Formatif de g erlendirme icin hazirlanmi s olan olcme araclari, amacli bir s ekilde tasarlandi g inda, tanilayici bilgi toplamamiza imkân sa g larlar. Bu tur bilgilere dayanarak yapilan cikarimlar e g itimcilerin telafi edici eylemler gercekle s tirmelerini sa g lar. Son zamanlarda geli s tirilen formatif de g erlendirme yontemleri o g rencilere ve o g retmenlere o g rencilerin hangi bilgi ve beceri parcaciklarina (bili s sel niteliklere) sahip olduklari ya da olmadiklariyla ilgili ayrintili geri bildirim sa g layabilmektedir. Bu geribildirimlerin o g retimi ve o g renmeyi optimize etmek amaciyla kullanilmasi beklenmektedir. Formatif olcme ve de g erlendirmelerin sonuclarindan tanisal bilgi edinebilmek icin iyi tasarlanmi s sinavlarin uygulanmasinin yani sira ce s itli bili s sel tani modellerinin kullanimina da ihtiyac vardir. Ancak, bu modellerin alan yazina yeni kazandirilmi s olmasi ve e g itimcilerin henuz yeterince a s ina olmamalari nedeniyle, bili s sel tani modellemelerinin (BTM) parametre kestirimlerinin ve di g er ilgili analizlerin uygulamalari yeterince yayginla s mami s tir. Bu makalenin amaci BTM’ye a s ina olmayan e g itimci ve ara s tirmacilara BTM’nin temel prensiplerini tanitmak ve ucretsiz bir yazilim olan GDINA R paketi kullanilarak yapilabilecek cesitli BTM uygulamalarini yeterince detayli olarak gostermektir. BTM analizleri yapan bazi yazilim programlarinin mevcut olmasina ragmen, alanla ilgili en kapsamli paketlerden biri olan GDINA R paketinin kullaniminin saglayacagi avantajlar arasinda sunlar sayilabilir: (1) Bircok bilissel tani modelinin kestiriminin R ile mumkun olmasi; (2) Diger bircok yazilim programlarinin tek tip modelin kestirimine imkan veriyor olmasi; (3) Diger programlarin cogunun ticari olmasi veya ancak yazarin kendisiyle irtibat kurularak temin edilebilir olmasi; ve (4) Sozdizimi (sintaks) hazirlamanin bazi programlarda oldukca zahmet verici olmasi. Bu makalede oncelikle BTM analizinin girdi ve ciktilari da dahil olmak uzere BTM terminolojisi tartisilmakta, sonrasinda GDINA model yapisi tanitilmakta ve GDINA R paketi sunulmaktadir. Sonrasinda ise numerik bir ornek veri setinden yola cikilarak, GDINA R paketi ve bu paketin sundu g u grafiksel kullanici ara yuzu (GUI: graphical user interface) kullanilarak yapilabilecek analiz turleri adim adim takip edilebilecek s ekilde sunulmu s tur. Ayrica gerekli gorulen noktalarda yapilan i s ve i s lemlerin teorik bilgisine ve elde edilen sonuclarin yorumlanmasina dair bilgiler verilmi s tir. I lerleyen bolumlerde, GUI ile yapilamayan ancak GDINA paketinin sundu g u ve R kullanimina a s ina olan kullanicilarin sozdizimi yazarak yapabilecekleri ilave analizlere ve paketin ek ozelliklerine yer verilmi s tir. Makalenin son bolumunde ise bazi hatirlatma ve tespitler yapilmi s tir. G-DINA modeli ve GDINA paketi Genel ya da kisitlanmi s olarak bircok bili s sel tani modelinin ayrimlari o g rencinin maddeleri cevaplama surecinde bili s sel niteliklerin (olculen bilgi ya da becerilerin) etkile s imlerine ba g li olarak yapilir. G-DINA gibi genel modellerde butun ana etkiler ve etkile s im etkileri madde tepki fonksiyonuna katkida bulunur. Bu tur genel modellerin parametrelerinde yapilacak kisitlamalarla daha kisitli ya da daha sade modeller elde edilebilir. Bunun yani sira, genel modellerde birden farkli link fonksiyonlarinin kullanimi da soz konusudur. Orne g in, G-DINA model identity, logit ve log linkleriyle farkli isimlerle sunulabilir, ancak farkli linklerle ortaya konulan genel modeller ozde s model-veri uyumuna sahiptirler. GDINA paketi GUI aracili g iyla farkli linkler altinda olu s turulabilecek olan GDINA, logit GDINA, log GDINA’nin yani sira, bu genel modellerde ortaya koyulacak kisitlamalarla olu s turulabilen DINA, DINO, ACDM, LLM, ve RRUM modellerinin kestirimine imkan verir. Ayrica, GUI aracili g iyla olmasa da, R kullanimina a s ina olan ve sozdizimi yazabilen kullanicilar GDINA R paketini kullanarak farkli stratejilerin kullanimi durumunu goz onunde bulunduran MS-DINA ve G-DINA’nin farkli uzantilarindan olu s an modellerin (or. siniflama ve siralama olcekleriyle elde edilen veriler icin sequential G-DINA ve kismi puanlamali nitelikleri icin polytomous G-DINA) kestirimini yapabilirler. GDINA'yi kullanarak, testi alanlarin nitelikleri kazanmi s ya da kazanamami s olma durumlariyla ilgili tanilayici bilgi; belirli bir niteli g in kazandirilma orani; ve belirli bir profile sahip olan ki s ilerin orani ile ilgili bilgiler elde edilebilir. Bunlarin di s inda, temel CDM analizlerinin yani sira, madde ve nitelikler arasindaki etkile s imi en iyi aciklayan BTM’nin kullanilabilmesi adina GDINA paketi ara s tirmacilarin test- ve madde-duzeyinde model secimi yapabilmelerine imkan tanir. GDINA paketi ayni zamanda madde-nitelik e s le s tirme matrisinde yapilabilecek muhtemel yanli s lari ortaya cikarmaya yardimci olmak adina ampirik olarak Q-matrisin uygunlu g unun do g rulamasini sa g layan metotlarin kullanilmasina imkan sa g lar. Son olarak, bu paket, ce s itli kolay ve kullani s li grafikler ortaya koyar. Bu grafikler elde edilen analiz sonuclarinda onemli noktalarin vurgulanmasina ve elde edilen istatistik ve parametrelerin kolaylikla kar s ila s tirilmasina olanak sa g lar.