TEZ10299 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2014. Kaynakça (s. 97-101) var. xiii, 131 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. Günümüzde birçok alanda olduğu gibi adli tıp alanında da gelişen teknoloji ile birlikte güncelmetotlardan yararlanılarak suç ve suçlu kavramları kesine yakın deliller ile yeniden değerlendirilmeye başlanmıştır. Tekstil ürünleri, meydana gelen bir adli vaka sonrası, olay aydınlatmada kesinlikle göz ardı edilemeyecek delillerdendir. Zira suç işleyen ve suça maruz kalan herkes, tekstil yüzeyleri ve aksesuarlarıyla etkileşim halindedir. Adli uygulamalarda, tek tekstil elyafı için tanımlama yöntemleri güncel olup, aynı zamanda en az ön işlem gerektiren tahribatsız yöntemler için büyük bir uygulama potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada, adli bir olayla ilgili daha güvenilir kanıtlar oluşturmak amacıyla, olay yerinde delil olarak kalabilecek bazı hayvansal liflere yönelik moleküler; bazı bitkisel ve sentetik liflere yönelik ise mikroskopik, spektroskopik ve kromatografik yöntemlere dayalı yeni metotların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Hayvansal liflerin moleküler tanımlanmasında sitokrom b geni üzerinden oluşturulan multipleks PCR ile beş farklı hayvansal lif için (At, koyun, sığır, tavşan ve kedi) sırasıyla 623, 309,265, 201,70 bç uzunluklarda bant verebilen kit oluşturulmuştur. Hayvansal lifler için geliştirilen moleküler metot ile aynı anda birçok hayvansal lifi kısa sürede kesin olarak birbirinden ayırt edebilecek, bu sayede karışıklığa mahal vermeden suçlu ile şüpheli bağlantısı kolaylıkla kurulabilecektir. Ayrıca tekstil sektöründe bir sorun olan etiketleme hatalarının çözümüne yönelik bir yaklaşım olarak ve liflerin gerçek değerinin tespitinde kullanılabilecektir. Akrilik, naylon ve pamuk lifi üzerindeki boyarmaddelerin (bazik, asit ve reaktif) tanımlanmasına yönelik geliştirilen mikroskopik ve spektroskopik metotlarla aynı lifin üzerindeki boyarmaddelerin belirlenmesi sınırlı kalmıştır. Ancak HPLC cihazı kullanılarak oluşturulan kromatografik metotlar ile yüksek doğrulukta sonuçlar alınmıştır. Bununla ilgili olarak bu elyaflar üzerinden ekstraksiyonla alınan boyarmaddelerin kromatografik olarak tanımlanması yapılmıştır. Bazik boyarmaddelerden renklere göre (mavi, kırmızı ve sarı) alıkonma zamanları sırasıyla 4,25; 5,7 ve 3,5 dk.; maksimum absorbans değerleri ise 598; 498 ve 430 nm. Olarak bulunmuştur. Asit boyarmaddeler için renklere göre alıkonma zamanları 9,75; 9,59 ve 9,25 dk. ve maksimum absorbans değerleri 657, 520 ve 400 nm. olarak belirlenmiştir. Reaktif boyarmaddeler için alıkonma zamanları 11,30; 10,75 ve 6,36 dk. ve maksimum absorbans değerleri 606; 524 ve 429 nm. olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak hayvansal lifler geliştirilen moleküler yöntemle başarılı olarak türlere göre kimliklendirilmiştir. Sentetik ve bitkisel liflerin mikroskopik, spektroskopik ve kromotografik yöntemlerle tanımlanacağı metotlar geliştirilmiştir. Boyarmaddelerin varlıkları tespit edilebilir olduğu ancak hangi boyarmaddeler olduğu uygulamasında sınırlı kalmıştır. As in many fields of science and technology, with advancing technology in forensic sciences, by using the advanced investigation techniques, ""the concepts of crime and offender"" have begun to be assessed in the context of evidence. Textile products are evidences that can be possibly found at the crime scenes and absolutely nonnegligible. Because, everyone that offends and exposed to crime is interacting with textile surfaces and accessories. Identification methods for single textile fibers are in demand for forensic applications, and nondestructive methods with minimal pretreatment have the greatest potential for utility. In the present study, in order to form more reliable evidences related to the forensic case; studies intended to compose new methods or animal fibers based on molecular methods, and also for some vegetable and synthetic fibers based on microscopic, spectroscopic and chromatographic methods. In this context, a kit is made for molecular identification of animal fibers by means of multiplex PCR formed over the cytB gene; that gives bands at 623, 309, 265, 201 and 70 base pairs for five animals (horse, sheep, cow, rabbit and cat) respectively. By means of the molecular method that is relevant to animal fibers, it was possible to characterize and identify a lot of animal fibers in a sitting; so offender and doubter connection can be easily established. Furthermore, this method can be used in determination of the correct value of the fibres as a solution of the mislabeling and adulteration in textile industry. For synthetic and vegetable fibres, identification of fibers by means of chromatografic method is defined at high accuracy whereas identification of dyestuffs on the same kind of fiber stayed limited with microscopic and spectroscopic methods. Chromatografic identification is performed for dyestuffs extracted from case fibers. For basic dyestuffs retention times are 4,25; 5,7 and 3,5 min. and maximum absorbance values are 598; 498 and 430 nm. according to the colors (blue, red and yellow). For acid dyestuffs; retention times are 9,75; 9,59 and 9,25 min. and maximum absorbance values are 657, 520 and 400 nm. It is found that for reactive dyetuffs retention times are 11,30; 10,75 and 6,36 min. and maximum absorbance values are 606; 524 and 429 nm. As a result, animal fibers are succesfully identified according to the species by means of the molecular method developed. And also microscopic, spectroscopic and chromatografic methods developed that aid to identify synthetic and vegetable fibres. By means of these methods existence of the dyestuffs are determined but these methods stayed limited for determination of the dyestuff classes.