Tez (Doktora) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi. Kaynakça var. Küresel ekonominin etkileri neticesinde oluşan zorlu rekabet koşulları ile birlikte teknolojik gelişmeler, tüketici tercihlerinde yaşanan değişimler, ekonomik krizler, yasalardaki değişimler ve sayılabilecek bir çok başka nedenden ötürü şirketler büyümek, karşılaştıkları riskleri düşürmek, etkinlik, verimlilik ve rekabet güçlerini artırmak, yeni pazarlara açılmak ve maliyetlerini azaltmak amacıyla birleşme yoluna gitmektedir. Türkiye’de işletme birleşmeleri konusu, Türk Ticaret Kanunu, Vergi Kanunları, Sermaye Piyasası Kanunu, Bankalar Kanunu ve Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun ile düzenlenmiştir. Bununla birlikte, işletme birleşmeleri ile ilgili muhasebe uygulamalarında Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan Uluslararası Muhasebe Standartları ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından birebir çevirisi niteliğinde olan Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları aynen kabul edilerek uygulanmaya alınmıştır. Bu çalışmada uygulayıcıların işletme birleşmelerinin Uluslararası Finansal Raporlama Standartları uyarınca muhasebeleştirilmesi sırasında ne tür sorunlarla karşılaştıklarının araştırılması ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin sunulması hedeflenmektedir. Because of tough competition conditions in global economy, technological developments, changes in consumer preferences, economic crisis, changes in law and number of other reasons, companies choose business combinations in order to reduce the business risks, increase the performance, efficiency and competitive power, expand into new markets and reduce the costs. In Turkey, the legal regulations concerning business combinations are defined by the Turkish Commercial Law, Tax Law, Capital Markets Law, Banking Law and the Law Regarding the Protection of Competition. In addition to these regulations, International Accounting Standards and International Financial Reporting Standards issued by International Accounting Standards Board are adopted and translated as Turkish Accounting Standards and Turkish Financial Reporting Standards by Public Oversight Accounting and Auditing Standards Authority. In this study, it is aimed to identify the problems that the implementers encounter while accounting of business combinations in accordance with International Financial Reporting Standards and offer solutions to these problems. İÇİNDEKİLER -- Özet (Abstract), ii - iii -- Tablolar Listesi,. iv - viii -- Şekiller Listesi, ix - x -- Kısaltmalar, xi - xii -- GİRİŞ, xiii - xvi -- 1. BİRLEŞME VE SATIN ALMA İŞLEMLERİ, TÜRKİYE’DE GEÇERLİ MEVZUAT, 1 -- 1.1. İŞLETMELER İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, 1 -- 1.1.1. İşletme Tanımı,. 1 -- 1.1.2. İşletmelerin Amaçları,. 1 -- 1.1.3. İşletmelerin Sınıflandırılması,. 3 -- 1.1.4. İşletmelerin Gelişim Aşamaları,. 4 -- 1.2. BİRLEŞME VE SATIN ALMA,. 5 -- 1.2.1. Birleşme ve Satın Alma Kavramları, 5 -- 1.2.2. İşletme Birleşmelerinin Gerçekleştirilme Nedenleri, 6 -- 1.2.2.1. Büyümek, 7 -- 1.2.2.2. Rekabeti Azaltmak,. 8 -- 1.2.2.3. Sinerji Sağlamak,. 9 -- 1.2.2.4. Faaliyetleri Çeşitlendirmek, 9 -- 1.2.2.5. Finansal Avantajlar Elde Etmek,. 10 -- 1.2.2.6. Vergi Avantajlarından Yararlanmak, 11 -- 1.2.2.7. Yeni Teknoloji Elde Etmek, 11 -- 1.2.2.8. Yönetimde Etkinlik Sağlamak, 12 -- 1.2.2.9. Ölçek Ekonomilerinden Yararlanmak, 13 -- 1.2.2.10. Psikolojik Nedenler, 13 -- 1.2.3. İşletme Birleşmelerinin Sınıflandırılması, 14 -- 1.2.3.1. Ekonomik Faaliyet Alanlarına Göre Birleşmeler,. 15 -- 1.2.3.1.1. Yatay Birleşmeler,. 15 -- 1.2.3.1.2. Dikey Birleşmeler,. 16 -- 1.2.3.1.3. Dairesel Birleşmeler, 17 -- 1.2.3.1.4. Karma Birleşmeler, 17 -- 1.2.3.2. Hukuki Yapılarına Göre Birleşmeler, 18 -- 1.2.3.2.1. Biçimsel Birleşmeler,. 18 -- 1.2.3.2.1.1. Tröst, 18 -- 1.2.3.2.1.2. Holding, 18 -- 1.2.3.2.1.3. Konsorsiyum,. 19 -- 1.2.3.2.1.4. Şirket Birleşmeleri,. 19 -- 1.2.3.2.1.5. Ortak Girişimler, 20 -- 1.2.3.2.2. Biçimsel Olmayan Birleşmeler,. 21 -- 1.2.3.2.2.1. Kartel,. 21 -- 1.2.3.2.2.2. Centilmenlik Anlaşmaları, 21 -- 1.2.3.2.2.3. Konsern,. 22 -- 1.2.3.2.2.4. Yönetim Kurullarının Aynı Kişilerden Oluşması Nedeni ile İşbirliği İçinde Çalışan İşletmeler,. 22 -- 1.2.4. İşletme Birleşmelerine İlişkin Süreç, 22 -- 1.2.4.1. Planlama,. 24 -- 1.2.4.2. Hedef Şirketin Analizi ve Değerlendirilmesi,. 25 -- 1.2.4.3. Müzakere, 28 -- 1.2.4.4. Tamamlama ve Entegrasyon, 29 -- 1.2.5. Dünya ve Türkiye’de İşletme Birleşmelerinin Gelişimi, 30 -- 1.2.5.1. Dünya’da İşletme Birleşmelerinin Gelişimi,. 30 -- 1.2.5.1.1. Birinci Dalga,. 30 -- 1.2.5.1.2. İkinci Dalga,. 30 -- 1.2.5.1.3. Üçüncü Dalga,. 31 -- 1.2.5.1.4. Dördüncü Dalga, 31 -- 1.2.5.1.5. Beşinci Dalga, 32 -- 1.2.5.2. Türkiye’de İşletme Birleşmelerinin Gelişimi,. 32 -- 1.3. İŞLETME BİRLEŞMELERİNE İLİŞKİN TÜRKİYE’DE GEÇERLİ MEVZUAT 34 -- 1.3.1. Türk Ticaret Kanunu’nda İşletme Birleşmeleri,. 34 -- 1.3.1.1. Türk Ticaret Kanunu Hakkında Genel Bilgiler, 34 -- 1.3.1.2. Türk Ticaret Kanunu Açısından Birleşme Kavramı ve Türleri, 38 -- 1.3.1.3. Türk Ticaret Kanunu Açısından Birleşme İşlemleri,. 39 -- 1.3.1.3.1. Birleşme Sözleşmesinin Hazırlanması, 40 -- 1.3.1.3.2. Birleşme Raporunun Hazırlanması,. 42 -- 1.3.1.3.3. İlgililerin İnceleme Hakkı,. 42 -- 1.3.1.3.4. Birleşme Kararı,. 44 -- 1.3.1.3.5. Keşinleşme, 44 -- 1.3.2. Sermaye Piyasası Kanunu’nda İşletme Birleşmeleri,. 45 -- 1.3.2.1. Sermaye Piyasası Kurulu, 45 -- 1.3.2.2. Sermaye Piyasası Kanunu, 47 -- 1.3.2.3. Sermaye Piyasası Kanunu Açısından İşletme Birleşmeleri, 48 -- 1.3.2.3.1. Duyuru Metninin Onaylanması,. 49 -- 1.3.2.3.2. Birleşme İşleminde Esas Alınacak Finansal Tablolar,. 50 -- 1.3.2.3.3. Uzman Kuruluş Görüşü, 51 -- 1.3.2.3.4. Kamunun Aydınlatılması, 51 -- 1.3.3. Vergi Kanunlarında İşletme Birleşmeleri, 52 -- 1.3.3.1. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından İşletme Birleşmeleri,. 53 -- 1.3.3.1.1. Vergili Birleşme, 54 -- 1.3.3.1.2. Vergisiz Birleşme (Devir),. 55 -- 1.3.3.2. Gelir Vergisi Kanunu Açısından İşletme Birleşmeleri,. 56 -- 1.3.3.3. Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından İşletme Birleşmeleri, 56 -- 1.3.3.4. Diğer Vergi Kanunları Açısından İşletme Birleşmeleri,. 57 -- 2. İŞLETME BİRLEŞMELERİNİN ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI UYARINCA MUHASEBELEŞTİRİLMESİ . 58 -- 2.1. ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI, 58 -- 2.1.1. Muhasebe ve Finansal Raporlama Standardı Kavramları, 58 -- 2.1.1.1. Yerel Muhasebe ve Finansal Raporlama Standardı, 59 -- 2.1.1.2. Uluslararası Muhasebe ve Finansal Raporlama Standardı,. 60 -- 2.1.2. Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına İhtiyaç Duyulmasının Nedenleri,. 61 -- 2.1.3. Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının Kronolojik Gelişimi,. 63 -- 2.1.3.1. Dünya’da Yaşanan Gelişim, 63 -- 2.1.3.2. Türkiye’de Yaşanan Gelişim, 67 -- 2.2. İŞLETME BİRLEŞMELERİ İLE İLGİLİ STANDARTLAR, 74 -- 2.2.1. UFRS 3 İşletme Birleşmeleri,. 74 -- 2.2.1.1. Standardın Tarihsel Gelişim,. 74 -- 2.2.1.2. Kavramlar,. 76 -- 2.2.1.3. Standardın Teorik Çerçevesi, 77 -- 2.2.1.3.1. Satın Alma Yöntemi,. 77 -- 2.2.1.3.1.1. İşletme Birleşmesinin Tanımlanması, 80 -- 2.2.1.3.1.2. Edinen İşletmenin Tanımlanması, 81 -- 2.2.1.3.1.3. Birleşme Tarihinin Belirlenmesi,. 83 -- 2.2.1.3.1.4. Tanımlanabilir Varlık ve Yükümlülüklerin Ölçülmesi,. 84 -- 2.2.1.3.1.4.1. Maddi Olmayan Duran Varlıklar,. 86 -- 2.2.1.3.1.4.2. Koşullu Borç ve Varlıklar, 87 -- 2.2.1.3.1.5. Kontrol Gücü Olmayan Payların Belirlenmesi, 88 -- 2.2.1.3.1.6. Transfer Edilen Bedelin Belirlenmesi,. 90 -- 2.2.1.3.1.7. Şerefiye veya Pazarlıklı Satın Alma Karının Belirlenmesi,. 91 -- 2.2.1.3.1.7.1. Şerefiye, 91 -- 2.2.1.3.1.7.2. Pazarlıklı Satın Alma Karı,. 94 -- 2.2.2. UFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar, 95 -- 2.2.2.1. Standardın Tarihsel Gelişimi, 95 -- 2.2.2.2. Kavramlar,. 97 -- 2.2.2.3. Standardın Teorik Çerçevesi, 99 -- 2.2.2.3.1. Kontrol ve Güç, 99 -- 2.2.2.3.2. Konsolidasyon ve Konsolide Finansal Tablolar,. 103 -- 2.2.2.3.2.1. Finansal Tabloların Konsolidasyonunun Amaçları,. 105 -- 2.2.2.3.2.1.1. Finansal Tabloların İşletme İçi Amaçlar Temelinde Konsolidasyonu 105 -- 2.2.2.3.2.1.2. Finansal Tabloların İşletme Dışı Amaçlar Temelinde Konsolidasyonu,. 105 -- 2.2.2.3.2.2. Finansal Tabloların Konsolidasyonuna İlişkin Esaslar,. 106 -- 2.2.2.3.2.2.1. Eliminasyon Kavramı, 106 -- 2.2.2.3.2.2.2. Konsolide Bilanço ve Gelir Tablosu, 107 -- 2.2.2.3.2.3. Finansal Tabloların Konsolidasyonunda Kullanılan Yöntemler,. 109 -- 2.2.2.3.2.3.1. Tam Konsolidasyon,. 109 -- 2.2.2.3.2.3.2. Oransal Konsolidasyon, 113 -- 2.2.2.3.2.3.3. Özkaynak Yöntemi, 117 -- 2.2.2.3.2.3.4. Çıkarların (Menfaatlerin) Birleştirilmesi,. 119 -- 2.2.3. UFRS 11 Müşterek Anlaşmalar,. 119 -- 2.2.3.1. Standardın Tarihsel Gelişimi, 119 -- 2.2.3.2. Kavramlar,. 120 -- 2.2.3.3. Standardın Teorik Çerçevesi, 121 -- 2.2.3.3.1. UMS 31 ile UFRS 11 Arasındaki Farklar,. 121 -- 2.2.3.3.2. Müşterek Anlaşmaların Sınıflandırılması,. 122 -- 2.2.3.3.2.1. Müşterek Kontrol, 123 -- 2.2.3.3.3. Müşterek Faaliyetler (Joint Operations) ve İş Ortaklıkları (Joint Ventures), 123 -- 2.2.4. UMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar,. 126 -- 2.2.4.1. Standardın Tarihsel Gelişimi, 126 -- 2.2.4.2. Kavramlar,. 127 -- 2.2.4.3. Standardın Teorik Çerçevesi, 128 -- 2.2.4.3.1. İştirak ve Önemli Etki Kavramları, 129 -- 2.2.4.3.2. Özkaynak Yönteminin Uygulanması, 132 -- 2.3. İŞLETME BİRLEŞMELERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ,. 134 -- 2.3.1. Uygulama 1, 134 -- 2.3.1.1. İlk Muhasebeleştirme,. 135 -- 2.3.1.1.1. İşletme Birleşmesinin Tanımlanması, 135 -- 2.3.1.1.2. Edinen İşletmenin Tanımlanması,. 136 -- 2.3.1.1.3. Birleşme Tarihinin Belirlenmesi,. 136 -- 2.3.1.1.4. Tanımlanabilir Varlık ve Yükümlülüklerin Ölçülmesi,. 136 -- 2.3.1.1.5. Kontrol Gücü Olmayan Payların Belirlenmesi,. 138 -- 2.3.1.1.6. Transfer Edilen Bedelin Belirlenmesi,. 139 -- 2.3.1.1.7. Şerefiye veya Pazarlıklı Satın Alma Karının Belirlenmesi,. 139 -- 2.3.1.1.8. Muhasebeleştirme İşlemleri, 139 -- 2.3.1.1.8.1. Finansal Yatırımların Kayıtlara Alınması,. 140 -- 2.3.1.1.8.2. Şerefiyenin Kayıtlara Alınması,. 140 -- 2.3.1.1.8.3. Kontrol Gücü Olmayan Payların Kayıtlara Alınması,. 141 -- 2.3.1.1.8.4. Konsolide Bilançonun Hazırlanması,. 141 -- 2.3.1.2. Sonraki Ölçüm, 143 -- 2.3.1.2.1. Emtia Satışı,. 144 -- 2.3.1.2.2. Hizmet Satışı,. 146 -- 2.3.1.2.2. Duran Varlık Satışı,. 147 -- 2.3.1.2.4. Cari Hesaplar, 148 -- 2.3.1.2.5. Şerefiye Değer Düşüklüğü, 149 -- 2.3.1.2.6. Kontrol Gücü Olmayan Paylar, 150 -- 2.3.2. Uygulama 2, 153 -- 2.3.2.1. İlk Muhasebeleştirme,. 154 -- 2.3.2.1.1. Tanımlanabilir Varlık ve Yükümlülüklerin Ölçülmesi,. 154 -- 2.3.2.1.2. UMS 21 Kur Değişiminin Etkileri, 155 -- 2.3.2.1.2.1. Finansal Tabloların Çevriminin Nedenleri, 156 -- 2.3.2.1.2.2. Fonksiyonel ve Sunum Para Birimi,. 156 -- 2.3.2.1.2.3. Finansal Tabloların Çevriminde Kullanılan Yöntemler, 158 -- 2.3.2.1.3. Kontrol Gücü Olmayan Payların Belirlenmesi,. 163 -- 2.3.2.1.4. Şerefiye veya Pazarlıklı Satın Alma Karının Belirlenmesi,. 163 -- 2.3.2.1.5. Muhasebeleştirme İşlemleri, 164 -- 2.3.2.1.5.1. Finansal Yatırımın Kayıtlara Alınması,. 164 -- 2.3.2.1.5.2. Pazarlıklı Satın Alma Karının Kayıtlara Alınması, 164 -- 2.3.2.1.5.3. Kontrol Gücü Olmayan Payların Kayıtlara Alınması,. 165 -- 2.3.2.1.5.4. Konsolide Finansal Tabloların Hazırlanması, 166 -- 2.3.2.2. Sonraki Ölçüm, 168 -- 3.3.2.2.1. Emtia Satışı,. 170 -- 2.3.2.2.2. Konsolidasyon İşlemleri,. 171 -- 2.3.3. Uygulama 3, 180 -- 2.3.2.1. Transfer Edilen Bedelin Ölçümü, 182 -- 2.3.2.2. Şerefiyenin Ölçümü, 183 -- 2.3.2.3. Konsolidasyon İşlemleri,. 183 -- 2.3.2.5. Hisse Başına Kazanç, 184 -- 2.3.2.6. Kontrol Gücü Olmayan Paylar,. 185 -- 3. İŞLETME BİRLEŞMELERİNİN ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI UYARINCA MUHASEBELEŞTİRİLMESİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ, 188 -- 3.1. METODOLOJİ, 188 -- 3.1.1. Araştırmanın Amacı, Kapsamı, Sınırlandırılması, Yöntemi ve Uygulanması,. 188 -- 3.1.1.1. Araştırmanın Amaç ve Kapsamı, 188 -- 3.1.1.2. Araştırmanın Sınırlandırılması,. 189 -- 3.1.1.3. Araştırma Yönteminin Seçimi ve Uygulanması,. 190 -- 3.2. BULGULARIN ANALİZİ, 193 -- 3.2.1. Kullanılan İstatistiksel Yöntem, 193 -- 3.2.2. Analizler,. 195 -- 3.2.2.1. Katılımcı Profili, 195 -- 3.2.2.2. Araştırma Soruları, 197 -- 3.2.2.2.1. Araştırma Sorusu 1,. 197 -- 3.2.2.2.2. Araştırma Sorusu 2,. 201 -- 3.2.2.2.3. Araştırma Sorusu 3,. 204 -- 3.2.2.2.4. Araştırma Sorusu 4,. 207 -- 3.2.2.2.5. Araştırma Sorusu 5,. 212 -- 3.2.2.2.6. Araştırma Sorusu 6,. 215 -- 3.2.2.2.7. Araştırma Sorusu 7,. 219 -- 3.2.2.3. Çapraz Tablolar, 222 -- 3.2.2.3.1. Araştırma Sorusu 1’e İlişkin Çapraz Tablolar, 222 -- 3.2.2.3.1.1. Mesleki Tecrübe, 223 -- 3.2.2.3.1.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 224 -- 3.2.2.3.1.3. Meslek Unvanı, 225 -- 3.2.2.3.2. Araştırma Sorusu 2’ye İlişkin Çapraz Tablolar, 226 -- 3.2.2.3.2.1. Mesleki Tecrübe, 226 -- 3.2.2.3.2.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 227 -- 3.2.2.3.2.3. Meslek Unvanı, 228 -- 3.2.2.3.3. Araştırma Sorusu 3’e İlişkin Çapraz Tablolar, 229 -- 3.2.2.3.3.1. Mesleki Tecrübe, 229 -- 3.2.2.3.3.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 230 -- 3.2.2.3.3.3. Meslek Unvanı, 231 -- 3.2.2.3.4. Araştırma Sorusu 4’e İlişkin Çapraz Tablolar, 232 -- 3.2.2.3.4.1. Mesleki Tecrübe, 232 -- 3.2.2.3.4.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 233 -- 3.2.2.3.4.3. Meslek Unvanı, 234 -- 3.2.2.3.5. Araştırma Sorusu 5’e İlişkin Çapraz Tablolar, 235 -- 3.2.2.3.5.1. Mesleki Tecrübe, 235 -- 3.2.2.3.5.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 236 -- 3.2.2.3.5.3. Meslek Unvanı, 237 -- 3.2.2.3.6. Araştırma Sorusu 6’ya İlişkin Çapraz Tablolar, 238 -- 3.2.2.3.6.1. Mesleki Tecrübe, 238 -- 3.2.2.3.6.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 239 -- 3.2.2.3.6.3. Meslek Unvanı, 240 -- 3.2.2.3.7. Araştırma Sorusu 7’ye İlişkin Çapraz Tablolar, 241 -- 3.2.2.3.7.1. Mesleki Tecrübe, 241 -- 3.2.2.3.7.2. Dahil Olunan İşletme Birleşmesi Sayısı, 242 -- 3.2.2.3.7.3. Meslek Unvanı, 243 -- 3.3. SONUÇ VE ÖNERİLER, 244 -- 3.3.1. Araştırma Sorusu 1, 244 -- 3.3.2. Araştırma Sorusu 2, 245 -- 3.3.2.1. Maddi Olmayan Duran Varlıkların Tanımlanmasında Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri, 246 -- 3.3.2.2. Koşullu Varlık ve Yükümlülüklerin Tanımlanmasında Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri,. 250 -- 3.3.3. Araştırma Sorusu 3, 251 -- 3.3.3.1. Maddi Olmayan Duran Varlıkların Gerçeğe Uygun Değerlerinin Ölçümünde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri, 251 -- 3.3.3.2. Koşullu Varlık ve Yükümlülüklerin Gerçeğe Uygun Değerlerinin Ölçümünde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri, 253 -- 3.3.4. Araştırma Sorusu 4, 255 -- 3.3.5. Araştırma Sorusu 5, 255 -- 3.3.6. Araştırma Sorusu 6, 256 -- 3.3.7. Araştırma Sorusu 7, 257 -- SONUÇ, 258 -- EKLER, 264 -- KAYNAKÇA,. 272