Search

The subject of the debate was the main elements of the reform in the way higher education functions, implemented from October 2019. The background of the reform was discussed, including the historical and mental conditions of the academic community, and then the reform programming phase (e.g. consultation procedures), the phase of implementing changes (including the issue of adjusting the publication of regulations) and the sphere of new or additional incentives were discussed. which introduced new regulations into academic life (e.g. new rules for obtaining points by scholars for publications, new evaluation rules to which universities are subject, rules for creating statutes).

This paper attempts to present a review of higher education reform processes in Poland in 1990-2015 and 2016-2018 (when a draft of the so‑called Act 2.0 was prepared) and an assessment of the domestic "art of reforms". As the author has adopted the perspective of the public policy science, she focuses on issues of public policy making, i.e. the development and strategic programming policy, drafting legislation, and accompanying public consultations. Furthermore, the paper discusses three past and one current attempt to reform higher education in the context of the political economy of reforms that are globally perceived as a benchmark. The long, nearly 30‑year period covered by the paper’s analyses allowed the author to draw conclusions with regard to the evolution of higher education policy, highlighting the problem of its quality (standards) as a public policy.

The goal of this paper is to outline the circumstances of the development of the socalled Law 2.0 in the years 2015–2017, which may be regarded as a case study showing interesting processes at the stages of preliminary consulting of the then new law concerning science and higher education. The analysis included in the paper focuses on the pre-legislative phases, i.e. the conceptual phase connected with the initiation of the changes and the consulting stage when the draft was being prepared. The paper is an attempt to verify the claim that the Law 2.0 decision-makers complied with the requirements of consultability perceived as an ability to carry out social consultations in accordance with the rules and principles recommended in theory and practice., Celem artykułu jest zarysowanie okoliczności powstawania Ustawy 2.0 w latach 2015–2017. Można go potraktować jako studium przypadku ukazujące interesujące procesy konsultowania przygotowywanego wówczas nowego prawa dotyczącego nauki i szkolnictwa wyższego. Proponowana w tekście analiza odnosi się do tzw. fazy prelegislacyjnej, tj. fazy konceptualnej związanej z zapoczątkowaniem zmian oraz fazy konsultacyjnej w trakcie opracowywania projektu ustawy. Tekst ma być próbą weryfikacji tezy o spełnieniu przez decydentów w przypadku prac nad Ustawą 2.0 wymogów konsultatywności rozumianej w kategoriach zdolności do przeprowadzania konsultacji społecznych zgodnych z zasadami rekomendowanymi w teorii i w praktyce.

In the era of knowledge society the role vested in higher education institutions consists not only in conveying knowledge and teaching skills but also in preparing students to cope with the dynamism and complexity of the modern world, i.e. equipping them with the socalled ‘added value’. Academic teachers as the people who have day-to-day contact with knowledge and who convey and create it should be first to respond to changes in the surrounding world (forerunners) on order to create conditions for added value to develop (moderators). The standards of professional competence of academic teachers presented in the paper, the new dimension of the teacher’s social role and the relations between teachers and students - all these elements are part of a profile of an academic teacher which is desirable from the perspective of a knowledge society in the making., W dobie społeczeństwa wiedzy zadaniem szkół wyższych jest nie tylko wyposażenie absolwenta w wiedzę i umiejętności, ale także przygotowanie go do radzenia sobie z dynamiką i złożonością współczesnego świata, czyli wzbogacenia osobowości studenta o tzw. wartość dodaną. Nauczyciele akademiccy - jako ludzie obcujący z wiedzą na co dzień, przekazujący ją i przyczyniający się do jej tworzenia - powinni pierwsi zareagować na zmiany w otaczającym świecie (stać się ich prekursorami), by następnie stwarzać warunki do rozwoju owej wartości dodanej (pełnić rolę moderatorów). Przedstawione w artykule standardy kompetencji zawodowych nauczycieli akademickich, nowy wymiar roli społecznej nauczyciela oraz kwestia relacji między nauczycielami a studentami składają się na profil nauczyciela akademickiego pożądany z punktu widzenia budowania społeczeństwa wiedzy.

W relacji pomiędzy państwem a interesariuszami interesujące jest zwłaszcza to, z jakim przyjęciem spotyka się projektowana i wdrażana reforma, jakie grupy ją popierają, a jakie się jej sprzeciwiają, zaś w przypadku sprzeciwu – co jest osią owej niezgody. Przedmiotem prezentowanych w artykule rozważań w odniesieniu do reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce jest niezgodność wartości przyjmowanych przez interesariuszy wewnętrznych – część kadry akademickiej z wartościami preferowanymi przez interesariuszy zewnętrznych, czyli państwo. Artykuł dotyczy przede wszystkim stanowisk i działań grup interesariuszy środowiskowych sprzeciwiających się forsowanemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nurtowi reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce i/lub proponujących własną wizję zmian w szkolnictwie wyższym i nauce w latach 2013-2015, tj. Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Obywateli Nauki oraz Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej. Odniesienie się w tekście do reakcji ministerstwa na te działania pozwala również wyciągnąć wnioski na temat natury społecznego dialogu interesariuszy środowiskowych z ministerstwem i stopnia partycypacji środowiska w procesie reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce.W relacji pomiędzy państwem a interesariuszami interesujące jest zwłaszcza to, z jakim przyjęciem spotyka się projektowana i wdrażana reforma, jakie grupy ją popierają, a jakie się jej sprzeciwiają, zaś w przypadku sprzeciwu – co jest osią owej niezgody. Przedmiotem prezentowanych w artykule rozważań w odniesieniu do reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce jest niezgodność wartości przyjmowanych przez interesariuszy wewnętrznych – część kadry akademickiej z wartościami preferowanymi przez interesariuszy zewnętrznych, czyli państwo. Artykuł dotyczy przede wszystkim stanowisk i działań grup interesariuszy środowiskowych sprzeciwiających się forsowanemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nurtowi reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce, What is particularly interesting in the relations between the state and stakeholders is the reception of the currently designed and implemented reform, which groups support it, and which groups are against, and – in the event of objections – where the bone of contention lies. Referring to the Polish reforms of higher education, this paper focuses on the discrepancies betweenthe values upheld by the internal stakeholders (i.e. part of the Academia staff members) and those preferred by external stakeholders (i.e. the state). The paper concentrates mainly on the standpoints and activities of academic stakeholders who oppose the line of the Polish higher education reforms forced by the Ministry and/or who proposed their own vision of changes in higher education and science in the years 2013-2015, i.e. the Conference of Rectors of Academic Schools in Poland, the Citizens of Academia and the Polish Humanities Crisis Committee. The reference to the reactions of the Ministry to such actions leads to conclusions concerning the character of the social dialogue between the academic stakeholders and the Ministry, and the level of participation of the Academia in the process of reforming higher education in Poland.

What is particularly interesting in the relations between the state and stakeholders is the reception of the currently designed and implemented reform, which groups support it, and which groups are against, and – in the event of objections – where the bone of contention lies. Referring to the Polish reforms of higher education, this paper focuses on the discrepancies betweenthe values upheld by the internal stakeholders (i.e. part of the Academia staff members) and those preferred by external stakeholders (i.e. the state). The paper concentrates mainly on the standpoints and activities of academic stakeholders who oppose the line of the Polish higher education reforms forced by the Ministry and/or who proposed their own vision of changes in higher education and science in the years 2013-2015, i.e. the Conference of Rectors of Academic Schools in Poland, the Citizens of Academia and the Polish Humanities Crisis Committee. The reference to the reactions of the Ministry to such actions leads to conclusions concerning the character of the social dialogue between the academic stakeholders and the Ministry, and the level of participation of the Academia in the process of reforming higher education in Poland., W relacji pomiędzy państwem a interesariuszami interesujące jest zwłaszcza to, z jakim przyjęciem spotyka się projektowana i wdrażana reforma, jakie grupy ją popierają, a jakie się jej sprzeciwiają, zaś w przypadku sprzeciwu – co jest osią owej niezgody. Przedmiotem prezentowanych w artykule rozważań w odniesieniu do reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce jest niezgodność wartości przyjmowanych przez interesariuszy wewnętrznych – część kadry akademickiej z wartościami preferowanymi przez interesariuszy zewnętrznych, czyli państwo. Artykuł dotyczy przede wszystkim stanowisk i działań grup interesariuszy środowiskowych sprzeciwiających się forsowanemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nurtowi reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce i/lub proponujących własną wizję zmian w szkolnictwie wyższym i nauce w latach 2013-2015, tj. Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Obywateli Nauki oraz Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej. Odniesienie się w tekście do reakcji ministerstwa na te działania pozwala również wyciągnąć wnioski na temat natury społecznego dialogu interesariuszy środowiskowych z ministerstwem i stopnia partycypacji środowiska w procesie reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce.W relacji pomiędzy państwem a interesariuszami interesujące jest zwłaszcza to, z jakim przyjęciem spotyka się projektowana i wdrażana reforma, jakie grupy ją popierają, a jakie się jej sprzeciwiają, zaś w przypadku sprzeciwu – co jest osią owej niezgody. Przedmiotem prezentowanych w artykule rozważań w odniesieniu do reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce jest niezgodność wartości przyjmowanych przez interesariuszy wewnętrznych – część kadry akademickiej z wartościami preferowanymi przez interesariuszy zewnętrznych, czyli państwo. Artykuł dotyczy przede wszystkim stanowisk i działań grup interesariuszy środowiskowych sprzeciwiających się forsowanemu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nurtowi reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce

Przesłanką do rozważań nad toczącą się w Polsce dyskusją na temat instytucjonalnych przemian szkoły wyższej jest wielodyscyplinarność studiów poświęconych uczelniom i systemowi szkolnictwa wyższego. W ostatnich latach debata naukowa dotycząca przemian uniwersytetów szczególnie się nasiliła, a to za sprawą wdrażanej obecnie w Polsce reformy szkolnictwa wyższego. Proponowane w tekście spojrzenie socjologa na toczące się w rodzimym kręgu dyskusje na temat przemian uniwersytetów pozwala na pewne porządkujące i niejako metadyskursywne ujęcie zagadnienia recepcji owych zmian. Analiza tekstów naukowych reprezentujących różne dyscypliny i subdyscypliny prowadzi do wniosku, iż mamy do czynienia z wyraźnie wyodrębnionymi formacjami czy też obozami dyskursywnymi (pierwszą – pragmatyczno-rynkową, zakorzenioną w naukach ekonomicznych i politycznych; drugą – idealistyczno-kulturową, zakorzenioną w naukach humanistycznych). Formacje te działają niezależnie od siebie, często atakując argumentację formacji opozycyjnej. Celem artykułu jest zatem zidentyfikowanie stanowisk obu formacji oraz skonfrontowanie ze sobą kluczowych twierdzeń każdej z nich. Podjęta zostanie także próba określenia szans na wypracowanie konsensusu pomiędzy tymi na pozór całkiem znoszącymi się dyskursami szkolnictwa wyższego., The reason for our examining of the current discussion on the subject of institutional changes in Polish higher education is the multidisciplinary character of studies on universities and the system of higher education. In recent years the academic debate on changes in universities has particularly intensified, a result of the reform of higher education which is now underway in Poland. This paper, a sociologist’s view of polemics within the academiaconcerning changes in the universities, is an attempt at organizing and prioritizing the problems of reception of those changes and at providing a meta-discursive presentation of these issues. An analysis of academic texts representing various disciplines and sub-disciplines leads us to the conclusion that we have to do with clearly distinguished formations or else discursive camps (the first of them, pragmatic and pro-market, has its roots in the economic and political sciences; while the second, idealistic and cultural, is embedded in the humanities). The two camps operate independently of each other and often oppose the other side’s argumentation. Therefore the purpose of the paper is to identify the attitudes of each of the two camps and to compare the key assertions of each of them. Finally we try to define chances of reaching a consensus between these apparently completely opposite discourses.

The reason for our examining of the current discussion on the subject of institutional changes in Polish higher education is the multidisciplinary character of studies on universities and the system of higher education. In recent years the academic debate on changes in universities has particularly intensified, a result of the reform of higher education which is now underway in Poland. This paper, a sociologist’s view of polemics within the academiaconcerning changes in the universities, is an attempt at organizing and prioritizing the problems of reception of those changes and at providing a meta-discursive presentation of these issues. An analysis of academic texts representing various disciplines and sub-disciplines leads us to the conclusion that we have to do with clearly distinguished formations or else discursive camps (the first of them, pragmatic and pro-market, has its roots in the economic and political sciences; while the second, idealistic and cultural, is embedded in the humanities). The two camps operate independently of each other and often oppose the other side’s argumentation. Therefore the purpose of the paper is to identify the attitudes of each of the two camps and to compare the key assertions of each of them. Finally we try to define chances of reaching a consensus between these apparently completely opposite discourses., Przesłanką do rozważań nad toczącą się w Polsce dyskusją na temat instytucjonalnych przemian szkoły wyższej jest wielodyscyplinarność studiów poświęconych uczelniom i systemowi szkolnictwa wyższego. W ostatnich latach debata naukowa dotycząca przemian uniwersytetów szczególnie się nasiliła, a to za sprawą wdrażanej obecnie w Polsce reformy szkolnictwa wyższego. Proponowane w tekście spojrzenie socjologa na toczące się w rodzimym kręgu dyskusje na temat przemian uniwersytetów pozwala na pewne porządkujące i niejako metadyskursywne ujęcie zagadnienia recepcji owych zmian. Analiza tekstów naukowych reprezentujących różne dyscypliny i subdyscypliny prowadzi do wniosku, iż mamy do czynienia z wyraźnie wyodrębnionymi formacjami czy też obozami dyskursywnymi (pierwszą – pragmatyczno-rynkową, zakorzenioną w naukach ekonomicznych i politycznych; drugą – idealistyczno-kulturową, zakorzenioną w naukach humanistycznych). Formacje te działają niezależnie od siebie, często atakując argumentację formacji opozycyjnej. Celem artykułu jest zatem zidentyfikowanie stanowisk obu formacji oraz skonfrontowanie ze sobą kluczowych twierdzeń każdej z nich. Podjęta zostanie także próba określenia szans na wypracowanie konsensusu pomiędzy tymi na pozór całkiem znoszącymi się dyskursami szkolnictwa wyższego.

The proposed in the text attempt to diagnose the policy of development in Poland, including the policy of development of higher education, and the - indispensable for managing the development - strategie thought, has been included in a wider context of issues of sociology and economics of development. Due to the transformational experience of Poland, the concept of the development of the “catching up” and “imitation” modernization was invoked in this consideration. The purpose of article is to draw attention to the perceived in the world threat (and empirically proven) importance of education and science for the sociology-economic and civilization development. Given the late in time benefits of State investment in education and learning, the indispensability of formulating an educational policy, long-term and integrated with other development policies, was stressed. The main thesis of the article concerns the over two decades non-appreciation by decision-makers of higher education and science as modernization and pro-development factors. In this context, it is important that Poland is able to make the civilization leap, what is unambiguous with whether it recognizes the role of these sectors in the Poland’s making up for its backwardness and “catching up with Europę”., Proponowana w tekście próba zdiagnozowania polityki rozwoju w Polsce, w tym polityki rozwoju szkolnictwa wyższego, oraz - niezbędnej w kierowaniu rozwojem - myśli strategicznej, zostata ujęta w szerszym kontekście problematyki socjologii i ekonomii rozwoju. Z uwagi na doświadczenia transformacyjne Polski, w rozważaniach tych przywołano koncepcję rozwoju „doganiającego” i modernizacji „imitacyjnej”. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na dostrzegane na świecie (i empirycznie dowiedzione) znaczenie edukacji i nauki dla rozwoju społeczno-gospodarczego, rozwoju cywilizacyjnego. Zważywszy na opóźnione w czasie korzyści z inwestowania państwa w edukację i naukę, podkreślona została nieodzowność formułowania długofalowej i zintegrowanej z innymi politykami rozwoju polityki edukacyjnej. Główna teza artykułu dotyczy niedoceniania przez ponad dwie dekady przez decydentów w Polsce szkolnictwa wyższego i nauki jako czynników modernizacyjnych, czynników prorozwojowych. W tym kontekście istotne jest, czy Polska potrafi dokonać skoku cywilizacyjnego, co jest jednoznaczne z tym, czy dostrzega rolę tych sektorów w nadrabianiu przez Polskę zacofania i w „doganianiu Europy”.

Jakość jest postrzegana jako standard nowoczesności nie tylko w sferze przemysłu i biznesu, ale wkroczyła z całym impetem także w dziedzinę edukacji, w tym do sektora szkolnictwa wyższego. Rynkokratyczny porządek współczesnego świata, utowarowienie wiedzy, kapitalizm akademicki i nowy paradygmat zarządzania w sektorze publicznym - wszystko to prowadzi nieodwołalnie do nadania jakości w szkolnictwie wyższym szczególnej rangi. Widać to wyraźnie w procesach instytucjonalizowania kwestii zapewniania jakości podejmowanych od dawna w Europie, a od niedawna też w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego. Artykuł stanowi próbę syntetycznego i temporalnego ujęcia praktyki kontroli i zapewniania jakości w sektorze szkół wyższych w krajach nordyckich i w Polsce. Głównym celem zaprezentowanych w nim rozważań jest jednak zwrócenie uwagi na kwestię manifestowania i promowania kultury jakości w szkolnictwie wyższym. W centrum uwagi autorów znalazły się m.in. rozdział między regulacjami zewnętrznymi a uwewnętrznionymi wartościami składającymi się na kulturę jakości oraz wykorzystanie w szkolnictwie wyższym projakościowego narzędzia stosowanego dotąd w zarządzaniu - Total Ouality Management (TQM)., Ouality is perceived as a standard requirement in the modern world, not only in business and industry but also in education. Ouality has stormed its way into education Systems, notably the tertiary education sector. The marketocratic order of the modern world, the commoditisation of knowledge, the academic capitalism and the new paradigm of management in the public sector - all of them inevitably lead to a situation where quality receives special significance in higher education. This can be easily noticed in the processes of institutionalisation of quality assurance which have been occurring for a long time across Europę and, recently, also within the European Higher Education Area. The paper attempts to present a synthetic and temporal perspective on the practice of quality control and quality assurance in the higher education sector in the Nordic countries and in Poland. The main goal of the discussion is to zoom in on manifesting and promoting the culture of quality in higher education. Among other aspects, the authors focus on the divide between external regulations and internalised values which contribute to the culture of quality, and on the application of quality-supporting tool, Total Ouality Management (TOM), previously known mostly from management practices elsewhere.

Ouality is perceived as a standard requirement in the modern world, not only in business and industry but also in education. Ouality has stormed its way into education Systems, notably the tertiary education sector. The marketocratic order of the modern world, the commoditisation of knowledge, the academic capitalism and the new paradigm of management in the public sector - all of them inevitably lead to a situation where quality receives special significance in higher education. This can be easily noticed in the processes of institutionalisation of quality assurance which have been occurring for a long time across Europę and, recently, also within the European Higher Education Area. The paper attempts to present a synthetic and temporal perspective on the practice of quality control and quality assurance in the higher education sector in the Nordic countries and in Poland. The main goal of the discussion is to zoom in on manifesting and promoting the culture of quality in higher education. Among other aspects, the authors focus on the divide between external regulations and internalised values which contribute to the culture of quality, and on the application of quality-supporting tool, Total Ouality Management (TOM), previously known mostly from management practices elsewhere., Jakość jest postrzegana jako standard nowoczesności nie tylko w sferze przemysłu i biznesu, ale wkroczyła z całym impetem także w dziedzinę edukacji, w tym do sektora szkolnictwa wyższego. Rynkokratyczny porządek współczesnego świata, utowarowienie wiedzy, kapitalizm akademicki i nowy paradygmat zarządzania w sektorze publicznym - wszystko to prowadzi nieodwołalnie do nadania jakości w szkolnictwie wyższym szczególnej rangi. Widać to wyraźnie w procesach instytucjonalizowania kwestii zapewniania jakości podejmowanych od dawna w Europie, a od niedawna też w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego. Artykuł stanowi próbę syntetycznego i temporalnego ujęcia praktyki kontroli i zapewniania jakości w sektorze szkół wyższych w krajach nordyckich i w Polsce. Głównym celem zaprezentowanych w nim rozważań jest jednak zwrócenie uwagi na kwestię manifestowania i promowania kultury jakości w szkolnictwie wyższym. W centrum uwagi autorów znalazły się m.in. rozdział między regulacjami zewnętrznymi a uwewnętrznionymi wartościami składającymi się na kulturę jakości oraz wykorzystanie w szkolnictwie wyższym projakościowego narzędzia stosowanego dotąd w zarządzaniu - Total Ouality Management (TQM).

The authors’ intent is to examine the current direction of reforms in Poland’s higher education in the light of the fulfilled Nordic utopia, i.e. the systemie Solutions in school education and universities which Poland’s higher education is aiming for, ideologically and structurally. Despite many years of tradition in employing universities as a tool to establish the idea of egalitarism and social utilitarianism within a welfare State, Nordic countries have gradually modified their higher education policies in the last twenty years, making significant steps towards replacing the State control model with a more loose State supervision over the sector. Therefore, they went ahead of Poland in making a change which theoreticians put in a broader context of evolution from the Humboldtian to the Anglo- American model of higher education. The paper focuses on key aspects and dividing lines between the Anglo-American model and the Humboldtian model, making a reference to two meta-areas of higher education i.e. management and funding. The proposed Polish Solutions are juxtaposed with the already-implemented Nordic Solutions in order to show that this process is more complex than one might assume on the basis of formulaic descriptions of ideal types., Intencją autorów jest przyjrzenie się obecnemu kierunkowi reform szkolnictwa wyższego w Polsce przez pryzmat zrealizowanej nordyckiej utopii, czyli tych rozwiązań systemowych dotyczących szkolnictwa i uniwersytetów, do których w sensie ideowym i strukturalnym zmierza także polskie szkolnictwo wyższe. Mimo wieloletniej tradycji wykorzystywania uniwersytetów do realizacji idei egalitaryzmu i utylitaryzmu społecznego w myśl założeń państwa opiekuńczego, państwa nordyckie w ciągu ostatnich dwudziestu lat stopniowo zmieniły politykę szkolnictwa wyższego i poczyniły znaczące kroki w kierunku zastąpienia modelu kontroli państwa nad szkolnictwem wyższym modelem luźniejszego nadzoru państwowego nad tym sektorem. Przeszły zatem wcześniej niż Polska zmianę, którą teoretycy umiejscawiają w szerszym kontekście ewolucji humboldtowskiego modelu szkolnictwa wyższego w kierunku modelu anglo-amerykańskiego. Niniejszy tekst dotyczy głównych aspektów i linii podziału między systemem anglo-amerykańskim i humboldtowskim w odniesieniu do dwóch metaobszarów funkcjonowania szkolnictwa wyższego, tj. zarządzania i finansowania. Zestawienie proponowanych rozwiązań polskich z wprowadzonymi już rozwiązaniami w krajach nordyckich ma na celu ukazanie skomplikowania i większej złożoności tego procesu niż mogłoby to wynikać ze schematycznych opisów typów idealnych.