Mirosław Kowalski, Elżbieta Katarzyna Biernacka, Robert Bodalski, Piotr Urbanek, Michał Orczykowski, Łukasz Szumowski, Justyna Rybicka, Piotr Hoffman, Joanna Duliban, Franciszek Walczak, Artur Oręziak, and Paweł Derejko
Wstep: Czestoskurcze przedsionkowe (AT) są jedną z wiodących przyczyn chorobowości i śmiertelności u pacjentow po operacji Fontana, a skutecznośc terapii lekami antyarytmicznymi w tej grupie chorych jest z reguly ograniczona. Cel: Celem pracy byla ocena wynikow bezpośrednich i odleglych ablacji AT u pacjentow po operacji Fontana oraz ocena charakterystyki klinicznej, elektrofizjologicznej i elektroanatomicznej arytmii. Metody: Retrospektywną analizą objeto dane 8 pacjentow (5 mezczyzn, 3 kobiety) po operacji Fontana kierowanych na ablacje w latach 2002–2013 z powodu AT. Istotnośc kliniczną i nasilenie arytmii przed i po ablacji oceniono za pomocą zmodyfikowanego wskaźnika arytmicznego. Jest on sumą czterech skladowych wartościujących, takich jak: 1) maksymalny czas trwania arytmii, 2) objawy związane z arytmią, 3) metody przerywania arytmii, 4) terapia antyarytmiczna konieczna do zapobiegania napadom. Wskaźnik ten przyjmuje wartości od 0 (bez istotnej arytmii) do 12 punktow (ciezka arytmia). U wszystkich pacjentow zabiegi ablacji wykonywano z zastosowaniem systemu CARTO, co pozwolilo na polilościową ocene wielkości obszarow niskoamplitudowych (< 0,5 mV) i blizn w obrebie przedsionka. Wyniki: U 7 chorych obecne bylo polączenie prawy przedsionek–tetnica plucna, a u 1 chorego — tunel zewnątrzsercowy. Średni wiek pacjentow w trakcie wykonania operacji Fontana wynosil 9,4 ± 3,1 roku, a w trakcie wykonywania pierwszej ablacji — 26,2 ± 4,6 roku. W badanej grupie wykonano lącznie 18 ablacji bez istotnych powiklan, 1–4 ablacje/chorego; mediana 2,5. U pacjentow, u ktorych przeprowadzono wiecej niz 1 ablacje, odstep czasu miedzy pierwszym a ostatnim zabiegiem wynosil średnio 34,8 miesiąca (zakres 1–64 miesiące). W trakcie zabiegow u poszczegolnych pacjentow obserwowano od 1 do ponad 4 roznych morfologii czestoskurczow (mediana 2,5). Średni cykl AT wynosil 334 ± 95 ms. U 6 pacjentow obszary istotnego uszkodzenia z amplitudą < 0,5 mV zajmowaly 25–50% powierzchni prawego przedsionka, a u dwoch kolejnych osob, odpowiednio, 10–25% i < 10% jego powierzchni. Siedem ablacji bylo w pelni skuteczne (usunieto wszystkie AT — kliniczne i wywolane stymulacją), kolejne 7 ablacji bylo cześciowo skuteczne (nie usunieto wszystkich arytmii, ale usunieto kliniczny AT), a 4 ablacje byly nieskuteczne (nie usunieto klinicznego AT). Średnie czasy zabiegu, skopii rentgenowskiej i dostarczania energii o czestotliwości radiowej wynosily odpowiednio: 176 ± 54,6; 13,7 ± 5,7 i 21,7 ± 11,9 minut. W obserwacji odleglej, średnio 58,6 ± 46 (zakres 11–127) miesiecy po ostatniej ablacji, u 4 pacjentow nie stwierdzono arytmii. Mediana wskaźnika arytmicznego przed pierwszą ablacją wynosila 8 punktow, a po ostatniej ablacji — 4,5 punktu (p < 0.05). Wnioski: Ablacja AT u pacjentow po operacji Fontana jest zabiegiem bezpiecznym, ale jej skutecznośc bezpośrednia i odlegla jest ograniczona. Wynika to z rozleglego i zlozonego substratu oraz trudnych warunkow anatomicznych. Uzyskanie dobrych efektow moze wymagac wykonania wiecej niz jednej ablacji. Opanowanie arytmii przyczynia sie do poprawy stanu klinicznego pacjentow.