Search

La noción de ciudad intermedia ha adquirido gran importancia en años recientes en Chile y en América Latina. Aunque usualmente la referencia de dicha noción es clara, lo que define y distingue a una ciudad intermedia como tal, resulta bastante menos claro. En este artículo, examinamos diferentes propuestas para definir este concepto. Observamos que las definiciones absolutas de tamaño, que suelen usarse como definiciones operacionales, no resultan adecuadas. Además, definiciones basadas en el rol y ubicación que cumplen esas ciudades resultan más útiles, pero ellas también se enfrentan a dificultades. Concluimos planteando que explorar posibilidades que entrega una aproximación que defiende una definición basada en la idea de modo de vida podría ser una aproximación interesante para definir estas ciudades.

El gobierno abierto (GA) es un paradigma disruptor en la política y la Administración Pública tradicional mexicana, orientado a la promoción de cambios a favor de mejorar el desempeño gubernamental, aunque refleja, paradójicamente, un campo en construcción y en exploración, tanto en los resultados como en su medición ¾ en este caso¾, en los gobiernos locales en México; por lo que, a través del uso de sus componentes principales, permite generar factores o dimensiones a partir de las seleccionadas. Este es el objetivo de este trabajo, que tomamos del Censo Nacional de Gobiernos Municipales y Demarcaciones Territoriales de la un primer acercamiento en la descripción del GA en los municipios mexicanos. Los hallazgos sugieren que en solo uno de los factores obtenidos, denominado “producto”, se da el cruce de las variables que inciden en el GA, previo al indicador de este, vinculándose un solo factor con los tres componentes como se muestra en el trabajo. Ciudad de México del 2019 (CNGMD)5 elaborado por el Instituto Nacional de Estadística y Geografía (INEGI), con la finalidad de realizar

Brazilian literature on intergovernmental cooperation to formulate and deliver public policies (referred here as “inter-municipal public consortia”), suggests a lack of managerial quality and social accountability in these arrangements. The studies, however, do not explore the context of management and social accountability in the municipalities that participate in these consortia, observing whether these elements influence the decision of local governments to engage in intergovernmental cooperation. The research addresses this issue by analyzing inter-municipal consortia in health, education, and sanitation policies in Brazil. It uses a Probit model where there are four independent variables: state capacities (existence of municipal plan and funds and single command of the sector) and social accountability (municipal councils with representatives of the government and civil society). When controlled by other demographic, socioeconomic, political, and financial variables, the results do not provide empirical support for the hypotheses about the influence of local management and social accountability in the municipalities’ decision to cooperate. The study concludes that there is a paradox when expecting managerial quality and more social accountability in inter-municipal consortia. At the same time, these elements are not observed as crucial in the municipality’s decisions to participate in these cooperative arrangements.

Este artículo analiza la territorialización de políticas públicas llevadas adelante por los gobiernos del Frente Amplio (FA) en Uruguay. Con este objetivo, se describe la capacidad de acción y decisión que han tenido las unidades locales del nivel central en el territorio. Argumentamos que, pese al discurso descentralizador, la capacidad de decisión de dichas unidades es escasa, permaneciendo las funciones en manos de actores centrales. A nivel conceptual, se presenta una tipología de asignación y distribución de poder entre los actores centrales y periféricos en la definición e implementación de las políticas públicas, creando un índice que mide la autonomía de los actores locales. Para aportar evidencia de nuestro argumento, se aplica el índice a 159 programas sectoriales.

Durante la Covid-19 en Chile, el poder presidencial, centralizado e instituido, tomó una serie de decisiones que no fueron del todo aceptadas en el territorio. Así, las alcaldías, poder local e instituyente, implementaron sus propias medidas de mitigación. El objetivo del artículo es mostrar cómo la crisis sanitaria promovió planes y decisiones de diversas municipalidades que alcanzaron mayor plausibilidad, en comparación con las propuestas del gobierno central. Se realiza un análisis a textos noticiosos, cartas de los alcaldes y discursos presidenciales en torno a la medida de suspender las clases escolares para evitar la propagación del virus. Se detectó que el imaginario social sobre el poder cambia, donde la legitimidad y plausibilidad del poder local es mayor que la del gobierno central.

Este artículo examina el tema relativamente poco explorado de los bonos municipales de América Latina en el mercado internacional, comparando el rendimiento de los bonos de Buenos Aires y São Paulo con sus contrapartes nacionales entre 1887 y 1927. El estudio también proporciona información sobre cómo estos bonos contribuyeron a establecer la confianza de los inversores y promovieron el crecimiento económico y urbano en América Latina, sugiriendo que los bonos municipales eran igual de seguros (o incluso más seguros) que los soberanos, y que el estatus de una capital política no desempeñaba un papel central en el rendimiento de los bonos. El estudio destaca la naturaleza más estable y menos volátil de los valores municipales, haciéndolos una “buena inversión para personas discretas”. El artículo concluye demostrando la importancia de los bonos municipales en el desarrollo urbano de América Latina.

El objetivo de esta investigación es evaluar la eficiencia técnica y económica en la producción de quinua en el Departamento de Puno, Perú, mediante el uso del modelo de la función de producción estocástica. Para ello, se aplicaron encuestas presenciales a 461 productores, los cuales fueron segmentados según su práctica cultural (quechua y aymara) y su zona agroecológica (Circunlacustre, Suni y Puna). Los resultados indican que los aymaras son más eficientes que los quechuas. A nivel de zonas agroecológicas, la zona Suni presenta mayor eficiencia técnica del productor de quinua (0.74) en comparación con otras zonas. El promedio de todas ellas fue 0.68. Además, se encontró que en zonas donde predominan prácticas productivas tradicionales, la eficiencia técnica explica mejor la relación entre los insumos y los productores, ya que en su mayoría estos se sienten motivados a garantizar su seguridad alimentaria, en tanto, lograr eficiencia en costos no sería propósito de las economías familiares altoandinas, pues pocos productores se motivan a maximizar beneficios monetarios.

Conocer la disposición a pagar por la conservación de la biodiversidad mejora la toma de decisiones de los gobiernos locales en países como Perú, caracterizados por un desarrollo poco efectivo de políticas públicas para proteger el ambiente. Durante el primer trimestre de 2020 se llevaron a cabo 2414 encuestas para medir la disposición a pagar por la conservación de la biodiversidad del Parque Nacional Yanachaga-Chemillén, en Perú. Los resultados revelaron que la disposición a pagar es de aproximadamente 6 USD por hogar, lo cual es relevante no solo porque proporciona información sobre cómo la población local valora este aspecto, sino también porque tiene implicaciones directas en la formulación y ejecución de políticas de conservación ambiental en la región.

Después de 30 años de Presupuestos Participativos (PP), ha habido muchos experimentos y pocos diagnósticos. Pero, ¿cómo evaluar una experiencia de presupuesto participativo sin un modelo de evaluación propio? El objetivo de este trabajo es evaluar el PP de la ciudad española de Zaragoza utilizando un modelo desarrollado por los propios investigadores. El método implicó un modelo sintético para evaluar el caso práctico con información empírica obtenida mediante observación directa, entrevista estructurada y análisis de fuentes secundarias. Los resultados aportan una importante innovación: un área e indicadores relacionados con el diseño y la planificación. Los resultados aportan la medición de 105 indicadores agrupados en 35 alcances, 15 criterios y cuatro esferas. El resultado fue una valoración positiva, media-alta, de la experiencia.

El objetivo de esta investigación es analizar los factores determinantes de la discriminación de la inmigración latinoamericana en una región de la zona norte de Chile, la región de Atacama. La investigación es de tipo descriptiva y se analizó una muestra no probabilística de 88 inmigrantes utilizando un conjunto de variables de carácter socioeconómicas tales como: El tipo de discriminación más mencionado es la discriminación laboral (21,6 %), en segundo lugar la discriminación por racismo o xenofobia (17,3 %) y, en tercer lugar la discriminación por manejo del idioma (13,5 %). El análisis de distribución chi-cuadrado permitió comprobar que las mujeres son más discriminadas que los hombres y que el nivel de estudios no influye en la discriminación.

A partir de uma apreensão crítica dos estudos sobre o policentrismo e de sua necessária adaptação à realidade brasileira, utilizamos metodologicamente a abordagem das áreas urbanas funcionais na análise da centralidade das cidades médias e das suas interações espaciais, no Rio Grande do Sul-Brasil. Buscamos verificar como se apresenta a dinâmica de interações espaciais no interior das áreas urbanas funcionais e quais são as interações que as respectivas cidades médias estabelecem com as demais cidades que polarizam, em quatro regiões funcionais de planejamento do Rio Grande do Sul. Igualmente buscamos compreender como se apresenta a centralidade das cidades médias, a divisão territorial do trabalho e seus condicionantes e reflexos na dinâmica de urbanização e de funcionamento da rede urbana regional.

La influencia del conflicto armado sobre los territorios se refleja, entre otros, en el uso agrícola del suelo, particularmente en los usos capitalistas y/o campesinos. Este artículo busca causas que expliquen las diferencias en el cambio del uso agrícola del suelo en Mesetas y Vistahermosa como efecto del conflicto armado (1998-2014). Para eso, se realizó una comparación enfocada y estructurada de los municipios. Se encontró que la razón central de las diferencias en cultivos capitalistas y campesinos de los municipios fue la presencia diferenciada de actores armados. Aunque los municipios mostraron tendencia a adaptar los usos del suelo al conflicto, luego de un período más intenso, en Mesetas el conflicto generó decrecimiento mientras en Vistahermosa crecieron los cultivos capitalistas.

La pandemia de COVID-19 impulsó varios procesos de digitalización de los presupuestos participativos que se desarrollaban antes de modo presencial a nivel municipal. En Argentina, sobresalen los casos de los municipios de Escobar, San Lorenzo y Vicente López. La hipótesis general de este artículo sostiene que la digitalización de los presupuestos participativos argentinos constituyó más bien una adaptación que un cambio de paradigma en la participación, es decir: el modelo de la participación comunitaria y territorial se mantuvo predominante y se trató se sostener por medios digitales. Para recolectar la información la investigación recurrió al análisis documental (del material creado por los mismos municipios para difusión, sus reglamentos, plataformas y proyectos) y a la realización de entrevistas en profundidad en los tres municipios con los equipos responsables.

¿Qué factores influyen en la evaluación ciudadana sobre la transparencia municipal? El estudio, a partir de los datos de la Encuesta Nacional de Transparencia de 2020 elaborado por el Consejo para la Transparencia de Chile, evalúa dos hipótesis sobre los determinantes de la satisfacción ciudadana con el acceso a la información pública a nivel local: una mayor confianza en el sector público y una ideología de izquierda moldean positivamente la percepción ciudadana sobre la transparencia local. A partir de un análisis de regresión logística se encuentra evidencia que indica que la confianza con los organismos públicos sí afecta la evaluación ciudadana incrementando la probabilidad de estar satisfecho con la información recibida, descartando la influencia de la orientación ideológica.

سینما بستری بدیع برای بازخوانی رابطه کالبد و روانِ شهر معاصر است. ارتباط مستمر شهر و سینما بر اهمیت تأثیرگذاری و تأثیرپذیری توأمان بر شهرسازی و معماری افزوده است. با فرض کم­ توجهی به فضاهای شهریِ موفق، انسان­ مدار و مکان مند در سینمای ایران و از طرفی اهمیت نقش کارگردان در بهره­ گیری از معیارهای صحیح بازنمایی فضاهای شهری انسان­ مدار، این پژوهش اهداف 1_ بررسی ابعاد مختلف آثار منتخب سینمای داستانی ایران پس از انقلاب اسلامی سال 1357، 2_استخراج معیارهای خلق فضای شهری در آثار سینمای داستانی و 3_ پیشنهاد بازنمایی تصویر فضای انسان­ مدارتر شهری در سینمای ایران را دنبال می­ کند. چارچوب نظری پژوهش براساس روش اسنادی گردآوری شده و معیارهای نهایی مورد استفاده در تحلیل فیلم به ترتیب پنج مورد شامل دیدگاه فیلم ساز، کیفیت­ های پرداخت شده فضای شهری در فیلم، تنوع در استفاده از فضاهای شهر، نحوه پرداخت مکان، انواع فضاهای شهری و نوع پرسوناژ است. در انتخاب فیلم ­ها از روش دلفی، مصاحبه با اصحاب سینما و اساتید دانشگاه کمک گرفته شد و بر این اساس 53 فیلم داخلی منتخب در سینمای داستانی پس از انقلاب اسلامی، گزینش شد. در تحلیل فیلم­ ها از دو روش تحلیل محتوا براساس موضوع و فاعل بازنمایی و روش تحلیل محتوای ساخت گرایانه براساس نشانه­ شناسی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می ­دهد که سینمای ایران به فضای شهری اجازه حضور نداده است. بنابراین لازم است، حرکت از سینما به شهر آغاز شود تا هم سینما با مردم ارتباط بیشتری برقرار کند و هم به شهر و فضاهای شهری در درک بهتر توسط شهروندان کمک شود. بر این اساس پیشنهاداتی برای خلق سکانس ­های انسانی­ تر و بازنمایی بهتر از شهر در سینمای ایران ارائه می ­گردد.

«ساخت‌وساز شهری»، عمل ایجاد فضای کالبدی برای پیش‌برد عملکردهای شهری است؛ و سازمان فضایی شهر در همبستگی با استمرار آن شکل می‌گیرد. در این‌راستا مدیریت توسعه فضایی_کالبدی شهر، یکی از مأموریت‌های مدیریت شهری است؛ که با رد گسست میان محتوا و فرم، می توان تجربه‌زیسته افراد از مواجهه با این سازمان عمومی را به عنوان یکی از ابعاد واقعیت برای «توضیح و تأویل پیرامون چگونگی نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران» تلقی کرد. از این‌رو هدف این پژوهش ارائه «تبیینی تفسیری از وضع موجود نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران در تجربه زیسته سازندگان شهر تهران» است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش متشکل از سازندگان شهر تهران است که به صورت هدفمند نمونه‌گیری شدند. در نهایت با استفاده از راهبرد پدیدارشناسی ذیل روش‌ کیفی و پارادایم تفسیری، هشت مصاحبه عمیق با ایشان ترتیب داده‌شد. در این‌راستا پژوهشگر ضمن رعایت اصول اپوخه(امتناع) در تمام مراحل پژوهش، به خوشه‌بندی و در نهایت ترکیب تجربیات‌زیسته، برای رسیدن به توصیفی‌غنی اقدام کرد. یافته‌های این پژوهش نشان داد، در تجربه‌زیسته سازندگان، چهار دسته مضمون فراگیر، شامل «مفروضات اساسی ساخت‌وساز شهری تهران»، «عوامل توانمندساز سازندگان»، «ناکارآمدی‌های تحمیلی از سوی نظام مدیریت ساخت‌وساز» و در نهایت «نقش ذی‌نفعان مختلف در ساخت‌وساز شهری تهران و پیامد آن» قابل شناسایی است. نتیجه‌ این پژوهش را می‌توان به صورت خلاصه چنین بیان کرد که نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران، در پی «تثبیت جایگاه و اعمال قدرت» و برای «انجام آن دسته از مأموریت‌هایی است که تبعات تخطی از آنها، هزینه‌ و پیگرد قانونی دارد» به پیگیری «تحقق درآمد‌های مورد نیاز خود» از ساخت‌وساز مشغول بوده؛ و این مسیر را با اتکا به «عوامل توانمندساز سازندگان(مهارت‌ها، امکانات، انگیزه‌ها و نوآوری‌ها)»، به وسیله «فرآیندها و محتواهای ناکارآمد خود» و به قیمت «کالایی شدن فضای شهری» طی می‌کند.

ظهور عصر اطلاعات در قرن 20 به واسطۀ تحولات عظیم حوزۀ فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، رویکرد غالب حل حداکثری مسائل شهری و نجات‌بخشی این فن‌آوری‏ ها را پیشِ روی برنامه ‏ریزان، طراحان و سیاست‏ گذاران شهری قرار داده است. باوجود جدیدبودن این تحولات، سرعت رشد و توسعۀ گستردۀ آن، میان‏ کنش گسترده ‏ای را در بین بخش‏ های مختلف مطالعات شهری فراهم ساخته است. همزمان با روند رو به‏ افزایشی آن، سرتاسر دنیا با شیوع ویروس کرونا از دسامبر 2019، مواجه شد و نقش فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات را مورد بازخوانی مجدد قرار داد. با توجه به پژوهش‌های داخلی کم (در حدود 17 عنوان مقاله) در ارتباط با فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و شهر و وجود خلأ در این ارتباط و اهمیّت توجه به این حوزه در مطالعات شهری، هدف این مقاله، شناسایی، استخراج و ارائۀ فضای تعاملی و پژوهشی بین توسعۀ فن‌آوری‏ های اطلاعات و ارتباطات بر زیر حوزه ‏های مطالعات شهری، به منظور معرفی، طبقه‌بندی موضوعات، رهیافت‌ها و روش‌ها و همچنین بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌ها است. در این راستا با استفاده از روش تحقیق مرور سیستماتیک، محتوای پژوهش ‏های علمی خارجی انتشاریافته مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. این امر با جست و جوی مقالات معتبر آغاز شد و با مطالعۀ چکیده و نتایج تحقیق بیش از 150 مقاله و پایش آنها و در نهایت انتخاب 93 مقاله پس از ورود در محیط نرم ‏افزار اکسل، انجام پذیرفت. مقاله ‏های انتشار یافته به زبان انگلیسی و بین فاصلۀ زمانی 30 سالۀ 1990-2020 هستند. پایش، بررسی و استخراج محورهای کلیدی و اصلی مقالات در نهایت ما را به طبقه‌بندی هشت گانۀ مندرج در ذیل شامل 1) سیاست‌گذاری شهری، 2) مشارکت الکترونیک، 3) شهر هوشمند، 4) ساختار و سازمان فضایی شهر، 5) رفتار سفر، 6) شکاف دیجیتال، 7) فضای عمومی و 8) رقابت‏ پذیری و 30 زیرمحور هدایت نمود که به تفکیک هر یک، نویسندگان مطرح، روش انجام کار و یافته‌های تحقیقات ارائه گردید. مطالعات اخیر گویای این موضوع هستند که شیوع کرونا‌ویروس میزان بهره ‏مندی از فن‌آوری ‏های اطلاعات و ارتباطات را چندین برابر کرده و این امر به‌طور قطع شدت اثرگذاری آن بر شهر و برنامه‌ریزی و طراحی شهری را با سرعت بیشتری دچار تحول و دگردیسی خواهد کرد. از این‌رو این مقاله در راستای تبیین ابعاد گوناگون این موضوع ارائه می‌شود.

زیست غیررسمی شهری یکی از گزینه های بقای گروه های کم درآمد شهری است که سازوکارهای ناکارآمد بخش رسمی و دولتی و نیز نظام برنامه ریزی توان تأمین مسکن آنها را ندارد؛ ازاینرو زیست و مسکن غیررسمی برآمده از گفتمان رسمی و همزمان با برنامه ریزی رسمی شکل گرفته است. نظام های برنامه ریزی و گفتمان های مسلط در مواجه با زیست غیررسمی شهری رویکردهای مختلفی را آزموده اند اما بیشتر آنها به دلایل گوناگونی در ساماندهی این پدیده ناکارآمد بوده اند. در این میان برخی برنامه ریزان به دنبال رهیافت هایی واقع بینانه برای ساماندهی از راه پیش نگری و پیوستگی با شهر هستند؛ از آن جمله دیوید گاورنر، رویکردی را با نام اینفرمال آرمچر (IA) مطرح کرده است. این روش مبتنی بر طراحی و مدیریت با دیدگاهی آینده نگرانه است که واقعیت رشد سکونتگاه های غیررسمی را پذیرفته است. هدف آن یافتن گزینه میانه در توسعه غیررسمی کنونی است که با مداخله از بالا به پایین همگام با پذیرش دیدگاه های مردم در این سکونتگاه ها همراه است. پذیرش سیاسی غیررسمی بودن، ارائه زمین عمومی مناسب با مشارکت دولتی و بخش خصوصی، آموزش کارکنان برای اجرای IA و توجه به اجزای طراحی (کریدورها، اراضی ذخیره و متولیان یا ناظران و مباشران) از شرایط اجرا و موفقیت این رویکرد هستند. در این پژوهش پس از معرفی رویکرد اینفرمال آرمچر (IA)، کاربست آن در شهر سنندج بررسی شده است. برای این پژوهش داده های مورد نیاز از سرشماری های نفوس و مسکن سالهای 1355 تا 1395 استخراج شده، از تصاویر هوایی و نرم افزار GIS استفاده شده و همچنین از برخی پژوهش های پیشین بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که به دلیل پویایی زیست غیررسمی شهری در شهر سنندج در قالب سه لایه فضایی و زمینه های بازتولید آن، توجه به دیدگاهی آینده نگرانه در زمینه توسعه غیررسمی در چارچوب رویکرد IA بسیار مفید است. این رویکرد در پی آن است تا از راه مشارکت دولتی _ مردمی و ابزارهای طراحی همچون اتصال کریدورهای اطراف شهر به یکدیگر و پیوند سکونتگاه های خودانگیخته با شهر، تأمین زمین های ذخیره برای مسکن در توان تهیدستان و نگاه داشت زمین های ارزشمند برای زیرساخت های پایه در سکونتگاه های خودانگیخته شهری آینده، از بسیاری از چالش های کنونی پیشگیری کند.

استقلال حرکتی کودکان به عنوان یک کیفیت کلیدی محیط­ های دوستدار کودک، نمایه ­ای از میزان پذیرش کودکان در جامعه است. این کیفیت امکان بازی­ های آزادانه و متنوع را برای کودکان فراهم می­ کند و در شکل­ گیری شخصیت اجتماعی و حس استقلال آنها نقش بسزایی دارد. عوامل فردی، اجتماعی و محیطی مؤثرترین عوامل در شکل­ گیری و ارتقای استقلال کودکان در تحرک و بازی در محیط­ های خارج از خانه هستند. طی سال­ های اخیر، با افزایش مسائل اجتماعی محدودکننده حضور کودکان در محیط ­های عمومی و تبدیل آنها به تله­ های اجتماعی والدین، مفهوم استقلال حرکتی کودکان گسترده ­تر شده و علاوه بر حرکت کودکان بین خانه و مدرسه، حرکت آزادانه کودک بین خانه و محیط­ های پیرامون آن نیز مورد توجه قرار گرفته ­است. استقلال حرکتی کودکان در عرصه­ های میانی مجتمع­ های مسکونی به عنوان فضای واسط بین خانه با محله و شهر زمینه ­ساز و تقویت­ کننده استقلال حرکتی کودکان در محیط­ های عمومی و شهری خواهدبود. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین مهمترین عوامل و شرایط اثرگذار بر استقلال حرکتی خانه محور کودکان است. باتوجه‌ به ماهیت موضوع و ضرورت نگاه به آن از دید کودکان، والدین، متخصصین و مدیران شهری از روش نظریه زمینه ­ای استفاده شده­ و با 107 نفر از مشارکت­ کنندگان مذکور تا حد اشباع نظری مصاحبه شد. به دلیل اهمیت کیفیات کالبدی محیط، مشاهده میدانی مستقیم در عرصه ­های میانی 15 مجتمع مسکونی منتخب در شهر تهران نیز انجام شد و یادداشت­های کیفی تهیه شد. داده­ های به دست آمده در نرم ­افزار Maxqda به صورت کیفی تحلیل شده و تعداد 74 مفهوم، 25 کد محوری و نُه مقوله اصلی استخراج گردید؛ یکپارچه و بهینه­ سازی کدها و مقوله ­ها انجام شده و سپس ارتباط آنها با مقوله هسته ­ای پژوهش تعیین گردید. مدل مفهومی حاصل نشان می­ دهد عوامل زمینه ­ای و مداخله­ گر شامل چارچوب ­های قانونی، ضوابط و مقررات، شیوه اجرا و نظارت، پذیرش جامعه نسبت به موضوع و فرهنگ­ سازی پیرامون حضور مستقل کودکان در عرصه ­های میانی مجتمع ­های مسکونی دارای اهمیت قابل­ توجه هستند. کیفیت­ های کالبدی محیط نظیر ایمنی و امنیت کودکان، دسترسی به بازی، دسترسی به طبیعت و فضای سبز و بهداشت می­ توانند موجب تعدیل و بهبود اتمسفر اجتماعی مجتمع و انسجام بیشتر آن به نفع حضور مستقل و آزادانه کودکان و دستیابی به سلامت روانی و جسمانی آنها گردند.

محیط می‌تواند سبب ایجاد هیجان‌های مثبت و منفی درشهروندان گردد. بخش مهمی از اهمیت هیجان به‌دلیل تأثیری است که بر رفتار افراد دارد. زیرا استخراج پاسخ‌­های هیجانی یکی از بهترین راه­‌های فهم حوزه‌­های مختلف تجربه و ادراک، از تصمیم‌­گیری تا تعاملات اجتماعی است. امروزه مشکلات سلامت‌روان و تأکید بر افزایش تعاملات‌اجتماعی موجب توجه هرچه بیشتر به موضوع هیجان گردیده اما در بین مطالعات انجام‌شده تأثیر عوامل کالبدی_فضایی کمتر موردتوجه قرارگرفته‌­است. از این روی، هدف پژوهش حاضر از یک‌سو بررسی تأثیر سنجه‌های کالبدی_فضایی خیابان شهری بر تحریک‌هیجانی عابرین پیاده، با قراردادن فرد در محیطی شبه‌حقیقی و ازسوی‌دیگر، ارزیابی دقت و امکان‌سنجی بهره­‌گیری از یک ابزار جدید سنجش عصبی در مطالعات حوزه شهرسازی است. مقاله حاضر به‌روش تجربی_آزمایشی و با شبیه‌سازی ۱۸ آزمون از تیپ‌های مختلف خیابان شهری انجام‌شده‌است. دو روش گزارش‌های شخصی(SAM) و الکتروانسفالوگرافی(EEG) برای سنجش هیجان انتخاب‌گردید. پس از تأیید داده‌های مستخرج از ۵۰ آزمون‌شونده توسط آزمون سلامت و استروپ، تحلیل داده‌ها به‌روش کمی_ آماری انجام‌شد. نتایج نشان می‌دهد شکل ‌و‌ فرم، اندازه و محصوریت، وجود عنصرفضایی وکالبدی کانون توجه و تأکید، نفوذپذیری در ساختار فضایی، شکستگی در مسیر و تغییر چشم‌انداز، ریتم‌های دوبعدی‌و سه‌بعدی جداره و شکل و فرم کنج تقاطع، بر سطح خوشایندی، برانگیختگی و کنترل هیجانی اثرگذار است. اما عقب‌رفتگی و پیش‌آمدگی کالبدی تأثیری در برانگیختگی و نفوذپذیری بصری تاثیری در خوشایندی ندارد. همچنین داده‌های (EEG) مستخرج از دستگاه هدست (MindWave MW001) مورداستفاده به‌خوبی می‌تواند هیجانات افراد را استخراج نموده، درنتیجه به‌عنوان یک ابزار بالقوه برای ارزیابی مداخلات طراحی محیطی در حوزه معماری و شهرسازی مناسب است. همچنین نتایج پژوهش حاضر با ارائه تأثیرات روانشناسانه طراحی‌شهری یک خیابان کمک می‌نماید که قبل از هرگونه اقدام در طراحی خیابان شهری، با علم برنحوه تأثیرگذاری آن اقدامات برهیجان عابرین پیاده، بتوان با گزینش و طراحی مناسب عناصر و ویژگی­‌های کالبدی فضا، سبب تحریک هیجان­‌های مثبت و کاهش سطح هیجان‌­های منفی و درنهایت ارتقای سلامت روان شهروندان گردید.

جداشدگی شهری به عنوان یکی از ویژگی­ های ذاتی شهرها، به فاصله اجتماعی و جدایی فیزیکی میان ساکنان در یک بستر شهری اشاره دارد؛ هنگامی که این پدیده مانع از دسترسی برخی گروه‌ها به خدمات، فعالیت‌ها و فضاها ‌شود، به یک مسئله و مشکل شهری تبدیل می‌گردد. ماهیت بین رشته ­ای و ابعاد گسترده و در هم تنیده این پدیده باعث شده در سه دهه اخیر، پژوهشگرانی از گروه ­های تخصصی مختلف به بررسی آن بپردازند. اگرچه تعداد پژوهش­ها در این زمینه کم نیست، اما پراکندگی محورها و موضوعات مورد بررسی و در نتیجه فقدان چارچوب­ های مفهومی منسجم به دلیل تنوع تخصص­ های مرتبط به چشم می ­خورد. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد با بررسی وضعیت مقاله­ های فارسی و ارائه صورت­ بندی منظمی از آنها گامی در جهت روشن ­تر شدن خلأهای پژوهشی در حوزه مفهومی جداشدگی بردارد. در این پژوهش از روش­ شناسی کیفی به عنوان رویکرد پژوهش و از تکنیک­ های متن پایه­ ای چون مرور نظام ­مند و فراتحلیل کیفی استفاده شده است. بدین منظور 50 مقاله منتخب فارسی در بازه سال­های 1400-1375در موضوع جداشدگی، در دو بخش ویژگی­ های ساختاری و محتوایی در قالب 15مقوله­ بررسی شده ­اند. یافته ­های این پژوهش، مقالات منتخب را بر اساس نوع پرسش اصلی آنها (چیستی، چرایی و چگونگی) در قالب پنج محور موضوعی اصلی دسته ­بندی کرده ­است. همچنین سیر تحول مفهوم جداشدگی در پژوهش ­های این حوزه به چهار دوره کلی اولیه، میانی، متأخر (دوره کنونی) و آینده تقسیم و با یکدیگر مقایسه شده ­اند و بر اساس آن تعریفی برای جداشدگی اجتماعی _ فضایی ارائه شده ­است. نتایج این مقایسه بیانگر آن است که جداشدگی شهری به عنوان موضوعی میان رشته ­ای، چندوجهی و زمینه­ گرا، دارای ابعاد اجتماعی _ اقتصادی، کالبدی _ فضایی و سیاسی _ مدیریتی بوده که در شرایط کنونی پژوهشی کشور، نیازمند پژوهش­ های کیفی با محوریت موضوعاتی چون مدل­ سازی مفهومی و مدل­ سازی سنجش جداشدگی (در تبیین چیستی)، شناسایی و بررسی عوامل زمینه ­ای مؤثر بر جداشدگی از جمله ساختار و پیکره ­بندی شهرها (در تبیین چرایی) و همچنین شناسایی و بررسی سیاست­ ها و گرایش ­های اثرگذار بر جداشدگی (در تبیین چگونگی) با در نظر گرفتن تمامی ابعاد آن است. در این صورت می­ توان با دستیابی به درک درستی از این مفهوم، در مباحث شهرسازی، برنامه ­ریزی و طراحی شهری دقیق­تر به بررسی الگوهای فضایی آن در طول زمان پرداخت.

حق به شهر،مسئله­ ای با ماهیت اجتماعی،­سیاسی و حقوقی است که با تکیه بر مفهوم حق شهروندی،­مجموعه حقوقی را برای استفاده همه ساکنین شهر از بستر زندگی شهری، به صورت شفاف و عادلانه مطالبه می ­کند. در شهرها، کودکان به لحاظ شرایط سنی، جسمی و روانی ویژه با مشکلات بسیار زیادی از قبیل رعایت نشدن حقوق اولیه، نبود امنیت و ایمنی، نبود امکانات و فضای کافی برای فعالیت، بازی و ... و در نتیجه عدم احساس تعلق به فضا رو­به ­رو هستند. هدف این مقاله، بررسی مفهوم حق به شهر و شناسایی مؤلفه ­های مؤثر بر ارتقای کیفیت فضای عمومی شهر برای حضور­پذیری کودکان است. بدین منظور، به صورت توأم از روش تحقیق کیفی و کمی استفاده شده است. با توجه به این که هر دو تحلیل کیفی و کمی به صورت متوالی مورد تفسیر قرار می­ گیرند، مقاله حاضر در زمره تحقیقات متوالی_اکتشافی قرار دارد. به منظور تحلیل داده ­های کیفی از روش تحلیل محتوا و داده ­بنیاد و برای کدگذاری داده­ ها از نرم­ افزار Nvivo استفاده شده است. روش جمع ­آوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختارمند است. برای بررسی چگونگی روابط و میزان پشتیبانی مؤلفه­ های حق کودک به شهر از کیفیت فضای شهری از آزمون رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. شاخص کیفیت فضای شهری به عنوان متغیر وابسته و مؤلفه­ های حق کودک به شهر (حاکمیت، شمولیت اجتماعی، دسترسی فضا و تنوع و سرزندگی) به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شدند. بر این اساس، مؤلفه حاکمیت شهری 35.5 درصد و سایر مؤلفه ­ها شامل شمولیت اجتماعی، دسترسی فضایی و تنوع و سرزندگی به ترتیب 31.2درصد، 28.9درصد و 14.6درصد در میزان ارتقای کیفیت فضای شهری برای حصول مفهوم حق کودک به شهر مؤثر هستند. همچنین همبستگی و میزان تأثیرگذاری هر یک از زیرمؤلفه­ های حق کودک به شهر بر کیفیت فضاهای شهری نیز به تفکیک بررسی شد.

گردشگری از بزرگترین، وسیع ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد جهان است که منبع مهم افزایش درآمد، اشتغال و سرمایه در بسیاری از کشور هاست. توسعه گردشگری به عنوان پدیده فرهنگی، موجب می شود که فرصت کافی برای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید. بر این مبنا، آنان می توانند یکدیگر را بهتر درک کرده و به فرهنگ هم بیشتر احترام بگذارند. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه مدل توسعه گردشگری فرهنگی در استان کردستان است. پژوهش ماهیتاً کاربردی و روش پژوهش، آمیخته (کیفی و کمی) است. محقق به شناسایی عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگری فرهنگی استان کردستان با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته (با نظرخواهی از اساتید و مدیران)و استفاده از اطلاعات پژوهشی می پرازد که از طریق پرسشنامه های موجود در زمینه گردشگری فرهنگی بر اساس تحقیقات گذشته، مبانی نظری و مطالعات کتابخانه ای، بررسی نتایج و عوامل شناسایی شده در زمینه گردشگری فرهنگی است. جامعه آماری در هر دو بخش نظری و کاربردی شامل الف) کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه ها (شامل اساتید مدیریت گردشگری استان کردستان و همچنین اساتید دانشگاه های استان های همجوار که در زمینه گردشگری فرهنگی حداقل یک مقاله پژوهشی داشتند)، ب) مدیران گردشگری و کارشناسان و صاحبنظران بازاریابی ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان های استان کردستان، ج) مدیران آژانس های گردشگری استان کردستان و د) گردشگران فرهنگی است. در مرحله اول گردآوری داده ها از طریق مصاحبه کیفی و در مرحله دوم با روش کمی و پرسشنامه ای صورت گرفت و در بخش کمی ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه کتبی انجام ‌شد. سپس با استفاده از مفاهیم مشترک، مقوله ها ی هشت گانه مؤلفه پتانسیل شهری، شهروندان، تأثیر شهرهای مرزی، مدیریت رویدادها، گرایش به سایر مقاصد گردشگری، اقتصاد گردشگری، مدیریت دولتی و تبلیغات استخراج شد. نتایج پژوهش حکایت ازوضعیت مطلوب پتانسیل شهری، شهروندان، تأثیر شهرهای مرزی، مدیریت رویدادها، گرایش به سایر مقاصد گردشگری و اقتصاد گردشگری داشت؛ ولی مدیریت دولتی و تبلیغات در استان کردستان وضعیت مطلوبی نداشت.

در دوران کنونی در حوزة گرافیک محیطی، به گرافیک محیطی و خلق تجربه‌های نو به منظور القای حس مکان، اهمیت چندانی داده نشده و گرافیک محیطی در این عرصه با سکون و بی تحرکی روبه روست. این امر ناشی از عدم شناخت و پرداخت کافی به آن در پژوهش‌های راهبردی است. از این رو پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق کیفی_کمی از نوع توصیفی_پیمایشی و ابزار کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) و استفاده از آزمون فریدمن و تحلیل محتوا به دنبال رهیافت به هدف اصلی پژوهش" تدوین مدل خوانش گرافیک شهری با تأکید بر ارتقای حس مکان در منطقه 2 شهر قزوین" است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختار کالبدی گرافیک شهری منطقه 2 شهر قزوین، کیفیتی متعادل از نشانه‌های معنادار است که بسته به نوع فرم، رنگ و مصالح خود سبب جلب توجه مخاطبان شده و حس مکان را در این منطقه رقم می‌زنند. درضمن از میان مؤلفه‌های خوانش گرافیک محیطی در منطقه 2 شهر قزوین، مؤلفه ساختار بصری و معماری بیشترین نقش را دارند که در این میان توانسته‌اند از طریق تناسبات با بستر خود و نوع ترکیبات رنگی به کار رفته، حس مکان را در شهروندان این منطقه ایجاد نمایند. چرا که میان مؤلفه تناسبات و ترکیبات رنگی با خوانش گرافیک محیطی ارتباطی دوسویه و قوی برقرار است. همچنین در میان عناصر گرافیک شهری در ایجاد حس مکان در این منطقه، عنصر صندلی و مکان‌های نشستن همراه با المان‌های میادین، بالاترین رتبه و عناصری مثل سطل‌های زباله و نقاشی‌های دیواری کمترین رتبه را از نگاه شهروندان در رابطه با القای حس مکان به آنها دارند.

هر ساله بلایای طبیعی و غیر طبیعی در سراسر جهان مرگ و میر، آسیب های جسمی و بیماری های زیادی را به بار می آورند. به طوری که از 70 نوع بلایای طبیعی ثبت شده در جهان، 13 نوع آن در کشور ما به ثبت رسیده است. این تحقیق با هدف سنجش و مدل سازی آسیب پذیری در بافت شطرنجی و نیمه شطرنجی شهر سلماس بر اساس شاخص های پدافند غیر عامل انجام گرفته است. نوع تحقیق حاضر کاربردی بوده و روش انجام کار توصیفی_ تحلیلی است و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. برای رسیدن به هدف تحقیق، تعداد 14 شاخص بر اساس نظرات نخبگان انتخاب شده و در نرم افزار GIS لایه های اطلاعاتی برای آنها تشکیل شده است. برای محاسبه وزن شاخص ها از روش تصمیم گیری چند معیاره BWM استفاده شده و نتایج آن در نرم افزار GAMS مورد تحلیل قرار گرفته است. سرانجام وزن به دست آمده از روش BWM در شاخص های 14 گانه استاندارد شده با توابع فازی و منطق بولین ضرب شده و با هم ترکیب شده است. نتایج بیانگر آن است که در بافت شطرنجی، چهار هزار و 866 قطعه در پهنه آسیب پذیری خیلی کم، دو هزار و 719 قطعه آسیب پذیری کم، دو هزار و 862 قطعه آسیب پذیری متوسط، سه هزار و 435 قطعه آسیب پذیری زیاد و 430 قطعه در پهنه آسیب پذیری خیلی زیاد واقع شده اند. در بافت نیمه شطرنجی، 611 قطعه در پهنه آسیب پذیری خیلی کم، دو هزار و 598 قطعه آسیب پذیری کم، سه هزار و 669 قطعه آسیب پذیری متوسط، پنج هزار و 350 قطعه آسیب پذیری زیاد و سه هزار و 57 قطعه در پهنه آسیب پذیری خیلی زیاد قرار دارند. به طور کلی می توان گفت میزان آسیب پذیری در بافت شطرنجی نسبت به بافت نیمه شطرنجی کمتر است.

رشد وگسترش فزاینده شهرها در دهه‌های اخیر باعث تبدیل اراضی کشاورزی، بالا رفتن هزینه‌های خدمات‌رسانی شهری، عدم توجه و رسیدگی به بافت‌های فرسوده در قالب توسعه درونزا شده است. شهر شیراز نیز با دارا بودن هزار و 700 هکتار بافت فرسوده از مسائل یادشده برکنار نبوده است. در سال­های اخیر توجه به بافت فرسوده و توسعه درونزا مورد توجه قرار گرفته­ است. برای این منظور از سیاست­های مدیریت و مهار رشد استفاده می­شود که یکی از این سیاست‌ها تنظیم مجدد زمین است. به‌منظور کارایی و اثربخشی بیشتر فرآیند تنظیم مجدد زمین که متأثر از ویژگی‌های قانونی، نهادی، اقتصادی و اجتماعی محل است، شناسایی و دسته‌بندی عوامل مؤثر بر آن ضروری است. بر این اساس هدف این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر فرآیند تنظیم مجدد زمین در بافت­های فرسوده و بررسی روابط علی_ معلولی بین آنها به منظور شناخت مهمترین متغیرها در فرآیند اجراست. این امر می­تواند رهنمونی باشد برای مدیریت شهری در دستیابی به توسعه درونزا از طریق تحریک و تحقق مهمترین متغیرها و به تبع آن افزایش تحقق­پذیری کل پروژه تنظیم مجدد زمین. به‌منظور نیل به این هدف از روش‌ توصیفی_ تحلیلی در قالب مدل تحلیل تفسیری_ساختاری با استفاده از نرم‌افزار Micmac شدت و جهت روابط بین متغیرها مشخص شده است. برای این منظور از پرسشنامه دلفی دو مرحله­ای و نظرات 17 نفر از کارشناسان امور شهری شهر شیراز استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که متغیر مشارکت پذیر بودن دولت محلی از طریق نهادهای واسط و تسهیل گر جزو گروه تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین متغیرهاست. بنابراین این متغیر نقشی کلیدی و راهبردی ایفا می­کند. به­این­معنا که کلید اجرای تنظیم مجدد زمین در بافت های فرسوده و حل مشکلات مربوط به آن ایجاد نهادی واسط برای شنیدن خواسته­ها و نظرات مردم است. همچنین سایر متغیرهای راهبردی تنظیم مجدد زمین در بافت فرسوده توجه به عدالت فردی و اجتماعی در دولت محلی، بینش راهبردی و منعطف بودن دولت محلی، تعریف اهداف ملموس و قابل‌دستیابی در تنظیم مجدد زمین و ارزیابی مناسب قیمت زمین قبل و بعد از اجرا هستند. بنابراین رصد مداوم این متغیرها در طول فرآیند تهیه طرح و اجرای تنظیم مجدد زمین در بافت فرسوده لازم و ضروری است.

کلانشهر به مثابه فضای اجتماعی و تولید فرهنگی مدرنیته و اقتصاد سرمایه­ داری برای انتقال معانی مرجح فضایی آکنده از محتوا و معنای رمزگذاری شده است که برای رمزگشایی فارغ از روش­های متداول پوزیتویستی نیازمند تجربه پدیدارشناسانه و خوانش نشانه­ شناسانه مناظر ذهنی آگاهانه و ناآگاهانه ­ای است که توسط قدرت، گفتمان حاکم و ایدئولوژی مسلط شکل گرفته است. فهم تصویر ذهنی عموم از شهری که درآن ساکن هستند می­ تواند در نمایش واقعیات مغفول مانده­ اجتماعی مؤثر افتد. پوشش­ های رسانه­ ای، تولیدات فرهنگی، تصورات کلیشه ­ای و قالبی و ... به عنوان مهمترین مؤلفه­ های برسازنده منظر ذهنی عموم از شهری که در آن زندگی می­ کنند و در مقام بستری بدیع برای بازخوانی رابطه کالبد و روح و روان شهر مدرن می­ تواند در تشخیص ابعاد غیرمادی، نمادین و روان­ شناختی شکل­ گیری شهرها نقش مهمی ایفا کند. خوانش شهر از خلال مناظر ذهنی دستیابی به تصویر بازنمایی شده از شهر است که چون عینکی بر چشم شناسنده شهر می ­تواند در نحوه تجربه شهر حتی قبل از تجربه بصری نیز اثرگذار باشد. در این پژوهش با فرض شهر به مثابه متن با هدف تبیین زبان پنهان کلانشهر مدرن تهران بر اساس امر بازنمایی شده، از روش تحلیل محتوای کیفی و کمی استفاده شد و برای مطالعه انضمامی شهر از طریق روایت ­های رسمی، نحوه بازنمایی شهر در آثار سینمایی منتخب سال 1395 مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به یافته ­ها می ­توان ادعا نمود امکان تجربه کلانشهر تهران از طریق فیلم­ های سینمایی مقدور نبوده و فیلم­ های ساخته شده در تهران در شناساندن فضای کالبدی شهر در معنای بالزاکی و حتی زولایی نیز موفق عمل نکرده ­اند و تهران مدرن فارغ از نگاهی تمامیت ­نگر که جنبه­ های سلبی و ایجابی مدرنیته را همزمان دربرگیرد، به عنوان مکان روابط رو به اضمحلال و آکنده از دوگانه­ های کلیشه ای ضمن نمایش جنبه­ های اغواگر مدرنیته به محملی برای بروز تیره­ و ­تارترین سویه ­های مدرنیته و حیات ذهنی گونه کلانشهری چون بی­ هویتی، فقدان عاطفی، خیانت، ازخودبیگانگی و دروغ تبدیل شده است.

برندسازی شهری به عنوان روشی برای افزایش جاذبه شهر مطرح است که با شکل‌دهی یا تغییر تصاویر ذهنی مخاطبان، موجب تمایز شهرها می‌شود. هدف مقاله حاضر ارائه مدلی است تا برندسازی شهری در راستای توسعه گردشگری را تسهیل کند. در این پژوهش، شهر یزد به عنوان محدوده مطالعاتی مد نظر قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر، کیفی بوده و تلاش دارد تا با استفاده از راهبرد داده‌بنیاد، مدل گفته شده را از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با حرفه‌مندان، دانشگاهیان و نخبگان استخراج کند. مصاحبه‌شوندگان با تکنیک ارجاعی زنجیره‌ای (گلوله برفی) انتخاب شدند و در نمونه دوازدهم، اشباع نظری تا حدودی شکل گرفت، اما روند پژوهش تا مصاحبه چهاردهم ادامه یافت. نتایج پژوهش بیان می‌کند که «لزوم رقابت شهرها در عرصه جهانی»، «مشکلات اقتصادی و لزوم توجه به گردشگری و برندسازی شهری» و «پتانسیل بالای شهر یزد برای توسعه گردشگری و برندسازی شهری» از شرایط علی تحقیق بوده و لزوم بررسی موضوع را آشکار می‌سازد. همچنین این پژوهش نشان می‌دهد با مجموعه راهکارهایی از جمله «تشکیل کارگروه ویژه برندسازی در شهر یزد»، «جلب مشارکت نهادهای مردمی در تدوین و اجرای طرح‌های برندسازی»، «آموزش به مدیران و کارمندان برای اجرای هرچه بهتر طرح‌های برندسازی شهری»، «برگزاری جشن‌ها و رویدادهای ملی و بین‌المللی به منظور توسعه برند» و «توسعه زیرساخت‌های گردشگری» می‌توان توسعه گردشگری را از طریق برندسازی در شهر یزد دنبال کرد که پیامدهایی همچون «تأمین درآمد پایدار برای مجموعه مدیریت شهری یزد»، «تقویت هویت منحصر به فرد شهر یزد»، «کاهش مهاجرت»، «افزایش رضایتمندی گردشگران داخلی و خارجی شهر یزد»، «جهانی شدن»، «توسعه سرمایه اجتماعی»، «دستیابی به رشد اقتصادی» و «دستیابی به مدیریت شهری یکپارچه» را در پی خواهد داشت.

تحقیقات مختلف نشان می دهد که عوامل متعددی از جمله عامل اجتماعی، کالبدی و اقتصادی بر میزان اجتماع پذیری یک محیط تأثیر‌گذارند. در این ارتباط نقش سازماندهی فضایی به عنوان نمونه ای از عوامل کالبدی مؤثر بر اجتماع­ پذیری فضاهای باز مجتمع ­های مسکونی، موضوعی قابل تأمل است که پژوهش حاضر به آن پرداخته است. بنابراین چهار الگوی سازماندهی فضایی در مجتمع های گفته شده شامل الگوی خطی، مجموعه ­ای، مرکزی تک عنصری و مختلط در چهار مجتمع مسکونی شهر شیراز به عنوان نمونه موردی انتخاب شده‌اند. ابزار تحلیل در پژوهش جاری تئوری نحو فضاست که با استفاده از روابط ریاضی و آنالیزهای نرم‌افزاری در محیط نرم‌افزارDepthmap ، به تجزیه و تحلیل ساختار کالبدی نمونه­ های مورد نظر پرداخته‌است. بر‌این اساس از شاخص­ های سلسله­ مراتب، دسترسی پذیری، جانمایی فضایی، شفافیت، تنوع فضایی و درصد فضاهای باز و بسته، در این پژوهش بهره‌گیری شده است. مقاله پیش رو علاوه بر روش نحو‌‌فضا از مشاهدات میدانی و نیز بررسی اسناد طرح در قالب نقشه ­ها و پروفیل­ ها نیز بهره برده است. در نهایت نتایج تحقیق حاکی از آنست که ساماندهی فضایی در مجتمع‌های مسکونی، نقش بارزی در افزایش یا کاهش اجتماع پذیری فضای باز یک مجتمع دارد. همچنین فضاهای باز با چیدمان مرکزی و مختلط نسبت به سایر الگوها اجتماع‌پذیرتر هستند و جانمایی نادرست عملکردهای مختلف در فضای باز یک مجتمع مسکونی، باعث کاهش اجتماع ­پذیری در فضای مورد نظر خواهد شد. این مهم می‌تواند توسط طراحان در تهیه لکه گذاری های اولیه طراحی فضاهای باز مجتمع های مسکونی، مد نظر قرار گیرد.

مسیریابی توانایی شناسایی موقعیت مکانی و رسیدن به مقصد، حرکت در محیط‌های فضایی است. این موضوع در خصوص کودکان که معمولاً استقلال و تجربه کافی در جابه‌جایی در محیط‌های شهری را ندارند، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش باهدف بررسی تأثیر نشانه‌های شهری بر مسیریابی کودکان در فضای شهری تدوین گردیده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر کاربردی و پیمایشی است. روش نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی با استفاده از فرمول کوکران و تکمیل پرسشنامه توسط 106 نفر از کودکانی که در بازه‌ سنی 12-8 سال هستند، انجام گردیده است. در تحلیل داده‌ها به منظور ارزیابی تأثیر نقش نشانه‌ها در مسیریابی کودکان پس از جمع‌آوری داده‌ها، اطلاعات حاصل با روش‌ تحلیل عاملی تأییدی و با استفاده از نرم‌افزار Amos مورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین برای تحلیل داده‌های کیفی به بررسی نقاشی‌های کودکان پرداخته‌شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تفاوت در گروه‌های سنی کودکان باعث تفاوت در میزان تأثیرگذاری نشانه‌ها در مسیریابی کودکان می‌گردد. همچنین عناصر کالبدی و نشانه‌ها در فضاهای شهری در مسیریابی کودکان در محدوده مطالعاتی پژوهش بسیار تأثیرگذارند. ازجمله ویژگی‌های اشاره شده کودکان هشت ساله در فرآیند مسیریابی می‌توان به فضای سبز و فرم ابنیه اشاره نمود. کودکان 9-10 ساله به فرم کالبدی و تمایز ساختمان‌ها در فرآیند مسیریابی توجه دارند. کودکان 10-12 ساله به ساختمان‌هایی اشاره دارند که در آنها تنوع رنگی بیشتر و ساختمان‌هایی که فرم معماری متمایزتری نسبت به سایر ساختمان‌ها دارند. کودکان 10-12 ساله از معابر و ساختمان‌های شاخص در مسیریابی استفاده می‌نمایند. بررسی‌های صورت گرفته تأثیر کالبد متمایز در رفتار مسیریابی کودکان را نشان می‌دهد.

انسان فطرتاً موجودی اجتماعی است و فضای احاطه کننده وی، محل شکل گیری و برقراری روابط اجتماعی اوست. میزان و چگونگی اثرگذاری محیط بر عملکرد انسان، همواره یکی از دغدغه‌های مهم طراحان محیطی بوده است. در این بین بازارها به عنوان مکان‌هایی عمومی، پررونق و پر رفت و آمد، در درجه بالایی از اهمیت قرار دارند. هدف از این تحقیق دستیابی به مؤلفه‌های اثرگذار کالبد بر تعامل موجود در آن و بررسی میزان نقش فضای بازار تبریز به عنوان نمونه زنده و پویایی از بازارهای سنتی ایران، بر تعاملات موجود در آن است. در این تحقیق از دو روش توصیفی_تحلیلی و روش پیمایشی برای بررسی تعاملات اجتماعی و تأثیر کالبد بر میزان تعاملات استفاده شده که پس از به دست آوردن مؤلفه‌های نحو فضای بازار و تعاملات اجتماعی به بررسی تأثیر بازار بر تعاملات و مقایسه تطبیقی فعالیت‌های مختلف یک مجموعه به وسیله نرم افزار تخصصی نحو فضا (دپث مپ) می‌پردازد؛ سپس با کمک پرسشنامه، میزان تأثیر کالبد بر تعاملات موجود در بازار را ارزیابی می‌کند. از جمله سراهای این بازار دو سرای امیر و دودری هستند که از نظر کارکرد و شکل هندسی متفاوت از یکدیگر بوده و تعاملات متفاوتی ایجاد می‌نمایند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سه عامل ارتباط، هم‌پیوندی و کنترل تأثیر مستقیمی بر میزان دسترسی، نفوذپذیری و انعطاف‌پذیری فضایی دارند که هر سه این عوامل از جمله عوامل ارتقای تعاملات اجتماعی از منظر نحو فضا هستند؛ بررسی نحو فضا در هر دو سرا نشانگر تأثیر مرکزی بودن فضا و ورودی‌ها بر ارتقای رفت و آمد و متمرکز کردن مخاطب و محوری بودن این دو مورد بر جذب کمتر مخاطب و ایجاد فضاهای دنج برای تعاملات اجتماعی است. بررسی عوامل کالبدی بیانگر تأثیر مثبت کف‌سازی مناسب، امکان رؤیت، خوانایی، استفاده از عناصر طبیعی در میزان تعاملات اجتماعی بوده و هرکدام از مؤلفه‌های مبلمان مناسب، دسترسی و فضاهای مکث در دو سرا متفاوت بوده که بیانگر تفاوت در میزان تعامل در دوسرا هستند.

امروزه تاب­آوری شهرها در برابر تهدیدات طبیعی و مصنوع یکی از مهمترین چالش­های نظام برنامه­ریزی و مدیریت شهری است. در این میان، بیماری­های همه­گیر یکی از تهدیدات نوظهوری هستند که به سبب گستردگی و رفتار غیرقابل پیش­بینی به شدت جوامع شهری را تحت تأثیر خود قرار داده­اند. از همین­رو پژوهش حاضر مسئله تاب­آوری شهرها در برابر بیماری­های اپیدمیک و همه­گیر را مورد بحث و بررسی قرار داده است. روش تحقیق حاضر توصیفی_تفسیری و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. بنابراین شهر کرمانشاه به عنوان قلمرو پژوهش انتخاب شده و تحلیل تاب­آوری آن در برابر همه­گیری بیماری کووید 19 در دستور کار قرار گرفته است. از این­ رو متغیرهای مرتبط با موضوع، از منابع معتبر داخلی و خارجی استخراج شده که ماحصل آن دستیابی به 19 متغیر در شش بعد اقتصادی_اجتماعی، زیست­محیطی، بهداشتی_درمانی، مدیریت شهری، زیرساخت­های شهری و ساختار شهری بوده است. در ادامه 19 متغیر تدوین شده به کمک روش تحلیل اثرات متقاطع در نرم­افزار Micmac وارد شده­اند و مقایسات زوجی میان متغیرها به روش دلفی و با مشارکت 15 کارشناس انجام پذیرفته است. یافته­ها نشان می­دهد، متغیرهای «زیرساخت خدمات کاری، اداری، آموزشی، پزشکی و ... از راه دور»، «دسترسی به فضاهای سبز و باز و کاربری­های تفریحی_ورزشی»، «دسترسی به خدمات و کاربری­های مقیاس محله­ای»، «ظرفیت تأسیسات و تجهیزات شهری همچون شبکه برق، اینترنت و ...» و «مدیریت واحد و یکپارچه در شرایط بحران» بیشترین تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم را بر دیگر متغیرهای تاب­آوری شهر کرمانشاه در مواجهه با همه­گیری کووید 19 دارند. علاوه بر این، دو متغیر «قابلیت محلات در پیاده­روی و دوچرخه­سواری» و «تقویت مشارکت مردمی و سرمایه اجتماعی جوامع محلی» دارای ماهیتی دووجهی در مسئله تاب­آوری شهر کرمانشاه هستند؛ بدین معنا که ضمن تأثیرگذاری بالا بر سایر متغیرها، از دیگر متغیرها نیز تأثیر می­پذیرند. تفسیر این یافته­ها و انطباق آن با پژوهش­های مشابه نشان می­دهد، تحقق تاب­آوری شهر کرمانشاه در مواجهه با بیماری­های همه ­گیر در گِرو حرکت به سمت «مدیریت واحد شهری»، «شهر دیجیتال»، «محله ­محوری» و «سرمایه اجتماعی» است.

بازآفرینی نواحی دچار افت شهری با مشکلات درهم‌تنیده اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی، نیازمند ارتقای سطح مشارکت ساکنان بر پایۀ فرایند مقتدرسازی اجتماع منسجم محلی است، به‌گونه‌ای که با قلمرو زدایی از ساختارهای نهادی و قدرت رسمی و استفاده از ظرفیت‌های فضای سایبرنتیک در چارچوب مقتدرسازی الکترونیکی، بستر مناسبی به منظور تحقق راهکارهای مقابله با مشکلات این نواحی فراهم شود. این مقاله باهدف دستیابی به الگوی مورد کاربرد (Use Case) فرایند مقتدرسازی الکترونیکی ساکنان نواحی دچار افت شهری اصفهان با استفاده از مهندسی خواسته بر پایة یک پژوهش با ویژگی‌های استقرایی، کاربردی و توصیفی_تحلیلی استوارشده است. به این منظور، با به‌کارگیری تحلیل ذی‌نفعان و انجام تحلیل‌های کمی (آزمون میانگین فریدمن _ آزمون همبستگی اسپیرمن) در محیط نرم‌افزار SPSS، مراحل فرایند مقتدرسازی الکترونیکی تطبیق یافته برای این نواحی معرفی‌شده است. سپس با انجام تحلیل محتوا در محیط نرم‌افزار Atlas ti سازوکار پیاده‌سازی فرایند مقتدرسازی (تعیین خواسته‌ها) بر پایۀ معرفی کاربران مؤثر در فرایند و فعالیت‌های آنها و ارتباط آنها با فعالیت‌ها مشخص می‌شود. بر این اساس الگوی مورد کاربرد (Use case) فرایند مقتدرسازی الکترونیکی در محیط نرم‌افزار Visual paradigm طراحی می‌شود. در این فرایند کاربران اصلی شامل ساکنان، مسئولان (تصمیم‌گیرندگان)، کارشناس تسهیلگر، کارشناس پشتیبان، مربی و کارشناس فنی هستند و در یک چرخة پیوسته پنج‌گانه به ترتیب فرایندهای (1) عضویت در گروه‌های محلی و تشکیل شبکه‌های اجتماعی در فضای سایبرنتیک، (2) عضویت در برنامه و فرایند مقتدرسازی الکترونیکی، (3) انجام مراحل مقتدرسازی الکترونیکی (شامل آموزش، یادگیری و کسب مهارت، آگاهی، تعامل، مطالبه گری و پاسخگویی)، (4) تبادل‌نظر در مورد کاستی‌ها و اصلاح فرایند (ارتقا و بهبود سازوکار مقتدرسازی الکترونیکی) و (5) تصمیم‌گیری با همکاری و مشارکت ساکنان و مسئولان (تصمیم‌گیرندگان) در راستای ارتقای مشارکت در بازآفرینی شهری نواحی دچار افت شهری اصفهان را انجام می‌دهند و زمینه را برای ارتقای سطح مشارکت ساکنان نواحی دچار افت شهری در بازآفرینی محلات خود، فراهم می‌سازند.

گسترش بی‌ضابطه شهرها و غلبه رویکردهای کیفی نسبت به استانداردهای کمی باعث طرح موضوعاتی مانند زیست‌پذیری شهری شده که در جهت ارتقای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی توسعه پایدار گام بر‌‌ می‌دارد. این پژوهش بر آن بوده تا با مطالعه تطبیقی، میزان زیست‌پذیری را در بافت قدیمی و جدید شهر ارومیه مورد واکاوی قرار دهد. نوع تحقیق حاضر کاربردی بوده و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. برای رسیدن به هدف تحقیق، تعداد 12 شاخص براساس موجود بودن اطلاعات انتخاب شده و در نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی لایه‌های اطلاعاتی برای آنها تشکیل شده است. برای محاسبه وزن شاخص‌ها از روش تصمیم‌گیری چند‌‌معیاره بهترین- بدترین استفاده شده و نتایج آن در نرم‌افزار گامز مورد تحلیل قرار گرفته است. سرانجام، وزن به دست آمده از روش بهترین- بدترین در شاخص‌های 12 گانه استاندارد ضرب شده و با‌هم ترکیب شده است. خروجی به دست آمده بیانگر آن بوده که به‌طور کلی میزان زیست‌پذیری در بافت قدیمی شهر ارومیه نسبت به بافت جدید شهر بیشتر بوده است. همچنین میزان زیست‌پذیری در بافت قدیم براساس شاخص‌های دسترسی به معابر اصلی، متوسط قیمت زمین، تراکم جمعیتی، دسترسی به کاربری ورزشی و تفریحی، دسترسی به کاربری درمانی، دسترسی به کاربری آموزشی و فرهنگی، دسترسی به کاربری تجاری، تعداد افراد با‌سواد و تعداد شاغلان نسبت به بافت جدید در وضعیت بهتری قرار داشته؛ از طرف دیگر میزان زیست‌پذیری براساس شاخص‌های کیفیت ابنیه، محدوده تحت پوشش فاضلاب و دسترسی به کاربری فضای سبز در بافت جدید نسبت به بافت قدیم وضعیت خوبی را دارا بوده است.

پیوند بین هندسه معابر شهری (H/W) و مصرف انرژی ساختمان، تعامل پیچیده­ای بین عوامل اقلیمی، الگوهای مکانی، نحوه قرارگیری فضاهای باز و همجواری ساختمان­هایی است که آنها را تشکیل می­دهند. این تحقیق، با استفاده از مفهوم خرد اقلیم ایجاد شده متأثر از هندسه معابر­ شهری به بررسی عملکرد حرارتی ساختمان­های مسکونی شهرهمدان پرداخته است. ارزیابی اثر هندسه معابر شهری(H/W) بر میزان مصرف انرژی، هدف اصلی است. در این مطالعه مجموعه­ جامعی از شبیه­سازی­های حرارتی مبتنی بر آب و هوای منطقه همدان و تحلیل آماری، برای بررسی چگونگی تأثیر تغییرات ضابطه ارتفاع نسبت به عرض معبر بر میزان مصرف انرژی انجام شده است. روش تحقیق به­صورت ترکیبی از روش های کیفی و کمی(داده­های عددی شبیه­سازی) است. در مرحله شبیه­سازی برای شناخت تأثیر(H/W)، بر میزان مصرف انرژی دو حالت در نظر گرفته شده است. ابتدا برای بررسی اثر شاخص عرض معبر، ارتفاع ثابت و عرض معبر متغیر و سپس برای بررسی شاخص ارتفاع، عرض معبر ثابت و ارتفاع متغیر در مدلسازی­ها در نظر گرفته شده و در تحلیل یافته­ها از روش­های آماری، ضریب همبستگی، مقایسه با مدل مرجع و رگرسیون چندگانه بهره­گرفته شده است. نتایج بیان می­دارد که در تمام قطعات­مسکونی الگوهای­شمالی، بین (متغّیر(6الی36متری)W/ثابتH) و میزان انرژی سالانه، رابطه همبستگی مستقیم و با شدت زیاد و در الگوهای­جنوبی، بدون همبستگی است. همچنین بین (ثابتW/متغیر(3الی10طبقه)H) و انرژی سالانه در قطعات شمالی، همبستگی مستقیم و در قطعات الگوهای جنوبی رابطه همبستگی معکوس ولی با تاثیر بسیار کم برقرار است. بنابراین شاخص هندسی معابر شهری در الگوهای شمالی مؤثر بوده و افزایش ارتفاع با افزایش فاصله افقی بین ساختمان­ها در کاهش مصرف انرژی تأثیرگذار است. هرچه مقدار شاخص ((H/W در معابر شهری اقلیم سرد همدان عدد کمتری باشد(دره­های کم عمق)، با افزایش جذب تابش خورشیدی، میزان مصرف انرژی ساختمان کاهش می­یابد. با تحلیل رگرسیون چندگانه مشخص شد، شاخص­های هندسی ((H/W و مقدار سطوح درمعرض آفتاب(Ssu) و سایه(Ssh) نسبت به زیربنا(A) و سطح کل(S)، بیشترین تبیین­کننده مصرف انرژی در الگوهای قطعات شمالی هستند. الگوی پیشنهادی (تغییر در استقرار سطح اشغال الگوی اول) بهینه­ترین عملکرد حرارتی را با کاهش 9/42 درصد انرژی سرمایشی و 73/4 درصدی انرژی نهایی دارد.

در مراحل مختلف تاریخی، کشورها اشکال مختلفی از شهرنشینی را با توجه به تأثیرات مختلف سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی و شرایط فرهنگی و سیستم­های اجتماعی توسعه داده­اند. مطاالعات تجربی در زمینه فاکتورهای مؤثر بر نرخ شهرنشینی، به منظور درک میزان، روند و الگوی شهرنشینی و همچنین پیامدهای آن در زمینه های اجتماعی و اقتصادی برای هدایتِ توسعه سالم و پایدارِ آینده شهرنشینی اهمیت دارد. راهبرد های رشد و توسعه نوین، با تمرکز بر شهرها، راه را برای تغییرات ساختاری- عملکردی هموار کرده است. امروزه شهرها با توجه به توسعه زیرساخت­های اقتصاد شهری، نقشی برجسته در اقتصاد جهانی و منطقه­ای بازی می­کنند. با توجه به رشد سریع شهرنشینی در ایران طی سال­های اخیر، بررسی عوامل مؤثر بر شهرنشینی از جنبه ­سیاست­گذاری در زمینه شهری مهم و ضروری است. هدف این مطالعه بررسی اثر عوامل مؤثر بر شهرنشینی در استان­های ایران با رویکردی اقتصادی طی دوره زمانی 1396-1385 با روش اقتصادسنجی فضایی ترکیبی است. نتایج بیانگر وجود خودهمبستگی فضایی و همچنین تأیید مدل دوربین فضایی (SDM) در برابر سایر روش­های فضایی است. سایر نتایج نشان داد که ارزش افزوده بخش­های کشاورزی، صنعت و خدمات و نرخ بیکاری مناطق روستایی، اثرات مثبت و معنی­داری بر نرخ شهرنشینی در هر استان و استان­های مجاور داشته است. همچنین شاخص قیمت مناطق و مساحت زمین­های کشاورزی در مناطق روستایی اثر منفی و معنی­دار بر نرخ شهرنشینی داشته است. مطالعات آینده در این زمینه می­توانند به بررسی مقایسه­ای تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر نرخ شهرنشینی در استان­های مختلف به صورت انفرادی پرداخته و تفاوت­های منطقه­ای در نرخ شهرنشینی در مناطق مختلف را توضیح دهند.

امروزه با توجه به ضرورت استفاده از راه‌حل‌های نوآورانه مؤثر، باز و مشارکتی و بهره‌برداری از قابلیت‌های ICT برای ایجاد زندگی پایدار در شهرها، به تدریج انواع مختلفی از مفاهیم با عنوان فضاهای دانش بنیان با اهداف و کارکردهای گوناگون شکل گرفته است. درک ابعاد، ویژگی­ها و تمایز این مفاهیم، موجب کمک به سیاست گذاران شهری در انتخاب راهبردها و سیاست­ها و سرمایه­گذاری در این حوزه­ها از طریق جلوگیری از اغتشاش ذهنی و بروز تناقض­های درونی و التقاط­های نامنسجم این مفاهیم می­شود. تاکنون گونه­بندی­های مختلفی از فضاهای دانش بنیان ارائه شده ولی بررسی تطبیقی یکپارچه­ای برای تمامی مفاهیم فضاهای دانش بنیان که تصویری روشن و جامع و درکی عمیق و منسجم از این فضاها را ارائه نماید، انجام نشده است. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد فراترکیب و در چارچوب مرور نظام­مند کیفی و با هدفی توصیفی_اکتشافی، به بررسی تطبیقی مفاهیم فضاهای دانش بنیان بر اساس شش مؤلفه­ گفتمان توسعه، نوع دانش مورد نیاز برای توسعه، مکان­مندی، کنشگران اصلی، الگوی مدیریت و دوره تاریخی پرداخته است. همچنین گونه­شناسی فضاهای دانش بنیان، برای به دست دادن درکی بهتر، بر اساس دو مؤلفه مکان­مندی و نوع دانش مورد نیاز برای توسعه صورت گرفته است که چهار گونه فضای دانش 1- مبتنی بر فناوری_غیرمکان­مند، 2- مبتنی بر فناوری_مکان­مند، 3- مبتنی بر دانش_غیرمکان­مند و 4- مبتنی بر دانش_مکان­مند قابل شناسایی است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که اکنون مفاهیمی چون شهر هوشمند و شهر دانش (به­دلیل شمول معنایی) تا حدود زیادی جایگزین مفاهیمی مانند شهر دیجیتال و شهر مجازی شده­اند. مفهوم شهر دانش نیز به عنوان چتری برای سایر مفاهیم همچون مکان دانش، شهر یادگیری و شهر هوشمند تلقی شده است. فضاهای دانش بنیان با گذشت زمان با تغییرات پارادایمی مواجه بوده است. گذار از مفهوم فناورانه دانش به مفهوم وسیع­تر دانش، مشارکت فعالانه شهروندان در ایجاد، توسعه و مدیریت فضاهای دانش بنیان، حکمروایی شبکه­ای مبتنی بر تعامل طیف وسیعی از کنشگران، تأکید بر سرمایه­های فکری غیرملموس و ظرفیت­سازی تعامل شهروندان برای یادگیری بلندمدت است.

هدف از این پژوهش، بررسی رفتارهای محیط‌زیستی شهری شهروندان 18 ساله و بالاتر شهر مشهد بوده است. در این پژوهش از رویکرد پژوهشی قیاسی برای تبیین و از پرسشنامه برای گرداوری داده‌ها استفاده شد. در مبانی نظری، مفاهیم شهروندی محیط‌زیستی و سواد محیط‌زیستی توضیح داده شده است. نمونه‌ای با حجم 689 نفر در شهر مشهد به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. در این مرحله آگاهی، دانش، دغدغه و رفتار محیط‌زیستی به‌عنوان ابعاد سواد محیط‌زیستی سنجیده شده و در قالب پرسشنامه، با مراجعه پرسشگران به در منازل و گفت وگوی حضوری تکمیل شد. آزمون فرضیه‌ها و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به کمک آزمون‌های آماری ناپارامتریک انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که سواد محیط‌زیستی جامعه مورد مطالعه در ابعاد آگاهی و دانش در سطح بالایی است، درحالی‌که در ابعاد دغدغه و رفتار محیط‌زیستی نمره پاسخگویان تنها اندکی از حد متوسط بالاتر بود. همچنین میان سواد محیط‌زیستی در همه ابعاد آن با متغیر تحصیلات رابطه معنادار در جهت مستقیم، اما ضعیف مشاهده شد. رفتار محیط‌زیستی جمعی مردان بیش از زنان، اما رفتار فردی محیط‌زیست در میان زنان بیش از مردان است. هیچ‌کدام از شاخص‌های سواد محیط‌زیستی با سن رابطه نداشتند. درنهایت این‌که بین متغیرهای آگاهی، دانش و دغدغه محیط‌زیستی با رفتار محیط‌زیستی رابطه معنادار در جهت مستقیم و با شدت ضعیف برقرار بود.

از جمله دلایل تغییر نگرش رشته شهرسازی از پارادایم رشد به توسعه پایدار، ناکارآمدی رشته و حرفه در پاسخ به دغدغه­ های محیطی از نیمه دوم قرن بیستم بود. نتیجه چنین تغییر نگرشی در اواخر قرن بیستم در آموزش رسمی و غیررسمی شهرسازی در سراسر جهان بازتاب پیدا کرد که انعکاس آن در حرفه، محصول شهرسازی متفاوتی را رقم زد. نوع نگاه به آموزش توسعه پایدار در کشوهای توسعه یافته در مقایسه با کشورهای در حال توسعه ای مانند ایران موضوعی است که می تواند از منظر تحلیل محتوای برنامه های درسی شهرسازی در کشورهای منتخب دنبال شود. بر این اساس، هدف مقاله حاضر تحلیل جهت گیری آموزش های رشته شهرسازی به سمت مفهوم توسعه پایدار است. در این مقاله که به نوعی تحقیق کاربردی است، با توجه به ماهیت موضوع، از روش کیفی تحلیل محتوا و قابلیت های نرم افزاری SPSS در تحلیل داده ها استفاده شده است. داده های مورد نیاز از طریق بررسی برنامه های درسی شهرسازی در کشورهای منتخب، که به عنوان کشورهای خاستگاه در توسعه پایدار بوده و برنامه های درسی آنها نیز توسط نهادهای بین المللی اعتبارسنجی شده اند، جمع آوری گردیده اند. نتایج بررسی های این مقاله در 128 دانشگاه از نُه کشور مختلف نشان می دهد که جهت­گیری غالب در آموزش توسعه پایدار به ارائه "درسی مستقل با موضوع توسعه پایدار و مفاهیم محیطی" و نیز "تدریس توسعه پایدار در رویه و محتوای دروس شهرسازی" است. نتایج این امر در نمونه ایران حاکی از آن است که اگرچه دروسی با «محتوا و عنوان موضوعات محیطی» در تمامی گرایش های کارشناسی ارشد ارائه شده، اما توجه به موضوع توسعه پایدار را به طور رسمی می توان در گرایش طراحی شهری و برنامه ریزی منطقه ای به ترتیب در یک و دو درس اختیاری مشاهده کرد که در مقایسه با یافته های جهانی محدود و ناکافی است. با این حال، توجه به آموزش توسعه پایدار به عنوان یکی از معیارهای نظام رتبه بندی گرین متریک می تواند درون مایه پژوهش­های کاربردی آتی باشد و گامی به سوی توسعه پایدار قلمداد شود.

فضای شهری در یک بستر تاریخی، علاوه بر دارا بودن همه عملکردهای متعارف خود که در سایر محیط­­های شهری نیز عهده­دار است، ­باید نقش خود را در ترازی بالاتر و چند وجهی منطبق با ویژگی­های یک بافت تاریخیِ هویت­مند ایفا نماید. بر این مبنا هدف اصلی پژوهش حاضر،کشف چگونگی ارتباط و نحوه برهمکنش مؤلفه‌های فضای شهری با اجزا و ارکان متشکله جریان زندگی در بافت‌ تاریخی است؛ به نحوی که بتوان با مدیریت و استفاده شایسته از ظرفیت‌های فضای شهری در بستر بافت تاریخی، کیفیت زندگی ساکنان و کاربران آن را ارتقا بخشید. این مهم به نوبه خود حفظ ساکنین بومی در محدوده بافت تاریخی، بازگشت مهاجران از محدوده و پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطی را موجب خواهد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر "توصیفی_ تحلیلی"، "استدلال منطقی" و در نهایت "دلفی­سازی و نظرسنجی از خبرگان" است. بدین ترتیب که ابتدا به مؤلفه‌های فضای شهری و کیفیات ناظر بر آن پرداخته شده، سپس ابعاد و سنجه‌های کیفیت زندگی شهری بررسی و شاخص‌هایی از آن که به فضای شهری و کیفیت محیطی اشاره دارد و موضوع کار طراحی، برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است، بر اساس دیدگاه‌های نظری و تحقیقات انجام شده گذشته مشخص شده است. در گام بعدی شاخص‌های استحصال شده با ویژگی‌های خاص بافت تاریخی مورد پایش و بازبینی قرار گرفته است. شاخص­های به دست آمده از دلفی (با تعداد 91 شاخص) با اظهارنظر حدود 40 نفر از خبرگان رشته و حرفه به 64 شاخص تقلیل یافتند. در نهایت نتایج آن در قالب مدل مفهومی نقش فضای شهری در ارتقای کیفیت زندگی در بافت‌های تاریخی شهری ارائه شده است. این مدل مفهومی از شش مؤلفه تشکیل شده؛ شامل مؤلفه زیست­محیطی با معیارهای «کیفیت زیست خرد فضاها»، «پایداری زیست­محیطی»، مؤلفه تجربی_زیبایی­شناختی با معیارهای «هم­پیوندی بافت جدید و قدیم»، «کیفیت منظر شهری و ارتباط فضایی»، مؤلفه عملکردی با معیارهای «تنوع استفاده از محیط»، «سرزندگی وکیفیت محیطی»، «ایمنی و امنیت» و «حمل­ونقل و دسترسی»، مؤلفه اجتماعی_فرهنگی با معیارهای «سرزندگی و انسجام اجتماعی»، «حفظ تعادل جمعیت»، مؤلفه­ی اقتصادی با معیارهای «سرزندگی و ثبات اقتصادی»، «انعطاف­پذیری برنامه­های توسعه» و مؤلفه­­­ی زمان با معیارهای «مدیریت زمان در فضاهای همگانی»، «تداوم مکان» که شاخص­ها را تعریف کرده­اند.

از آنجا که ایستگاه‌های مترو در زمره فضاهای همگانی شهرها قرار می‌گیرند، جداره آنها مشتمل بر آثار هنری همگانی به ویژه دیوارنگاره‌ها، بخشی از منظر شهری به حساب می‌آید. آثار هنری موجود در جداره می‌تواند با ایجاد سامانه ارتباطی میان اثر، هنرمند و مخاطب، زمینه‌ای برای تعامل بیشتر میان مردم و محیط فراهم آورد. بدین‌جهت، شناخت عوامل مؤثر بر ترجیحات بصری مخاطبان برای ایجاد مطلوبیت ادراکی _ بصری ضرورت دارد. هدف این پژوهش، شناخت چگونگی تأثیر عناصر بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه متروی تئاتر شهر بر مطلوبیت ادراکی _ بصری با تأکید بر بعد بصری جداره ایستگاه است. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که عناصر بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه متروی تئاتر شهر چگونه بر مقبولیت و مطلوبیت بصری جداره ایستگاه تأثیرگذارند؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش آمیخته و برای گردآوری داده‌ها از روش‌های مشاهده، مصاحبه و تکنیک ترجیح بصری استفاده شده است. از بین شهرهای گوناگون، به لحاظ موقعیت الگوفرستی، شهر تهران و از میان ایستگاه‌های مترو در این شهر، ایستگاه متروی تئاتر شهر به دلیل موقعیت مکانی و نزدیکی به خیابان ولی‌عصر، تئاتر شهر و پارک دانشجو انتخاب شد. از میان دیوارنگاره‌های این ایستگاه، نُه دیوارنگاره‌ مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که مطلوبیت ادراکی _ بصری در هر سه گروه ناظران تعلیم‌نیافته (شهروندان)، ناظران تعلیم‌یافته (متخصصان هنرهای تجسمی) و خالقان آثار (هنرمندان) وجود داشته و نظر شهروندان و هنرمندان به یکدیگر نزدیک‌تر بوده است. در ارزیابی به‌عمل آمده، شهروندان از به‌کارگیری طرح‌های دارای نوآوری، ریتم و تضادهای فرمی استقبال نموده و از نظر ایشان محل نصب دیوارنگاره‌ها به لحاظ میدان و زاویه دید و ارتباط با جداره‌ها مطلوب ولی نورپردازی آثار، نامطلوب ارزیابی شد. این موارد در نمونه‌های مورد مطالعه به عنوان عوامل اصلی مطلوبیت ادراکی _ بصری با تأکید بر بعد بصری دیوارنگاره‌های ایستگاه شناخته شد.

محیط انسان ساختی که انسان در آن زندگی می کند، صرفاً ابزار علمی یا نتیجه رویدادهای بی هدف نیست، بلکه واجد ساختار بوده و معنا را تجسم می بخشد. این معنا و ساختارها بازتاب فهم انسان از محیط طبیعی، انسان ساخت و وضعیت وجودی کلی اوست. معنایی را که انسان از محیط انسان ساخت، به صورت فردی و یا اجتماعی درک می کند، سبب ایجاد خاطراتی در ذهن او می گردد که در نهایت سبب افزایش حس تعلق ساکنین نسبت به فضای زیستی می شود. هدف این پژوهش، کشف عوامل خاطره ساز و ارزیابی میزان تأثیرگذاری آن بر ارتقای حس تعلق ساکنین محلات نسبت به فضای زیستی شان است. حس تعلق، امری چند بعدی است و عوامل متفاوتی در ارتقای این حس نقش دارد. بر اساس ادبیات موجود، خاطره به عنوان یکی از معیارها برای برآورد حس تعلق افراد نسبت به محل سکونتشان استخراج گردید. به منظور ارزیابی الگوی نظری، سه محله سنگ سیاه، اسحاق بیگ و بازار مرغ از میان محلات قدیمی و سه محله آبیاری، اصلاح نژاد و هوابرد از میان محلات جدید شهر شیراز به عنوان نمونه موردی انتخاب گردیدند و پرسشنامه ای متناسب در میان آنها توزیع شد. پژوهش حاضر کاربردی بوده و به شیوه همبستگی و با استفاده از روش تحلیلی _ توصیفی تدوین گردیده است. داده های پرسشنامه با استفاده از نرم افزار Spss ورژن 24 و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن و Tukeyو Anowa و SamplesT- Test Paired و ضریب همبستگی پیرسون مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش بر همگن بودن محلات انتخابی در بافت جدید و قدیم از نظر تشابه ویژگی ها به طور مجزا و اهمیت عامل خاطره بر ارتقای حس تعلق در تمامی محلات دلالت دارد. بر این اساس، تأثیر خاطرات اجتماعی نسبت به خاطرات کالبدی بر ارتقای حس تعلق ساکنین محلات بیشتر بوده است. در مجموع، شاخص عناصر خاطره ساز از خاطرات کالبدی و آشنایی با محله از خاطرات اجتماعی بیشترین تأثیر و عامل ابنیه تاریخی از خاطرات کالبدی و سازمان های مردم نهاد از خاطرات اجتماعی کمترین تأثیر را در ارتقای حس تعلق ساکنین نسبت به فضای زیستی دارد.

با توسعه فیزیکی شهرها و گسترش استفاده از وسایل نقلیه موتوری، فضاهای عمومی شهرهای امروز، کمتر برای انجام رفت­وآمدهای روزمره عابران پیاده مورد استفاده قرار می­گیرند. در چنین شرایطی رویدادهای فرهنگی صورت گرفته در دل فضاهای شهری اهمیتی دوچندان در ارتقای پتانسیل اجتماع­پذیری این فضاها می­یابند. خنیاگری یا موسیقی خیابانی، گونه­ای از خُرد_رویدادی فرهنگی در قلمروهمگانی است که با اثرگذاری بر کیفیت های قلمرو همگانی شهر، زندگی همگانی در فضاهای عمومی شهر را تحت تأثیر قرار می­دهد.هدف اصلی این پژوهش، مقایسه میزان تأثیرپذیری هریک از اشکال حضور شهروندان در فضاهای همگانی، شامل حضور انتخابی، حضور اجتماعی غیرفعال و حضور اجتماعی فعال، در زمان اجرای موسیقی خیابانی و همچنین مقایسه میزان تأثیرگذاری عوامل محیطی و عوامل درونی مرتبط، بر تمایل شهروندان به حضور در این فضاهاست. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی بوده و داده­های آن از طریق توزیع 250 پرسشنامه در قالب طیف لیکرت، به صورت تصادفی میان افراد حاضر در شش محدوده اجرای موسیقی خیابانی در کلانشهر شیراز به دست آمده است. نتایج تحلیل رگرسیون رتبه­ای حاکی از آن است که حضور اجتماعی غیرفعال، بیش از دو مؤلفه دیگر، متأثر از اجرای موسیقی خیابانی است. همچنین عوامل محیطی مرتبط با موسیقی خیابانی در مقایسه با عوامل درونی تأثیر بیشتری بر حضور شهروندان در فضاهای شهری یادشده دارند. با تکیه بر نتایج حاصل از نمونه­های مورد مطالعه، سیاست تجهیز مکان­ اجرا به زیرساخت­های پیشرفته، تناسب سطح فنی اجراکنندگان با میزان اهمیت مکان و به کارگیری ترکیبی از سیاست­های تشویقی و بازدارنده در راستای تعدیل کیفیت محیطی مکان اجرا با هدف افزایش قابلیت حضورپذیری قلمروهمگانی، پیشنهاد گردیده است.

یکی از معضلات جوامع امروزی، احساس ترس و عدم احساس امنیت در محیط­های شهری و بالتبع در پارک­هاست. بنابراین پارک­های شهری نیازمند طراحی آگاهانه­ای هستند که رضایت مخاطب را به­همراه داشته­باشد و در برنا­مه­ریزی و طراحی آنها توجه به ویژگی­های مخاطب نیز لازم است و این مهم می­تواند با مشارکت و همفکری کاربران به­دست­آید و افزایش امنیت محیطی به عنوان یکی از مهم­ترین اصول کیفیت بخشی به محیط اگر بر پایه ترجیح کاربران باشد، می­تواند به بهبود فضاها کمک­کند. از آنجا که تفاوت در ویژگی­های هر مکان از جنبه زیست­محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی می­تواند احساس امنیت یا ترس متفاوتی را به شهروندان القا کند، در این پژوهش از یک پارک بزرگ در تهران (پارک ملت) به عنوان نمونه مورد مطالعه استفاده شده­است. هدف پژوهش حاضر ساخت، هنجاریابی و اعتبارسنجی مقیاس امنیت در پارک­های شهری از دیدگاه کاربران است. روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و از نوع تحلیل عاملی اکتشافی است. برای ساخت گویه­های مرتبط با امنیت از طریق مصاحبه با متخصصان و کاربران، کدگذاری باز و براساس مبانی­نظری، پرسشنامه­ای در حیطه­ی امنیت تنظیم شده­است. روایی محتوایی از طریق اجرای مقدماتی و مصاحبه باز با کاربران و تأیید متخصصان انجام گرفته­ و پایایی آن در مرحله مقدماتی با هماهنگی درونی سئوالات و آلفای کرونباخ سنجیده شده است. پرسشنامه در مرحله نهایی در بین 250 کاربر در پارک ملت تهران توزیع شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که پرسشنامه از اعتبار و هنجاریابی برخوردار است و با وارد­کردن داده­های به­دست آمده در نرم­افزارSPSS 22 و به­کارگیری تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، هشت عامل تبیین­کننده در ترجیح کاربران به­دست آمده که عبارتند از طراحی عناصر مصنوع، کنترل و نظارت­پذیری، طراحی کاشت، خوانایی، دسترسی­پذیری فیزیکی، زیبایی­شناسی، الگوهای فعالیت و اندازه و وسعت فضا. در بین عامل­های هشت­گانه، عامل طراحی عناصر مصنوع بیشترین سهم و عامل اندازه و وسعت فضا کمترین سهم را در توضیح واریانس دارند. شاخص­های مطرح­شده این پژوهش می­تواند در بهبود عملکرد طراحان، مجریان و مدیران شهری در پیاده­سازی الگوهای مناسب برای طراحی پارک­های شهری ایمن که منطبق بر ترجیحات کاربران باشد، مورد توجه قرار گیرد.

پارک­های محله­ای در ارتباط بین مردم با طبیعت نقش مهمی را ایفا می­کنند. در واقع فضای سبز مهمترین انگیزه برای حضور و تفریح در پارک است. به منظور ارتقای کیفیت فضای سبز پارک­های محله­ای و افزایش مشارکت مردمی، طراحی منظر پارک در ارتباط با ترجیحات مردم و ادراک آنها از منظر مطلوب ضروری به نظر می­رسد، در حالی که در این زمینه کاستی­هایی وجود دارد. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی پسندهای بصری مردم در راستای طراحی مطلوب پوشش گیاهی است. پژوهش حاضر قصد دارد این پسندها را در زمینه ترکیب فضایی پوشش گیاهی بر اساس شاخصه مهم و تأثیرگذار مقیاس بصری، مورد مطالعه قرار دهد. در این بررسی عوامل زمینه­ای سن، جنسیت و تفاوت­ سطح اجتماعی _ اقتصادی در نظر گرفته شد. روش پژوهش حاضر ترکیب روش کیفی و کمی است؛ ابتدا با مطالعه منابع و مشاهده میدانی ترکیب فضایی گیاهان در ایجاد انواع مقیاس بصری مورد شناسایی قرار گرفت سپس برای روش علی _ مقایسه­ای، داده‌ها مبتنی بر پیمایش جمع‌آوری شدند. با نمونه‌گیری تصادفی، 363 نفر از مراجعه­کنندگان به پارک‌های محله­ای در دو منطقه شهر تهران، مورد پرسش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش آزمون تعقیبی بونفرونی با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج تحلیل داده­ها بیانگر این مهم است که بین نظرات پاسخ­دهندگان در زمینه مقیاس بصری مطلوب در گروه­های مختلف تفاوت کمی قابل مشاهده است. برای همه گروه­ها مقیاس بصری کاملاً بسته و دید کاملاً باز مطلوب نیست. مناظر با مقیاس بصری میانه و دید باز در فضای سایبانی مطلوب­تر هستند. بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، الگوی کاشت بر اساس ترکیب گیاهان در لایه های عمقی فضای سبز و در ارتفاعات مختلف پیشنهاد شد. پژوهش حاضر گام­های نخستین را در برنامه­ریزی منظر براساس آگاهی از پسندهای عمومی برداشته و این یافته­ها ارائه کننده راهکارهای عملی برای طراحی کاشت در منظر هستند.

یکی از مهم­ترین چالش­های کلانشهرهای امروز، وجود محله­های شهریِ نابسامان و فقیر شهری در فضاهای حاشیه­ای است. مجموعه سیاست­ها و برنامه­های بازآفرینی برای رویارویی با چنین چالشی، در طی سده بیستم تلاش کرده است تا کیفیت زندگیِ بهتری برای ساکنینِ واقع در چنین فضاهای فقیر شهری ایجاد کند. اما چنین اقداماتی، کمتر با موفقیت قابل­توجهی همراه بوده است. پیش­فرض پژوهش حاضر این است که یکی از دلایل اصلیِ چنین شکست­هایی، کم­توجهی به مقیاسِ برنامه­ها و طرح­های بازآفرینی شهری بوده است. بر این اساس در این پژوهش، دو پرسش اصلی طرح شده است: نخست، چرا مفهوم مقیاس باید در محوریت برنامه­های بازآفرینی شهری قرار بگیرد و چنین محوریتی چگونه می­تواند به کارآمدترسازیِ برنامه­ها و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین شهریِ هدف کمک کند؟ و دوم، وضعیت پروژه­های بازآفرینی شهری، بر اساس معیارها و شاخص­های موردنظر در این پژوهش، چه اثراتی بر کارایی پروژه و وضعیت کیفیت زندگی ساکنین هدف می­تواند داشته باشد؟ برای پاسخ به چنین پرسش­هایی، از دو روش­شناسی زمینه­گرا برای تحلیل مفهوم مقیاس و پیمایشی_داده­نگر برای سنجش کیفیت زندگی استفاده شده است. منابع داده و اطلاعات، شامل سرشماری­ها و پرسشگری و همچنین کتابخانه­ای_اسنادی، برنامه­ها و طرح­ها و تکنیک­های تجزیه و تحلیل نیز شامل همبستگی و رگرسیون(برای سنجش کیفیت زندگی) و فرا_تحلیل(در مقیاس­شناسی) بوده است. نتایج این پژوهش در چهار نمونه شهر رشت، همدان، سنندج و گرگان نشان می­دهد که همبستگی معناداری بین تعداد پروژه­های بازآفرینی، انرژی اولیه و موقعیت مکانی آنها (متغیرهای مستقل) و اثرگذاری آنها بر کیفیت زندگی ساکنین هدف (متغیر وابسته) وجود دارد. وجود چنین همبستگی بدین معناست که برنامه­های بازآفرینی شهری در ایران می­تواند از طریق توجه بنیادی به مقیاس برنامه بازآفرینی، تأثیر بیشتری در ارتقای کیفیت زندگی ساکنین هدف داشته باشد.

El estudio describe y analiza comparativamente el rol de los gobiernos locales y las iniciativas propuestas por cuatro destacadas ciudades integrantes del área metropolitana de Buenos Aires ante los retos impuestos por el covid-19, en relación a la generación y uso de espacios públicos en los territorios. Para su análisis se recuperan los conceptos de gobernanza urbana y participativa según las siguientes dimensiones: a) marco normativo e institucional, b) las iniciativas impulsadas, c) canales de participación y actores y d) relaciones inter y multinivel. El abordaje metodológico es cualitativo y selecciona una muestra intencional de cuatro casos con semejanzas y diferencias en una cantidad de propiedades que enriquecen la comparación. Se concluye que, en un contexto de restricciones socio-sanitarias como el vivido en los años precedentes, de crisis compleja con efecto dominó sobre diversos ámbitos, las metrópolis han salido a rediseñar sus agendas políticas y han desplegado, con mayor y menor capacidades y recursos, diversas iniciativas de promoción, adecuación y disponibilidad de los espacios públicos, generando una nueva mirada acerca de la necesidad de los mismos. Queda planteado el desafío que tendrán estos gobiernos a futuro para sostener las intervenciones estatales en este campo.

بی‌توجهی طراحان و معماران به کیفیت مجموعه‌های زیستی در جریان رشد شتابان شهرنشینی، ساکنان این مجموعه‌ها را با مشکلات متعددی روبه رو نموده که از جمله مهمترین آنها، افت شدید کیفیت زندگی در این مجموعه­هاست. اهمیت این موضوع به حدی است که در بعضی موارد، زندگی در این مجتمع­ها، سلامت ساکنان آن را به مخاطره می­اندازد. در همین ارتباط پژوهش حاضر، کیفیت معماری را به عنوان متغیر مستقل، کیفیت زندگی را به عنوان متغیر وابسته و کیفیت سلامت را به عنوان متغیر میانجی مد نظر قرار داده و سعی در تحلیل چگونگی ارتباط میان متغیرهای یادشده نموده است. بنابراین بر اساس ادبیات تحقیق، کیفیت سلامت با سه شاخص سلامت جسمانی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفت. کیفیت معماری نیز در قالب سه شاخص کیفیت محیطی، کیفیت ساختاری و کیفیت عملکردی مد نظر قرار گرفت و در نهایت کیفیت زندگی خود به عنوان یک مفهوم ثابت و چند جانبه تعریف گردید. گردآوری اطلاعات در حوزه کیفیت معماری و سلامت با استفاده از پرسشنامه محقق ساز و در ارتباط با کیفیت زندگی با استفاده از پرسشنامه استاندارد انجام گرفت. جامعه آماری در این تحقیق، ساکنان سه مجتمع اساتید، دراک و چوگان در شهر شیراز بودند که از نظر بافت اجتماعی ساکنان و نیز موقعیت جغرافیایی در شهر، در یک سطح قرار داشته ولی از نظر شاخص­های محیطی و معماری، دارای تفاوت­هایی با یکدیگر بودند. تحقیق از نوع کمی _ کیفی و تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون­های آماری و نیز تحلیل محتوای مصاحبه­های صورت گرفته از ساکنان انجام گرفته است. در انتها نتایج تحقیق حاکی از آن بود که کیفیات معماری، تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی ساکنان در مجتمع­های مسکونی دارد که این موضوع از طریق ارتقای سطوح مختلف سلامت ساکنان شکل می­گیرد. به این ترتیب که کیفیت محیطی باعث ارتقای سلامت جسمانی شده، کیفیت ساختاری باعث ارتقای سلامت روانی شده و کیفیت عملکردی باعث ارتقای سلامت اجتماعی ساکنان می­شود و در نهایت برآیند این موارد باعث ارتقای کیفیت زندگی در مجتمع­های مسکونی می­شود.

حیات شبانه راهی واقعی برای گسترش روزِ کاری و نیروی محرکی برای رشد و توسعه ملی است. مطالعه حاضر با اتخاذ چارچوب تحلیلی جغرافیای زمان و تحلیل کمی روال‌های مصرف حیات شبانه در مرکز شهر رشت می‌کوشد به این سئوال اصلی پاسخ دهد که چگونه شهر رشت می‌تواند بستر مناسبی را برای جریان فضایی_زمانی فعالیت‌های زمان غروب و شب فراهم سازد؟ برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون خی‌دو و تحلیل خوشه‌ای دومرحله‌ای) به‌وسیله نرم‌افزار SPSS انجام شد. تفاوت‌های چشمگیری در نوع مصرف حیات شبانه در مرکز شهر با استفاده از تحلیل خوشه‌ای آشکار شد. با وجود این، عدم تجانس در مسیرهای فضا_زمان را می‌توان در دو الگوی مشخص خلاصه کرد: «پارک‌گردی» و «خرید». این الگوها از بسیاری جهات با یکدیگر متفاوت بودند اما از نظر موقعیت در یک بخش از مرکز شهر (سبزه میدان) دیده شدند. اهمیت پیش‌بین های اصلی به ‌ترتیب نزولی عبارت بودند از: قومیت گروه (00/1)، جنس گروه (00/1)، اندازه گروه (00/1)، نوع فعالیت/ تفریح شبانه (82/0)، متوسط زمان صرف‌شده (60/0)، شرایط زندگی (48/0)، قومیت (42/0)، مکان (33/0)، جنس (27/0) و سطح تحصیلات (18/0). در مقابل، نقش حرفه و نوع کار، محل اقامت و سن بسیار کم بود. نتایج نشان داد که اکثریت مصرف‌کنندگان حیات شبانه‌ احساس امنیت می‌کردند و این امنیت ادراک‌شده را بیشتر (%2/78) ناشی از «فعالیت‌ها/ مردم در خیابان و...» می‌دانستند. در محدوده‌ مورد مطالعه، زنان نقش و حضور گسترده‌ای در تولید اجتماعی فضا داشتند و این نقش و حضور را می‌توان به ادراک آنها از احساس امنیت در حیات شبانه‌ مرکز شهر نسبت داد. طبق نتایج بالا و همچنین متوسط زمان رسیدن به نخستین فعالیت شبانه (19:28) و متوسط زمان صرف‌شده در مرکز شهر (21/3 ساعت)، رشت می‌تواند تنها بستر مناسبی برای جریان فضایی_زمانی فعالیت‌های زمان غروب باشد (بین ساعات 18 تا 23). سه پیشنهاد اثربخش به‌صورت توأمان برای تغییر رویه فعلی مطرح می‌شود که عبارتند از ایجاد تنوع فعالیتی بیشتر در مرکز شهر، مدیریت منطقه از طریق افزایش کیفیت فضاهای شهری و حمایت از طولانی‌شدن ساعات فعالیت شبانه و حمل‌ونقل عمومی همیشگی در اواخر شب.