. Karbon fiber kompozit ve cam fiber kompozit malzemelerde oluşan gerilme yığılmalarında ve yüklenme kapasitelerinde hangi profil yapısının ve bağlantı yönteminin uygun olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sayısal ve deneysel çalışmalar yapılmıştır. Deneysel çalışmalarda, farklı profillerdeki numunelerin bağlantıları yapıldıktan sonra çekme testi cihazında testlere tabi tutulmuşlardır. Sayısal çalışmalarda ise farklı profillerdeki numunelerin tasarımlarının yapılmasında ve çekme testlerinin uygulanmasında ANSYS 14 sonlu elemanlar paket programı kullanılmıştır. Deneysel ve sayısal çalışmaların sonuçları mukayese edilerek en uygun profil yapısının dairesel profil olduğu tespit edilmiştir. By the development of technology, the importance of composite material connection designs which usage areas become widespread have increased. The connection design of the composite materials are implemented by using connecting elements such as bolts, pins, adhesives and rivets widely using as joining elements. Depending on the type of using the coupling elements used, the connection designs have different mechanical properties. In this study, carbon fiber and glass fiber composite materials with 0° inclination angle on which holes in circular, square and hexagonal profiles were combined using epoxy adhesive and soluble joint methods. The purpose of this study was to determine which profile structure and connection method was suitable for stress accumulation and load capacities in carbon and glass fiber composite materials. Numerical and experimental studies were carried out for this purpose. In experimental studies, samples of different profiles were subjected to tensile testing on the tensile tester after the connections were made. Numerical studies were used the ANSYS14 finite element package program for the design of specimens in different profiles and for the application of tensile tests. By comparing the results of experimental and numerical studies it was determined that the most appropriate profile structure was circular profile. 161

Sac şekillendirme proseslerinde, sacın istenen şekli alması bölgesel boyunlaşma ve yırtılma hasarları tarafından sınırlanır. Bu proseslerde malzeme davranışını tahmin etmek için bilgisayar modelleri geliştirilmiştir. Bu modellerin gerçek durumu temsil edebilmesi için malzeme parametrelerine ihtiyaç vardır. Bu parametrelergenellikle çekme deneyi ve şekillendirme sınırını belirten diyagramlar ile elde edilir. Şekillendirme sınırınıbelirten diyagramlar sınır birim şekil değiştirme değerlerini gösteren şekillendirme sınır diyagramı ve sınırgerilme değerlerini gösteren şekillendirme sınır gerilme diyagramıdır. Şekillendirme sınır diyagramının hasar tahminini karmaşık ve birden fazla kademeli şekillendirme işlemlerinde doğru olarak tahmin edemediği, şekillendirme sınır gerilme diyagramının ise bu durumlarda da başarılı hasar tahminlerinde bulunduğu literatürde belirtilmektedir. Bu çalışmada Al 5754-O malzemeye ait şekillendirme sınır gerilme diyagramı hem teorik hem de sayısal yöntemle elde edilmiştir., In sheet metal forming processes, local necking and fracture failures limit sheet metal form to desired shape.Computer models have been developed to estimate the material behavior in these processes. Material parametersare needed to represent the real forming processes. These parameters are generally obtained from tensile test andforming limit diagram. Diagrams that specify formability limit are forming limit diagram shows limit strains andforming limit stress diagram shows limit stresses. In literature, it is remarked that while forming limit diagram cannot estimate the failures for complex andgradual forming processes, forming limit stress diagram can successfully.

Sac metal parçaların kalınlık dağılımlarının belirlenmesinde en pratik çözümlerden birisi üç boyutlu (3B) tarama yöntemidir. Sac parçaların belirli bir kesitinden kesilerek, profil projeksiyon, SEM gibi hassas cihazlarla sadece o kesitinden ölçüm yapılması yerine, bu yöntemde, parça kesilmeden, tüm parça boyunca kalınlık dağılımları belirlenebilmektedir. Özellikle anizotropik davranış gösteren sac metal malzemeler için bu durum daha da önemlidir. Ancak, 3B tarama yöntemi ile sac parçaların taranmasında, iç ve dış yüzeyler arasında geçiş yaparken, ortak referans noktaların yakalanacağı bir açının elde edilmesi zordur. Parçaların iç ve dış yüzeyleri ayrı ayrı tarandığı zaman da, yüzeylerin eşleştirilmesinde problem yaşanmaktadır. Bu çalışmada, bahsedilen problemin çözümü için numunelerin flanş bölgelerine, farklı açılardan rahatça görülebilecek dikdörtgenler prizması şeklindeki referans parçaları yapıştırılmıştır. Bu sayede iç ve dış yüzeyler arası geçiş sağlanmıştır. 3B tarama yönteminin sac metal parçaların kalınlık dağılımlarının belirlenmesinde güvenle kullanılabileceğini test etmek için, şekillendirilmiş sac metal parçaların kalınlık dağılımları, 3B tarama, profil projeksiyon ve SEM ile ölçülmüş olup sonuçlar birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, farklı yöntemlerle elde edilen kalınlık dağılımlarının birbirleriyle oldukça uyumlu olduğu görülmüştür. Dolayısıyla 3B yöntemi ile sac parçaların kalınlık dağılımlarının hassas olarak belirlenebileceği tespit edilmiştir. Böylece tersine mühendislik yoluyla 3B verileri elde edilen ince cidarlı derin parçalar 3B yazıcılarla hassas olarak üretilebilecektir. Ayrıca, sac metal parçaların geometrilerinin ölçülmesiyle kalite kontrol yapılarak Endüstri 4.0'ın alt yapısına kolaylık sağlamış olacaktır., One of the most practical methods is 3D scanning method for thickness distribution of the sheet metal parts. In this method, thickness distribution through whole part can be determined without cutting, instead of only cutting section with using sensitive device such as profile projector and SEM. It is very important for especially sheet metals which show anisotropic behavior. However, during scanning sheet metal part, catching the partner reference points during translate from inner surface to outer surface is very hard work. When the inner and the outer surfaces of the sheet metal are separately scanned, match-up the surfaces is problem. In this research, a reference rectangular solid part which is easily seen at different angles on the flange region of the sheet part has been glued in order to overcome this problem. So, transition between the inner and outer surfaces has been provided. The thickness distributions of the deformed parts are measured by 3D scanning method, profile projector and SEM to test the reliability of 3D scanning method for determination of the thickness distribution of the sheet metal parts. The obtained results have been compared with each other. Consequently, it is shown that the thickness distributions obtained from different methods are compatible with each other. Hence, it is concluded that 3D scanning method is reliably used for determination of the thickness distribution of the sheet metal. So, the thin-walled deep parts which are obtained the 3D data with using inverse engineering can be sensitively produced by 3D printing method. Moreover, the measurement of geometries of sheet metal parts using scanning device by performing quality control contributes the infrastructure of the Industry 4.0.

Bu araştırmanın temel amacı, nano ve mikro MgO parçacıkları ile güçlendirilmiş alüminyum matrisli kompozitlerin mekanik, mikroyapı ve fiziksel özelliklerini incelemektir. Bu çalışmada, farklı ağırlık oranlarında ortalama boyutlar 40nm ve 400µm olan MgO tozları ve Mg kullanılmıştır. Taguchi deney tasarım yöntemi kullanılmış ve L9 dizisine göre, nano ve mikro MgO parçacıkları için ayrı ayrı olmak üzere 9 farklı döküm parametresi belirlenmiştir. Kompozitler, karıştırma döküm yöntemi ile 700oC, 800oC ve 900oC'lik 3 farklı sıcaklıkta üretilmiştir. Tüm numunelere, sertlik, sıkıştırma, yoğunluk ve gözeneklilik gibi testler yapılmıştır. Kompozitlerin mikroyapıları incelenmiş ve MgO parçacıklarının homojen dağıldığı görülmüştür. Sinyal-gürültü oranı ve ANOVA tablolarına göre, nano ölçekli MgO katkılı kompozitlerin basma mukavemeti için uygun döküm parametresinin 800oC'de, ağırlıkça % 1 Mg ve % 0,5 MgO olduğu, mikro ölçekli MgO katkılı kompozitler için ise 800oC'de, ağırlıkça % 1 Mg ve % 1,5 MgO olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Nano parçacık, MgO, Karıştırma döküm, Taguchi, Alüminyum matrisli Kompozit The main objective of this research is to investigate the mechanical, microstructural and physical properties of aluminum matrix composites reinforced with nano and micro MgO particles. In this study, different mass ratios of nano and micro MgO powders with average sizes of 40 nm and 400 µm and Mg were used. Taguchi experiment design method was used and 9 different casting conditions were determined according to L9 array for nano and micro sizes of MgO particles separately. Composites were fabricated at 3 different temperatures 700oC, 800oC and 900oC by stir casting method. All samples were subjected to hardness, compression, density and porosity tests. Microstructures of composites were investigated. Microscopic observations of these composites reveal homogeneous distribution of MgO particles. According to the response tables of signal to noise ratio and ANOVA, it is observed that optimum level setting of casting parameters for compression strength of composites reinforced with nano sized MgO particles at 800oC are 1% Mg and 0.5% MgO in weight and composites reinforced with micro sized MgO particles at 800oC are 1% Mg and 1.5% MgO.Keywords: Nano particle, MgO, Stir casting, Taguchi, Aluminum matrix composite 73

Tez çalışmasında eksenel simetrik parçaların tam kapalı kalıpta dövme işleminin sonlu elemanlar yöntemiyle analizi yapılmıştır. Tam kapalı kalıp dövme işleminin kesin davranışının tahmini giderek önem kazanmaktadır ve gerekli yükü ve tüketilen enerjiyi azaltmak için proses tasarımını optimize de önemlidir. Bu çalışmada, H-şekilli parça için dövme yükü ve metal akışının çeşitli zımba/karşı zımba hareketleri ve çeşitli önşekiller kullanılarak değerlendirilmesi sunulmuştur. Sonlu elemanlar analizi (FEA) kullanılarak, iki tip önşekil için farklı sürtünme koşullarında, tek yönlü ve iki yönlü dövme koşulları (basma ve ekstrüzyon şekil değiştirme modu); dövme yükü, şekil değiştirme enerjisi ve metal akışı açısından karşılaştırılmıştır. Dövme yükü ve enerjisi üzerindeki; yanak açısının ve göbek kalınlığının H-şekilli parça üzerindeki etkileri de gösterilmiştir. Deneysel çalışma, doğrulama için bir modelleme malzemesi (oyun hamuru) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, kalıp köşe boşluğunun doldurulmasının gerçekleştiği dövmenin son aşamasında dövme yükünün asimptotik olarak arttığını göstermektedir. Maksimum dövme yükü, iki yönlü-iki aşamalı basma (bölünmüş akış) kullanılarak önemli ölçüde azaltılmıştır, bu nedenle servo tahrikli preslerin kullanımı çok etkilidir. H-şeklinin iki yönlü dövülmesindeki malzeme akışı simetrik iken, tek yönlü dövme de malzeme akışı simetrik değildir. Düzgün olmayan malzeme akışı şekil değiştirme direncini ve sürtünme yükünü arttırır.Anahtar Kelimeler: SEM, kapalı kalıpta dövme, bölünmüş akış, iki yönlü basma In this thesis, the finite element analysis of enclosed die forging of axisymmetric parts is studied. Prediction of the exact behavior of enclosed die forging process is becoming increasingly essential and it also important to optimize the process design to reduce the required load and consumed energy. In this study, evaluation of forging load and metal flow for H-shape part by using various punch/counter-punch movements and various preforms are presented. By using a finite element analysis (FEA), uni-directional forging and bi-directional loading conditions for two types of preforms (upset and extrusion mode of deformation) are compared in terms of forging load, deformation energy and metal flow under different friction conditions. The effects of rib angle and hub thickness of H-shape forgings on the forging load and energy are also shown. The experimental work is carried out by using a modeling material (plasticine) for verification. The results show that the forging load asymptotically increases at the final stage of the forging where the corner filling of the die cavity. The maximum forging load is considerably reduced by using the bi-directional step loading (divided flow), therefore, the usage of servo-driven presses are very effective. The material flow in bi-directional forging of the H-shape is symmetrical while the flow in uni-directional forging is non-symmetrical. The non-uniform material flow increasing the deformation resistance and friction load. Key Words: FEM, enclosed die forging, divided flow, bi-directional loading 69

Katmanlı imalat, yeni nesil imalat teknolojileri arasında yer alan ve endüstriyel uygulama alanı gittikçe artan bir imalat yöntemidir. Bu üretim tekniğinde konvansiyonel üretim tekniklerine kıyasla, malzeme boşaltma yerine katman şeklinde malzeme yığılması prensibine uyularak, parça geometrisi yaklaşık ve/veya tam parça geometrisine uygun olarak eklemeli bir biçimde üretilmektedir. Böylelikle daha uygun malzeme oranlarında son şekle yakın ve karmaşık geometrili parçaların üretimi mümkün olmaktadır. Bu çalışmada katmanlı üretim yöntemlerinden birisi olan şekilli metal yığma metodu silindirik parça üretimi için kullanılmıştır. Bu amaçla TİG kaynak + tel yığma araçları tasarlanmış ve kurulmuştur. Bu çalışmada metal yığma metodu kullanılarak silindirik parça üretme, geometrik özellikleri analiz etme, makro ve mikro yapı analizlerinin yanı sıra işlem parametrelerini de yığılan parçaları analiz etme amaçlanmıştır. Uygun bir deney tasarımı kullanılarak yığılan parçaların geometrisi incelenmiştir. Aynı zamanda, işlem parametrelerinin yükseklik, genişlik ve dış çap üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Örnek silindirik parça üretiminde en uygun parametreler akım (I)=120 A, dönme hızı (TS)=0.18 m/d, tel besleme hızı (WFS)=1.9 m/d olarak belirlenmiştir. Ayrıca, metalografi test sonuçları TS ve I parametrelerinin mikro yapıyı etkilediğini, WFS değerlerinin ise mikro yapıyı değiştirmediğini göstermiştir. Mikro yapı araştırmaları sırasında vermicular ve lathy ferrit morfolojisi soğumanın etkisinden dolayı gözlemlenmiştir. Bazı örnekler için vermicular ferrite yapısı diğerlerinden daha çok görülmüştür. Makro yapı sonuçlarına göre ardışık katmanlar arasında herhangi bir hata gözlemlenmemiştir. Yığma bölgesine giren ısı, sertlik değerini etkilemektedir. Additive manufacturing is a new generation of manufacturing technology and recently it has increasing demand in industrial applications. In this production technique; instead of removing the material, the material is added layer by layer in order to get near or net shape of the full geometry. Thus, the final shape of the products can be produced with use of less material and more complex shape of products can be produced easily. In this work, shaped metal deposition (SMD), which is one of the additive manufacturing methods, was used for producing cylindrical parts. For this purpose, an experimental set-up including TIG welding + wire deposition tool was designed and constructed. The aim of this work is to investigate the cylindrical part manufacturing using SMD method and analyse geometrical attributes, macro and microstructure characteristic as well the effects of as process parameters. The geometry of the deposited parts was investigated using a suitable design of experiment. The effects of process parameters on wall height, width, and outer diameter were also investigated. The optimum set of parameters was obtained to produce cylindrical parts as: current (I)=120 A, travel speed (TS)=0.18 m/min and wire feed speed (WFS)=1.9 m/min. Furthermore, the metallographic testing results showed that TS and I values were very effective on microstructure and the changes in the value of WFS had not a significant effect on the microstructure. Vermicular and lathy ferrite morphology were observed on the investigated microstructures because of the cooling effect. For some samples, content of the vermicular ferrite was found more than the others. The macrostructure results showed that there were no errors in the depositions, even on the interface between successive layers. It has been found that the hardness was affected by the amount of heat input to the deposition area. 59

Teknolojinin sürekli değişip gelişmesiyle birlikte, bir çok alanda yeni ve kullanım alanı bir hayli geniş olan makina ve cihazlar insanlığın kullanımına sunulmuştur. Makina teknolojisindeki hedef, ilk zamanlarda insan ihtiyaçlarını giderme ve yaşamı kolaylaştırma olmuştur, günümüzde ise makina teknolojisindeki gelişmeler yaşamın temel ihtiyacı haline gelmiştir.Bu çalışmada, dünya ve ülkemiz sanayisinin taleplerine uygun olarak tam otomatik olarak çalışacak, metalografik incelemeler için bir numune zımparalama ve parlatma makinesinin tasarımı yapılmıştır. Bu amaçla, daha önceden imal edilmiş numune zımparalama ve parlatma makinaları baz alınarak bir takım hesaplamalar yapılmıştır. As the technology constantly changes, a wide range of machinery and equipment with new and wide fields of utility have been available for usage for humanity. Initially, the aim of technological development in machinery was to meet the needs of humanity and to make the life easier for mankind. Later, these development have became the basic need of life.In this study, a design of a fully automated sample sanding and polishing machine was presented. This machine is for metallographic analyses of the samples and geared for the industrial markets of the country and of the world.For this purpose, previously produced sample sanding and polishing machines were used as basic for the calculations. The results were presented. 112

Tipik bir şekillendirme sınır eğrisi (ŞSE)nde, minimum majör birim şekil değiştirme değeri, minör birim şekil değiştirme değerinin sıfır olduğu y ekseni üzerinde yer almaktadır. Birçok şekillendirme proseslerinde hasar bu bölgede meydana gelmektedir. Literatürde birçok çalışmada, ŞSElerde en düşük majör seviyesi hemen hemen y ekseni üzerinde elde edilmiştir. Bu çalışmada ise Al 2024-T4 alaşımı için bu değer, y ekseninden yaklaşık olarak 0,040 değerinde sağa doğru ötelenmiş olarak elde edilmiştir. Bu değer sac metal şekillendirme sonuçlarının değerlendirilmesinde önemli olabilmektedir. Bu çalışmada Al 2024-T4 sac metalin metalin minimum majör birim şekil değiştirme değerinin literatürden farklı olarak sağa ötelenmiş olarak elde edilmesinin nedenleri araştırılmıştır. Süzdürme çubuğu ve ısıl işlemin en fazla etki eden faktörler olduğu tespit edilmiştir. Ötelenmenin, süzdürme çubuğu kullanılarak yapılan testlerde oluşan ön BŞDlerden ve T4 ısıl işlemi sonucunda meydana gelen kalıntı gerilmelerden kaynaklandığı gözlenmiştir., In a typical forming limit curve (FLC), the minimum major strain where the minor value is equal to zero is located at y axes. In many forming processes, failure occurs at this region. Many studies in literature indicates that minimum major strain value is obtained about at y axis. In this study, the minimum major strain value is not determined on the y axes and it was found to be offsetted from the y axes to the right about 0.04 strain for AA 2024-T4. This value could be important for evaluations of sheet metal forming processes. In this study, the reasons for the minimum major strain of setting of the forming limit curve for AA 2024-T4 were investigated. It was found that drawbead and heat treatment were most effective parameters for this offsetting. It is observed that offsetting result from pre-strain which occur for conducted tests with using draw-bead and residual stress arising from T4 heat treatment.

Artan ihtiyaçlar, ekonomik rekabetler ve teknolojik gelişmeler yeni araştırmaların yapılmasını gerekli kılmaktadır. Yeni teknolojik malzemelerin elde edilmesinde son yıllarda oldukça fazla araştırmalar yapılmakta olup, bu malzemelerin işlenmesi araştırmaların önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu malzemelerden biri de soğuk iş takım çelikleridir. Soğuk iş takım çeliklerinin kullanımları oldukça yaygındır. Aşınma dayanımları ve tokluk özelliklerinden dolayı kalıp veya takım malzemesi olarak tercih edilirler.Bu çalışmada ısıl işlem sonrası sertliği 62 HRc olan AISI D6 soğuk iş takım çeliği torna tezgahında işlenmiştir. Çalışmada Kübik Bor Nitrür (CBN) kesici takım uçlar kullanılmış ve farklı kesme parametrelerinde (kesme hızı, ilerleme ve talaş derinliği) deneyler yapılmıştır. Deneyler sonucunda kesme parametrelerinin takım ömrü ve yüzey pürüzlülüğüne etkileri incelenmiş, takım ömrünün ve yüzey pürüzlülüğünün matematiksel modelleri elde edilmiştir. Bu inceleme neticesinde kesme hızının, ilerlemenin ve talaş derinliğinin artmasıyla takım ömrünün hızlı bir şekilde düştüğü görülmüştür. Ayrıca kesme hızının artması yüzey pürüzlülüğünü azaltmış buna karşılık ilerleme ve talaş derinliğinin artması yüzey pürüzlülüğünü artırmıştır. Yüzey pürüzlülüğüne kesme hızının ve talaş derinliğinin etkisi ilerlemeye göre daha az seviyede olmuştur.Anahtar kelimeler: Takım aşınması, Yüzey pürüzlülüğü, AISI D6, Tornalama. Economic rivalries and technological developments lead to be made a new research. Recently more researches have been done to obtain new technological materials machinability of these materials constitute an important part of these researches. One of these materials is cold work tool steels. Use of cold work tool steel is very common. They are preferred as a mold or tool materials because of its abrasion resistance and toughness properties.In this study, after the heat treatment AISI D6 cold work tool steel with hardness 62 HRc machined in lathe. In the study, Cubic Boron Nitride (CBN) cutting tools used and the experiments have been performed under different cutting parameters (cutting speed, feed and cutting depth). In these experiments, effect of cutting parameters on the tool life and on surface roughness were observed, and finally the mathematical models of tool life and surface roughness were obtained. As a result of the research, it was also observed that while cutting speed, feed rate and depth of cut are increasing, the tool life time is decreasing rapidly. Also, the increase of cutting speed reduced the surface roughness . On the other hand, the increase of feed rate and depth of cut raised the surface roughness. The effect of cutting speed and depth of cut on surface roughness was less than feed rate.Key words: Tool wear, Surface roughness, AISI D6, Turning. 92

Yüksek Lisans Tezi Bu tez çalışmasında saç şekillendirme yöntemlerinden derin çekme işlemi üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışmada tek etkili preste, çift etkili pres mantığı oluşturularak dairesel bir sacdan silindirik bir kap elde etmek için derin çekme işlemi uygulanmıştır. Silindirik bir kap elde etmek için kullanılacak sacın, tasarlanan kalıp yüzeylerine göre bilgisayar ortamında simülasyonu yapılmıştır ve bu simülasyon sonucunda ortaya çıkan kuvvetlere göre kalıp üzerinde belirli pot kuvvetleri oluşturularak pres altında, tasarlanan kalıpla, silindirik parçalar basılmıştır. Bu tez çalışmasının temelde iki amacı vardır. Bunlardan biri, tek etkili pres kullanılarak çift etkili presteki gibi farklı stroklarda ayrı pot kuvvetleri kullanılarak silindirik parça elde edilmesidir. Çalışmanın diğer bir amacı da, bilgisayar ortamında yapılan simülasyon sonuçlarına göre parçada ortaya çıkan incelme değerleri ile gazlı yaylar ile elde edilen pot kuvvetlerinin pres altından çalıştırılan uygulama kalıbında kullanılması ile basılan parçada oluşan incelme değerlerinin kıyaslanmasıdır. In this thesis, deep drawing process, which is one of the sheet metal forming methods, has been investigated. In this thesis, a cylindrical cup has been deep drawn from a circular sheet plate by using single action press by considering a double action press. A computer simulation was done for designing a die to obtain a cylindrical cup from a sheet metal. As a result of this simulation, cylindrical parts were deep drawn by using the designed die set by creating specific pot forces over the die. This thesis has two purposes. One of them is to deep drawn cylindrical cups by using single action pres as if it were a double actioned pres where different pot forcess could be applied on different strokes. Another aim of the study is to compare the thinning in the drawn parts in computer results and these in practice.

Son yıllarda içten yanmalı motorlarla tahrik edilen karayolu taşıtlarında yakıt tüketiminin azaltılması ve çevre kirliliğine neden olan yanma ürünlerinin kontrol alınabilmesine ilişkin çabalar, motor ve yakıt teknolojisinde yenilik arayışlarını hızlandırmış, alternatif yakıt olarak hidrojen kullanımı ön plana çıkarmıştır. Alternatif yakıtların motor performansını olumsuz etkilemeden, kirletici egzos gazları emisyonunu azaltmaları ve konvansiyonel yakıtlara göre kullanım, depolama, dağıtım, maliyet gibi konularda da olumsuz yönlerinin olmaması amaçlanmaktadır. Taşıtlarda alternatif enerji kaynağı olarak, elektrikli veya hibrid taşıt uygulamalarında hidrojen yakıt hücrelerinde kullanımına ilişkin teknoloji geliştirilmektedir. Ancak yakın dönemdeki uygulamalarda, hidrojenin içten yanmalı motorlarda doğrudan yakıt olarak kullanımı söz konusudur. Bu çalışmada hidrojenin içten yanmalı motorlardaki çeşitli dual yakıt uygulamaları For decades, fears and numerous alarms have been raised regarding commodity price rising of fuels and reduce fossil fuel consumption. It also lower thermal emanations are expected. Alternative fuels should provide reduced pollutant emissions without effecting performance while providing compatible level of fuel economy and solution to storage, mixture preparation and distribution problems. Hydrogen as a soruce of energy in road vehicles can be used with fuel cells operationgs in electric or hybrid vehicles. But short term application will be focused on the direct utilization of hydrogen as a fuel in internal combustion engines. In this study various applications are compared with only gasoline and gasoline plus hydrogen and engine performances were compared. 73

Bu çalısmada sanayide sıklıkla kullanılan Eksantrik Pres makinelerinin mil üzerine gelenkuvvetleri çesitli çalısma sartlarına göre incelenmis, analiz edilmis ve mile etkiyen ömürhesaplamaları yapılmıstır. Bilindiği gibi pres makineleri farklı kalınlıkta, farklı delik çapındave farklı tür plaka saclarında değisik zorlanmalara maruz kalacaktır. Her kalınlıkta kesmedurumunda eksantrik mil üzerinde birikimli ( kümülatif ) hasar meydana gelmektedir. Bugerilmeler ve etki süreleri göz önüne alınarak istatistik normal dağılımına göre mil ömrü tayinedilmeye çalısılmıstır. Daha sonra istatistiki bilgiler ısığında esdeğer gerilmeler hesap edilmisve bu değerlerin hangi güvenirlik derecesinde olduğu Normal Dağılım fonksiyonu ilehesaplanmıstır. Bu çalısma aracılığıyla St 60 Genel ?malat Çeliğinden imal edilmis bireksantrik pres mili'nin Palmgren-Miner, Corten-Dolan ve Marin yöntemleri ile ömür değeritayin edilebilmektedir.Anahtar Kelimeler: Eksantrik mil, Ömür, Güvenirlik In this study, the forces that comes upon the shaft of excentric pressure machines thatfrequently used in industry were examined, analysed and calculated how effect the lifetime ofexcentric shaft according to various working conditions. As known, pressure machines areexposed to challange at different thickness, hole diameters and different type of sheet metals.Cumulative damage will be occured on excentric shaft at every cutting position. By takingconsideration of tensions and effect periods, shaft lifetime was tried to calculate according tostatistical normal dispersion. After, equivalence tensions were calculated in respect of statisticknowledge and this values were calculated which level of reliability by using normaldispersion function. With this study, lifetime of a shaft which is produced as St 60, commonproduction steel can be found with Palmgren-Miner, Corten-Dolan and Marin methods.Key Words : Excentric shaft, Lifetime, Reliability 279

m ÖZET Ürün kalitesini düşürmeden, minimum maliyet, minimum ağırlık ve minimum enerji sarfiyatı ile maksimum kar elde etmek, üretim için istenilen temel şartlardır. İstenilen bu şartlan sağlayabilmek yani optimum çözümler bulabilmek amacıyla optimizasyon metotlarından faydalanmak gerekmektedir. Optimizasyon problemlerinde en önemli husus tasarım değişkenlerinin doğru tanımlanmasıdır. Bir tasarım problemini doğru olarak tanımlamak için; Tasarım değişkenlerini, Tasarım sınırlamalarını, Hedef fonksiyonlarını bilmek ve doğru olarak tanımlamak gerekmektedir. Sistemi tanımlamak için seçilen değişkenlere tasarım değişkenleri denir ve bu değişkenler kullanılarak değişken seti belirlenir. Cıvatalarla veya kaynaklarla sistemin sabitlenmesi, üzerinde taşıyacağı yüklerin belirlenmesi ise tasarım sınırlamalarını kapsar. Tasarım değişkenlerinin ve sınır şartlarının belirlenmesinin amacı bu değerlere bağlı olarak hedef fonksiyonunu minimum yapan değerleri bulmaktır. Hedef fonksiyonun bulunmasında kullanılan optimizasyon metotları; Sıfırıncı mertebe metotları, Birinci mertebe metotları İkinci mertebe metotları dır. Daha kompleks parçaların optimizasyonunu yapmak için sonlu elemanlar analiz programlarının kullanılması daha çabuk ve doğru sonuçlar vermesi açısından tercih edilebilir. Bu amaçla tasarım optimizasyonu uygulamaları için Ansys sonlu elemanlar analiz programının Dizayn optimizasyonu modülü kullanılmıştır. Optimizasyon metotlarının otomotiv sektörüne uygulamaları için; bir kamyon makas bağlantı braketenin sonlu elemanlar analizi yapılarak, bu braketi oluşturan parçaların saç kalınlıklarının optimizasyonu yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER : Optimizasyon metotları, Otomotiv, Sonlu elemanlar, Tasarım değişkenleri, Tasarım sınırlamaları, Hedef fonksiyonları, Sıfırıncı mertebe metotları, Birinci mertebe metotları, İkinci mertebe metotları IV ABSTRACT Maximizing the profits without any quality lowering; by rninimum cost, minimum weight and energy consume, are the fundamental conditions for production. To fulfill these conditions or to find optimum solutions, it is necessary to utilize the optimization methods. The most important subject of the optimization problems is the correctly definition of the design variables. To define a design problem correctly; Design variables, Design restrictions, Objective functions, should be well-known and correctly defined. The variables choosed to define the system are called `design variables` and the variables set is indicated by using these variables. Fixation of the system by bolts or welt and defining the loads that the system will charge on are the restrictions of the system. The purpose for indicating the design variables and restrictions is to find out the values that minimize the objective function depending on these values. The optimization methods used for finding the objective function are; - Zero Order methods - First Order methods - Second Order methods Utilization of finite element method analysis programs are prefered for the optimization of more complex parts, because of getting the correct solutions in much shorter time. For this, the design optimization module of the Ansys is used for design optimization applications. Utilizing the optimization methods for the applications in Automotive sector; the optimization of sheet metal thicknesses of the parts of a bracket of a truck's leaf springs is done by finite element analysis. KEYWORDS : Optimization methods, Automotive, Finite Element, Design variables. Design restrictions, Objective functions, Zero order methods, First order methods. Second order methods 120

ÖZET Düzlemsel plakalardan titreşim yolu ile yayılan gürültüyü kaynağında kontrol altına alarak seviyesini düşürmek veya yok etmek gürültü ve titreşim alanında karşılaşılan önemli problemlerden biridir. Titreşen levhadan yayılan ses gücü levhanın uzak alanında yapılacak ses şiddeti ölçümü ile belirlenebilir. Eğer amaç levhanın titreşim karakteristiklerini ve yayınım yapan bölgelerini belirlemek ise bu durumda levhanın yakın alanında şiddet ölçümleri yapılmalıdır. Ancak ölçüm yapılacak yakın alan mesafesi özellikle frekansa bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Levhadan fâzla uzakta yapılan ölçümlerde levhanın ses yayan veya yutan bölgeleri belirlenemediği gibi eğer levhaya çok yakın ölçümler yapılırsa bu durumda da yanlış sonuçlar elde edilmektedir. Bu çalışmada kalınlığı diğer boyutları yanında ihmal edilebilecek dikdörtgensel çelik bir levha test elemanı olarak ele alınmış ve titreşime zorlanan levhaya ait yukarıda belirtilen özellikler yakın alanda ses şiddeti ölçülerek bulunmuştur. İlk olarak bu elemana Modal analiz uygulanmış, yani serbest sınır şartlarında bir exciter ile zorlanmış ve karşılık gelen yerdeğiştirmeler ivmeölçerler kullanılarak elde edilmiştir. Yapılan deney şartlarının tam anlamı ile birbirlerini desteklemesi için aynı plaka sonlu elemanlar ve sınır elemanlar yöntemi ile analiz yapan bir yazılımda da modellennüş ve modal analiz yapılmıştır. Son olarak kurulan teorik modelden de plakaya ait modal değişkenler elde edilmiştir. Üç sonucunda birbirini desteklemesi deneysel çalışmada şartların tam olarak sağlandığı ve ileri aşamadaki deneylerin yapılabileceğini göstermiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında daha önce modal analiz sonucunda belirlenen doğal frekanslarda zorlanan plaka üzerinde üç değişik yükseklikte ses basıncı ölçümleri yapılmıştır. Burada elde edilen sonuçlar hem sonlu elemanlar yöntemi ile hem de teorik model sonucu ile tekrarlanmıştır. Basınç ölçümleri yapılırken izlenen yöntem modal analizdeki yöntemin benzeridir. Plaka belirlenen noktadan doğal frekanslarında zorlanmış ve bu kez ivme ölçerler yerine mikrofon kullanılarak basınç değerleri elde edilmiştir. Basınç ölçümlerinin de ele alınmasının sebebi bir sonraki aşamada yapılacak ses şiddeti ölçümleri ile karşılaştırma işlemini yapabilmektir. Son aşama da ses şiddeti ölçüm probu kullanılarak diğer iki aşama da olduğu gibi doğal frekansların da zorlanan plaka üzerinde üç değişik mesafede ölçümler yapılmıştır. Elde edilen ses basınç ölçümleri frekansa bağlı olarak değişen yüksekliklerde değerini koruyarak ilgili frekansa karşılık gelen mod şeklini bize vermektedir. Ancak eğer amaç plakanın yayınım yapan bölgelerini belirlemek ise elde edilen ses basınç değerleri yetersizdir. Bu durumda değişik üç yükseklik de elde edilen aktif şiddet haritaları negatif ve pozitif şiddet değerleri ile plakanın yayınım yapan veya bir yutucu gibi davranan bölgelerini belirler. Ancak bu yaklaşım genel olarak plaka boyutlarına ve rezonans frekansına bağlı olarak değişkenlik gösteren ve yakın alan olarak isimlendirilen bölgede doğru sonuçlar verirken belirtilen değişkenlere bağlı olarak belirlenen uzak alana çıktığımızda negatif şiddet değerlerinin pozitife dönüşmesi nedeni ile sonuçsuz kalır. Yakın alan uzak alan ayrımı verilen hem deneysel hem de teorik model sonuçlan ile anlatılmıştır. ABSTRACT One of the important problems in the vibration fields is to take under control the radiating sound from plates through vibration. The sound power radiated from vibrating plate can be determined the far field of plate by measuring sound intensity. If the aim is to define vibration characteristics and the sound source of the plates the near field sound intensity measurement should be done. But the measurement distance from plate changing with frequency. If the measurements done far from the plate the sources and the sinks of the plate can't be determined and if this process done very close to the plate surface the results contain errors In this study a steel rectangular rectangular plate used and sound intensity measurements done near field of the plate. At the first step, the modal parameters of the plates determined by modal analysis. To prove the results a computer software used to find the modal parameters of the plate. At the last step of this stage a numeric model used to find same results. Because three steps give the same results, it prove that experimental data are correct and using same boundary conditions can continue the study. The second stages of the study pressure measurements done three different distances from the plates. The last stage is to measure sound intensity near field of the plate. The pressure results shows us that we can get mod shapes of the plates different distance measurements. But if the aim is to define the sinks and sources of the plates the pressure measurements are not sufficient and sound intensity measurement should be used. Sound intensity measurements gives the results that could be used the determination of sinks and sources of plates if the measurements done near field of the plate. Because the near field of the plate sound intensity has both negative and positive results, but in the far field of the plate negative sound intensities disappeared and to define the sources and sinks of the plate will be impossible. 124