Search

Van and its vicinity have been a prominent region with settlements recording many civilizations since the earliest periods in history. The most stunning remains of civilizations in this region belong to the Urartian Kingdom, which was established in the centre of Van from the middle of the 9th century BC. The capital city of the Urartian Kingdom was Tushpa (Van Castle), which was established on the Van Castle rock cliffs rising on the eastern shore of Lake Van. In addition to Tushpa, the capital of the Kingdom of Urartu, the architectural remains of many castles, urban settlements, and other architectural structures, including dams and water canals, are extensively observed in the eastern part of Lake Van. Considering the geological structure of this central region, it appears that the Kingdom’s settlements and architectural structures were founded on the Van formation, which consists of Bitlis Metamorphics, Upper Cretaceous Ophiolites and Tertiary deep-sea sediments that form the basement rocks in the region. This study was carried out to determine petrographic characteristics and classify rock types of natural stones used as building materials in Van Castle, Çavuştepe, Ayanis, Toprakkale, Zivistan, Keçikıran Castle, Körzüt Castle and Menua Canal belonging to the Urartian Kingdom. A secondary purpose was to use a geological approach to determine the quarries from which they were extracted. For this purpose, representative natural stone samples were taken from the architectural structures and their remains in the settlement centres of Urartian Kingdom in order to prepare rock thin sections of natural stone samples. The thin sections were examined under polarising petrographic microscope to determine petrographic features and classify the rock types. When the architectural building groups in Urartian settlements are examined, different natural stones were mostly used as building materials. The rock types of these natural stones used in construction of these structures are generally classified under two main groups as igneous and sedimentary origin. Sedimentary rock types such as limestone, travertine and sandstone were preferred as the main building material in settlement centres around the Lake Van Basin. Additionally, igneous rocks types such as gabbro, basalt, andesite and serpentinite were preferred more intensely in centres which are located around the north and western part of Lake Van. At the point of determining the sources of rock types used as natural stone building materials in the Urartian centres, it was concluded that Urartu primarily supplied those materials from the nearest quarry sites. The use of this material is also possible especially from rocky or other nearby areas on which the structure was built. However, in line with the materials used in cuneiform inscriptions and monumental architectural structures such as temples, etc, the supply of building materials was also provided by distant sources. Considering the geology of the region, it is suggested that essential findings were obtained showing that igneous rocks were brought from the areas north and west of Lake Van, while sedimentary rocks are represented by limestones from the southern part of Lake Erçek, and travertine rocks from quarries in the Edremit region., Van ve yakın çevresi, tarihin en erken dönemlerinden itibaren birçok uygarlığın izlerini taşıyan yerleşimlere sahip önemli bir bölgedir. Bu bölgedeki uygarlıklardan geriye kalan en görkemli kalıntılar MÖ 9. yüzyılın ortalarından itibaren Van merkezli olarak kurulmuş olan Urartu Krallığı’na aittir. Urartu Krallığı’nın başkenti Van Gölü’nün hemen doğu kıyısında yükselen Van Kalesi Kayalıklarında kurulmuş olan Tuşpa’dır (Van Kalesi). Urartu Krallığı’nın başkenti Tuşpa’nın yanı sıra çok sayıda kale, kent yerleşimi, içinde baraj ve kanalların da bulunduğu çok sayıdaki diğer mimari projelerden geriye kalan mimari kalıntılar, Van Gölü’nün doğu kesiminde yoğun bir biçimde gözlenmektedir. Bu merkezi bölgenin jeolojik yapısını göz önüne aldığımızda, Tuşpa’nın, bölgenin temel kayalarını oluşturan Bitlis Metamorfikleri, Üst Kretase ofiyolitleri ve ‘‘Tersiyer’’ yaşlı denizel çökeller ve karasal kayaçlardan oluşan Van Formasyonu üzerine kurulduğu görülmektedir. Bu çalışma; Urartu Krallığı’na ait Van Kalesi, Çavuştepe, Ayanis, Toprakkale, Zivistan, Keçikıran Kalesi, Körzüt Kalesi ve Menua Kanalı’nda yapı malzemesi olarak kullanılan doğal taş türlerini oluşturan kayaçların petrografik özelliklerini belirlemek ve litolojik sınıflamasını yapmak, ayrıca bu doğal taşların, hangi ocaklardan çıkarıldıklarına dair jeolojik kökenlerinin tespitine yönelik olarak yaklaşımlarda bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda Urartu yerleşim merkezlerindeki mimari yapılarda ve kalıntılarında kullanılan doğal taşlardan temsili örnekler alınmış ve bu örneklerin ince kesitleri hazırlanarak, polarizan petrografi mikroskobunda incelenmiş ve petrografik özellikleri tayin edilerek litolojik olarak sınıflandırılmıştır. Urartu yerleşimlerindeki mimari yapı grupları incelendiğinde farklı türde yapı malzemelerinin kullanıldığı görülmektedir. Bu yapıların inşa edilmesinde kullanılan doğal taşların kayaç türleri genel olarak magmatik ve sedimanter kökenliler olarak iki ana grup altında sınıflandırılmıştır. Van Gölü Havzası’ndaki merkezlerde, ana yapı malzemesi olarak kullanılan doğal taşlarda kireçtaşı, traverten ve kumtaşı türündeki sedimanter kökenli kayaçlar kullanılmıştır. Van Gölü’nün kuzey ve batısında yer alan merkezlerde ise gabro, bazalt, andezit ve serpantinit türündeki magmatik kayaçlar daha yoğun olarak tercih edilmiştir. Urartu merkezlerinde kullanılan doğal taş kaynak alanlarının tespiti konusunda ise Urartular’ın öncelikle en yakındaki ocaktan malzeme temini yaptıkları gözlenmektedir. Bu kaynak kullanımı, özellikle yapının üzerinde inşa edildiği kayalık veya yakındaki başka bir bölgede de mümkün olabilmektedir. Ancak özellikle çivi yazıtlarında ve tapınak gibi anıtsal mimari yapılarda kullanılan yapı malzemeleri doğrultusunda ise uzak kaynaklardan da doğal taş temininin gerçekleştiği görülmektedir. Bölgenin jeolojisi dikkate alındığında ve yapılan incelemeler doğrultusunda, Urartu merkezlerindeki mimari yapı ve kalıntılara ait doğal taşlardan, magmatik kökenlilerden kireçtaşlarının Van Gölü’nün kuzey ve batısında yer alan bölgelerden; sedimanter kökenlilerden kireçtaşlarının Erçek Gölü’nün güney kesiminden, travertenlerin ise Edremit bölgesindeki ocaklardan getirilmiş olduklarına işaret etmektedir.

Urartu Krallığına ait yerleşimler, Van Gölü Havzası’nda Paleozoik yaşlı mermer türü temel kayaçlarından Kuvaterner yaşlı bazaltik kayaçlara kadar oldukça zengin bir kayaç grubu üzerinde yer almaktadır. Urartu kalelerinde yapı malzemesi olarak genellikle bazalt ve andezit türü volkanik kayaçlar ile yer yer kireçtaşı, traverten ve kumtaşı gibi farklı tip kayaçlar kullanılmıştır. Van Gölü’nün kuzeyinde ve batısındaki Pliyo-Kuvaterner yaşlı volkanik sahalar, bazalt ve andezitik gibi volkanik kayaçlar için doğusunda bulunan Paleosen-Eosen yaşlı sahalar kırıntılı ve kireçtaşları için ve güneydoğusunda bulunan Kuvaterner yaşlı sahalar traverten tipi karbonatlı kayaçlar için potansiyel alanları temsil etmektedir. Bu çalışmada Van Gölü Havzasındaki önemli Urartu merkezlerinden olan Van Kalesi, Çavuştepe, Ayanis, Toprakkale, Zivistan, Aliler, Keçikıran ve Körzüt kaleleri ile Minua Kanalı gibi tarihi yerleşimlere ait yapılardan örnekler alınmıştır. Alınan kayaç örneklerinin petrografik özelliklerini ayrıntılı inceleyerek, Urartu mimarisinde kullanılan kayaçların daha iyi tanınması amaçlanmıştır. Ana kayadan ve tarihi yapılardan alınan örneklerin karşılaştırılma yapılarak, yapı inşa malzemesinin kaynağını tespit edilmesinde ve taş ocakçılığı ile malzemelerin tarihi nakil yollarının belirlenmesinde önemli bilgiler sunacağı düşünülmektedir.

Miocene volcanic units in the lignite-bearing Soma basin in the western Anatolia can mainly divided into three subgroups: (i) early-middle Miocene Kozak-Yuntdağı volcanites which interfinger with the basin deposits to the W, NW and SW and the Sındırgı-Gelembe volcanites of the Bigadiç volcano-sedimenter basin to the NE; (ii) Dededağ volcanites within basin and; (iii) Adilköy volcanites cutting the basin deposits. In this study, geochemical and petrographic features of the Kozak-Yuntdağı, Dededağ and Adilköy volcanites have been examined and their petrological evolution is discussed. The early-middle Miocene Kozak-Yuntdağı volcanites include medium- to high-K calc-alkaline andesite, dacite, latite, trachydacite and rhyolites. The Dededağ volcanites are composed of medium-K calc-alkaline andesites. The late Miocene Adilköy volcanites are composed of medium-K calc-alkaline basaltic andesites. On a primitive mantle-normalized multi-element spider diagram, the all volcanic units are characterized by depletions in high-field strength elements (HFSE) such as Nb, Ta and Ti over large ion lithophile elements (LILE), such as Rb and Ba. SiO2- dependent major and trace element variations and trace element ratios indicate that the Kozak-Yuntdağı volcanites were differentiated from Dededağ volcanites via fractional crystallization coupled with crustal contamination. The geochemical features of the late Miocene Adilköy volcanites show that these volcanic rocks differ from the mainly asthenosphere-derived Quaternary Kula volcanites and the other late Miocene basaltic rocks which have asthenospheric signature in their genesis in the region. In these respects, the asthenospheric contribution, considered for late Miocene to Quaternary volcanism in the region is not valid for the rocks of the Soma basin where the Miocene volcanic rocks have only lithospheric origin., Batı Anadolu’daki önemli linyit yataklarını içeren Soma havzası ve çevresinde yüzlek veren Miyosen yaşlı volkanik birimler başlıca üç gruba ayrılır. Bunlar: (i) B, KB ve GB’da havza istifi ile kısmen giriklilik sunan ve onları uyumlu üzerleyen alt ve orta Miyosen yaşlı Kozak-Yuntdağı volkanitleri ile KD’da Bigadiç volkanosedimanter havzasına ait Sındırgı-Gelembe volkanitleri, (ii) havza içinde Dededağ volkanitleri ve (iii) havza istifini kesen geç Miyosen Adilköy volkanitleridir. Bu çalışmada Kozak-Yuntdağı ve Dededağ volkanitleri ile Adilköy volkanitlerinin petrografik ve jeokimyasal özellikleri incelenmiş ve petrolojik evrimleri tartışılmıştır. Kozak-Yuntdağı volkanitleri ortaç-yüksek potasyumlu kalk-alkali andezit, latit, dasit, trakidasit ve riyolitlerden, Dededağ volkanitleri ortaç potasyumlu kalk-alkali andezitlerden ve Adilköy volkanitleri ortaç potasyumlu kalk-alkali bazaltik andezitlerden oluşur. Tüm volkanik birimler ilksel mantoya göre normalleştirilmiş iz element diyagramlarında, Nb, Ta ve Ti gibi yüksek değerlikli katyonlar bakımından Rb ve Ba gibi geniş iyon çaplı elementlere göre tüketilme sunar. Silika içeriklerine göre incelenen ana ve iz element değişim diyagramları ve iz element oranları Kozak-Yuntdağı volkanitlerinin Dededağ volkanitlerinden ayrımlaşmalı kristalizasyon ve muhtemelen kabuksal kirlenme süreçleri eşliğinde türediğini gösterir. Geç Miyosen yaşlı Adilköy volkanitlerinin jeokimyasal özellikleri, bu volkanik birimlerin Kuvaterner Kula volkanitleri gibi başlıca astenosferik kökene sahip olan volkanik birimlerden ve diğer geç Miyosen yaşlı ve astenosferik katkı içeren volkanitlerinden farklı olduğunu gösterir. Bu yönüyle, bölgede geç Miyosen’den itibaren tüm bazaltik volkanitlerde etkisi olduğu düşünülen astenosferik katkının Soma havzası için geçerli olmadığı ve havzadaki volkanizmanın Miyosen boyunca yalnızca litosferik mantodan türediği sonucuna ulaşılmıştır

The volcanological development of the Nemrut stratovolcano, located near the southwestern tip of Lake Van in eastern Turkey, is subdivided into three stages: pre-caldera, post-caldera and late stages. Two ignimbrite flows have been recognized in the pre-caldera stage. The earlier of the two occurred after basaltic lavas formed along extensional fissures. The latter, which forms the main subject of this paper, was a major flow associated with the development of the Nemrut caldera. The pyroclastic deposits of the Nemrut volcano in the pre-caldera stage are divided into three phases on the basis of palaeosols that separate them. The first phase includes plinian pumice falls and a pyroclastic flow deposit. The major ignimbrite occurs in the second pyroclastic phase and is here subdivided into three sub-layers based on colour, internal grading, size of pumice and lithic clasts, and the degree of welding. The third and last pyroclastic phase was dominated by plinian pumice and ash-fall deposits. The occurrence of palaeosols between pyroclastic phases suggests that there were periods of inactivity between the eruptions. Formation of the Nemrut caldera is thought to have resulted from eruptions of pyroclastic materials with a volume of about 62.6 km3.

Uşak-Güre havzası Batı Anadolu'da Menderes Masifinin kuzeyinde yer alan KD?GB uzanımlı iyi korunmuş bir havzadır. Uşak-Güre havzası, Menderes Masifi Çekirdek Kompleksine (MMÇK) ait metamorfik kayaçlarının yüzeylemesine ait kayıtlar içeren Alt ve Üst Miyosen volcano-sedimanter istifler içermektedir. Yeni 40Ar/39Ar radyometrik yaş verileri Senezoyik volkanizmasının İnay grubuyla eş zamanlı olarak (17.29 My) Beydağı volkanın yerleşimiyle başladığını göstermektedir. En genç yaş verisi güneydeki Beydağı volkanından (12.15 My) elde edilmiş olup, volkanik aktivenin kuzeyden güneye doğru göçüne işaret etmektedir.Düşük açılı sıyrılma fay düzlemleri havzada ilk defa tanımlanmıştır. Simav Sıyrılma Fayının (SSF) taban bloğunda kalan Menderes Masifi Metamorfik kayaçlarına ait incekesit görüntüleri sünümlü-kırılgan deformasyon geçiş özelliklerini göstermektedir.Uşak-güre havzasında üç stratovolkan tanımlanmıştır. Stratovolkanlar karasal-yarı karasal ortam özellikleri sunarken volkanik istifler efüzif, ekstrüzif ve eksplozif faz özelliklerine sahiptir. Eksplozif volkanizma ürünleri ve bununla ilişkili magma-su etkileşimleri Batı Anadolu'da ilk defa tanımlanmıştır.Ayrıca, Uşak-Güre havzasında üç farklı volkanik birim sınıflandırılmıştır: bunlar (1) şoşonit, latit ve riyolitik lavlar ile dasitik ve andezitik piroklastik kayaçlardan oluşan Beydağı volkanik birimi; (2) potasik ortaç bileşimli lavlardan oluşan (trakit ve latitler) Payamtepe volkanik birimi ve (3) andezit ve latitik dayklardan oluşan Karaağaç daykları. Uşak-Güre havzasındaki volkanik kayaçlar MORB-normalize çoklu element diyagramlarında, Nb-Ta ve Ti tüketilmesi ile LILE ve LREE elementlerinin zenginleşmesiyle karakterize edilmektedir. Volkanik kayaçların jeokimyasal özellikleri, mafik ve feslik uç üyeleri ile aynı zamanda karışım özelliği gösteren magma bileşiminden baskın olarak piroksenlerin ve plajiyoklazların ayrımsal kristallenme süreçlerine maruz kaldıklarını göstermektedir. The Uşak-Güre basin is a well-preserved NE?SW-trending basin located on the northern part of the Menderes Massif, in western Anatolia. The basin contains a Lower to Upper Miocene volcano-sedimentary succession that records the un-roofing of the metamorphic rocks of the Menderes Massif. The new 40Ar/39Ar radiometric data demonstrate that Cenozoic volcanism commenced (17.29 Ma) with the emplacement of the Elmadağ volcano, synchronously with deposition of the İnay group. The youngest radiometric age is obtained from the Beydağı volcano (12.15 Ma) in the south, indicating that the volcanic activity migrated from north to south with time.Low-angle detachment surfaces are clearly defined in the basin for the first time. Photomicrographs of the metamorphic rocks of the Menderes Massif as a footwall unit of the Simav Detachment Fault (SDF), show that transition of the ductile to brittle deformation.Three stratovolcanoes has been described in the Uşak-Güre basin. These stratovolcanoes display the features of subaqueous-subaerial environments, and all volcanic sequences consist of complex successions of effusive-extrusive and explosive phases. The products of the explosive volcanism and related magma-water interactions have been described for the first time in the western Anatolia.Three distinct volcanic unit are classified in the Uşak-Güre basin: (1) the Beydağı volcanic unit composed of shoshonite, latites and rhyolitic lavas followed by dacitic and andesitic pyroclastic deposits; (2) the Payamtepe volcanic unit composed of potassic intermediate composition lavas (latites and trachytes); and (3) the Karaağaç dikes composed of andesite and latite. Volcanic rocks of the basin are characterized by strong enrichment in LILE and LREE and depletions of Nb-Ta and Ti on MORB-normalized multi-element diagrams. Geochemical features of the volcanic rocks suggest that they experienced mixing processes between mafic and felsic end-members and also fractional crystallization of dominantly plagioclase and pyroxenes from mixed magma compositions. 186