Search

Perakende satış işletmelerini, farklı nitelikteki bireysel müşterilerin fazla sayıdaihtiyacını, diğer işletmelere göre daha kalabalık ve tek alanda karşılayan işletmegrubu olarak tanımlamak hiç yanlış olmaz. Bu işletmeler gelişen teknolojinin desteğiile tüketicilerin değişen davranış ve tüketim kalıplarına en iyi karşılık verebilenişletmeler olarak da nitelenebilir. Herhangi bir ailenin sabah kahvaltısı dâhil, aylıktüm ihtiyaçlarını, hatta otomobil, bahçe mobilyası, ev tamir malzemesi gibi ihtiyaçmalzemelerini, seyahat rezervasyonu ve tatil planını aynı yerde bir gün içindekarşılamak ancak bu tür işletmelerin eseri olabilir.Bu tür işletmelerin müşteri yoğunluğuna göre istihdam edecekleri personelyoğunluğu, günlük yapılan cirolar, müşterilerin kaprisleri veya nazları, rakipler ilerekabet gibi durumlar değerlendirildiğinde yönetimi oldukça zor olarak kabuledilebilecek bir sektör doğmaktadır.Bu kapsamda gerek günlük iş akışı sırasında çıkan zimmet, hata ve hile riski, gerekserekabet içinde yarışabilmek için uygun alım politikalarının geliştirilmesi kapsamındariskler bu şirketleri tam bir kıskaca almaktadır. Bu kıskaçtan kurtulabilmeninaraçlarından birisi de işletmenin tüm birimlerine yayılmış, işletmenin stratejikamaçlarını kapsayan bir iç kontrol sistemidir. Burada iç kontrol sistemi bir israfı vezimmeti önleme, aynı zamanda toplumun kurallarına uygun davranış modeli ilekurumlaşma yolculuğunun aracı olarak görülmektedir.Yönetimin, verimliliği artırmak, kaçak ve kayba engel olmak ve itibar kaybıriskinden korunmak amacıyla oluşturduğu sistematik önlemlere (kontrollere) içkontrol sistemi denmektedir. İç kontrol sisteminin oluşturulması ile işletmeninfaaliyetlerini etkin bir seviyede devam ettirmesi, varlıkların korunması, rekabetgücünü artırması, işletme içerisinde ki hata, hile ve hırsızlığın engellenmesiamaçlanmaktadır. Günümüzde birçok uluslararası komisyonun oluşturduğu iç kontrole ilişkin modellerbulunmaktadır. Bu çalışmada COSO modeli temelinde incelemeler yapılmıştır.Çalışma boyunca hedef nokta olarak genel ürün odaklı perakende mağazalar bazalınmıştır. Süreçler incelenerek, birimler bazında kontrol noktaları oluşturulmuş vekontrol noktalarının amaçları açıklanmıştır. It would not to be false to determine the retail enterprises as a group which providesthe numerous needs of various individual customers, in one area and in a crowdedcommunity in comparison to other enterprises. These enterprises can becharacterized as the enterprises which respond to changing behaviors andconsumption models of customers with the support of the progressing technology. Itmerely can be the work of these kinds of enterprises to respond to the things such asmonthly needs of any family including breakfast and even the need such asautomobile, garden furniture, repair tools, booking for trips and planning vacations,within a day in one area.A sector with strenuous management arises when the factors such as workers to beemployed with respect to customer density of the enterprise, daily profits, complaintsand grievances of the customers and completion with other companies are evaluatedtogether.In this regard, risks of embezzlement, failure and duplicity which occur in daily work– flow and the risks of improving proper buying policies to race in competition putthose companies in a hard position. One of the tools in order to overcome this hardposition is an internal control system, which spreads in every unit of the enterpriseand embraces the strategic purposes of the enterprise. Here, internal control system isregarded as a tool to prevent wastage and embezzlement and also a tool to become aninstitution with a behavior model in accordance with societal rules.The systematic measures (control) created by the management in order to increaseefficiency, prevent leakage and loss and to get prevented from the risk of loss ofreputation are called internal control systems. The aim of an internal control systemis for prevention of failure, cheating and robbery, increasing competing power,protection of the assets and to for enterprise to resume its activities with an effectivelevel.Nowadays, there are models regarding internal control system created by numerousinternal commissions. In this study, examinations are made with COSO models asthe baseline. Throughout the study, general product, oriented retail stores were takenas the target point. By examining the processes, control points were created on thebasis of units and the objective of the control points were explained. 137

Dünyada özellikle 1980’li yıllardan itibaren yaşanan hızlı küreselleşmenin beraberinde getirdiği rekabetçi ortam işletmeleri hızlı ve etkin karar almaya zorlamıştır. Ancak, bu süreçte meydana gelen ekonomik dalgalanmalar, krizler, ortaya çıkan hile, suiistimal ve şirket skandalları işletmelerin, kurumların yönetsel ve mali yönlerden daha iyi, daha verimli ve şeffaf olarak idare edilmelerini gerekli kılmıştır. Kurumsal yönetimin amacına ulaşmasını, etkinliğini ve verimliliğini sağlayan işletme içi en önemli birimlerden birisi İç Denetimdir. İç Denetim, işletmelerin kontrol ve yönetsel süreçlerini sistematik ve disiplinli bir yaklaşımla değerlendirerek, işletmede gerçekleşen işlerin ve faaliyetlerin kurumsal yönetim anlayışına uygunluğunu arttırmayı hedeflemektedir. İşletmelerde oluşturulacak olan iç denetim faaliyetleri ve kontrol ortamı kurumsal yapının oluşturulması ve geliştirilmesi açısından önem taşımaktadır. Yönetim Kurulu tarafından hedeflenen Kurumsal Yönetim yapısına geçiş ve işletmenin Kurumsal Yönetim ilkelerine göre yönetilmesi karar ve hedefinin uygulanıp uygulanmadığı, uygulamanın etkili ve verimli olup olmadığı, uygulamada doğan aksaklıkların tespiti ve düzeltici önlemler ancak bağımsız, tarafsız İç Denetim faaliyetleri ile mümkündür. İç denetimin hiç olmadığı veya var olan iç denetimin etkin ve verimli çalışmadığı işletmelerde, üst yönetim tarafından alınan Kurumsal Yönetim kararlarının tam olarak uygulanmama veya uygulamanın eksik, yanlış yapılıp kuruma zarar verme riski taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı; - İç denetim faaliyetlerinin, organizasyonlarda nesnel güvence sağlamak ve danışmanlık faaliyetleri çerçevesinde yapmış olduğu uygunluk denetimi, performans denetimi, finansal tablo denetimi ve bilgi teknolojileri denetimlerinin kurumsal yönetim uygulamaları ve kurumsal yönetim ilkelerinin etkin ve verimli uygulanmasına katkısı ve etkisini araştırmaktır. - Risk odaklı iç denetim faaliyetleri ile, organizasyonun hedeflerine ulaşmasını etkileyen tehdit ve fırsatların tespit edilerek tanımlanması, değerlendirilmesi, bunlara verilecek cevapların tespit edilerek iç denetimin Kurumsal Risk Yönetimine katkısı ve etkisini araştırmaktır., The economic crises and corporate scandals especially since the 1980s have been followed by a marked improvement in the financial and administrative management of organisations. However, economic fluctuations, crises, fraud, misconduct and business incidents that occurred in this process necessitated the management of organisations and institutions in a better, more efficient and transparent way than in managerial and financial aspects. Internal Audit represents an important unit within the enterprise that ensures the achievement, efficiency and efficiency of corporate governance. Internal Audit aims to increase the compliance of the works and activities realized in the enterprise with the corporate governance approach by evaluating the control and managerial processes of the enterprises with a systematic and disciplined approach. Internal audit activities and control environment to be established in enterprises are important for the establishment and development of the corporate structure. The transition to the corporate governance structure targeted by the Board of Directors and the management of the organisation in accordance with the Corporate Governance Principles are only possible through independent and impartial Internal Audit activities. In businesses where there is no internal audit or where the existing internal audit does not operate effectively and efficiently, there is a risk that the Corporate Governance decisions taken by the top management are not fully implemented or are incomplete, misapplied or harm the organization. The purpose of this study; - To provide objective assurance in organizations, and to investigate the contribution and impact of compliance audits, performance audits, financial statement audits and information technology audits in the effective and efficient implementation of Corporate Governance Principles and Corporate Governance Principles. - To identify and evaluate the threats and opportunities that affect the achievement of the organization's goals through risk-oriented internal audit activities, and to determine the responses and impact of internal audit on Corporate Risk Management.

Günümüzde iç kontrol sistemi yasal ve yapısal boyutlarıyla işletmeler açısından oldukça önemlidir. Özellikle basit kontrol modeline göre gelişmiş olan COSO modeli iç kontrol sisteminin sağlam temeller üzerine kurulmasına fayda sağlamaktadır. Etkili bir iç kontrol sisteminin kurulumu, işletilmesi sürecinde başarılı olamayan işletmeler pek çok sorunla karşılaşabilir. İşletmelerde yönetsel karar verme mekanizmasının yetersizliği, farklı düzeylerde etkinliğin azalması, çeşitli risk olasılıklarının artması, yasal prosedürlere uyum güçlüğü, etik ve ahlaki değerlerin göz ardı edilmesi belirtilen sorunlar arasında yer almaktadır. Karar verme, çeşitli alternatifler arasından amaç ve hedefler doğrultusunda en uygun olanını seçme faaliyetidir. Bu bağlamda karar verme planlama, örgütleme, yürütme, koordinasyon ve denetim fonksiyonlarının başarısı için örgüt kültürü bilinci ile görev dağılımın etkin bir şekilde yapılmasını gerektirmektedir. İç kontrol sistemi örgüt kültürünün hakim olmasına yarar sağlamakla beraber faaliyetlerinin bir sistem olarak yürütülmesi için temel oluşturmaktadır. Özellikle COSO modeli uyumlu iç kontrol sisteminin her bir unsuru ile yönetsel karar sürecinin aşamaları arasında karşılıklı etkileşim içerisinde yakın bir ilişki bulunmaktadır. Öyle ki, iç kontrol sisteminin sağladığı bilgiler yönetsel karar verme süreci için: amaç belirleme ve sorun tanımlama, kurum içinde etik ve ahlakı değerlerin gelişmesi, şeffaflık ilkesinin önemin artması, kurumsal kaynak planlamasının gelişmesi, bağımsız denetim faaliyetinin etkinleştirilmesi aşamalarına katkıda bulunduğu ve ilişkilerinin olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada iç kontrol sistemi, yönetsel kontrol çerçevesinde incelenmiştir. İç kontrol sistemi tanımı yapılmış, COSO modeli incelenmiş, yönetim ve karar verme süreci üzerinde durulmuştur. İşletmelerde iç kontrol sistemi ile yönetsel kararlar, çeşitli politika ve stratejiler birlikte ele alınmıştır. v Bu araştırmanın amacı, işletmelerde iç kontrol sistemi ve yönetsel karar verme süreci arasındaki ilişkileri incelemektir. Bununla birlikte elde edilen sonuçlara göre bazı öneriler geliştirmektir. Bu açıdan araştırma özgün bir nitelik taşımaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan örnek olay yöntemi uygulanmıştır. Today, the internal control sytem is very important for bussinesses wiht its legal and structural dimensions. The COSO model, which hass been developed especially fort he simple control model, benefits the establishment of the internal control system on solid foundations. Businesses that fail in the process of installing an effective internal control system can face many problem. Lack of managerial decision making mechanism in businesses, decrease in efficiency at diffrent levels, increase in diversity possibilies, difficulty in harmonizing legal procedures, ignoring ethical and moral valuesis. Decision making is the activity of choosing the most suitable one among the various alternatives in line with goals and abjectives. İn this context, the decision making requires the organization culture awareness and the task distribution to be done effectively fort he success of the organization, execution, coordination and supervision functions. The internal control system is the basis for benefiting the dominance of the organizational culture and fır carrying out the activities together as a system. In particular, there is close relationship in the interaction between the stages of the managerial decision process, each element of the internal control system compatible wiht COSO. Such tahat the information provided by the internal control system determines the purpose for the managerial decision making process and defines the problem, the development of ethical and moral values within the organization, the importance of the transparency principle, the development of institutional resource planning ıt is thought to contribute to the activation stages of the audit activity and have relationships. This research was examined within the framework of internal control system managerial control. The internal control system is defined, the COSO model ise examined, the management and decision making process are vii emphasized. Various policies and strategies are handled together with the decisions managed by the şnternal control system in enterprises. The purpose of this study is to examine the relationships betwenn the internal control system and managerial decision making process in enterprises. However, some suggestions have been developed based on the results obtained. In this respect, the research has a unique quality. Case study method, on the of the qualitative research methods, was applied in the research.

Araştırmanın amacı ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin tam sayılar konusundaki kavramlara ait kavram yanılgılarının belirlenmesi ve kavram karikatürleri ile giderilmesini sağlamaktır. Araştırma, 2018-2019 eğitim öğretim yılında ve 2019-2020 eğitim öğretim yılının ilk döneminde Kırıkkale ili Keskin ilçe merkezinde bulunan taşımalı bir devlet okulunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını aynı okulda öğrenim gören 7.sınıf öğrencisi 67 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada nitel veri toplama yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları ise araştırmacı tarafından geliştirilen 15 açık uçlu sorudan oluşan "Kavram Yanılgısı Tespit Testi (KYT)" , 7 adet kavram yanılgısı içeren "Kavram Karikatürleri", 5 açık uçlu sorudan oluşan "Kavram Yanılgısı Tespit Testi 2 (KYT2)" ve araştırmacının alan notlarıdır. Araştırmanın verileri yaklaşık 3 ayda toplanmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi ve betimsel analiz ile analiz edilmiştir. Yapılan veri analizleri sonucunda tam sayılar konusuna ait kavramlar içerisinde negatif bir tam sayıdan pozitif bir tam sayının çıkarılması işleminde, iki negatif tam sayının birbirinden çıkarılması işleminde, tam sayılarda çarpma işleminde ve tam sayıların 0'a bölünmesinde öğrencilerin kavram yanılgılarına sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerde tespit edilen kavram yanılgılarının kavram karikatürleri ile kısmen giderilebildiği de araştırmanın sonuçları arasındadır. Kavram karikatürleri tam sayılarda çarpma işleminin toplama veya çıkarma işlemi üzerinde dağılması özelliğine ait kavram yanılgılarını, tam sayılarla işlem yapmayı gerektiren problemlerdeki ve tam sayılarda çıkarma işlemine ait öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgılarını gidermede etkili olmuştur. Ayrıca sınıf içerisindeki uygulama esnasında hem öğrencilerin dile getirdikleri cümlelerden hem de araştırmacının gözlemlerinden kavram karikatürlerinin öğrencilerin motivasyonlarını artırdığı ve matematiğe olan ilgilerini olumlu yönde etkilediği görülmüştür. ĠÇĠNDEKĠLER ÖZ................................................................................................................... I ABSTRACT .................................................................................................. III TEġEKKÜR ...................................................................................................V TABLOLAR DĠZĠNĠ........................................................................................X ġEKĠLLER DĠZĠNĠ.........................................................................................XI KISALTMALAR .........................................................................................XVII I. GĠRĠġ.......................................................................................................... 1 1.1. Problem Durumu............................................................................. 3 1.2. AraĢtırmanın Amacı ve Önemi....................................................... 5 1.3. Sınırlılıklar ....................................................................................... 8 1.4. Varsayımlar ..................................................................................... 8 1.5. Tanımlar........................................................................................... 9 II. KURAMSAL BĠLGĠLER VE ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR ............................ 11 2.1. AraĢtırmanın Kuramsal Çerçevesi ................................................. 11 2.2. Kavram ve Kavram Yanılgıları ........................................................ 11 2.3. Kavram Yanılgıları Ġle Ġlgili ÇalıĢmalar ........................................... 14 2.4. Kavram Karikatürleri ....................................................................... 18 2.5. Kavram Karikatürlerinin Öğrenme Sürecindeki Kullanımı ........... 19 2.6. Kavram Karikatürleri Ġle Ġlgili ÇalıĢmalar ....................................... 22 III. YÖNTEM................................................................................................. 28 3.1. AraĢtırmanın Modeli ........................................................................ 28 3.2. ÇalıĢma Grubu ................................................................................. 30 3.3. Veri Toplama Araçları...................................................................... 31 VII 3.3.1. Kavram Yanılgısı Öğretmen GörüĢ Formu .............................. 32 3.3.2. Kavram Yanılgısı Tespit Testi................................................... 32 3.3.3. Kavram Karikatürleri ................................................................. 36 3.3.4. Kavram Yanılgısı Tespit Testi 2................................................ 38 3.4. Veri Toplama Süreci ........................................................................ 38 3.5. Verilerin Analizi................................................................................ 40 3.6. AraĢtırmanın Geçerliği ve Güvenirliği............................................ 43 IV. BÖLÜM: BULGULAR ............................................................................ 47 4.1. Tam Sayılar Konusuyla Ġlgili Kavram Yanılgılarına ĠliĢkin Bulgular ................................................................................................................. 47 4.1.1. Tam Sayılarda Toplama ve Çıkarma ĠĢleminde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları ............................................................................... 47 4.1.2. Tam Sayılarda Çarpma ĠĢleminin Toplama ve Çıkarma ĠĢlemi Üzerine Dağılma Özelliğine ait Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları .... 54 4.1.3. Tam Sayılarda Çarpma ĠĢlemine ait Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları ............................................................................................. 57 4.1.4. Tam Sayılarda Bölme ĠĢlemine ait Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları ............................................................................................. 63 4.1.5.Tam Sayıların Kendileri ile Tekrarlı Çarpımına (Üslü Sayılar) ait Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları ........................................................ 69 4.1.6.Tam Sayılar ile Ġlgili Problemlere ait Ortaya Çıkan Kavram Yanılgıları ............................................................................................. 73 4.2. Kavram Karikatürlerinin Derste Kullanılmasının Öğrencilerin Kavram Yanılgılarını Gidermede Nasıl Etkili Olduğuna ĠliĢkin Bulgular ................................................................................................................. 82 4.2.1. Negatif Bir Tam Sayıdan Pozitif Bir Tam Sayıyı Çıkarma ĠĢleminde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi ........................................................................... 82 VIII 4.2.2. Ġki Negatif Tam Sayının Birbirinden Çıkarılması ĠĢleminde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi ........................................................................... 85 4.2.3. Tam Sayıların Parantezsiz ġekilde Verildiği Toplama ĠĢleminde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi ........................................................................... 90 4.2.4. Tam Sayılarda Çarpma ĠĢleminin Toplama ĠĢlemi Üzerine Dağılma Özelliğinde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi ............................................................. 93 4.2.5.Tam Sayılarda Çarpma ĠĢleminde Sonucun ĠĢaretini Belirlemede Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi ........................................................................... 97 4.2.6. Tam Sayılarda Bölme ĠĢleminde Ortaya Çıkan Kavram Yanılgılarını Gidermede Kavram Karikatürünün Etkisi .................. 101 4.2.7. Tam Sayılarla Problem Çözme Ġçeren Kavram Karikatürü... 103 V.BÖLÜM: SONUÇ, TARTIġMA VE ÖNERĠLER...................................... 107 5.1. Sonuç ve TartıĢma......................................................................... 107 5.1.1. Tam Sayılar Konusundaki Kavram Yanılgılarına ĠliĢkin Sonuç ve TartıĢma ........................................................................................ 107 5.1.2. Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrencilerin Kavram Yanılgılarını Gidermede Nasıl Etkili Olduğuna ĠliĢkin Sonuç ve TartıĢma ............................................................................................. 111 5.2. Öneriler........................................................................................... 114 VI. KAYNAKÇA......................................................................................... 116 VII. EKLER ................................................................................................ 127 7.1. EK 1: ÖĞRETMEN GÖRÜġ FORMU.............................................. 127 7.2. EK 2: KAVRAM YANILGISI TESPĠT TESTĠ (KYT)........................ 129 7.3. EK 3: KAVRAM YANILGISI TESPĠT TESTĠ 2 (KYT2).................... 135 7.4. EK 4 : KAVRAM KARĠKATÜRLERĠ ............................................... 137

Bursa İlinde faaliyet gösteren farklı ölçekteki beş aile şirketine, yarı yapılandırılmış mülakat soruları yönlendirilerek, diğer şirketlerden aile şirketlerini ayıran özellikleri, kurumsal yönetim ve iç denetim faaliyetlerinin uygulanıp uygulanmadığını araştırarak aile şirketlerinde kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde iç denetimin sisteminin rolünü değerlendirebilmek için araştırma yapılmıştır. Bu araştırma çerçevesinde, kurumsal yönetim sisteminin aile şirketlerinde uygulanmasının aile ve şirketin kurumsallaşması açısından faydalı olduğu, iç denetim sisteminin ise kurumsal yönetim ilkelerinden hesap verilebilirlik ve şeffaflık ilkelerinin uygulanabilirliğine direk katkı sağladığı ancak şirketlerin kurumsal yönetim ve iç denetim sisteminin uygulaması konuda yeterince farkındalığın oluşmadığı gözlemlenmiş ve bu yüzden de faaliyetlerin sınırlı kaldığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Aile Şirketi, Kurumsal Yönetim, Kurumsallaşma, Kurumsal Yönetim İlkeleri, İç Denetim Different scales of five family companies in operating in Bursa,semi-structured interview questions are featured that distinguish family companies from the other companies, corporate governance and family by investigating whether internal audit activities are implemented or not, internal audit within the framework of corporate governance principles. In order to evaluate the role of the system, research has been made. Within the framework of this study, family management of the corporate management system of the implementation of the company in terms of institutionalization of the family and the company and the internal audit system is one of the corporate governance principles directly on the applicability of the principles of accountability and transparency. corporate governance and internal audit system implementation is not enough awareness observed and therefore it was indicated that the activities remained limited.Keywords: Family Corporation, Corporate Governance, Institutionalization, Corporate Governance Principles, Internal Audits 123

Bir kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olmak üzere, o kurumun risk yönetimi, kontrol ve kurumsal yönetim süreçlerini değerlendirerek, bu süreçleri iyileştirmek ve geliştirmek amaçlı yapılan denetim ve danışmanlık faaliyetine iç denetim denir. Dünyada iç denetim kavramı ilk olarak, özel sektöre endeksli olarak kullanılmaya başlanmıştır. İç denetim faaliyetleri, 1941 yılı itibariyle kurulan `Uluslararası İç Denetçiler Örgütü (The Institute of Internal Auditors – IIA)` ile kurumsal yapıya kavuşturulmuş ve iç denetim faaliyetleri kapsamında kamu sektörüne yönelik uygulamalar da, ilk olarak 1980'li yıllar itibariyle Anglo – Sakson ülkelerinde gündeme getirilmiştir. Sigorta; önceden ödenen prim karşılığında, ileride yaşanabilecek zararı gidermek üzere yapılan anlaşmadır. Sigortacılık hizmeti veren şirketlerin de iç denetim birimleri mevcut olup sigortacılık ile ilgili tüm iş ve işlemlerin sigortacılık mevzuatına uygunluğunu denetlemektedir. İşbu iç denetim biriminin görevi; sigortacılıkla ilgili tüm iş ve işlemlerde yapılan hata, hile, usulsüzlükleri tespit edip önlemektir. Şirketin iç yönergeye, yönetim stratejisine ve politikalarına uygunluğunu kontrol etmek ve denetlemektir. Yapılan iç denetim sonucunda, elde edilen bulgular bir iç denetim raporu olarak şirket teftiş kuruluna sunulmaktadır. Şirketin bağlı bulunduğu bir grup firma yani finansal holding kuruluşu var ise işbu denetim sonuçları, holding için birer denetim konusu oluşturmakta, şirket içinde denetlenecek birimler açısından denetim girdisi niteliği arz etmektedir. Mevcut denetimler sonucunda, iştirak şirketlerin şeffaf yönetim ve çalışma esası içerisinde olup olmadığı, etkin, verimli bir iç denetim süreci yönetip yönetmediği, karlılık durumu, hem kamuoyuna hem de bağlı olduğu finansal holdinge bilgi, belge ve kayıtlarla sunulmaktadır. İşbu iç denetim sonuçları finansal holdingin yönetim anlayışını, itibarını ve kurumsal kimliğini etkilemektedir.Anahtar Kelimeler: Kurum, Sigorta, Şirket, Uluslararası İç Denetçiler Örgütü Internal audit is a kind of activity which offers audit and consultancy in order institution to help to reach its goals by evaluating control and institution management process. In the world, the concept of internal audit has started to used by indexed of private sector. The Institute of Internal Auditors has founded in 1941 and activities of internal auditing have met corporate structure. Therefore, insurance is an agreement which will cover the damage that can be occur in the future. Insurance companies have internal audit departments. This department controls the company according to regulation of insurance and controls company's transaction and works. The duty of the internal audit unit is to determine and prevent faults, tricks and irregularities related to insurance works. In addition, this department duty is to control and check the convenience of internal directive, management strategies and policies. After doing internal audit, findings are offered to inspection board of the company as an internal audit report. If the company is dependent to a financial holding company, internal audit results will be audit subject and data in the company in terms of inspected units. As a result of these audits, the subscription company has transparent management and work or not and the company has effective and efficient internal audit process or not and its profitability are offered to the financial holding company with information, documents and recordings. These internal audit results affect the financial holding company's manner of rule, reputation and corporate identity. Keywords: Institution, insurance, company, The Institute of Internal Auditors. 103

2011 yılında Suriye krizinin başlamasıyla beraber Türkiye ciddi bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalmıştır. Son güncel resmi rakamlara göre 3,5 milyonu aşkın Suriyeli geçici koruma statüsünde Türkiye'de yaşamaya devam etmektedir. Bu göç dalgasıyla beraber özellikle Türkiye-Suriye sınır kentlerimiz insani yardım faaliyetlerinin de merkezi haline gelmiştir. Kamu sektörü ve özel sektörden sonra 3. sektör olarak adlandırılan, kâr amacının olmadığı, bir sivil toplum oluşumu olan insani yardım faaliyetleri hızla ilerleme göstermiştir. Bu ilerlemeyle beraber sivil toplum kuruluşlarının ve insani yardım organizasyonlarının sayısında da ciddi artış yaşanmıştır. İnsani yardım faaliyetlerinin hassas bir önem taşıması sebebiyle şeffaflık, hesap verebilirlik, etkinlik, verimlilik, ekonomiklik, stratejik planlama, performans yönetimi ve denetimi gibi ilkeler önem kazanmıştır. Dünya'da özellikle ABD ve Avrupa'da iç denetim, iç kontrol, risk yönetimi ve yönetişim uygulamaları büyük önem kazanmış ve insani yardım organizasyonları için de vazgeçilmez bir yönetim fonksiyonu haline gelmiştir. İnsani yardım sektöründe yaşanmış çok büyük öneme sahip bazı suistimal olaylarından sonra bugün insani yardım organizasyonlarında iç denetim, risk yönetimi, iç kontrol ve yönetişim uygulamaları faaliyete geçirilmiş; sistemli bir şekilde raporlama ve iyileştirme çalışmalarına başlanmıştır. Günümüz itibariyle Türkiye'deki insani yardım alanında faaliyet gösteren organizasyonlar için yeni sayılabilecek iç denetim fonksiyonunun etkin ve verimli bir şekilde nasıl yerine getirileceği sorusuna cevap vermek amacıyla bir rehber niteliğinde olan bu tez çalışması kaleme alınmıştır. Bu tez çalışması ile teorik olarak insani yardım kavramı ve iç denetim, iç kontrol, risk yönetimi, yönetişim kavramları incelenmiş, derneklerde `sivil toplum kuruluşlarında` iç denetim mevzuatı uluslararası denetim standartları ile karşılaştırılmış ve dernekler mevzuatının uluslararası iç denetim standartlarına uyum düzeyi incelenmiştir. Gaziantep'te bu alanda faaliyet gösteren derneklerde ve yabancı sivil toplum kuruluşlarında uluslararası standartlara uygun iç denetim fonksiyonunun varlığı ve organizasyon içerisinde gerçekleştirilen iç denetim faaliyetinin mevzuatsal dayanağı araştırılmıştır. Bu tez çalışmasında Gaziantep'te faaliyet gösteren bir yabancı sivil toplum kuruluşunun en son gerçekleştirdiği denetim faaliyeti, bu denetim neticesinde hangi sonuçlara ulaşıldığı araştırılarak örneklem dahilinde genel bir durum incelemesi yapılmıştır. With the start of the Syrian crisis in 2011, Turkey was faced with a serious wave of immigration. According to the latest official figures, over 3.5 million Syrians continue to live in Turkey with temporary protection status. With this wave of migration, Turkey- Syria border cities have become the center of humanitarian aid operations. After the public and private sectors, humanitarian activities, which are a non-profit organization, which is called the third sector, have progressed rapidly. With this progress, the number of non-governmental organizations and humanitarian organizations increased significantly. Transparency, accountability, efficiency, effectiveness, economy, strategic planning, performance management and supervision have gained importance due to the sensitive importance of humanitarian activities. Internal audit, internal control, risk management and governance practices have gained great importance in the world, especially in the USA and Europe, and have become an indispensable management function for humanitarian organizations. The internal audit, risk management, internal control and governance practices have been put into practice in humanitarian aid organizations; systematic reporting and improvement activities have started after some big fraud cases in the humanitarian aid sector. This thesis has been written to be a guide of the relatively new internal audit function for organizations operating in the humanitarian field in today's Turkey as how effectively and efficiently in order to answer the question will be fulfilled. In this thesis, the concept of humanitarian aid and internal audit, internal control, risk management, governance concepts are examined theoretically, internal audit legislation in associations is compared with international audit standards in associations and the level of compliance of associations legislation with international internal audit standards is examined. The existence of an internal audit function in accordance with international standards in associations and foreign non-governmental organizations operating in this field in Gaziantep and the legislative basis of the internal audit activity performed within the organization are searched. The latest audit activity carried out by a non-governmental organization operating in Gaziantep and the results of this audit are monitored and the general situation is evaluated. 153

Bu araştırmada Türkiye'de faaliyet gösteren halka açık şirketlerde bulunan iç kontrol sisteminin etkinliği ve örgüt kültürlerinin bu etkinliğe etkisinin analizi yapılmıştır. Bu amaçla halka açık şirketlerde çalışanlara demografik sorular, iç kontrol ölçeği ve örgütsel kültür ölçeğinden oluşan anket uygulanmış elde edilen veriler SPSS analiz programında uygulanan frekans, yüzde, korelasyon, regresyon ve ANOVA testleri ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda finansal sektörde faaliyet gösteren şirketlerin reel sektörde faaliyet gösteren şirketlerden daha yüksek seviyede iç kontrol sistemine sahip olduğu, iç kontrol sisteminin, tecrübeli çalışanlara sahip ve iç sistemlerle ilgili eğitim verilen şirketlerde daha üstün olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Şirketlerdeki bürokratik kültürün iç kontrol sisteminin etkinliğini artırdığı, bunun yanında finans sektöründe faaliyet gösteren şirketlerde yenilikçi kültürün, reel sektörde faaliyet gösteren şirketlerde ise rekabetçi kültürün iç kontrol sistemine olumlu etkisi olduğu görülmüştür. This research is on the effectiveness of internal control systems in public companies operating in Turkey and the effect of organizational culture on internal control. For this purpose, a questionnaire method was applied to the employees in publicly traded companies using demographic questions, an internal control scale and an organizational culture scale. The obtained data were analyzed by frequency, percentage, correlation, regression and ANOVA tests. The results suggest that the companies in the financial sector have a higher level of internal control compared to the companies in the real sector. The companies that have more experienced and provide employees with internal control trainings have a higher level of internal control. From the organizational culture perspective, the results also indicate that the companies with bureaucratic culture have a higher level of internal control and, while modernism culture has a positive effect on the internal control level of the companies in the financial sector, competitiveness culture improves the internal control level for the companies in the real sector. 108

Kamu alım politikalarında meydana gelen hızlı değişimle beraber kamunun ihtiyacı olan hizmet işlerinin özel sektör aracılığıyla temininde son dönemlerde büyük artış yaşanmıştır. Kamunun ihtiyacı olan hizmetler mevzuatla belirlenmiş özel durumlar haricinde AB düzenlemeleri örnek alınarak hazırlanmış 4734 sayılı kanuna tabi olarak ihale yöntemiyle gerçekleştirilmektedir.Kamuda etkin ve verimli bir alım politikasının uygulanması, ihale sürecinin doğru olarak işletilmesi yanında idarelerin sözleşme sonrası denetim mekanizmasını iyi bir şekilde planlamasına bağlıdır. Yargı kararları incelendiğinde bu denetim faaliyetlerinde bulunan çalışanların ve ilgililerin birçok mali ve cezai yaptırımla karşılaştığı görülmektedir.Bu çalışmada ihalelerin denetim süreçlerinin önemi ile etkin ve verimli bir denetim sisteminin nasıl olması gerektiği konusunda çözüm önerileri sunulmaktadır. With the rapid change in public procurement policies, there has been a significant increase in the provision of public sector services through the private sector. The services required by the public sector are carried out by tender method in accordance with the law no. 4734 that modeled on EU regulations. The implementation of effective procurement policy in the public sector depends on the proper operation of the procurement process as well as the well-planned contracting supervision mechanism by the administrations. The examination of judicial decisions indicated that the employees and those concerned the auditing activities face many financial and criminal sanctions.The present study proposes a solution for the importance of auditing activities and the methods for effective procurement policy. 162

Bu çalışmada, iş-aile yaşam çatışmasının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde psikolojik sözleşmenin aracı rolü araştırılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle iş-yaşam dengesi, iş-aile yaşam çatışması, psikolojik sözleşme ve işten ayrılma niyetine yönelik ilgili literatür taranmıştır. Sonrasında araştırmanın amacı çerçevesinde hazırlanmış olan anket formu vasıtasıyla, İstanbul ilinde bağımsız denetim sektöründe faaliyette bulunan firmalarda çalışan 208 denetim personeli ile anket çalışması yapılmıştır. Katılımcıların iş-aile yaşam çatışması algılarını ölçmek üzere Netemeyer, Boles ve McMurrian (1996) tarafından geliştirilen 10 maddelik İş-Aile Yaşam Çatışması Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların psikolojik sözleşme algılarını ölçmek üzere Robinson ve Rousseau (1994) tarafından geliştirilen 9 maddelik Psikolojik Sözleşme Ölçeği kullanılmıştır. İşten ayrılma niyetini ölçmek üzere Mobley, Horner ve Hollingsworth (1978) tarafından geliştirilen 3 maddelik İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, iş-aile çatışmasının işten ayrılma niyeti üzerinde pozitif ve anlamlı etkisi bulunduğu, psikolojik sözleşmenin bu etkide aracılık rolü bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca, katılımcıların çeşitli demografik özellikleri çerçevesinde araştırmada kullanılan değişkenlere verilen yanıtların farklılaşmakta olduğu da tespit edilmiştir. In this study, the mediator role of psychological contract in the effect of work-family conflict on turnover intention was investigated. In this regard, firstly related literature about work-life balance, work-family conflict, psychological contract and turnover intention were reviewed. Then, a survey was conducted with 208 auditor working at independent audit sector in Istanbul city via questionnaire form prepared within the scope of the research aim. In order to measure respondents' work-family conflict perceptions, Work-Family Conflict Scale developed by Netemeyer, Boles and McMurrian (1996) with 10-items was used. In order to measure respondents' psychological contract perceptions, Psychological Contract Scale developed by Robinson and Rousseau (1994) with 9-items was used. In order to measure turnover intention, Turnover Intention Scale developed by Mobley, Horner and Hollingsworth (1978) with 3-items was used. According to the findings, it was determined that work-family conflict has positive and significant effect on turnover intention, and psychological contract has mediator role in this effect. Furthermore, it was found that the responses given to the variables used in the research differentiate according to some demographical features of respondents. 114

Son yıllarda hızla büyüyen işletmelerin artan rekabet ortamlarında kendilerine yer bulabilmeleri ve hedeflenen ölçüde faaliyetlerini sürdürebilmeleri, işletme varlık ve kaynaklarından maksimum ölçüde faydalanabilmeleri için işletme faaliyetlerinin ve yönetim faaliyetlerinin muhasebe denetimi ile denetlenerek desteklenmesi gerekmektedir. Muhasebe denetiminde de verimliliği en yüksek seviyeye ulaştırmak için de iç kontrol ve iç denetimin yapılması gerekmektedir.Bu çalışmada Antalya Organize Sanayi Bölgesinde (AOSB) bulunan işletmelerin muhasebe denetiminde iç kontrol ve iç denetimin öneminin işletme yönetimi tarafından nasıl değerlendirildiği araştırılmaktadır. Çalışma için ihtiyaç duyulan veriler, Antalya Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü'nden temin edilmiştir. AOSB' de bulunan 163 faal işletmenin 118 tanesi ile birebir görüşme yapılarak anket çalışması gerçekleştirilmiştir.Anket çalışmasına katılan işletmelerin yanıtları, araştırmanın amacı, kapsamı, yöntemi, hipotezleri, örneklemi, verilerin analizi ve araştırmanın sınırlılıkları açıklanarak elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. In recent years, companies which grow rapidly to take place in increasing competitive environment and to be able to carry out their activities according to their objectives, for achieving maximum benefits from operating assets and resources, business activities and management activities need to be audites and supported by accounting audit.In order to increase the efficiency to the highest level in accounting audit, it is necessary to carry out internal control and internal audit.In this study it is searched that how do company managements `which one located in Antalya Organized Industry Zone` evaluate internal and external audit in accounting audit. All the data needed for research was taken from A.O.I.Z. management. This survey was conducted with 118 interviews of 163 active enterprises, which are located in Antalya Organized Industy Zone Answers of companies participating the survey, aim of research, scope of research, method, hypotheses, sample, data analysis and by explaining the limitedness of the research all the findings obtained were evaluated. 134

Teknolojik gelişmeler, sorumlulukların paylaşılması, işletmelerin büyüklüklerin artması ve faaliyetlerin karmaşıklaşması sonucunda denetimin önemi artmıştır. Çeşitli amaç, büyüklük ve yapıdaki işletmeler iç denetim faaliyetleri gerçekleştirmektedirler. İç denetimin gelişiminde ve değişiminde en önemli unsurlar; artan bilgi miktarı, işlemlerin karmaşıklığı, işletme büyüklüklerin artması ve teknolojik gelişmeler ışığında etkin ve etkili kontrol süreçlerine artan talebin karşılanmak istenmesidir. Günümüzde turizm sektörü, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hızlı bir şekilde gelişmektedir. Turizm sektörünün en önemli yapılarından biri olan otel işletmeleri; seyahat eden insanların barınma, yeme-içme, eğlence, dinlenme gibi ihtiyaçlarını karşılama özelliği ile toplumsal bir hizmet sunmaktadır.Araştırmada ilk olarak konuya ilişkin literatür çalışması yapılmıştır. Daha sonra Erzurum ilinde bulunan 3,4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerine yönelik anket çalışması uygulanmıştır. Anket çalışması yapıldıktan sonra otel işletmelerin demografik özellikleri, likert yargı ve soruları analizleri yapılarak istatistik sonuçları bulunmuştur. Bu çalışmada verilerin içsel tutarlılığı için yapılan güvenilirlik analizinde Cronbach's Alfa katsayısı yöntemine başvurulmuştur. Araştırma için Cronbach's Alfa katsayısı 0,745 olarak tespit edilmiştir. Hipotezlerin test edilmesinde örneklem sayısı 50'den fazla olduğu için Kolmogorov-Smirnov test sonuçları dikkate alınmıştır. Analiz sonucunda p değerinin 0,05'den küçük olması ile normal dağılım göstermemiştir. Normal dağılım göstermediği için parametrik olmayan testlerin kullanılacağı tespit edilmiştir. Normal dağılım göstermeyen ve ilişkisiz iki veya daha fazla örneklem ortalamaların arasındaki farklılığını Kruskal-Wallis H testi uygulanmıştır. Bu farklılıkların hangi gruplar arasındaki olduğunu ise Mann Whitney testi ile analiz edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Denetim, İç Denetim, Turizm, Turizm Endüstrisi, Turizm İşletmesi, Otel İşletmesi Technological improvements, shared responsibilities, increased size of enterprises and complexity of activities have increased the importance of supervision. Enterprises of various purposes, size and structure are engaged in internal audit activities. The most important elements in the development and change of internal audit are; increasing amount of information, complexity of operations, increase in business sizes and technological developments in the light of effective and effective control processes. Today, the tourism sector in Turkey as well as all over the world are in rapid development. One of the most important structures of the tourism sector is the hotel management; It provides a social service with the ability to meet the needs of traveling people such as accommodation, eating and drinking, entertainment and rest. In the research, firstly literature study on the subject was made. Later on, survey studies were conducted for 3,4 and 5 star hotel enterprises in Erzurum province. After the survey study, demographic features, likert judgment and questions can be analyzed in the hotel business. In this study, Cronbach reliability Alpha coefficient method was used in the reliability analysis for the internal consistency of the data. The Cronbach tespits Alpha coefficient was determined to be 0.745. Since the number of samples was more than 50 in the testing of hypotheses, the Kolmogorov-Smirnov test results were taken into consideration. At the end of the analysis, p value was less than 0.05 and did not show normal distribution. Nonparametric tests were used because of not showing normal distribution. The Kruskal-Wallis H test was used to determine the difference between two or more non-normal distributions. The differences between these groups were analyzed by Mann Whitney test.Keywords: Auditing, Internal Auditing, Tourism, Tourism Industry, Tourism Management, Hotel Management 177

HOLDİNGLERDE RİSK ODAKLI İÇ DENETİM VE BİR UYGULAMABu tez, holding işletmelerde iç denetim sistem ve uygulamalarını kapsamaktadır. Holding işletmeleri farklı faaliyetler, sektörler ve düzenlemelerle karmaşık bir yapıya kavuşmuştur. Bu karmaşık yapıdaki kontrollerin mevcudiyetini değerlendirmek ve etkinliğini sağlamak için iç denetim önemli bir araçtır. İç denetim; holdinglerin faaliyetlerini geliştirmekte, iyileştirmekte ve değer katmakta; muhasebe bilgilerinin doğruluk ve güvenirliğini, faaliyetlerin mevzuata uyumunu, kaynakların etkin, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlamaktadır. Risk odaklı iç denetim yaklaşımı; işletme riskleri ve risklerin yönetim ve denetimi odaklı bir süreçtir. Bu kapsamda; kurumsal risk yönetimine dayanarak risk yönetiminin etkin bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını tespit etmeye çalışmaktadır.Bu çalışmada; holding işletmelerde risk odaklı iç denetim sistemi açıklanmaya çalışılmış ve yapılan çalışmanın etkinliğini değerlendirmek için holdinglerin iç denetim yapısı ve uygulamalarının anket yoluyla analizi yapılmıştır.--------------------RİSK BASED INTERNAL AUDIT IN HOLDING COMPANIES Internal audit system and practices of holding companies is the scope of this thesis. Holding companies have a complicated structure with different operations, sectors and regulations. Internal audit is an essential tool to evaluate existance and ensure effectiveness of the controls in the complicated structure. Internal audit is an essential activity to develop and improve corporate activities and adds value to the holdings. Furthermore, internal audit ensures accurate and reliable accounting information, compliance with legislation and effective, economic and efficient usage of the resources.The risk-based internal auditing approach is a process which focuses on the risks of the enterprises as well as managing and the auditing of these risks. For these purpose, the system is mainly based on corporate risk management and tries to determine whether the risk management is applied efficiently or not.In this study, the risk-based internal auditing system has been described and to evaluate the efficiency of the studies, risk-based internal auditing structure and application analysis has been carried out in holding companies with a survey.

Bu çalışmanın amacı, halka açık şirketlerinin iç kontrol sisteminin önemine ilişkin algı düzeylerini tespit etmek ve iç kontrol birimlerinin iç kontrol sistemine yönelik mevcut uygulamalarını değerlendirmek suretiyle iç kontrol sistemlerinin farkındalığını araştırmaktır. Çalışma dört bölümden oluşmuştur. Araştırmanın teori kısmında; iç kontrol kavramından, bir sistem olarak iç kontrolün analiz araçları ve bileşenlerinden bahsedilmiştir. Ardından Türkiye ve dünyada iç kontrol ile ilgili yapılan düzenlemeler bölümüne geçilmiştir. Son olarak araştırma kısmında 47 halka açık işletme üzerinde iç kontrolün farkındalığının değerlendirilmesi ve konu kapsamında varılan sonuca yer verilerek, öneriler getirilmiştir. The aim of this study is to determine the perception levels of the public companies regarding the importance of the internal control system and to investigate the awareness of the internal control systems by evaluating the existing applications of the internal control units for the internal control system. The study consists of four chapters. In the theory part of the research; The concept of internal control, analysis tools and components of internal control as a system are mentioned. Then it began to regulations regarding internal control department made in Turkey and the world. Finally, in the research section, the evaluation of the awareness of internal control over 47 public enterprises and the conclusions reached within the scope of the subject were presented and recommendations were made.

İşletmeler fiziki olarak büyürken, faaliyetleri her geçen gün artmakta aynı oranda da mali işlemlere bu durum yansımaktadır. İşletmelerin yönetimleri bu gelişme karşısında sahip olduğu varlıkların korunmasına, hatalar var ise bunların ortaya çıkmasına, düzeltilmesine ve önlenmesine, yasa ve yönetmeliklere uygunluğun sağlanmasına çalışmaktadır. Ayrıca işletmeler amaçlarına ulaşılmasına yönelik faaliyetlerin ve işlemlerin etkinliğini ve verimliliğini sağlamaya, mali tabloların güvenirliğini ortaya koymaya yönelik bir yöntemler bütünü oluşturma çabası içerisine girmiştir. Bu yöntemler bütünü iç kontrol kavramıyla açıklanmıştır. Dünyada işletmelerin çok yoğun bir şekilde etkileşim içerisinde bulunması nedeniyle küçük ve büyük tüm işletmeler iç kontrol ortamının oluşmasına yönelik yapılanmalar içine girmiştir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda dünya çapında en fazla kabul gören COSO `Sponsor Organizasyonlar Komitesi` tarafından yayınlanan iç kontrol bileşenleriyle gerek KOBİ niteliğindeki gerekse de uluslararası işletmelerde iç kontrol yapısının nasıl oluşturulacağına yönelik rehber niteliğinde raporlar oluşturulmuştur.Bu araştırmada Burdur ilinde faaliyet gösteren KOBİ niteliğindeki işletmelerin COSO standartları çerçevesinde iç kontrol sisteminin değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu amaçla KOBİ niteliğindeki işletmelere demografik sorular ve iç kontrol ölçeğinden oluşan anket uygulanmış elde edilen veriler SPSS analiz programında analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda KOBİ niteliğindeki işletmelerin iç kontrol sisteminin ne derecede uyguladığı ve iç kontrol sistemi bileşenleri olan kontrol ortamı, risk değerlendirme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim, izleme düzeylerinin işletme türü, faaliyet alanı ve personel sayısına göre farklılık gösterdiği bulgulanmıştır. Araştırma sonuçlarına ilişkin önerilerde bulunulmuştur. While businesses are growing physically, their activities are increasing day by day and this situation is reflected in financial transactions at the same rate. The management of businesses have tried to protect the assets they have in the face of this development, if there are errors, to their occurrence, correction and prevention, and to ensure compliance with laws and regulations. In addition, the enterprises have attempted to establish a set of methods to ensure the effectiveness and efficiency of activities and transactions aimed at achieving their objectives and to establish the reliability of the financial statements. These methods are explained with the concept of internal control. Due to the intense interaction of enterprises in the world, all small and large enterprises have entered into structures for the formation of an internal control environment. In line with these needs, internal control components published by COSO `Committee of Sponsor Organizations, which are the most accepted in the world, have been prepared as guidelines for how to establish internal control structure both in SME and international enterprises.In this research, the internal control system of SMEs operating in Burdur was evaluated within the framework of COSO standards. For this purpose, a questionnaire consisting of demographic questions and internal control scale was applied to SMEs and the data were analyzed in SPSS analysis program. As a result of the analyzes, it has been revealed to what extent the internal control system of SME enterprises is applied, control environment, risk assessment, control activities, information and communication, monitoring levels, which are the components of the internal control system, vary according to the type of business, field of activity and number of personnel.Suggestions were made regarding the results of the research. 129

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi Kaynakça var. İşletmelerin zamanla gelişen faaliyetleri ve küresel boyutta gerçekleştirdikleri çalışmaları sebebiyle işletmelerin mali tablolarında sunduğu bilgilerin gerçeği doğru bir biçimde yansıtamaması ve mali tablo kullanıcılarına yanlış bilgiler beyan etmesi gibi olumsuz durumlar ortaya çıkmaktadır. Bağımsız denetim sayesinde işletmelerin mali tablolarında sunulan bilgilere olan güven arttırılmaya çalışılmaktadır. Fakat bağımsız denetçiler de denetledikleri işletmenin çalışanı olmadığından dolayı işletmenin iç denetçileri kadar işletme faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilen çalışmalara hakim değildir. Güçlü ve verimli iç denetim çalışmaları sürdürülen işletmelerde bağımsız denetçiler iç denetim çalışmalarından yararlanmalıdır. Bu sayede bağımsız denetçiler, kendisinin tek başına farkına varamayacağı pek çok konuda iç denetçilerden bilgi edinmektedir. Böylece bağımsız denetçiler, işletmelerde uygulayacağı denetim süreçlerini tasarlar ve emek, zaman ve maliyet unsurlarını en az düzeyde tutarak en yüksek verimde bağımsız denetim çalışmalarını gerçekleştirirler. Due to the developing activities of the companies and their global activities, negative situations arise such as the fact that the information presented in the financial statements of the enterprises cannot accurately reflect the truth and declare incorrect information to the users of the financial statements. Through independent auditing, it is aimed to increase the confidence in the information presented in the financial statements of the enterprises. However, since independent auditors are not employees of the company they audit, they do not have the same authority as the internal auditors of the company. Independent auditors should benefit from internal audit activities in enterprises where strong and efficient internal audit activities are carried out. In this way, independent auditors obtain information from the internal auditors on many issues that they cannot realize by themselves. Thus, the independent auditors design the audit processes to be implemented in the enterprises and perform the independent audit works at the highest efficiency by keeping labor, time and cost elements at minimum level. İÇİNDEKİLER ÖZET ... iii ABSTRACT ... iv İÇİNDEKİLER ... v TABLOLAR LİSTESİ ... viii ŞEKİLLER LİSTESİ ...ix KISALTMALAR ... x GİRİŞ ... 1 1. DENETİME GENEL BAKIŞ ... 4 1.1. Denetimin Tanımı ve Gelişimi ... 4 1.2. Başlıca Denetim Türleri… ... 5 1.2.1. Amaçlarına Göre Denetim Türleri ... 5 1.2.1.1. Mali Tablolar Denetimi ... 5 1.2.1.2. Uygunluk Denetimi ... 7 1.2.1.3. Faaliyet Denetimi (Performans Denetimi) ... 7 1.2.2. Yapılış Nedenine Göre Denetim Türleri ... 8 1.2.2.1. Zorunlu (Yasal) Denetim ... 8 1.2.2.2. İsteğe Bağlı Denetim ... 9 1.2.3. Kapsamına Göre Denetim Türleri ... 9 1.2.3.1. Genel Denetim ... 10 1.2.3.2. Özel Denetim ... 10 1.2.4. Uygulama Zamanına Göre Denetim Türleri ... 10 1.3. Denetimle Yakın Anlamlı Kavramlar ... 11 1.3.1. Revizyon ... 11 1.3.2. Murakabe ... 11 1.3.3. Kontrol ...… ... 11 1.3.4. Teftiş ...… ... 12 1.4. Denetçi Tanımı ve Denetçi Türleri ... 12 1.4.1. Bağımsız Denetçi ... 12 1.4.2. İç Denetçi ... 13 1.4.3. Kamu Denetçisi ...… ... 13 1.5. Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ... 14 1.5.1. Genel Standartlar… ... 15 1.5.2. Çalışma Alanı Standartları ... 16 1.5.3. Raporlama Standartları ... 17 2. BAĞIMSIZ DENETİM ... 18 2.1. Bağımsız Denetim ve Bağımsız Denetçi ...… ... 18 2.2. Bağımsız Denetimin Amaçları ... 19 2.2.1. Mali Tablolar Hakkında Rapor Düzenleme ... 19 2.2.2. Hata ve Hilelerin Ortaya Çıkarılması ve Önlenmesi ... 20 2.2.3. İşletme Yönetimine Öneriler Sunulması ... 21 2.3. Bağımsız Denetim Süreci ... 21 2.3.1. Müşteri Seçimi ve Kabulü ... 22 2.3.2. Denetimin Planlanması ... 23 2.3.3. Denetim Programının Uygulamaya Konulması ... 25 2.3.4. Raporlama ... 26 2.4. Bağımsız Denetim Standartları ...27 2.5. Bağımsız Denetimin Yararları ... 30 3. İÇ DENETİM ... 32 3.1. İç Denetimin Tanımı ve Gelişimi ... 32 3.2. İç Denetimin Amaçları… ... 37 3.3. İç Denetim Türleri… ... 39 3.3.1. Mali Tablolar Denetimi ... 40 3.3.2. Uygunluk Denetimi ... 41 3.3.3. İç Kontrol Sisteminin Denetimi ... 42 3.3.3.1. Kontrol Ortamı ... 47 3.3.3.2. Risk Değerlendirmesi ... 48 3.3.3.3. Kontrol Faaliyetleri ... 50 3.3.3.4. Bilgi ve İletişim… ... 51 3.3.3.5. İzleme ... 52 3.3.4. Performans (Etkinlik ve Verimlilik) Denetimi ... 53 3.3.5. Bilgi Teknolojileri Denetimi ... 53 3.4. İç Denetçinin Tanımı ... 54 3.5. Uluslararası İç Denetim Standartları … ... 55 4. BAĞIMSIZ DENETİM AÇISINDAN İÇ DENETİMİN ÖNEMİ ...59 4.1. Bağımsız Denetçi ve İç Denetçi Karşılaştırması ... 59 4.2. İşletmeyi Tanırken İç Denetimden Yararlanmak...… ... 61 4.3. İç Denetim Fonksiyonunun Değerlendirilmesi ... 62 4.4. Kullanılacak İç Denetim Çalışmalarının Kapsamının Belirlenmesi ... 67 4.5. İç Denetim Çalışmalarının Kullanılmamasını Gerektiren Hususlar ... 69 4.6. İç Denetim Çalışmalarından Yararlanan Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu ... 70 4.7. İç Denetim Çalışmalarının Bağımsız Denetimdeki Önemi ... 71 5. SONUÇ ... 74 KAYNAKÇA ... 77

İç denetim ve kurumsal risk yönetimi sürekli gelişen ve karşılıklı olarak birbirleriyle etkileşim içinde bulunan işletme yönetimi kavramlarıdır. İç denetim faaliyetlerinde giderek daha fazla risk odaklı bir yaklaşım benimsenmektedir. Bu yaklaşım da risklerin tanınması, değerlendirilmesi, önceliklendirilmesi ve yönetilmesini gerektirmektedir ve ancak kurumsal risk yönetimi anlayışının benimsenip uygulanmasıyla sağlanabilir. Bu nedenle günümüzde kurumsal risk yönetiminin bulguları iç denetim planının başvuru noktasını oluştururken, kurumsal risk yönetimi faaliyetleri de ancak iç denetim biriminin önderliğinde gelişebilmektedir. Başka bir anlatımla iç denetim birimi, işletmede kurumsal risk yönetimi faaliyetlerinin temel esasını oluşturan, bu faaliyetlerin gelişimini destekleyen öncü birim konumundayken, kurumsal risk yönetimi birimi belirli bir yetkinlik seviyesine geldiğinde de bu birimin çalışmalarından en fazla yararlanan birimlerin başında yine iç denetim gelmektedir. Ülkemizde sınai üretim, gerek ham madde, gerekse enerji kaynakları yönünden önemli düzeyde ithal ürünlere bağımlıdır. Bu durum, ülkenin cari açığı üzerinde baskı oluşturmakta ve ihracatın ithalatı karşılama oranını artırma gereğini ortaya koymaktadır. Ülkemizde iktisadi gelişimin sürdürülebilir olması ve 2023 yılında dünyanın en büyük on gelişmiş ülkesi arasına girme hedefine erişebilmesi, katma değeri yüksek ürünlerin üretilip gerek iç pazara, gerekse dış pazarlara sunulmasıyla mümkündür. Dolayısıyla ülkemizde sanayi işkolunun gelişimi, iktisaden büyümesi ve Türk Lirası’nın istikrarı açısından bir ön koşuldur. Sanayi işkolunun sürdürülebilir şekilde ve uzun vadeli olarak gelişiminin sağlanması da işletmelerin kurumsal olarak yönetilmesiyle mümkündür. Kurumsallığın temelinde bağımsız üyelerle desteklenmiş yetkin üyelerden oluşan etkin yönetim kurullarının işletme faaliyetini gözetip denetlemesi ve yönlendirmesi bulunmaktadır. Bu da ancak yönetim kurulu adına güvence ve danışmanlık faaliyetlerini yürüten etkin bir iç denetim faaliyetinin bulunmasıyla mümkündür. İç denetimin ana faaliyet alanları; iç kontrol, kurumsal risk yönetimi ve kurumsal yönetiminin denetlenmesidir. İşletmelerin sürekliliğinin ve istikrarlı gelişiminin sağlanmasında büyük önem taşıyan kurumsal risk yönetiminin bir işletmede gelişebilmesi için iç denetim faaliyeti önemli role sahiptir. Bilimsel iv kaynaklarda gerek iç denetimin, gerekse kurumsal risk yönetiminin işletmelerdeki yetkinlik düzeyine yönelik çalışmalar olmakla beraber, iç denetimin sanayi işkolunda kurumsal risk yönetiminin gelişimine katkısını irdeleyen araştırmalar sınırlıdır. Bu çalışmada, Türkiye’de sanayi işletmelerinde iç denetim ve kurumsal risk yönetimi faaliyetlerinin karşılıklı etkileşiminin ne düzeyde olduğu ve bu birimlerin yetkinlik seviyelerini belirleyen değişkenlerin neler olduğu araştırılmıştır. Internal audit and corporate risk management are the management concepts that are being developed with interaction between each other. Risk based audit approach dominates the todays internal audit applications. Understanding the nature of risks, analyzing, prioritizing and managing them properly are some of the prerequisites of this approach. This can only be achieved by adopting the corporate risk management concept in the organization. Due to this fact, output of the corporate risk management activities is the main input of the internal audit plan. On the other hand, corporate risk management capabilities can only be developed in an organization by the support of the internal audit function. In other words, on one side internal audit is the function that supports the start-up of the corporate risk management applications in an organization, and on the other side internal audit is the main function that benefits from the outputs of corporate risk management. Turkish economy is heavily dependent on the import of energy resources as well as the raw materials used in the production of goods. This fact leads to the deficits in the current accounts of the country resulting the need to increase the ratio of exports over imports. The ability of the country’s economy to produce and sell high value added goods in both domestic and export markets is a critical factor to achieve sustainable economical growth and reaching the goal of Turkey for year 2023 which is positioning in the top ten economies of the world. Therefore it is imperative for Turkish economy to develop the industry sector to reach satisfactory economical growth and to have stabilization in the Turkish Lira. Applying the corporate governance rules by the industrial corporations is one of the key success factors to achieve sustainable long-term growth of the industry sector. Corporate governance is dependent on having effective board of directors and their oversight, audit and directing of the entity’s activities. This is only possible by having an effective and objective internal audit function. The main areas of interest of internal audit are vi internal controls, corporate risk management and corporate governance. Hence, internal audit function has a critical role that the corporate risk management to develop in a company. Although there are some studies to examine the competence level of internal audit function or corporate risk management function of the companies, there are very limited studies to reveal the role of the internal audit to develop the corporate risk management in the industrial companies of Turkey. The aim of this study is to determine the role of internal audit function in developing the corporate risk management activities in the industrial companies of Turkey.

İnsanın olumsuz duygularını kontrol ederek istenmeyen davranışlar sergilemeyi engellemesi insana sağladığı pek çok fayda nedeniyle olumlu ve arzulanan bir durum olarak kabul edilmiştir. Bir taraftan bunu başarmanın erdemli yönü vurgulanırken diğer taraftan kendini kontrol etmenin nasıl sağlanabileceği konusunda dinler başta olmak üzere ahlâk felsefesi ve insan davranışlarını konu alan bilim dalları tarafından çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Günümüzde daha fazla stres ve gerilimle dolu gündelik hayat tarih boyunca insan zihnini meşgul eden `kendini kontrol etme/iç denetim` olgusunu daha önemli hale getirmiştir. İnsanı ve onun davranışlarını merkez alan Kur'an'ın böylesi öneme sahip bir mevzuda neler söylediği bu durumu anlamlandırmaya çalışan herkes için merak konusudur. Bu araştırmada İslâm dininin temel kaynağı olan Kur'an'ın `iç denetim` konusunu nasıl değerlendirdiği ve iç denetimin sağlanması için neler önerdiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Akıl, irade, şuur ve takvâ gibi insana doğuştan verilen iç denetim imkânları ile sonradan elde ettiği/geliştirdiği imkânlarının Kur'an'daki referansları araştırılmıştır. Kur'an insana doğuştan verilen potansiyel imkânlarını geliştirerek insanın kendi iç denetimini yapabileceğine işaret etmektedir. Bu noktada ona verilen ve iç denetim için merkezi öneme sahip imkân `takvâ` kavramı ile ifade edilmektedir. İman dahil bütün ibadet esasları takvâ ile ilişkilendirilerek doğuştan her insana yerleştirildiği bildirilen bu iç denetim/kontrol merkezi tahkim edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kur'an, insan, kendini kontrol, iç denetim, nefs, takvâ, fücûr. Human's ability to prevent misbehaviors through control of negative feelings is accepted as a positive and desirable situation due to the lots of benefits it provides. Alongside the emphasis on the virtuous side of achieving this, a variety of opinions pertaining as to how to provide self-control has been put forward by, primarily, religions and the sciences which concern the philosophy of ethics and human behavior. Today's daily life which is rife with more stress and tension than yesterday has made the phenomenon of `self-control`, which has occupied the human mind throughout the course of history, more important than the past. What Qur'an, in which human and his/her behaviors are at the center, says about such an important issue is a matter of curiosity for all who seek to interpret the situation. In this research, an attempt has been made to determine as to how Qur'an, which is the main source of the religion of Islam, evaluates the `self-control` issue and what it offers for self-control to be provided. The Qur'anic references about the means of self-control like reason, will, conscious and taqwa which are innately given to human and the means which human acquired/developed have been surveyed. Qur'an indicates that human can do its own self-control by developing the potential means innately given to him/her. At this point, the means which is given to him/her and has a central importance for self-control is expressed as the concept of `taqwa`. This center of self-control which is told to be placed at every human being is strengthened by linking all the essentials of worship, including faith, with taqwa. Key words: Qur'an, human, self-control, nafs, taqwa, fujur 410

İç denetim kavramı ortaya çıktığı yıllardan günümüze dek işletmelerde yaşanan değişimler ve buna bağlı olarak işletme fonksiyonlarının ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik göstermiştir. İster işletmelerin içinde bulunduğu koşullar, isterse iç denetim fonksiyonunun içinde bulundurduğu potansiyeli ortaya çıkaramaması, iç denetimin katma değerini arttıracak yeni metotların aranmasına imkan sağlamıştır. Bu gelişim isteği neticesinde iç denetimin odak noktası klasik iç denetim yaklaşımlarından uzaklaşarak, risk odaklı denetim yaklaşımı olarak güncellenmiştir. Risk odaklı denetim yaklaşımıyla birlikte risk yönetiminin bir parçası olan kontrol adımlarına bakış açısı değişmiş ve iç denetçilere daha fazla değer yaratmaları için olanak sunulmuştur. Denetçiler risk odaklı denetim yaklaşımının uygulanmaya başlanması ile birlikte kuruluşların stratejik hedeflerini daha iyi özümsemek için çaba sarf etmeye ve üst yönetimin risklerle nasıl ilgilendiğini yakından tecrübe etmeye başlamıştır. Denetçiler, güvence sağlama faaliyeti içerisinde yer alan mevcut risklerin etkin bir şekilde değerlendirildiğinin kontrolünü yaparken aynı zamanda kurumsal risk yönetimiyle aynı hiyerarşik düzende yer alması objektiflik konusunda hassas olması gereken iç denetimin fonksiyonu için oldukça önem arz etmektedir. Bu durum aynı hiyerarşide yer alan iç denetim ve kurumsal risk yönetimi birimlerinin yaptıkları işleri kendi kendilerine kontrol ettiğine yönelik bir varsayımı beraberinde getirebilecektir.Bu çalışmadaki amaç, günümüz şirketlerinde iç denetim ve kurumsal risk yönetimi fonksiyonlarının organizasyonel anlamda birbirlerinden bağımsız olarak konumlandırılmış olmalarının, kurumsal risk yönetimi çalışmalarına etkilerinin ölçümlenmesi olarak belirlenmiştir. Throughout the years the concept of internal audit has evolved in line with changes faced by organizations and organizational functions. Research into developing new methodologies to increase the added value of internal audit have emerged, whether it was due to the state business environment or the inability to perform to its full potential. As a result, the primary focus of internal audit has shifted from a 'conventional' internal audit approach to a 'risk-based' internal audit approach. Stemming from a risk-based internal audit approach, internal audit has integrated into the risk management framework, changed the perception of internal audit processes and enabled internal auditors to create more value. The implementation of a risk-based internal audit approach has allowed internal auditors to better understand the strategic goals of an organization and to oversee more closely how the board is managing risks. The objective of an internal audit is to give assurance to effectively evaluate existing risks whilst preserving impartiality. Credibility is critical because the position of the internal audit function in the same hierarchical command chain as the corporate risk management function may depict the assumption of self-acting. The purpose of this study is to measure the impact of an organizationally separated internal audit function and risk management function on corporate risk management processes of existing organizations. 100

Örgütün sistemleri, kültürü, süreçleri konusunda bilgiye sahip uzman kişiler tarafından sürdürülen, örgütün amaçlarını gerçekleştirmesinde ortaya çıkabilecek sorunları ortadan kaldırmaya yönelik oluşturulan mekanizmanın etkinliğini ve yeterliğini gösteren faaliyet olarak adlandırılan iç denetimin önemi son yıllarda artış göstermektedir. Kamuda bu önemli faaliyeti gerçekleştiren iç denetçilerin yeterliliklerini inceleyen araştırmaya literatürde rastlanılmamıştır. Bu çalışma ile iç denetçilerin iç denetimdeki etkinliklerinin üzerinde mesleki yeterliliklerinin etkisi kamu kurumları düzeyinde ele alınmıştır. İç denetçilerin mesleki yeterliliklerinin iç denetim etkililiklerine etkileri kamu üniversiteleri boyutunda ele alınmıştır. Çalışma evreni olarak kamu kurumları ele alınmıştır. Bu kapsamda araştırma örneklemi olarak kamu üniversiteleri seçilmiştir. 127 kamu üniversitesinden 140 iç denetçiye anket gönderilmiş, 32 kişiye anket yöntemiyle ulaşılmış ve veriler analiz edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde iç denetçilerin mesleki yeterliliklerinin iç denetimdeki etkililikleri üzerinde etkili olduğu ortaya konmuştur.Anahtar Kelimeler: Kamu Kavramı, Kamu Kurumlarındaki İç Denetim, Kamu Kurumu İç Denetçileri, Kamu Kurumu İç Denetçilerin Mesleki Yeterliliği The importance of the internal audit, which is carried out by experts who have knowledge about the systems, culture and processes of the organization and which shows the effectiveness and adequacy of the mechanism created to eliminate the problems that may arise in the realization of the objectives of the organization, has increased in recent years. The research examining the qualifications of internal auditors performing this important activity in the public sector has not been found in the literature. In this study, the effect of professional competence of internal auditors on their activities in internal audit has been examined at the level of public institutions. The effects of the internal auditors' professional qualifications on the internal audit effectiveness were discussed at the level of public universities. Public institutions are considered as the working universe. In this context, public universities were selected as the research sample. A questionnaire was sent to 140 internal auditors from 127 public universities, 32 people were reached by survey method and the data were analyzed. As a result of the analyzes, it was found that the professional competencies of the internal auditors had an effect on the effectiveness of the internal auditors.Keywords: İnternal Auditor, İnternal Audit, public concept, Internal Audit in Public Institution Professional Competence of Internal Auditors 172

İşletmelerde yaşanan hatalar, hileler, skandallar, yolsuzluklar ve bu yaşananların küreselleşme ile birlikte sadece ilgili şirketlerle sınırlı kalmaması işletmelerin faaliyetlerini, finansal verilerini, raporlarını düzenli olarak kontrol etme ihtiyacı, kaynaklarını etkin ve verimli kullanma gerekliliği ortaya çıkarmıştır. Değişen şartlar, ihtiyaçlar ve zorunluluklar yönetim anlayışının da değişmesine neden olmuştur. Bir yönetim aracı olan kontrol, yaşanan gelişmelerle birlikte iç kontrol sistemine dönüşmüştür. Günümüzde özel sektörde yer alan işletmeler gibi kamu kurumları içinde iç kontrol sistemi önemli hale gelmiştir. Kamu kurumlarının temel amaçları; yasalarla verilen görevleri yerine getirmek; yasalara uygun, etkin, ekonomik, verimli bir şekilde faaliyetlerini yürütmek; ortaya çıkabilecek muhtemel riskleri belirlemek ve bunlara karşı önlem alınmasını sağlamaktır. Bu amaçları gerçekleştirebilmenin en sağlıklı yolunun, etkin bir iç kontrol sistemi kurulması ve uygulanması ile sağlanabileceği düşünülmektedir.Türkiye'de 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu kuruluşlarında iç kontrol sistemi kurulması zorunlu hale getirilmiştir. İç kontrol sisteminin kurulmasından daha çok etkin bir şekilde uygulanması önemlidir. Bu doğrultuda, çalışmanın temel amacı özel bütçeli bir kamu kuruluşu olan Necmettin Erbakan Üniversitesinde iç kontrol sisteminin etkinliğini değerlendirmektir. Çalışmada öncelikle iç kontrol sistemi ve kamu kurumlarında iç kontrol konusunda literatür incelemesi yapılmış ve daha sonra üniversite idari personeline anket uygulanmıştır. Çalışanların iç kontrol sisteminin etkinliği konusundaki algıları ile eğitim durumları, çalıştığı birim, kontrol faaliyetleri konusunda eğitim alıp almadığı, kontrol faaliyetlerinin hangi süreyle yapıldığı ve birimde iç denetim birimi veya iç denetçi olup olmadığı arasında anlamlı bir fark olup olmadığının tespit edilmesi çalışmanın diğer amaçlarını oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen veriler analiz edilerek bulgulara dönüştürülmüş ve tartışılarak incelenmiştir. Errors, frauds, scandals, corruption and the fact that these experiences are not limited to the related companies with the globalization have led to the necessity of the companies to control their activities, financial data and reports regularly and to use their resources effectively and efficiently. Changing conditions, needs and necessities have also changed the understanding of management. As a management tool, control has become an internal regulation system with these developments. Today, the internal control system has become crucial not only for private sector enterprises but also for public institutions. The main objectives of public institutions; performing the duties assigned by law; to carry out its activities effectively, economically and efficiently in accordance with the law; to identify possible risks that may arise and to take precautions against these risks. It has been thought that the best way to achieve these goals to establish and implement an effective internal control system.According to the `5018 Public Financial Management and Control Law` it has been a must to establish an internal control system in public institutions. It has become more important to implement the internal control system more effectively rather than establishing it. In this respect, the main purpose of the study is to evaluate the effectiveness of the internal control system at Necmettin Erbakan University, a public institution with a private budget. In the study, first of all, literature review was done about internal control system and internal control in public institutions and then a questionnaire was applied to university administrative staff. Other objectives of the study are to determine whether there is a significant difference between the employees' perceptions about the effectiveness of the internal control system and their educational status, the unit they work for, whether they have received training on control activities or not, the duration of the control activities and whether there is an internal audit unit or internal auditor in the unit. The data obtained from the research transformed into findings, they are analyzed and then conclusions drawn from the investigation. 109

İç kontrol, birçok ulusal ve uluslararası çalışma ve düzenlemelere konu olmuştur. Bu çalışmaların en önemlilerinden biri ''COSO İç Kontrol Modelidir''. Bu iç kontrol modeli, 1992 yılında Treadway Komisyonunu Destekleyen Kuruluşlar Komitesi (COSO) tarafından ''İç Kontrol Bütünleşik Çerçevesi'' adlı raporda yayımlanmıştır. COSO iç kontrol modeli, iç kontrol kavramı için ortak bir anlayış ve kapsayıcı bir çerçeve oluşturulması amacıyla geliştirilmiş gönüllü bir iç kontrol rehberidir. COSO iç kontrol sistemi, işletmenin üst yönetimi, yönetim kurulu ve diğer personeli tarafından etkilenen; faaliyetlerin etkinliği ve verimliliği, raporlamanın güvenilirliği ile yasa ve düzenlemelere uyum hedeflerine ulaşılması konusunda makul güvence sağlamak üzere tasarlanan ve yürütülen bir süreçtir. COSO İç Kontrol Bütünleşik Çerçevesi, iç kontrolün tasarlanmasını, uygulanmasını ve yürütülmesini içeren, iç kontrolün etkinliğini değerlendiren ve günümüzde uluslararası ölçekte kabul gören bir iç kontrol çerçevesi haline gelmiştir.Günümüz işletmelerinin faaliyetlerini belirledikleri hedefler doğrultusunda gerçekleştirebilmeleri ve finansal tablo kullanıcılarına doğru ve güvenilir bilgiler sunabilmeleri için işletme yapılarına iç kontrol sistemini kurmaları ve etkin bir şekilde yürütmeleri büyük önem arz etmektedir. Bağımsız denetçi açısından iç kontrol sisteminin değerlemesi, denetim çalışmalarının tamamlanması açısından çok önemlidir. Bağımsız denetçi, iç kontrol sisteminin mevcut durumuna göre çalışmalarını şekillendirmektedir. Bu çalışmada iç kontrolün etkinliğine yönelik dünyada en çok kullanılan iç kontrol çerçevesi olan COSO İç Kontrol Bütünleşik Çerçevesi temel alınmıştır. Bu doğrultuda COSO modeli ile yapılandırılmış iç kontrol sisteminin işletme yapılarına ve bağımsız denetim sürecine etkilerini tespit etmek amacıyla nitel bir araştırma yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: İç Kontrol Sistemi, COSO, İç Kontrol Bütünleşik Çerçevesi, Bağımsız Denetim Internal control has been discussed many national and international studies and regulations. One of the most important of them is the `COSO Internal Control Model`. This internal control model was published in the report titled `Internal Control Integrated Framework` by Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO) in 1992. COSO internal control model is a voluntary internal control guidance developed to provide a common understanding and a comprehensive framework for the notion of internal control. COSO internal control system which is a process affected by the senior management, board of directors and other personnel of the organization is designed and implemented in order to provide reasonable assurance in terms of the efficiency and productivity of the activities, reliability of the reporting and of whether the objectives of being in compliance with laws and regulations are fulfilled. The COSO Internal Control Integrated Framework has become an internationally recognized internal control framework today, which includes the design, implementation and execution of internal control, and assesses the effectiveness of internal control.It is of great importance for today's enterprises to establish an internal control system in their business structures and conduct it effectively in order to be able to carry out their activities in line with the goals they have set and to offer accurate and reliable information to the users of financial statements. Valuation of the internal control system for the independent auditor plays a significant role in the completion of auditing process. Independent auditor shapes his/her work according to the current state of the internal control system. In this study, COSO Internal Control Integrated Framework, which is the most widely used internal control framework in the world for to the efficiency of the internal control was considered. In this respect, a qualitative research was carried out to determine the effects of the internal control system structured with the COSO model on the enterprise structures and the independent audit process.Keywords: Internal Control System, COSO, Internal Control Intagrated Framework, Independent Audit 176

Aile İşletmeleri incelendiğinde çoğu kez bunların KOBİ olarak algılandığı ve KOBİ'lerle özdeşleştirildiği görülmektedir. Bunun sebebi KOBİ'lerin büyük çoğunluğunun tüm dünya genelinde aile işletmesi olmasından kaynaklanır. KOBİ'lerin tüm ekonomi içerisindeki payı dikkate alındığında, işletme kaynaklarının yönetilmesinde karşılaşılan problemlerin çözümü açısından dikkatlerin öncelikle yoğunlaşması gereken grubun daha çok küçük ve orta ölçekli aile işletmeleri olması gerekmektedir. Aile işletmelerinin ekonomideki yeri, değeri, katkıları ve miktarı göz önünde bulundurulduğunda ülke ekonomisinde önemli bir yere sahip olmakla birlikte, bu işletmelerin ömürlerinin pek de uzun olmadığı görülmekte ve önemli bir bölümünün daha ilk kuşak ve ikinci kuşakların yönetimlerinde yok oldukları görülmektedir. Yapılan araştırmalarda bunun en önemli sebebinin kurumsal yönetime sahip olmama sorunu olduğu görülmüştür.Araştırmada; aile işletmelerinin, özellikleri, avantajları ve sorunları incelenmiş, iç kontrol sistemi açısından değerlendirmeye tabi tutulmuş ve kurumsal olmaya çalışan aile işletmelerinde iç denetim faaliyetlerinin nasıl yürütüleceği, uygunluğun nasıl sağlanacağı konusunda bilgilendirme yapılmıştır. It is often seen that the family businesses are inspected as SME and when Family Businesses are considered. This is due to the fact that the vast majority of SMEs are family businesses all over the world. In terms of solving the problems encountered in the management of business resources the group that needs to focus primarily on should be small and medium-sized family businesses considering the share of SMEs in the whole economy,In the study; The characteristics, advantages and problems of family businesses are examined evaluated in terms of internal control system and informed how to conduct internal audit activities and how to ensure compliance in family businesses that are becoming institutional.They have an important place in the country's economy considering the place, value, contribution and amount of the family businesses in the economy; It is seen that the most important reason of this research is the lack of corporate governance. 98

Üretim yapan işletmeler için iç denetim gittikçe önemli bir unsur olmaya başlamıştır. İç denetim unsuru gelişen teknoloji ve fırsatlar doğrultusunda geliştirilmeye çalışılan bir fonksiyon olmaktadır.Denetim kapsamının gelişmesi ve iç denetimin bu gelişme içerisinde vazgeçilmez bir unsur olarak yer edinmesi çalışması kaçınılmaz bir süreçtir.Üretici İşletmelerde İç Kontrol Ve İç Denetim Sistemlerinin Değerlendirilmesi: Diyarbakır İl Örneği adlı çalışma 4 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, iç denetim ve iç kontrol sistemlerinin temel bileşenlerine teorik olarak değinilmiştir. İkinci bölümde işletmelerde iç denetim sistemi ile ilgili kavramlara yer verilmiştir. Son iki bölümde ise üretim yapan işletmelerde anket çalışması yapılmış ve veriler sunulmuştur.Yapılan anket çalışmasında işletmelerin iç denetim ve iç kontrol faaliyetlerine sahip olup olmadıkları ve bu faaliyetin nasıl gerçekleştiği çalışılmıştır. İşletme yöneticilerinin iç denetim ve iç kontrol hakkındaki algıları ve bu algıların nelere göre farklılık gösterdiği ya da göstermediği araştırılmıştır. Ayrıca iç denetim faaliyetlerinin, yöneticiler ve çalışanlar arasında nasıl bir gelişme gösterdiği, iyileştirmelerin nasıl yapılacağı gibi durumlar incelenmiştir.Bu çalışmanın temel amacı, işletmelerdeki iç kontrol ve iç denetimin işletmeler açısından önemini ve gerekliliğini ortaya koymak ayrıca bu doğrultuda yapılan iyileştirmelerle işletmelerin performansının artacağını ortaya çıkarmaktadır. Diyarbakır İlinin Organize Sanayi Bölgesinde üretim yapan işletmelerde, işletme yöneticileri ve çalışanları arasında iç denetim ve iç kontrol sürecinin farkındalığını değerlendirmektir. Çalışmanın daha öncede belirtildiği gibi özgün yönü oldukça güçlü olup çalışmanın sonunda literatürdeki eksikliğin giderilmesinde büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Araştırma örneklemi olarak Diyarbakır ilinde üretim faaliyeti gösteren 280 işletme olarak belirlenmiştir. İşletmenin sadece yöneticileri ile çalışma yapılacaktır. Araştırmanın örneklemi; Basit Tesadüfî Örnekleme yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Diyarbakır İlindeki Organize Sanayi Bölgesinde üretim faaliyeti yapan 280 işletme göz önüne alınarak %5 güven aralığında anket yapılacak işletme sayısı 165 olarak belirlenmiştir. Araştırmada yapılacak anket sayısı Basit Tesadüfî Örnekleme yöntemi kullanılarak hesaplanacaktır. Araştırmada toplanan veriler SPSS paket programında analiz edilecektir. Verilerin test edilmesinde tanımlayıcı istatistikler ile değişkenler arasındaki ilişkiyi veya farklılığı test eden istatistik yöntemleri kullanılacaktır. Ayrıca kullanılan ölçeğin güvenirliliği, güvenilirlik analizi ile (Cronbach Alpha) gerçekleştirilecektir. Araştırmada toplanan veriler SPSS paket programında analiz edilecektir. Verilerin test edilmesinde tanımlayıcı istatistikler ile değişkenler arasındaki ilişkiyi veya farklılığı test eden istatistik yöntemleri kullanılacaktır. Internal auditing has become increasingly important for manufacturing companies. The element of internal audit has become a function that is tried to be developed in line with the developing technology and opportunities.It is an inevitable process that improvement of audit scope and internal audit tries to gain a place as an indispensable element in this development. Evaluation of Internal Control and Internal Audit Systems in Producer Company: The Case Study in Diyarbakır Province consists of 4 chapters. In the first part, the concepts related to the internal audit system in the company are given. In the second part, the basic components of internal audit and internal control systems are theoretically discussed. In the last two chapters, the results of conducted surveys and obtained data via that survey are presented.In the survey, it is examined whether the companies have internal audit and internal control activities or not and how these activities take place. The perceptions of business executives about internal audit and internal control and whether these perceptions differ from each other or not are investigated. In addition, how internal audit activities have been improved between managers and employees and how to make improvements have been examined.The main purpose of this study is to reveal the importance and necessity of internal control and internal audit in companies to reveal the performance of companies that will be increased with the improvements made in this direction and also to evaluate the awareness of internal audit and internal control process among the business managers and employees in the enterprises that operate in the Organized Industrial Zone of Diyarbakır Province. As mentioned earlier, the original aspect of the study is quite strong and it is thought that it will make a great contribution to the literature in the end of the study.The sample of the study was 280 enterprises in Diyarbakır. Only the managers of the company are studied. The sample of the research is chosen by Simple Random Sampling technique. Considering 280 companies engaged in production activity in the Diyarbakır Organized Industrial Zone, 165 enterprises are surveyed with a 5% confidence interval.The numbers of questionnaires to be conducted in the research are calculated by using Simple Random Sampling method. The data collected in the research will be analyzed in SPSS package program. Statistical methods that test the relationship or difference between descriptive statistics and variables will be used to verify test the data. In addition, the reliability of the scale used here is determined by reliability analysis (Cronbach Alpha). The data collected in the research will be analyzed in SPSS package program. Statistical methods that test the relationship or difference between descriptive statistics and variables will be used to test the data. 131

Gelişen ve değişen dünya düzeni ile birlikte vatandaşların kamusal alana dair beklentisi değişmiş ve çeşitlilik göstermeye başlamıştır. Bir yandan kaynakların etkin verimli, ekonomik kullanımı amaçlanırken aynı zamanda kaliteli hizmet sunma ihtiyacı da belirmiştir. Geleneksel yönetim anlayışı yerini stratejik yönetim esasına ve buna bağlı olarak iç kontrol ve risk uygulamasına bırakmıştır. Hayatı kolaylaştıran, kaliteli, çağdaş hizmete odaklanan şeffaf ve hesap verilebilir vatandaş merkezli bir yönetim yapılanması ihtiyacı göz önüne alınarak 6360 sayılı yasa tasarlanmıştır. Yasa ile il merkez belediyeleri büyükşehir belediyelerine dönüşmüş ve bu il belediyelerinin organizasyon yapısı içerisinde yer alan su kanal hizmetlerini yürüten birimler büyükşehir belediyelerine bağlı kuruluş olarak düzenlenmiştir. Ayrı bir bütçe ve kamu tüzel kişiliği bulunan su ve kanalizasyon idaresinin örgüt yapısı, personel ihtiyacı gibi kurumsallaşma faktörlerinin en kısa sürede tamamlanıp, kamu hizmetlerinin sürdürülmesi ve etkinliğinin artırılması bu bağlı idarelerin stratejik yönetim ve iç kontrol mekanizmalarına verecekleri önemle sağlanacaktır. Bu bağlamda, çalışmanın iki önemli amacı bulunmaktadır. İlk olarak, bu çalışmayla stratejik planlama sürecinde etkin bir iç kontrol sistemi ile risk yönetimi tasarlanması sonucu stratejik yönetimin işlevsel hale getireceği düşüncesi ortaya konulacaktır. 6360 sayılı yasa ile kurulan su ve kanalizasyon idareleri incelenerek bu düşüncenin kurumsallaşma yolunda idarelere sunacağı katkı ve bu doğrultuda oluşturulacak model önerilerinde bulunulacaktır. İkinci olarak ise, söz konusu yasa öncesi ve sonrasında kurulan su ve kanalizasyon idarelerinde stratejik yönetim unsurları incelenerek iç kontrol sisteminin stratejik yapıyla bütünleşmesi sürecinde karşılaşılan sorunlar tespit edilerek değerlendirilecektir. With the developing and changing world order, the citizens expectation for public sphere has changed and the diversity has started to show. On the one hand, it is aimed at efficient, economical use of resources and also needs to provide high quality services. The traditional management approach has been replaced by strategic management and internal control and risk implementation. Considering the need for a transparent and accountable citizen-centered management structure that focuses on quality, modern service that makes life easier, the Law No. 6360 has been designed. By law, provincial central municipalities have been transformed into metropolitan municipalities and the units carrying out water channel services within the organizational structure of these provincial municipalities have been organized as affiliates of metropolitan municipalities. The organizational structure of the water and Sewerage Administration, which has a separate budget and a public legal entity, needs to be completed as soon as possible, and the continuation of public services and increasing the effectiveness of these related administrations will be ensured with the importance given to strategic management and internal control mechanisms. In this context, the study has two major objectives. First of all, the idea that strategic management will function as a result of the design of risk management with an effective internal control system during the strategic planning process will be discussed. Water and sewerage administrations established by law no.6360 are examined to the administrations on the way of institutionalization of this idea. the contribution to be made and the recommendations of the model will be made in this direction. Secondly, the problems encountered in the process of integrating the internal control system with the strategic structure will be evaluated by examining the strategic management elements in the water and sewerage administrations established before and after the said law.

The audit committee and audit function, which emerged as a result of the determination of a monist structure board structure in Turkish Joint Stock Companies Law and within the framework of the globalizing corporate governance concept, are discussed by comparing them with the Turkish Commercial Code, Capital Markets regulations, Turkish Banking Law and other legal systems. In this context, the board systems and the relations of the board with the company are discussed and afterwards, the concept and basic principles of corporate governance are examined. The process and position of the audit committe, from its emergence to its current position, which is the main subject of this Study, are evaluated together with other legal systems. In the last section of this study, how to prepare an ideal audit committee’s guidelines is discussed by comparing the audit committee's guidelines of the ten selected companies. Türk Anonim Şirketler Hukuku’nda monist yapılı bir yönetim kurulu yapısının belirlenmesinin sonucunda ve globalleşen kurumsal yönetim kavramı çerçevesinde ortaya çıkan denetim komitesi ve denetim işlevi; Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası düzenlemeleri, Türk Bankacılık hukuku ile birlikte diğer hukuk sistemleriyle karşılaştırılarak ele alınmaktadır. Bu kapsamda öncelikle yönetim kurulu sistemleri ve yönetim kurulunun şirket ile ilişkileri ele alınmış, sonrasında kurumsal yönetim kavramı ve temel ilkeleri incelenmiştir. İşbu Çalışmanın ana konusu olan denetim komitesinin tarihsel süreçteki ortaya çıkışından günümüzdeki konumuna kadarki süreç ve konumu, diğer hukuk sistemleri ile birlikte değerlendirilmekte olup en son bölümde ise seçilen on farklı şirketin denetim komitesi çalışma yönergeleri karşılaştırılarak ideal çalışma yönergesinin nasıl olması gerektiği tartışılmaktadır.

İlerleyen teknoloji ve küreselleşen ekonomiler taraflar arasında fon akışlarını kolaylaştırmış, bununla birlikte suç yapılanmaları tarafından yasa dışı faaliyetlerden elde ettikleri gelirlerin çok çeşitli yollarla aklanmasını cazip hale getirmiştir. Suçtan kaynaklı malvarlığının aklanması ve terörizmin finansmanının sınırları aşan boyuta ulaşması ve ülkelerin sosyo-ekonomik yapılarında oluşturduğu olumsuz etki düşünüldüğünde, bu tür faaliyetlerin önlenmesinde bankaların rolü büyüktür. Banka uyum faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde işlediği hususunda gerekli kontrollerin yapılması ise iç denetim birimlerinin görevidir. Bu çalışmada; suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı olgularına detaylarıyla değinilmiş, bu faaliyetlerle mücadeleye yönelik oluşturulan kuruluşlar ve düzenlemeler belirtilmiştir. Çalışmanın somut örneklerle değerlendirilmesi için Türkiye’de yerleşik bankalarda yaşanmış aklama faaliyetlerinin birkaçı üzerinden detaylı inceleme yapılmış, ayrıca uyum faaliyetlerinin denetimine ilişkin bir banka uygulamasına yer verilmiştir. Son olarak, banka uyum faaliyetlerinin iç denetim birimlerince daha etkili incelenmesi amacıyla çeşitli öneriler sunulmuştur.--------------------Advancing technology and globalizing economies have facilitated the flow of funds between parties, however, they have made it attractive by criminal structures to launder their income from illegal activities in a wide variety of ways. Banks have a significant role in the prevention of such activities, considering the laundering of the assets originating from crime and the financing of terrorism have become transnational and made negative impact on socio-economic structures of countries. It is the task of internal audit units to perform necessary controls about ensuring that bank’s compliance activities process effectively and efficiently. In this study; the facts of money laundering and the financing of terrorism are mentioned in detail and organizations and regulations established for the struggle against these activities are stated. For the evaluation of the study with concrete examples occurred in banks in Turkey carried out a detailed examination of laundering activities, it is also given a bank implementation relating to the audit of compliance activities. Finally, various suggestions have been made in order to examine bank’s compliance activities more effectively by internal audit units.

İç denetim iç kontrollere, risk yönetimi ve kurumsal yönetim süreçlerine ilişkin objektif değerlendirmelerini, sunmuş olduğu güvence ve danışmanlık hizmetleri vasıtasıyla kurumsal yönetimin kalitesini artıracak anlamlı bilgilere dönüştürmektedir. Bu anlamda işletmelerde bir iç denetim biriminin varlığı büyük önem arz etmektedir. İşletmelerde bir iç denetim biriminin varlığı kadar bu iç denetim biriminin faaliyetlerinin iç denetim standartlarına uygun olarak yürütülmesi de son derece önemlidir. Bu çalışmada BİST Kurumsal Yönetim Endeksinde yer alan işletmelerde uluslararası iç denetim standartları kapsamında yürütülen iç denetim uygulamalarının kurumsal yönetim kalitesi üzerindeki rolünün değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İşletmelerde standartlar kapsamında yürütülen iç denetim uygulamalarının kurumsal yönetim kalitesi üzerindeki rolü çoklu regresyon analizi ile incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda iç denetim standartları kapsamında yürütülen iç denetim uygulamalarının kurumsal yönetim kalitesi üzerinde etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. --------------------Internal audit transforms objective evaluations on internal controls, risk management and corporate governance processes into meaningful information that will improve the quality of corporate governance through provided assurance and advisory services. In this sense, the presence of an internal audit unit in companies has greatimportance. As much as the existence of an internal audit unit, conducting the activities of internal audit unit in accordance with the internal audit standards is extremely important for companies. In this study, it is aimed to evaluate the role of internal audit implementations carried out under international internal audit standards on corporate governance quality in the companies included in the BIST Corporate Governance Index. The role of internal audit implementations carried out under the standards on corporate governance quality at companies was investigated by multiple regression analysis. As a result of the analysis, it was found that internal audit implementations carried out under internal audit standards had an impact on corporate governance quality.

Araştırmanın amacı, Türkiye'de bir devlet üniversitesi olan Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesinde çalışanların iç kontrol özdeğerlendirme prosedürlerini algılama ve değerlendirme düzeylerini belirlemektir. Elde edilen verilere yönelik yapılan istatistiksel analizlerle mevcut iç kontrol sistemine yönelik iyileştirme önerilerinde bulunmak ve Türkiye'de bulunan devlet üniversitelerinin, yasal/yönetsel kuralara uygun olarak, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli yönetilmesi ile mali karar ve işlemlerde hata, hile, usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesi konularında fayda sağlamaktır. Araştırmada, kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi bünyesindeki tüm çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi akademik ve idari personelleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini oluşturan personellere ait demografik özellikler, betimleyici frekans ve yüzde dağılımları kullanılarak ortaya konulmuştur. Ölçekteki ifadelerin ise ortalama ve standart sapmaları belirlenmiştir. İç kontrole ilişkin özdeğerlendirme değişkeninin çalışanların demografik yapılarına göre farklılıklar gösterip göstermediğini incelemek amacıyla farklılık testleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonrasında üniversite çalışanlarının cinsiyet, üniversitedeki hizmet süresi, eğitim düzeyi, görev yaptığı harcama birimi ve görev türleri gibi demografik özelliklerine göre iç kontrole ilişkin özdeğerlendirmelerinde anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Buna karşın üniversite çalışanlarının yaşlarına göre iç kontrole ilişkin özdeğerlendirmelerinde herhangi anlamlı bir farka rastlanılmamıştır. The purpose of this study is to determine the levels of detection and evaluation of internal control self-assessment procedures for those who work at Nevşehir Hacı Bektaş Veli University a state university located in Turkey. Statistical analyses upon the collected data provide suggestions towards improvements to the existing internal control system, and shed light up effective, economics and efficient management of revenue, expenses, assets and liabilities in accordance with legal/administrative rules alongside the prevention of error, fraud, irregularity and corruption in financial decisions and transactions of state universities in Turkey. Convenience sampling method was used in this study. Employees of Nevsehir Hacı Bektas Veli University make up population of this research. The sample of the study consists of academic and administrative staff of Nevşehir Hacı Bektaş Veli University. The demographic characteristics of sample of study were introduced using descriptive frequency and percentage distributions. Mean and standard deviations were also determined. The tests were conducted to examine whether internal control self-assessment variable differs according to the demographic structure of employees. Statistically significant differences were found in the self-evaluation of employees regarding their demographic characteristics such as gender, length of service, education level, active department of spending and types of duties. On the other hand, significant difference was not detected in the self-evaluation of employees according to their age. 99

Bu tezin amacı, Türk kamu yönetimindeki yeniden yapılanma süreci veTürkiye'nin Avrupa Birliği'ne uyum kapsamında gerçekleştirmiş olduğu kamu yönetimireformları çerçevesinde kamu iç denetim ve iç kontrol sistemlerinin ele alınmasıdır. Budoğrultuda öncelikli olarak denetim kavramı incelenerek temel denetim anlayışı vesistematiği ortaya çıkarılmıştır. İç denetim ve iç kontrol kavramlarının tarihsel gelişimleriincelenmiş ve bu kavramların finansal ağırlıklı rolünün yönetime katkı sağlayan roledoğru dönüşüm süreci araştırılmıştır. Türkiye'nin Avrupa Birliğine katılım süreci ileTürkiye'nin kamu iç denetim ve iç kontrol alanlarında yaşamış olduğu gelişim vekaydetmiş olduğu ilerlemeler incelenerek söz konusu alanlarda gelmiş olduğu sonduruma ulaşılmıştır. Çalışma kapsamında iç denetim ve iç kontrol alanındaki bilimselçalışmalar ile ulusal ve uluslararası nitelikteki yasal düzenlemeler, kuruluşlar,programlar, standartlar ve raporlar incelenmiştir.Çalışma ile Türk kamu yönetiminde birbirini tamamlayıcı iç denetim ve içkontrolün teorik altyapısı ve operasyonel çerçevesi ile tarihsel gelişim süreci ortayakonmuştur. Kamu iç denetim ve iç kontrol alanlarında kısa süre içerisinde büyükgelişmeler kaydedilmesine karşılık yapısal ve işlevsel sorunlar bulunduğu görülmüştür.Anahtar Sözcüklerİç Denetim, İç Kontrol, Türk Kamu Yönetimi, Kamu İç Denetimi, Kamu İç Kontrolü,Yönetim, Denetim. The main purpose of this thesis is analysing the public internal audit and internalcontrol systems in the framework of reorganization process at the Turkish PublicAdministration and the public administration reforms, that was come true in scope ofadaption to European Union by Turkey. Accordingly, basic audit concept and systematichas been revealed analysing the audit notion firstly. The historical progress of the Notionof internal audit and control has been researched and the transition progress of the notionsfrom their financial role to the administration contribution role has been investigated.After the beginning of Turkey's European Union accession progress, the improvement atthe fields of public internal audit and internal control is searched and the last situation inthese areas has been reached. Within the scope of the study, scientific studies in the fieldof internal audit and internal control, national and international legal regulations,institutions, programs, standards and reports were examined.By this study, the theoric infrastructure and the operational framework ofcomplementary application of internal audit and internal control in Turkish PublicAdministration have been revealed with their historical progress. Although there has beengreat progress in public internal audit and internal control, structural and functionalproblems have been observed.Key WordsInternal Audit, Internal Control, Turkish Public Administration, Public Internal Audit,Public Internal Control, Audit. 261

Üç ana bölümden oluşan çalışmamızda iç denetimin ne olduğu, şirkete sağladığı faydalar, kurumsal yönetim ve iç denetimin kurumsal yönetim içindeki yeri, iç kontrol ve bağımsız denetim faaliyetleri ve bu faaliyetlerin iç denetimle olan ilişkileri, iç denetimin Türk hukuk düzenlemelerindeki yeri ve özellikle Türk Ticaret Kanunu'ndaki düzenleniş şekli incelenmiş ve yönetim kurulunun kanun kapsamındaki iç denetim düzenini kurmakla ilgili sorumlulukları açıklanmaya çalışılmıştır. Tez konusu araştırdığım dönemde bana bu konuyu öneren ve tez çalışmamı hazırlama sürecim boyunca bana sabırla yol gösteren ve desteğini esirgemeyen Prof. Dr. Korkut ÖZKORKUT'a teşekkürlerimi sunmak isterim.Anahtar Kelimeler: İç denetim, iç kontrol, kurumsal yönetim, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, yönetim kurulu görevleri. The purpose of this study that consist of three titles is to examine the internal audit mechanism and its benefits to the company, corporate governance and internal audit in corporate governance, internal control and external audit activities and the relations of these activities with internal audit, the role of internal audit in Turkish law regulations and especially in the Turkish Commercial Code numbered 6102 and the responsibilities of the board of directors on establishing the internal audit mechanism under the Turkish Commercial Code. During the period I was researching the thesis topic, Prof. Korkut OZKORKUT offered me this subject and patiently guided me throughout the process of preparing my thesis. I would like to express my gratitude to Korkut ÖZKORKUT.Key Words: Internal audit, internal control, corporate governance, 6102 Numbered Turkish Commercial Code, duties of board of directors. 218

Geçmişten günümüze kadar işverenlerin işçileri izleme olgusu birbirini izleyen dönemlerle devam etmektedir. İlk başlarda sadece işverenin kendi gözüyle ve ustabaşılarla işçileri izlemesi günümüze kadar birçok değişmeyle ve gelişmeyle ilerlemiştir. Teknolojinin ilerlemesi ve izleme sistemlerinin alanını genişletmesi işvereni daha güçlü kılmış ve daha çok izleme yapılmasını sağlamıştır. Bu süreç içinde sürekli olarak izlenen işçiler ise birçok sorunlarla karşılaşmış ve hala karşılaşmaya devam etmektedir. Özellikle sağlık sorunları yaşanmasına sebep olan izleme sistemleri işçilerin işyerlerinde kendilerine ait alan bulamamalarına da sebep olmaktadır. Günümüzde ilerleyen teknolojiyle birlikte daha fazla izleme yapılması ve işçilerin sürekli takip alanında olması kuşkusuz her sektörde işçilerin zorlanmasına sebep olmaktadır. Her sektörde farklı izleme sistemleriyle izlenen işçilerin ruhsal sağlıklarının zorlandığı ve sürekli takip altında oldukları görülmektedir. Tüm bu durumları göz önüne alan bu çalışma mağaza sektöründe çalışan işçilerin izleme sistemlerinden dolayı yaşadığı sorunları anlatmayı hedeflemiştir. İzmir ilinin önemli alışveriş merkezlerinden birinde oluşturulan bir grup görüşmeciyle birlikte işçilerin işyerindeki izlemelerden kaynaklı yaşadığı sorunlar ve bu sorunların sosyal hayatlarına etkilerini aktarmayı hedefleyen bu çalışma niteliksel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme yöntemiyle gerçekleşmiştir. Bu çalışma işyerinde izleme sonucu işçilerin nasıl etkilendiğini ve yaşadığı sorunları işçilerin kendi cümleleriyle aktararak işçilerle birebir yapılan görüşmelerden yapılan alıntılarla ortaya koymaya çalışmaktadır. ABSTRACT From past to the present, the phenomenon where the employers monitor the employees have continued throughout sequential periods. Initially, employers monitored employees personally and through foreman and until today, this trend has evolved by many changes and advancements. As technology advanced and monitoring systems extended their field, this have enabled employers become stronger and conduct more monitoring procedures. On the other hand, employees that were continually monitored during this phase encountered many problems and are still doing so. The monitoring systems, which especially resulted in health problems, cause an inability for employees to find their own living spaces at the workplace. With the advanced technology today, presence of more and continuous monitoring surely causes more challenges for employees in each sector. It is seen that employees, who are monitored with different monitoring systems in every sector, have difficulties in terms of mental health and are under continuous supervision. This study, which considers all such situations, aims at explaining the problems faced by employees in the store sector that result from monitoring systems. This study has been conducted with a group of interviewers in one of most important shopping centers in the city of Izmir, it aims at examining the problems faced by employees due to monitoring at workplace and it has been conducted using the in-depth interview method, which is one of qualitative research methods. Using employee's own expressions, this study tries to manifest the effects of monitoring at workplace on employees and the problems faced by them and it tries to explain this with citations taken from face-to-face interviews conducted with employees. 159

Bireylerin tek başına yapamadıkları işleri birlikte yapmak için gönüllü olarak ekonomik güçlerini bir araya getirdikleri küresel ekonomik fabrikada kooperatifler önemli bir dişlidir. Kooperatiflerin her türlü usulsüzlüğe karşı korunup korunmadığı, faaliyetlerinin mevzuatla uyum içinde yürütülüp yürütülmediği Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu ve ortaklar tarafından yapılan iç denetimlerle kontrol edilmektedir. Kooperatiflerde etkili bir denetim yapılabilmesi için özellikle denetim kurullarının bilinçli ve eğitimli olması gerekmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, kooperatiflerdeki iç denetim sürecini kanunlar, yönetmelikler ve işleyiş açısından inceleyerek iç denetim sürecindeki aksaklıkların çözümüne yönelik öneriler getirilerek iç denetimin daha etkili bir mekanizma olması yönünde katkı sağlamaktır. Bu çalışmada Eğirdir Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri olarak belirlenen çalışma alanında toplam 100 ortak ile görüşülerek anket yapılmış, elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analiz ve değerlendirmelerde ankete katılan ortakların kooperatifin denetimi konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıkları belirlenmiştir. Cooperatives which are formed by individuals who voluntarily gather their economic powers up to achieve works that can not be done (carried out) individually are important gear in global economic factory. These organizations are controlled through internal audits which are conducted by general assemblies, board of managers and their shareholders to check whether they are protected against all kinds of irregularities and whether their activities are carried out in accordance with the legislation. In order to make an effective control in cooperatives, especially board of supervisors should be conscious and educated. The main purpose of this study is to contribute to the internal audit process to be a more effective mechanism by bringing solutions to the disruptions in the internal audit process through examining internal audit in terms of laws, regulations and operation in the cooperatives. In the present study, 100 associates of Eğirdir Agricultural Development Cooperatives which is determined as work sample of the study were surveyed and the results of the questionnaires were analysed with SPSS package programme. As a result, the knowledge level of the associates who participated to the study is found as insufficient in auditing cooperatives. 109

Otel işletmeleri birçok hizmet unsurunu bir arada bulunduran çok yönlü işletmelerdir. Otel işletmelerinin hizmet işletmesi statüsünde olması, akademik çalışmalarda oldukça büyük bir yer edinmesine sebep olmuştur. Yapılan bu tez çalışması kapsamında, otel işletmelerinde iç kontrol sisteminin örgüt kültürü ve kurumsallaşma durumlarına olan etkisinde örgüt kültürünün aracılık rolü belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ana kütlesini Antalya ilinde yer alan beş yıldızlı otellerin yönetim pozisyonunda çalışanlar oluşturmaktadır. Çalışmanın otel işletmeleri üzerine uygulanmasının sebebi, sektörünün emek yoğun bir yapıya sahip olmasıdır. Anket çalışmasını gerçekleştirmek için 32 adet beş yıldızlı otel ile görüşülmüş ve 28 beş yıldızlı otelden olumlu dönüş alınmıştır. Anket çalışması departmanlar farkı gözetmeksizin birim şeflerine, birim yöneticilerine ve üst düzey yöneticilere uygulanmış ve toplamda 398 adet geri dönüş gerçekleşmiştir. Toplanan bu veriler iç kontrolün, örgüt kültürü ve kurumsallaşma üzerine etkisinde örgüt kültürünün aracılık rolünün tespit edilebilmesi için analize alınmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkeni çok boyutlu olduğu için çalışmada Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında öncelikle çalışmada yer alan iç kontrol, örgüt kültürü ve kurumsallaşma ölçekleri faktörlerine ilişkin DFA (Doğrulayıcı Faktör Analizi) uygulanarak boyutlar arası ilişkiler ölçülmüştür. Daha sonra yapısal model kurularak araştırmanın problem sorusu kapsamında analiz gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda anket çalışmasında yer verilen demografik sorulara ilişkin tanımlayıcı analizler gerçekleştirilmiş ve demografik değişkenlerle iç kontrol, örgüt kültürü ve kurumsallaşma boyutları arasındaki ilişki test edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda iç kontrol sisteminin örgüt kültürü ve kurumsallaşmayı etkilediği ve bu ilişkide örgüt kültürünün tam aracı rol oynadığı görülmüştür. Çalışma modelinin, alan yazında konu ile ilgili gerçekleştirilen çalışmalar arasındaki boşluğu doldurması ve alana katkı sağlaması beklenmektedir. Hotel businesses are multi-faceted, offering many services together. The fact that the hotel business is a service business has made it a very big place in academic studies. Within the scope of this thesis, the mediation role of organizational culture is tried to be determined in the effect of internal control system on organizational culture and institutionalization in hotel enterprises. The main population of the study consists of the employees in the management position of five star hotels in Antalya. The reason for the application of the study on hotel enterprises is that the sector has a labor intensive structure. In order to conduct the survey, 32 five-star hotels were interviewed and 28 five-star hotels received positive feedback. The survey was applied to department chiefs, unit managers and top managers without any department difference and 398 in total were returned. These data were analyzed in order to determine the mediating role of organizational culture in the effect of internal control on organizational culture and institutionalization. Since the independent variable of the study was multidimensional, Structural Equation Modeling (SEM) method was used. In the scope of the study, firstly, the relationship between the dimensions was measured by applying DFA (Confirmatory Factor Analysis) related to the factors of internal control, organizational culture and institutionalization scales. Then, the structural model was established and the analysis was carried out within the scope of the research problem. At the same time, descriptive analyzes were conducted on demographic questions in the survey and the relationship between demographic variables and internal control, organizational culture and institutionalization dimensions were tested. As a result of the analysis, it is seen that internal control system affects organizational culture and institutionalization and organizational culture plays a full mediating role in this relationship. The study model is expected to fill the gap between the studies carried out in the literature and contribute to the field. 166

Bu çalışma, işletmelerde kurumsal risk yönetim sürecinin uygulanması için bir model önerisi oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak öncelikle kurumsal yönetim, risk yönetimi, kurumsal risk yönetimi kavramları detaylı olarak açıklanmıştır. Kurumsal risk yönetimi açısından işletmelerde iç kontrol ve iç denetim kavramlarının ne ifade ettiği ortaya konmuştur. Son olarak kurumsal risk yönetim sisteminin kurulabilmesi için işletmelerde uygulanması gereken adımlar ve söz konusu adımların her birinde yürütülmesi gereken faaliyetler tasarlanarak örnek bir kurumsal risk yönetimi süreç modeli geliştirilmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde bir şirkette kurulan kurumsal risk yönetim süreci durum analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve süreçte yürütülen faaliyetlere yönelik yerinde gözlem çalışması yapılmıştır. Faaliyetlerle ilgili belge ve dokümanlardan elde edilen bulgular kullanılarak öneriler geliştirilmiştir. Şirkette kurumsal risk yönetim sürecine yönelik iyileştirme çalışmaları yapılmıştır. This study aims to establish a model proposal for the implementation of enterprise risk management process in enterprises. For this purpose, firstly the concepts of corporate governance, risk management and corporate risk management are explained in detail. In terms of corporate risk management, the concepts of internal control and internal audit in enterprises are expressed. Finally, in order to establish the enterprise risk management system, the steps to be implemented in the enterprises and the activities to be carried out in each of these steps were designed and an exemplary enterprise risk management process model was developed. In the implementation section of the study, the enterprise risk management process established in a firm was analyzed by using situation analysis method and on-site observation studies were worked through for the activities carried out in the process. Suggestions have been developed using findings from documents and documents related to the activities. In the firm, improvement studies have been made related to the enterprise risk management process. 240

Büyük işletmelerin artması, teknolojik gelişmeler, sorumlulukların paylaşılması ve faaliyetlerin karmaşıklaşması sonucunda iç kontrol sisteminin ve buna paralel olarak iç denetimin önemi artmıştır. Bu çalışmada iç kontrol sistemi ve iç denetim süreci ayrıntılı olarak incelendikten sonra, üretim işletmelerinde üretim ve stok döngüsünün kontrolü ve denetiminin önemini vurgulamak için bir uygulama yapılmıştır. Uygulamada stok hesapları incelenmiş ve döngüye ait mevcut iç kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği araştırılmış mevcut eksiklikler tespit edilerek giderilmesi yönünde işletmeye önerilerde bulunulmuştur. Buna rağmen dünya sınırlarının kalkması ve durmaksızın gelişen ve karmaşıklaşan iş ortamının yarattığı etkiyle kurumsal yönetim ve iç denetim konularının; şirketler, ülkeler ve bütün firma ilgilileri açısından hayati önem taşıdığı anlaşılmıştır. Bu çalışma ile, işletmede iç denetim ve iç kontrol konuları açıklanmıştır. Özellikle de Irak'taki şirketlerdeki iç denetim rolü ve önemi araştırma kapsamında olduğundan oradaki şirketlerde çalışanların iç denetim ve iç kontrolü nasıl algıladıkları anketlerle belirlenmiştir.Karmaşıklaşan iş hayatı, işletmenin misyonuna ulaşma yolunda karşılaşabileceği riskleri de artırmıştır. Bu risklerin öngörülmesi, belirlenmesi ve yönetilebilmesi açısından firma bünyesinde etkin bir iç kontrol ve iç denetim sisteminin varlığı ön plana çıkmıştır. Etkin iç denetim; finansal raporlamanın güvenilirliğini, yasa ve düzenlemelere uyumu, etik değerlere uyumu ve varlıkların korunmasını sağlayarak risklerin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. iç denetimin faaliyetleri ve kalitesi, kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanması ve başarısı için gerekli bir unsurdur. As the enterprises grow even bigger and responsibilities are shared in addition to technological developments and complexity in operations, internal control and accordingly internal audit have increasingly gained importance. Following internal control system and internal audit process are examined in detail through this study, a practice was performed in order to emphasize the importance of control and audit regarding the inventory and production cycle in the production enterprise. By this practice, the inventory accounts were analyzed, sufficiency and efficiency of the existing internal control was examined, and then the respective recommendations regarding the current deficiencies were made to the enterprise to take required acting in order to eliminate the deficiencies.In particular, since the role of internal audit in companies in Iraq and the prospect are within the scope of the survey, the question of how employees in the companies perceive their internal control and internal control is determined by questionnaires. Complex business life has also increased the risks faced by the business in its quest to achieve its mission. The existence of an effective internal control and internal audit system has come to the forefront in the company in terms of predicting, determining and managing these risks. Effective internal audit; contributes to reducing the risks by ensuring the reliability of financial reporting, compliance with laws and regulations, compliance with ethical standards, and protection of assets. The activities and quality of internal audit are essential for the implementation and success of corporate governance principles. 141

Bu çalışma Gaziantep ilinde muhasebe ve finans alanlarında çalışanların iç denetim ve bağımsız dış denetime olan bakış açılarının değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda firmaların muhasebe ve finans departmanlarında çalışan 228 personel üzerinde 26 soruyu içeren anket formu uygulanmıştır. Yapılan anketlerden elde edilen bulgular SPSS v 24.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda ankete katılan bireylerin çoğunluğunun denetim faaliyetlerinin ortaya çıkan bir hata sonucu gerçekleştiğini düşünmektedir. Ayrıca katılımcıların dış denetim faaliyetlerine ise ön yargılı oldukları sonucuna varılmıştır. Bu kapsamda hem iç denetim hem de dış denetim faaliyetlerinin iyi bir şekilde anlaşılması ve ön yargıların giderilmesi için denetim faaliyetleri hakkında eğitimler verilmesi önerilmektedir. This study has been prepared for the evaluation of the internal audit and independent external audit viewpoints of the personnel in the accounting and finance fields in Gaziantep province. Within this scope, a questionnaire containing 26 questions was applied on 228 employees working in the accounting and finance departments of companies. Findings from the questionnaires were analyzed with SPSS v 24.0 package program. As a result of the study, most of the individuals participating in the survey think that the audit activities are the result of an error. In addition, participants were prejudiced in the external audit activities. In this context, it is recommended that both internal audit and external audit activities be well understood and that training on audit activities be carried out to eliminate prejudices. 91

ÖZETSosyal medya, teknolojik gelişmelerle birlikte giderek gelişen dijital dünyaya ayak uydurmaya çalışan ve yenilikleri yakından takip etmek isteyen kurumlar için çok önemlidir. Hızı ve geniş etki alanı sayesinde kurumlara sayısız katma değer sağlayan sosyal medya, kurumların önemli bir parçası konumundadır. Her geçen gün yeni bir işlevi keşfedilen sosyal medyanın kurumlar için önemi giderek artmaktadır. Ancak sosyal medya yapısal özelliklerinden dolayı önemli riskler barındırmaktadır. Sosyal medya riskleri doğru bir şekilde yönetilmediği takdirde kurumlar açısından ciddi bir tehlike arz etmektedir. Kurumlar için önemli bir tehdit unsuru olan sosyal medya risklerinin yönetilmesi hususunda, iç denetimin önemli sorumlulukları bulunmaktadır. Bu çalışmada sosyal medya konusunda iç denetimin üstlendiği sorumluluklar anlatılmaktadır. Sosyal medya birimine yapılan bir iç denetim uygulamasıyla da iç denetimin, sosyal medya risklerinin yönetilmesindeki önemli rolü ortaya konulmuştur.ABSTRACTSocial media is very important for organizations that are trying to keep pace with the digital world that is developing together with technological developments and wants to follow trends closely. Social media is an important part of the organizations, providing countless added value to corporations through its speed and wide range of influence. The social media, of which a new function is being dicovered each passing day, is becoming increasingly important for businesses. However, there are significant risks due to the structural characteristics of social media. Social media is a serious threat to the organization if it is not managed properly. Internal audit has important responsibilities in managing social media risks that are a significant threat to corporations. The responsibilites that internal audit has undertaken about social media is explained in this study. An internal audit application to the social media unit has also revealed the important role of internal audit in managing social media risks.

Toplumların gelişen ihtiyaçlarını karşılamak, yönetim anlayışının da değişmesi anlamına gelmektedir. Günümüzde, kamu idarelerinin de bu gelişen ve değişen şartlara uyum sağlaması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.Kamu idarelerinin temel amaçları; yasalarla kendilerine verilen görevleri yerine getirmek, bu amaçla yürüttükleri faaliyetlerin yasalara uygun, etkili, ekonomik, verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak bu kapsamda ortaya çıkan muhtemel riskleri belirlemek ve bunlara karşı önlem alınmasını sağlamaktır. Kamu idarelerinde bu görevleri yerine getirebilmenin en sağlıklı yolunun, etkin bir iç kontrol sistem kurulması ve bunun uygulanması ile sağlanabileceği değerlendirilmektedir.Bu tez çalışmasında öncelikle, iç kontrol konusunda literatür taramasını takiben, özellikle iç kontrol kavramının nasıl ortaya çıktığı, kamuda yaşanan değişim süreci incelenmiş ve bu değişim ihtiyacının nasıl ve nereden çıktığı irdelenmiştir. Daha sonra 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda yer alan iç kontrole ilişkin düzenlemelerin, Devlet Üniversiteleri nezdinde oluşturduğu farkındalığın incelendiği çalışma kapsamında, Strateji Daire Başkanlarına yöneltilen ankete dayalı araştırmada elde edilen bulgular değerlendirilerek tartışılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Araştırmanın hipotezlerinin test edilmesinde korelasyon veri analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Meeting the evolving needs of the society, means also changing management approach. Today, necessity of adaptation of publicinstitutionsto these evolving and changing conditions has emerged.The main objectives of public institutions are; to fulfill the duties assigned to them by law, to ensure that the activities for this purpose are done in an appropriate, effective, economical and efficient manner in accordance with the law, to determine possible risks due to these activities and to make provisions against them. It is considered that, the most robust way of achieving these in public institutions is establishing and applying an effective internal auditing system.In this thesis, firstly, a literature survey on internal auditing was done and following especially arising of internal auditing concept and changing process in public institutions were examined, the roots and reasons of this changing necessity were investigated.In the study, which analysed awareness of state universities about regulations on internal auditing system described in the Law of Public Financial Management and Control (Law Number 5018), the findings of survey conducted on Heads of Universities' StrategyDevelopment Departments were evaluated and discussed. In the analyses of the research data SPSS program was used. In the test of the hypotheses of research correlation data analysis technique was used.Key Words: Internal auditing system, State universities, Law of Public Financial Management and Control (Law Number 5018), Internal auditing in public institutions. 149

Bir işletmede iç kontrol sisteminin var olması ve etkin çalışması işletmenin hedeflerine ulaşabilmesi ve bu hedeflere ulaşabilmek için yaptığı iş ve işlemlerin yasalara uygunluğu konusunda güvence sağlama açısından çok önemlidir. İç kontrol sistemi beş ana bileşenden oluşmakta olup bunlar; kontrol ortamı, risk, kontrol faaliyetleri, gözlem, bilgi ve iletişimdir. İşletme için hayati önem taşıyan iç kontrol sisteminin unsurlarından olan risk değerleme araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı Türkiye'de ve kamu kurumlarında iç kontrol, kurumsal risk yönetimi ve risk odaklı iç denetimin mevcut durumunu ortaya koyarak özel bütçeli bir kamu kuruluşu olan bir devlet üniversitesinin İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi özlük işleri ve mali işler birimlerindeki riskleri tanımlamak, derecelendirmek ve bu riskleri engelleyici, önleyici ve tespit edici kontrol faaliyetleri bağlamında öneriler getirmektir. Araştırma kapsamında risk değerlendirmesi yapılacak ve bunun sonucunda iç kontrol sisteminin bir diğer unsuru olan kontrol faaliyetleri hakkında önerilerde bulunulacaktır. Literatür taramasında Türkiye'de özel bütçeli bir kamu kuruluşunda risk matrisi yöntemiyle risklerin değerlendirilmesine yönelik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu açıdan bakıldığında bu çalışmanın ilk olabileceği düşünülmektedir.Araştırma sonucunda mali işler biriminin bütçe hazırlama sürecinde raporlama, taşınır mallar sürecinde usulsüzlük, doğrudan temin sürecinde mali, satın alma sürecinde faaliyetlerin karmaşıklığı ve incelenen bütün süreçlerde mevzuat riskleri yüksek dereceli riskler olarak belirlenmiştir. Özlük işleri biriminin ise ek ders ve maaş süreçlerinde mali ve bilgi teknolojileri riskleri yüksek dereceli riskler olarak belirlenmiştir. The existence and effective operation of an internal control system in an enterprise is crucial to ensure the entity achieves its objectives and it assures the legality of the operations and transactions it has undertaken to achieve these objectives. The internal control system has five components; control environment, risk, control activities, observation, information, and communication. There is not much research related to the risk-focused internal audit. In this context, this thesis aims to present current state of risk-based internal audit in Turkey and in public institutions, to define and rate the risks in the Economics and Administrative Science Faculty, and to make suggestions in the context of preventive, preventive and detective control activities.The risk assessment which will be conducted within the scope of the research and as a result, suggestions will be made on the control activities which are another element of the internal control system. The literature review suggested that there was no study on the risk assessment of a private budgeted public institution in Turkey using the risk matrix method.As a result of this research, reporting of the financial affairs unit in the budget preparation process, irregularities in the process of movable goods, financial in the procurement process, complexity of the activities in the procurement process and legislative risks in all processes are determined as high-grade risks. In terms of financial and information technology risks, the personal affairs unit is identified as high-grade risks when it comes to additional course and salary processes. 173

Geleceğin başarılı yönetilebilmesi risklerin önceden tanımlanması ile mümkün olabilmektedir. Bankaların belirlemiş oldukları amaçlarını gerçekleştirmelerini engelleyecek riskleri tanımlamaları ve bu riskleri önleyecek kontrol mekanizmalarını geliştirmeleri gerekmektedir. İyi bir risk yönetimi sistemine sahip olan bankalar, uluslararası alanda rekabet güçlerini artıracaklar ve yatırımcıları için güven veren bir yapı oluşturacaklardır. İç kontrol sisteminin etkinliğinin sağlanması ile bankalar faaliyetlerini planladıkları gibi gerçekleştirecek ve tüm faaliyetlerini güvenli bir ortamda yürüterek belirledikleri hedeflere daha kısa sürede ulaşabileceklerdir. Yaşanan işletme ve banka yolsuzluklarına bakıldığında suistimallerin etkin bir iç kontrol mekanizmasının oluşturulmamasından kaynaklandığı anlaşılmış; iç kontrol sisteminin etkinliğinin artırılması alanında uluslararası gelişmeler gündeme getirilmiştir.Küreselleşen ekonomik yaşamın gereklerine uygun olarak; işletmelerde her türlü kaynağın etkin kullanılması suretiyle; işletmeye değer kazandırma ve işletme amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunma ihtiyacı, güncel iç kontrol çalışmalarını gerekli kılmıştır.Bu bağlamda bankaların en önemli faaliyetlerinden olan kredilendirme faaliyetlerinin de iç kontrol açısından incelenmesi bankalar için büyük önem arz etmektedir.Bankalar kullandırdıkları kredilerden her ne kadar gelir elde etseler de bu kredilerin geri ödenmeme riski de her zaman mevcuttur. Bu riskten dolayı, kredilerin iç kontrol açısından incelenmesi, kredilerin daha dikkatli kullandırılmasını, kredi verilirken gerek alınan evrakların gerekse yapılan işlemlerin daha kontrollü yapılarak bankaların kredilendirme faaliyetlerinin daha sağlıklı yürütülmesini sağladığından dolayı kritik öneme sahiptir.Çalışmada bankalarda iç kontrol sistemi, bankalarda kredilendirme süreci ve bankalarda kullandırılan kredilerin iç kontrol sistemi açısından değerlendirilmesi konuları incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Kontrol, İç Kontrol, Kredilendirme, Kredi Kontrolü, İç Kontrol Uzmanı, Bankacılık Successful management of the future is possible with predefined risks. It is necessary to identify the risks that prevent banks from realizing their stated objectives and to develop control mechanisms to prevent these risks. Banks with a good risk management system will increase their competitiveness in the international arena and build a structure that gives them confidence in their investors. By ensuring the effectiveness of the internal control system, banks will be able to carry out their activities as planned and reach their targets in a shorter time by carrying out all their activities in a safe environment. Given the existence of fraudulent operations and bank corruption, it is recognized that the abuse is not caused by an effective internal control mechanism, and international development has been introduced in the field of increasing the effectiveness of the internal control system. In accordance with the requirements of the global economic life, the necessity of contributing to the realization of the objectives of the business and the value of the business by the effective use of all kinds of resources in the enterprises, the necessity of the current internal control studies is required. In this context, it is very important for the banks to examine the lending activities, one of the most important activities of the banks, from the perspective of internal control.There is always a risk that these loans will not be refunded even if the banks earn income from the loans they issue. Due to this risk, the examination of the loans for internal control has a critical precaution because of the more careful use of the loans and the fact that the necessary documents are handled in a more controlled way and the lending activities of the banks are carried out more healthily. In the study, the internal control system in the banks, the lending process in the banks and the evaluation of the loans extended to the banks in terms of the internal control system are examined.Keywords: Control, Internal Control, Crediting, Credit Control, Internal Control Expert, Banking 234

İç kontrol sistemi, kurumların amaçları doğrultusunda belirledikleri hedeflerine ulaşılmasına engel olabilecek riskleri en aza indirerek yönetime; mevzuata uygun etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde faaliyet gösterildiği, varlık ve kaynakların uygun bir şekilde yönetildiği; düzenli, zamanında ve güvenilir bilgi ile raporlar üretildiği gibi hususlarda makul güvence sağlayan, kurumun tüm çalışanları tarafından hayata geçirilen mali ve mali olmayan bütün yöntem ve süreçleri içeren bütüncül bir yönetim aracıdır. Önemli miktarda kamu kaynağı kullanarak pek çok farklı alanda yerel hizmet sunan belediyelerin, başarılı bir şekilde yönetilebilmeleri ve hedeflerine ulaşabilmelerinde etkin bir şekilde işleyen iç kontrol sistemi, yönetimin en önemli yardımcısıdır.Bu çalışmanın amacı; Türkiye'deki belediyelerin iç kontrol sistemlerinin kamu iç kontrol standartlarına mevcut uyum durumu ile belediyelerdeki iç kontrol sistemlerinin finansal, yasal ve genel etkinlik durumlarının belirlenerek iç kontrol sistemlerinin eksik yönlerinin giderilmesi ve tüm belediyelerde etkin olarak faaliyet gösteren iç kontrol sistemlerinin kurulmasına katkı sağlamaktır. Çalışmada, öncelikle iç kontrol sistemi kavramsal olarak ele alınmakta, sistemin önemine, amacına, unsurlarına ve belediyelerdeki iç kontrol sisteminin kurulumuna değinilmektedir. Çalışmanın uygulama kısmında ise, Türkiye'deki tüm büyükşehir belediyelerinin hazırlamış oldukları kamu iç kontrol uyum eylem planları analiz edilerek büyükşehir belediyelerinin iç kontrol sistemlerinin kamu iç kontrol standartlarına uyum durumu, Sayıştay'ın büyükşehir belediyelerinin dış denetimleri sonucunda hazırlamış olduğu düzenlilik denetimi raporlarının sonuçları farklı kriterlere göre analiz edilerek de iç kontrol sistemlerinin etkinliği ve bu etkinliğe etki edebilecek değişkenler araştırılmıştır. Araştırmaların sonucunda, başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere belediyelerin iç kontrol sistemlerinin kamu iç kontrol standartlarına uyumlarının istenilen düzeyde olmadığı, özellikle de iç kontrol sisteminin temelini teşkil eden risk değerlendirme ve kontrol faaliyetleri unsurlarına uyum düzeylerinin oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca belediyelerin iç kontrol sistemlerinin; finansal tabloların sunumu, mevzuata uyumda ve genel olarak etkinliklerinin de düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bunlara ilaveten, büyükşehir belediyelerinde iç kontrol faaliyetlerinin koordine edildiği birimin türü, mevcut iç denetçi sayıları, son üç yılda iç denetim faaliyeti yürütülmesi durumu ve iç kontrol eylem planlarının güncelliği gibi iç kontrol sistemine ilişkin verilerle etkinlik durumları arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Büyükşehir belediyelerinin iç kontrol sistemlerinin etkinliğinin, büyükşehrin nüfusu (büyükşehir belediyesinin bütçe büyüklüğü) arttıkça azaldığı görülmüştür. Bu durum, büyük nüfuslu belediyelerin daha küçük belediyelere nazaran daha çok sayıda ve çeşitli faaliyetleri bulunduğu için etkin işleyen iç kontrol sistemlerinin onlar için daha önemli olduğunu ve küçük nüfuslu belediyelerle aynı misyonları gerçekleştirebilmeleri amacıyla iç kontrol sistemlerinin etkinliğini sağlamak için daha fazla çaba sarfetmeleri gerektiğini göstermektedir. The internal control system is a holistic management tool, which includes all financial and non-financial methods and processes conducted by the staff of the institution and provides the administration with reasonable assurance on the functioning of the institution and management of assets and resources in an effective, efficient and economical manner in line with the legislation as well as the production of regular, timely and reliable reports, by minimizing the risks that may hinder the realization of the targets determined in line with the objectives of the institution. An effectively functioning internal control system is the most important assistant of the administration for the municipalities providing local services in many different areas by using significant amounts of public funds to be managed properly and reach their targets. The aim of this study; by determining current compliance status to public internal control standards of municipalities's internal control systems and (financial, legal and general) efficiency status of internal control systems in the municipalities in Turkey, to contribute to the elimination of the deficiencies in the internal control sytems and the establishment of the internal control system operates effectively in all municipalities. In this study, first of all the internal control system is addressed as a concept; the importance, purpose and elements of an internal control system.In the implementation part of this study, to find the compliance of internal control systems to public internal control standards by analyzing in Public Internal Control Compliance Action Plans of all metropolitan municipalities in Turkey, by analyzing findings of external audit reports prepared by Turkish Court of Accounts(TCA) for metropolitan municipalities to find the effeciency of the internal control systems according to different criterias and the variables that can affect this effiencywas researched. As a result of the researches, it is concluded that the compliance levels of the internal control systems of the municipalities, especially the metropolitan municipalities, with the public internal control standards are very low, especially the level of compliance with the elements of risk assessment and control activities which constitute the basis of the internal control system and also the presentation of the financial tables of the municipal internal control systems, the compliance with legislation and the overall level of activity are low. In addition, no significant relationship was found between the data showing the status of the internal control system such as the type of office in which the internal control activities are coordinated, the the number of existing internal auditors, the execution of internal audit activities in the last three years and the actuality of internal control action plans in the metropolitan municipality and the efficieny results of internal control systems of metropolitan municipalities.The effectiveness of the internal control systems of the metropolitan municipalities has been found to decrease as the population of the metropolis (the budget size of metropitan municipality) increases. This suggests that large-populated municipalities have more and more diverse activities than smaller municipalities, so that efficient internal control systems are more important to them and that more efforts should be made to ensure the effectiveness of internal control systems so that small-scale municipalities can carry out the same missions. 285

Örgütler misyon ve vizyonları doğrultusunda stratejik hedeflerini belirler ve bu hedefleri gerçekleştirmek için kendi iç süreçlerini oluşturarak bu süreçlere uygun çalışmalarını gerçekleştirirler. Ancak bu süreçlere uygun ilerlenip ilerlenmediğinin denetlenmesi gerekmektedir. Firmaların bu stratejik planlara göre belirlenen hedeflere ulaşmasında iç denetim sisteminin oldukça önemli olduğu görülmüştür. Yapılan bu çalışma ile farklı iç denetim sistemlerinin stratejik planlama üzerine olan etkisi ortaya koyulmuştur. Bu kapsamda bir savunma sanayi firmasının Proje Yönetimine ait bağımsız bir iç denetim sürecinin olduğu dönemlerdeki denetim çıktıları ile organik iç denetimin olduğu dönemlerdeki çıktılara ait veriler toplanmış ve karşılaştırılmıştır. Bağımsız denetim işlemi sonuçlarına göre yapılan iyileştirmeler de incelenerek, örgütü stratejik hedeflerine ulaşması konusunda hangi denetim sürecinin daha etkili olduğu araştırılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda bağımsız iç denetim sürecine dahil olan dönemdeki stratejik hedeflere ulaşma oranlarının, sadece dahili bir iç denetim sisteminin olduğu döneme göre daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Dolayısıyla bağımsız bir kuruluş tarafından gerçekleştirilen iç denetim sistemi, savunma sanayi firmalarının stratejik hedeflerine ulaşması konusunda daha etkilidir. Bu çalışma, stratejik hedeflere ulaşma konusunda bağımsız bir kuruluş tarafından gerçekleştirilen iç denetim sisteminin, örgüt organizasyon şemasında yer alan iç denetim birimine göre etkisini ortaya koyması nedeniyle önemlidir. The organizations make their strategic plans for the future in accordance with their mission and vision. For these plans the strategic targets are identified. Then, the firms constitute and use their internal processes to realize these targets. However, it must be controlled that whether the firms make their activities accordingly. Moreover, it is seen that internal audit is so important for the firms to attain the targets based on the strategic plans. Thus, in this study, the effects of the different internal audit systems on the strategic planning were presented. In this scope, the rates of the strategic target attainments for a defence company in a time that independent internal audit had been performed for the Project Management were analysed. These data was compared with the data acquired during the time which only organic internal audit had been made again for the Project Management. Also the improvements had been made after the independent were analysed. Therefore, according to results, it was shown that the rates of the independent audit were more valuable than the rates of the organic internal audit. Therefore, the independent audit system has a positive effect on the company for reaching their goals. Besides, this study is important as it has shown the effects of the independent audit system in terms of the internal audit. 87

Bu çalışmanın amacı iç kontrol sistemlerinin etkileri ve Tahran Menkul Kıymetler Borsasına kote edilen şirketlerin finansal performansını belirlemektir. Yapılan analizde, 2011- 2016 yıllar arası 114 adet Tahran Menkul Kıymetler Borsasına kote olan şirketlere ait yıllık veriler panel veri analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmada iç denetimin, finansal performans üzerinde etkisini ölçmek amacıyla hipotezleri test etmek için bir ana hipotez, üç alt hipotez ve çok değişkenli lineer regresyon modeli kullanılmıştır. Bu çalışmamız, Tahran Borsasından seçilmiş şirketlerde iç denetim işlevini değerlendirmek için kullanılan performans ölçütleri araştırmayı, nicel ve nitel performans ölçütlerine göre önemli kriterleri tanımlamayı amaçlamaktadır. Yapılan regresyon analiz sonuçlarına göre Tahran Borsasında faaliyet gösteren firmaların iç denetim performansının, finansal performanslarını aynı yönde etkilediği belirlenmiştir. İç denetim performansının, finansal performans üzerindeki etkisini daha detaylı inceleyebilmek için finansal performans, üç ayrı kriter ile (aktif karlılığı, özkaynak karlılığı ve hisse başına kazanç) ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre hipotezlerin hepsi kabul görmüş olup iç denetim performansı aktif karlılık, özkaynak karlılık ve hisse başına kazancı aynı yönde etkilemekte olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmanın sonuçları, özellikle iç denetim fonksiyonunun performansını değerlendirmek için kullanılabilecek kimi önlemlerin belirlenmesinde yararlı olacaktır. Bu çalışma, iç denetim performansının ölçülmesi ve iç denetim fonksiyonunun öneminin belirleme açısından literatüre katkı sağlayacaktır. The purpose of this article is measurement the effects of internal control systems on the financial performance of companies in the Tehran Stock Exchange. In the analysis, the annual data of the 114 companies listed in the Tehran Stock Exchange that between the years of 2011 and 2016, were done by data analysis. In study, to test hypotheses and measure the effect of internal audit on financial performance a main hypothesis, three sub-hypotheses performed and a multivariate regression model were used. The present study aims to investigate performance measures used to evaluate internal audit function in selected companies in the Tehran Stock Exchange and to identify important measures based on both quantitative and qualitative performance criteria. According to the results of the regression analysis, it was determined that the internal audit performance of companies that listed in the Tehran Stock Exchange affected their financial performances in the same direction. In order to be able to examine the effect of internal audit performance on financial performance in more detail, financial performance is measured by three criteria (return on assets, return on equity and earnings per share).According to the results obtained, all of the hypotheses are accepted and it is determined that internal audit performance affects active profit, return on equity and earnings per share in the same direction. The results of this study, specially will be useful for those who will use it to evaluate the performance of the internal audit function. This study will contribute to the literature in measuring the performance of internal audit and determining the importance of internal audit function 174

Araştırmanın amacı, Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinin iletişim becerilerinin yaş, cinsiyet, medeni durum, iç denetçilik kadrosundaki toplam çalışma süresi, öğrenim durumu, mezun olduğu fakülte ve çalışmakta olduğu kurumun bütçe türü değişkenleri açısından anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesidir.Araştırmaya, Maliye Bakanlığı Bütçe Mali Kontrol Genel Müdürlüğünce, 2014 yılı nisan-mayıs aylarında İzmir'de gerçekleştirilen Kamu İç Denetçileri Eğitim Programı'na katılan değişik 221 Kamu İdaresine atanmış toplam 798 iç denetçiden bu araştırmayı kabul eden 521 tanesi katılmıştır. Araştırmaya katılan personelin iletişim beceri düzeyleri Ersanlı ve Balcı (1998) tarafından geliştirilen İletişim Becerileri Envanteri ile ölçülmüştür.Verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmış değerlerin bulunmasında IBM SPSS Statistics 21 paket programı kullanılmıştır. Bağımsız iki grup ortalaması karşılaştırmalarında t– testi, ikiden fazla grup ortalaması karşılaştırmalarında ise tek yönlü varyans analiz testi ve scheffe testi kullanılmıştır. Bu çalışmada anlamlılık düzeyi 0.05 olarak alınmıştır.Araştırma bulgularına göre, Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinin iletişim beceri düzeyinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Yaş değişkenine bağlı olarak, Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinin (46-55) yaş grubunda olanların, (36-45) yaş grubunda ve (56-65) yaş grubunda olanlardan daha yüksek duygusal, davranışsal ve genel iletişim becerilere sahip olduğu, zihinsel iletişim becerilerinde ise anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür. Cinsiyet değişkenine bağlı olarak, Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinden kadın personelin, erkek personelden daha yüksek duygusal, davranışsal ve genel iletişim becerilere sahip olduğu, zihinsel iletişim becerilerinde ise anlamlı farklılık olmadığı bulunmuştur. Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinden çalışmakta oldukları kurumun bütçe türü, mahalli idare bütçesi grubunda olanların zihinsel, davranışsal ve genel iletişim becerilerinin, özel bütçe grubunda ve genel bütçe grubunda olanlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Duygusal iletişim becerilerinde ise, anlamlı farklılık bulunmamıştır.Türkiye'de görev yapan kamu iç denetçilerinin, medeni durum, iç denetçilik kadrosundaki toplam çalışma süreleri, öğrenim durumları ve mezun oldukları fakülte değişkenlerine bağlı olarak, iletişim becerilerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklara ulaşılamamıştır. Elde edilen bulgular literatür ışığında yorumlanmış ve önerilerde bulunulmuştur. The aim of the research is to examine communication skills of public internal auditors working in Turkey, whether differed significantly in terms of age, gender, marital status, total working time in the internal audit staff, educational status, budget type of faculty he graduated from and working institution variables. A total of 521 internal auditors from 798 Public internal auditors (who has assigned to the Public Administration) in the Public Internal Auditors Training Program held in İzmir during April-May 2014 by the General Directorate of Budget Financial Control in Ministry of Finance, participated in the survey. Communication skill levels of the personnel participating in the research were measured by Communication Skills Inventory developed by Ersanlı and Balcı (1998). The IBM SPSS Statistics 21 package program was used to evaluate the data and to find the calculated values. The t-test was used in the comparison of the two independent group averages and one-way variance analysis test and scheffe test were used for comparison of multiple group averages. One-way variance analysis test and scheffe test were used for comparison of multiple group averages. In this study, significance level was taken as 0.05.According to the findings of the internal auditors of public communication skill levels determined to be high who work in Turkey. Depending on the age variable, those in the public internal auditors in the 46-55 age groups who served in Turkey have higher emotional, behavioral and general communication skills, than those 36-45 age groups and in the 56-65 age groups while there is no significant difference in the mental communication skills. Depending on gender, public internal auditors working in Turkey female staff have higher emotional, behavioral and general communication skills than male staff and that there is no significant difference was found on mentally communication skills. Mental, behavioral and general communication skills, was determined to be higher than those in the private budget group and the general budget group of public internal auditors who are in the budget type of institution they work, those in local authority budgets group serving in Turkey. There is no significant difference was found in emotional communication skills.Statistically significant differences were not achieved in the communication skills, depending on the marital status, the total working hours in the internal audit staff, the educational status and the faculty variables they graduated who serving as public internal auditors in Turkey. Findings were interpreted and suggested in the light of the literature. 210

ÖZETÜlkemiz ve dünyadaki ekonomik dalgalanmalar ve değişiklikler sebebiyle şirketlerin güçlü kontrol mekanizmaları kurma isteği, hızlı büyüyen şirketlerin büyümlerini istikrarlı ve sürdürülebilir hale getirme gayreti ve kurumsallaşma çabaları iç kontrol sisteminin kurulmasını bir ihtiyaç haline getirmiştir.Çalışmada sigorta acentelerinde iç kontrol sistemi ve sürdürülebilir etkinliğinin sağlanmasını uygulamalı olarak detaylıca açıklamaya çalıştık. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sigortanın temel kavramları, sigortacılığın tarihsel gelişimi ve Türkiye'de sigortacılık sistemindeki kurum ve kuruluşlar açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde iç kontrolün tanımı, kapsamı, amacı, iç kontrolde yetki ve sorumluluk, iç kontrolün yapısı, işleyişi, temel ilkeleri, iç kontrol bileşenleri ve iç denetim açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde uygulamaya yer verilmiştir. İnceleme yapılan sigorta acentesinde iç kontrol sisteminin durumu, kurulması için yapılması gerekenler hakkında tavsiyelere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sigorta, İç Kontrol Sistemi, Acente, İnsan Kaynakları, Kurumsallaşma, İç Denetim ABSTRACTBecause of economical fluctuations and changes in our country and also in the world, the wish of the companies to establish a powerful control mechanism and the efforts of speed-developing companies to maintain their development consistently, and their efforts for institutionalization start to make compulsory the establishing internal control system.With this study, we try to explain internal control system in security agencies and being supplied of its sustainable activeness with practices and details.The study is composed of three sections. In the first section, the main concepts of insurance, the histrorical development of insurance business, and institutions and organizations in insurance system in Turkey is explained.In the second section of the study, the definition, aim, and scope of internal control system, and the authority and responsibility in internal control, and the structure, progress, main principles of internal control, and internal control components and internal supervision is tried to study.In the last section of the study, there are some practices about the subject. There is advices for the necessities to establish internal control system and its situation in the studied company.Key words: insurance, internal control system, agency, human resources, institutionalization, internal supervision. 81

Yüksek Lisans Tezi, İşletmelerin temel amacı kar elde etmek ve varlıklarını sürdürmektir. Otel işletmeleri, haftanın 7 günü, günün 24 saati hizmet veren işletmelerdir. Otel işletmeleri, yapıları ve faaliyet konuları açısından sahip olduğu özellikler göz önüne alındığında, varlık kayıpları, hata ve hilelere rastlanma olasılığı ve finansal raporların güven vermemesi gibi durumlarla karşı karşıya kalmakta ve bu durum otel işletmelerinin kar sağlamasına ve işletmenin devamlılığına etki ettiğinden etkin bir iç denetim sistemine sahip olmalarını gerektirmektedir. 2000 yılından bu yana birlikte risk kavramının gündeme gelmesiyle finansal ve idari yapılara ilişkin hataların ve zayıf yönlerin ortaya konmasıyla risk odaklı denetim ön plana çıkmıştır. Bundan hareketle bu çalışmanın temel amacı, otel işletmelerinde risk odaklı iç denetim profilini belirlemektir. Bu kapsamda Konya ve Antalya illerinin merkezlerinde yer alan, turizm işletme belgesine sahip 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinin yöneticilerine, muhasebe veya finans bölümü müdür ve çalışanlarına anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler "SPSS 20.0" istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, işletmelerin iç kontrol ve iç denetim yapılarının etkin bir şekilde sağlandığı, risk odaklı iç denetiminin ise 4 yıldızlı otel işletmelerine göre 5 yıldızlı otel işletmelerinde daha etkin olduğu, Antalya merkez otellerinde Konya merkez otellerine göre risk odaklı iç denetimin daha etkin bir şekilde sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca iç kontrol, iç denetim ve risk odaklı iç denetime, otel işletmelerinin statüleri (bağımsız, ulusal zincir ve uluslararası zincir) ve faaliyet sürelerine göre değişiklik göstermediği, çalışmanın bulguları arasında yer almaktadır., The main purpose of businesses is to make a profit and to keep assets. Hotel corporations are companies that serve 24 hours a day, 7 days a week. Given the characteristics of the hotel business in terms of its properties and activities, it faces situations such as loss of assets, the possibility of mistakes and falsifications, and the lack of confidence in financial reports, which requires having an effective internal control system since this system affects the profitability of hotel enterprises and the permanency of the business. Since 2000, the concept of risk has come to the fore and risk-focused supervision has come to the forefront, with the errors and weaknesses related to financial and administrative structures being revealed. Accordingly, the main objective of this study is to establish a risk-focused internal audit profile in the hotel business. In this context, a questionnaire was applied to managers, accounting and finance department directors and employees of the 4 and 5-star hotel enterprises that have the tourism management document and are located in the centers of Konya and Antalya provinces. The data obtained were analyzed using the "SPSS 20.0" statistical program. When the results of the analysis are evaluated, it has been seen that the internal control and internal audit activities of the enterprises are effective and the risk-oriented internal audit is more effective in the 5 star hotel management than the 4 star hotel management, and has been achieved the results of riskfocused internal control in the central hotels of Antalya is more effective than in the central hotels of Konya. It is among the findings of the study that the effectiveness of internal control, internal audit and risk-based internal audit does not change in terms of the statutory status of hotel enterprises (independent, national chain and international chain).

Amaç: Bu araştırma, lise ve üstü eğitim seviyesine sahip masa başı beyaz yakalı çalışanların tükenmişlik durumlarını ve bunun psikopatoloji, inanç ve kontrol odağı ile olan ilişkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Yöntem: Araştırmaya uygun örnekleme yoluyla 143 beyaz yaka çalışan dahil edilmiştir. Katılımcılara sırasıyla Sosyodemografik Özellikler ve Veri Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), Psikolojik Belirtiler Tarama Testi (SCL-90-R), Dini Yönelim Ölçeği (DYÖ) ve Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ) uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmada yapılan analizlere göre katılımcıların %48'i mesleki tükenmişlik yaşarken, %52'si mesleki tükenmişlik yaşamamaktadır. Sosyodemografik değişkenlere göre bakıldığında, katılımcıların tükenmişlik puanları herhangi bir sosyodemografik veriye göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Tükenmişlik yaşayan katılımcıların tüm psikopatolojik semptom puanları, tükenmişlik yaşamayanlara göre anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Katılımcıların tükenmişlik puanları arttıkça SCL-90-R puanları da artış göstermektedir. Dini yönelim ile tükenmişlik arasından herhangi bir anlamlı ilişki bulunmamıştır. Katılımcıların tükenmişlik puanı ile KOÖ puanı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Yani tükenmişlik arttıkça kontrol odağının yönü anlamlı olarak dışsal kontrole doğru artmaktadır. Son olarak psikopatoloji, inanç ve kontrol odağı değişkenlerinin birlikte tükenmişlik puanlarındaki toplam varyansın %32'sini açıkladığı saptanmıştır. Sonuç: Araştırmaya göre demografik ve mesleki özelliklerin tükenmişlik seviyesi üzerine bir etkisi olmadığı, fakat tükenmişliğin; psikopatolojik semptomlar ve dışsal kontrol odağı ile doğrusal bir ilişki içinde olduğu belirtilmiştir.Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, ruhsal bozukluk, inanç, iç kontrol odağı, dış kontrol odağı Objective: This study aims to investigate the state of occupational burnout of white collar office workers whose education levels are high school or above, and its relation to psychopathology, religious belief and locus of control. Method: 143 white collar workers were incorporated into the study through convenience sampling. Participants were subjected respectively to Sociodemographic Form, Maslach Burnout Inventory (MBI), Symptom Checklist 90 Revised (SCL-90-R), Religious Orientation Scale (ROS) and Locus of Control Scale (LCS).Results: According to the analyses conducted in the research, 48% of participant suffer, 52% of participants do not suffer burnout. Through the lenses of sociodemographic variables, burnout scores of participants did not show significant difference in terms of any sociodemographic data. All psychological symptom scores of participants suffering burnout were found to be significantly higher than those do not suffer burnout. SCL-90-R scores increase as burnout scores of participants increase. No significant relation was found between religious belief/inclination and burnout. Positively significant relation was found between participants' burnout scores and LCS scores. It follows that, as burnout increases, direction of locus of control deviates to external locus of control. Lastly, it has been found out that variables of psychopathology, religious belief and locus of control combined explained 32% of total variance in burnout scores.Conclusion: The study established that demographic and occupational characteristic do not have an impact on the level of burnout, and burnout is in a positive relation with psychopathological symptoms and external locus of control.Key words: Occupational burnout, psychopathology, religion, internal control, external control 89

Son yıllarda yaşanan reel ve finansal krizler, teknolojik gelişmeler ve büyüyen firma bilançoları nedeniyle iç kontrol kavramının önemi belirgin bir hale gelmiştir. Üst yönetimin işletmenin merkezinden tüm örgüte ve örgütün faaliyetlerine hâkim olma isteği özellikle son yıllarda gündeme daha fazla gelmeye başlamıştır. Bu anlamda, 1992 yılında COSO tarafından işletmelere başarılı bir iç kontrol sistemi hazırlama yolunda rehberlik etmesi için iç kontrol modeli geliştirilmiştir. Bu model son olarak 2013 yılında COSO tarafından güncellenmiştir. COSO iç kontrol modeli kontrol ortamı, risk değerleme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve izleme bileşenlerinden oluşmaktadır. COSO iç kontrol modeli işletmedeki tüm iş süreçlerini kapsayan süreklilik arz eden bir uygulamadır. Modelin asıl amacı kurumsal hedeflere ulaşma yolunda işletme yönetimine yardımcı olmaktır.Çalışmada, Kocaeli ilindeki organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren üretim işletmelerindeki iç kontrol uygulamalarının COSO standartları çerçevesinde uyum derecesi araştırılmıştır. Üretim sektörünün ülke ekonomisine sağlamış olduğu büyük katkı nedeniyle üretim işletmeleri tercih edilmiştir. Bu amaçla belirlenen bölgede yer alan üretim işletmelerine anket çalışması uygulanmıştır. Edinilen veriler SPSS yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. As a result of the real and financial crises experienced in recent years, technological developments and growing firm balance sheets, the importance of the concept of internal control has become significant. The desire of top management to dominate the organization and organization activities from the business center has started to come to the agenda more particularly in recent years. In this sense, the internal control model was developed by COSO in 1992 to guide businesses in creating a successful internal control system. This model was last updated by COSO in 2013. COSO internal control model consists of control environment, risk assessment, control activities, information and Communication and monitoring components. The COSO internal control model is a continuous practice that covers all business processes in the enterprise. The main purpose of the model is to help business management to achieve corporate goals.In this study, the effectiveness of internal control practices in production enterprises operating in organized industrial zones in Kocaeli province was investigated within the framework of COSO standards. Production companies were preferred because of the great contribution of the production sector to the country's economy. For this purpose, a survey was carried out for the production enterprises in the specified region. The data were analyzed through SPSS statistical software. 130

Kamu kurumu ve özel işletmelerin kuruluşlarındaki temel amacı gerçekleştirmek için etkili bir iç denetim ve dış denetim sistemine ihtiyaçları vardır. Kurum yahut işletmenin sahip olduğu potansiyeli en iyi şekilde kullanmak ve çözüm odaklı bir risk yönetimini sağlamak adına bu mekanizmaların standartlara uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Performans takibi ve mali kaynakların değerlendirilmesi, usule ve yasaya uygunluğun denetimi, iç denetim, dış denetim ve iç kontrol ile sağlanmaktadır. Denetim, bu aygıtlar arasında işbirliği ve koordinasyon içinde bir süreç olarak yürütülür. Türk mevzuatı iç kontrol, iç denetim ve dış denetim faaliyetlerini ayrıntılı bir şekilde ele almıştır. Denetimin, sağlık çalışanları üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olabileceği gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: İç denetim, dış denetim (yüksek denetim), iç kontrol, denetim Public institutions and private corporations require effective internal audit and external audit system to realize primary aim in their establishment. These mechanisms must be conducted to use perfectly potential of institutions and corporations and to provide solution oriented risk management. Pursuance of performance and considering of financial resources, control of legality and formality be provided with internal audit, external audit and internal control. Audit be conducted in cooperation and coordination among these mechanisms. Internal control, internal audit and external audit operations have been ensured extensively in Turkish legislation. Forable and unfavorable influences of the audit have been observed on the employees of health sector. Keywords: Internal audit, ezternal audit (supreme audit), internal control, audit 73