Search

Die Diplomarbeit umfasst im ersten Teil eine naturwissenschaftliche Abhandlung über die Grundlagen zu gentechnisch veränderten Organismen. Darauf aufbauend werden europarechtliche Grundlagen und deren Entwicklung besprochen. Hier werden die Systemrichtlinie, die Freisetzungsrichtlinie, die Lebens- und Futtermittelverordnung und die Rückverfolgbarkeits- und Kennzeichnungsverordnung analysiert. Zu diesem Teil passend werden dann die Rechtssachen C-528/16 und C-688/21 dargestellt und analysiert. Der letzte Teil der Arbeit beschäftigt sich mit der rechtlichen Umsetzung im Mitgliedstaat Österreich. Auch hier wird zunächst die historische Entwicklung beschrieben und dann das Gentechnikgesetz und das Gentechnik-Anbauverbots-Rahmengesetz dargestellt. Abschließend werden noch die Rechtssachen C-439/05 und C-454/05 besprochen und analysiert. eingereicht von Katharina Barbara Laube Diplomarbeit Universität Linz 2023

Beim Freihandelsabkommen CETA („Comprehensive Economic and Trade Agreement“) handelt es sich um ein Abkommen zwischen der EU und Kanada, welches tarifäre sowie nicht tarifäre Handelshemmnisse minimieren soll, um die Handelsbeziehungen zwischen den beiden Vertragsparteien zu verbessern. Damit bezieht CETA in seinem Vertragstext auch Regelungen mit ein, welche die Anwendung von Gentechnik bei Organismen betreffen. In den letzten Jahren hat Gentechnik immer mehr an Bedeutung gewonnen, wobei die gezielte Änderung der DNA eines Organismus vor allem im Bereich der Züchtung und Nutzung von Pflanzen (sog. grüne Gentechnik) einen beachtlichen Einfluss auf den Welthandel und die Wirtschaft besitzt. Doch mit der rasanten Weiterentwicklung der genetischen Verfahren kommt es auch immer häufiger zu Problemen und Auseinandersetzungen auf rechtlicher Ebene. Die folgende Arbeit beschäftigt sich daher mit den Fragen, - ob primärrechtlich verankerte Prinzipien wie das Vorsorgeprinzip der EU durch den Abschluss des neuen Freihandelsabkommens CETA unterwandert oder ausgehebelt werden können, - ob die EU zu einer Kompromisslösung gezwungen wird, welche ein Senken des derzeit hohen Sicherheits- und Qualitätsstandards im Bereich GVO mit sich bringen würde, - wie die europäische Bevölkerung zur Gentechnik bei Organismen und den damit verbundenen Regelungen der EU steht, - ob der Abschluss von CETA europarechtlichen Fortschritten bei der Planung und Erstellung von neuen Regelungen im Bereich GVO im Wege steht, - ob die Regelungen im Vertragstext von CETA eine Gleichstellung des internationalen Handels mit den Schutzgütern Gesundheit und Umwelt unterstützen. eingereicht von Nina Sandmayr, BSc Masterarbeit Universität Linz 2022

In seinem Urteil C-528 / 16 beantwortet der EuGH die im Rahmen eines Vorabentscheidungsersuchens des Conseil d État ( Staats-rat, Frankreich ) an ihn gerichteten Fragen zur Auslegung der Art 2, 3 sowie der Anhänge I A und I B der RL 2001 / 18 / EG ( FreisetzungsRL ) sowie der RL 2002 / 53 / EG und klärt dadurch, ob Organismen, welche mit den neuen Verfahren der gezielten Mutagenese hergestellt wurden, gentechnisch veränderte Organismen ( GVO ) darstellen. Im gegenständlichen Urteil klärt der EuGH auch, ob Organismen, welche durch Verfahren der gezielten Mutagenese erzeugt wurden, den Verpflichtungen der obgenannten Richtlinien unterliegen, oder ob der Unionsgesetzgeber sämtliche Verfahren der Mutagenese von RL 2001 / 18 / EG und / oder der RL 2002 / 53 / EG ausnehmen wollte. Der EuGH stellt zudem fest, dass es hinsichtlich jener GVO, welche durch die Mutageneseausnahme vom Anwendungsbereich der RL 2001 / 18 / EG gegebenenfalls auch der RL 2002 / 53 / EG ausgenommen sind, im Ermessen der Mitgliedstaaten liegt, für diese Organismen Regelungen zu erlassen und diesen Richtlinien entsprechende oder auch andere Verpflichtungen vorzusehen, oder ob dieser Bereich als harmonisiert zu sehen ist. Würden mit Verfahren der gezielten Mutagenese entwickelte Organismen nicht dem Regime der gegenständlichen Richtlinien unterliegen und würde gleichzeitig eine vollständige Harmonisierung in diesem Bereich des Unionsrechtes bestehen, würde kein Ermessen der Mitgliedstaaten bestehen, für das Inverkehrbringen und die Frei-setzung dieser Organismen Verpflichtungen vorzusehen. Unter dieser Voraussetzung könnte jedermann nach Belieben und ohne Genehmigungs- und Zulassungsverfahren, ( Umwelt- ) Verträglichkeitsprüfung und / oder Kennzeichnungspflicht mit den neuen Verfahren der gezielten Mutagenese entwickelte Organismen in Verkehr bringen und freisetzen.Dieses Urteil gewährleistet va aber auch ein hohes Schutzniveau in Hinblick auf den nationalen und den europäischen Arten- und Lebensraumschutz: Durch Verfahren der gezielten Mutagenese entwickelte Organismen unterliegen dem Genehmigungs- und Zulassungsregime der RL 2001 / 18 / EG sowie der RL 2002 / 53 / EG. Vor beabsichtigten Freisetzungen der entwickelten GVO, Pflanzenarten sowie Saatgut wären daher die Auswirkungen auf die Umwelt durch eine ( Umwelt- ) Verträglichkeitsprüfung zu prüfen und Maßnahmen vorzuschreiben, um Auswirkungen auf Natur und Umwelt durch genetische » Verunreinigungen «, wie zB die Ausbreitung von Resistenzen in der Natur, zu vermeiden. Dies hätte gravierende Auswirkungen auf die Flora und Fauna sowie Lebensräume und deren Lebensgemeinschaften. ISd Tierschutzes und aus ethischer Sicht kritisch zu beleuchten ist die Entwicklung von landwirtschaftlichen Nutztieren zur weiteren Steigerung der Fleischleistung, welche nur durch chirurgischen Eingriff geboren werden können und deren Lebenserwartung so gering ist, dass sie die Fortpflanzungsfähigkeit nicht erreichen. Der Unionsgesetzgeber trifft mit diesem Urteil daher eine richtungsweisende Klarstellung und legt die betreffenden Normen stimmig dem Wortlaut beider Richtlinien und dem in diesen verankerten Grundsatz der Vorsorge entsprechend aus und bestätigt dadurch auch den Willen der Mehrheit der Mitgliedstaaten, der Bevölkerung, NGOs und der verbrauchernahen Wirtschaft. (VLID)3367244

Dit artikel is het eerste van een reeks van vier artikelen waarin een overzicht wordt gegeven van de beschikbaarheid en effectiviteit van primaire preventie-eerstelijnsleefstijlinterventies die toepasbaar zijn in de bedrijfsgezondheidszorg. Dit artikel gaat in op het leefstijlthema "bewegen". Op basis van literatuuronderzoek is geconcludeerd dat bewegingsstimuleringsinterventies een positief effect hebben op een aantal gezondheidsgerelateerde variabelen, zoals de mate van lichamelijke activiteit, het aëroob uithoudingsvermogen en het percentage lichaamsvet. Indien het programma tevens gericht is op het bewegingsapparaat, leidt het over het algemeen tot een vermindering van klachten aan het bewegingsapparaat. Voor het effect of werkgerelateerde variabelen, zoals bijv. ziekteverzuim, ontbreekt een bewijs mede vanwege gebrek aan onderzoeken met een goede onderzoeksopzet. Op basis van gesprekken met veldpartijen bleek dat interventies ter stimulering van bewegen weliswaar ontwikkeld en ingezet worden, maar dat deze niet structureel geëvalueerd worden. Arbodiensten zetten bewegen niet of nauwelijks in t.b.v. primaire preventie. Bij het realiseren van de intentie van de NVAB om leefstijlinterventies vaker in te laten zetten door de bedrijfsarts, dient dit beleidsdoel dan ook goed gecommuniceerd te worden met bedrijfsartsen.

A wide variety of occupations has been associated with prostate cancer in previous retrospective studies. Most attention has been paid to farming, metal working, and the rubber industry. Today, these results cannot be affirmed with confidence, because many associations could be influenced by recall bias, have been inconsistent, or have not been confirmed satisfactory in subsequent studies. This study was conducted to investigate and confirm these important associations in a large prospective cohort study. The authors conducted a prospective cohort study among 58,279 men. In September 1986, the cohort members (55-69 years) completed a self-administered questionnaire on potential cancer risk factors, including job history. Related job codes were clustered in professional groups. These predefined clusters were investigated in 3 time windows: 1) profession ever performed, 2) longest profession ever held, and 3) last profession held at baseline. Follow up for incident prostate cancer was established by linkage to cancer registries until December 1993. A case-cohort approach was used based on 830 cases and 1525 subcohort members. To minimize false-positive results, 99% confidence intervals (99% CI) were calculated. Although moderately decreased prostate cancer risks were found for electricians, farmers, firefighters, woodworkers, textile workers, butchers, salesmen, teachers, and clerical workers, none of the relative risks (RR) were found to be statistically significant. For road transporters, metal workers, and managers, no association with prostate cancer risk was found. Although the RR for railway workers, mechanics, welders, chemists, painters, and cooks was moderately increased, these estimates were not statistically significant. For men who reported to have ever worked in the rubber industry, we found a substantially increased prostate cancer risk, but not statistically significant (RR, 4.18; 99% CI = 0.22-80.45). For policemen, we found a substantial and marginally statistically significant increased prostate cancer risk, especially for those who reported working as a policeman for most of their occupational life (RR, 3.91; 99% CI = 1.14-13.42) or as the last profession held at baseline (RR, 4.00; 99% CI = 1.19-13.37). Most of the previously investigated associations between occupation and prostate cancer risk could not be confirmed with confidence in this prospective study. The lack of statistical significance for rubber workers could be caused by the scarcity of rubber workers in this cohort and subsequent lack of power. The results for policemen were substantial and statistically significant, although a conservative value for significance level was used.

Lebensmittel müssen auf Grundlage bestehender EU-Vorschriften gekennzeichnet werden, wenn das Lebensmittel oder einer der verwendeten Inhaltsstoffe gentechnisch verändert oder aus einem gentechnisch veränderten Organismus hergestellt ist. Dabei ist es unerheblich, ob die gentechnische Veränderung im Produkt nachgewiesen werden kann. Aktuell nicht gekennzeichnet werden müssen Lebensmittel von Tieren, die mit gentechnisch verändertem Futter gefüttert wurden. Die Regierungsparteien in Deutschland möchten die EU-Kennzeichnungspflicht auf diese Produktgruppe ausweiten. In diesem Bericht wird der Erfüllungsaufwand für Wirtschaft und amtliche Kontrollen qualitativ beschrieben werden. Ergänzend wurden betroffene Fachverbände und ausgewählte Landesministerien als Oberbehörden der amtlichen Landeskontrollstellen schriftlich befragt. Es lässt sich festhalten, dass mindestens etwa 270 Tsd. Unternehmen allein in Deutschland von der Ausweitung der Kennzeichnungspflicht betroffen wären. Zusätzliche Kosten fallen für Kennzeichnung, Dokumentation sowie die Trennung von nicht-kennzeichnungspflichtigen und kennzeichnungspflichtigen Warenströmen an. Angebotsseitig müssten ökonomische Konsequenzen in Form von Preis-, Verfügbarkeits- und Handelsverschiebungen von Futtermitteln erwartet werden, deren Höhe von der Reaktion der Verbraucher und des Lebensmitteleinzelhandels auf eine solche Kennzeichnung abhängt. Die amtlichen Kontrollstellen erwarten einen erheblichen Mehraufwand, da die gekennzeichnete Produkteigenschaft analytisch nicht nachweisbar ist. Dies erfordert eine intensivere Kontrolle entlang der Verarbeitungsketten und damit eine bessere Vernetzung der Kontrollstellen innerhalb Deutschlands und zwischen den EUMitgliedstaaten.------------According to current EU legislation, food has to be labelled if it is a GMO or produced from a GMO irrespective of the detectability of the genetic modification. Food from animals fed with GMO feed does not fall under the labelling requirements. The governing parties in Germany intend to expand EU labelling requirements to these products. This report provides a qualitative description of the implementation effort for firms and official inspection and control authorities. In Germany, more than 270 thousand firms would be affected by the expanded GMO labelling proposal. They have to bear additional costs for labelling and documentation as well as for separating food-processing lines into those with and without mandatory labelling requirements. Supply side changes concerning price reactions, availability of non- GMO feed and trade effects can be expected, but their magnitude strongly depends on the reactions of consumers and retailers to an expanded GMO labelling. Since the labelled product feature cannot be detected analytically, official inspection and control authorities expect considerably higher control efforts. Consequently, the official control has to be intensified along the food chain by improving the cooperation of inspection and control authorities within Germany as well as between the EU member states

Die vorliegende Dissertation untersucht, inwiefern Discrete Choice Experimente (DCE) in der landwirtschaftlichen Produktionsökonomie eingesetzt werden können, um das Entscheidungsverhalten von Landwirten zu prognostizieren. Um diese Fragestellung zu beantworten, werden mehrere DCE mit Landwirten in den Bereichen des Angebotsverhaltens, des Adoptionsverhaltens, sowie des Entscheidungsverhaltens bei der Inputwahl durchgeführt. Die Analyseergebnisse der einzelnen Fallstudien geben Aufschluss darüber, dass es gegebenenfalls notwendig ist, die Methode in Bezug auf den Einsatz bei bestimmten Fragestellungen in der landwirtschaftlichen Produktionsökonomie zu erweitern. In den Kapiteln 2 und 3 dieser Dissertation wird das Naturschutzangebotsverhalten von Landwirten in den beiden Grünlandregionen Eiderstedt und Südtondern betrachtet. Nachdem im Kapitel 2 die Determinanten der Teilnahmebereitschaft an Vertragsnaturschutz-programmen identifiziert werden konnten und darauf aufbauend die notwendigen Kompensationszahlungen für bestimmte Auflagen quantifiziert werden, wird der Ansatz der DCE Methode im Kapitel 3 um eine zweite Stufe erweitert. Die Erweiterung lässt zu, dass neben der Wahlwahrscheinlichkeit auch der Flächenumfang, mit dem ein Landwirt einen Naturschutzvertrag wählt, bestimmt werden kann. Methodisch wird dabei ein multinomiales Heckman Modell geschätzt. Mit Hilfe von Simulationen auf Basis der geschätzten Parameter werden dann für ein hypothetisches Naturschutzprogramm ex ante die optimalen Vertragseigenschaften in Abhängigkeit unterschiedlich hoher Programmbudgets bestimmt. Im Kapitel 4 wird der zweistufige Ansatz der DCE erneut aufgegriffen, um die Adoptionswahrscheinlichkeit und den Marktanteil von Winterzuckerrüben zu prognostizieren. Das DCE wird mit einem Mixed Logit Modell in Kombination mit einer multinomialen Heckman Schätzung ausgewertet, wobei die Ergebnisse zeigen, dass eine GVO-freie Winterzuckerrübe von den Zuckerrübenproduzenten präferiert werden würde. Eine weiterführende Simulation aufbauend auf den Analyseergebnissen zeigt, dass Saatgutproduzenten mit der Entwicklung einer GVO-freien Winterzuckerrübe höhere Marktanteile und damit einhergehend vorerst höhere Gewinne erzielen könnten. Die aktuelle Diskussion um das Greening der Direktzahlungen im Zuge der EU Agrarreform 2013 ist Gegenstand des 5. Kapitels. Um die Akzeptanz des Greenings monetär zu messen, wurde das deutschlandweit durchgeführte DCE mit Landwirten mit einem binären Logit sowie einem Latent Class Modell mit 2 Klassen geschätzt. Zwei weitere DCE mit Milchviehhaltern liegen den Kapiteln 6 und 7 zu Grunde. Die Akzeptanz von Milchliefervereinbarungen im Allgemeinen und die Lieferantenbeziehung zur Molkerei in Bezug auf die Akzeptanz im Speziellen werden in Kapitel 6 gemessen. Hierbei gehen auch Interaktionsterme zwischen Attribut und Milchlieferant in das konditionale Logit Modell ein. Dem Kapitel 7 liegt ein DCE mit Milchviehhaltern der Rasse Holstein Frisian zu Grunde. Der Schwerpunkt in dieser Studie liegt in der Präferenzmessung von Rinderhaltern bei dem Kauf von Rindersperma, um aus dieser eine Empfehlung für eine bessere Gewichtung von Relativzuchtwerten im Gesamtzuchtwert in der Zuchtwertschätzung abzuleiten. Zusammenfassend zeigen die Ergebnisse dieser Dissertation, dass die Methode der DCE gut im Bereich der landwirtschaftlichen Produktionsökonomie eingesetzt werden kann und sollte. Um bestimmte Fragestellungen zu beantworten, sind allerdings Erweiterungen notwendig, wie die Aufnahme von Interaktionstermen oder die Durchführung eines zweistufigen DCE mit der anschließenden multinomialen Heckman Schätzung. Schlussendlich schließt die Dissertation mit der Empfehlung, dass DCE in der landwirtschaftlichen Praxis sowie in deren vor- und nachgelagerten Bereichen mehr Anwendung finden sollten.

Der Anbau gentechnisch veränderter Pflanzen erreichte 2009 weltweit über 130 Millionen ha. In Deutschland, wo seit 2008 kein Anbau mehr stattfindet, wird über die Vor- und Nachteile dieser Sorten heftig gestritten. Das Julius Kühn-Institut – Bundesforschungsinstitut für Kulturpflanzen (JKI) trägt von Beginn an mit wissenschaft­lichen Untersuchungen und Stellungnahmen zur Versachlichung dieser Diskussion bei. Auf dem Versuchsfeld des JKI in Dahnsdorf, Land Brandenburg, fanden von 1996 bis 2009 Versuche mit gentechnisch verändertem Winterraps, Mais und Kartoffeln sowie Versuche zur Koexistenz von Mais statt. Im Mittelpunkt standen dabei die Herbizidresistenz für Glufosinat bei Winterraps und Mais sowie die Fruktanbildung bei Kartoffeln. Die gentechnisch veränderten Sorten und Linien erfüllten im Vergleich mit den konventionellen Vergleichssorten alle relevanten Anforderungen für die biologische Sicherheit. Die Auskreuzung bei Raps und Mais in benachbarte konventionelle Bestände findet statt, kann aber über Isola­tionsabstände und ackerbauliche Maßnahmen während der Ernte niedrig gehalten werden. Die beobachteten ackerbaulichen Vor- und Nachteile beim Anbau von glufosinatresistenten Kulturpflanzen müssen gut bedacht werden, um integrierte Pflanzenschutz- und Bodenbearbeitungssysteme nachhaltig gestalten zu können. Die gentechnische Modifikation der Fruktankartoffel führte zu unerwarteten Veränderungen bei weiteren Merkmalen wie der Länge des Haupttriebes oder der Anfälligkeit für Schadorganismen. Für den Anbau der Fruktankartoffel sollten sich daraus allerdings keine höheren Intensitäten für den Pflanzenschutz ergeben. Der Beitrag stellt in einer Rückschau die wichtigsten Ergebnisse der Versuche in Dahnsdorf dar und berücksichtigt dabei neue Erfahrungen aus dem Anbau und der biologischen Sicherheitsforschung., Journal für Kulturpflanzen, Vol. 62 No. 9 (2010): Special issue long term trials in Dahnsdorf part 2

Meer volwassenen tussen de 18 en 64 jaar zijn de afgelopen jaren aan sport (minstens 40 weken per jaar) gaan doen: in 1991 39%, in 2007 opgelopen naar 46%. Vooral mensen die nu tussen de 46 en 64 jaar zijn, zijn meer gaan sporten dan voorgaande ohorten (zie hoofdstuk 3). In het volwassen leven beïnvloeden echter verschillende omstandigheden de mogelijkheden om te sporten en bewegen.

De levensverwachting in ons land is de afgelopen eeuw sterk toegenomen. Ruim 75% van de mannen en bijna 85% van de vrouwen bereikt tegenwoordig de leeftijd van 70 jaar. Op 1 januari 2010 telde Nederland ruim 2,5 miljoen ouderen (65 jaar en ouder); dat is 15% van de bevolking. Hun aantal zal sterk blijven toenemen: volgens de bevolkingsprognose van het cbs zijn er in 2020 3,4 miljoen 65-plussers, van wie 0,8 miljoen 80-plussers. In 2050 zullen er 4,5 miljoen 65-plussers zijn, een kwart van de bevolking. De stijgende levensverwachting is een ongekende verworvenheid; vooral als we erin slagen tot op hoge leeftijd gezond en fit te blijven. Bewegen en sporten zijn daarbij essentieel.

Dit Trendrapport geeft een overzicht van de meest relevante onderzoeksresultaten op het terrein van bewegen, gezondheid en blessures. Er zijn bijdragen opgenomen van een groot aantal organisaties die op dit onderzoeksterrein actief zijn. De lezer krijgt een breed en actueel beeld van de huidige kennis op dit terrein en de beleidsmatige implicaties daarvan.

Dit Trendrapport geeft een overzicht van de meest relevante onderzoeksresultaten op het terrein van bewegen, gezondheid en blessures. Er zijn bijdragen opgenomen van een groot aantal organisaties die op dit onderzoeksterrein actief zijn. De lezer krijgt een breed en actueel beeld van de huidige kennis op dit terrein en de beleidsmatige implicaties daarvan.

Meer volwassenen tussen de 18 en 64 jaar zijn de afgelopen jaren aan sport (minstens 40 weken per jaar) gaan doen: in 1991 39%, in 2007 opgelopen naar 46%. Vooral mensen die nu tussen de 46 en 64 jaar zijn, zijn meer gaan sporten dan voorgaande ohorten (zie hoofdstuk 3). In het volwassen leven beïnvloeden echter verschillende omstandigheden de mogelijkheden om te sporten en bewegen.

Artikel besteed aandacht aan een onderzoek van TNO en het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) naar de vraag of het aanbod aan bewegingsprogramma's voldoende aansluit bij de behoeften van het bedrijfsleven. Vakmedia

Leefstijlbeleid en bewegen zijn "hot". Het percentage bedrijven dat actief is op dit terrein, is in de periode 2006-2008 met tien procent gestegen. Ruim twee op de vijf bedrijven heeft een beleid op het gebied van leefstijl en beweging. De aandacht voor overgewicht blijft beperkt: slechts één op de zeven bedrijven zegt activiteiten te ondernemen gericht op overgewicht. Kleine bedrijven lopen nog steeds achter, maar maken een inhaalslag.

Since its formal founding in 1996, the European Network for Workplace Health Promotion (ENWHP) has become one of leading European institutions in the field of Workplace Health Promotion (WHP) in Europe and can be characterised as an informal network consisting of national occupational health and safety institutes, as well as public health, health promotion, and statutory social insurance institutes. A continuous increase in the number of member states has taken place since the ENWHP was established. Particularly the increasing relevance of Eastern European countries had already been recognized before they joined the EU. The ENWHP is currently made up of 29 members with so-called National Contact Offices (NCO), an Associated Member (Canada) and Network Partners (permanent partners and other partners). In April 2006, the seventh trans-European initiative of the ENWHP, the “Move Europe” project, was started. Under the leadership of the NCO from Italy (ISPESL/University of Perugia), a total of 25 member countries participated in the three-year campaign aimed at the dissemination of good practices in the field of lifestyle-oriented WHP. The relevance of the presented issues are clear in the face of the worldwide increase in prevalence rates of chronic diseases. Thus, the WHO estimates that without specially aimed measures, the number of deaths related to chronic diseases will increase worldwide by 17 percent between 2005 and 2015.

Artikel besteed aandacht aan een onderzoek van TNO en het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) naar de vraag of het aanbod aan bewegingsprogramma's voldoende aansluit bij de behoeften van het bedrijfsleven. Vakmedia

Since its formal founding in 1996, the European Network for Workplace Health Promotion (ENWHP) has become one of leading European institutions in the field of Workplace Health Promotion (WHP) in Europe and can be characterised as an informal network consisting of national occupational health and safety institutes, as well as public health, health promotion, and statutory social insurance institutes. A continuous increase in the number of member states has taken place since the ENWHP was established. Particularly the increasing relevance of Eastern European countries had already been recognized before they joined the EU. The ENWHP is currently made up of 29 members with so-called National Contact Offices (NCO), an Associated Member (Canada) and Network Partners (permanent partners and other partners). In April 2006, the seventh trans-European initiative of the ENWHP, the “Move Europe” project, was started. Under the leadership of the NCO from Italy (ISPESL/University of Perugia), a total of 25 member countries participated in the three-year campaign aimed at the dissemination of good practices in the field of lifestyle-oriented WHP. The relevance of the presented issues are clear in the face of the worldwide increase in prevalence rates of chronic diseases. Thus, the WHO estimates that without specially aimed measures, the number of deaths related to chronic diseases will increase worldwide by 17 percent between 2005 and 2015.

Het zesde trendrapport Bewegen en Gezondheid. Het antwoord op de vraag of Nederlanders meer zijn gaan bewegen ten opzichte van de vorige rapportage is positief: wanneer we verschillende dataverzamelingen gaan vergelijken, wordt nagenoeg overal geconstateerd dat het aantal Nederlanders dat voldoende beweegt, uitgaande van de combi-norm, stijgt. Uitzonderingsgroepen zijn jongeren, ouderen, personen met overgewicht en werknemers in bepaalde (zittende) beroepsgroepen. Speciale aandacht wordt geschonken aan mensen met sport-gerelateerde blessures. Het gehele rapport geeft een breed en actueel beeld van de huidige kennis op het terrein van beweging en gezondheid in Nederland en de beleidsmatige implicaties hiervan.

Door automatisering en succesvolle interventies tegen fysieke overbelasting zijn veel functies de laatste decennia bewegingsarm geworden. Ruim vijf miljoen Nederlanders voeren hun werk zittend of staand uit. Vaak zijn dit computer- of productietaken, waarbij spieren in het nek- en schoudergebied langdurig eenzijdig worden belast. De gezondheidsrisico's van eenzijdig werk en weinig beweging zijn aanzienlijk. Klachten aan arm, nek en schouder (KANS) komen veel voor, en een inactief leven vergroot de kans op chronische ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten. Naast minder en gezonder eten is meer bewegen essentieel om overgewicht aan te pakken. Daarvoor hebben sommige bedrijven al speciaal beleid. Voorbeelden zijn het Convenant Overgewicht uit 2005 en het BRAVO-project van Fortis Bank. Vakmedia

As a further step towards the implementation of the WHO Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health (DPAS), WHO and the World Economic Forum organized a Joint Event (Dalian, China, September 2007) on the prevention of noncommunicable diseases (NCDs) in the workplace through healthy diets and physical activity. This paper provided the background and discussion basis for the Joint Event. It aims to gain insight into the current state of knowledge with regard to best practice methods of monitoring and evaluation (M&E) of worksite health promotion programs (WHPPs) that address healthy diets and physical activity (PA). Specific objectives were first to give an overview of frequently used indicators and measures in M&E, second, to comment on the feasibility of using these methods for M&E of nonscientific WHPPs, and third, to formulate recommendations on M&E of WHPPs. The following indicators were identified and evaluated: -Self-reported dietary intake; -Objective measures of diet; -Self-reported PA outcome; -Objective PA measurement; -Measuring the environment; -Determinants of PA or dietary behaviour; -Biological disease risk indicators; -Process indicators. It is recommended, among other things, that in correspondence with program components and objectives a relatively small set of feasible and less expensive biological indicators (i.e. finger stick cholesterol, fitness or strength tests and/or body weight and length) might be sufficient in M&E of WHPPs in practice.

Door automatisering en succesvolle interventies tegen fysieke overbelasting zijn veel functies de laatste decennia bewegingsarm geworden. Ruim vijf miljoen Nederlanders voeren hun werk zittend of staand uit. Vaak zijn dit computer- of productietaken, waarbij spieren in het nek- en schoudergebied langdurig eenzijdig worden belast. De gezondheidsrisico's van eenzijdig werk en weinig beweging zijn aanzienlijk. Klachten aan arm, nek en schouder (KANS) komen veel voor, en een inactief leven vergroot de kans op chronische ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten. Naast minder en gezonder eten is meer bewegen essentieel om overgewicht aan te pakken. Daarvoor hebben sommige bedrijven al speciaal beleid. Voorbeelden zijn het Convenant Overgewicht uit 2005 en het BRAVO-project van Fortis Bank. Vakmedia

As a further step towards the implementation of the WHO Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health (DPAS), WHO and the World Economic Forum organized a Joint Event (Dalian, China, September 2007) on the prevention of noncommunicable diseases (NCDs) in the workplace through healthy diets and physical activity. This paper provided the background and discussion basis for the Joint Event. It aims to gain insight into the current state of knowledge with regard to best practice methods of monitoring and evaluation (M&E) of worksite health promotion programs (WHPPs) that address healthy diets and physical activity (PA). Specific objectives were first to give an overview of frequently used indicators and measures in M&E, second, to comment on the feasibility of using these methods for M&E of nonscientific WHPPs, and third, to formulate recommendations on M&E of WHPPs. The following indicators were identified and evaluated: -Self-reported dietary intake; -Objective measures of diet; -Self-reported PA outcome; -Objective PA measurement; -Measuring the environment; -Determinants of PA or dietary behaviour; -Biological disease risk indicators; -Process indicators. It is recommended, among other things, that in correspondence with program components and objectives a relatively small set of feasible and less expensive biological indicators (i.e. finger stick cholesterol, fitness or strength tests and/or body weight and length) might be sufficient in M&E of WHPPs in practice.

Sport boeit. Sport bindt. Sport bevordert de gezondheid. En sport betaalt. Sport is anno 2008 ongekend populair. Tweederde van de Nederlanders doet aan sport. Na zwemmen en fietsen is fitness de meest populaire sport geworden. Daarnaast zetten anderhalf miljoen Nederlanders zich als vrijwilliger in voor de sport. De overheid investeert steeds meer in de sport, momenteel ruim een miljard euro, met als doel meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen. Diverse nieuwe sportopleidingen zijn van start gegaan en het aantal studenten groeit. Doordat de investeringen in de topsport na 2000 zijn gegroeid, kunnen meer topsporters zich geheel aan hun sport wijden onder betere begeleiding. Mede hierdoor behalen Nederlandse sporters betere resultaten dan ooit. Toch is het niet al goud wat blinkt. Het aantal sporters stijgt, maar het aantal mensen met overgewicht daalt niet. Gemiddeld besteden we dan wel 2,5 uur per week aan sport, maar daar staat 15 uur aan televisie kijken en computeren tegenover. De al eerder ingezette daling in het aandeel van de sporters dat lid is van een sportvereniging heeft zich ook in recente jaren verder doorgezet. Minder mensen kijken wekelijks naar sport op televisie. Lang niet alle scholen in het basisonderwijs werken met vakleerkrachten. Niet of onvoldoende bewegen kost de samenleving jaarlijks 0,7 miljard euro aan zorgkosten. Het loont dus om te blijven investeren in sport en bewegen.

Het zesde trendrapport Bewegen en Gezondheid. Het antwoord op de vraag of Nederlanders meer zijn gaan bewegen ten opzichte van de vorige rapportage is positief: wanneer we verschillende dataverzamelingen gaan vergelijken, wordt nagenoeg overal geconstateerd dat het aantal Nederlanders dat voldoende beweegt, uitgaande van de combi-norm, stijgt. Uitzonderingsgroepen zijn jongeren, ouderen, personen met overgewicht en werknemers in bepaalde (zittende) beroepsgroepen. Speciale aandacht wordt geschonken aan mensen met sport-gerelateerde blessures. Het gehele rapport geeft een breed en actueel beeld van de huidige kennis op het terrein van beweging en gezondheid in Nederland en de beleidsmatige implicaties hiervan.

Sport boeit. Sport bindt. Sport bevordert de gezondheid. En sport betaalt. Sport is anno 2008 ongekend populair. Tweederde van de Nederlanders doet aan sport. Na zwemmen en fietsen is fitness de meest populaire sport geworden. Daarnaast zetten anderhalf miljoen Nederlanders zich als vrijwilliger in voor de sport. De overheid investeert steeds meer in de sport, momenteel ruim een miljard euro, met als doel meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen. Diverse nieuwe sportopleidingen zijn van start gegaan en het aantal studenten groeit. Doordat de investeringen in de topsport na 2000 zijn gegroeid, kunnen meer topsporters zich geheel aan hun sport wijden onder betere begeleiding. Mede hierdoor behalen Nederlandse sporters betere resultaten dan ooit. Toch is het niet al goud wat blinkt. Het aantal sporters stijgt, maar het aantal mensen met overgewicht daalt niet. Gemiddeld besteden we dan wel 2,5 uur per week aan sport, maar daar staat 15 uur aan televisie kijken en computeren tegenover. De al eerder ingezette daling in het aandeel van de sporters dat lid is van een sportvereniging heeft zich ook in recente jaren verder doorgezet. Minder mensen kijken wekelijks naar sport op televisie. Lang niet alle scholen in het basisonderwijs werken met vakleerkrachten. Niet of onvoldoende bewegen kost de samenleving jaarlijks 0,7 miljard euro aan zorgkosten. Het loont dus om te blijven investeren in sport en bewegen.

As a further step towards the implementation of the WHO Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health (DPAS), WHO and the World Economic Forum organized a Joint Event (Dalian, China, September 2007) on the prevention of noncommunicable diseases (NCDs) in the workplace through healthy diets and physical activity. This paper provided the background and discussion basis for the Joint Event. It aims to gain insight into the current state of knowledge with regard to best practice methods of monitoring and evaluation (M&E) of worksite health promotion programs (WHPPs) that address healthy diets and physical activity (PA). Specific objectives were first to give an overview of frequently used indicators and measures in M&E, second, to comment on the feasibility of using these methods for M&E of nonscientific WHPPs, and third, to formulate recommendations on M&E of WHPPs. The following indicators were identified and evaluated: -Self-reported dietary intake; -Objective measures of diet; -Self-reported PA outcome; -Objective PA measurement; -Measuring the environment; -Determinants of PA or dietary behaviour; -Biological disease risk indicators; -Process indicators. It is recommended, among other things, that in correspondence with program components and objectives a relatively small set of feasible and less expensive biological indicators (i.e. finger stick cholesterol, fitness or strength tests and/or body weight and length) might be sufficient in M&E of WHPPs in practice.

Artikel besteed aandacht aan de resultaten van de 'Monitor bewegen en gezondheid' van TNO welke een onderdeel vormt van de continue cross-sectionele gegevensverzameling 'Ongevallen en bewegen in Nederland'. Nederlandse werknemers leven niet echt gezond: 43 procent beweegt te weinig, 37 procent is te zwaar, 32 procent rookt en 17 procent drinkt te veel. Deze percentages zijn niet gelijkmatig over de gehele populatie verspreid. In het artikel worden per branche en beroepstakken de leefstijlfactoren aangegeven. Deze resultaten geven aan dat de invulling van een gezondheidsbeleid beroep- en branchespecifiek moet zijn.

Artikel besteed aandacht aan de resultaten van de 'Monitor bewegen en gezondheid' van TNO welke een onderdeel vormt van de continue cross-sectionele gegevensverzameling 'Ongevallen en bewegen in Nederland'. Nederlandse werknemers leven niet echt gezond: 43 procent beweegt te weinig, 37 procent is te zwaar, 32 procent rookt en 17 procent drinkt te veel. Deze percentages zijn niet gelijkmatig over de gehele populatie verspreid. In het artikel worden per branche en beroepstakken de leefstijlfactoren aangegeven. Deze resultaten geven aan dat de invulling van een gezondheidsbeleid beroep- en branchespecifiek moet zijn.

Die zunehmende Verbreitung gentechnisch veränderter Organismen (GVO) wirft die Frage nach möglichen wirtschaftlichen Konsequenzen auf. Die parallele Existenz von GVO- und GVO-freier Ware im Markt kann mit Kosten- und Nutzeneffekten verbunden sein und spielt somit aus betriebswirtschaftlicher Sicht eine wachsende Rolle für die Unternehmen der Ernährungswirtschaft. Vor diesem Hintergrund wurde im Herbst 2006 eine empirische Studie durchgeführt, um am Beispiel Raps und Mais die Strategien deutscher Lebensmittelverarbeiter im Umgang mit GVO sowie mögliche Zusatzkosten, die sich aus der zunehmenden Verbreitung von GVO ergeben können, zu ermitteln.

Werkgevers bieden werknemers steeds vaker bewegingsprogramma's aan, blijkt uit een enquête onder krap 1000 bedrijven en instellingen. Vorig jaar deed 32 procent van de organisaties met 500 of meer werknemers aan bewegingsstimulering. In 2003 lag dat percentage nog op 14 procent. Actieve aandacht voor overgewicht komt echter relatief nog weinig voor. Vakmedia

Werkgevers bieden werknemers steeds vaker bewegingsprogramma's aan, blijkt uit een enquête onder krap 1000 bedrijven en instellingen. Vorig jaar deed 32 procent van de organisaties met 500 of meer werknemers aan bewegingsstimulering. In 2003 lag dat percentage nog op 14 procent. Actieve aandacht voor overgewicht komt echter relatief nog weinig voor. Vakmedia

Veel grote bedrijven stimuleren hun werknemers om tijdens en na het werk te sporten of bewegen. In het MKB gebeurt dat veel minder. Gebrek aan tijd en geld zijn hiervoor belangrijke oorzaken. In dit artikel wordt aandacht besteed aan methoden om dit te veranderen. Vakmedia

Veel grote bedrijven stimuleren hun werknemers om tijdens en na het werk te sporten of bewegen. In het MKB gebeurt dat veel minder. Gebrek aan tijd en geld zijn hiervoor belangrijke oorzaken. In dit artikel wordt aandacht besteed aan methoden om dit te veranderen. Vakmedia

In dit rapport worden recente studies besproken die een overzicht geven van de stand van zaken van het onderzoek op het gebied van Bewegen en Gezondheid. Deze onderzoeken laten zien dat het aantal Nederlanders dat voldoende beweegt de afgelopen 2 jaar is toegenomen, het aantal dat geen enkele dag 30 minuten beweegt, is afgenomen. Deze ontwikkeling is het gevolg van het feit dat mensen meer ruimte maken in hun vrije tijd om te gaan bewegen. Bijna een vijfde van de Nederlandse bevolking, die naar eigen mening onvoldoende beweegt, zegt lichamelijk niet in staat te zijn meer te gaan bewegen. Het aantal uren zitten en liggen per dag overtreft verre het aantal uren dagelijkse activiteit; het werk is de grootste bron van bewegingsarmoede. Bij gebruik van een objectieve methode om beweeggedrag bij 6-11 jarigen in achterstandswijken vast te leggen, blijkt dat slechts 3-4% van deze leeftijdsgroep aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NGB) voldoet. Tussen1992-2003 zijn, blijkens het LASA onderzoek, 55-64 jarigen minder gaan bewegen, zowel wat betreft het totaal aantal minuten per dag als het aantal minuten sport; ook voldeden minder mensen in deze leeftijdsgroep aan de NGB. Het aantal sportblessures is in de periode 2000-2004 stabiel gebleven; jaarlijks doen zich in totaal 1.5 miljoen sportblessures voor; het aantal SEHbehandelingen in ziekenhuizen is in genoemde periode gedaald, met name in de leeftijdscategorie 55 jaar en ouder. Het rapport bevat een vijftal aanbevelingen. BG.JGZ.

This publication is an outcome of the project Workplace Health Promotion (WHP): National Health Policies and Strategies in an Enlarging Europe, carried out during 2005-2007. The guideline aims to offer ideas and ways to build partnerships by providing background for partnership building, a brief description of the situation of WHP in some European countries and examples of partnership building processes from different countries. The goal is also to provide new perspectives for developing partnerships between organizations, different service providers, and actors to improve health at work. The guideline provides information on the types of partnerships and the benefits and obstacles of partnership building processes and cites examples of partnership building in different European countries. It offers assistance in the following tasks: -forming a base for partnership creation process; -creating priorities for partnership building between different partners; -locating the partnership’s weaknesses, strengths, and issues for development between partners in WHP; -comparing different approaches of partners in different WHP developmental processes in workplaces; encouragement for basic evaluation and monitoring of partnerships in WHP. The WHP objectives and focuses of different workplaces may vary, wich means this guideline seeks to provide support in only the description and analysis of a partnership, not a complete picture of the processes leading to different partnership models.

In dit rapport worden recente studies besproken die een overzicht geven van de stand van zaken van het onderzoek op het gebied van Bewegen en Gezondheid. Deze onderzoeken laten zien dat het aantal Nederlanders dat voldoende beweegt de afgelopen 2 jaar is toegenomen, het aantal dat geen enkele dag 30 minuten beweegt, is afgenomen. Deze ontwikkeling is het gevolg van het feit dat mensen meer ruimte maken in hun vrije tijd om te gaan bewegen. Bijna een vijfde van de Nederlandse bevolking, die naar eigen mening onvoldoende beweegt, zegt lichamelijk niet in staat te zijn meer te gaan bewegen. Het aantal uren zitten en liggen per dag overtreft verre het aantal uren dagelijkse activiteit; het werk is de grootste bron van bewegingsarmoede. Bij gebruik van een objectieve methode om beweeggedrag bij 6-11 jarigen in achterstandswijken vast te leggen, blijkt dat slechts 3-4% van deze leeftijdsgroep aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NGB) voldoet. Tussen1992-2003 zijn, blijkens het LASA onderzoek, 55-64 jarigen minder gaan bewegen, zowel wat betreft het totaal aantal minuten per dag als het aantal minuten sport; ook voldeden minder mensen in deze leeftijdsgroep aan de NGB. Het aantal sportblessures is in de periode 2000-2004 stabiel gebleven; jaarlijks doen zich in totaal 1.5 miljoen sportblessures voor; het aantal SEHbehandelingen in ziekenhuizen is in genoemde periode gedaald, met name in de leeftijdscategorie 55 jaar en ouder. Het rapport bevat een vijftal aanbevelingen. BG.JGZ.

Untersucht wurde die Entwicklung der Samenbank von transgenen und konventionellen Rapssorten sowie von 13 Wildpflanzenarten (z. T. mit Raps potenziell kreuzungskompatible Brassicaceen). Der Rückgang der Diasporendichte und der Feldaufgang wurden über 25 Monate in Abhängigkeit von der Bodenbearbeitung untersucht. Als Varianten wurden Striegel, Grubber und Pflug verglichen. Sowohl beim Raps als auch bei den Wildpflanzen hatte die Striegelvariante die höchsten und die Pflugvariante die geringsten Auflaufraten zur Folge. Unterschiede zwischen konventionellen und transgenen Rapssorten waren nicht erkennbar. Nach 25 Monaten wurde bei allen Rapssorten weniger als 1 % der ausgesäten Diasporen wiedergefunden, bei den Wildpflanzen waren es je nach Art noch 0 – 12 %. Ein zusätzlich durchgeführter Vergleich der Diasporenbanken in ehemaligen Freisetzungsflächen transgener, herbizidresistenter Rapssorten zeigte, dass sich bei ungünstiger Witterung zur Erntezeit große und dauerhafte Samenbanken entwickeln können. The development of the seed bank of genetically modified and conventional cultivars of oilseed rape and of 13 weeds (some of them potentially cross-compatible with oilseed rape) were investigated. The decrease of the seeds in the seed bank and the rate of emergence in the field were observed over 25 months in relation to soil cultivation. The compared variants were curry-comb, heavy cultivator and plough treatment. Both for oilseed rape and for weeds the treatment with curry-comb showed highest and plough the lowest rate of emergence. No differences could be determined between conventionally and genetically modified cultivars of oilseed rape. After 25 months all cultivars of oilseed rape showed less than 1 % of the initial spread seeds in the seed bank. The weeds showed depending on the species 0 – 12 % of the sowed seeds. An additional investigation on former sites of release, which compared the seed bank of different cultivars of genetically modified, herbicideresistant oilseed rape showed, that adverse weather conditions during harvest time can lead to extensive and persistent seed banks.