Search

Stoa etiği, kişinin kendi kendine yetebildiği ve kendi iç huzurunu sağlayabilir durumda olduğu bir etik anlayışı sunar. Bu ferdi etiğin temelinde ise oikeiōsis kavramını görürüz. Kişinin, kendine yönelik bağlılığı, kendini sevmesi, kendiliğine yararlı olana doğal yönelimi olarak tanımlayabileceğimiz bu güdü günümüzde benmerkezci olarak adlandırılan temel içgüdülerimize benzerlik gösterir. Ancak Stoacılar bu güdüyü bireyin kendiliğinde sınırlı bırakmayarak yine bu güdüye uygun işleyen bir ötekiyle ilişki reçetesine dönüştürmüştür. Bireyde varolan bu güdü bir aidiyet düzlemi içerisinde genişletilerek yakın çevreden başlayarak tüm insanlığa yayılan kozmopolit bir yaklaşıma dönüşmektedir. Stoa düşüncesi irdelendiğinde, ötekiyi öncelediği düşünülen bu kozmopolit tavrın nihayetinde yine oikeiōsis’e yani kendini koruma ve kendine yönelik eyleme güdüsüne hizmet ettiğini görürüz. İnsanın temel bir güdüye sahip olduğu ve bu güdünün nihai hedefinin bireyin güce ulaşması olduğu konusunda hemfikir olan, aynı kaynaktan türeyip tamamen zıt bir tavra sahip bir başka etik yaklaşımı Nietzsche’nin felsefesinde görürüz. Nietzsche için güç istenci kişinin yaşamının temel amacı ve yapıp etmelerinin ana kaynağıdır. Bu bağlamda bir ilk güdüden yola çıkarak etik dizgeler oluşturma yönelimi açısından Stoacılık ve Nietzsche felsefesi aynı kaynaktan türemiş ancak tamamen zıt sonuçlara ulaşmış iki farklı etik öne sürmektedir.Etik öğretilerin amacı bireye nasıl eylemesi gerektiğini belirleyerek tek tek bireylerin ve ardından toplumun ideal haline ulaşmasını sağlamaktır. Dolayısıyla bir etik sistem incelenirken en doğru yöntemin bu sistemlerin ideal insanları üzerinde yoğunlaşmak olduğu söylenebilir. Bu düşünceyle paralel olarak bu çalışmamızda Nietzsche ve Stoacılığın ideal insanları olan Üstinsan (Ubermensch) ve Bilgeyi karşılaştırarak oikeiōsis’e uygunluğun ya da güç istencinin, günümüz koşullarında hangi etik dizge ile sağlanabileceğini inceleyeceğiz.

Yüksek Lisans Tezi, İnsanlık tarihinin ve yaşamının üç saç ayağını oluşturan din, toplumsallaşma türleri ve sanatın kaynağı üzerine birçok kuram ve teori ortaya atılmıştır. Sosyal bilimlerde yapılan çalışmaların çoğunun bu üç tema üzerine olduğunu rahatlıkla gözlemleyebiliriz. İnsanlık tarihinin her döneminde bir inanç sistemi, sanatsal eğilim ve farklı ilkelerle temellendirilmiş toplumsal ilişki türlerinin var olması, bu üç faktörün insanlığın zorunlu ürünleri olarak kabul edilmesine neden olmuştur. Erich Fromm bu zorunlu ortaya çıkışının kaynağına ilişkin farklı ve üstünde durulması gereken bir yaklaşım sunmaktadır. Fromm için bu olguların kaynağı “yalnızlık” olarak adlandırdığı insana özgü bir duygulanımdır. Bu araştırmada Erich Fromm’un, bu üç temel olguya yönelik felsefi bir zeminde inşa ettiği yaklaşımını, başta felsefe, psikoloji ve sosyoloji olmak üzere birçok disiplininin verilerinden faydalanarak yakından inceleyeceğiz., Numerous theories have been put forward on the origin of religion, art, and socialization that form the three main phenomena of human life and history. It is easily seen that most researches conducted by the social sciences are about these three topics. Throughout the history of mankind, there have been always a belief system, an art trend and socialization types based on various principles has caused the three phenomena to be regarded as the inevitable products of mankind. Erich Fromm offers a distinctive approach to the origin of this inevitable existence that should be meticulously examined. According to Fromm, the origin of these phenomena stems from a human-specific feeling he calls “aloneness”. In this research, we are going to take a closer look at Fromm’s philosophically-grounded approach to religion, art and socialization by using data from diverse disciplines, primarily psychology and sociology.