Search

İşgücü piyasasının iki önemli göstergesi olan istihdam ve işsizlik aynı zamanda ekonominin makro düzeyde gidişat hakkında da önemli fikirler verir. İstihdam ve işsizlik tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de önemli sorunların başında gelmektedir.Özellikle 1970’li yıllardan itibaren tüm dünyada işsizlik oranlarının artışı ve istihdamın azalmasının beraberinde getirdiği ekonomik problemler, bu sorunlara yönelik araştırma ve düzenlemelerin artışına sebep olmuştur. İstihdam ve işgücü piyasasında belirlenen ilişki önemli bir yere sahip olup yasalarla düzenlenmiştir. İşgücü ile ilgili düzenlemeler aktif ve pasif işgücü piyasası politika ve düzenlemeleri olarak kategorize edilmektedir. Aktif işgücü piyasası düzenlemeleri, işsiz olarak nitelendirilen nüfusun işgücü piyasasında işe yerleştirilmesi hedefi üzerine odaklanmaktadır. Bu sebeple iş arayanların niteliklerini geliştirme, istihdam performansını arttırma ve yeni iş imkânı yaratma gibi konular üzerine eğilmektedir. Pasif işgücü düzenlemeleri ise işsizlik ödemeleri ve işsizlik sigortası gibi konulara ağırlık vermektedir. Ülkemizde de bu piyasaya yönelik pek çok düzenleme bulunmaktadır. Bu düzenlemelerden önemli iki tanesi 2003 yılında yürürlüğe giren ve Türkiye işgücü piyasasında önemli değişikliklere sebep olan 4857 sayılı İş Kanunu ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’dur.4857 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte işgücü piyasasının esnekleşmesi yolunda önemli bir adım atılmıştır. Çalışma hayat hayatının dinamik alt yapısı, teknolojik gelişmeler, rekabet, mevcut çalışma biçimlerinin değişerek yeni çalışma biçimlerinin oluşması gibi konular 4857 sayılı İş Kanunun çıkarılmasına neden olmuştur. Bu kanunla işgücü piyasasının esnekleşmesi gündeme gelmiştir. Hem işçi hem işverenin haklarını hem de piyasanın ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran bu kanunla çalışma hayatı düzenlenmeye çalışılmıştır. İşçi ve işverenin kendi ihtiyaçlarına göre çalışma koşullarının belirlenmesinin önündeki engellerin kaldırılması amaçlanmıştır.4857 sayılı İş Kanunu’nun 90. Maddesine dayanılarak çıkarılan 4904 sayılı İş Kanunu ise işgücü piyasasında görülen mevcut boşlukların doldurulmasını hedef edinmiş ve İş Kurumu ile ilgili yeni düzenlemelere yer vermiştir. Bu doğrultuda İş Kurumu’nun sadece iş ve işçi bulma hizmetiyle sınırlı kalmaması, işgücüne gerekli eğitim, danışmanlık vb. hizmetleri sağlayarak vasıflı işgücü yaratılması yolunda adımlar atmasına karar verilmiştir.Bu çalışmada 2003 yılında yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nun ve bu kanunlarla hayata geçirilen düzenlemelerin işsizlik üzerindeki etkileri 1988-2018 dönemi için Müdahale Analizi Yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir.

1980’li yıllardan sonra krizlerin sayısı ve şiddeti giderek artmış olup; finansal krizlerin öngörülebilirliği ve öncü göstergeleri konusu daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. CAMELS analizi, finansal açıdan sorun yaşayan bankaların tespit edilmesi amacıyla ABD’de geliştirilen bir yöntemdir. Söz konusu analiz yardımıyla bankaların performansları değerlendirilmekte ve böylece sorunlu bankalar tespit edilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların 2003-2015 dönemindeki performanslarını CAMELS modeli yardımıyla karşılaştırmalı olarak analiz etmektir. Çalışmada örneklem olarak Türkiye’de faaliyet gösteren 3 kamusal sermayeli ve 9 özel sermayeli banka olmak üzere toplam 12 banka ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; özel sermayeli bankalar sermaye yeterliliği, yönetim kalitesi ve aktif (varlık) kalitesi açısından daha iyi bir görüneme sahipken; kazanç durumu ve likidite bakımından ise tam tersi bir durum söz konusudur. Diğer yandan kamusal sermayeli bankalar özel sermayeli bankalara oranla piyasa risklerine karşı daha duyarlıdırlar.

Büyükşehirler her dönem tüm vatandaşların ve yöneticilerin önemli derecede dikkatini çekmişlerdir. 21.yy da hem ekonomik hem siyasi açıdan tüm yerel yönetimler için daha çok dikkat ve daha iyi göç politikaları gerekmektedir. 21. Yy da değişen talebin karşılanması daha iyi yasam için karşılaşılan temel sorundur. Bu ihtiyacı karşılamak için akıllı şehir projeleri ve regülasyonları oluşturmak, vatandaşların daha iyi yasam sağlamaları ve yerel hükümet kararlarının teknoloji kullanarak alınmasına hizmet edecektir. Türkiye de Akıllı şehir projeleri Avrupa Birliği ve ABD den daha azdır. Bunun temel nedeni fon ve nitelikli beşeri sermaye eksikliğidir. Konya İç Anadolu bölgesinde 40.814 km2 alana yerleşmiş ve 2,1 milyon nüfusu ile Türkiye nin en büyük 7. şehridir. Yıllardır Konya Büyükşehir Belediyesi bu eksikliği gidermek için teknolojiye ve dijital sistemlere yatırım yapmaktadır. Bu çalışmada, küreselleşmeye karşı daha iyi yönetim için yeni bir çözüm olan akıllı şehir kavramı tanımlanacak daha sonra Türkiye de akıllı şehir projeleri Konya özelinde detaylı olarak tartışılacaktır.

2008 kriz sonrası ortaya çıkan ekonomik konjonktür, enflasyon hedeflemesi rejiminin başarısının sorgulanmasına ve alternatif para politikalarının tartışılmasına neden olmuştur. Bu tartışmalar içinde yer alan Jeffery A. Frankel’in de içinde olduğu birçok iktisatçının önerisi, Nominal GSYİH hedeflemesidir. Finansal istikrarsızlık, yüksek işsizlik, durgunluk vb. sorunların çözümünde enflasyon hedeflemesi politikası etkisiz kalmış ve enflasyonun yanında başka ekonomik hedeflerinde kontrol edilebildiği para politikası rejimlerine ihtiyaç artmıştır. Bu nedenden dolayı bu çalışmada, enflasyon hedeflemesi rejimine kadar para politikasının tarihsel gelişimi incelenecektir. Son olarak, enflasyon hedeflemesi rejiminin avantajları ve dezavantajları tartışılacak, Nominal GSYİH hedeflemesiyle karşılaştırmalı analizi yapılacaktır.

Tekstil ve hazır giyim sektörü dünya ekonomilerinin gelişim ve kalkınma sürecinde en önemli ve en eski sanayii dallarından biridir. Emek yoğun üretim teknolojisine dayandığı için gelişmekte olan ülkelerde rekabet avantajları doğmuş bu yüzden dünya da kısıtlayıcı tedbirlerin çok sık uygulandığı sektör olmuştur. Emeğin bol olduğu ülkelerinin sağladığı maliyet avantajı, bu sektörde küresel rekabetin daha yoğun yaşanmasına neden olmuştur. Avrupa’nın en büyük üretim kapasitesi ile yirmi yıldır ülke ihracatının lokomotifi olan Türk Tekstil (ve Hazır Giyim / Konfeksiyon) Sanayi sağladığı milli hasıla ve yarattığı istihdam bakımından ülke ekonomisinin temel direklerindendir. Böylesi bir ortamda bu payın koruyabilmesi için sektörde önceliklerin ve mevcut durumun iyi bir şekilde tespit edilmesi ve rekabet süreci içinde kalite ve teknoloji avantajların etkin kullanabilmesi gerekmektedir.

Neo-klasik teori tarafından desteklenen liberalizasyon uygulamaları, gelişmekte olan ülkelerde 1970’li yıllar sonrası hız kazanmıştır. Küreselleşme ile birlikte uluslararası sermaye hareketleri daha verimli/karlı alanlara doğru hareket etmekte, böylece yatırımcılar sürekli kar peşinde koşmakta gelişmekte olan ülkelerde tüketim ve yatırım imkânlarını arttırarak büyümelerini sürdürmeye çalışmaktadırlar. Ancak daha sonra ortaya çıkan finansal krizlerle birlikte, ekonomi literatüründeki önemli tartışmalardan biri, uluslararası finansal liberalizasyon uygulamaları sonrası “göreceli yoksul ülke ya da bölgelerin, gelişmiş ülke büyüme oranına sahip olup olmayacağı”dır. Neo-klasik büyüme modeline göre ekonomiler, başlangıç değerlerinden bağımsız olarak ortak bir durağan-durum dengesine yakınsarlar.Gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelere göre daha hızlı büyüyeceği anlamına gelen yakınsama teorisi birçok ampirik çalışmanın da temel konusu olmuştur.Finansal liberalizasyon ve uluslararası sermaye hareketlerinin gelişmekte olan ülkeler de tüketim ve gelir yakınsaması, ulusal yatırım ve büyüme, makro ekonomik politika başarısı, makro ekonomik politika hedeflemeleri ve bankacılık sistemi üzerine potansiyeler faydaları olabildiği gibi, uluslararası sermaye hareketleri kırılganlığı, sistematik riskler (Asimetrik Enformasyon, Ahlaki Tehlike, Buluşma Etkisi), yabancı banka riskleri gibi potansiyel maliyetleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada uluslararası sermaye hareketleri ve finansal liberalizasyon süreci açıklandıktan sonra gelişmekte olan ülkelere olan potansiyel fayda ve maliyetleri analiz edilecektir.

1980 sonrası dönem gelişmekte olan ülkeler için dışa açık ekonomik politikaların uygulandığı ve büyümelerinin sürdürülmesi için uluslararası sermaye hareketlerinin önem kazandığı bir süreçtir. 1970’lerin sonunda yaşanan ekonomik, sosyal ve siyasal olumsuzluklar ve gelişmeler sonrası Türkiye’de ithal ikameci sanayileşme stratejisi terk edilmiştir. Türkiye ekonomisinin dış dünya ile liberalizasyonu 24 Ocak 1980’de uygulanan ekonomik reformla başlamıştır. 1989 yılında ise uluslararası sermaye hareketleri serbest bırakılmıştır.Ekonominin finansal kanallarını dış dünyaya entegre edebilmek ve düşük tasarruf sorununu çözebilmek adına ülkeye çekilen uluslararası sermaye, mali sektörü rahatlatmış ancak ülke ekonomisi dünyada meydana gelen gelişmelere oldukça duyarlı hale getirmiştir.Türkiye ekonomisinde uluslararası sermaye bolluğu içersinde yatırımcılar yüksek faiz düşük kur uygulamasından dolayı yüksek karlar elde etmişlerdir.Türkiye ekonomisi bu yapıdan etkilenerek 1990’lı yıllardan sonra finansal krizlerle karşı karşıya kalmıştır. 2001 sonrası uygulanan istikrar programı ile enflasyon ve bütçe dengelerindeki olumlu gelişmeler ve serbest kur politikaları bu kırılgan yapıyı nispeten azaltmış, sürdürülen istikrarlı büyüme sonrası uluslararası sermaye girişleri hız kazanmıştır.Bu çalışma da, uluslararası finansal liberalizasyon kapsamında Türkiye ekonomisinde uygulanan liberalisazyon süreci analiz edildikten sonra, Türkiye’de 2001-2006 yılları arasında uluslararası sermaye hareketlerinin makro ekonomik etkileri test edilmiştir.

Malların serbest dolaşımı, Avrupa Birliğinin başarıhikayelerinden bir tanesi olup, Avrupa Birliğinin dört temel serbestisinden kişilerin, hizmetlerin ve sermaye biridir. Bu yüzden AB Müktesebatıfasıl başlıklarından ilki malların serbest dolaşımıilkesine uyumdur. Malların serbest dolaşımıdışticaret politikasıaraçlarından gümrük vergisi, ihracat ve ithalat miktar kısıtlamalarıve eşetkili önlemler, tarife benzeri araçlar ve ticarette görünmez engellerin kullanılmasının yasaklanmasıhedeflenir. Bu amaçla, Birliğe üye ülkelerin kuruluşanlaşmasında belirlenen ortak ticaret politikasına uyumu ve ticari malların belirlenen standartlara uyumunu sağlamasıgerekmektedir. Bu bağlamda, Malların serbest dolaşımıfasılı, bu uyumla ilgili teknik şartlarıbelirlemektedir. Bu uyum sadece üye ülkeleri değil, Birlikle ortak Pazar içinde ticaret yapan üçüncü ülkelerin ticari mallarınıda kapsamakta ve bu yüzden üçüncü ülkeler birlik içinde herhangi bir teknik engelle karılaşmamak adına belirlenen kurallara uygun mallarıithal etmelidirler. Birlik ayrıca 1968 yılında Gümrük birliği kurduğu için, üçüncü ülkelere karşıbir Ortak Gümrük Tarifesi OGT uygulanmaktadır. Serbest dolaşıma dahil olan mallar; topluluk menşeli mallar, üçüncü ülke menşeli mallar ve bir üye devlet gümrüğünce gümrüklenip topluluğa giren mallarıiçermektedir. Serbest dolaşım ile gümrük vergileri ve miktar kısıtlamalarıüyeler arasında kaldırılmıştır. Türkiye ile Avrupa Birliği AB arasında malların serbest dolaşımıyla ilgili hükümlerin belirlenmesinde, 1963 Ankara Anlaşması, 1971 Katma Protokol ve 1996 yıllarıarasında imzalanan Gümrük Birliği üç önemli kilometre taşıdır. 1999 yılında Helsinki Zirvesi ile Türkiye’nin adaylığının kabul edilmesinin ardından Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasında malların serbest dolaşımıhususunda gerekli uyumun sağlanmasıkonusu yeniden gündeme gelmiştir. Topluluk mevzuatının bir parçasıolan malların serbest dolaşımıTürkiye’nin üyelik yükümlülüklerini yerine getirmek için uyum göstermesi gereken alanlardan birisini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacımalların serbest dolaşımıkonusunda Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki uyum seviyesinin belirlenmesi ve üyelik müzakerelerinin başlamasıhalinde Türkiye’deki ulusal mevzuatın nasıl değişeceği konusunun incelenmesidir.

Yaşanılan son küresel krizinin ardından birçok ülke ekonomisi para politikası önceliklerini değiştirmiş, potansiyel bir ekonomik istikrarsızlığa karşın ekonomik büyüme, finansal istikrar ve ödemeler dengesi gibi göstergelere yönelik önlemler almışlardır. Aynı şekilde TC Merkez Bankası da politika faiz oranlarını FED’in genişletici para politikası ile piyasaya likitide salmasına tepki olarak düşürme eğilimine girmiştir. Ancak, Merkez Bankası kısa vadeli faizlere ilişkin kararlarını alırken, kredi kanalıyla oluşacak talep artışının yeniden fiyatlara yansıması gibi olası sonuçlarını hesaba katmak zorunda kalmaktadır. Bir diğer ifadeyle, merkez bankası, fiyat istikrarını sürdürürken finansal istikrarı da gözetmeye çalışmaktadır. Bu çalışmada, Merkez Bankasının fiyat istikrarı politikası yapısal değişimi itibariyle incelenmiş, bu bağlamda faiz oranlarındaki değişmelerin toplam kredi ve reel döviz kuru kanalı ile cari işlemler dengesi üzerine etkileri VAR modelleri yardımı ile ele alınmıştır. Analiz sonuçları Merkez Bankasının toplam kredi artışını kısıtlamak amacıyla faiz dışı araçlarla müdahalesini desteklemektedir.

Yaşanılan son küresel krizinin ardından birçok ülke ekonomisi para politikası önceliklerini değiştirmiş, potansiyel bir ekonomik istikrarsızlığa karşın ekonomik büyüme, finansal istikrar ve ödemeler dengesi gibi göstergelere yönelik önlemler almışlardır. Aynı şekilde TC Merkez Bankası da politika faiz oranlarını FED’in genişletici para politikası ile piyasaya likitide salmasına tepki olarak düşürme eğilimine girmiştir. Ancak, Merkez Bankası kısa vadeli faizlere ilişkin kararlarını alırken, kredi kanalıyla oluşacak talep artışının yeniden fiyatlara yansıması gibi olası sonuçlarını hesaba katmak zorunda kalmaktadır. Bir diğer ifadeyle, merkez bankası, fiyat istikrarını sürdürürken finansal istikrarı da gözetmeye çalışmaktadır. Bu çalışmada, Merkez Bankasının fiyat istikrarı politikası yapısal değişimi itibariyle incelenmiş, bu bağlamda faiz oranlarındaki değişmelerin toplam kredi ve reel döviz kuru kanalı ile cari işlemler dengesi üzerine etkileri VAR modelleri yardımı ile ele alınmıştır. Analiz sonuçları Merkez Bankasının toplam kredi artışını kısıtlamak amacıyla faiz dışı araçlarla müdahalesini desteklemektedir.

II. Dünya savaşından sonra başlayan ve günümüzde de devam etmekte olan dünya finans piyasalarında yaşanan hızlıdeğişim ekonomik entegrasyonu gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Teknoloji, iletişim, ulaşım alanlarında gerçekleşen yenilikler sermayenin daha hızlıhareket etmesine yol açmaktadır. Bu hızlıdeğişimin iki aktörü vardır. Gelişmişülkeler, azalan ekonomik karlarınıarttırmaya çalışmışlar, azgelişmişülkeler ise III. Dünya borç krizi patlak verdikten sonra bu duruma çözüm bulmak için likidite elde etmeye ve bu yüzden sermaye elde etmeye yönelik düzenlemelere gitmişlerdir. Bu durumda tavsiye edilen faiz oranlarınıüzerindeki baskıların kaldırılıp sermaye ve tasarruf artırımına gidilmesidir. Bu bağlamda, finansal deregülasyon -liberalizasyon- kapsamında finansal araçlarda varolan düzenlemelerin ve kanunların hafifletilerek tasarruf artışına gitmek ve nihai olarak iktisadi istikrarıyakalamak arzulanan hedefler olmuştur. Bu çalışmanın amacı, finansal deregülasyon ve fon akımlarıkonularında teorik çalışma yapmak ve finansal deregülasyon sürecinde Türkiye’nin 1980 sonrasıyaşadığıekonomik değişimi gözden geçirmektir. En son olarak, dünya finansal piyasalarına entegrasyonda yaşanılan Kasım ve Şubat finansal krizleri incelenmiştir.

Yaşanılan son küresel krizinin ardından birçok ülke ekonomisi para politikası önceliklerini değiştirmiş, potansiyel bir ekonomik istikrarsızlığa karşın ekonomik büyüme, finansal istikrar ve ödemeler dengesi gibi göstergelere yönelik önlemler almışlardır. Aynı şekilde TC Merkez Bankası da politika faiz oranlarını FED’in genişletici para politikası ile piyasaya likitide salmasına tepki olarak düşürme eğilimine girmiştir. Ancak, Merkez Bankası kısa vadeli faizlere ilişkin kararlarını alırken, kredi kanalıyla oluşacak talep artışının yeniden fiyatlara yansıması gibi olası sonuçlarını hesaba katmak zorunda kalmaktadır. Bir diğer ifadeyle, merkez bankası, fiyat istikrarını sürdürürken finansal istikrarı da gözetmeye çalışmaktadır. Bu çalışmada, Merkez Bankasının fiyat istikrarı politikası yapısal değişimi itibariyle incelenmiş, bu bağlamda faiz oranlarındaki değişmelerin toplam kredi ve reel döviz kuru kanalı ile cari işlemler dengesi üzerine etkileri VAR modelleri yardımı ile ele alınmıştır. Analiz sonuçları Merkez Bankasının toplam kredi artışını kısıtlamak amacıyla faiz dışı araçlarla müdahalesini desteklemektedir.