Search

Bu çalışmada sebze üretiminde ekim alanı açısından birinci sırada yer alan, sebze ihracatı açısından da %50 oranında bir pay ile önemli bir yere sahip olan domatesin 2020 yılında uygulanabilir olması amacıyla, Türkiye’deki üretici–tüketici fiyatları ile pazarlama marjı, 2019 yılı verileri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada zaman serisi olarak, 2003-2019 yılları arası seçilmiş ve önemli görülen üretim miktarı ve verim parametreleri hesaba katılarak, domatesin üretim–tüketim, dış ticaret, fiyat dalgalanmaları ve pazarlama marjı üzerinde durulmuştur. Çalışmada öncelikli olarak domatesin cari fiyatlarına bağlı olarak reel fiyatları (2019= 100) hesaplanmıştır. İkinci aşamada, domatesin cari ve reel fiyatları ile pazarlama marjları hesap edilmiştir. Üçüncü aşamada yalnızca cari fiyatlara bağlı olarak üretici ve tüketici zincirleme indeksleri hesaplanarak, yıllık enflasyon oranları ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın son aşamasında ise domatesin arz ve talep modelleri tahmin edilmiş ve istatistiki açıdan yorumlanmıştır. Yapılan karşılaştırmalardan ve yorumlardan, domates arzı için biber üretici reel fiyatı, trend (zaman), hıyar üretici reel fiyatı, tarım işçi reel fiyatı değişkenlerinin etkili olduğu ve domates talebi için de domates tüketici reel fiyatı, milli gelir, hıyar tüketici reel fiyatı ve biber tüketici reel fiyatı değişkenlerinin etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca domatesin arz ve talep fonksiyonuna göre arz elastikiyeti 0.041 ve talep elastikiyeti ise 0.285 olarak hesap edilmiştir. Bu durum tüketicilerin üreticilere nazaran, domates fiyatlarına karşı daha duyarlı olduğu gerçeğini desteklemektedir., In this study, ranking first in vegetable production in terms of cultivation area; the tomato, which has an important place with a share of 50% in terms of vegetable exports, in order to be applicable in 2020, producer and consumer prices and marketing margins in Turkey were examined using data from 2019. In the study, it was selected as the time series between 2003-2019 and the production-consumption, foreign trade, price fluctuations and marketing margin of tomatoes were considered, taking into account the important production amount and yield parameters. In the study, real prices (2019= 100) were primarily calculated based on the current prices of tomatoes. In the second phase, marketing margins were calculated using the current and real prices of tomatoes. In the third phase, producer and consumer chain indexes are calculated based on current prices and compared with annual inflation rates. In the last phase of the study, the supply and demand models of tomatoes were estimated and interpreted statistically. From the comparisons and comments, it was concluded that the pepper producer real price, trend (time), cucumber producer real price, agricultural worker real price variables are effective for tomato supply and tomato consumer real price, national income, cucumber consumer real price and pepper consumer real price variables are effective for tomato demand. In addition, according to the supply and demand function of the tomato, supply elasticity was calculated as 0.041 and demand elasticity as 0.285. This supports the fact that consumers are more sensitive to tomato prices than producers.

Bu çalışmada, 1980-2008 yılları 5 er yıllık dönemlere ayrılarak Dünyada ve Türkiye de ayçiçeğinin ekim alanı, üretim miktarı, verim ortalamaları ve dış ticareti verilmiştir. Ayçiçeği üretimi bakımından dünyada önde gelen ülkeler Rusya, Ukrayna ve Arjantin’dir. Ülkemizin, dünya ayçiçeği üretiminden aldığı pay ise %3’tür. Ele alınan dönemler boyunca dünya ayçiçeği üretim miktarı, ekim alanlarındaki gelişmelere bağlı olarak artış göstermiş- tir. Ancak ülkemiz son yıllarda ayçiçeği ekim alanlarındaki azalmaya bağlı olarak ithalatçı ülke konumuna gelmiştir. Çiftçinin ürününü kolayca pazarlayabileceği birimler oluşturulursa ve fiyat politikaları ayçiçeği tarımını teşvik edici düzeyde olursa ayçiçeği tarımı yaygınlaşır ve ekim alanı potansiyeli artabilir.

Bu araştırmada, Erzurum ili Merkez İlçe, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy ve Horasan ilçelerinde 200 tarım işletmesinin sermaye yapısı incelenmiştir. Makine sahibi olan işletmelerde ortalama parsel büyüklüğü 19,23 da, mevcut arazinin %81,70 mülk araziden oluşmakta, ortalama işgücü miktarı 3,98 EİB, aktif sermaye içindeki çiftlik sermayesinin oranı %73,80, işletme sermayesinin oranı %26,20’dir. Makine sahibi olmayan işletmelerde ise sırasıyla 17,80 da, %78,83, 4,06 EİB, %84,14 ve %15,86’dır.

Arastirma, Tokat ili Turhal ilçesinde Tarimsal Kalkinma Kooperatifinin ortagi olan ve olmayan süt sigirciligi isletmelerinin mevcut durumlarini ortaya koymak amaciyla yapilmistir. 2006 yilina ait verilerle. Tarimsal Kalkinma Kooperatifinin ortagi olan 50 isletme (I. grup isletme) ve kooperatifin ortagi olmayan 50 isletme (II. grup isletme) olmak üzere toplam 100 isletme incelenmistir. Isletme basina düsen inek sayisi I. grup isletmelerde 6.8 adet iken II. grup isletmelerde 6.2 adettir. Inek basina günlük süt verimi I. grup isletmelerde 10,06 kg ve II. grup isletmelerde 6,65 kg olarak tespit edilmistir. 1 kg süt maliyeti I. grup isletmelerde 0,24 YTL/kg II. grupta ise 0,37 YTL/kg olarak tespit edilmistir.

Bu araştırma, Tokat ili Turhal ilçesinde yapılmıştır. Araştırmanın amacı süt sığırcılığı işletmelerinde 1 kg süt maliyetini hesaplamaktır. Çalışmada 50 adet hayvan sigortası yaptıran, 50 adette yaptırmayan toplam 100 adet süt sığırcılığı işletmesi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Anket yolu ile 2006 yılına ait veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçları, hayvan sigortası yaptıran işletmelerde 1 kg süt maliyetinin 0,237 YTL, yaptırmayan işletmelerde ise 0,371 YTL olduğunu göstermiştir. Araştırma sonuçlarına göre hayvan sigortası yaptırmayan çiftçilerin bu konuda bilgilendirilmesi tarım sigortasına olan eğilimi artıracaktır.

Bu araştırmada, Erzurum merkez ilçedeki tarım işletmeleri örnek alınarak, işletme arazisinin parçalı ve dağınık olmasından kaynaklanan olumsuzlukları ortaya koymak ve bu sorunlara çözüm yolları aramak amaçlanmıştır. Araştırmada kullanılan veriler, 34 köyde faaliyette bulunan 116 tarım işletmesinden anketler yoluyla elde edilmiştir. Araştırmada ortalama parsel büyüklüklerine göre işletmeler 0-10 dekar, 11-19 dekar, 20-29 dekar ve 30 dekar ve üzeri olmak üzere dört gruba ayrılarak analiz edilmiştir. Yıllık faaliyet sonuçlarına göre, mevcut şartlarda, ortalama parsel büyüklüğü 30 dekardan fazla olan işletme grubunun, diğer gruplardan daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Tarımsal yapının iyileştirilmesi amacıyla yapılacak arazi toplulaştırması çalışmaları ile parsel sayılarını azaltmak, parsel büyüklüklerini artırmak ve parselleri düzgün bir hale getirmek mümkündür. Parsellerin büyük olması ve iyi bir şekil kazanması, işletme arazisinin daha verimli kullanılmasını, dolayısıyla tarımsal gelirin artmasını sağlayabilecektir.

Bu çalışma, 2006 üretim döneminde Erzurum'da makine sahibi olan ve olmayan işletmelerde buğday, arpa ve çavdar maliyetlerini hesaplayarak makine sahibi olmanın mı yoksa kiralamanın mı daha karlı olduğunu belirlemek amacı ile yapılmıştır. Çalışmada materyal olarak, Erzurum ili; Merkez ilçe, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy ve Horasan ilçelerine bağlı 30 köyde faaliyette bulunan çiftçilerle yapılan toplam 200 adet anket verileri kullanılmıştır. İşletmeler makine sahibi olan ve olmayan şeklinde 2 gruba ayrılarak analize tabi tutulmuştur.Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre makine sahibi olmanın makine kiralamadan daha avantajlı olduğu belirlenmiştir. Maliyet hesabı yapılan üç ürünün hepsinde makine sahibi olan işletmelerin elde ettikleri gelir ile üretim masraflarının hepsini karşıladığı ve kar elde ettikleri belirlenmiştir. Makine sahibi olmayan işletmelerde ise buğday üretim masraflarının karşılandığı fakat arpa ve çavdarın üretim masraflarının karşılanmadığı tespit edilmiştir, This research was conducted to determine whether owning or renting agricultural machinery and equipment is more profitable in the farms by calculating wheat, barley and rye production costs in farms in Erzurum Province in 2006. A total of 200 questionnaires was conducted on farmers in 30 villages in Erzurum Central District, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy and Horasan districts to obtain primary data for the study. Secondary data was obtained from Literatures related to the topic, information from web pages and publications of some organizations. Collected data was divided into two groups as machinery owner and machinery renters and analyzed accordingly.According to the results of analysis, it was determined that owning machinery was more advantageous than renting machinery. Cost calculations were made for three products. It was determined that the farms with their own equipments have met all of the production costs and gained profits for all three products. On the other hand, it was also determined that variable costs were met in the farms for wheat but not for the production of barley and rye in the farms renting agricultural machinery and equipment

Bu çalışma, 2006 üretim döneminde Erzurum'da tarım makinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerde patates, şeker pancarı ve ayçiçeğinin maliyetlerini hesaplayarak makine sahibi olmanın mı yoksa kiralamanın mı daha kârlı olduğunu belirlemek amacı ile yapılmıştır. Çalışmada materyal olarak, Erzurum ili; Merkez ilçe, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy ve Horasan ilçelerine bağlı 30 köyde faaliyette bulunan çiftçilerle yapılan toplam 200 adet anket verileri kullanılmıştır. İşletmeler makine sahibi olan ve olmayan şeklinde 2 gruba ayrılarak analize tabi tutulmuştur. Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre tarım makinelerine sahip olmanın, makine kiralamadan daha avantajlı olduğu belirlenmiştir. Maliyet hesabı sonucunda tarım makinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerin elde ettikleri gelir ile üretim masraflarının hepsini karşıladığı ve kâr elde ettikleri belirlenmiştir, This research is conducted to determine whether owning or renting agricultural machinery and equipment is more profitable in the farms; by calculating potatoes, sugarbeet and sunflower production costs in farms in Erzurum, in 2006. A total of 200 questionnaires were conducted on farmers in 30 villages in Erzurum Central District, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy and Horasan districts to obtain primary data for the study. Secondary data was obtained from literatures related to the topic, information from web pages and publications of some organizations. Collected data is divided into two groups as machinery owner and machinery renters and analyzed accordingly. According to the results of analysis, it is determined that owning machinery was more advantageous than renting machinery. Cost calculations were made for three products. It is determined that the farms with their own equipments and renting agricultural machinery have met all of the production costs and gained profits for all three products.

Bu araştırmada, Erzurum ilinde buğday, arpa ve çavdar üretiminde makine sahibi olan (I. grup) ve olmayan (II. grup) işletmelerden anketlerle elde edilen veriler kullanılmıştır. İşgücü, arazi, gübre, yakıt ve makine kirası girdi politikalarında anahtar rol teşkil eder. Bunlar için translog maliyet fonksiyonu kullanılarak fiyat, çapraz ve Morishima teknik ikame esneklikleri hesaplanmıştır. Model çözümleri Görünüşte İlgisiz Regresyon (SUR) ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları, buğday, arpa ve çavdar üreten üreticilerin tüm girdi fiyatlarına gösterdiği duyarlılığın inelastik olduğunu göstermiştir. İkame esnekliklerine göre makine kiralamak yerine makine sahibi olup yakıt almanın daha avantajlı olduğu tespit edilmiştir.

Bu çalışma, 2006 üretim döneminde Erzurum'da makine sahibi olan ve olmayan işletmelerde ürün maliyetlerini hesaplayarak makine sahibi olmanın mı yoksa kiralamanın mı karlı olduğunu belirlemek amacı ile yapılmıştır.Çalışmada materyal olarak, Erzurum ili; Merkez ilçe, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy ve Horasan ilçelerine bağlı 30 köyde faaliyette bulunan çiftçilerle yapılan toplam 200 adet anket verileri kullanılmıştır. Ayrıca konu ile ilgili literatür, kamu kuruluşlarından ve web sitelerinden elde edilen bilgiler de çalışmada materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada işletmeler makine sahibi olan ve olmayan şeklinde 2 gruba ayrılarak analize tabi tutulmuştur.Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre makine sahibi olmanın makine kiralamadan daha üstün olduğu belirlenmiştir. Maliyet hesabı yapılan on ürünün hepsinde makine kullanan işletmelerin elde ettikleri gelir ile üretim masraflarının hepsini karşıladığı ve kar elde ettikleri belirlenmiştir. Makine sahibi olmayan işletmelerde ise değişen masraflar karşılanmış ama arpa, çavdar ve fiğ de üretim masraflarının karşılanmadığı tespit edilmiştir. Her iki grupta da pay eşitlikleri translog maliyet fonksiyonu kullanılarak, I. grup işletmelerde işgücü, arazi, gübre, yakıt, II. Grup işletmelerde işgücü, arazi, gübre ve makine kirası için fiyat, çapraz ve Morishima teknik ikame esneklikleri elde edilmiştir. Model çözümleri Görünüşte İlgisiz Regresyon (SUR) ile gerçekleştirilmiştir.Sonuç olarak, makine sahibi olmanın karlı olduğu ve devlet desteği alındıktan sonra elde edilen gelirin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Çiftçilere makine sahibi olmanın kiralamadan daha karlı olduğunu ve devletin alet-makine satın alırken verdiği destekler hakkında bilgi verilmelidir. This research was conducted upon determine profitability rate of having or renting agricultural machinery equipments by calculating production costs in farms of Erzurum in 2006.A total of 200 survey data determined from the farmers of 30 scattered villages of Erzurum city, central province, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy and Horasan provinces was used as study material. Literatures related to topic, information from web pages and public organizations was also used as study data. Collected data were divided into two groups as machinery owner and not machinery owner then analyzed accordingly.According to the results of analysis, it was determined that having machinery was more advantageous than not having machinery. Cost calculations were made from ten products, it was determined that the farms with their own equipments have met all of the product costs and gained profits.It was determined that variable costs were met from the farms which had no equipments, but not in the production of barley, rye and common vetch.Share equtions were determined in both groups by using translog cost functions, Price, diagonal and Morishima elasticitiy of substitution curves were determined for the labor, land, fertilizer and fuel in the first group, and labor, land, fertilizer and machinery rent in the second group.Model solving was realized by using seemingly unrelated regression method (SUR). Consequently, it was determined that having machinery was profitable and income value was higher after having governmental support. It was suggested that farmers should be convinced to have their own machinery equipments and they also should be enlightened about the machinery buying supports of government. 178

ÖZET Y.Lisans Tezi ERZURUM MERKEZ İLÇEDE TARIM ARAZİLERİNDE PARÇALANMANIN NEDENLERİ VE TARIMSAL GELİRE ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Hediye KUMBASAROĞLU Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Cahit KARAGÖLGE Tarım işletmelerinde arazilerin parçalı, dağınık ve şekillerinin düzensiz olması, bu parsellere gidip gelmede zaman kaybına, makine kullanımında zorluğa, modern tarım tekniğinin uygulanamamasma, sermaye ve işgücü israfına, toprak ve verim kaybına, arazi anlaşmazlıklarına yol açmakta ve bu sorunlar nedeniyle tarım işletmelerinin gelişmesi, modernleşmesi çok yavaş olmaktadır. Bu araştırmada, Erzurum merkez ilçedeki tarım işletmeleri örnek alınarak, işletme arazisinin parçalı ve dağınık olmasından kaynaklanan olumsuzlukları ortaya koymak ve bu sorunlara çözüm yollan aramak amaçlanmıştır. Araştırma yöresi olarak Erzurum Merkez ilçe seçilmiştir. Araştırmada kullanılan veriler, 34 köyde faaliyette bulunan 116 tarım işletmesinden anketlerle elde edilmiştir. Araştırmada ortalama parsel büyüklüklerine göre işletmeler 0-10 dekar, 10-20 dekar, 20-30 dekar ve 30+ dekar olmak üzere dört gruba ayrılarak analize tabi tutulmuşlardır. Yıllık faaliyet sonuçlarına göre, mevcut şartlarda, ortalama parsel büyüklüğü 30 dekardan fazla olan işletme grubunun, diğer gruplardan daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Tarımsal yapının iyileştirilmesi amacıyla yapılacak arazi toplulaştırması çalışmaları ile parsel sayılarını azaltmak, parsel büyüklüklerini artırmak ve parselleri düzgün bir hale getirmek mümkündür. Parsellerin büyük olması ve iyi bir şekil kazanması, işletme arazisinin daha verimli kullanılmasını, dolayısıyla tarımsal gelirin fazlalaşmasını sağlayabilecektir. 2003, 63 sayfa Anahtar Kelimeler: Tarımsal Arazi Parçalılığı, Arazi Koruma, Arazi Toplulaştırması, Tarımsal Gelir, Erzurum ABSTRACT Master Thesis A STUDY ON THE CAUSES OF AGRICULTURAL LAND FRAGMENTATION AND ITS IMPACT ON FARM INCOME IN CENTRAL DISTRICT OF ERZURUM PROVINCE Hediye KUMBASARO?LU Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Economics Supervisor: Prof. Dr. Cahit KARAGÖLGE Having agricultural lands that are scattered with irregular shape and small pieces causes loss of time when trips are made to the lands, difficulties in use of latest agricultural techniques, loss of land and productivity, disputes about the boundaries of lands, thus the process of improvement and modernization in the farms slows down. In this study, the problems caused by having scattered land with small pieces were identified in the farms of Erzurum central district. Data used in thus study was collected from 116 farms in 34 villages. The cross-tab analyses were conducted by classifying the farms in terms of average parcel size four groups. These groups are 0-10, 10-20, 20-30 and 30 decars and above. According to the results of annual activities, farms with 30 decars average parcel size in present condition have higher agricultural income per decar compared to other farms. Decreasing number of parcels and increasing size of parcels are possible by consolidating of lands to enhance agricultural structure. Increasing parcel size and having these lands in regular shape would increase productivity of agricultural activities and thus enhance agricultural income in the farms. 2003, 63 pages Keywords: Agricultural Land Fragmentation, Agricultural Conversation, Land Consolidation, Farm Income, Erzurum ll 63