Search

Bir edebiyat eleştirmeni olarak düşünsel yolculuğa çıkan KojinKaratani, “Dünya Tarihinin Yapısı” (2017) adlı kitabında duyu ve idrakarasındaki yarılmayı, bir öykü veya roman eleştirisinde değil, Marksistteoriyi alt üst ederek göstermektedir. Bunu da kitabın alt başlığınıÜretim Tarzlarından Mübadele Tarzlarına koyarak göstermiştir.Kendisini bir Marksist olarak görmekle birlikte hâkim anlayışiçerisinde bulunmamış ve Marx’ın eserlerini kendi kavramıylatranskritik yöntemiyle okumuş ve yorumlamıştır. İncelediğimiz kitabıyazma nedeni ise kendi yaptığı transkritiği de aşarak ‘yeni bir sistem’ortaya koyabilmektir (s.19). Marx’ı aştığı nokta, tarihe üretimaraçlarına sahiplik veya üretim tarzları açısından değil, mübadeletarzları açısından bakabilmesidir. Her ne kadar sistematik bir çalışmayısevmediğini ve yaparken zorlandığını belirtse de başarılı bir mantıkörgüsü ortaya koymuştur. Kitapta incelediği mübadele tiplerini ise A,B, C ve D şeklinde adlandırmış ve ortaya çıkışlarını, hâkim olduklarıdönemde nasıl toplumsal formasyonlara sebep olduklarını izah etmiştir.

Muhammed Beşir Çalışkan, Sakarya Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi, muhammedcaliskan@sakarya.edu.tr. -- Kenan Göçer, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, kenangocer@subu.edu.tr. -- Derleme türündedir. Bir edebiyat eleştirmeni olarak düşünsel yolculuğa çıkan Kojin Karatani, “Dünya Tarihinin Yapısı” (2017) adlı kitabında duyu ve idrak arasındaki yarılmayı, bir öykü veya roman eleştirisinde değil, Marksist teoriyi alt üst ederek göstermektedir. Bunu da kitabın alt başlığını Üretim Tarzlarından Mübadele Tarzlarına koyarak göstermiştir. Kendisini bir Marksist olarak görmekle birlikte hâkim anlayış içerisinde bulunmamış ve Marx’ın eserlerini kendi kavramıyla transkritik yöntemiyle okumuş ve yorumlamıştır. İncelediğimiz kitabı yazma nedeni ise kendi yaptığı transkritiği de aşarak ‘yeni bir sistem’ ortaya koyabilmektir (s.19). Marx’ı aştığı nokta, tarihe üretim araçlarına sahiplik veya üretim tarzları açısından değil, mübadele tarzları açısından bakabilmesidir. Her ne kadar sistematik bir çalışmayı sevmediğini ve yaparken zorlandığını belirtse de başarılı bir mantık örgüsü ortaya koymuştur. Kitapta incelediği mübadele tiplerini ise A, B, C ve D şeklinde adlandırmış ve ortaya çıkışlarını, hâkim oldukları dönemde nasıl toplumsal formasyonlara sebep olduklarını izah etmiştir.

The economic mentality, which is a subfield of economic history studies, has been a little worked area on itself since Sabri F. Ülgener, except names such as Ahmet Tabakoğlu and Ahmet G. Sayar in economic history and history of economic thought area. This area, referred to as the Ottoman or Turkish economic mentality, was tried to be explained more by religion with M. Weber, W. Sombart and R.H. Tawney's influence. The explanation to be made here is based on social culture. Social culture refers to language as Turkish, holistic and particularist culture. It is moved from Hüseyin R. Göktaş's Turkish as language and Murat Önderman's views on collectivist and particularist culture and social control while it is presented economic mentality of the "work" in Turkish and its projection on language. In the context of culture, the subject has been finalized with a proposal for a history period and a naming for Turks., İktisat tarihi çalışmalarının alt alanı olan iktisat zihniyeti, Sabri F. Ülgener’den beri, iktisat tarihi ve iktisadi düşünce tarihi alanında Ahmet Tabakoğlu ve Ahmet G. Sayar gibi isimler hariç, üzerinde çok az çalışılan bir alan olmuştur. Osmanlı veya Türk iktisat zihniyeti olarak değinilen bu alan, M. Weber, W. Sombart ve R.H. Tawney’nin etkisiyle daha çok din üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Burada yapılmaya çalışılan açıklama ise toplumsal kültürü esas almıştır. Toplumsal kültür ile kastedilen Türkçe olarak dil, bütüncül ve tekilsel kültürdür. Türkçe’deki “iş”in dil ve iktisadi zihniyetteki izdüşümü ortaya konurken, Hüseyin R. Göktaş’ın Türkçe ve Murat Önderman’ın kolektivist ve tekilsel kültür ile sosyal kontrol hakkındaki görüşlerinden yola çıkılmıştır. Söz konusu kültür bağlamında Türkler için bir tarih dönemlendirmesi ve isimlendirme teklifi ile konu nihayete erdirilmiştir.

Mülkiye Mektebi’nin maliye hocalarından İbrahim Fazıl Pein (1886-1944), iktisat ve maliye dersleri vermiş ve bu alanda ders notları dâhil hayli kitap yazmıştır. Çağdaşı Mehmed Cavid Bey ile pek çok ortak noktaya sahip oluşu dikkat çekmektedir. Selaniklidir, iktisatçıdır ve liberal iktisadi görüşlere sahiptir. İstanbul Üniversitesi’nde hocalık yaptığı sırada, Hukuk Mektebi birinci sınıf öğrencileri için hazırlanan İlm-i İktisad Dersleri, 1914 tarihinde kitap olarak yayınlanmıştır. Kitap ile ders notları arası bir yerde duran eserin başlangıç kısımları, iktisadi düşünce tarihine ayrılmıştır. Bugün için bile pek tanınmayan Fransız ve İngiliz iktisatçılara yapılan atıflar ve ayrıntılı bilgilerle zenginleşmiş kitabın akıcı bir üslûba sahip olduğu aşikârdır.

Ekonomik krizlere bağlıolarak, hükümetlerin tarım sektöründe düzenleyici rolünün azalmasındansonra, hayvancılığın sürdürülebilirlik şartlarınıçiftçiler tarafından nasıl bir mekanorganizasyonu ile sağladığının saptanması buçalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yemüretiminin, süt verimliliğinin çevre şartlarının vehayvan ırklarının söz konusu mekan organizastyonundaki rolu Türkiye’ye ait veriler kullanılarak tespit edildi. Yem bitkileri ilesığırların dağılımında nasıl bir mekansal bağımlılığın olduğunu saptamakiçin açıklayıcı mekansal dataanalizlerinden multivariate (LISA) tekniği kullanıldı. Yapılan çalışma sonucunda sığırsayısı 20 veüzeri olan orta boy işletmelerin sürdürülebilirlik şartlarını dahakolay sağladığını, küçük işletmelerintarımsal faaliyetten çekildiğini ve mekan değiştirdiğini göstermiştir. Hayvancılık ile yem bitkisi üretimi arasındakimekansal bağımlılık ilişkisi güçlenmiştir. Süt amaçlı selüloz oranı yüksek yem üretimi,hayvancılığın gelişmesinde yayılma etkisine sahip gösterge olmuştur. Çiftçiler,kriz şartlarına, süt verimliği yüksek,genetiği daha kaliteli hayvan ırklarını tercih ederek uyum sağlamışlardır., This study is aimed at determining the form of spatialorganization that farmers have tried to meet sustainability conditions afterthe regulatory role of governments on the agricultural industry had beenreduced due to financial crises. The roles of forage production on this spatialorganization were determined using data from Turkey. The multivariate localindicators of spatial association technique was employed. It was observed that medium-scale enterprisesthat have 20 or more cattle are capable of meeting sustainability conditionsmore easily, and that small-scale enterprises have withdrawn from agricultureand changed locations. During the 2000-2010 period, the spatial dependencebetween livestock and forage crop production has become stronger. Theproduction of forage with high cellulose content has become the indicator thatpossesses the spillover effect for the development of livestock production.Farmers adapted themselves to the economic crisis conditions by preferringcattle breeds with higher milk productivity and genetic quality.

Akhism,dating back to the time of the Turkey Seljuks in its origin, is a professionalassociation organized as tariqa which was also continued by Ottomans. Futuwwas,being a kind of regulations of akhism, advice helping each other, contributingto union members and thus, becoming a role model of a human being. Such advicesbear the traces of potlach alleged as a universal culture around the worldbefore the period of monotheistic religions. Potlatch is a name given to theexchange festivals in Chinook language in the North American Indiancommunities. On the basis of the opuses of three Turkish futuwwa authors,Burgazi, Sheikh Sayyid Hussein and Radavi declaring the akhism norms, in thispaper it will be examined whether or not the potlatch known as a gift ordonation culture and the akhism resemble and differ from each other in someways., Kökeni,Türkiye Selçukluları zamanına kadar giden ahilik, Osmanlı’da da devam etmiş vetarikat gibi örgütlenmiş bir meslek birliğidir. Ahiliğin bir çeşit yönetmeliğiolan fütüvvetnameler ise birlik üyelerine yardımlaşmayı, vermeyi kısaca örnekinsan olmayı öğütler. Potlaç iseKuzey Amerika Kızılderili toplumlarında değiş-tokuş şeklinde gerçekleşenbayramlarına Chinook dilinde verilenbir isim. Bu tarz öğütler, tek tanrılı dinler öncesi tüm dünyada evrenselkültür olduğu iddia edilen potlacın izlerini taşır. Burada, ahiliğin normlarınıihsas eden üç Türkçe fütüvvetnâme yazarının (Burgâzî, Şeyh Seyyid Hüseyin veRadavî) eserlerinden hareketle, armağan veya bağış kültürü olarak da ifadeedilen potlaç ile ahiliğin hangi açılardan benzeştiği ve ayrı düştüğü ele alınmaktadır.

In the Ottoman State, public services which are considered among the tasks of the state in the today's understanding of social state were being provided by the foundations. Services like finance and defense have been ran by the state and large part of the public service apart form those mentioned have been conducted via foundations. Foundations contributed also to the economic life. The hospitals in the Ottoman State that were all around the country, the income and the cost of the hospitals were all covered by foundations as well. All requirements of Gureba Hospital that subjects to the present study, and that was built and dedicated by Bezmialem Valide Sultan in Istanbul were covered the charge by the foundation. In this hospital used by poor and orphan Muslims was served diagnostic and treatment services to hundreds of thousands of people. This study has analyzed the Waqfiyya of the Gureba Hospital having an important place in Ottoman health system., Osmanlı Devleti’nde, bugünkü sosyal devlet anlayışına göre devletin görevleri arasında sayılan kamu hizmetlerinin önemli bir bölümü vakıflar aracılığıyla yürütülmüştür. Maliye ve savunma gibi hizmetler devlet tarafından, bunun dışında kalan geniş alandaki kamu hizmetleri ise vakıflar aracılığı ile yerine getirilmiştir. Vakıflar, ayrıca ekonomik yaşama da önemli katkılar sağlamıştır. Osmanlı Devleti’nde ülkenin her tarafında bulunan hastaneler, hastanelerin gelirleri ve giderleri de vakıflarca karşılanmıştır. Çalışmamıza konu olan ve Bezmiâlem Valide Sultan tarafından İstanbul’da inşa edilen ve vakfedilen Gureba Hastanesi’nin bütün ihtiyaçları vakıf tarafından karşılanmıştır. Fakir ve kimsesiz Müslümanların faydalandığı bu hastanede, yüz binlerce insana teşhis ve tedavi hizmeti sunulmuştur. Çalışma, Osmanlı sağlık sistemi içinde önemli bir yeri olan Gureba Hastanesi Vakfiyesini tahlil etmektedir.

Fütüvvet, İslam tasavvufunun kurumsallaşma sürecinde bir zühd arayışı olarak ortaya çıkmış, melâmet meşrebi içerisinde sosyal ve ekonomik bir kurumsallaşmaya neden olmuş, zaman zaman tasavvuf şubeleri içerisinde zaman zaman da tasavvufa bir tepki hareketi olarak işlev görmüştür. Tasavvuf içerisinde melâmet ve kalenderîlik meşrebleri olarak varlığını sürdürürken, değerler bağlamında da bir öğretiyi yaşatmak üzere önemli bir işlev görmüştür. Bu kavram, Mısır’dan Anadolu’ya kadar yayılarak bir süre sonra sadece esnaf teşekkülünün âdâb ve erkânına ilişkin bir ahlâk öğretisine dönüşmüştür. Ahilik kurumu, esnaf sınıfının işleyişi açısından Anadolu’ya özgü bir uygulama modeli geliştirmiştir. Bu yapı, İslam ekonomisi çalışmaları için de bir başvuru kaynağı niteliği taşımaktadır. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda, tür ve yazar eksenli bir dikkat gözetilmiş, kütüphanelerde bulunan yazmalar üzerinde kapsamlı bir kaynakça derlemesi yapılmamıştır. Bu çalışmada, en başından itibaren bir esnaf teşekkülü (lonca) olarak da bilinen ahilik kurumuna kaynaklık edecek olan Arap harfli yazma eserlerin bibliyografyası ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede veri tabanları, “fütüvvet, uhuvvet, melamet ve ahilik” kavramları üzerinde araştırma yapan bilim insanlarının eserleri incelenmiştir. Eserler, “yazarı bilinenler” ve “yazarı belli olmayanlar” olarak iki grupta listelenmiştir.

Hem kâr amacı ön planda olan, hem de sosyal amacı ön planda olan kurumlar tarafından üretilen mali tablolar, ilgili kurumların ve yöneticilerin başarılarının temel göstergelerinden birini oluştururken aynı zamanda kaynakların etkin kullanımını da ortaya koyabilecek niteliktedir. Mali tablolara ilişkin analiz, kurumların geçmiş performanslarını ortaya koymakla birlikte, gelecekte yapılması gereken faaliyetlerin planlanmasında önemli bir işlevi yerine getirir. Bu çalışmanın amacı, uzun yıllardır kâr amaçlı kurumların analizinde kullanılan mali analiz tekniklerinin kamu kurumlarında da uygulanabilirliğini ortaya koymak ve ilgili kurumların mali analizi yapılarak mali yapıları ile ilgili mevcut durumu belirlemek ve geleceğe ilişkin öngörülerde bulunmaktır. Çalışma kapsamında, Pendik belediyesinin 2008-2012 yılları arasındaki bilanço ve bütçe sonuçları tabloları kullanılmıştır. Bu tablolara ilişkin analizler, yatay ve dikey analizi kapsamaktadır.

et 2003 yılında yapılan Türk kamu mali yönetim reformunun üzerinden on yıl geçti. Yerel yönetimlerin ve özellikle belediyelerin mevzuatı, buna koşut olarak yenilendi ve büyükşehir belediyelerinin sayılarında önemli artışlar oldu. Büyükşehir sayılarındaki artışlar çerçevesinde belediyelerdeki mali hizmetler birimi (MHB) ve/veya strateji geliştirme birimlerinin (SGB) adı dahil teşkilat yapılanması, ilgili birim yöneticilerinde aranması gereken kariyer uzmanlık şartı vb. hususlar, yeniden tartışılacaktır. Bu makale, belediyelerdeki MHB/SGB’lerin mezkûr sorunlarını tartışırken, çözüme ilişkin öneriler getirmeyi de amaçlamaktadır, Turkish public financial management reform restructured ten years ago, in 2003. Local governments and especially municipal legislation was renewed in parallel it and in the number of metropolitan municipalities significantly increased. In the context of increases in the number of metropolitan municipalities, the organizational structure and names of the financial services unit (FSU) and/or strategy development units (SDU),and points as career expertise requirement that should be sought in the relevant unit managers, etc., will be renegotiated. This article, discussing FSU/SDU's mentioned problems in municipalities, also aims to make suggestions for the solution.

ÖZETOsmanlı Devleti’nde, bugünkü sosyal devlet anlayışına göre devletin görevleri arasında sayılan kamu hizmetlerinin önemli bir bölümü vakıflar aracılığıyla yürütülmüştür. Maliyesi ve savunması gibi hizmetler devlet tarafından, bunun dışında kalan geniş alandaki kamu hizmetleri ise yardım vakıfları aracılığı ile yerine getirilmiştir. Vakıflar, ayrıca ekonomik yaşama da önemli katkılar sağlamıştır. Osmanlı Devleti’nde ülkenin her tarafında bulunan hastaneler, hastanelerin gelirleri ve giderleri de vakıflarca karşılanmıştır. Çalışmamıza konu olan ve Bezmiâlem Valide Sultan tarafından İstanbul’da inşa edilen ve vakfedilen, bütün ihtiyaçları vakıftan karşılanan Vakıf Gureba Hastanesi (Gurebâi Müslimin Hastanesi), fakir ve kimsesiz Müslümanların faydalandığı önemli vakıf kurumlarından biridir. Hâlen faaliyetine Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi adı ile devam eden hastane, yüz binlerce insana teşhis ve tedavi hizmeti sunmuştur. Çalışma, Osmanlı sağlık sistemi içinde önemli bir yeri olan Vakıf Gureba Hastanesi’nin 19. yüzyılın ortasından 20. yüzyılın başına kadar olan tarihin, sosyoekonomik olarak ayrıntılarını ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Vakıf, Osmanlı Sağlık Sistemi, Bezmiâlem Valide Sultan, Vakıf Gureba Hastanesi, İstanbul, hastalık.ABSTRACTIn the Ottoman State, public services which are considered among the tasks of the state in the today's understanding of social state, were being provided by the foundations. Services like finance and defence have been ran by the state and large part of the public service apart form those mentioned have been conducted via foundations. Foundations contributed also to the economic life. The hospitals in the Ottoman State that were all around the country, the income and the cost of the hospitals were all covered by foundations as well. Vakıf Gureba Hospital (The Hospital of the Poor Muslims), subject to the present study, which was built in Istanbul by Bezmiâlem Valide Sultan and whose all needs were covered by the foundation, is an important foundation organisation from which poor Muslims would benefit. The hospital, which is yet active with the name The Bezmiâlem Foundation University Medicine Faculty Hospital, provided diagnostics and treatment services to hundred thousands of people. The study puts forward the socio-economic details of the Vakıf Gureba Hospital which has an improtant place in the Ottoman health system, for the period starting from mid-19th century until the early 20th century.Key Words: Foundation, The Ottoman healthcare system, Bezmiâlem Valide Sultan, Vakıf Gureba Hospital, Istanbul, illness.

ÖZET Tezin amacı, 'birey'i Osmanlının son önemindeki iktisat düşüncesinde yerinin olup olmadığını saptamaktır. Fakat bunu yaparken o dönemde yayımlanan ve liberal olduğu bilinen Ulûm-ı İktisâdiye ve İctimâiye Mecmûası (UİİM) ile korumacı olarak bilinen İktisâdiyat Mecmûası (İM), yani iki dergi esas alınmıştır.Osmanlı Toplumunda liberal düşünce bir asırdan daha fazla bir süre gündemi teşkil etmiştir. Devletin sürekli gözetimi altında kalan birey, kendi fayda ve karını gözetemeyecektir. Kendi refahını koruyamayan bireyin ise ulusun refahına katkıda bulunamayacağı muhakkaktır. Bu bağlamda UİİM, her ne kadar yazar kadrosu içinde yer alan Aynîzâde Hasan Tahsin yazılarıyla greve karşı bir tavır sergilese de liberal iktisat taraftarı olarak tam manasıyla serbest ticaret yanlısı kalmıştır. Dergi, gücümüzü zaten geç kalmış olan sanayileşmeye değil; toplumun % 80-90'ının zaten istihdam edildiği tarım alanında kullanarak kalkınabilineciğini iddia etmiştir. Derginin özellikle 'birey' üzerine vurgusu yoktur. Tüm kaygısı serbestliğin (hürriyet) sağlanması, eksik olan sermayenin böylece ülkeye girerek tarımsal gelişmenin oluşturulmasıdır. 'Birey' bu anlamda değerlidir. Özellikle 'birey'e vurgu yapan Prens Sabahattin ve onun yönlendirdiği parti, gazete ve dergilerdir. İM, tarımla birlikte sanayileşmenin de önemini vurgulamıştır. Korumacı iktisat yanlısı olarak İM'nın gündeminde ve çözümlemelerinde 'birey'e yer yoktur. Dergi, çözüm araken devletin toplum anlayışının daha da vurgulu halini ortaya koymuşlardır. Nasıl ki sosyal gruplar önceliği varsa gelenekte, dergi ona bir de 'ulus' önceliğini ekler. Böylece 'Türk ulusu'nun iktisadî alanda öne çıkartılmasını dergi olarak yayınlanma gerekçeleri arasında sayarlar. SUMMARYThe aim of my thesis is to obtain if 'the individual' has an important place in the economical thought of latest times of Ottoman Empire. In doing this, I examined two main journals which were published at the meantime; one of them is the Ulum-ı İktisadiye ve İctimaiye Mecmuası (UİİM) which is known as liberalist and supporter of free trade and the other is the İktisadiyat Mecmuası (İM) which is a follower of protectionist economic thought.For more than a century the liberal thought had been a primary agenda in the Ottoman society. The individual, who is always under the state supervision and oppression, can not take action for his own prosperity and profit. So the individual, who can not protect his own prosperity, also can not make a contribution to the prosperity of the nation. In this connection the UIIM, despite its writers like Hasan Tahsin who is contrary to strikes, acted as one of the main supporters of liberal economy and free trade. The journal advocated that the development would be possible with agriculture -where ninety percent of the population was already been employed- not with industrialization.There had been no emphasizing of the journal to the 'individual'. The only concern was to prove the liberal and free platform. By this way the lack of foreign investments would be possible and the individual was important for the agricultural development in this connection. The journals and newspapers which guided by Prens Sabahattin were the only ones, those directly makes an emphasize on the individual.IM stressed the importance of industrialization with the importance of agricultural economy. As a supporter of protectionist economy, there has been no place for individual, in its agenda and solution suggestions. The journal, looking for a solution, deeply stressed and addressed the classical society understanding of the Ottoman state. It adds a 'priority of the nation' to the prejudice of 'priority of social groups/segments'. By this way they accept the development and going the fore of Turkish Nation in the economic area as their reason of existence and publication.

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002, Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2002, Çalışmanın amacını; Türkiye’dek kentlerin sosyo ekonomik gelişmişlik düzeyini belirleyen faktörlerin çıkarılması, sosyal ve ekonomik göstergeler arası ilişkinin il kümelerine göre nasıl değiştiğinin analizi ve Avrupa Birliği’ne üye olma sürecinde üye ve aday ülkeler içindeki yerinin belirlenmesi oluşturmuştur. Birinci (Gelişmiş) ve üçüncü(Gerikalmış) il kümesinde sosyal değişkenlerin varyansı, ekonomik değişkenler tarafından ikinci (Orta Gelişmiş) il kümesine göre daha fazla açıklanmıştır. Aynı şekilde birinci ve üçüncü il kümesinde ekonomik değişkenlerin varyansı sosyal değişkenler tarafından ikinci il kümesine göre göre daha çok açıklanmıştır. Bu yüzden “Türkiye’de, “ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki bağıntı gelişmiş il gruplarından az gelişmiş il gruplarına doğru azalır” şeklinde kurulan hipotez reddedilmiştir. İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri ile en fazla bağıntılı olan değişkenler SSK’lı işgücü ve iletişim altyapısı olmuştur.Türkiye’nin AB üye ve aday ülkeler içindeki sosyo ekonomik gelişmişilk düzeyini belirlemek için faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda Türkiye aday ülkelerin sonunda yer alırken, gelişmenin dinamiğini belirlemede bilişim sektörü ve araştırma geliştirmenin rolü büyük olmuştur, The purpose of the study was to establish the factors which determine the level of socioeconomic development of the cities in Turkey, the analysis on how the relation between the social and economical indications varies according to the city groups and the determination of its place within the member and nominee countries in the process of becoming member of European Union (EU). The variance of the social variables in the first city (development) and third city (underdevelopment) city groups has been more described than the second( middle-development) city group by the economical variables. In the same way, the variance of the economical variables in the first and third city groups has been more described than the second city group by the social variables. For this reason, the hypothesis, in Turkey, that “In Turkey, the correlation between the economical variables and the social variables diminishes from the well-developed city groups towards the less developed city groups.” has been refused. The most correlated variables with the socioeconomic development levels of the cities have been the workforce covered under SSK and communication infrastructure.A factor analysis has been made to determine the socioeconomic development level of Turkey within the member and nominee countries of EU. The result of the analysis showed that Turkey is in the last place among the nominee countries, and information sector and research development have played an important role in determining the dynamics of the development., Doktora, PhD

AVRUPA BIRLIGI ADAYLIĞI SÜRECİNDE TÜRKİYE'DE İLLLERİN SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK DÜZEYLERİ ÖZET Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından sosyal ve ekonomik göstergeler kullanılarak yapılan insani kalkınma indeksi çalışmalarında Türkiye ekonomik olarak daha geri ülkelerin altında çıkmıştır. Türkiye'de ekonomik ve sosyal göstergeler kullanılarak gelişmişliğin il gruplarına göre irdelenmesi, çalışmanın çıkış noktası oluşturmuştur. Çalışmanın amacını; Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyini belirleyen faktörlerin çıkarılması, sosyal ve ekonomik göstergeler arası ilişkinin il kümelerine göre nasıl değiştiğinin analizi ve Avrupa Birliği'ne üye olma sürecinde üye ve aday ülkeler içindeki yerinin belirlenmesi oluşturmuştur. Çalışmada ileri sürülen hipotez; `ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki bağıntı gelişmiş il gruplarından az gelişmiş il gruplarına doğru azalır` şeklinde kurulmuştur. Hipotezin test edilmesi için ilk aşamada genel faktör çıkarılarak, gelişmiş il grupları ve kentsel gelişmedeki en önemli değişkenler belirlenmiştir. Daha sonra genel faktör analizinde kullanılan değişkenlerle kümeleme analizi yapılarak her iki analizin il sonuçlan karşılaştırılmıştır. Daha sonra genel faktör analizi sonuçlarından çıkarılan gelişme indeksi ile il grupları oluşturulmuştur. İl grupları arasında kanonik korelasyon analizi ile sosyal ve ekonomik göstergeler arasındaki ilişki analiz dilmiştir. Son olarak; Türkiye'nin Avrupa Birliği üye ve aday ülkeler içindeki yerinin belirlenmesi için faktör analizi uygulanmıştır. Türkiye'de illerin sosyo-ekonomik gelişme düzeyi, bölgelere göre farklılık göstermiştir. Marmara'nın tamamı, Ege kıyılan, Akdeniz kıyılan ve Konya, Ankara, İstanbul bağlantısı sağlanacak şekilde iç Ege'yi çevreleyen iller gelişmişlik açısından homojen bölge oluşturmuştur. En gelişmiş il kümesinde turizm sektörü nedeniyle Antalya ve Muğla'nın sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi Adana ve Kocaeli gibi sanayi ilerinin üzerinde çıkmıştır. İkinci dereceden gelişmiş iller Karadeniz kıyılan, büyük şehirler dışındaki İç Anadolu illeri ve iç Ege'den oluşmuştur. Geri kalmış iller ise Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde yoğunlaşmıştır. İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri ile en fazla bağıntılı olan değişkenler SSK'lı işgücü ve iletişim altyapısı olmuştur. Kentlerin sosyo ekonomik gelişmişlik düzey ile bağıntısı, sanayinin ülkeye dengeli dağılmaması nedeniyle; kişi başı konut elektrik tüketimi, bin kişiye düşen otomobil sayısı, liseli kız öğrencilerin okullaşma oram, 10 bin kişiye düşen diş doktoru ve uzman doktor sayısı gibi refah seviyesi değişkenlerinin altında kalmıştır. xııSosyo-ekonomik gelişmişlik ile, kentsel nüfus artışından daha çok kırsal nüfus artışı bağıntılı çıkmıştır. Kentsel nüfus artışında siyasal nedenler ekonomik nedenlerin önüne geçmiştir. En gelişmiş ilk 10 dışındaki illerde bitkisel ve hayvansal üretimin payı sanayi üretiminin üzerinde çıkmıştır. Doğumda yaşam beklentisi ile gelişmişlik açısından güçlü bir ilişki çıkmamıştır. Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik yapılarındaki farklılaşmaları analiz etmek için yapılan grup faktör analizinde 80 il, 30 değişken bazında, 3 faktör altında açıklanabilmiştir. Faktörler yüklemi fazla olan değişkenlere göre birincisi `Teknik ve Sosyal Altyapı Faktörü` ikincisi; 'İmalat Sanayi Üretimi ve Özel Sektör Girişim Faktörü' üçüncüsü ise 'Tarımsal Üretim, Turizm ve iş Hizmetleri Faktörü` olarak adlandırılmıştır. Türkiye geneli için ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz etmek için kanonik korelasyon analizi yapılmıştır. Gelişmiş azgelişmiş ve geri kalmış il kümeleri ve ülke genelinde ekonomik değişkenlerden kişi başı telefon sayısı kanonik korelasyona en fazla katkı yapmıştır. Sosyal değişkenlerden de kişi başı konut elektrik tüketimi kanonik korelasyona en fazla katkı yapmıştır. Haberleşme altyapısının kentlerin gelişme performansları ve diğer kentlerle entegrasyon süreciyle bağıntılı olduğu faktör ve kümeleme analizlerinden sonra kanonik korelasyon analizi ile de kanıtlanmıştır. Birinci ve üçüncü il kümesinde sosyal değişkenlerin varyansı, ekonomik değişkenler tarafından ikinci il kümesine göre daha fazla açıklanmıştır. Aynı şekilde birinci ve üçüncü il kümesinde ekonomik değişkenlerin varyansı sosyal değişkenler tarafından ikinci il kümesine göre daha çok açıklanmıştır. Bu yüzden Türkiye'de, `Türkiye'de, `ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki bağıntı gelişmiş il gruplarından az gelişmiş il gruplarına doğru azalır` şeklinde kurulan hipotez reddedilmiştir. Üçüncü grup il kümesinin ikinciye göre ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki ilişkinin daha güçlü olmasında, kişi basma kamu yatırımlarının fazla olmasının etkisi vardır. Çünkü üçüncü grup illerin büyük kısmım olağanüstü hal bölgesinde yer almıştır. Üçüncü il kümesinde GAP projesi nedeniyle de kamu yatırımları fazladır. Aynı zamanda kayıt altına alınamayan sınır ticareti de az gelişmiş üçüncü il kümesi içinde ekonomik canlılığa neden olabilir. Birinci il kümesinde ise özel girişimcilik daha fazla olduğu için, ekonomik değişkenler ile sosyal değişkenler arasındaki ilişki, ikinci gruba göre daha güçlü çıkmıştır. Türkiye'nin AB üye ve aday ülkeler içindeki sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyini belirlemek için faktör analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda Türkiye aday ülkelerin sonunda yer alırken, gelişmenin dinamiğini belirleme de bilişim sektörü ve araştırma geliştirmenin rolü büyük olmuştur. Sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine bakıldığında son yıllarda bilişim alanında öne çıkan ülkelerden İsveç ve Finlandiya ilk sıralarda yer almıştır. Aday ülkelerden sadece Slovenya Yunanistan ve Portekiz'in önünde yer almıştır. xıııAB üye ve aday ülkeleri için, grup faktörlerini açığa çıkarmak amacıyla yapılan faktör analizinde refah standardım gösteren değişkenler birinci faktör altında toplanırken, yenilik(İnnovation) değişkenleri ikinci faktör altında toplanmıştır. Yaşam standardım gösteren birinci grup faktörlerin skorlarına bakıldığında ilk sırayı Almanya, Fransa, Belçika, Avusturya, Hollanda ve İsveç almaktadır. Yaşam standardı skoru en az olan aday ülkeler ise Bulgaristan Türkiye ve Romanya olmuştur. Yenilik ve bilişim değişkenlerinin toplandığı ikinci grup faktörü skorlarına bakıldığında ilk sırayı Finlandiya, İsveç, Danimarka ve Hollanda almıştır. Romanya Letonya ve Türkiye son sıralarda yer almıştır. Türkiye AB üye ve aday ülkeleri içinde sosyo-ekonomik gelişmişlik düzey açısından oldukça geri düzeydedir. AB adaylığı sürecindeki en önemli avantajı ise genç nüfusudur. Ancak AB üye ve aday ülkeleri için yapılan gelişme indeksi analizleri sonucunda da ortaya çıktığı gibi eğitimli iş gücü her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Türkiye'nin AB 'ye üye olma süreci ekonomik yönden büyümesinin yanında başta yaşam standardı ve yenilik göstergelerinde atılım yapması gerekmektedir. Bölgeler arası gelişmişlik düzeyini azaltarak, nitelikli iş gücünü arttırmak Türkiye'nin AB üyelik sürecinde en önemli politikası olmalıdır. XIV SOCIOECONOMIC DEVELOPMENT LEVELS OF THE CITIES IN TURKEY IN THE PROCESS OF CANDIDACY FOR EUROPEAN UNION SUMMARY The results of the Human Development Index (HDI) studies conducted by the United Nations Development Program (UNDP), using the social and economical indications showed that Turkey is behind even those countries which are more underdeveloped in respect of economy. Researches on the well-development in Turkey according to the city groups using the economical and social indications were the starting point of the study. The purpose of the study was to establish the factors which determine the level of socioeconomic development of the cities in Turkey, the analysis on how the relation between the social and economical indications varies according to the city groups and the determination of its place within the member and nominee countries in the process of becoming member of European Union (EU). The hypothesis set forth in the study has been made as that `the correlation between the economical variables and social variables diminishes from the well-developed city groups toward the less developed ones`. In order to test the hypothesis, first the general factor was established and the most important variables in the urban development were determined. Then a cluster analysis was made with the variables used in the general factor analysis and the results of both analyses were compared. For the purpose of revealing any socioeconomic development dynamics, a group factor analysis was made. City groups were made using the development index deducted from the general factor analysis. Between the city groups, the relation between the canonic correlation analysis and social and economical indications was analyzed. Finally, a factor analysis was applied in order to determine the place of Turkey within the member and nominee countries of EU. The socioeconomic development level of the cities in Turkey showed difference in respect of the regions. The entire Marmara, Aegean coasts, Mediterranean coasts and the cities surrounding the central Aegean so as to ensure connection with Konya, Ankara and Istanbul have been a homogenous region with respect to well- development. In the most developed city group, because of the tourism sector, the socioeconomic development level of Antalya and Mugla was found to be above such industry cities as Adana and Kocaeli. The secondary developed cities are composed of the Blacksea coasts, central Anatolia cities except the metropolises and the central Aegean. And the underdeveloped cities are dense in the Eastern and South eastern Anatolia regions. xvThe most correlated variables with the socioeconomic development levels of the cities have been the workforce covered under SSK and communication infrastructure. Variables with respect to the industrial production have remained below such prosperity level variables as the correlation of the cities with the socioeconomic development level, domestic electricity consumption Per person, number of cars Per a thousand of persons, ratio of girls attending high school, dentists Per one thousand persons and number of specialized doctors. Rural population increase has been found to be more correlated with the socioeconomic development rather than urban population increase. Political reasons have been more influential than the economical reasons in the urban population increase. In the cities other than the first 10 most developed ones, the share of vegetable and animal production has been found to be higher than the industrial production. No any strong relation between the life expectation at birth and the well- development. In the group factor analysis carried out to analyze the differentiation in the socioeconomic structures of the cities in Turkey, 80 cities could only be described on the basis of 30 variables and under 3 factors. The factors, according to the variables with more predicates, have been named, the first, as `Technical and Social Infrastructure Factor`, the second as `Manufactures Industry Production and Private Sector Venture Factor` and the third as `Agricultural Production, Tourism and Business Services Factor`. The result of the research showed that, as a result of the first factor, some cities are economically more developed and some are socially more developed. For this reason, socioeconomic development can be ensured with investments in the socially developed cities towards qualified workforce. According to the result of the second factor, productivity in the industrial production gains importance. As a result of the third factor, the effect of the investments made in the (South East Anatolia Project (GAP) region has been seen. Gaziantep situated in GAP region has been found to have ah important polar development dynamics. In the third factor, tourism has been found important. A tourism planning may be made at the axle to interconnect Antalya, Muğla, Mersin, Adana in the western Mediterranean, Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır and Van in the Southern-east. Such planning may be made towards integrating sea, sand, sun tourism and culture tourism. A canonic correlation analysis has been made in order to analyze the economical variables and social variables nationwide. It was the well-developed, less-developed and underdeveloped city groups and the number of telephones Per person among the nationwide economical variables that made the most contribution to the canonic correlation. And among the social variables, domestic electricity consumption Per person made the most contribution to the canonic correlation. It has been proved, after the factor and grouping analyses, also with the canonic correlation analysis, that the communication infrastructure is correlated with the development performances of the cities and the process of integration with the other cities. XVIThe variance of the social variables in the first and third city groups has been more described than the second city group by the economical variables. In the same way, the variance of the economical variables in the first and third city groups has been more described than the second city group by the social variables. For this reason, the hypothesis, in Turkey, that `In Turkey, the correlation between the economical variables and the social variables diminishes from the well-developed city groups towards the less developed city groups.` has been refused. The effect of more public investments per person is seen on the more strong relation between the economical variables and the social variables in the third city group compared to the second one. Because, the majority of the third group cities was in the extraordinary circumstances region. In the third city group, the public investments are much more because of the GAP project. Yet, the border trade which could not be accounted caused an economical activity in the less-developed third city group. Since, in the first city group, private entrepreneurship is much more, the relation between the economical variables and the social variables has been found stronger compared to the second group. A factor analysis has been made to determine the socioeconomic development level of Turkey within the member and nominee countries of EU. The result of the analysis showed that Turkey is in the last place among the nominee countries, and information sector and research - development have played an important role in determining the dynamics of the development. With respect to the level of socioeconomic development, Sweden and Finland, the leading countries in information in the recent years have been in the first places. Only Slovenia, among the nominee countries, has been in the place before Greece and Portugal. In the factor analysis made for the purpose of revealing the group factors for the member and nominee countries of EU, the variables indicating the prosperity standard have been grouped under the first factor and the innovation variables under the second factor. Looking at the scores of the first group factors indicating the life standard, the first places are of Germany, France, Belgium, Austria, the Netherlands and Sweden. The nominee countries of which life standard score is the lowest are Bulgaria, Turkey and Romania. The scores of the second group factor where the innovation and information variables are grouped, shows that the first places are of Finland, Sweden, Denmark and the Netherlands. Romania, Latvia and Turkey are in the last places. Turkey is rather underdeveloped in socioeconomic respect within the member and nominee countries of EU. Its most important advantage in the process of being the nominee for EU, is its young population. However, as revealed by the results of the development index analyses made for the member and nominee countries of EU, educated work force gradually gains more importance. Turkey, in the process of becoming member of EU must make a progress primarily in the life standard and innovation indications as well as in the economical growth. It must be the prior XVIIpolicy of Turkey, in the process of becoming member of EU, to decrease the level of interregional development and to increase the qualified workforce. XVIII 159

78

ÖZET Gelişmekte olan ülkelerde konut sorunu, yeterli konut üretememe, üretim sürecinde kamunun teknik ve ekonomik alanda etkin olamaması, kentlilerin kendi sorunlarını kendi imkanlarıyla çözmesine neden olmaktadır. Gelir dağılımındaki dengesizlik ise konut dokusunda ikili bir yapıya neden olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise konut sorunu çok daha azdır nüfus artışlarının az olması planlama olgusunun kurumsallaşmış olması hem sağlıklı konut dokusuna neden olmakta hem de kentsel yaşantının daha rasyonel olmasına neden olmaktadır. Kentlerdeki önemli dinamiklerden birisi de kentin beyni sayılan merkezin diğer bölgelerle ve alt merkezlerle olan ilişkisini çözümlemektir. Bu çalışmada Anadolu yakasında merkezin konut değer artışındaki işlevine bakıldı. Merkezin konut arazi değerinde çok fazla önemli çıkmaması başka değişkenlerin özellikle erişebilirliğin ve denizin daha etkili olması İstanbul'da önemli değişimleri ortaya koymuştur. İstanbul bir yandan düzensiz konut dokusuyla az gelişmiş ülke özelliği taşırken diğer yandan merkeze olan bağımlılığın azalması ve yükün alt merkezlere atılmasıyla gelişmiş ülke metropollerinde görülen bir dinamizm de yaşanmaktadır. Yoğunluğun ise konut arazi değerinde etkisi az çıkmıştır. Erişebilirlik sağlandığında kent merkezi dışında da yer seçme eğilimi vardır. Aynı zamanda düzenli konut dokusunun da gerek yer seçim kriterlerinde gerekse konut arazi değerinde etkilidir. vııı SUMMARY HOUSING'S MARKET VALUE AFFECTING FACTORS IN ISTANBUL: THE CASE OF ANATOLIAN SIDE Most of the developing countries face a serious problem of residence scarcity. This situation can even cause political crises. Most part of the residence necessity is covered by ` informal sector `; in other words, a considerable part of the houses are constructed by illegal, unhealthy means and out of rules. These kinds of residences have no construction licenses, title deeds and they are not in conformity with the plans. The unequal income distribution gives rise to the two kinds of residence types in the city sites that are with prestige and unhealthy. The causes of this situation are the disability of the local and central administration of developing politics against the dense immigration, unnecessary savings of the capital. Their big cities could not develop subcenters that the city services could put their burden on. And this causes the great density in the city center, the accessories to be sunnecessary and the residence and the land values to increase very much. Another problem of the developing countries is about the city land. The city land rents that are due to the value increase play an important role in the usage of the land. The high amount of the land rent and the unjustness which happen in the division of the land rent as well as the economical factors and the political decisions drive the problem to a worse state. Because the city land is used as a tool for speculations. That is why, the land rent theories are discussed in the second part. The developments until the city land rent are discussed which is one of the first theories about the land rent. The word rent means the excess profit made on a monopolistic situation or on the case in which the natural being is used in the production in the most broad sense. It is not attempted for such as an additional cost, investment for this additional profit made. Thus, the revenue of the other factors must be separated from the total gained revenue in the production of a product that is produced on the soil for the purpose of determining the land rent. The city land rent is divided into three as differential rent, absolute rent and the monopolistic rent. The differential rent is the type of rent that has the source from the difference in the values between the land and residence that are close to the city center and the ones that are more far away, under the hypothesis that the services in the city centers are better and more attractive. The scarcity phenomenon that is caused by the fact that the city land supply cannot be increased will provide a land rent to the land owner only because of this situation without the attempt of him. This rent is called ` absolute ` land rent. In Turkey, the legal structured problems of the residence value increase about the immovable properties increase the unjust distribution of income. The fact that the residence has values more than one can Explain this situation. The multiple values of the residence services to the tendencies of capturing the residence in the case of an increase in value as well as decreasing the value when there is a payment for the IXvalue in case of a value increase. An immovable property has 5 different value in Turkey : 1 - The value of the declaration to the municipality. 2 - The selling value on the title deed. 3 - The market value 4 - The nationalization value 5 - The mortgage value For example, when a property is being sold or nationalized the owner of the property has the tendency to increase the value of the property, on the other hand he may not show this tendency while declaring the value to the municipality. One of the most important parameters in the search of city dynamics to bring up the factors that effect the values of the city land and residence. Because, these values explain the criteria in the selection of the residence and place at the same time. The theory about the selection of the residence and the land is also discussed in the second part. The residence - land selection rules are in the field of micro economics. However, in the city economics, the theories of the production and the consumption of the product cannot always provide the necessary conditions of the micro economics. For example, the qualities of a product are determined and its cost calculation is easy because it is standard. At the same time, the price elasticity in the city while calculating its cost is not too much. However, when the land is handled as a product in the city the price elasticity is various at every point in the city due to many different reasons. And again, it is difficult to build a residence in the same standard at every point of the city as well as finding a residence of the same standard while making an analysis of the residences. Even though the fact that the residence is not in a homogeneous structure in the city, on the other hand every city has different subjective properties due to the different structures of the cities themselves and their values are changeable every moment, caused difficulties in finding a common model in the theories of The selection of the places, important institutional infrastructures are developed in this field during the 20. Century. The theories of the residence place selection are made by first basing it on the distance to the city center. Hence later it is understood that the distance to the center and the accessibility to the city center are not the only factors that affect the residence value and the selection of the place and as a result of these, other variables is considered. The development of new subcenters decreases the interest to the traditional center. At the same time when the services such as resting, entertainment, shopping in the cities go out of the traditional center the selection criteria have also changed parallel to the developments. The factors that affect the residence value are discussed in the third section. The development level of the country and the residence policy developed according to the development level of the country is one of the most important factors on the residence value. In the developed countries the balanced distribution of income andthe population density can be also seen from the residence background. The residence background would be more regular because of the balance of the distribution of income so, its value will not be changing very much. The government produces residences in one hand and on the other hand making policies or technical or economical aids for low level income owners to have cheap residence. However, the unjust distribution of income in developing countries causes the public sector's difficulties in the production of residence or credit for it and the production of land which its infrastructure is already exists and on the other hand increasing the cost of residence as well as the existence of unqualified and unhealthy residences and luxury residences together. The difference in the distribution of income reflects not only to the city but also to the local differences. This can also affect the residence value. The size of the city which the residence exists can be effective on the residence value. In big cities, there is lots of opportunities of social and technical infrastructure and this can affect the value because the environment can determine the value of the residence at the same time. More investments around the environment of the residence, more value of the residence. The physical properties of the environment of the residence can also affect the value but this changes according to different cities. For example, the decreasing effect of the noise of the planes in Istanbul is not as much as the Western countries. There is always a value difference between the flats of the same block which have a sea view and which have not. The social and cultural structure of the environment of the residence can also affect the value. The high cultural level of the population, the density of population as to increase the city accessories and make them cheaper are the reasons to increase the residence value, whereas the crime rate, or unusable city accessories and the excess of the city accessories which makes it insufficient are the factors which decrease the value of the residence. The reasons which increase the land value are the same with the value of the residence. However, sometimes the differences can be observed between land values and residence values in the city centers. The land values in the city centers can be more expensive than the residence values. The places which there is a collapse and title deed prohibition are good examples to it. When the adjustments, amendments which will be made according to the existing structures cost more than the ones to be applied to the free spaces, the demand to the land can be more than the demand to the residence. The legal position of the residence is also effective in the residence value. One of the functions of residence is provide `a social security `. The lack of reliance on which is brought up by residence which are unsuitable to the construction law is a factor which decreases the residence value. The second factor which affects the residence value is the reasons sourced from the residence itself. Mainly the size of the residence and the place of it in the block is important for determining the value. The bigger buildings are more expensive. The residences at the entrance and base floor can be more cheap than the others. The material of the residence is also important. The ones with the better material ( construction material ) and with a better temperature isolation can be more expensive XIthan the others. The existence of a central heating or the stove is also considered. How many times the residence has been sold and bought are also considered in the Western countries but not so much in Turkey. The third factor which affects the residence value is the reasons sourced from the user of it. The income figure of the user, the density of its family, the right of him to benefit from the residence credits affect the demand to the residence and its value. All the factors which determine the value of a residence are interrelated with themselves. In the fourth section the residential development of Istanbul is discussed. After the world war II. the calm development phase of Istanbul is ended. The population of the city started to increase rapidly with the rapid city building in Turkey. In 1950, the metropolitan population which was 975000 went up to 7521000 in 1990. When a period of 40 years is considered the city population was doubled every 10 year. The country's period of jcapital savings, the legal structure about the properties on the city land, the ways of presenting the residence and the other buildings, the limitations of the financing of the local administrations, the attitudes in the presentation of the city infrastructure and services, the populist attitudes in the planning and controlling against the rapid increase of the population after the world war II. could not cause an intelligent settlement of the Istanbul population to the city residential area. When the residential demand of population was not supplied in the period of building residences which were existing and legal, public have founded new ways of presenting residences. Mainly, building `gecekondu` for newly separated groups from the country side coming to the big city, `yapsatçılık` for the middle level income people of the city. While the gecekondu lines are around the city yapsat kind of apartments has made the demolish - build period wide against the land values increasing rapidly in the city center. As a result, there became a city administration model which gives rise to the behavioral units to both capture and escape from the absolute land rents. While the city centers become denser and denser to realize the absolute land rents the suburb of the city causes escaping from the city land rents by building out of construction law. And then, the areas between the outside constructions and the city center are open to the construction without any space left free. Istanbul which has a construction form as that is now on an area with a radius of 100 km or more but it still has no healthy metropolitan structure, rather it is like a wild industrial city. The important factor which gives shape to the metropolitan is the policies which allow the transportation mostly by highways in the city and all along the country since 1950. Until this phase, the macroform of Istanbul was determined by some climatic conditions like sun position - wind and natural physical thresholds such as water levels ( Bosphorus, Haliç, The Çekmece Lakes ) and forest. In this period the transportation based investments like E - 5 highway and 1. Bosphorus Bridge was considered before the natural factors in the development of the city macroform. The position of the E - 5 highway in the metropolis scale which has become an inner city axle surrounded by no - planned industrial and residential areas and this gave rise to xnthe necessity of a disconnected highway Jying between west and east as in the country scale. When the Anadolu Trakya Highway was built up, the 2. pass of bridge has become necessary. Today, the land speculation on the surrounding roads and connections of the 2. Bosphorus Bridge and the direction of the grow of the city in the north which is a disadvantage for the forest and water regions caused the city which was growing as a single poled before to grow as multiple poled in the direction of east, west, north - west and north - east. The weight of the west side in the metropolitan is decreasing while the east part is increasing. In the whole metropolis there are centers other than the traditional one when considered in the decentralization of the center; in the west part Bakırköy is the second degree subcenter, Eyüp Gaziosmanpaşa is the third degree subcenter and in the east part Kadıköy is the first degree subcenter and Kartal is the second degree subcenter. It is observed that the Central Business Area (CBA) moves to the North, to the Şişli - Mecidiyeköy country line which is connected to the city by the 1. Bosphorus Bridge. In the west part, The radial which was going from the center to the suburbs has shown a linear development first in the form of dense structure which did not allow the city to have its fresh air necessity with no open and green areas and then later in the form of transportation like arteries. In the east part, due to the infrastructure, irregular industrial and residential areas have shown a linear development around the main joints separated from the highways. The new administrative elite who are grouped around the international finance and commercial and whose income are measured by the world standards in Istanbul, have also started separating their houses from the city as if they did with their working places and the places which they accepted their guests. The luxury residence phenomenon like in 1980 has answered to this necessity. The connection of these residences which are around the hills beside the Bosphorus to the new business, accommodation and consumption areas are made by intermediary arteries connected to the Beşiktaş - Büyükdere axle like a comb. It gives the opportunity to the residents to live in the house, office, hotel triangle with its swimming pools, tennis courts, greenness and etc. When it paid attention to the changes in land values the most important factor is that the increase is at the places affected by CBA. This is not the same real increase in the collapse areas, the places which have the maximum point for developing and growing rate even they face an absolute increase. In the model in this research Muth1 model is taken as an example and the effects of other variables other than the distance to the center in the Istanbul metropolitan area, in the Kadıköy side is looked up. It is tried to explain what the factors are which affect the residence values as the result of taking the variables suiting the Kadıköy ' s own subjective conditions. Because in the recent years, one of the important developments in Istanbul is that the decrease of the dependence on the traditional city center like in western metropolitans. New subcenters' development shows it. In a place like Istanbul as the biggest metropolis of a developing country, factors other xnithan the distance to the city center affect the residence value as it is in western metropolis. Or searching for if the most important variable is the city center or not like in a metropolis of a developing country is the aim of the study. In the study the factors which affect the residence and land value are taken as the distance to the center, the density of population, accessibility and the distance to the sea. When the factors affecting the residence value in a study made for the Kadıköy side in İstanbul are searched it is found that more than one factor is affective. For Kadıköy side, the most important factors on the residence - land value is found to be accessibility and the structure of the environment which the residence actually exists. For this side, it is not the most important factor to live in the city center. The more important is being in the access of the roads to connect it to the center but it is not the sufficient factor. Beside the accessibility, the environmental structure of the residence must be planned. The second degree factor affecting the land - residence value is the distance to the sea. Finding the effectivity of the distance to the sea is more than the center is the same result with the study of Johnson's study in 1989 in Chicago suburbs. The factor of living near the ocean was more effective than living next to the center also in Johnson ' s study. The less effectiveness of the factor of distance to the center shows very important developments for Kadıköy. The aim of the thesis is to measure the dependence, interest to the center and compare it with the western cities. In western cities the dependency of the center has decreased but the accessibility has been increased. The center has left some of its burden to the subcenters. Muth ' s study was searching for what the factors are other than the distance to the center. And he has proved that by the occurrence of the subcenters the interest to the center has decreased. And in this study, the relative unimportance of the distance to the center shows that the subcenters have developed in Kadıköy side and these subcenters growing service to their own hinterland. This is an important development for Kadıköy. There are also the effects of Üsküdar, the second degree subcenter, and Kartal and Maltepe which are the third degree subcenters on the balanced growing between the center and subcenters at the residence and land market. According to the result of the study that the residence structure and the accessibility are more effective than the distance to the center, when good accessibility opportunities are provided and the residence structure is planned and when there is a prohibition of illegal buildings and gecekondu the improving parallel to the city dynamics in the west metropolis can be held faster and more healthy in Kadıköy side. Thus, while creating more healthy city structures by capturing absolute and monopolistic land rents without any effort, the growing of the existing unjust income distribution can be avoided and controlled partly. In Turkey, the legal structured problems of the residence value increase about the immovable properties increase the unjust distribution of income. The fact that the xivresidence has values more than one can explain this situation. The multiple values of the residence services to the tendencies, of capturing the residence in the case of an increase in value as well as decreasing the value when there is a payment for the value in case of a value increase. An immovable property has 5 different value in Turkey : 1 - The value of the declaration to the municipality. 2 - The selling value on the title deed. 3 - The market value 4 - The nationalization value 5 - The mortgage value. For example, when a property is being sold or nationalized the owner of the property has the tendency to increase the value of the property, on the other hand he may not show this tendency while declaring the value to the municipality. One of the most important parameters in the search of city dynamics to bring up the factors which affect the values of the city land and residence. Because these values explain the criteria in the selection of the residence and place at the same time. The theories about the selection of the residence and the land are also discussed in the second part. The increasing number of low level income people 's providing of regular residences is becoming more and more difficult every day because of the inflation. The increase in value of residence parallel to the inflation makes it an investment tool beyond the accommodation. This situation makes having a residence difficult for people who want to use it as accommodation. Because of that, the government needs to employ policies for low level income groups in technical, legal, economic and social means needed for making cheap residences and for the production of land with its infrastructure ready. The importance of the studies which are conducted for the residence value is that it provides a connection and passage between the levels of planning. When the factors which affect the residence value are looked up, it depends on the planning decisions, the residence and land policies in the country scale because it is dependent to the development level of the country which the residence exists in. The residence value depends on the region planning decisions because it is dependent to the size of the metropolis or the position of the residence in the city, in other words the criteria such as the relationship with the center and accessibility. If considered as the necessity of the social and technical city infrastructure, it depends on the city planning decisions. At the same time, when the size of the residence, its efficiency for usage, the effects of its aesthetic feature on its value are assessed, it depends on the architectural decisions. xv 139