Search

Merak öğrenmenin ilk koşullarındandır. Birey merak ettiği ölçüde bir konuyailgi duyar ve öğrenme çabasına girer. Bireyin eğitim sürecinde merak tohumlarınınyeşerdiği önemli alanlardan biri de sosyal bilgilerdir. Sosyal bilgiler dersi bağlamındailkokulda verilen tarih konularının eğitimi ise öğrencilerin geçmişe merak duymalarını vemerak ettikleri geçmişi öğrenme isteklerini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenleilkokulda öğrencilerin hangi tarihsel olguları merak ettikleri konusunda fikir sahibi olmaketkili bir sosyal bilgiler eğitimi ve bu alanda hazırlanacak öğretim programlarını ve dersmateryallerini belirleme açısından önemlidir. Tarih merakı türlerini ortaya koymayıamaçlayan, devam eden bir kuram oluşturma sürecinin önemli bir basamağı olarak buçalışmanın amacı ilkokul öğrencilerinin tarihte merak ettikleri kişileri, olayları, mekânlarıve dönemleri belirlemek ve bu olguları neden merak ettikleri çerçevesinde tarih merakıtürlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden gömülü teoriyebaşvurulmuştur. Gömülü teori sürecinde araştırmanın katılımcıları çalışmanın amacı veproblemi doğrultusunda, nitel araştırma desenine uygun olarak amaçlı örneklemeyöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme esas alınarak belirlenmiştir.Araştırmanın örneklemini ülke genelinde yedi coğrafi bölge temel alınarak seçilen yediilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Bolu, Mersin, Elazığ, Şırnak), orta ekonomik düzeydebelirlenen birer ilkokulda, her sınıf kademesinden onar öğrenci olmak üzere 280 kişioluşturmaktadır. Araştırmanın verileri görüşme yönteminden faydalanılarak toplanmıştır.Araştırmacı belirlenen öğrencilerle okul içinde uygun bir ortamda her öğrenci ile 5-10xviidakika sürecek şekilde görüşmeler yapmıştır. Görüşmelerde öğrencilere tarihte en çokhangi kişiyi, olayı, mekânı, dönemi ve neden merak ettikleri sorulmuştur. Görüşmelerdenelde edilen veriler analiz edilerek ilkokul öğrencilerinin tarih merakı türleri belirlenmiştir.Buna göre ilkokul öğrencilerinin tarihte en çok merak ettiği karakterler siyasi karakterler,askeri karakterler, dini karakterler, bilimsel karakterler, ailevi karakterler, tarih öncesikarakterler, sanatsal-edebi-sportif karakterler, diğer karakterler ve siyasi karakterlerinyakınları şeklinde temalara ayrılmıştır. İlkokul öğrencilerinin tarihte en çok merak ettiğiolaylar yaşam-yaşam kesitleri, bilimsel olaylar, mimari olaylar, dini olaylar, askeriolaylar, siyasi olaylar ve diğer olaylar şeklinde temalara ayrılmıştır. İlkokul öğrencilerinintarihte en çok merak ettiği mekanlar yaşam alanları, mimari yapıtlar, savaş alanları, ilülkeler,bilimsel mekanlar ve diğer mekanlar şeklinde temalara ayrılmıştır. İlkokulöğrencilerinin tarihte en çok merak ettiği dönemler tanınmış karakterler dönemi, tarihöncesi dönemler, askeri olaylar dönemi, önemli olaylar-tarihler, devletlerin dönemi vediğer dönemler şeklinde temalara ayrılmıştır. İlkokul öğrencilerinin tarih merakıbağlamında en çok erkek karakterleri, özellikle Atatürk'ü merak ettiği görülmüştür.Ayrıca öğrenciler en çok siyasi ve askeri kişi ve olayları merak etmektedir.Yapılan analizler sonucunda ilkokul öğrencilerinin tarih merakı türlerindebilişsel boyut, duyuşsal boyut ve psikomotor boyut temel alınmıştır. Bilişsel boyutkapsamında belirlenen tarih merakı türleri tarihsel bilgiye ve düşünme becerilerine dayalımerak türleri olan önemli merak, bilgi odaklı merak, bilgi boşluğuna dayalı merak,hipotetik merak, karşılaştırmaya dayalı merak, senkronik merak, sosyal merak, medyatikmerak, sıradışı merak, sorgulayıcı meraktır. Duyuşsal boyut kapsamında belirlenen meraktürleri duyuşsal öğrenmeye bağlı merak türleri olan sempatik merak, empatik merak veestetik meraktır. Psikomotor boyut kapsamında belirlenen merak türleri deneyimselöğrenmeye bağlı merak türleri olan realistik deneyimsel merak ve romantik deneyimselmeraktır. İlkokul öğrencileri arasında en yoğun görülen tarih merakı türleri tarihselbilgiye bağlı olarak görülen önemli merak ve bilgi odaklı meraktır. En az görülen tarihmerakı türleri ise düşünme becerilerine yönelik görülen merak türleri olarak senkronikmerak, hipotetik merak, karşılaştırmaya dayalı merak ve sorgulayıcı meraktır. Curiosity is one of the first conditions of learning. The individual is interested ina subject as much as he wonders and enters the learning effort. One of the important fieldsin which curiosity seeds flourish is the social studies during education process ofindividual. In the context of social studies course, the education of history subjects inprimary school directly affects students' curiosity about the past and their desire to learnthe past they are curious about. For this reason, it is important to have an idea about whathistorical phenomena students are interested in in primary school in terms of effectivesocial studies education and determining the curriculum and course materials to beprepared in this field. The aim of this study is to determine the individuals, events, placesand periods that primary school students are curious about in history and to reveal thetypes of history curiosity within the framework of why they are curious about thesephenomena. In the study, grounded theory was used as one of the qualitative researchdesigns. In the process of grounded theory, the participants of the research weredetermined based on maximum diversity of purposeful sampling methods in accordancewith the qualitative research design in accordance with the purpose and problem of thestudy. The sample of the study consists of totally 280 students-ten students from all gradesin each elementary school in a primary economic level determined in seven provinces(İstanbul, Ankara, İzmir, Bolu, Mersin, Elazığ, Şırnak) selected on the basis of sevengeographical regions throughout the country. The data of the study was collected byxixinterview method. The researcher conducted interviews with each student for 5-10minutes in a suitable environment within the school. During the interviews, the studentswere asked which person, event, place, period and they were most curious about inhistory. The data obtained from the interviews were analyzed and the types of historicalcuriosity of primary school students were determined. Accordingly, the most curiouscharacters of primary school students in history, political characters, military characters,religious characters, scientific characters, family characters, prehistoric characters,artistic-literary-sporting characters, other characters and relatives of political charactersare divided into themes. The places that primary school students are most curious aboutin history are divided to themes such as living places, architectural works, battlefields,province- countries, scientific places and other places. The most curious periods ofprimary school students in history are divided into themes such as well-known charactersperiod, prehistoric periods, military events period, important events-dates, states periodand other periods. It was observed that primary school students were mostly interested inmale characters, especially Atatürk according to history curiosity. In addition, studentsare most curious about political and military people and events.As a result of the analyses, cognitive dimension, affective dimension andpsychomotor dimension were taken as basis in primary school students' historicalcuriosity types. The types of history curiosity determined within the scope of cognitivedimension are curiosity based on historical knowledge and thinking skills, curiosity basedon knowledge, curiosity based on knowledge gap, hypothetical curiosity, comparativecuriosity, synchronic curiosity, social curiosity, mediatic curiosity, unusual curiosity,questioning curiosity. The types of curiosity that are determined within the scope ofaffective dimension are sympathetic curiosity, empathic curiosity and aesthetic curiositywhich are curiosity related to affective learning. The types of curiosity identified withinthe psychomotor dimension are realistic experiential curiosity and romantic experientialcuriosity, which are curiosity related to experiential learning. Among the primary schoolstudents, the most common types of history curiosity are important curiosity andknowledge-oriented curiosity, which are seen depending on historical knowledge. Theleast seen types of history curiosity are synchronic curiosity, hypothetical curiosity,comparative curiosity and questioning curiosity. 287

Sosyal Bilgiler dersi, sosyal bilimler alanındaki birçok disiplinin çalışma yöntemini ve içeriğini çocuklara öğretmeyi amaç edinmektedir. Bu disiplinlerden biri de arkeolojidir. Arkeoloji ile ilgili konular çoğunlukla 6. sınıf düzeyinde öğrencilere verilmektedir. Ancak arkeoloji konularının okul dışı uygulamalarla yapılmasının önünde engeller mevcuttur. Bu tezin amacı da arkeoloji konularının sınıfta yaparak yaşayarak öğrenilmesini sağlayarak öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirmektir. Bu çalışma arkeoloji konularının sınıf içi uygulamalarla öğrenimini sağlaması ve öğrencilerin tarihsel düşünmelerini geliştirmesi açısından önemli olup `eylem araştırması modeli` ile çalışılmıştır. Araştırmanın problem durumunu tespit etmek amacıyla Adıyaman ilinde altı okulda toplam 218 öğrenciye ön tarama anketi uygulanmıştır. Anketin anketi verileri ile problem durumu tespit edilmiş ve eylem planı geliştirilmiştir. Ön tarama anketinin uygulandığı okullardan biri eylem araştırmasının uygulanması amacıyla seçilmiştir. Eylem planına uygun arkeolojik kazı simülasyonu,arkeovaryum ve istasyon etkinlikleri uygulanmıştır. Bu uygulamaların sonucunda eylem planının uygulandığı sınıfa yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunun verilerinin analizi yapılarak kategoriler oluşturulmuş, veriler frekans ve yüzdelik oranlar kullanılarak yansıtılmıştır. Etkinliklerin öğrencileri oldukça memnun ettiği ve etkinliklerin öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Tarih Öğretimi, Arkeoloji Öğretimi, Tarihsel Düşünme Becerileri, Eylem Araştırması The lesson of Social Studies aims to teach method and content of several disciplines in social sciences field to the children. The subjects related to archeology are mostly trained to 6th grade children. However, many factors those are obstacles to be taught in place of archeology. The main purpose of this research was to reveal the effect of in-class learning archeology through experience upon developing the historical thinking skills of 6th grade students. In order to actualize this aim, action research which is one of the qualitative research methods was used. During the action research process, pre-screening questionnaire was performed to reveal the experience, pre-knowledge and affective potential related to archeology of 218 students in 6 middle schools in Adıyaman and an action plan was created as result of interpreting the data obtained from this screening. A 6th grade class of 1 Aralık Middle School was selected for application to conduct this action research. In according to the action plan the application was conducted to use Archeological Excavation simulations, station tecnic and mound analysis.After the practice, semi-structured interviews were performed with 26 students, and some of the findings obtained related to the solution of problem were interpreted depending upon these interviews. After deciphering the questions asked in semi-structured interviews, and transferring into Word file, the content analysis was performed and the categories were created. In a classroom environment, archeological excavation studies were enjoyed by the students and their historical thinking skills was developed by this action research. Keywords: SocialStudies, TeachingHistory, TeachingArcheology, Historical Thinking Skills, Action Research 263