Search

An analysis of the data of the ring recoveries from bean geese (Anser fabalis), ringed from 1960 to 2013 on wintering grounds in the Netherlands, where a subspecies was indicated for a significant part of the birds (A. f. fabalis or A. f. rossicus), is given. Most of the finds were registered on the territory of the former Soviet Union, mainly in the Russian Federation. The hypothesis is tested that the subspecies A. f. fabalis is exposed to more hunting pressure than A. f. rossicus. To test this, a comparison is made of the survival periods of birds of the two subspecies and an analysis of the seasonal distribution of finds of ringed birds. The average life expectancy of A. f. fabalis (compared to A. f. rossicus), a long-term shift in the timing of production in the direction of spring hunting, and the possible change in wintering regions of the bean goose (increase in the importance of Eastern European wintering) as another reason for the sharp decrease in the number of wintering A. f. fabalis in the Netherlands are discussed.

A total of 702 recoveries of Bean Geese ringed on the wintering sites in the Netherlands since the 1960’s have been analysed. For most of the ringed birds in this analysis the subspecies Anser fabalis fabalis or A. f. rossicus was identified at the time of ringing. The majority of recoveries are from the territory of the ex-USSR, primarily the Russian Federation. We have tested the hypothesis that hunting pressure is higher on Taiga Bean Geese, the subspecies A. f. fabalis, compared to Tundra Bean Geese, the subspecies A. f. rossicus. This has been checked by comparing the lifespan of the two subspecies and analysing the seasonal distribution of ring recoveries. On average, the lifespans of A. f. fabalis are shorter compared to A. f. rossicus, and there is a shift in the hunting periods towards spring. The reported drastic decrease in the numbers of A. f. fabalis wintering in the Netherlands could be caused by a possible change in Bean Goose wintering regions (the Eastern-European wintering sites becoming more important), but also by an overall decline in the numbers of this subspecies. According to the current analysis of ring recoveries from harvested birds, Taiga Bean Geese live on average shorter than Tundra Bean Geese do, apparently because the former are exposed to a higher hunting pressure. The Taiga Bean Goose subspecies is most vulnerable in western Siberia during the spring hunting season and, during the autumn hunting season, in the central parts of European Russia, starting from the Urals. This points to the need for additional protection measures in key seasonal staging areas and in all breeding areas, as well as for the need for a regional approach including both subspecies into the Red Data Books. Moreover, it is important to change the time of opening the spring hunting on waterfowl. Additional studies are required to more accurately determine the flyways, as well as the winter distributions of Anseriformes. This is primarily important to test the hypothesis whether there is a change in the wintering grounds of Bean Geese nesting in the Russian Federation.

Amon gArctic-breedin gwaterfowl species, sprin gstopovers are critical to individuals as a means to accumulate fat and nutrient stores to invest in both migration and their breeding attempt in the tundra zone. We studied the influence of possible factors (age, sex, progress of migration season) on the stopover duration of one such species, the Eurasian Greater White-fronted Goose (Anser albifrons albifrons), by analysing records of 1,115 neck-banded birds spotted at their Biebrza Basin stopover site on spring migration in Poland. As expected, because most mature birds are paired, there were no differences between the sexes in stopover duration. Generally, adults stayed for shorter periods than immatures and stopover duration was shorter later in the season. Data from individuals of known age showed that the rate of decrease in stopover duration with season was faster among older than younger geese. Immature birds, still not ready to breed, do not face the pressure to attain breeding condition and therefore may stay longer in the stopover areas. We think these patterns may reflect the greater experience of older birds, as well as the stronger pressure on them to reach the breeding grounds as early as possible. As the breeding season approaches and foraging opportunities at migration sites further up the fly-way become more accessible and of higher quality, geese stay for shorter periods later in the season.

Tellingen van ganzen en zwanen worden in Nederland sinds 1993 verricht door Sovon en sinds 2005 door de KNJV, met als voornaamste doel een schatting te geven van totale aantallen. Hier is onderzocht in hoeverre de Sovon-tellingen en KNJV-tellingen van watervogels tussen 2005 en 2010 verschillen. Ook worden aandachtspunten bij het tellen van 11 soorten schadeveroorzakende watervogels beschreven. Vergelijking van de telprotocollen levert belangrijke verschillen op die een verklaring zouden kunnen vormen voor uiteenlopende telresultaten. Op grond van de geanalyseerde gegevens is het niet mogelijk de werkelijk aanwezige aantallen nauwkeurig te bepalen, omdat daarvoor validatie met behulp van onafhankelijke tellingen noodzakelijk is. Tot slot worden er aanbevelingen gedaan ter verbetering van telprotocollen door Sovon en KNJV.

Veertig jaar onderzocht Bart Ebbinge (Alterra) rotganzen. Hier in ons land, maar vooral ook op zijn vele expedities naar Siberië, waar de vogels in de zomer broeden. Op 7 april vond bij uitgeverij Atlas in Amsterdam de presentatie plaats van De rotgans, een weerslag van vier decennia studie. De rotgans, paperback, 368 blz, ISBN 9789045091600

Roepen dat er te veel of te weinig ganzen zijn, heeft niet veel zin. Ganzenonderzoeker Ebbinge pleit voor het vaststellen van acceptabele aantallen.

The year-round itinerary for a Dark-bellied Brent Goose Branta b. bernicla is described for a bird fitted with a GPS tracking device at Terschelling Island, the Netherlands, in spring 2012. Spring migration commenced when the bird left the Dutch Wadden Sea on 27 May and continued until it reached the Taimyr Peninsula in arctic Russia on 8 June. During the summer months it moved along the coast of the Taimyr Peninsula, prior to moulting on Taimyr Island to the north of the peninsula in July. During autumn migration it frequented eelgrass Zostera sp. beds around Langeness Island in Schleswig-Holstein, Germany and then proceeded to the Bassin d’Arcachon in France, another famous eelgrass area, where it remained from 18 October 2012–12 January 2013 before returning to feed on grassland polders on Terschelling Island in January 2013. The timing of the location data showed that the bird flew large distances in short periods of time during migration. Over the year it covered c. 4,600 km during local movements and c. 15,000 km on migration. The results form part of a larger study investigating the importance of non-breeding habitats (particularly eelgrass vegetation) for the species.

The Dark-bellied Brent Goose Branta bernicla bernicla is the largest of the six Brent Goose populations, which collectively number around 600,000 birds globally. After a major decline to 16,500 geese in 1958, numbers recovered during the 1970s and 1980s to a peak of c. 330,000 individuals between 1992 and 1994. From 1994 onwards the population declined again to 200,000–250,000. This decline has been attributed to poor breeding, associated with faltering cycles of Siberian Brown Lemming Lemmus sibiricus (predominantly) and Palearctic Collared Lemming Dicrostonyx torquatus abundance on the breeding grounds on the Taimyr Peninsula, where lemmings are a main food resource for potential predators of goslings. Darkbellied Brent Geese only breed well in peak lemming years (Summers & Underhill 1991), and this usually occurs every three years, but the frequent failure since 1994 of lemming numbers to peak (except in 2005) has resulted in the absence of very good breeding years for the geese (Nolet et al. 2013). The mid-winter distribution has shown a marked shift towards France over the last decade. France currently supports 50% of the population in January, Great Britain 35–40%, the Netherlands 15–20%, and Germany and Denmark 2%. In spring, almost the entire population gathers in the Wadden Sea, leaving only 4% of the population in Great Britain, and virtually none in France, with the Dutch part of the Wadden Sea supporting 40–45%, the German section 45–50% and Denmark 6%.

Many migratory herbivores seem to follow the flush of plant growth during migration in order to acquire the most nutrient-rich plants. This has also been hypothesized for arctic-breeding geese, but so far no test of this so-called green wave hypothesis has been performed at the individual level. During four years, a total of 30 greater white-fronted geese Anser albifrons albifrons was tracked using GPS transmitters, of which 13 yielded complete spring migration tracks. From those birds we defined stopover sites and related the date of arrival at each of these stopovers to temperature sum (growing degree days, GDD), snow cover, accumulated photoperiod and latitude. We found that geese arrived at spring stopovers close to the peak in GDD jerk; the ‘jerk’ is the third derivative, or the rate of change in acceleration, and GDD jerk maxima therefore represent the highest acceleration of daily temperature per site. Day of snow melt also correlated well with the observed arrival of the geese. Factors not closely related to onset of spring, i.e. accumulated photoperiod and latitude, yielded poorer fits. A comparison with published data revealed that the GDD jerk occurs 1–2 weeks earlier than the onset of spring derived from NDVI, and probably represents the very start of spring growth. Our data therefore suggest that white-fronted geese track the front of the green wave in spring

Nergens anders in Europa vinden we zulke grote aantallen ganzen als in Nederland. Zachte winters en de combinatie van geschikte voedselbronnen en veilige slaapplaatsen maken van Nederland een ideaal winterverblijf. Hoewel ganzen de naam hebben traditioneel te zijn, blijken ze flexibel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Aan de hand van de landelijke ganzentellingen wordt in deze bijdrage getoond hoe de verschillende populaties zich hebben ontwikkeld en wordt er ingegaan op de internationale context waarin dat is gebeurd. Een eerste bijdrage in een themanummer "Ganzen in Nederland en Vlaanderen"

Nu de opvang van de sterk toegenomen aantallen ganzen de overheid steeds meer geld gaat kosten en er steeds vaker aan beperking van de aantallen ganzen wordt gedacht, is goede demografische informatie van steeds groter belang. Hoe oud worden ganzen, hoeveel jongen krijgen ze, wat is de jaarlijkse overleving en hoeveel ganzen worden op de gehele trekroute jaarlijks geschoten

Het gaat goed met de ganzen in de Lage Landen. Vrijwel alle soorten zijn, sinds het verschijnen van het vorige themanummer in 1987, in aantal toegenomen. Brandgans (Branta leucopsis) en grauwe gans (Anser anser) zijn spectaculair toegenomen en zijn in enkele decennia tijd van zeldzame bezoekers zelfs tot gewone broedvogels geworden. In dit themanummer wordt echter ook de keerzijde van deze toename van zowel overwinterende ganzen als het langere verblijf van broedganzen in het voorjaar belicht

Het langlopende ganzenvang- en merkprogramma dat Alterra in nauwe samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Ganzenvangers al sinds 1954 uitvoert, is als monitoringsprogramma ingezet bij de analyse en interpretatie van de acute vraag of ganzen vogelgriep kunnen overbrengen over grote afstanden. Dankzij een internationaal netwerk van vrijwillige vogelwaarnemers, die hun waarnemingen van gemerkte ganzen via een speciale website kunnen doorgeven, wordt belangrijke informatie verkregen over de trekroutes van wilde ganzen. Tevens levert dit programma belangrijke gegevens over de jaarlijkse overlevingskans van ganzen en in hoeverre die door jacht wordt beïnvloed. Met deze informatie kunnen populatiemodellen getoetst en verbeterd worden, die voor het beheer van de sterk in aantal toegenomen ganzenpopulaties van belang zijn.

De wijze waarop het nieuwe Beleidskader Faunabeheer in 2005 is ingevoerd heeft geen effect gehad op de internationale verspreiding van ganzen in NW-Europa. De vier (Kolgans, Kleine Rietgans, Grauwe Gans en Brandgans) in dit rapport onderzochte ganzenpopulaties vertonen over de winters 2005-2006 t/m 2007-2008 hetzelfde internationale verspreidingspatroon als daarvoor. De koude in januari 2006 in landen ten oosten van Nederland gaf in de winter 2005-2006 een lichte verschuiving van ganzen naar Nederland te zien. Alle populaties nemen nog steeds in aantal toe, maar verschillen in groeisnelheid. De waarschijnlijk het zwaarst bejaagde populatie (Kolgans) groeit het langzaamst. Het is onvoldoende duidelijk welke rol jacht speelt of kan spelen bij het reguleren van de aantallen ganzen

De kosten van het opvangbeleid voor wintergasten, dat in 2005 is ingegaan, zijn in beeld gebracht en vergeleken met de kosten van de oude schaderegeling. Hierbij is aan alle aspecten aandacht geschonken. Behalve de basisvergoeding en variabele vergoeding, zoals die voor de opvang geldt, zijn ook meegenomen de schade-uitkeringen (buiten de opvanggebieden), de taxatiekosten, de organisatiekosten (door de Dienst Regelingen en het Faunafonds) en onderzoekskosten. Ook is gekeken naar regionale verschillen en naar verschillen tussen de diverse ganzensoorten en smienten. Tot slot is een verwachting voor de ontwikkeling van de kosten opgesteld

Conform het Beleidskader Faunabeheer zijn opvanggebieden voor overwinterende ganzen aangewezen. In akkerbouwgebieden met zware klei zijn de mogelijkheden voor beheerspakketten voor opvang beperkt. Gedurende drie winters (2005-'08) zijn in Zeeuws- Vlaanderen en West Brabant een vijftal experimentele beheerspakketten op hun geschiktheid onderzocht. Het pakketgebruik door ganzen is gemonitord door ganzentellingen en keuteltellingen. Resultaten van onderzoek van: CLM, SOVON en Alterra, op verzoek van LNV, Faunafonds en LTO

Deze studie evalueert de effectiviteit van de eerste drie jaar van het Beleidskader Faunabeheer. Met behulp van terugmeldingen van met kleurringen individueel herkenbaar gemaakte Kolganzen Anser albifrons en Brandganzen Branta leucopsis wordt onderzocht of deze soorten zich met behulp van verjaging op gangbaar boerenland en rust in opvanggebieden laten concentreren in reservaten, Vogelrichtlijngebieden en nieuw ingestelde foerageergebieden op gangbaar boerenland. De verdeling van individueel herkenbare ganzen over de verschillende gebieden werd niet noemenswaardig beïnvloed door de invoering van het Beleidskader Faunabeheer. De foerageergebieden werden in de periode tussen de winters van ‘02/’03 en ‘07/’08 wel in toenemende mate benut door de Kolgans. Dit lijkt vooral te worden gestuurd door buffer effecten als gevolg van voortgaande populatiegroei en concurrentie om voedselbronnen tussen Kolgans en Brandgans

Vanwege de aanwezigheid van de zeer zeldzame Dwerggans is het gebied Abtskolk en De Putten (in totaal 612 ha) aangewezen als Vogelrichtlijngebied. Voor de Leipolder, onderdeel van het gebied, zijn inrichtingsmaatregelen gepland om zoete graslandvegetatie om te vormen tot brakke vegetatie. Hiertoe is DLG begonnen met het afplaggen van een aantal percelen. De Raad van State heeft bepaald dat deze werkzaamheden moeten worden opgeschort tot gebleken is, of dit effect heeft op pleisterende dwergganzen. Dit rapport geeft daar antwoord op

Het doel van deze studie is het samenvatten van de momenteel beschikbare kennis over de (effecten van) verschillende verjaagmethoden die gebruikt kunnen worden om ganzen te concentreren in foerageergebieden. Daarbij zal speciale aandacht worden gegeven aan verjaging met ondersteunend afschot. Daarnaast heeft de studie tot doel te inventariseren welke zogenaamde nevenactiviteiten plaatsvinden binnen foerageergebieden die verstorend kunnen werken op foeragerende ganzen en daarmee de concentratie van ganzen in foerageergebieden tegen kunnen gaan maar ook mogelijk negatieve effecten kunnen hebben op de draagkracht van opvanggebieden.

Rondom Schiphol zijn ganzen aan het toenemen. Met name de Grauwe Gans in de zomermaanden en kolganzen en rietganzen in de wintermaanden kruisen regelmatig de vliegroutes van landende en stijgende vliegtuigen. Maatregelen worden voorgesteld die de directe omgeving van Schiphol voor ganzen zo ongunstig mogelijk maken, om vogelsterfte te voorkomen

Ganzenonderzoeker Bart Ebbinge en zijn onderzoeksteam voelt zich thuis op de toendra van Noord-Siberië. Talloze seizoenen volgden hij en zijn collega's van instituut Alterra er het broedsucces van 'onze' ganzen. Zijn expeditiedagboek is nu verschenen bij de KNNV Uitgeverij. In de greep van Siberische lemmingen geeft een veelzijdig beeld van hun belevenissen

Het Beleidskader Faunabeheer richt zich op de opvang van ganzen en Smienten in foerageergebieden. Met behulp van flankerende verjaging worden de beleidskadersoorten geconcentreerd in foerageergebieden. Ter evaluatie van het opvangbeleid is gekeken of er een negatieve invloed bestaat op de aantallen overwinteraars, en daarnaast of deze te concentreren zijn in foerageergebieden. Uitspraken over de internationale aantalsontwikkeling zijn gezien de onvolledigheid van IWC gegevens niet mogelijk. Landelijke trends van Smient, Kolgans en Grauwe gans zijn respectievelijk; stabiel, matige toename en sterke toename. In het seizoen 2005/2006 werd 44% van de ganzen en 13% van de Smienten opgevangen, daarnaast verbleven achtereenvolgens nog eens 20% en 45% in natuurgebieden. Hoewel het percentage overwinteraars dat zich binnen de foerageergebieden bevond hoger was dan in het voorgaande seizoen, is het verschil niet significant. Onderzoek van Alterra met SOVON

Een van de ingestelde maatregelen is het verjagen met ondersteunend afschot van Grauwe gans, Kolgans en Smient buiten de foerageergebieden. Deze rapportage aan LNV geeft enig cijfermateriaal