Search

ÖZETSömürgeci ülkelerin, yeraltı ve yerüstü zenginlikkaynaklarına göz diktikleri ülkeleri ele geçirmek ve sömürüyü uzun bir süredevam ettirmek üzere kullandıkları birçok argüman vardır. Zaman zaman askerigüçlerle bunu gerçekleştirmeleri hem çok can kaybına hem de ciddi maliyükümlülüklere sebebiyet vermektedir. Bu sebeple daha az masraflı ve kalıcı birsömürge sistemi kurmak için eğitim sistem ve kurumlarını devreye sokmuşlardır. Sömürgecilerin kolonilerde gerçekleştirdikleri eğitimsistem ve kurumları ile rengi ve dili yerli, fakat kalbi, zihni ve aklısömrgeciden yana olan nesiller yetiştirmeyi başarmışlardır. Böylece merkezdenuzak ülkeleri bu tür devşirme koloni nesilleriyle idare etmeyi başarmışlardır.Kitap, sömürgecilerin kolonilerde uyguladıklarıeğitim sistemini, esaslarını, metotları ve programlarını ortaya koymayaçalışmaktadır. Bu yönüyle bu eser, bir ilk olmayı başarmıştır.

In this study, we tried to examine the freedom of thought of the scholars in the Islamic world and the power of the scholars to criticize each other. The sources of free thought in the Islamic world and the possibilities to reveal this are the issues we are more interested in. Of course, where there is freedom, all kinds of ideas can be put forward, and in situations where ideas are expressed in a comfortable way, there is the possibility of making criticism freely. In addition, some thinkers have emphasized why and how they criticize those who think differently or do not approve of their ideas, and what they pay attention to when making criticism. In the meantime, criticism methods and criticism approaches of Islamic scholars have been tried to be discussed extensively. In our study, the possibility of this was investigated in the Islamic world. On the other hand, we are also interested in the reasons why criticisms and criticisms are based. When criticizing, it is emphasized that the individual is not independent from the influence of the period and culture in which he / she lived, therefore the period of criticism and the structure of the society constituting the culture of criticism are also important. A general assessment was made at the end of the topic., Bu çalışmamızda, İslâm dünyasındaki düşünürlerin özgür düşünme ortamını ve düşünceleri ifade etme özgürlükleri ile birlikte âlimlerin birbirlerini eleştirme gücünü ele almaya çalıştık. İslâm âleminde özgür düşüncenin kaynakları ile bunu ortaya koyabilme imkânları daha çok ilgilendiğimiz konulardır. Elbette özgürlüğün olduğu yerde, her türlü fikir ortaya konulabilmekte ve fikirlerin rahatça ifade edildiği ortamlarda da buna bağlı olarak serbestçe eleştiri yapma imkânı bulunmaktadır. Çalışmamızda, İslâm dünyasında bunun imkânı araştırılmıştır. Ayrıca bazı düşünürlerin, kendilerinden farklı düşünen veya fikirlerini tasvip etmedikleri kimseleri niçin ve nasıl eleştirdikleri, eleştiri veya tenkit yapılırken nelere dikkat ettikleri üzerinde de durulmuştur. Burada İslâm âlimlerinin, eleştiri metotları ile eleştiri anlayışları geniş bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Bütün bunlarla birlikte, yapılan eleştiri ve tenkitlerin hangi sebeplere dayandığı konusu da ilgi alanımızdadır. Eleştiri yapılırken kişinin, mutlak surette içinde yaşadığı dönem ve kültürün etkisinden bağımsız olmadığı, bu sebeple eleştiri yapılan dönem ve eleştiri kültürünü oluşturan toplumun yapısının da önemli olduğuna vurgu yapılmıştır. Konunun sonunda genel bir değerlendirme yapılmıştır.

İslam âleminde müzik eğitiminingerçekleşebilmesi için öncelikle dinî açıdan meşru yani helal olması gerekir.İslam dünyasında müzik ve aletleri ile ilgili tartışma öteden beri varolagelmiştir. Tartışılan bu konunun taraftarları, savundukları fikirlerinmeşruiyetini elbette Kur’an ve Resulullah’ın söz ve uygulamalarındaaramaktadırlar. Tartışmanın temel sebebi, Kur’an’da bu konuda çok açıkifadelerin bulunmamasıdır. Hadislerdeki deliller ise, bazılarınca kabulgörmesine karşılık, karşı tarafça tevil edilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda,müzik dinlemeye ve müzik aletlerinin çalınmasına olumlu bakanlar ile buna karşıolanların delilleri gözden geçirilmeye çalışılmıştır. Bu açıdan meseleyebakıldığında, müziğe olumlu yaklaşanların dinî temelli delillerinin daha sağlamolduğu ortaya çıkmaktadır. Zira müziğin Resulullah zamanında dinlendiği,seslendirildiği ve müzik aletlerinin kullanıldığında dair çokça örnekbulunmaktadır. Müziğin İslam’a uygun olduğunu düşünenler, Resulullah’ın buuygulamalarından hareketle, müziğin insanı İslam’a göre haram olan hususlarasürüklemediği müddetçe şarkı söylemenin, dinlemenin ve müzik aletleriniçalmanın bir mahsurunun olmadığını söylemektedirler. Müziğe olumlu yaklaşanlaragöre, insan daima güzel olan şeyleridinlemeye meyillidir. O halde içinde kötü şeyler barındırmadıkça, güzel sesleridinlemenin de bir sakıncası olmamalıdır. Kaldı ki şarkı ve türküler, şiirlerinmelodi halindeki seslendirilmelerinden ibarettir. O halde şiir için söyleneceksözler, aynı zamanda müzik için de geçerlidir. Bu konuda söylenecek söz,Resulullah’ın buyurduğu gibidir: “Şiir, söz mesabesindedir; güzeli güzel,çirkini ise çirkindir.” Müziğin degüzeli ve harama sevk etmeyeni, güzeldir; çirkini ve harama götüreni ise,haramdır.Müziğe olumsuz yaklaşanların ise, delilolarak getirdikleri ayetlerden bazı kavramları tevil ederek, ayetlerde yerilenbu terimlerin aslında müziğe işaret ettiğini iddia etmektedirler. Keza delilolarak öne sürdükleri hadislerin neredeyse hiç biri, sahih hadis değildir. Buiddialarda bulunanlar, çoğunlukla zayıf hadisleri delil getirerek iddialarınıispat etmeye çalışmaktadırlar. Müziği söylemenin, dinlemenin ve müzikaletlerinin çalmanın haram olduğunu savunanlar, genellikle müziğin boş işlere,eğlenceye sevk ettiği ve ayrıca şehveti tahrik ettiği, şehvetin tahrik olmanınolumsuz sonuçlar doğurduğu, yanlışa götüren her şeyin yanlış olduğu fikrindenhareketle, müziğin de haram olması gerektiği kanaatine varırlar. Onlara göre,bu sayıların hususların dinen doğru şeyler olmadığından hareketle, bunlarlauğraşmak da doğru değildir. Bunu yaparken İslam hukukunun genel bir kaidesiniişletirler: Sedd-i Zerâi; yani olumsuz şeyleri engelleme kuralı.Genel olarak İslam dünyasındamüziğe olumsuz yaklaşan bir hava hâkim olsa bile, müzik eğitiminin kesintisizolarak yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Çalışmamızda buna dair bazı örneklersunulmuştur.

Öz: Çağdaş kriminolojinin gündeme taşıdığı Özdenetim/Self-Control kavramı, asrımızda gittikçe yükselen suç oranlarının toplumun huzurunu kaçırmasına karşılık, suçları önlemede ve öfke kontrolünü önceleyen bir işlev görmek üzere ortaya konulmuştur. Bu alanda yapılan çalışmalar da, genelde suçu önlemek için bir nevi eğitim alanında erken alınması gereken tedbirleri ihtivaya yöneliktir. Bazı ülkelerde Sosyal ve Duygusal Öğrenme (Social and Emotional Learning) programlarının, karakter eğitimi, şiddeti önleme, uyuşturucuya karşı önlem alma ve okul disiplini gibi alanlarda kullanıldığını görmekteyiz. İslam âleminde, ilk dönemlerden itibaren kişinin kendini kontrol etmesi, imanî bir mesele olarak ele alınmış ve işlenmiştir. Birçok ayet ve Resulullah’ın sözleri, kişinin kendini kontrol etmesine, duygularını ve öfkesini yönetmesine yöneliktir. Allah’ın sevgisini ve rızasını kazanmanın bir yolunun, nefis kontrolünden geçtiği inananlara bildirilmiştir. İslam tasavvufunun ana temalarından biri, nefis kontrolü meselesidir. Dolayısıyla İslam eğitim anlayışında kendini kontrol ana konulardan birini teşkil etmektedir.Özet: Özdenetim, 1990'lı yılların başlarında, Michael R. Gottfredson ve Travis Hirschi'nin "Suç Genel Teorisi", kontrol teorisi geleneğinde önemli ilerlemeler sağlamış ve deneylere dayalı dikkat çekici sonuçlar ortaya konulmuştur. Bunlarla birlikte, bazı ülkelerde Sosyal ve Duygusal Öğrenme (Social and Emotional Learning) programlarının, karakter eğitimi, şiddeti önleme, uyuşturucuya karşı önlem alma ve okul disiplini gibi alanlarda kullanıldığını görmekteyiz. Unesco, 2002 yılında yukarıdaki amaçlara hizmet verebilmek için bu programın tanıtımını üstlenip yaklaşık 140 ülkenin eğitim bakanlıklarına mektup göndermiştir. Günümüzde, eğitmek için duyguyu kullanmak yerine bizzat duygunun kendisini eğitmeyi hedef alan çalışmalar da mevcuttur.Özdenetim, duygularımızı kontrol edebilme ve onları yönetebilmeyi ifade eder. Bazı duygular, çocuğun beyin ve biyolojik gelişimi esnasında zamanla ortaya çıkar ve sinir sisteminin gelişimi tamamlandığında olgunluk seviyesine ulaşır. Pratt ve diğer bazı araştırmacılar, ebeveynlerle birlikte toplumsallaşmanın ve mahalle koşullarının, benlik denetimindeki çeşitliliği öngördüğünü bulmuştur. Onlar, topluluk düzeyinde kontrol ve sosyalleşmenin kendini kontrolün geliştirilmesine katkıda bulunan eşit derecede önemli faktörler olduğunu savunuyorlar. İnsanın nefsinin ve arzularının kontrolünden kurtulması bir erdem olarak görülmüştür. Bu erdem eski Yunancada Sophrosyne ile karşılanırdı, bu da “kişinin hayatını özenle ve akıllıca yaşaması; ahenkli bir denge ve bilgelik” anlamlarına geliyordu. Romalılar ve eski Hıristiyan kilisesi ise, bunu Temperentia yani dengeleme, duygusal aşırılıkları sınırlama olarak isimlendirmiştir. Kişinin kendini kontrol etmesi ve duygularını dengelemesi konusu, İslam dininde de, “Nefis Mücadelesi” adı altında ele alınıp etraflıca işlenmiştir.Aslında inançlar, duygu kalıplarıdır. İnsanın, düşünce ve inanç biçimlerinin yerli yerine oturtabilmesi için bunların duygu kalıbına dönüşmesi lazımdır. Mesela “iyilik yapmak güzeldir” cümlesi, bir düşünceyi ifade eder. Buna duygu boyutunun eklenmesi için, insanlara iyilik yapmanın güzel olduğunun onaylanarak pekiştirilmesi gerekir. İnsanın davranışları yönlendirmeye başlayan duygular, muhakkak ki bir referans değere göre kendisini şekillendirir. Bu referans değerler veya diğer bir ifade ile standart değerler ya dinler tarafından belirlenip empoze edilir veya toplumun ahlâkî kurallarından çıkarılır. Bazı bilim adamlarınca din, gruba fayda sağlayan eylemler ödüllendirerek ve ortak iyiye aykırı olanları cezalandırarak psikolojik ve davranış eğilimlerini düzenleyen ahlâkî alan olarak da tanımlanmıştır. Dolayısıyla din, ahlâk kavramlarını da kapsar; aynı zamanda doğaüstü düşünceleri de etkiler. Dinin, sırayla kişisel şiddeti, hırsızlığı ve sahtekârlığı engelleyen inanç ve tutumları uyandırdığı düşünülmektedir.Aslında vicdan dediğimiz şey, dış kontrol gücünün (Allah, anne-baba, öğretmen, toplum vs.) bir iç kontrol mekanizmasına dönüşmesi demektir. Daha doğru bir ifade ile, bize dışarıdan kontrol edici düşünce ve duyguları empoze eden otoriteyi temsil eden güçlerin bu değerlerini içselleştirmek demektir. Dolayısıyla sosyal ve fiziki çevrede otoriter bildiğimiz şeylerin, geliştirdiği kaidelerin içimizde kabul görmüş hali vicdanımızı oluşturur. Bir kişide, vicdan duygusunun gelişmiş olması, onun aldığı eğitime ve sorumluluk duygusunun gelişmesiyle de bağlantılıdır.Din eğitiminin asıl gayesi, Allah inancını yerleştirmek ve bununla birlikte Allah’ın varlığını temel alan bir değerler bütününü benimsetmek ve yaşatmaktır. Zira kişinin, kendisini daima gören ve kontrol eden bir zatın varlığını bilmesi ve hissetmesi, onu her zaman daha kontrollü ve denetimli bir hayat yaşamaya sevk edecektir. Allah’ın insanları gördüğü ve işittiğini bilmek ve iyi davranışların karşılığında mükâfat ve olumsuz davranışların karşılığında da ceza alacağını düşünen kimse, elbette kendini kontrol etmeye çalışacaktır. Zira ödül ve ceza yönteminde amaç, bir şeyi özendirerek ve sevdirerek ona yönelik zihinsel şartlanma oluşturmaktır. Ayrıca bu işleyiş sonucunda beyin, davranışlara sınır koymayı öğrenir. Biz buna şuurlu davranış deriz. Şuur kendi benliğimiz hakkında bir anda edindiğimiz bilgi olduğuna göre, şuurlu halimizde kendi kendimizi gözlüyor ve inceleyebiliyoruz. İnsanı diğer varlıklardan üstün kılan şey, kendi kendinin farkında olan ve bunu fark edişi de fark etmesidir. Eğer böyle bir özelliğimiz olmasaydı, ahlâklı davranış olmazdı ve kendimizi kontrol edemezdik.Kendimiz sadece kendi içimizde ve hiçbir harici aracın aracılığı olmaksızın bilebiliriz. Bu araçlara sadece bilimsel edevat değil, nefsin araçları olan beş duyu, muhayyile ve düşünce de dâhildir. Bütün bunlarla insanın kendini dışarıdan bir obje gibi değerlendirme ve gözlemleme yeteneğini eklediğimizde, Allah’ın bizim kendi nefsimiz hakkında düşünmemizi tavsiye etmesinde hikmet anlaşılabilir. Kendisi hakkında düşünen şuurlu insan, kendisini hesaba çekip nefsini muhasebe eden kimsedir. Buna işaret etmek üzere Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Akıllı kimse, (bu dünyada) nefsini hesaba çekip ölüm sonrası için çalışandır; aciz ise, nefsinin hevasına uyup Allah’tan temennide bulunandır.” Resulullah (s.a.v.), kişinin kendi içine kıvrılarak nefsi hakkında düşünmesi ve murakabe etmesini şu sözlerle tavsiye etmektedir: “Kalbinize rikkatle dönünüz, tefekkürü ve ağlamayı çoğaltınız.” Elbette dini hayatta kişinin özdenetimini sağlaması için pek çok argüman devreye sokulmaktadır. Bunlardan birisi de hayâ duygusudur. Zira hayâ duygusu, başka insanlardan utanmayı ve bu sebeple kendine çeki-düzen vermeyi gerektirir. Resulullah (s.a.v.), kardeşine hayâ ile ilgili nasihatte bulunan bir Ensar’ı görünce, “muhakkak ki hayâ, imandandır” buyurmuştur. Çünkü utanma duygusu, toplumsal onaydan mahrumiyetin insana yaşattığı korkuyla beslenir. Kişisel ilişkilerde, insanın ar etmesi, karşısındakini kırmamak için davranışlarına sınır koyması demektir. Ar duygusu, beynin ön bölgesinde, sosyal becerileri kapsayan alana kaydedilmiş bir duygudur. Utanmanın tersi, duyarsızlık, yüzsüzlük ve sorumsuzluktur., Theconcept of Self-Control carried by contemporary criminology has been putforward in order to catch up with increasing crime rates in society, to preventcrime, and to function in anger control. Works done in this area also includemeasures that must be taken early in the course of a kind of education toprevent crime in general. we see that in some countries Social and EmotionalLearning programs are used in areas such as character education, prevention ofviolence, anti-drug measures and school discipline. In the Islamic world, theself-control from the earliest times has been dealt with and dealt with as areligious matter. Many of the verses of God and the words of the Prophet aredirected at controlling one's self, controlling one's emotions and anger. Ithas been reported to believers that a way of earning God's love and compassionis self-control. Despite being encouraged by various Islamic sciences, one ofthe main themes of Islamic mysticism is self-control. Therefore, Islam is oneof the main subjects of self-control in education understanding.Summary: In the early 1990s, Michael R. Gottfredsonand Travis Hirschi's "General Theory of Crime" made considerableprogress in the theory of control theory and demonstrated remarkable resultsbased on experiments. Along with these, we see that in some countries Socialand Emotional Learning programs are used in areas such as character education,prevention of violence, anti-drug measures and school discipline. In 2002 UNESCOundertook the introduction of this program in order to serve the above purposesand sent letters to the education ministries of approximately 140 countries.Today, there are studies aiming to educate the sensation itself instead ofusing emotion to train.Self-regulation refers to being able tocontrol our emotions and manage them. Some emotions develop over time duringthe child's brain and biological development and reach maturity level when thedevelopment of the nervous system is complete. Pratt and some other researchersfound that communalization with parents and neighbourhood conditions predictedthe diversity of self-control. They argue that community-level control andsocialization are equally important factors contributing to the development ofself-control. It has been seen as a virtue for the liberation of man's self andhis desires. This virtue was met with the term Sophrosyne in ancient Greek, which means that "one lives hislife diligently and intelligently; harmonious balance and wisdom." TheRomans and the old Christian church have called it Temperantia, restricting emotional excesses. The subject ofself-control and balancing of emotions is also studied in Islamic religionunder the name of "Nafs Struggle".In fact, beliefs are emotional patterns. Inorder for human beings to be able to place their thoughts and beliefs in theirnative place, they have to be transformed into emotional patterns. For example,"goodness is good to do" expresses a thought. To add the emotionaldimension to it, it must be reinforced by confirming that it is nice to do goodto people. Emotions that begin to direct man's behaviours certainly shape himaccording to a reference value. These reference values or, in other words,standard values are determined and imposed by religions or are derived from themoral code of the community. Some scholars have also defined religion as amoral field that regulates psychological and behavioural tendencies byrewarding grieving actions and punishing those who are contrary to common good.Therefore, religion also includes moral concepts; it also affects supernaturalthoughts. It is thought that religion, in turn, arouses beliefs and attitudesthat prevent personal violence, impiety and dishonesty.In fact, what we call conscience is thatthe external control power (God, parents, teachers, society, etc.) becomes aninternal control mechanism. To put it more precisely, it means internalizingthese values of powers that represent authority that imposes externalcontrolling thoughts and emotions. Therefore, our conscience in the social andphysical environment constitutes the conscience of the things we have developedand the accusations that we have developed. The development of conscience in aperson is also linked to the development of education and responsibility he hasreceived.The main goal of religious education is toplace the belief in God and to adopt and sustain a whole of values based onGod's existence. For a person to know and feel the presence of a person whoalways sees and controls him will always lead him to a more controlled andsupervised life. He who believes that God sees and hears people and that hewill be punished or rewarded according to his bad and good behaviours, ofcourse, seeks to control himself. Because in the method of reward andpunishment, the aim is to create a mental condition for him by encouraging andloving something. Also, as a result of this operation, the brain learns to setlimits on behaviour. This is conscious behaviour. Since consciousness is theinformation we have about ourselves, we are consciously observing and studyingourselves. The thing that distinguishes human beings from other beings is thatthey are aware of what they are aware of and that they realize it. If we didnot have such a property, it would not be moral and we could not controlourselves.We can only find ourselves in ourselves andwithout any intermediary. These tools are not only scientific instruments, butalso five senses, imaginations and thoughts, which are tools of the mind.Besides, when we add the ability of a person to evaluate and observe himself asan external object, wisdom can be understood when God suggests that we shouldthink about our own nafs. The conscious person who thinks about himself is theone who takes charge of himself and accounts for his soul. To address this, theMessenger of God said: "The wise man, (in this world), draws his soul intoaccount and works for the post-mortem; and if he is weak, he will obey God'swill and ask for God." The Messenger recommends that a person be curledinto himself and think and perceive about the soul, with the following words:"Do not go round with your heart, multiply your condolences and cry."Of course, many arguments have been put in place to ensure that self-control ofthe person in religious life is ensured. One of these is a feeling. Because thesense of shame requires to be embarrassed by other people, and to behaveoneself. The Messenger, when he saw someone among ansar counselling to his brother about the modesty, said,"Certainly, it is by faith." Because the feeling of embarrassment isfed by the fear that the deprivation of social good will live on man. Inpersonal relationships, a person is bound to put a limit on his behaviour inorder not to offend others. The sensation of emotion is a feeling of emotionrecorded in the frontal area of the brain, covering the social skills. Theopposite of shame is insensitivity, impudence and irresponsibility.

Women are being abused and humiliatedthe most in history.. Since Ancient Greek thought, it was generally understoodthat woman is a creature that inferior, worthless, and a disgrace in manysocieties.Women in the period beforeIslam, it is treated like a normal shop, it was bought and sold. Itseems that this situation also continued through the Arabian society in whichthe Prophet Muhammad lived. When we consider the position of woman in societyit is an indicationof woman’s value andwe must determine the general position of woman in society in order to show howIslam cherishes woman. Education appears to be one of these fields. How woman played a role in the field of training and education in thetime of Prophet Muhammad is mentioned as a main topic in this study. The underlyingattitude and viewpoint of Islam regarding woman is presented by examples fromverses, hadiths, and application of Prophet Muhammad. Islam has started tobuild a new world sense that presents woman as valued humans. Reflection ofthis sense is seen in the education field. The period of the Prophet, women found its placein all areas of society, espeically in education and training field began totake place. No distinction was made with regard to training and educationbetween women and men and it’s benefit. The Prophet allocated special areas forwomen's education at the same time on special occasions he would give themundivided attention. The Prophet Muhammad (Peace Be Upon Him), appointededucated women in various places and gave them social roles., Kadın, tarih boyunca en çokistismar edilen ve horlanan varlık olmuştur. Antik Yunan düşüncesindenitibaren, genel olarak çoğu toplumlarda kadınların düşük, aşağılık ve utançverici bir varlık olduğu düşünülmüştür. İslam’dan önceki dönemde kadın, normal bir eşya gibi muamele görmüş,alınıp satılmıştır. Hz. Muhammed (SAV)’in yaşadığı dönemdeki Arap toplumunda dabu durumun devam ettiği görülmektedir. Kadının toplumdaki konumunun, onun aynızamanda değerinin de bir ifadesi olduğu göz önüne alındığında, İslam’ın kadınaverdiği değeri ortaya koyabilmek için, onun toplumdaki genel yerini belirlemekgerekmektedir. Eğitim de bu alanlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu çalışmada, Resulullah (S.A.V)döneminde kadının eğitim ve öğretim alanında nasıl yer aldığı temel meseleolarak ele alınmaktadır. İslam’ın kadına yaklaşımının temelini oluşturan bakışaçısı, ayet, hadis ve peygamberin uygulamalarından örneklerle ortayakonulmuştur. İslam kadının bir insan olarak değerli olduğunuortaya koyan yeni bir dünya anlayışını inşa etmeye başlamıştır. Bu anlayışınbir yansıması da, eğitim alanında görülmektedir. Resulullah (S.A.V) dönemindekadın, toplumunun her alanında kendine yer bulduğu gibi, eğitim ve öğretimsahasında da yer almaya başlamıştır. Eğitim ve öğretimden istifade etmek adınakadın ve erkek ayırımı gözetilmemiştir. Resulullah (S.A.V), kadınların eğitimiiçin özel alanlar tahsis ettiği gibi, onların eğitimi için özel günlerde zamanda ayırmıştır. Hz. Peygamber, eğitimli kadınları çeşitli yerlerdegörevlendirmiş ve onlara sosyal roller vermiştir.

This article includes the establishment period of general Muslim educational institutions from the beginning of hijri century (7th A.D.). As it is known, mosques were the main educational institutions in Islamic world till the latter part of 5th century (hijri), and after this time they are gradually replaced by the madrasahs. In the less than a hundred and fifty years after the establishment of the first madrasah in Khurasan, they spread all over the Islamic world and constituted the most widespread educational system of this period. In fact, they were not the only institutions in Islamic educational system. Meanwhile other remarkable Islamic educational institutions, e.g. kuttabs, which were also known in the pre-Islamic Arabia, Dar al-Qurans, Dar al-Hadiths, Khanaqahs, Ribats and Zawiyays were also established or developed. And all of them provided accommodation facilities and salaries for professors, sheiks and students though some special financial arrangements. With these entire institutions Islamic social, cultural and educational milieu is created

Today, many civilizations are being mentioned. One of these civilizations is Islamic civilization. Islamic civilization is based on Quran and the Prophet’s approach to science. Islam contributed enormously to the development of science by removing religious, lingual, racial and geographical barriers at time when tribal apprehension was dominate. Another important contributions of Islam to science is the initation of writing rxtradition in addition to oral tradition. The main emphasis of Islam to universal sciesce had been gained the undertanding of science by whole mankind

This study aims at briefly pointing out the theoretical approaches of the scholars both in the western world and in the islamic world on coeducation together with the development and transformation of this theoratical framework. In addition, a general overview of the structure of coeducation in the western and Islamic world together with its historical background and applications has been given through examples. A particular stress has been made on the question of whether the coeducational applications are in agreement with those in the period of the holy prophet (peace be upon him)., Bu çalışma, hem Batı dünyasında hem de İslam âlemindeki bilginlerin karma eğitime yaklaşımlarının teorik yapısını ve aynı zamanda bu teorik çerçevenin nasıl gelişip dönüştüğünü kısaca ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte çalışmamızda batı ve İslam dünyasında karma eğitimin tarihsel sürecine ve uygulamalarına da örnekler verilerek genel yapı gösterilmeye çalışılmıştır. Özellikle İslam dünyasındaki karma eğitim ile ilgili uygulamaların, Resulullah (s.a) dönemindeki uygulamalara uygun olup olmadığı da tartışılmıştır.

İslâm dünyasında, sahip oldukları ilmî kurumlarla veya âlimlerle şöhret bulmuş pek çok yerleşim merkezi bulunmaktadır. Her ne kadar tarihte kendilerinden sıkça söz edilen şehirler kadar olmasa da, bulunduğu bölge itibariyle kendisinden beklenenden daha çok ilme hizmet vermiş ve âlim yetiştirmiş şehirlerden biri Hakkâri’dir. Burada söz konusu ettiğimiz âlimler Hakkârili olmakla beraber, bunların çoğu değişik şehirlerde ilim tahsil etmişlerdir. Bu çalışmamızda, Hakkârili kadın ve erkek âlimler ve onların ortaya koydukları ilmî eserler hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır.

206

119

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitim politikalarında din eğitimi giderek sınırlandırılmıştır. Dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemizde de İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaşanan demokratik gelişmeler, din ve vicdan hürriyeti ile birlikte din eğitiminin de yaygınlaştırılmasına yönelik çabaları artırmıştır.Uzun yıllar bürokraside önemli görevler üstlenmiş ve yedi dönem milletvekilliği yapmış İbrahim Arvas, din eğitiminin yeniden yaygınlaştırılması ve kurumsallaştırılmasını sağlamaya dönük çabaları ile müstesna bir siyasetçi, münevver ve aksiyon insanı olarak tarihte yerini almıştır.CHP milletvekili olarak Arvas'ın gerek partisinde, gerekse TBMM'de etkili bir mücadele verdiği bilinmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığınca imam, hatip ve vaiz okullarının açılması ve üniversitelerde İlahiyat Fakültesi kurulmasıyla ilgili mecliste ilk teklifi veren ve bu teklifi kanunlaşan Arvas'ın din eğitimi ve öğretimi alanındaki gelişmelerde büyük payı olmuştur. Milletvekilliğinin sona erdiği 1950 sonrasında çeşitli dergi ve gazetelerde yazdığı yazılar, yayımladığı hatıratı ve diğer faaliyetleri ile de din eğitiminin gündemde kalması ve sürekli geliştirilmesine önemli katkılar sağlamıştır.Arvas'ın din eğitiminin gelişmesi ve kurumsallaşmasına katkılarını inceleyerek, bu amaçla yürüttüğü faaliyetleri, mücadeleleri ve sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bu araştırmada, dokümantasyon yöntemi uygulanarak literatür ve birincil kaynak taraması kullanılmıştır. Ayrıca konuyla alakalı arşiv vesikaları, gazeteler, dergiler ve ilgili literatür çalışmalarından yararlanılmıştır.Türk eğitim sisteminin önemli bir parçası olan din eğitiminin Cumhuriyet'in ilk dönemlerinden itibaren geçirdiği değişimi de ele alan bu çalışma, bu alandaki tarihsel gelişmenin günümüze ve geleceğe dair yansımalarına da ışık tutmaktadır.Anahtar Kelimeler: Din Eğitimi, İbrahim Arvas, İmam Hatip Okulları, Din Öğretimi, Cumhuriyet Dönemi Since the first period of the Republic, religious education has been increasingly limited in educational policies. In parallel with the developments in the world, the democratic developments in our country after the Second World War have increased the efforts for the promotion of religious education along with freedom of religion and conscience.Ibrahim Arvas, who served in the bureaucracy for many years and served as a member of parliament for seven terms, has taken its place in history as an exceptional politician, advocate and action person with his efforts to re-disseminate and institutionalize religious education.It is known that as a CHP deputy, Arvas fought effectively both in his party and in the Turkish Grand National Assembly. Arvas, who made the first proposal in the parliament about the opening of imam, hatip and vaiz schools by the Presidency of Religious Affairs and the establishment of the Faculty of Theology in universities, played a major role in the developments in the field of religious education and training. After the end of his term as a member of parliament, his articles he wrote in various magazines and newspapers, his memoirs and other activities also contributed to the continuation and development of religious education.In this study, which aims to reveal the activities, struggles and results of Arvas by examining the contributions of Arvas to the development and institutionalizationofreligiouseducation,theliteratureandprimarysourcesurvey were used. In addition, relevant archive documents, newspapers, journals and related literature studies were also utilized.This study, which also deals with the change that religious education, which is an important part of the Turkish education system, since the early periods of the Republic, sheds light on the reflections of the historical development in this field on the present and the future.Keywords : Religious Education, İbrahim Arvas, İmam Hatip School, Religious Training, Republican Period 97

Kur'an-ı Kerim, hayatın her alanına dokunan, emsali bulunmayan yegâne bir kitaptır. Vücut bulduğu Allah Resulüyle (s.a.v.), hayatın her alanına sözü olan ve pratiğe dökülebilen bu ilahi gök sofrası, hemen hemen her ayetinin merkezine insanı alarak örnek bir şahsiyetin eğitim sürecini başlatmaktadır. Zira vahiyle inşa olan bir şahsiyet, ancak gerçek manada kemalâtâ yol alabilir. Bu çalışmanın gayesi, bu ilahi mesajın inşa sürecinde vahyin indiği ortamı da göz önünde bulundurarak nüzûl sırasına göre inen sûrelerin, bir insanı nasıl mümtaz bir şahsiyet haline getirdiğini irdelemektir.Bu çalışmada, şahsiyet eğitimini ilgilendiren temel kavramlar konumuz mahiyetinde ele alınmış ve gereksiz açıklamalara girilmeden tanımlar yapılmaya çalışılmıştır. Bu tanımları yaparken, konumuza ışık olacak anlamlar bulabilmek için geniş kaynaklardan yararlanılmıştır. Şahsiyeti eğitimi yolunda inen sûrelere geçmeden önce bu sûreleri içinde barındıran vahyin tanımını yapıp, nüzûl ortamı hakkında bilgiler vermeye gayret edilmiştir. Bu ortamda inen vahyin, bahsettiği olumlu-olumsuz şahsiyet tipolojilerinin özelliklerini Kur'an perspektifinden hareketle ayetler ışığında açıklanmıştır. Bu tipolojileri açıklarken, özellikle şahsiyet eğitimine direk temas edecek ayetler verilmeye çalışılmıştır.Bu tez sonucunda eşkıyadan evliyalığa dönüşümün yolculuğunda vahyin nasıl bir yol izlediğini, nesne olmaktan kurtulup özne olmaya çalışan her insanın vahiyle inşa olmaya karar verdikten sonra nasıl şahsiyet haline geldiğini ayetler ışığında ve Allah Resulü' nün (s.a.v.) örnekliğinde açıklanmıştır.Anahtar Kelimeler: Şahsiyet, Eğitim, Nüzûl, Kur'an-ı Kerim, Din, İnsan The Holy Quran is a unique book that touches every aspect of life. This divine celestial table, which is embodied with the Messenger of Allah (s.a.v.) has a promise in every field of life, initiates the construction process of an exemplary person by taking people to the center of almost every verse. Because a person built by revelation can only lead tomaturity in the real sense. The aim of this study is to examine how surahs descending according to the order of descent make a person a distinguished person, taking into account the environment in which the revelation descendsduring the construction process of this divine message.Inourstudy, the basic concepts related to personality education are discussed in the nature of the subject and definitions are tried to be made without entering unnecessary explanations. In making these definitions, we used wide sources to find meaning that would light the topic. Before moving on to the surahs descending on the path to build the personality, we made the definition of the revelation that contained these surahs and tried to provide satisfactory in formation about the environment of the revelation. We explained the characteristics of the positive-negative personality typologies mentioned in this revelation in the light of verses from the perspective of the Qur'an. In explaining these typologies, we have endeavored to give verses that will directly contact the construction of the individual.In the light of verses and in the example of Allah's Messenger (s.a.v.), we explained how revelation follows the path of transformation from bandits to saints, and how every person who tries to be an object and becomes a subject after deciding to be built with revelation.Key Words :Personality, Education, Revelation, Holy Quran, Religion, Human 104

Bu çalışmada öncelikle Osmanlı Devleti'nde örgün eğitim sisteminde bulunan bazı kurumlar tek tek incelenmiş, kurumlar ile alakalı kısa ve öz bir şekilde bilgi verilmiştir. İlk olarak Osmanlı Devleti'nin ana yapısını ifade eden saray içinde bulunan eğitim kurumlarından bahsedilmiştir; Bunlardan birincisi, ileride padişah olacak şehzadelere eğitim verildiği şehzadegan mektebidir. İkincisi saray işlerini yürütecek ve ileriki zamanlarda devlet adamı olacak kişileri yetiştiren iç oğlan ocağıdır. İç oğlanları İslam kültürünü görerek ve yaşayarak öğrenmeleri amacıyla Müslüman ailelerin yanına verilirdi. Sonra hazırlık sarayları olan Edirne, Galatasaray, İbrahim Paşa saraylarında ön eğitimlerini alırlar daha sonra ise asıl eğitimlerini Enderun mektebinde tamamlamaktadırlar. Üçüncüsü ise kısmen de olsa Enderun mektebinin bayan izdüşümü olarak öngörülen, bayanlara eğitim verilen yer haremdir. Bir diğer bakımdan ise padişahın ailesinin yaşadığı bölümü ifade etmektedir. Bir sonraki bölümde ise Osmanlıda halka hitap eden eğitim kurumlarından da bahsedilmiştir. Bunlardan birincisi 4 yaş 4 ay 4 günlük iken çocukların başladığı ilkokula karşılık gelen Sıbyan mektepleridir. İkincisi Osmanlı devletinin temelini ifade eden medreselerdir. Medrese ilkokuldan sonra yüksek eğitim olarak adlandırılan belirli bölümlere ve kademelere göre ayrılmış eğitim kurumudur. Genel itibariyle bölümümüz ve alanımız gereği bu kurumların tamamını din eğitim açısından değerlendirmiş bulunmaktayız. Özellikle seçtiğimiz konu gereği aktarmak istediğimiz Osmanlı eğitim sisteminde bir örnek olan Enderun mektebinin genel eğitim durumunu anlatmanın yanı sıra din eğitimi açısından nasıl bir yol izlendiğini ortaya koymaktır.Anahtar Kelimeler: Eğitim, Din Eğitimi, Enderun In the present study, firstly, some institutions in the formal education system of the Ottoman State were individually examined, brief and concise information about the institutions was offered. Initially, educational institutions in the palace, which expresses the main structure of the Ottoman State, were introduced. The first of these is the Shehzadegan Academy, where the princes who will become sultans in the future will be given education. The second is the guild of pages that trains people who will conduct the affairs of the palace and become statesmen in the future. Pages were given to Muslim families to learn about Islamic culture by living and seeing. Then they receive their pre-education in Edirne, Galatasaray, İbrahim Pasha palaces, which are preparation palaces, and then complete their primary education in Enderun. The third one, even partially, is the harem that gives education as a female projection of the Enderun school. This is the section of women who are brought up in the palace. In another respect, it refers to the part that is allocated to sultan's family. In the next chapter, education institutions addressing the people in the Ottoman Empire are also mentioned. The first of these is the Sıbyan schools, which correspond to the primary school where children start when they are 4 years, 4 months and 4 days old. The second one is the madrasahs that express the basis of the Ottoman state. Madrasah, which is called as advanced education after primary school, is an educational institution that is divided into certain departments and levels. Briefly, we have evaluated all of these institutions in terms of religious education as required by our department and research field. In particular, the purpose of the study is not only to put forth the general education status of the Enderun school, which is an example in the Ottoman education system, which we want to convey to you according to the subject we have chosen, but also to reveal the ways of religious education preferred.Keywords: Education, Religious Education, Enderun 92

Eğitimci şahsiyeti, özgün fikirleri, muhtelif eserleri, makaleleri, fikir yazıları, Türk-İslam ülküsü şuuru, milli ve manevi kültüre bağlılığı ile adından sıkça söz ettiren Arvasi Cumhuriyet döneminde yetişmiş önemli fikir adamlarındandır. Türk- İslam ülküsüyle tanınmış olsa da O'nun asıl alanı eğitimdir.Görev yaptığı bütün okullarda gençlere, islam dinini, İslam'ı gaye edinen Türk- İslam ülküsü şuurunu, ilmi derinliği ve dışa bağımlılıktan uzak manevi bir kalkınmaya sahip olarak `milli bir kültür` oluşturmayı öğütlemiştir. Özellikle din eğitimi konusundaki hassasiyeti kitap ve makalelerinde ön plana çıkan Arvasi, fikir dünyasını inandığı dinin temel kaynaklarına göre şekillendirmiştir.Bu çalışmada, toplumsal, kültürel, siyasal alanlarda ve özellikle eğitim ve din eğitimi konularındaki fikirleriyle adından sıkça söz ettiren Seyit Ahmet Arvasi'nin genel eğitim bağlamında din eğitimi hakkındaki görüşlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.Arvasi'nin görüş ve önerilerinin günümüze de ışık tutarak, eğitim ve din eğitimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir Arvasi who is famous for his educator personality, original ideas, varies works, articles, idea writings, Turk-Islam ideal consciousness and his loyalty to national and moral culture is a very important idea man grown in republic period. Although he is known by his Turk-Islam consciousness, his real field is education.He advised all the teenagers in the schools that he worked, the religion of Islam, Turk-Islam ideal consciousness, scientific depth and creating a `national culture` which has a moral development far from foreign dependency. His sensitivity about education of religion is in the foreground of Arvasi's books and articles that he shaped his world of ideas according to the basic sources of the religion he believes.In this study, examination of religious education ideas within general education of Seyit Ahmet Arvasi who is famous for his ideas about social, cultural, political especially education and religious education is aimed. It is considered that Arvasi's ideas and suggestion swill contribute a lot to education and religious education with his ideas and suggestions enlightening our day. 91

Psikoloji ilmi, Avrupa ve Amerika'da gelişen bir bilim dalıdır. Temel dayanağını, Avrupalı bilim adamlarının düşünce sistemleri oluşturur. Yakın bir geçmişe sahip olan bu bilim dalı, Amerika, Almanya, İngiltere, Hollanda, diğer Avrupa ülkelerinde ve zamanla Asya ülkelerinde de yer edinmeye başlamıştır. Psikoloji ilminin bir alt disiplini olan, bireyi, içinde olduğu hastalık ve rahatsızlıktan kurtarmak adına belli başlı metotları içeren psikoterapi de Batı temelli bir var oluşa ve Batı eksenli düşünce sistemine sahiptir.Bu çalışmada temelde insanın karşılaştığı anlam belirsizliği sebebiyle yaşadığı eksiklik ve maneviyat eksenli huzursuzluk, psikoterapi ve dini terapi ekseninde ele alarak bireyin karakter eğitimi incelenmiştir. Psikoloji ve eğitim kavramları üzerinde tahliller yapıldıktan sonra, bu ilimlerin alt disiplinleri olan psikoterapi, din eğitimi ve dini terapi kavramları üzerinde durularak, bu kavramlar kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.Çalışmamızda nitel araştırma yöntemlerinden literatür tarama yöntemi kullanılmıştır. Bilgiler alanda yazılan kitapların detaylı bir şekilde okunup incelenmesiyle elde edilmiş analizlerdir. Çalışmamız neticesinde, ferdin yaşadığı olumsuz olayları ve ruhsal rahatsızlıkları iyileştirme sürecinde ve bireye kimlik kazandırmada modern ilimlerin yanı sıra dini bilgilerin de etkin rol alması gerektiği sonucuna varılmıştır. Sağlıklı bir kişilik ve karakter oluşturma sürecinde psikolojik, antropolojik verilerle beraber dini bilgilerin ve dini terapi yöntemlerinin sürece dahil edilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. Dini terapinin de bireyi ele almada, onu değerlendirmede ve iyileştirmede en az psikoterapi kadar etkin olması gerektiği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Eğitim, Din Eğitimi, Psikoterapi, Dini Rehberlik, Karakter Oluşumu, Sayfa Adedi: 132Tez Danışmanı: Prof. Dr. Şakir GÖZÜTOK Psychology is a discipline which develops in Europe and America. It is mainly based on the thinking system of the Amerıcan scientists. Psychology has a short history and is becoming widespread in USA, Germany, England, Netherlands and other Europen countries. Psychotherapy, which is a branch of psychology, includes methodologies about people's diseases and disorders and has a discipline based on Western perspective.Thıs research, one's spiritual anxiety and insufficiency is discussed in terms of psychology and psychotherapy. After analyzing the concepts about psychology and education, I emphasized psychotherapy, religious education and religious therapy and handled this concepts in a detailed way.Literature review is used in our research. Results are derived from detailed analysis of books. Documentation, consultation and research technıques are used as well.As a result, it is important to use religious information as well as modern sciences during the process of psychological treatment. While building a proper character; religious information must also be used as well as psychological and antropological information. İt is obvious that religious therapy should be actively involved in the treatment as well as psychotherapy. Key words: Education, Religious Education, Psychotherapy, Religious Counselling, Personality Formation,Quantity of Pages: 132Scientific: Prof. Dr. Şakir GÖZÜTOK 134

Bilimsel disiplinlerce interdisipliner (disiplinlerarası) ölçekte değerlendirilen, özellikle felsefe ve din felsefesine konu olan din dili, din eğitimi bilim sahasında da çalışılması gereken önemli konulardandır. Din dilinin özellikle eğitim ve din eğitimi bağlamında ele alınmasının temel amacı; bilimin başlangıcı kabul edilen duyusal tecrübe perspektifinde, duyguların ve algıların ne kadar önem arz ettiğinin ifâde edilebilmesidir. Bu itibarla Din Eğitiminde Din Dili başlıklı bu tezle; çocuk, ergen, genç, yetişkin ve yaşlı kitlelerine yönelik din eğitiminde, din dilinin duygular ve algılar üzerindeki etkileri araştırılarak genelde eğitim, özelde ise din eğitimi bilim sahasına (küçük de olsa) katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Religious language evaluated by scientific disciplines on an interdisciplinary scale and especially subject to philosophy and philosophy of religion is one of the important subjects that haveto be studied in the field of religious education science. The main reason why we deal with religious language especially in the context of education and religious education is to express how important emotions and perceptions are in the perspective of sensory experience which is accepted as the beginning of science. In this respect, with ourthesis titled Religious Language in Religious Education, we aimed to contribute to the field of education in general and religious education in specific (small though) by investigating the effects of religious language on emotions and perceptions in the religious education for children, adolescents, adolescents, adults and the elderly. 162

Bu çalışmanın temel amacı Van bölgesi medrese alîmlerinden İbrahim Sarımurat'ın hayatı ve görüşlerini incelemektir. Bu doğrultuda literatür taraması yöntemiyle hayatı, sosyal ve psikolojik yönü irdelenmiştir. İbrahim Sarımurat'ın eserlerinden ve yakınları ile yapılan görüşmelerden yararlanılarak sosyal-dini ve eğitimsel yönünün de incelenmesi amaçlanmıştır. Literatür taraması yöntemi ile elde edilen veriler betimsel analiz tekniği yoluyla değerlendirmelerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Molla İbrahim,İbrahim Sarımurat, İbrahim Hoca, Şark Alîmi, Medrese, Seyda The main aim of this study is to study life and views of Ibrahim Sarımurat who is among madrasa scholars in Van region. In this respect his social and psychological aspects have been studied by means of literature scan. His social-religious and educational aspects have been aimed to be studied by benefiting from the interviews with his relatives and from his works. Data obtained by means of literature scan have been evaluated describe-anayses technique. Key words: Mollaİbrahim, İbrahimSarımurat, Eastern wise, Madrasah, Hodja 93