Search

International audience; The debate about whether Eocene magmatism is considered to be post-collisional or subduction-related or not still continues. Here we offer new 40Ar-39Ar ad U-Pb zircon geochronology, mineral chemistry, bulk rock and Sr-Nd-Pb isotope geochemistry data obtained from the southern dike (SD) suite, in comparison with the northern dike (ND) suite, from the Eastern Pontides. The geochronological data indicate that the SD suite erupted between 45.89 and 45.10 Ma corresponding to the Lutetian (Middle Eocene). The magmas of the ND suite are characterised by slightly more alkaline affinity compared to the SD suite. The trace and rare earth element (REEs) content of the SD suite is characterised by large ion lithophile element (LILEs; Sr, K2O, Ba, Rb) enrichment and depletion of Nb, Ta, and TiO2 elements to different degree with high Th/Yb ratios, which indicate that the magmas forming the SD and ND suites were derived from lithospheric mantle sources enriched by mostly slab-derived fluids in the spinel stability field. The Sr, Nd and Pb radiogenic isotope ratios of the dikes support the view that the magma for the hydrous group (H-SD) was derived from a relatively more enriched mantle source than the other SD and ND suites. The ND suite and the anhydrous group (A-SD) display similar geochemical features characterised by moderate light earth element (LREE)/heavy rare earth element (HREE) ratios, while the H-SD group has respectively lower LREE/HREE ratios indicating higher melting degree. Detailed considerations of the alkalinity, enrichment and partial melting degree for the source of the studied volcanic rocks indicate that the magmas of the northern dike suite are characterised by slightly more alkaline affinity, whereas the magmas throughout the southern dike suite show increments in the enrichment rate and melting degree. In light of the obtained data and comparative interpretations, the geodynamic evolution and differences in petrogenetic character of the Lutetian magmas from both the northern and southern parts of the Eastern Pontides may be explained by different degrees of melting of a net veined mantle source initially metasomatized by mostly subduction fluids during asthenospheric upwelling due to fragmented asymmetric delamination in a post-collisional extensional tectonic environment.

İnceleme alanı, Gümüşhane (KD Türkiye) ilinin güneybatısında yer alan Şiran ilçe merkezini kapsamaktadır. Bu çalışmada, ilçe merkezindeki suların hidrojeokimyasal karakteristikleri incelenmiş ve metal element içerikleri belirlenmiştir. İnceleme alanında, temel birimleri kumtaşı, kiltaşı, marn, şeyl ve tüf ardışımından meydana gelen Eosen yaşlı Kelkit Formasyonu oluşturmakta olup Kuvaterner yaşlı alüvyon ile uyumsuz bir şekilde örtülmüştür. Bu birimler hidrojeolojik özelliklerine göre taneli gözenekli serbest akiferleri oluşturmaktadır. Örneklerin pH, özgül elektriksel iletkenlik (ÖEİ) ve toplam sertlik (Fr°) değerleri sırasıyla 5.41-7.48, 106.9-141.3 μS/cm ve 4.72-6.78 (n= 18) arasında değişmektedir. Bu veriler, Kıta İçi Yerüstü Su Kaynakları sınıflamasına göre, suların çoğunlukla I. ve II. sınıf, az oranda ise III. sınıf kalitede olduğunu göstermektedir. İnceleme alanındaki sular genelde Ca-Mg-HCO3 tipli karbonatlı (Ca+Mg>Na+K) olup, zayıf asit kökleri güçlü asit köklerinden (HCO3>SO4+Cl) daha fazladır. İnceleme alanındaki suların (Ca+Mg)/(SO4+HCO3) oranları sularda silikat ayrışmasının etkisini işaret etmekte, Cl/(Cl+HCO3) ve (Na+K)/(Na+K+Ca) oranları ise, bu suların kimyasının kayaç yapıcı minerallerin kimyasal ayrışması tarafından kontrol edildiğini, dolayısıyla su-kayaç etkileşimini göstermektedir. Su örneklerindeki çözünmüş potansiyel toksik element içerikleri, birkaç örnek dışında, kabul edilebilir sınırlar arasında dağılım sergilemektedir. Sonuç olarak, elde edilen hidrojeokimyasal veriler, inceleme alanındaki suların genel olarak içme suyu açısından iyi sınıf sular kategorisinde yer aldığını göstermiştir. The study area is located of Şiran District Center in the southwest of Gümüşhane (NE Turkey). In this study, hydrogeochemical characteristics of water resources in district center were examined and metal element contents were determined. In the study area, the basement rocks are represented by Eocene Kelkit formation, which is composed of sandstone, claystone, marl, shale and tuff, and this unit is covered unconformably by the Quaternary aged alluvium. These units form granular porous unconfined aquifers according to the hydrogeological features. The pH, specific conductance (SC) and hardness (Fr°) values of the water resources in the study area varied between 5.41-7.48, 106.9-141.3 µS/cm and 4.72-6.78 (n= 18), respectively. According to the classification of Intra-Continental Water Resources, these data show that the samples are mostly class-I and II, rarely class-III water quality characteristics. The water resources in the study area are generally classified as Ca-Mg-HCO3 type carbonated (Ca+Mg>Na+K), and generally their weak acids are more than strong acids (HCO3>SO4+Cl). In the study area, (Ca+Mg)/(SO4+HCO3) ratios indicated the effect of silicate weathering in the waters, and the Cl/(Cl+HCO3) and (Na+K)/(Na+K+Ca) ratios show that the chemistry of waters is controlled by the chemical weathering of rock-forming minerals, hence, reflect the water-rock interaction. Except for a few, the concentration of dissolved potentially toxic elements in the water samples were distributed within acceptable limits. Consequently, the hydrogeochemical results showed that the water resources in the study area were in the category of good class waters in terms of drinking water.

The primary source of environmental pollution in mining activity is acid drainage, which mostly occurring metallic, coal, and asphaltite mines. In this study, the acid producing potential of Pb-Zn mineralization from flotation plant tailings was investigated by geochemical analysis and static tests including short-term contact leakage tests and Acid-Base Accounting (ABM) processes. The mineral assemblage of the processed ore mainly consists of pyrite, chalcopyrite, sphalerite, and galena minerals. The high enrichment in trace element concentrations of ore-bearing tailings samples, especially in potentially toxic metals such as S, Zn, Cu, As, Sb, Cd, Hg, Ag, and Bi is directly related to the type of mineralizations, and they have the potential to contaminate groundwater. According to short-term contact leaching tests, the pH (9.55-10.60, n= 10) values of samples indicated that they are four-class (IV) quality by classification of the intra-continental water resources. Besides, sulphide-sulfur (%S-2: 2.92-3.98, n= 10), Net Neutralization Potential (NNP; -32 kg CaCO3/t -149 kg CaCO3/t, n= 10), and Neutralization Potential Ratio (NPR; 0.20-0.80, n= 10) values show that the ore-bearing tailings material has an acid production potential. Lugeon tests were carried out to evaluate rock mass permeability in drilling wells drilled in the dam axis location and reservoir area and it was determined to be permeable (K= 2x10-6 m/s). In order to make the reservoir impermeable, 40-50 cm thick clay was laid and compacted, and the formed section was modeled by finite elements method, and permeability and wastewater discharges were determined. In the modeling with finite element seepage analysis, the wastewater discharge value obtained at a depth of 5m from the foundation excavation was determined as 5.63x10-8 m3/s. Also, the permeability value for the reservoir area was determined as 9.79x10-10 m/s after the applied clay compaction process. In addition, the environment will be completely impermeable as a result of laying geotextiles such as geosynthetic clay membrane, geomembrane and drainage geocomposite on the bottom of the reservoir area to prevent a possible chemical leakage. Thanks to these applications, surface and groundwater pollution will be prevented due to the potential of acid production of flotation plant tailings., Madencilik faaliyetlerindeki çevre kirliliğinin birincil kaynağını, çoğunlukla metalik, kömür ve asfaltit madenlerinde meydana gelen asit drenajı oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Pb-Zn cevherleşmesinin flotasyon tesisi atıklarının asit üretme potansiyelleri jeokimyasal analizler, kısa-dönem temas sızıntı testleri ve Asit-Baz Muhasebesi (ABM) işlemlerini kapsayan statik testlerle incelenmiştir. İşlenen cevherin mineral parajenezini başlıca pirit, kalkopirit, sfalerit ve galen mineralleri oluşturmaktadır. Cevherli atık örneklerinin iz element konsantrasyonlarında, özellikle S, Zn, Cu, As, Sb, Cd, Hg, Ag ve Bi gibi potansiyel toksik metallerdeki yüksek zenginleşme cevherin türü ile doğrudan ilişkili olup, yeraltı suyunu kirletme potansiyeline sahiptir. Kısa-dönem temas sızıntı testlerine göre, örneklerin pH değerleri (9.55-10.60, n= 10), kıta içi su kaynaklarının kalite sınıflandırmasına göre, dördüncü-sınıf (IV) kalite sularını işaret etmektedir. Bununla birlikte, sülfit-sülfür (%S-2 : 2.92-3.98, n= 10), Net Nötralizasyon Potansiyeli (NNP; -32 kg CaCO3/t -149 kg CaCO3/t, n= 10) ve Nötralizasyon Potansiyel Oranı (NPO; 0.20-0.80, n= 10) değerleri cevherli atık malzemenin potansiyel asit üreticisi olduğunu göstermektedir. Baraj eksen yeri ve rezervuar alanında açılan sondaj kuyularında kaya kütle geçirimliliğini değerlendirmek için lugeon deneyleri yapılmış ve geçirgen özellikte (K= 2x10-6 m/s) olduğu belirlenmiştir. Rezervuar alanını geçirimsiz hale getirmek için 40-50 cm kalınlığında kil verilerek sıkıştırılmış, oluşan kesit sonlu elemanlar yöntemi ile modellenerek geçirimlilik ve atıksu deşarjları belirlenmiştir. Sonlu elemanlar sızma analizi ile yapılan modellemede, temel kaya üzerinde 5m derinlikte elde edilen deşarj değeri 5.63x10-8 m 3 /s ve temel kaya kütlesinin geçirimlilik değeri ise 9.79x10-10 m/s olarak belirlenmiştir. Buna ilaveten atık baraj alanı, jeosentetik kil membran, jeomembran ve drenaj jeokompozit gibi jeotekstiller kullanılarak tamamen geçirimsiz hale getirilmiştir. Bu uygulamalar sayesinde, flotasyon tesisi atıklarının olası asit üretme potansiyellerinden kaynaklanacak yüzey ve yeraltı suyu kirliliği önlenmiş olacaktır.

The mining activities, one of the most important uses of natural resources, which causes environmental degradation and different effects depending on the mining operation type and size. At the beginning of these effects is acid mine drainage (AMD), which creates serious ecological risks on the environment both during operation and years after the mine is closed. AMD describes the formation of acid when sulphide-bearing (especially pyrite, pyrrhotite and chalcopyrite) mine wastes are exposed to oxidising conditions, typically in the presence of air (oxygen) and water, due to groundwater, rain and run-off. In this study, processes have been carried out to determine the occurrence of AMD in the ore stock and waste storage areas of the Gümüştaş Mining. The potential of AMD development and measures to be taken have been determined in case of possible occurrence of AMD. The mine operation area was located on the Eocene aged Alibaba Formation, which consists of andesite, basalt, and pyroclastics. The pH values in all samples indicate that they are class I. continental water resources quality and also the paste pH and sulphide (S-2) values suggest that there is no AMD potential in the mine operation area. This is supported by low mobility of major and trace element contents. In all samples, Net Neutralization Potential (NNP) and (Neutralization Potential Ratio) NPR values higher than 20 kgCaCO3/tone and 2 respectively, this indicate that the acid mining drainage don't formation in the area. Besides, AMD is not likely to occur in a short-term period according to very low S-2 values. In addition, compacted clay (50 cm thick) was laid in order to make impermeable in the stock area, and the resulting vertical profile was modeled in the finite element network system and water discharges determined. Consequently, all studies in the mining operation area show that the acid mining drainage formation was not expected in a short time period. However, in the area, environmental pollution caused by possible AMD for a long time will be prevented by measures to be taken., Doğalkaynakların kullanımı ile ilgili işlemlerin başında gelen madencilikfaaliyetleri, işletmenin türüne ve büyüklüğüne bağlı olarak farklı boyutlardagelişen çevresel etkilere ve bozulmalara neden olmaktadır. Bu etkilerinbaşında, madencilik faaliyetleri sırasında ve sonrasında ciddi ekolojik riskleroluşturan Asit Maden Drenajı (AMD) gelmektedir. AMD, sülfür içeren (özelliklepirit, pirotin ve kalkopirit) cevher atıkların, tipik olarak hava (oksijen) vesu içeren ortamlarda, yeraltı suyu, yağmur ve akıntı nedeniyle oksitleyicikoşullara maruz kalması sonucu meydana gelen asit oluşumunu ifade etmektedir. Buçalışmada, Gümüştaş Madenciliğe ait işletme sahası, cevher stok ve atıkdepolama alanlarında AMD oluşumunu belirlemeye yönelik işlemler yapılmış ve AMDgelişme potansiyeli ile muhtemel AMD gelişmesi durumunda alınacak tedbirlerortaya konmuştur. Maden işletme alanı, Eosen yaşlı andezit ve bazalt ile bukayaçların piroklastitlerinden oluşan Alibaba Formasyonu içerisinde yeralmaktadır. Yapılan çalışmalarda pH değerleri tüm örneklerin I. sınıf kıta içikaynak suyu özelliğinde olduğunu, macun pH ve sülfid (S-2) değerleriise maden işletme sahasında AMD potansiyelinin bulunmadığına işaret etmektedir.Ana ve iz elementlerin düşük mobiliteye sahip olması ise bu durumu desteklerniteliktedir. Tüm örneklerde Net Nötralizasyon Potansiyeli (NNP) değerlerinin 20 kg CaCO3/ton’dan ve NötralizasyonPotansiyel Oranı (NPO) değerlerinin 2’den büyük olması da potansiyel asit üretmeyenkarakterde olduğunu göstermektedir. S-2 değerlerinin çok düşükolması, söz konusu alanda kısa dönem içerisinde asit kaya drenajı potansiyeli gerçekleşmeyeceğiniişaret etmektedir. Buna ek olarak, stok sahasını geçirimsiz hale getirmek için50 cm kalınlığında geçirimsiz kil serilerek sıkıştırılmış, oluşan düşey profilsonlu eleman ağ sisteminde modellenerek su deşarjları belirlenmiştir. Yapılan tümçalışmalar neticesinde maden işletme sahasında kısa sürede AMD oluşumubeklenmediği sonucuna varılmıştır. Ancak, maden işletme alanında, uzunsürelerde muhtemel AMD oluşumundan kaynaklanacak çevre kirliliği, yapılançalışma kapsamında alınacak tedbirlerle önlenmiş olacaktır.

In theeastern Pontides orogenic belt (NE Turkey) there are different volcanic rocksexposed that formed under different types of magma. Tertiary volcanism consistsof acidic, notr and basic volcanic and pyroclastic rocks in Gümüşhane andsurrounding area. The Eocene volcanism played an important role duringthe evolution of the eastern Pontides. In this study, petrography, mineral chemistryand P–T conditions of the Tertiaryhornblende-bearing andesites in the Altınpınar (Torul-Gümüşhane) areinvestigated. The andesites are mainly consisting of hornblende (amphibole),plagioclase (An40-61Ab38-57Or1-5), clinopyroxene (Wo44-45En43-44Fs12),opaque (generallymagnetite and pyrite) minerals, with secondary clay, sericite, calcite,chlorite minerals. . The samples commonly exhibit microlitic porphyry andvitrophyric porphyry textures. Some of the hornblende aggregates, occurring inlarge plates, contain inclusions of plagioclase and opaque minerals. All hornblendeminerals are exclusively Ca-type with CaB ≥ 1.5, (Na+K)A, Doğu Pontid orojenik kuşağında (KD Türkiye) farklımagma türleri altında oluşmuş farklı volkanik kayaçlar yüzeyleme vermektedir. Tersiyervolkanizması, Gümüşhane ve çevresinde asidik, nötr ve bazik volkanik vepiroklastik kayaçlardan meydana gelmektedir. Bu volkanizma doğu Pontidler’inevriminde ise önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma kapsamında Altınpınar(Torul/Gümüşhane) civarında yüzeyleme veren Tersiyer yaşlı hornblendliandezitik kayaçların petrografisi, mineral kimyası ve sıcaklık-basınç koşullarıirdelenmiştir. Andezitler başlıca hornblend (amfibol), plajiyoklas (An40-61Ab38-57Or1-5),klinopiroksen (Wo44-45En43-44Fs12) ve opak (genelliklemagnetit ve pirit) mineralleri, ikincil kil, serizit, kalsit ve kloritmineralleri içerir ve mikrolitik-porfirik ve vitrofirik porfirik dokularsergiler. Bazı hornblend mineralleri iri kristalli gelişmiş olup, plajiyoklasve opak mineral kapanımları içermektedir. Tüm hornblendler CaB ≥ 1.5,(Na+K)A

The Yoncayolu Metamorphic Rocks (YMR), exposed in the Sakarya zone (Erzincan, NE Turkey), consists mainly of greenschist rocks which are chlorite schists, muscovite-chlorite schists, metabasic rocks and lesser extent of pyhllites and calc-schists. All YMR are fine-grained, weakly foliated and often cut by quartz veins. The common mineral assemblage is chlorite+albite+epidote+quartz ± clinozoisite ± actinolite ± opaques. Geochemically, protoliths of the YMR resemble calc-alkaline volcanic arc rocks. The YMR have high contents of large ion lithophile elements (LILEs) and low contents of high field strength elements (HFSEs) similar to mid-ocean ridge basalt (MORB). (La/Lu)CN values are between 0.26 and 6.16. The REE patterns show slight or no Eu anomalies (EuCN/Eu* of 0.48 to 1.13), suggesting minor plagioglase fractionation. 40Ar-39Ar dating on plagioclases from the metabasic samples of the YMR gave ages of 100.8 ± 3.4 Ma (Albian) and 94.1 ± 3.3 Ma (Cenomanian), suggesting that metamorphism was related to the closure of the Neo-Tethyan Ocean. Metamorphism took place during subduction of the Neo- Tethyan Ocean between ~ 90 –70 Ma. Chlorite geothermometry yielded a temperature of 320 – 350 °C and a pressure around 4 kbar. All these findings lend support for greenschist facies metamorphic conditions during the formation of the YMR.

Orta Pontidler'de, amfibolit, ortognays, paragnays, metakarbonat ve kuvarsitlerden oluşan Devrekani (Kastamonu) Metamorfitleri'nin petrografisi, petrokimyası, petrolojisi, jeokronolojisi ve metamorfizma koşulları incelenmiştir. Amfibolit ve gnayslar, başlıca hornblend (Mg#: 0.48-0.74), klinopiroksen (Wo46-52En35-38Fs11-18), plajiyoklas (An05-98), kuvars, biyotit (XAnn: 0.33-0.49, XPhl: 0.24-0.52; Mg#: 0.33-0.59), granat (Alm43-80Grs0-18Prp5-23And0-4Sps10-33), K-feldispat (An0-1Ab3-26Or73-96), kordiyerit (Mg#: 0.33-0.71), sillimanit, hersinit ve Fe-Ti oksit içerir. Mineral birliktelikleri; sillimanit zonu, üst amfibolit-alt granulit fasiyesi ve Barrow tipi orta P/ yüksek T metamorfizmasını yansıtmakta olup, termobarometre hesaplamaları 6±1.25 kbar, 775±25C (Pmak.: 8.62 kbar, Tmak.: 827±22C) ve 20-22 km derinliği vermektedir. Petrokimyasal verilere göre; amfibolitler, adayayı toleyitik bazaltını; ortognayslar, I-tipi kalk-alkalin volkanik yay granitoyidini; paragnayslar ise aktif-pasif kıta kenarı ortamını karakterize eden şeyl-vake protolitlerinden türemişlerdir. Metamorfitler, 87Sr/86Sr= 0.708914 - 0.734935, 144Nd/143Nd= 0.512149 - 0.51299 oranlarına, εNdi=(-9.54)-(+6.89) değerine ve TDM=1.27-1.85 milyar yıl yaşına sahiptir. U-Pb zirkon yaşlarına göre protolitler, Paleozoyik ve öncesi (668-293 My) kaynak alanlarla ve Permo-Karbonifer (316-252 My) magmatizmasıyla ilişkilidir. Ayrıca; U-Pb zirkon (199-158 My) ve 40Ar-39Ar hornblend/biyotit (192-153 My) yaşlandırmalarına göre, en üst metamorfizma koşulları Jura döneminde gerçekleşmiş olmalıdır. Sonuç olarak Devrekani Metamorfitleri, Pontidlerde Jura döneminde gelişen genişlemeli kıtasal yay metamorfizması ürünü olarak tanımlanabilir. The petrography, petrochemistry, petrology, geochronology and metamorphic evolution of the Devrekani (Kastamonu) metamorphics from the Central Pontides, including amphibolite, orthogneiss, paragneiss, metacarbonate and quartzite were investigated. The amphibolites and gneisses are mainly composed of hornblende (Mg#: 0.48-0.74), clinopyroxene (Wo46-52En35-38Fs11-18), plagioclase (An05-98), quartz, biotite (XAnn: 0.33-0.49, XPhl: 0.24-0.52; Mg#: 0.33-0.59), garnet (Alm43-80Grs0-18Prp5-23And0-4Sps10-33), K-feldspar (An0-1Ab3-26Or73-96), cordierite (Mg#: 0.33-0.71), sillimanite, hercynite and Fe-Ti oxide. The mineralogical assemblages reflect characteristics of sillimanite zone, upper grade amphibolite-lower grade granulite facies and Barrovian-type middle P/high T metamorphism. Thermobarometry calculations show 6±1.25 kbar, 775±25C (Pmax.: 8.62 kbar, Tmax.: 827±22C) and 20-22 km depth. Petrochemical data suggests that amphibolites, orthogneisses and paragneisses were derived from protoliths of island arc tholeiitic basalt, I-type calc-alkaline volcanic arc granitoid; shale-wackestone characterizing active-passive continental margin, respectively. The metamorphics have 87Sr/86Sr=0.708914-0.734935, 144Nd/143Nd=0.512149-0.51299 ratios, εNdi=(-9.54)-(+6.89) values and TDM=1.27-1.85 Ga. Based on U-Pb zircon dating data, protoliths are related with Paleozoic and pre-Paleozoic (668-293 Ma) province and Permo-Carboniferous (316-252 Ma) magmatism. Besides, the peak metamorphism could have taken place during the Jurassic time regarding to U-Pb zircon (199-158 Ma) and 40Ar-39Ar hornblende/biotite (192-153 Ma) dating. Conclusively, Devrekani Metamorhics can be ascribed as products of Jurassic continental extensional arc metamorphism in Pontides. 356

Çalışma alanı Erzincan ilinin yaklaşık 30 km kadar doğusunda, Üzümlü ilçesi ve civarında 80 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. Çalışma alanının temelini Permiyen? yaşlı Yoncayolu Metamorfitleri oluşturur. Dogger-Malm? yaşlı Çayderesi Kireçtaşı bu birim üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Üst Kretase yaşlı Refahiye Ofiyolitli Karışığı ise alttaki her iki birimi de tektonik olarak üstler. Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) boyunca gelişen domlar halindeki Kuvaterner yaşlı volkanitler ile Yamaç molozu ve Alüvyonlar ise alanın en genç birimlerini oluşturur.Fillat, yeşilşist, metadasit, metabazik, metagranit, kalkşist ve kuvarsit türü kayaçlardan oluşan Yoncayolu Metamorfitleri, çok düşük ve düşük dereceli yarı yeşilşist ve yeşilşist fasiyesinde bölgesel metamorfizmanın ürünüdür. Genel mineral parajenezleri; albit+klorit+kalsit+kuvars ve klinozoisit+epidot+klorit+aktinolit+albit+kuvars şeklindedir.Yoncayolu Metamorfitleri çoğunlukla düşük, yer yer ise orta K'lu kalk-alkalen özelliğindedir. Jeokimyasal olarak okyanusal adayayı bazaltları ile volkanik yay bazaltları bileşiminde ve dağılımları okyanus ortası sırtı bazaltlarına benzemektedir. Birimin üst kesimlerinde bulunan metagranitler ise granodiyorit/tonalit bileşimli granitlerden türemiş olup, metalümin karakterli ve I tipi özelliktedir. Tektonik olarak ise volkanik yay granitoyidlerini temsil eder. Büyük iyon yarıçaplı elementlerce zenginleşme görülürken, Ta, Nb ve Ti elementleri belirgin bir negatif anomali sunmaktadır. Nadir toprak element diyagramlarında hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşme, ağır nadir toprak elementlerdeki (ANTE) zenginleşmeden daha fazladır. (La/Lu)N değerleri 0,28-5,55 arasında değişirken, (Eu/Eu*)N değerleri 0,15-1,65 arasındadır. Birim genellikle magmatik, yer yer ise sedimanter kökenli olup, volkano-tortul bir kökene işaret etmektedirMetapelitlerde ölçülen illit kristalinite değerleri (IC) ?°2?=0,124-0,238, klorit kristalinite değerleri (ChC) ?°2?=0,146-0,298 ve Árkai indeksi değerleri (ÁI) 0,229-0,345 arasında değişmekte olup, KI-ÁI ve IC-ChC arasındaki pozitif bir korelasyon (R2=65) gözlenmektedir. Örneklerin tamamı ise epizonal metamorfik koşulları işaret etmektedir. Yeşilşist fasiyesi birimleri 321-347 °C sıcaklıkta ve yaklaşık 4 kbar basınçta oluşmuştur.Andezit, dasit ve riyolitlerden oluşan Erzincan Volkanitleri yüksek K'lu kalk-alkali özellikte olup, gelişmelerinde fraksiyonel kristallenme etkili olmuştur. Jeokimyasal olarak yay volkanitleri özelliğindedir. Örneklerin tamamında Eu

YÖK Tez No: 667126 Doğu Pontidler (KD Türkiye), Anadolu Levhasının jeolojik olarak şekillenmesinde önemli bir rol oynayan Alp-Himalaya orojenezinin etkisi ile oluşmuş olup farklı türde magmatik kayaları içermesi bakımından önemli bir alan konumundadır. Özellikle Karbonifer yaşlı plütonlar, doğu Pontidlerin güney kesiminde, geniş mostralar halinde ve daha yaygın olarak gözlenmektedir. Bu çalışma, Bayburt'un (KD Türkiye) Pamuktaş köyü ve çevresinde yer alan granitik kayaçlar üzerinde yeni petrografik ve tüm kayaç jeokimyası verileri sunmaktadır. Ayrıca, bu granitik kayaçların oluşumunda hâkim olan kaynak bölge, petrolojik süreçler ve jeodinamik ortam tartışılmaktadır. Yaklaşık 5 km2'lik bir alanı kapsayan Karbonifer yaşlı Pamuktaş plütonu, çalışma alanında Jura öncesi temeli temsil etmekte ve uyumsuz olarak Erken-Orta Jura volkanoklastik ve volkanik kayaçlar ile Geç Jura-Erken Kretase kireçtaşları tarafından örtülmektedir. Pamuktaş plütonu esas olarak granit/granit porfir ve aplit (mikrogranit), daha az oranda ise granodiyorit ve kuvars mikrodiyorit türü kayaçlardan meydana gelmektedir. Granitik kayaçlar, özşekilli ve özşekilsiz granüler/mikrogranüler dokuya sahip olup başlıca alkali feldispat (ortoklas), plajiyoklas, kuvars, biyotit ve amfibol (hornblend) minerallerinden oluşur. Bazı örneklerde daha büyük fenokristaller porfirik doku oluşturur. Zirkon doygunluk sıcaklıkları 693-844°C arasında, apatit doygunluk sıcaklıkları ise 673-999°C arasında hesaplanmıştır. Granitik kayaçlar yüksek SiO2 içeriklerine (%65.62-75.09) ve yüksek K'lu kalk-alkaliden şoşonitiğe kadar uzanan bir afiniteye sahip olup I-tipi bir kaynaktan itibaren türemiştir. Kayaçlar peralümin karakterli olup çarpışma sonrası volkanik yay granitoyidleri ile benzerlik göstermektedir. Ana ve iz element trendleri, kayaçların oluşumunda plajiyoklas, hornblend, apatit ve Fe-Ti oksit mineral fraksiyonlaşmasının önemli rol oynadığını göstermektedir. Pamuktaş plütonunun petrolojik özelliklerine göre, granitlerin gelişiminde fraksiyonel kristallenme, magma karışımı ve daha az oranda asimilasyon ve kısmi ergime işlemlerinin rol oynadığı ortaya konmuştur. Elde edilen tüm veriler Karbonifer yaşlı Pamuktaş plütonunun ana magmasının orta-alt kıtasal kabuk ve zenginleşmiş litosferik manto ergiyiklerinden kısmi ergime sonucu türediğini ve kıtasal magma odasında farklılaşarak yerleştiğini göstermektedir. The Eastern Pontides (NE Turkey) that formed during the Alpine-Himalayan orogeny in which geologically plays an important role in the formation of Anatolian Plate, is a significant area in term of containing different igneous rocks. Especially Carboniferous aged plutons are observed in the southern part of the eastern Pontides in larger outcrops and more commonly. This study presents new petrography and whole-rock geochemistry on granitic rocks in the Pamuktaş area of Bayburt (NE Turkey). In addition, the source region of tha magma, petrological processes and geodynamic setting prevailing in the formation of these granitic rocks are discussed. The Carboniferous aged Pamuktaş pluton, which includes an area of approximately 5 km2, represents the pre-Jurassic basement in the study area and is unconformably overlain by Early-Middle Jurassic volcanoclastic and volcanic rocks and Late Jurassic-Early Cretaceous limestones. Pamuktaş pluton mainly consists of granite/granite porphyry and aplite (microgranite), to a lesser extent granodiorite and quartz microdiorite rocks. Granitic rocks mainly consist of alkali feldspar (orthoclase), plagioclase feldspar, quartz, biotite, and amphibole (hornblende) minerals, as having euhedral and anhedral granular/microgranular textures. In some samples, larger phenocrysts form porphyritic texture. Zircon and apatite saturation temperatures were calculated between 693-844°C and 673-999°C, respectively. Granitic rocks have high SiO2 contents (65.62-75.09 wt.%) and a high K calc-alkali to shoshonitic affinities, and have been derived from an I-type source. The rocks are peralumine in character and are similar to post-collisional volcanic arc granitoids. Major and trace element trends show that the plagioclase, hornblende, apatite and Fe-Ti oxide mineral fractionations play an important role in the formation of rocks. According to the petrological properties of Pamuktaş pluton, it has been revealed that the fractional crystallization, magma mixing, and less assimilation and partial melting processes play a role in the development of granites. All obtained data suggest that the parental magma of the Carboniferous aged Pamuktaş pluton has evolved from the mixing of lithospheric mantle and middle-lower crust-derived melts as a result of partial melting and differentiated and emplaced in the continental magma chamber.

YÖK Tez No: 602475 İnceleme alanı, Gümüşhane (KD Türkiye) ilinin güneybatısında yer alan Şiran İlçe merkezi ve yakın çevresini kapsamaktadır. Bu çalışmada Şiran İlçe merkezindeki içme sularının fiziksel ve jeokimyasal özellikleri incelenmiş ve metal element içerikleri belirlenmiştir. Çalışma alanında, temel birimler kumtaşı, kiltaşı, marn, şeyl ve tüf ardışımından meydana gelen Erken-Orta Eosen yaşlı sedimanter kayaçlar (Kelkit Formasyonu) tarafından temsil edilmektedir. Kelkit formasyonu, çalışma alanının en genç birimlerini oluşturan Kuvaterner yaşlı alüvyon ile uyumsuz bir şekilde örtülmektedir. Su numuneleri genel olarak halka açık kamu kurumlarının su depoları ile Alüvyon ve Kelkit Formasyonu üzerinde yer alan kaynaklardan derlenmiştir. Örneklerin pH değerleri 5.41-7.68, iletkenlikleri 106.9-827.0 µS/cm ve sertlikleri (Fr) 5.2-52.8 arasında değişmektedir. Bu veriler, Kıta içi yerüstü su kaynakları sınıflamasına göre, suların çoğunlukla I. ve II. sınıf, az oranda ise III. sınıf kalitede olduğunu göstermekte ve asidik ortamdan ziyade bazik bir karakteri işaret etmektedir. Ayrıca, elde edilen sertlik sonuçları, Şiran ilçesindeki su örneklerinin çok yumuşak-sert sınıf aralığında olduklarını göstermiştir. Suların fiziksel parametreleri tüm numunelerde renk, bulanıklık, tat ve koku değerleri açısından uygundur. Çalışma alanındaki sular genel olarak karbonatlı (Ca+Mg>Na+K) ve sülfatlı sular sınıfında olup, genellikle zayıf asit kökleri güçlü asit köklerinden (HCO-3 > SO4-2+Cl-) daha fazladır. Bunun yanısıra, incelenen örneklerin Ca, Mg, Na, K, Fe, Mn ve Al değerleri genel olarak izin verilebilir aralıkta olup, TS-266 ve Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) standartlarına uygundur. Örneklerdeki çözünmüş metallerin (Fe, Zn, Cu, Co, Ni, Pb) içerikleri, birkaç örnek dışında, kabul edilebilir sınırlar arasında dağılım göstermektedir. Örneklerin fiziksel ve jeokimyasal parametreleri aynı zamanda Gümüşhane İl merkezi içme suyu değerleri ile de benzer dağılım sergilemektedir. Sonuç olarak, örneklerin büyük bir çoğunluğunun içme suyu açısından iyi sınıf sular kategorisinde yer aldığı belirlenmiştir. The study area is located of Şiran District Center in the southwest of Gümüşhane (NE Turkey) and their surroundings. In this study, physical and geochemical features of drinking water in Şiran district center were examined and metal element contents were determined. In the study area, the basement rocks are represented by Early-Middle Eocene sedimentary rocks (Kelkit Formation). This formation composed of sandstone, claystone, marl, shale and tuff. The Kelkit formation is covered unconformably by the Quaternary aged alluvium, which constitutes the youngest units of the study area. Water samples were generally collected from water reservoirs in public buildings and sources on Alluvium and Kelkit Formation rocks. The pH, conductivity and hardness values of the samples vary between 5.41-7.68, 106.9-827.0 µS/cm and 8.4-70.8 Fr, respectively. According to the classification of Intra-Continental Water Resources, these data show that the samples are mostly class-I and II, rarely class-III water quality characteristics, and indicating basic character rather than the acidic environment. In addition, the hardness results showed that the water samples in Şiran area were classified as a range of the very soft-hard water. The physical parameters of water for all samples are suitable in terms of color, turbidity, taste and odor values. The waters in the study area are generally classified as carbonated (Ca+Mg > Na+K) and sulfated waters and generally, their weak acid roots are more than strong acid roots (HCO3¯ > SO4-2 +Cl¯). Besides, Ca, Mg, Na, K, Fe, Mn and Al values of the studied samples are generally within the permissible range and comply with TS-266 and World Health Organization (WHO) standards. Except for a few, the concentration of dissolved metals (Fe, Zn, Cu, Co, Ni, Pb) in the samples were distributed within acceptable limits. The physical and geochemical parameters of the waters also show similar distribution with the drinking water values of Gümüşhane Province. Consequently, it was determined that most of the samples were in the category of good class waters in terms of drinking water.

Doğal kaynakların kullanımı ile ilgili işlemlerin başında gelen madencilik faaliyetleri, işletmenin türüne ve büyüklüğüne bağlı olarak farklı boyutlarda gelişen çevresel etkilere ve bozulmalara neden olmaktadır. Bu etkilerin başında, madencilik faaliyetleri sırasında ve sonrasında ciddi ekolojik riskler oluşturan Asit Maden Drenajı (AMD) gelmektedir. AMD, sülfür içeren (özellikle pirit, pirotin ve kalkopirit) cevher atıkların, tipik olarak hava (oksijen) ve su içeren ortamlarda, yeraltı suyu, yağmur ve akıntı nedeniyle oksitleyici koşullara maruz kalması sonucu meydana gelen asit oluşumunu ifade etmektedir. Bu çalışmada, Gümüştaş Madenciliğe ait işletme sahası, cevher stok ve atık depolama alanlarında AMD oluşumunu belirlemeye yönelik işlemler yapılmış ve AMD gelişme potansiyeli ile muhtemel AMD gelişmesi durumunda alınacak tedbirler ortaya konmuştur. Maden işletme alanı, Eosen yaşlı andezit ve bazalt ile bu kayaçların piroklastitlerinden oluşan Alibaba Formasyonu içerisinde yer almaktadır. Yapılan çalışmalarda pH değerleri tüm örneklerin I. sınıf kıta içi kaynak suyu özelliğinde olduğunu, macun pH ve sülfid (S-2) değerleri ise maden işletme sahasında AMD potansiyelinin bulunmadığına işaret etmektedir. Ana ve iz elementlerin düşük mobiliteye sahip olması ise bu durumu destekler niteliktedir. Tüm örneklerde Net Nötralizasyon Potansiyeli (NNP) değerlerinin 20 kg CaCO3/ton’dan ve Nötralizasyon Potansiyel Oranı (NPO) değerlerinin 2’den büyük olması da potansiyel asit üretmeyen karakterde olduğunu göstermektedir. S-2 değerlerinin çok düşük olması, söz konusu alanda kısa dönem içerisinde asit kaya drenajı potansiyeli gerçekleşmeyeceğini işaret etmektedir. Buna ek olarak, stok sahasını geçirimsiz hale getirmek için 50 cm kalınlığında geçirimsiz kil serilerek sıkıştırılmış, oluşan düşey profil sonlu eleman ağ sisteminde modellenerek su deşarjları belirlenmiştir. Yapılan tüm çalışmalar neticesinde maden işletme sahasında kısa sürede AMD oluşumu beklenmediği sonucuna varılmıştır. Ancak, maden işletme alanında, uzun sürelerde muhtemel AMD oluşumundan kaynaklanacak çevre kirliliği, yapılan çalışma kapsamında alınacak tedbirlerle önlenmiş olacaktır.

Doğu Pontid orojenik kuşağında (KD Türkiye) farklı magma türleri altında oluşmuş farklı volkanik kayaçlar yüzeyleme vermektedir. Tersiyer volkanizması, Gümüşhane ve çevresinde asidik, nötr ve bazik volkanik ve piroklastik kayaçlardan meydana gelmektedir. Bu volkanizma doğu Pontidler'in evriminde ise önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma kapsamında Altınpınar (Torul/Gümüşhane) civarında yüzeyleme veren Tersiyer yaşlı hornblendli andezitik kayaçların petrografisi, mineral kimyası ve sıcaklık-basınç koşulları irdelenmiştir. Andezitler başlıca hornblend (amfibol), plajiyoklas (An40-61Ab38-57Or1-5), klinopiroksen (Wo44-45En43-44Fs12) ve opak (genellikle magnetit ve pirit) mineralleri, ikincil kil, serizit, kalsit ve klorit mineralleri içerir ve mikrolitik-porfirik ve vitrofirik porfirik dokular sergiler. Bazı hornblend mineralleri iri kristalli gelişmiş olup, plajiyoklas ve opak mineral kapanımları içermektedir. Tüm hornblendler CaB >= 1.5, (Na+K)A = 1.5, (Na+K)A