Search

Autorzy artykułu, odwołując się do klasycznych teorii psychologicznych, charakteryzują potrzeby osób z zaburzeniami rozwoju, w tym szczególnie odnoszą się do potrzeb osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Wskazują, że niepełnosprawność towarzysząca autyzmowi może w niektórych sytuacjach, determinowanych czynnikami związanymi z głębokością ujawnianego zaburzenia lub też uwarunkowanych środowiskowo, znacząco ograniczać możliwość samodzielnego decydowania przez osobę ujawniającą zaburzenie o sposobie realizacji przez nią osobistych potrzeb. W artykule zawarto również charakterystykę kontekstu szczególnie częstych i poważnych trudności osób z ASD i ich rodzin, związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie, implikujących czasem zagrożenie wykluczeniem z wielu obszarów udziału w kulturze i naturalnej aktywności, które są relatywnie dostępne dla innych ludzi. Artykuł uwzględnia także dynamikę modyfikacji potrzeb, uwarunkowaną dojrzewaniem człowieka i wynikającą z tego faktu zmiennością zadań rozwojowych, przed którymi staje on w poszczególnych okresach swojego życia. Zgodnie z tym spostrzeżeniem, autorzy analizują potrzeby m.in. w perspektywie wyzwań i zadań priorytetowych, charakterystycznych dla określonych stadiów rozwojowych osoby z ASD. The authors of this article, utilizing theories related to classical psychology, describe the needs of individuals with developmental disorders, specifically those with autism. The authors point out that the symptoms exhibited in autism may in some situations be determined by factors related to the severity of the disorder or environmental conditions, and may significantly limit the ability of the individuals with the disorder to determine their own personal needs. This article also addresses the frequent and challenging difficulties that individuals with ASD and their families experience when functioning in society, which may threaten their exclusion from participation in cultural and typical activities that are relatively accessible to other individuals without ASD. This paper also takes into account changes in the needs of these individuals, which may be due to maturation of the individual and thereby result in changes of developmental tasks, which these individuals face during particular periods of their lives. According to this observation, the authors analyze these needs and the challenges of prioritizing tasks, related to the specific stages of development of individuals with ASD.

Współczesna psychologia rehabilitacji, uwzględniając kontekst opisu funkcjonowania człowieka oraz rezultaty badań o charakterze eksperymentalnym, zauważa wyraźną modyfikację interpretacji możliwości rozwojowych człowieka z niepełnosprawnością, jego kondycji społecznej i jej uwarunkowań, orientacji życiowej, ukierunkowania zachowania, możliwości pozostawania w relacji oraz komunikowania się z otoczeniem czy też zaburzeń w sferze struktury i funkcji, które tworzą osobę. W niniejszym artykule uwzględniono tę perspektywę, przedstawiając najpierw historyczne spojrzenie na autyzm, następnie zaś krótko opisano, jakie zmiany zaistniały w sposobie definiowania autyzmu w minionych 70 latach. Scharakteryzowano rozwój i modyfikacje rozumienia pojęcia „autyzm” w perspektywie czasowej, a także zmiany w klasyfikacji i pojmowaniu swoistości samego zaburzenia. Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie znaczenia i sposobu realizacji diagnozy różnicowej zaburzeń ze spektrum autyzmu z innymi niepełnosprawnościami, które okresowo w rozwoju człowieka mogą manifestować podobne objawy. W artykule dokonano zatem porównania przede wszystkim symptomów różnicujących ASD i niepełnosprawność intelektualną różnego stopnia oraz SPLD, kontekstualnie przywołując również inne zaburzenia. Podjęta w artykule problematyka wydaje się być istotna w kontekście optymalizowania procesu diagnostycznego osób z ASD, jak również zapewniania im adekwatnego wsparcia terapeutycznego i rewalidacyjnego. Contemporary rehabilitation psychology, takes into account the contextual description of human functioning. In addition, the results of experimental research exhibit modifications of the interpretation of the developmental possibilities of a person with a disability, which involve social conditions, life expectations, behavioral orientations, and the ability to stay in relationships and communicate with the environment, as well as other structural and functional disturbances. This article takes these perspectives into account, by first presenting a historical view of autism, and then briefly describing what changes have occurred in defining autism over the past 70 years. The development of and modification in understanding the concept of "autism" over time, along with specific changes in the classification and understanding of the disorder are also described. The main aim of this article is to present the meaning and method of differential diagnosis of autism spectrum disorders in comparison with other disabilities that manifest similar symptoms. The article compares the primary symptoms differentiating ASD with various degrees of severity and intellectual disability, and SPLD, in addition to other disorders. The issues discussed in this article are important in the context of optimizing the diagnostic process of people with ASD and providing them with adequate and validated therapeutic and intervention strategies.

Opracowanie, które oddajemy do rąk Czytelnika, dotyczy agresji – zjawiska z jednej strony powszechnego, będącego integralną częścią ludzkiej kondycji, z drugiej zaś na tyle złożonego i wielopłaszczyznowego, że fascynuje kolejne pokolenia badaczy. Dociekania naukowców, będących reprezentantami nauk społecznych, wpisują się w kilka głównych tradycji metodologicznych. Jedną z tych, które w ciągu kilku minionych dekad stale zyskują zwolenników, jest podejście narracyjne. Autorzy kolejnych rozdziałów monografii odnoszą się do wybranych przejawów oraz mechanizmów agresji. Tym, co łączy wszystkie teksty, jest właśnie analizowanie ich przez pryzmat narracji, a więc skupienie się na „opowieściach o agresji”, które są elementami otaczającej nas rzeczywistości społecznej.

The article sets out to describe the results of the author’s own study based on the cognitive autism theory and carried out to prepare the following Internet platforms: KrainaOza.org and KrainaOza.pl. As it attempts to shed light on the educational and professional training needs in autistic persons, the study presented in the article takes account of the fact that autism, on the one hand, is an important part of an autistic person’s identity, and on the other, a concealed form of his or her disability. The study presented in the article used qualitative study methods and was carried out on a group of 20 autistic adults with either a moderate or a high recognised level of disability. It utilised both one-to-one and panel interviews, which overall amounted to around 40 hours of interviews and were carried out with the participants in the Project PI-PWP Edu – Autyzm nr WND-POKL.07.02.02-12-022/11 following the recruitment process conducted by the Wspólnota Nadziei Foundation. The conclusions from the study were used as a basis for an Internet platform which is presented in detail in the latter part of the article. The platform is intended to provide educational support to highly functional autistic persons, employers, teachers (academic teachers included) and students. It is also designed to provide easy access to a wide range of information on autism and to serve as a database with employment opportunities for autistic persons. It also presents more detail about their work and their functioning as well as advice on how to communicate with autistic persons. The content presented by the platform is designed for autistic persons and has been translated into pictograms Sclera, which guarantees optimum communication with autistic persons.

Artykuł podejmuje próbę charakterystyki czynników wpływających na kreowanie konstruktu, nazywanego tożsamością nauczyciela. W tekście stawia się tezę, że najistotniejsze współcześnie aspekty gotowości do pracy pedagogicznej sprowadzają się do: profesjonalizmu rozumianego w kategoriach przygotowania merytorycznego i kompetencji osobowościowych oraz zdolności budowania i podtrzymywania autentycznych relacji międzyludzkich.

Artykuł stanowi teoretyczną próbę kategoryzacji pojęć: zaburzenie, norma i odmienność w odniesieniu do dobrze funkcjonujących osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W analizie zastosowano hierarchiczny system pojęciowy Rudolfa Halliga i Waltera von Wartburga, ukonstytuowany na tezie o antropocentrycznym charakterze języka. Pierwsze trzy części artykułu zostały poświęcone umiejscowieniu w hierarchicznym systemie pojęć: zaburzenie, norma i odmienność oraz ich szczegółowej analizie, zgodnej z metodologią zaproponowaną przez wymienionych badaczy. Następnie pojęcie zaburzenie charakteryzowane jest w perspektywie psychologiczno-pedagogicznej oraz według koncepcji neuroróżnorodności. W artykule dostrzeżono, iż pomimo tak dużej popularności pojęcia zaburzenie coraz silniej upowszechnia się pojęcie odmienność. Granice pomiędzy nimi są jednak nieostre. Trudno określić, kiedy można mówić jedynie o odmienności, a w jakim przypadku już o zaburzeniu. Analiza pojęć zaburzenie i odmienność - jak to wskazano w artykule - wymaga zatem odniesienia się do pojęcia norma, które stanowi logiczną podstawę dla zdefiniowania wyrażających je leksemów (coś jest zaburzone przez to, że jest niezgodne z normą; coś jest odmienne od normy). The aim of this paper is an attempt to analyse the terms of: disorder, norm and dissimilarity, with particular emphasis on high-functioning autism. The analysis was conducted based on Rudolf Hallig’s and Walter von Wartburg’s hierarchical system of semantic categorization, whose central tenet concerns the anthropocentric character of language. The first three sections of the article were devoted to analysing the concepts of disorder, norm and dissimilarity in the context of Hallig’s and Wartburg’s hierarchical system. Subsequently, the concept of disorder was approached from the perspective of psychology and pedagogy, as well as from the perspective of neurodiversity. The presented paper discerns, that regardless of he common use of the notion disorder, the notion dissimilarity is becoming more popular. However, the distinction between them is not clear. It is difficult to state when we can talk only about dissimilarity and when about disorder. The analysis of the notions disorder and dissimilarity, as indicated in the article, requires referring to the term norm, which forms the logical basis to define the lexemes (something is dysfunctional because it is incompatible with the standards; it is different from the standards).