Search

Samenvatting Inleiding We hebben onderzocht wat de behoefte is van zwangere vrouwen ten aanzien van de informatievoorziening en organisatie van de kinkhoestvaccinatie tijdens de zwangerschap. Methode Door middel van een cross-sectionele online vragenlijst werden 202 zwangere vrouwen gevraagd naar hun wensen met betrekking tot de kinkhoestvaccinatie tijdens de zwangerschap, welke informatie ze daarover zouden willen ontvangen en door wie die informatie en de vaccinatie zou moeten worden verstrekt. Resultaten Deelnemers gaven aan behoefte te hebben aan informatie over de risico’s op bijwerkingen voor zichzelf en de baby, de effectiviteit van het vaccin en het risico voor baby’s om kinkhoest te krijgen met of zonder vaccinatie. Informatie over de vaccinatie ontvingen ze het liefst van de verloskundige, gevolgd door de gynaecoloog of huisarts. Ook worden ze het liefst aan het begin van de zwangerschap of na twintig weken geïnformeerd over de vaccinatie. De meeste deelnemers gaven aan de vaccinatie te willen ontvangen van de verloskundig zorgverlener bij wie ze onder controle staan, of van de huisarts. Conclusie Dit onderzoek geeft praktische handvatten voor het ontwikkelen van voorlichting over en de organisatie van de maternale kinkhoestvaccinatie. De verloskundig zorgverlener bij wie de zwangere vrouwen onder controle staan wordt gezien als de belangrijkste bron van informatie.

This systematic review was performed in the context of EU‐project RECAP (www.recap-preterm.eu) and thus with funding from the European Commission; Horizon 2020; Grant Number: 733280. Aim. To establish differences in health‐related quality of life (HRQoL) in adults born term and those born very preterm (VPT) and/or with a very low birth weight (VLBW). Methods. Our systematic review is preregistered under PROSPERO‐ID CRD42018084005. Studies were eligible for inclusion if their authors had stated the HRQoL of adults (18 years or older) born VPT (

Contains fulltext : 218490.pdf (Publisher’s version ) (Closed access) Social skills training (SST) programs for nonclinical children and adolescents are known to have positive effects on social skills, but it remains unclear how distinct training components are related to program effects. This multilevel meta-analysis examines how psychoeducation (i.e., exercises aimed at the transfer of knowledge), psychophysical components (i.e., physical exercises aimed at improving self-confidence and trust in others), skill-building components (i.e., exercises aimed at improving interpersonal skills), and cognitive-emotional components (i.e., exercises aimed at changing emotions and cognitions) are independently related to SST program effects. We extracted data from 97 articles describing 839 effect sizes. Training content data were extracted from 60 corresponding SST programs. Our results showed that SST programs had a positive effect on the development of interpersonal skills and emotional skills in nonclinical samples: d = .369, 95% CI [.292, .447], p

Skin conductance or electrodermal activity (EDA) has been shown to be a reliable indicator of emotional arousal. With the current development to record EDA with wearable sensors attached to individuals who freely move around, detecting EDA artefacts is essential. Current practice of detecting EDA artefacts relies heavily on expert judgments. This is undesirable, especially when facing large amounts of EDA data for which the exact recording context is unknown or for real-time applications. We propose to exploit the similarity in EDA as measured from two hands to determine artefacts in a simple and objective way. The basic idea is that fast EDA fluctuations that are similar in both hands are caused by emotional processes, while dissimilar fluctuations indicate that the sensor at one of the hands suffers from an artefact. This idea was tested in an experiment where participants were asked to make certain movements with their right hand at designated times while not moving the left hand. Besides eliciting movement artefacts in this way, emotional sounds were presented to elicit arousal responses. When both hands were stationary, right-left hand difference signals were flatter compared to raw signals of the left hand, confirming the logic of our approach. We tested first versions of algorithms based on signal synchrony to automatically detect movement artefacts. To evaluate the performance of these algorithms, we did not rely on expert judgment but on the ground truth of no movement artefacts in the stationary epochs. We conclude that two-hand EDA can be valuable for more objective and less labor intensive EDA artefact detection, which is important for EDA studies out of the laboratory.

BACKGROUND: Awake bruxism and sleep bruxism are common conditions amongst adult populations, although prevalence data are scarce. Objective This study aimed to assess the prevalence of awake bruxism and sleep bruxism in the Dutch adult population.METHODS: As part of a large epidemiologic survey on oral health of the general Dutch adult population, a total of 1,209 subjects were asked about their bruxism behavior during the day and during their sleep. The collected data were subjected to stratified analysis by five age groups (25-34, 35-44, 45-54, 55-64, and 65-74 years), socioeconomic status, and gender.RESULTS: A prevalence of 5.0% of the total population was found for awake bruxism and of 16.5% for sleep bruxism. Regarding the five age groups, prevalence of 6.5%, 7.8%, 4.0%, 3.2%, and 3.0%, respectively, were found for awake bruxism, and of 20.0%, 21.0%, 16.5%, 14.5%, and 8.3%, respectively, for sleep bruxism. Women reported both awake bruxism and sleep bruxism more often than men. These differences were statistically significant. Concerning socioeconomic status (SES), both awake bruxism and sleep bruxism were more often found in high SES groups, being statistically significant for awake bruxism only.CONCLUSION: Sleep bruxism is a common condition in the Dutch adult population, while awake bruxism is rarer. This article is protected by copyright. All rights reserved.

Background: Newborn screening for cystic fibrosis (NBSCF) was introduced in the Dutch NBS program in 2011 with a novel strategy. Methods: Dutch NBSCF consisted of four steps: immuno-reactive trypsin (IRT), Pancreatitis-associated Protein (PAP), DNA analysis by Inno-LiPa (35 mutations), extended gene analysis (EGA) as fourth step and as safety net. Only samples with two CFTR-variants were considered screen-positive, but samples with one disease-causing variant were considered also screen-positive from April 2013. The first 5 years of NBSCF were evaluated during a follow-up ranging from 2 to 6.8 years for sensitivity, specificity, positive predictive value (PPV), ratio of CF/Cystic Fibrosis Screen Positive infants with an Inconclusive Diagnosis (CFSPID) and median age at diagnosis, and were compared to other novel strategies for NBSCF and European Cystic Fibrosis Society (ECFS) Best Practice Standards of Care. Results: NBSCF achieved a sensitivity of 90% (95% CI 82%–94%), specificity of 99.991% (95% CI 99.989%–99.993%), PPV of 63% (95% CI 55%–69%), CF/CFSPID ratio of 4/1, and median age at diagnosis of 22 days, if samples with two variants as well as samples with one disease-causing variant were considered screen-positive. Conclusion: The program achieved the goal to minimize the number of false positives and showed a favourable performance but sensitivity and CF/CFSPID ratio did not meet criteria of EFCS Best Standards of Care. Changed cut-off values for PAP and IRT and classification of R117H-7T/9T to non-pathogenic may improve sensitivity to ≥95% and CF/CFSPID ratio to 10/1. PPV is estimated to be around 60%.

Background /ObjectivesHealthcare professionals (HCP) are confronted with an increased demand for assessments of important health status measures, such as patient-reported outcome measurements (PROM), and the time this requires. The aim of this study was to investigate the effectiveness and acceptability of using an HCP robot assistant, and to test the hypothesis that a robot can autonomously acquire PROM data from older adults.DesignA pilot randomised controlled cross-over study where a social robot and a nurse administered three PROM questionnaires with a total of 52 questions.SettingA clinical outpatient setting with community-dwelling older adults.ParticipantsForty-two community-dwelling older adults (mean age: 77.1 years, SD: 5.7 years, 45% female).MeasurementsThe primary outcome was the task time required for robot–patient and nurse–patient interactions. Secondary outcomes were the similarity of the data and the percentage of robot interactions completed autonomously. The questionnaires resulted in two values (robot and nurse) for three indexes of frailty, well-being and resilience. The data similarity was determined by comparing these index values using Bland-Altman plots, Cohen’s kappa (κ) and intraclass correlation coefficients (ICC). Acceptability was assessed using questionnaires.ResultsThe mean robot interview duration was 16.57 min (SD=1.53 min), which was not significantly longer than the nurse interviews (14.92 min, SD=8.47 min; p=0.19). The three Bland-Altman plots showed moderate to substantial agreement between the frailty, well-being and resilience scores (κ=0.61, 0.50 and 0.45, and ICC=0.79, 0.86 and 0.66, respectively). The robot autonomously completed 39 of 42 interviews (92.8%).ConclusionSocial robots may effectively and acceptably assist HCPs by interviewing older adults.

Doug Cronie,1,2 Marlies Rijnders,3 Suze Jans,3,4 Corine J Verhoeven,5,6 Raymond de Vries7–9 1Department of Midwifery, OLVG (West) Hospital, Amsterdam, The Netherlands; 2Department of Midwifery Science, Faculty of Public Health and Primary Care, University of Maastricht, Maastricht, The Netherlands; 3Department of Child Health, TNO, Leiden, The Netherlands; 4Editorial Department, Dutch Journal for Midwives (KNOV), Utrecht, The Netherlands; 5Department of Midwifery Science, AVAG, Amsterdam Public Health Research Institute, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands; 6Department of Obstetrics and Gynecology, Maxima Medical Centre, Veldhoven, The Netherlands; 7Faculty of Midwifery Education & Studies, Zuyd University, Maastricht, The Netherlands; 8CAPHRI, School for Public Health and Primary Care, Maastricht University, Maastricht, The Netherlands; 9Center for Bioethics and Social Sciences in Medicine, University of Michigan Medical School, Ann Arbor, MI, USA Aims: To examine the experiences of inter-professional collaboration of maternity service providers in the Netherlands and to identify potential enhancing and inhibiting factors for inter-professional collaboration within maternity care in the Netherlands. Background: Good collaboration between health care professionals is a key element of safe, effective care, but creating a collaborative culture can be challenging. Good collaboration requires, among other things, negotiating different professional orientations and the organizational constraints of hierarchies and scheduling. Good collaboration is especially important in maternity care. In the Netherlands, suboptimal collaboration has been cited as a significant factor in maternal deaths and in adverse incidents occurring in hospitals during evenings, nights, and weekends. In spite of its importance for effective maternity care, little is known about the nature and quality of collaboration between maternity care professionals. In order to fill this gap, we examined the inter-professional collaboration within multi-disciplinary teams (MDTs) providing maternity services in the Netherlands. Methods: Online survey of MDTs (consisting of hospital and PCMs, doctors, and carers) involved in the provision of maternity services in the Netherlands. We used a validated measure of collaboration (the Leiden Quality of Work Questionnaire) to analyze the attitudes of those involved in the provision of maternity services about multi-disciplinary collaboration in their work. We used descriptive and inferential statistics to assess differences between the groups. Results: 40% of all respondents were not satisfied with collaboration within their MDT. Overall, mean collaboration scores (MCS) were low. We found significant differences in MCS between professional groups. Midwives – community and hospital based – were pessimistic about collaboration in future models of maternity care. Discussion: In the Netherlands, collaboration in maternity care is less than optimal. Poor collaboration is associated with negative consequences for patient safety and quality of care. Strategies to address suboptimal collaboration exist; however, no one-size-fits-all approach is identified in the literature. Conclusion: Suboptimal collaboration exists within the midwifery model of care in the Netherlands and the relationship between care providers is under pressure. This could affect patient safety and quality of care, according to the literature. Précis: This paper presents an in-depth examination of the nature of, and attitudes about, collaboration between members of the MDT involved in the provision of maternity services in the Netherlands. Keywords: interprofessional communication, communication, multi-disciplinary team, interprofessional teamwork, interprofessional collaboration survey, questionnaire hospital midwife, primary care midwife, midwifery, carer, doctor, nurse, maternity care assistant, integrated-care

TNO en Rutgers hebben deze richtlijn geschreven in opdracht van de BPSW, het NIP en de NVO. Hoe verloopt de seksuele ontwikkeling van 0 tot 23 jaar? Hoe is dat bij specifieke groepen zoals kinderen met een licht verstandelijke beperking? Welke competenties heb je nodig voor advies en begeleiding? Wat zijn de wettelijke kaders? Wat zijn bruikbare interventies? Deze geeft informatie en concrete handvatten om een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling te bevorderen bij kinderen en jongeren die met jeugdhulp of jeugdbescherming te maken hebben. De richtlijn gaat ook in op specifieke groepen: jeugdigen met een licht verstandelijke beperking, met een stoornis in het autismespectrum, met problematische gehechtheid of een seksueel trauma.

Binnen de jeugdgezondheidszorg (JGZ) stijgt de vraag naar digitale zorg en hulpverlening (eHealth). Een voorbeeld hiervan is blended care, wat verwijst naar een combinatie van online en offline behandelingen en contacten. Na beperkte resultaten in het gebruik van blended care-modules rondom excessief huilen en pesten is onderzocht welke belemmerende en bevorderende factoren van invloed waren op implementatie. Vooral op het niveau van de innovatie en de organisatie signaleerden JGZ-professionals belemmerende factoren.

Inleiding: Ouders in asielzoekerscentra (azc) voelen zich vaak onvoldoende ondersteund in hun opvoedtaak en het huidige ondersteuningsaanbod van de jeugdgezondheidszorg (JGZ) sluit onvoldoende aan bij hun belevingswereld en behoeften. Centering Parenting (CPa) is een groepsaanpak van de JGZ die veel ruimte biedt voor preventie en sociale steun tracht te bevorderen. In een pilotonderzoek in een azc in Katwijk is nagegaan of uitvoering van een cultuursensitieve variant van CPa bij moeders van baby’s en peuters haalbaar is. Methode: Er werd een procesevaluatie uitgevoerd, met als doel de compleetheid, programma-integriteit en waardering onder deelnemende moeders en JGZ-professionals te onderzoeken. Dit gebeurde aan de hand van logboeken, observaties en semigestructureerde interviews met moeders en JGZ-professionals. Resultaten: De resultaten betreffende de programma-integriteit waren positief. Zo bleek het mogelijk om de principes en strategieën van CPa grotendeels intact te houden. De deelnemende moeders en de JGZ-professionals ervaarden de CPa-sessies eveneens als positief. De compleetheid van de uitvoering van de cultuursensitieve CPa viel echter tegen. Van de acht sessies werden er zeven uitgevoerd. Van de componenten en thema’s werden er in de babygroep respectievelijk 80 % en 45 % behandeld en in de peutergroep 50 % en 28 %. Conclusie: Het invoeren van de cultuursensitieve variant van CPa gaat gepaard met de nodige uitdagingen, maar lijkt haalbaar en vormt een goede aanvulling op de huidige werkwijze. Aanbevolen wordt om bij de groepssamenstelling rekening te houden met de culturele achtergrond van de moeders om groepsinteractie te bevorderen. Tevens is het van belang om realistische verwachtingen te hebben van het aantal thema’s dat per sessie behandeld kan worden.

Deze richtlijn gaat over kinderen en jongeren die een problematische gehechtheidsrelatie hebben met hun (pleeg/adoptie) ouders. Onveilig gehechte jeugdigen ontlenen geen of onvoldoende emotionele veiligheid aan de relatie met hun ouder(s). Problematische gehechtheidsrelaties kunnen een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van het kind of de jongere, afhankelijk van de ernst van de gehechtheidsproblemen. Inclusief de onderbouwing van de herziening.

Sinds 2017 maakt de jeugdgezondheidszorg (JGZ) voor de preventie en aanpak van slaapproblemen gebruik van de JGZ-richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen. Onlangs verscheen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde naar aanleiding van de JGZ-richtlijn een discussiestuk over de beschreven interventies in de richtlijn. In dit artikel gaan wij in op het richtlijnontwikkelproces en de punten uit het discussiestuk. Bij een herziening van de richtlijn zal eventuele nieuwe evidentie over interventies worden beoordeeld en bij positieve beoordeling in de richtlijn worden opgenomen.

Background: Little is known about costs and effects of vision screening strategies to detect amblyopia. Aim of this study was to compare costs and effects of conventional (optotype) vision screening, photoscreening or a combination in children aged 3-6 years. Methods: Population-based, cross-sectional study in preventive child health care in The Hague. Children aged 3 years (3y), 3 years and 9 months (3y9m) or 5-6 years (5/6y) received the conventional chart vision screening and a test with a photoscreener (Plusoptix S12C). Costs were based on test duration and additional costs for devices and diagnostic work-up. Results: Two thousand, one hundred and forty-four children were included. The estimated costs per child screened were €17.44, €20.37 and €6.90 for conventional vision screening at 3y, 3y9m and 5/6y, respectively. For photoscreening, these estimates were €6.61, €7.52 and €9.40 and for photoscreening followed by vision screening if the result was unclear (combination) €9.32 (3y) and €9.33 (3y9m). The number of children detected with amblyopia by age were 9, 14 and 5 (conventional screening), 6, 13 and 3 (photoscreening) and 10 (3y) and 15 (3y9m) (combination), respectively. The estimated costs per child diagnosed with amblyopia were €1500, €1050 and €860 for conventional vision screening, €860, €420 and €1940 for photoscreening and €730 (3y) and €450 (3y9m) for the combination. Conclusions: Combining photoscreening with vision screening seems promising to detect amblyopia in children aged 3y/3y9m, whereas conventional screening seems preferable at 5/6y. As the number of study children with amblyopia is small, further research on the effects of these screening alternatives in detecting children with amblyopia is recommended.

We evaluated the convergent validity of the new language-independent EmojiGrid rating tool for the affective appraisal of perceived touch events. The EmojiGrid is a rectangular response grid, labeled with facial icons (emoji) that express different degrees of valence and arousal. We previously showed that participants can intuitively and reliably report their affective appraisal of different sensory stimuli (e.g., images, sounds, smells) by clicking on the EmojiGrid, without additional verbal instructions. However, because touch events can be bidirectional and are a dynamic expression of action, we cannot generalize previous results to the touch domain. In this study, participants (N = 65) used the EmojiGrid to report their own emotions when looking at video clips showing different touch events. The video clips were part of a validated database that provided corresponding normative ratings (obtained with a 9-point SAM scale) for each clip. The affective ratings for inter-human touch obtained with the EmojiGrid show excellent agreement with the data provided in the literature (intraclass correlations of .99 for valence and .79 for arousal). For object touch events, these values are .81 and .18, respectively. This may indicate that the EmojiGrid is more sensitive to perspective (sender versus receiver) than classic tools. Also, the relation between valence and arousal shows the classic U-shape at the group level. Thus, the EmojiGrid appears to be a valid graphical self-report instrument for the affective appraisal of perceived touch events, especially for inter-human touch.

Social skills training (SST) programs for nonclinical children and adolescents are known to have positive effects on social skills, but it remains unclear how distinct training components are related to program effects. This multilevel meta-analysis examines how psychoeducation (i.e., exercises aimed at the transfer of knowledge), psychophysical components (i.e., physical exercises aimed at improving self-confidence and trust in others), skill-building components (i.e., exercises aimed at improving interpersonal skills), and cognitive-emotional components (i.e., exercises aimed at changing emotions and cognitions) are independently related to SST program effects. We extracted data from 97 articles describing 839 effect sizes. Training content data were extracted from 60 corresponding SST programs. Our results showed that SST programs had a positive effect on the development of interpersonal skills and emotional skills in nonclinical samples: d = .369, 95% CI [.292, .447], p

Deze richtlijn gaat over kinderen en jongeren die een problematische gehechtheidsrelatie hebben met hun (pleeg/adoptie) ouders. Onveilig gehechte jeugdigen ontlenen geen of onvoldoende emotionele veiligheid aan de relatie met hun ouder(s). Problematische gehechtheidsrelaties kunnen een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van het kind of de jongere, afhankelijk van de ernst van de gehechtheidsproblemen. Inclusief de onderbouwing van de herziening.

Deze richtlijn is niet zomaar een richtlijn. Kindermishandeling is een complex probleem zonder één duidelijke oorzaak en zonder één duidelijke oplossing. Als jeugdprofessional werk je met ouders samen en ben je er voor de veiligheid van jeugdigen. Toch moet je ouders soms ook vertellen dat je je over die veiligheid heel erg zorgen maakt. En dat je tegelijkertijd mét de ouders wilt zoeken naar oplossingen. Dat kan op gespannen voet met elkaar staan. Kindermishandeling raakt je, komt dichtbij. Daarom moet je de aanpak ervan ook niet alleen doen. Je werkt altijd multidisciplinair, in samenwerking met andere professionals, maar ook met ouders en het sociale netwerk van het gezin. Dat alles vraagt nogal wat van je, ook al ben je daarvoor opgeleid.

Ook de richtlijn Kindermishandeling is geactualiseerd. Sinds de eerste publicatie van de richtlijn in 2016 is er veel veranderd in de aanpak van kindermishandeling. De richtlijn is aangevuld met nieuwe onderzoeksresultaten en nieuwe interventies. Verder hebben ervaringen met het gebruik van de richtlijn geleid tot verbeteringen. Deze richtlijn is niet zomaar een richtlijn. Kindermishandeling is een complex probleem zonder één duidelijke oorzaak en zonder één duidelijke oplossing. Als jeugdprofessional werk je met ouders samen en ben je er voor de veiligheid van jeugdigen. Toch moet je ouders soms ook vertellen dat je je over die veiligheid heel erg zorgen maakt. En dat je tegelijkertijd mét de ouders wilt zoeken naar oplossingen. Dat kan op gespannen voet met elkaar staan. Kindermishandeling raakt je, komt dichtbij. Daarom moet je de aanpak ervan ook niet alleen doen. Je werkt altijd multidisciplinair, in samenwerking met andere professionals, maar ook met ouders en het sociale netwerk van het gezin. Dat alles vraagt nogal wat van je, ook al ben je daarvoor opgeleid. Inclusief verantwoording.

In this study we evaluate the convergent validity of a new graphical self-report tool (the EmojiGrid) for the affective appraisal of perceived touch events. The EmojiGrid is a square grid labeled with facial icons (emoji) showing different levels of valence and arousal. The EmojiGrid is language independent and efficient (a single click suffices to report both valence and arousal), making it a practical instrument for studies on affective appraisal. We previously showed that participants can intuitively and reliably report their affective appraisal (valence and arousal) of visual, auditory and olfactory stimuli using the EmojiGrid, even without additional (verbal) instructions. However, because touch events can be bidirectional and dynamic, these previous results cannot be generalized to the touch domain. In this study, participants reported their affective appraisal of video clips showing different interpersonal (social) and object-based touch events, using either the validated 9-point SAM (Self-Assessment Mannikin) scale or the EmojiGrid. The valence ratings obtained with the EmojiGrid and the SAM are in excellent agreement. The arousal ratings show good agreement for object-based touch and moderate agreement for social touch. For social touch and at more extreme levels of valence, the EmojiGrid appears more sensitive to arousal than the SAM. We conclude that the EmojiGrid can also serve as a valid and efficient graphical self-report instrument to measure human affective response to a wide range of tactile signals.

In dit vierde artikel in een reeks van 5 naar aanleiding van het Kies-voor-Tandenonderzoek 2017, worden de resultaten van de 17-jarigen samengevat. Van de 17-jarigen had 34% een gaaf blijvend gebit. Er waren in 2017 nog mondgezondheidsverschillen tussen de sociaal-economische groepen waarbij de hoge sociaal-economische groep in het voordeel was. De mondgezondheid van de 17-jarigen was de afgelopen 6 jaar gestagneerd en lijkt op sommige indicatoren zelfs te verslechteren. Daarnaast is het slecht gesteld met de kennis over het tandheelkundige verzekeringsstelsel na de achttiende verjaardag. De conclusie is dat mondgezondheid van de 17-jarigen de afgelopen jaren niet is verbeterd. Deze trend dient te worden gevolgd door monitoringsonderzoek. Daarnaast dienen interventies ter verbetering van mondgezondheid, kennis en gedrag van adolescenten te worden opgezet en geëvalueerd.

TNO heeft samen met bedrijven en Stichting PSO-Nederland de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) ontwikkeld: een meetinstrument en erkenning (ook wel PSO-keurmerk genoemd) om de bijdragen van organisaties aan de werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie te meten en op bedrijfsniveau zichtbaar te maken. In deze handleiding worden de criteria, normen en eisen voor het behalen van de PSO-erkenning omschreven. De PSO-erkenning wordt afgegeven in de vorm van een certificaat door PSONederland op basis van het advies van een auditor na zijn/haar onafhankelijke toetsing. Versie 1.8 vervangt met ingang van 1 april 2020 versie 1.7. Via de online (aanvraag)portal www.mijnpso.nl van PSO Nederland treft u de bijbehorende rekentool en checklists met betrekking tot de kwalitatieve eisen aan en kunt u een definitieve aanvraag indienen.

TNO heeft samen met bedrijven en Stichting PSO-Nederland de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) ontwikkeld: een meetinstrument en erkenning (ook wel PSO-keurmerk genoemd) om de bijdragen van organisaties aan de werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie te meten en op bedrijfsniveau zichtbaar te maken. In deze handleiding worden de criteria, normen en eisen voor het behalen van de PSO-erkenning omschreven. De PSO-erkenning wordt afgegeven in de vorm van een certificaat door PSONederland op basis van het advies van een auditor na zijn/haar onafhankelijke toetsing. Versie 1.8 vervangt met ingang van 1 april 2020 versie 1.7. Via de online (aanvraag)portal www.mijnpso.nl van PSO Nederland treft u de bijbehorende rekentool en checklists met betrekking tot de kwalitatieve eisen aan en kunt u een definitieve aanvraag indienen.

TNO en Rutgers hebben deze richtlijn geschreven in opdracht van de BPSW, het NIP en de NVO. Hoe verloopt de seksuele ontwikkeling van 0 tot 23 jaar? Hoe is dat bij specifieke groepen zoals kinderen met een licht verstandelijke beperking? Welke competenties heb je nodig voor advies en begeleiding? Wat zijn de wettelijke kaders? Wat zijn bruikbare interventies? Deze geeft informatie en concrete handvatten om een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling te bevorderen bij kinderen en jongeren die met jeugdhulp of jeugdbescherming te maken hebben. De richtlijn gaat ook in op specifieke groepen: jeugdigen met een licht verstandelijke beperking, met een stoornis in het autismespectrum, met problematische gehechtheid of een seksueel trauma.

Background The maternity care system in the Netherlands is well known for its support of community-based midwifery. However, regular midwifery practices typically do not offer caseload midwifery care – one-to-one continuity of care throughout pregnancy and birth. Because we know very little about the outcomes for women receiving caseload care in the Netherlands, we compared caseload care with regular midwife-led care, looking at maternal and perinatal outcomes, including antenatal and intrapartum referrals to secondary (i.e., obstetrician-led) care. Methods We selected 657 women in caseload care and 1954 matched controls (women in regular midwife-led care) from all women registered in the Dutch Perinatal Registry (Perined) who gave birth in 2015. To be eligible for selection the women had to be in midwife-led antenatal care beyond 28 gestational weeks. Each woman in caseload care was matched with three women in regular midwife-led care, using parity, maternal age, background (Dutch or non-Dutch) and region. These two cohorts were compared for referral rates, mode of birth, and other maternal and perinatal outcomes. Results In caseload midwifery care, 46.9% of women were referred to obstetrician-led care (24.2% antenatally and 22.8% in the intrapartum period). In the matched cohort, 65.7% were referred (37.4% antenatally and 28.3% in the intrapartum period). In caseload care, 84.0% experienced a spontaneous vaginal birth versus 77.0% in regular midwife-led care. These patterns were observed for both nulliparous and multiparous women. Women in caseload care had fewer inductions of labour (13.2% vs 21.0%), more homebirths (39.4% vs 16.1%) and less perineal damage (intact perineum: 41.3% vs 28.2%). The incidence of perinatal mortality and a low Apgar score was low in both groups. Conclusions We found that when compared to regular midwife-led care, caseload midwifery care in the Netherlands is associated with a lower referral rate to obstetrician-led care – both antenatally and in the intrapartum period – and a higher spontaneous vaginal birth rate, with similar perinatal safety. The challenge is to include this model as part of the current effort to improve the quality of Dutch maternity care, making caseload care available and affordable for more women.

Op de arbeidsmarkt wil het nog weleens voorkomen dat vraag en aanbod door toedoen van allerlei ontwikkelingen niet goed op elkaar aansluiten. Het drie jaar geleden gestarte House of Skills beoogt deze mismatch te corrigeren met behulp van een nieuwe benadering die is gebaseerd op zogeheten 'skills'. Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit Sociaal Bestek, 2020,nr.3.

Binnen de jeugdgezondheidszorg (JGZ) stijgt de vraag naar digitale zorg en hulpverlening (eHealth). Een voorbeeld hiervan is blended care, wat verwijst naar een combinatie van online en offline behandelingen en contacten. Na beperkte resultaten in het gebruik van blended care-modules rondom excessief huilen en pesten is onderzocht welke belemmerende en bevorderende factoren van invloed waren op implementatie. Vooral op het niveau van de innovatie en de organisatie signaleerden JGZ-professionals belemmerende factoren.

In dit vijfde en laatste artikel in een reeks naar aanleiding van het Kies-voor-Tandenonderzoek 2017, worden de resultaten van de 23-jarigen gepresenteerd. Van de 23-jarigen had 21% een gaaf blijvend gebit. Er waren in 2017 nog mondgezondheidsverschillen tussen de sociaal-economische (SES) groepen waarbij de hoge SES-groep in het voordeel was. De mondgezondheid van de lage SES-groep laat de afgelopen 6 jaar enige verbetering zien terwijl dit bij de hoge SES-groep niet het geval is. Het preventieve tandheelkundig gedrag van 23-jarigen laat te wensen over en de kennis over het tandheelkundige verzekeringsstelsel is matig. De conclusie is dat de mondgezondheid van 23-jarigen deels is verbeterd, deels gestagneerd. Aangezien niet iedereen via een mondzorgverlener aan informatie over mondgezondheid en adequate mondverzorging zal (kunnen) komen, moet nagedacht worden over andere wegen om deze informatie aan hen te verschaffen. Om in het kader van de volksgezondheid ook trends in mondgezondheid en tandheelkundig preventief gedrag van (jong)volwassenen te kunnen volgen is monitoringsonderzoek van groot belang.

In dit derde artikel in een reeks van 5 naar aanleiding van het Kies-voor-Tandenonderzoek 2017, worden de resultaten van de 11-jarigen gepresenteerd. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 11-jarigen die woonden in Alphen aan den Rijn, Gouda, Breda of Den Bosch en bestond uit het invullen van een vragenlijst, zowel door henzelf als door hun ouders, en het ondergaan van een klinisch mondonderzoek. Van de 11-jarigen had 61% een gaaf blijvend gebit. In 2011 was dit percentage 73%. Er waren in 2017 nog mondgezondheidsverschillen tussen de sociaal-economische groepen waarbij de hoge sociaal-economische groep in het voordeel was. De conclusie is dat de mondgezondheid van de 11-jarigen de afgelopen 6 jaar niet is verbeterd. Ondanks de lage prevalenties lijkt er een trend tot verslechtering te zijn. Interventies om het gebit gaaf te houden dienen bij risicogroepen vooral gericht te zijn op het verbeteren van gedrag en zelfzorg om cariës te voorkomen.

De NEA volgt inmiddels al vijftien jaar de veranderingen in het werk en de werkomstandigheden van werknemers in Nederland en de gevolgen ervan voor hun gezondheid, duurzame inzetbaarheid, productiviteit en innovatiekracht. Arbeidsomstandigheden, arbeidsongevallen, arbeidsinhoud, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden zijn vijf hoofdelementen van de arbeidssituatie van werknemers die in de NEA worden bevraagd. Tevens wordt aandacht besteed aan verzuim, de algemene gezondheidstoestand, functioneren, opleiding, ontwikkeling en de balans tussen werk en privé. De NEA signaleert trends, brengt risicogroepen in kaart en vormt een nationaal referentiebestand voor onderzoek op bedrijfs- en sectorniveau. De resultaten worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek maar ook door beleidsmakers binnen overheid en bedrijfsleven, alsmede door onderzoekers en HRM- en arboprofessionals.

Jaarlijks zijn er in Nederland iets minder dan 25.000 zwangere vrouwen RhD-negatief. Bij hen kunnen antistoffen tegen het RhD-antigeen (D-IEA) ontstaan wanneer zij zwanger zijn van een RhD-positief kind. De D-IEA kunnen ernstige hemolytische ziekte bij de foetus en/of pasgeborene (HZFP) veroorzaken. Daarom is het van belang om de immunisatie van de zwangere tegen RhD te voorkomen. Hiertoe behoort de verloskundig zorgverlener (VKZ) op twee momenten anti-D toe te dienen aan de zwangere: 1. tijdens de zwangerschap in week 30-31: de antenatale anti-D-toediening 2. binnen 48 uur na de bevalling: de postnatale anti-D-toediening. Beide toedieningen zijn alleen nodig als het kind RhD-positief is. Om dit te bepalen wordt aan alle RhD-negatieve zwangeren in week 27-29 een foetale RhD-typering (fRhD) aangeboden. Uit de jaarlijkse monitors van de PSIE blijkt dat bij 1-2% van de RhD-negatieve zwangeren geen foetale RhD-typering is geregistreerd in Praeventis. Verder ontbreekt bij 3-4% van de zwangeren met een positieve fRhD-typering de antenatale anti-D-toediening en bij 4-5% de postnatale anti-D-toediening. Hierbij zijn zwangeren van wie bekend is dat de zwangerschap vroegtijdig is geëindigd niet meegeteld. Het doel van dit onderzoek is achterhalen wat de oorzaken zijn waarom de uitslag van de foetale RhD-typering en toediening van antenatale en postnatale anti-D niet geregistreerd zijn in Praeventis. Het uiteindelijke doel is het verbeteren van de uitvoering van het PSIE programma en het zo compleet mogelijk maken van de registratie van fRhD-typering en anti-D-toedieningen.

In dit vragenlijstonderzoek is de attitude van tandartsen en studenten tandheelkunde ten aanzien van het verlenen van mondzorg aan palliatieve patiënten bestudeerd. Daarnaast is onderzocht in hoeverre zij betrokken willen worden bij de zorg voor deze patiëntengroep. Uit de resultaten bleek dat beide onderzoeksgroepen relatief weinig affiniteit met palliatieve patiënten hadden. Toch vinden ze mondzorg bij deze groep over het algemeen belangrijk en zijn ze van mening dat tandartsen een rol kunnen spelen bij de levenskwaliteit. Een derde van beide onderzoeksgroepen wil echter zelden betrokken worden bij de mondzorg voor deze patiëntengroep. Daarnaast is ook een derde van de respondenten niet of niet erg bereid om palliatieve patiënten te bezoeken in een verpleeghuis of om huisbezoeken af te leggen. Tandartsen en studenten zijn zich bewust van het belang van mondzorg in de palliatieve levensfase, ze zien het echter (nog) niet zitten om hier zelf verantwoordelijk voor te zijn.

Stereotype verwachtingen over vaders laten weinig ruimte aan vaders om zélf te ontdekken wat voor ouder ze willen zijn. Het leernetwerk Vaderschap vraagt aandacht voor de impact van ouderschap op mannen.

We evaluated the convergent validity of the new language-independent EmojiGrid rating tool for the affective appraisal of perceived touch events. The EmojiGrid is a rectangular response grid, labeled with facial icons (emoji) that express different degrees of valence and arousal. We previously showed that participants can intuitively and reliably report their affective appraisal of different sensory stimuli (e.g., images, sounds, smells) by clicking on the EmojiGrid, without additional verbal instructions. However, because touch events can be bidirectional and are a dynamic expression of action, we cannot generalize previous results to the touch domain. In this study, participants (N = 65) used the EmojiGrid to report their own emotions when looking at video clips showing different touch events. The video clips were part of a validated database that provided corresponding normative ratings (obtained with a 9-point SAM scale) for each clip. The affective ratings for inter-human touch obtained with the EmojiGrid show excellent agreement with the data provided in the literature (intraclass correlations of .99 for valence and .79 for arousal). For object touch events, these values are .81 and .18, respectively. This may indicate that the EmojiGrid is more sensitive to perspective (sender versus receiver) than classic tools. Also, the relation between valence and arousal shows the classic U-shape at the group level. Thus, the EmojiGrid appears to be a valid graphical self-report instrument for the affective appraisal of perceived touch events, especially for inter-human touch.

This systematic review was performed in the context of EU‐project RECAP (www.recap-preterm.eu) and thus with funding from the European Commission; Horizon 2020; Grant Number: 733280. Aim. To establish differences in health‐related quality of life (HRQoL) in adults born term and those born very preterm (VPT) and/or with a very low birth weight (VLBW). Methods. Our systematic review is preregistered under PROSPERO‐ID CRD42018084005. Studies were eligible for inclusion if their authors had stated the HRQoL of adults (18 years or older) born VPT (

Inleiding. Dit onderzoek had als doel een beknopt instrument te ontwikkelen voor het tijdig herkennen van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS), dat een acceptabele voorspellende validiteit heeft. Methode. In een nested case-controlonderzoek werden leerlingen, in de leeftijd van 4 tot 11 jaar, van een school voor speciaal onderwijs cluster 2 (voor kinderen met ernstige spraaktaalmoeilijkheden) met bewezen TOS gematcht op geboortedatum en geslacht met kinderen die het reguliere basisonderwijs volgden. Vervolgens analyseerden wij de voorspellende validiteit voor het hebben van TOS op grond van combinaties van de scores op de taalkenmerken van het Van Wiechenonderzoek op de leeftijd van 24, 36 en 45 maanden. We konden gebruikmaken van de gegevens van 253 paren van kinderen met en zonder TOS. Resultaten. Bij een combinatie van uitval op twee taalkenmerken op één leeftijdsmoment varieerde de specificiteit van 85 tot 100 % en de sensitiviteit van 32 tot 78 %. Wanneer vijf taalkenmerken op de drie verschillende leeftijden werden gecombineerd, werd een specificiteit van 96 % (95 %-betrouwbaarheidsinterval (BI) 94–99 %) en een sensitiviteit van 71 % (95 %-BI 66–77 %) gevonden. Conclusie. De gevonden combinatie van vijf taalkenmerken kan beschouwd worden als een beknopt instrument met een acceptabele voorspellende validiteit om kinderen met TOS tijdig te kunnen herkennen.

Haptic feedback is a desired feature in teleoperation as it can improve dexterous manipulation. Direct force feedback to the operator’s hand and fingers requires complex hardware and therefore substituting force by for instance vibration is a relevant topic. In this experiment, we tested performance on a Box & Blocks task in a teleoperation set-up with no feedback, direct force feedback and substituted vibration feedback. Objective performance was the same in all conditions as was the learning effect over three sessions, but participants had a clear preference for haptic feedback over no haptic feedback. The preferred type of feedback (force or vibration or both) varied over participants. In general, this study showed that haptic feedback is preferred in teleoperation, the Box & Blocks task seems not sensitive enough for our (and most) current teleoperation set-up(s), and vibration feedback as substitute for direct force feedback works well and can be used intuitively.

In dit derde artikel in een reeks van 5 naar aanleiding van het Kies-voor-Tandenonderzoek 2017, worden de resultaten van de 11-jarigen gepresenteerd. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 11-jarigen die woonden in Alphen aan den Rijn, Gouda, Breda of Den Bosch en bestond uit het invullen van een vragenlijst, zowel door henzelf als door hun ouders, en het ondergaan van een klinisch mondonderzoek. Van de 11-jarigen had 61% een gaaf blijvend gebit. In 2011 was dit percentage 73%. Er waren in 2017 nog mondgezondheidsverschillen tussen de sociaal-economische groepen waarbij de hoge sociaal-economische groep in het voordeel was. De conclusie is dat de mondgezondheid van de 11-jarigen de afgelopen 6 jaar niet is verbeterd. Ondanks de lage prevalenties lijkt er een trend tot verslechtering te zijn. Interventies om het gebit gaaf te houden dienen bij risicogroepen vooral gericht te zijn op het verbeteren van gedrag en zelfzorg om cariës te voorkomen.

In dit vierde artikel in een reeks van 5 naar aanleiding van het Kies-voor-Tandenonderzoek 2017, worden de resultaten van de 17-jarigen samengevat. Van de 17-jarigen had 34% een gaaf blijvend gebit. Er waren in 2017 nog mondgezondheidsverschillen tussen de sociaal-economische groepen waarbij de hoge sociaal-economische groep in het voordeel was. De mondgezondheid van de 17-jarigen was de afgelopen 6 jaar gestagneerd en lijkt op sommige indicatoren zelfs te verslechteren. Daarnaast is het slecht gesteld met de kennis over het tandheelkundige verzekeringsstelsel na de achttiende verjaardag. De conclusie is dat mondgezondheid van de 17-jarigen de afgelopen jaren niet is verbeterd. Deze trend dient te worden gevolgd door monitoringsonderzoek. Daarnaast dienen interventies ter verbetering van mondgezondheid, kennis en gedrag van adolescenten te worden opgezet en geëvalueerd.

Inleiding. Dit onderzoek had als doel een beknopt instrument te ontwikkelen voor het tijdig herkennen van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS), dat een acceptabele voorspellende validiteit heeft. Methode. In een nested case-controlonderzoek werden leerlingen, in de leeftijd van 4 tot 11 jaar, van een school voor speciaal onderwijs cluster 2 (voor kinderen met ernstige spraaktaalmoeilijkheden) met bewezen TOS gematcht op geboortedatum en geslacht met kinderen die het reguliere basisonderwijs volgden. Vervolgens analyseerden wij de voorspellende validiteit voor het hebben van TOS op grond van combinaties van de scores op de taalkenmerken van het Van Wiechenonderzoek op de leeftijd van 24, 36 en 45 maanden. We konden gebruikmaken van de gegevens van 253 paren van kinderen met en zonder TOS. Resultaten. Bij een combinatie van uitval op twee taalkenmerken op één leeftijdsmoment varieerde de specificiteit van 85 tot 100 % en de sensitiviteit van 32 tot 78 %. Wanneer vijf taalkenmerken op de drie verschillende leeftijden werden gecombineerd, werd een specificiteit van 96 % (95 %-betrouwbaarheidsinterval (BI) 94–99 %) en een sensitiviteit van 71 % (95 %-BI 66–77 %) gevonden. Conclusie. De gevonden combinatie van vijf taalkenmerken kan beschouwd worden als een beknopt instrument met een acceptabele voorspellende validiteit om kinderen met TOS tijdig te kunnen herkennen.

In dit vragenlijstonderzoek is de attitude van tandartsen en studenten tandheelkunde ten aanzien van het verlenen van mondzorg aan palliatieve patiënten bestudeerd. Daarnaast is onderzocht in hoeverre zij betrokken willen worden bij de zorg voor deze patiëntengroep. Uit de resultaten bleek dat beide onderzoeksgroepen relatief weinig affiniteit met palliatieve patiënten hadden. Toch vinden ze mondzorg bij deze groep over het algemeen belangrijk en zijn ze van mening dat tandartsen een rol kunnen spelen bij de levenskwaliteit. Een derde van beide onderzoeksgroepen wil echter zelden betrokken worden bij de mondzorg voor deze patiëntengroep. Daarnaast is ook een derde van de respondenten niet of niet erg bereid om palliatieve patiënten te bezoeken in een verpleeghuis of om huisbezoeken af te leggen. Tandartsen en studenten zijn zich bewust van het belang van mondzorg in de palliatieve levensfase, ze zien het echter (nog) niet zitten om hier zelf verantwoordelijk voor te zijn.

Ontwerpelementen 1 en 2 richten zich op de aansluiting van de (online) informatie en ondersteuning bij de doelgroep en periode van borstvoeding. Het is in eerste instantie belangrijk dat helder is voor welke doelgroep(en) de (online) informatie en ondersteuning bedoeld is (ontwerpelement 1) en voor welke periode(n) waarin over borstvoeding gedacht en/of borstvoeding gegeven kan worden (ontwerpelement 2). Ontwerpelementen 3 t/m 6 richten zich op het (blijvend) veranderen van gedrag: het nadenken over, voorbereiden en uitvoeren van borstvoedingswensen van ouders. Doel is ouders uit te nodigen om na te denken over wat zij zien als voordelen en uitdagingen bij het geven van borstvoeding (ontwerpelement 3), eventueel hun borstvoedingswensen te formuleren (ontwerpelement 4) en (voorbereidende) acties te nemen om deze wensen uit te voeren (ontwerpelement 5). Pas nadat ouders hebben nagedacht over de plus- en minpunten kunnen zij een onderbouwde keuze maken voor het geven van borstvoeding. Om borstvoeding te blijven geven is het belangrijk dat ouders goede voorbeelden krijgen en gemotiveerd worden om te blijven voeden en ondersteuning te zoeken als er knelpunten zijn. (ontwerpelement 6). Ontwerpelementen 7 t/m 9 richten zich op contextuele factoren die belangrijk kunnen zijn bij het geven van borstvoeding. Denk bijvoorbeeld aan de aansluiting van de informatie bij de partner en omgeving (ontwerpelement 7), aansluiting bij de andere basisbehoeftes van het kind (ontwerpelement 8) en de aansluiting bij de geboortezorg (ontwerpelement 9). Het laatste (overkoepelende) ontwerpelement richt zich op de uiteindelijke vorm van de informatie waarbij ook gekeken wordt naar de manier waarop de doelgroep het beste kan worden aangesproken en met welk medium dit kan worden bereikt (ontwerpelement 10).

Ontwerpelementen 1 en 2 richten zich op de aansluiting van de (online) informatie en ondersteuning bij de doelgroep en periode van borstvoeding. Het is in eerste instantie belangrijk dat helder is voor welke doelgroep(en) de (online) informatie en ondersteuning bedoeld is (ontwerpelement 1) en voor welke periode(n) waarin over borstvoeding gedacht en/of borstvoeding gegeven kan worden (ontwerpelement 2). Ontwerpelementen 3 t/m 6 richten zich op het (blijvend) veranderen van gedrag: het nadenken over, voorbereiden en uitvoeren van borstvoedingswensen van ouders. Doel is ouders uit te nodigen om na te denken over wat zij zien als voordelen en uitdagingen bij het geven van borstvoeding (ontwerpelement 3), eventueel hun borstvoedingswensen te formuleren (ontwerpelement 4) en (voorbereidende) acties te nemen om deze wensen uit te voeren (ontwerpelement 5). Pas nadat ouders hebben nagedacht over de plus- en minpunten kunnen zij een onderbouwde keuze maken voor het geven van borstvoeding. Om borstvoeding te blijven geven is het belangrijk dat ouders goede voorbeelden krijgen en gemotiveerd worden om te blijven voeden en ondersteuning te zoeken als er knelpunten zijn. (ontwerpelement 6). Ontwerpelementen 7 t/m 9 richten zich op contextuele factoren die belangrijk kunnen zijn bij het geven van borstvoeding. Denk bijvoorbeeld aan de aansluiting van de informatie bij de partner en omgeving (ontwerpelement 7), aansluiting bij de andere basisbehoeftes van het kind (ontwerpelement 8) en de aansluiting bij de geboortezorg (ontwerpelement 9). Het laatste (overkoepelende) ontwerpelement richt zich op de uiteindelijke vorm van de informatie waarbij ook gekeken wordt naar de manier waarop de doelgroep het beste kan worden aangesproken en met welk medium dit kan worden bereikt (ontwerpelement 10).

Electronic travel aids (ETAs) can increase the safety and comfort of pedestrians who have a visual impairment by displaying obstacles through a vibrotactile navigation belt. Building a complete picture of relevant obstacles and finding a safe route requires ETA users to integrate vibrotactile cues over time and space in their tactile working memory. Previous research suggests that the sense of touch exhibits a working memory that has characteristics similar to vision and audition. However, the capacity of the tactile working memory and the effects of secondary tasks are still under-researched. We investigated tactile working memory capacity of 14 adolescent participants who are blind in an immediate, whole report recall test. Participants received trials consisting of one to five vibration patterns presented sequentially at different locations on their torso representing obstacles with a direction (vibration location) and distance (vibration pattern). Recall performance was assessed under four conditions: baseline and with distracting background sounds and/or while walking with the long cane. Both walking and ignoring distracting sounds are relevant for everyday use of an ETA and were expected to decrease memory performance. We calculated the 75% correct scores for two memory performance measures: the number of items in a trial (numerosity), and item location and pattern correct. In the baseline condition, the scores were close to ceiling (i.e., 5 items). However, in the presence of distracting sounds and while walking, the scores were reduced to 3.2 items for numerosity and 1.6 items for location and identity correct. We recommend using 2 items as the maximum tactile working memory load in an applied setting unless users are trained and/or can adopt their strategy without unacceptable costs, such as reducing their walking speed. © 2020 ACM.

Background and objectives Adolescent sexual and reproductive health and rights (SRHR) are of particular relevance given their potential short-term or long-term health consequences. This study evaluates recommendations and policies regarding access to care in this area in 31 European countries (European Union (EU) plus Iceland, Norway and Switzerland). Methods As part of the EU funded Models of Child Health Appraised project, data were gathered using a 43-item questionnaire sent to experts responsible for collecting information in each country. Results Ten countries have not developed any formal policy or recommendation that guarantee the respect of confidentiality and the possibility of consulting a physician without parents knowing. Nearly half of the countries do not have centres specialised in adolescent healthcare, tackling comprehensive health issues or focusing specifically on SRH. Access to emergency contraception and information regarding pregnancy, including testing, is easy in most countries. However, oral contraception is delivered free of charge in only 10 countries. Twenty-three countries do not meet current standards in terms of providing policy-based pregnancy care, and only 13 have set up special programmes for pregnant adolescents. In only seven countries can adolescents definitely have their pregnancy terminated without their parents knowing (and in another seven countries in selected situations). Conclusion The provision and availability of adolescent-friendly SRHR care are far from optimal in around half of the surveyed countries. These results call for the review and implementation of policies, specialised healthcare centres and training initiatives for primary care providers.

Sinds 2017 maakt de jeugdgezondheidszorg (JGZ) voor de preventie en aanpak van slaapproblemen gebruik van de JGZ-richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen. Onlangs verscheen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde naar aanleiding van de JGZ-richtlijn een discussiestuk over de beschreven interventies in de richtlijn. In dit artikel gaan wij in op het richtlijnontwikkelproces en de punten uit het discussiestuk. Bij een herziening van de richtlijn zal eventuele nieuwe evidentie over interventies worden beoordeeld en bij positieve beoordeling in de richtlijn worden opgenomen.

Inleiding: Ouders in asielzoekerscentra (azc) voelen zich vaak onvoldoende ondersteund in hun opvoedtaak en het huidige ondersteuningsaanbod van de jeugdgezondheidszorg (JGZ) sluit onvoldoende aan bij hun belevingswereld en behoeften. Centering Parenting (CPa) is een groepsaanpak van de JGZ die veel ruimte biedt voor preventie en sociale steun tracht te bevorderen. In een pilotonderzoek in een azc in Katwijk is nagegaan of uitvoering van een cultuursensitieve variant van CPa bij moeders van baby’s en peuters haalbaar is. Methode: Er werd een procesevaluatie uitgevoerd, met als doel de compleetheid, programma-integriteit en waardering onder deelnemende moeders en JGZ-professionals te onderzoeken. Dit gebeurde aan de hand van logboeken, observaties en semigestructureerde interviews met moeders en JGZ-professionals. Resultaten: De resultaten betreffende de programma-integriteit waren positief. Zo bleek het mogelijk om de principes en strategieën van CPa grotendeels intact te houden. De deelnemende moeders en de JGZ-professionals ervaarden de CPa-sessies eveneens als positief. De compleetheid van de uitvoering van de cultuursensitieve CPa viel echter tegen. Van de acht sessies werden er zeven uitgevoerd. Van de componenten en thema’s werden er in de babygroep respectievelijk 80 % en 45 % behandeld en in de peutergroep 50 % en 28 %. Conclusie: Het invoeren van de cultuursensitieve variant van CPa gaat gepaard met de nodige uitdagingen, maar lijkt haalbaar en vormt een goede aanvulling op de huidige werkwijze. Aanbevolen wordt om bij de groepssamenstelling rekening te houden met de culturele achtergrond van de moeders om groepsinteractie te bevorderen. Tevens is het van belang om realistische verwachtingen te hebben van het aantal thema’s dat per sessie behandeld kan worden.

Haptic feedback is a desired feature in teleoperation as it can improve dexterous manipulation. Direct force feedback to the operator’s hand and fingers requires complex hardware and therefore substituting force by for instance vibration is a relevant topic. In this experiment, we tested performance on a Box & Blocks task in a teleoperation set-up with no feedback, direct force feedback and substituted vibration feedback. Objective performance was the same in all conditions as was the learning effect over three sessions, but participants had a clear preference for haptic feedback over no haptic feedback. The preferred type of feedback (force or vibration or both) varied over participants. In general, this study showed that haptic feedback is preferred in teleoperation, the Box & Blocks task seems not sensitive enough for our (and most) current teleoperation set-up(s), and vibration feedback as substitute for direct force feedback works well and can be used intuitively.