Search

Bir dini geleneği anlamak için o dini geleneğe sahip olan topluluğun folklor, mitoloji, edebiyat, sanat gibi sosyo-kültürel birikiminin bilinmesi büyük önem arz etmektedir. Zira dindar insanın veya bir dini geleneğe sahip olan kişinin eylemlerini, karşılıklı ilişkilerini, inanç sistemlerini, dini cemiyet ve kurumlarını, ritüel ve adetlerini anlama ve yorumlama noktasında etnolojik veriler kullanılmaktadır. Bu veriler ışığında bilhassa topluma ayna tutan edebi eserler insanın bireysel, toplumsal, kültürel ve Yaratıcısı ile ilişkilerinin niteliğini ortaya koyarak bir anlamda kendi medeniyetlerinin insan anlayışı ve dünya görüşünü yansıtmaktadırlar.Bu çalışmada, Hay ve Robinson modelleri çerçevesinde ortaya konan doğu ve batı kültürlerinin insana, topluma ve sosyo-kültürel hayata bakışlarını değerlendirerek, bu iki edebi metnin ardına saklı iki farklı dünyanın, alem görüşünün ve kültürünün tarihsel fenomenolojik mukayesesini yapmayı amaçladık. To understand a religious tradition, it is very important to know the socio-cultural accumulation of the community, which has that religious tradition, such as folklore, mythology, literature, and art. Because ethnological data are used to understand and interpret the actions, mutual relations, belief systems, religious societies and institutions, rituals and customs of religious people or people with a religious tradition. In the light of these data, literary works that mirror the society in particular reflect the human understanding and worldview of their civilizations in a sense by revealing the quality of their relations with their individual, social, cultural and Creator.In this study, we aimed to make historical and phenomenological comparisons of two different worlds, view of world and culture hidden behind these two literary texts by evaluating the views of eastern and western cultures in the frame of Hay and Robinson models to human, society and socio-cultural life. 255

Medeniyet araştırmaları bünyesinde yapılan çalışmalarda seyahat yazıları, birincil kaynaklar olarak literatürde yer alır. Seyahat yazılarındaki gözlem ve tespitlerden hareketle toplumlardaki medeniyet değişimleri, daha yakından takip edilebilir. Türk edebiyatının 1886-1922 yılları arasından seçilen seyahat yazıları üzerine gerçekleştirilmiş bu çalışmada, Doğu ve Batı coğrafyalarıyla alakalı seyahat metinlerindeki gözlemler, kronolojik bir şekilde analiz edilmiştir. Yapılan analizde seyyahların gözlem ve tespitleri belli başlıklar etrafında tasnif edildikten sonra karşılaştırmalı bir bakış açısıyla incelenmiştir. Batı perspektifinde gelişen modernleşme süreciyle paralel olarak seyahatlerin arttığı bu dönemdeki seyahat metinlerinden hareketle, seyahat yazılarının medeniyet değişimindeki rolü değerlendirilmiştir. In the studies carried out within the scope of civilization studies, travel writings take place in the literature as primary sources. Civilization changes in societies can be followed more closely based on observations and determinations in travel writings. In this study, which was conducted on selected travel writings of Turkish literature from 1886-1922, observations in travel texts related to East and West geographies were analyzed in chronological way. In the analysis, the observations and determinations of the travelers were classified according to certain headings and examined from a comparative perspective. The role of travel writings in the change of civilization has been evaluated from the travel texts of this period in which travels have increased in parallel with the modernization process developed in the Western perspective. 315

Günümüz yönetim biliminin kökleri, temelleri İlk Çağlar'da atılan yönetim düşüncesine dayanmaktadır. İlk Çağ toplumlarından olan Çin ve Hindistan medeniyetleri, felsefi ve siyasal düşüncenin doğuşuna, dünyanın diğer medeniyetlerine göre çok daha erken bir tarihte kaynaklık etmesi açısından önem taşımaktadır. Günümüzde güçlü bir devlet geleneğine sahip olan Çin, bu başarısını binlerce yıl önceden tesis ettiği siyasal ve askeri stratejilerine borçludur. Dini, felsefi ve siyasal düşüncenin beşiği olan Hindistan, şu an mevcut olan dinlerin, dillerin ve felsefelerin yarısından fazlasını kendi coğrafyasında bulundurmaktadır.Ünlü filozof Konfüçyüs, yönetim ve siyasetle ilgili öğretilerinden oluşan `Konuşmalar` adlı eseriyle, yüzyıllardır yöneticilere yol göstermiş ve kendisinden yüzlerce yıl sonra ortaya çıkacak `devlette devamlılık` anlayışını antik dönemde ortaya koymuştur. Lao Tzu'nun `Tao Te Ching` adlı eseri, insanlara ve evrensel değer yargılarına nesiller boyu yol göstermiştir. Mo Tzu'nun `eşitlik`, `evrensel sevgi` ve `faydacılık` kavramlarına dayanan öğretisi, günümüzde Çinli reformistler tarafından sıkça başvurulan bir kaynak olmuştur. Mencius, `halkın egemenliği` kavramını ilkel biçimde de olsa antik dönemde ortaya koyan ilk Çin filozofudur. Sun Tzu'nun 2500 yıldır askeri liderler ve strateji uzmanlarına kılavuzluk eden `Savaş Sanatı`, askeri, politik ve ekonomik alandaki benzerleriyle hala boy ölçüşebilecek düzeyde güncelliğini korumaktadır.Siyaseti, tüm bilimlerin kaynağı olarak gören Kautilya `Arthaşastra` adlı eserinde, merkezi yönetimin ilke ve esaslarını ortaya koymaktadır. Beydeba'nın yöneticinin niteliklerinin yer aldığı ve yöneticiye bilgece öğütler veren `Kelile ve Dimne` adlı eseri, siyaset ve devlet idaresi alanındaki etkisiyle evrensellik kazanmış bir eserdir. Günümüzde geniş kitlelerce benimsenen Hinduizm, Brahmanizm, Caynizm, Budizm, Taoculuk, Konfüçyüsçülük antik dönemdeki Çin ve Hindistan medeniyetlerinde doğmuş dinlerdir.Siyasal düşünceler tarihine önemli katkıları olan Antik Çin ve Hindistan medeniyetlerindeki yönetim düşüncesinin incelendiği bu çalışma, kadim zamanlarda doğan din, felsefe ve yönetim ilişkisini görme imkânı sağlamıştır. Dinlere, tanrılara, vahiylere, mitolojilere ve filozoflara kaynaklık eden bu medeniyetler, günümüz yönetim ilkelerinin temellerini binlerce yıl öncesinden atmışlardır. The origin of modern-day goverment science, bases on the thought profound at the first ages. China an Indıa civilisations from early ages, are important communities because of creating the birth of philosopy and politics before other communities. China, which has a strong state government tradition at present, owe its succes to political and military strategies that constituted thousand years ago. Being the home of religious, philosopic and political thoughts, India keeps more than half on the religions, languages and philosopies of modern-day in the geograpy of itself.With the teachings on government and politics `Lun Yu`, the famous philosopher Confucius guides the leaders for years and he reveals the `continuity of state` at ancient era that will appear hundred years later. `Tao Te Ching` by Lao Tzu guides the people and universal standarts of judgement for centuries. The diciplines of Mao Tzu base on equality`, `universal love` ve `utilitarizm` and it is one of the main source of today that applied by the Chinese reformists. Mencius is the first philosopher in ancient time who alleged the `popular sovereignty` even in the form of primitive style. `The Art of War` by Sun Tzu, which guides military leaders, strategy for 2500 years, still contend against the other similar works in the branch of military, politic and economy by protecting it, currentness.Kautilya, who thinks that politics is the source of all science, explains the principles of centralized government in his work `Arthaşastra`. `Kelile ve Dimne` by Beydeba, indicates the manager's features and give them brilliant advices. It gains universality with the effects on politics and state government. Being adopted by large-cross in present day Hinduism, Brahmanism, Jainism, Buddhism, Taoism, Confucianism are religions that born in ancient China and India civilisations.In this academic study, maangement styles of Ancient China and India were examined, which have important contribution to history of political thoughts. Moreover, it let us see the relationship among religion, philosopy and government that appeared autochthonously. These civilisations formed the basis for religion, Gods, reveletions, mythologies, philosophers and they composed the principles pf today's government systems thousand years ago. 150

Nikolay Konstantinoviç Rerih adı genel olarak dünya resim sanatına bıraktığı derin iz ve miras ile anılır. Tezimizin temel amacı Nikolay Rerih'i sadece bir ressam olarak değil, tüm yönleriyle tanıtarak bu bilgi eksikliğini gidermektir. Tezde Nikolay Konstantinoviç'in yazar, felsefeci, tarihçi, eğitimci, doğu bilimci, arkeolog, sahne dekoratörü ve seyyahlık gibi az bilinen yönleri ve çalışma alanları mercek altına alınacaktır. Nikolay Rerih'in mirası, bıraktığı binlerce tablo, yüzlerce felsefi deneme ve çeşitli arkeolojik ve tarihsel koleksiyonlarla da sınırlı değildir. N. K. Rerih'in kültürel mirasın korunması alanındaki çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Şimdi UNESCO Antlaşması (Lahey Sözleşmesi )(1954) olarak anılan sözleşmenin aslında Nikolay Rerih'in ondan neredeyse 20 yıl önce belirlediği temel esaslardan ilham alınarak oluşturulduğunun belirtilmesi gerekmektedir. Bu esaslar dünyaca tanınan Rerih Paktı (Pakt Reriha) (1935) adıyla bilinen, `Sanatsal Ve Bilimsel Kurumları ve Tarihi Yapıtları Koruma Paktı`nda yer almaktadırlar. Nikolay Rerih'in kurucusu olduğu bu antlaşmanın en büyük özelliği, dünyada kültürel değerlerin korunması amacıyla yapılan ilk antlaşma olmasıdır. Kültürel ve tarihi mirasın korunması alanında yaptığı çalışmaların yanı sıra renkli ve büyüleyici yaşam tarzı da N. K. Rerih'in sanatını özgün ve değerli kılmaktadır. Rerih'in edebiyat ve sanat faaliyetleri, kendi ülkesi olan Rusya'da başlamış, Avrupa ve Amerika'da devam etmiş, Doğu'ya ilişkin düşüncelerinin en önemli ilham kaynağı olan Hindistan'da sona ermiştir. Tezde Nikolay Rerih'in, sanatsal ve edebi mirasının yanında birçok ülkede açtığı müze, sanat merkezi ve eğitim kurumları ile kültürel mirasın korunması konusunda en önemli çalışması olan Rerih Paktı'na dikkat çekilerek, N. K. Rerih'in gelecek nesillere bıraktığı hazinenin önemi vurgulanacaktır. Nikolai Konstantinovich Roerich is generally noted for the heritage and lasting impression in world's painting art. The main aim of our thesis is to make up for information, introducing Nikolai Rerich not only as an artist, but also in all his aspects. In this thesis, Nikolai Konstantinovich's writer, philosopher, educator, orientalist, archeologist, decorator and voyager sides are examined. Nikolai Roerich's heritage isn't limited with thousands of pictures, hundreds of philosophic essays and different archeological and historical collections. N. K. Roerich's studies on protection of cultural heritage are very important, too. It is necessary to mention that Hague Convention (1954), today known as UNESCO, is constituted regarding basic principles set by Nikolai Roerich nearly 20 years ago. These principles take place in Roerich Pact (Pakt Reriha) (1935), known as `Treaty on the Protection of Artistic and Scientific Institutions and Historic Monuments`. The most important point of this treaty constituted by Nikolai Roerich is the fact that it is the first treaty, aiming to protect global cultural values. Aside from the studies on protection of cultural and historical heritages, Roerich's colourful and fascinating life style makes his art original and valuable. Roerich's literary and artistic activities start in Russia, continue in Europe and America and end in India, which is the most important source of inspiration for his thoughts on the East. In this thesis, importance of N. K. Roerich's handed down the next generations heritage will be emphasized and museums, art centers, educational institutions and Roerich Pact, which is the most important study of him regarding cultural heritage's protection, will be remarked. 182

II. Dünya Savaşı sonrası oluşan küresel jeopolitik durumun bir sonucu olarak başlayan Avrupa entegrasyon süreci, Soğuk Savaş'ın ardından Avrupa Birliği adı altında yoluna devam etmiştir. Üye devletlerin egemenlik haklarından bazılarını devrederek oluşturdukları Avrupa Birliği ne bir `devlet` ne de bir `uluslararası örgüt`tür. Kendine has bir yapısı olan Birlik modernizmin ürünü olan ulus-devletlerin üzerine kurulmuş ulus-üstü siyasi bir yapıdır. Post-modern dönemi temsil eden ulus-üstü siyasi yapıların meşruiyetlerini nasıl sağlayacakları sorusu günümüzün önemli tartışma konuları arasında yer almaktadır. Ulus-devletler meşruiyetlerini kendilerini oluşturan halktan ve bu halkların ulus-devletlere devrettikleri egemenlik haklarından sağlamaktadırlar. Kısacası ulus-devletlerin halkları (uluslar) aidiyet duygusu ile ulus-devletlere bağlanmakta ve bu yolla `ulusal kimlikler` inşa edilmektedir. Ulus-üstü siyasi yapılar ise bir yandan üye devletlerden oluşurken diğer yandan da üye devletlerin halklarından oluşmaktadır. Ulus-üstü siyasi yapılara aidiyet duygusunun gelişmesi (ulus-üstü kimliklerin oluşması) ve bu yolla ulus-üstü siyasi yapıların meşruiyet temellerinin oluşması önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Avrupa entegrasyon sürecinin başarılı bir şekilde yoluna devam etmesi, ulus-üstü siyasi yapıya aidiyeti gösteren ortak bir Avrupalılık kimliğinin inşası ile mümkün görünmektedir. Bizim yaptığımız bu çalışma ulus-üstü Avrupalılık kimliğinin inşa edilip edilemeyeceği, eğer edilebilecekse bunun nasıl gerçekleştirilebileceğine ilişkindir. Bunun için öncelikle tarihsel süreç içerisinde Avrupa ve Avrupalılık kimliğinin nasıl geliştiğini ortaya koyduk. Daha sonra `günümüz Avrupası yani Avrupa Birliği için nasıl bir kolektif kimlik inşa edilebilir?` sorusuna cevap aradık. Yaptığımız çalışmada Avrupa düşüncesinin üç temel dayanağının olduğunu gördük. Bunlar; Antik Yunan Mirası, Roma İdarî Düzeni ve Hıristiyan Disiplin Anlayışıdır. Antikite Dönemi'nde (Eski Yunan, Helen, Roma) ve Ortaçağ'da ortak Avrupalılık kimliği Doğu (oryantalizm)-Batı (oksidentalizm) düalizmine dayanan `ötekileştirme` üzerine inşa edilmiştir. Burada Avrupalılık kimliğinden ziyade daha çok Batı kimliği söz konusu olmuştur. Modernizmle birlikte Avrupa kendisini uygarlıkla özdeşleştirmiş, karşısındakini de `uygar olmayan dünya` olarak tanımlamış ve bu şekilde ortak bir Avrupalılık kimliği gelişmiştir. Napolyon'un Fransa etkisinde ve Hitler'in de Almanya etkisinde bir Avrupa inşa etme girişimleri ise başarısızlıkla sonuçlanmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası küresel sistem içerisindeki önceliğini kaybeden Avrupalı ulus-devletler daha sonra Avrupa Birliği adını alacak olan bir entegrasyon sürecini başlatmışlardır. Bu süreç bir yandan kıtaya barış ve güvenlik sağlarken, diğer yandan da ekonomik refah ve zenginlik getirmiştir. Entegrasyon sürecinin Avrupalılara sağladığı bu fayda onların Avrupa entegrasyon sürecine aidiyet duygusu ile bağlanmalarını sağlamıştır. Bu ise Avrupa'da `ötekileştirmeye` dayanmayan ortak bir Avrupalılık kimliğinin gelişmesine yol açmıştır. Demokrasi, insan ve azınlık haklarının korunması, hukukun üstünlüğü, serbest piyasa ekonomisi ve özgürlükler gibi liberal değerlere dayanan bir Avrupalılık kimliği gelişmiştir.Entegrasyon süreci Anayasal Kriz ve Euro Krizi gibi yapısal krizlerle karşılaştıkça sıradan Avrupalıların Birliğe olan aidiyet duyguları zayıflamıştır. Avrupalı politika yapıcılar ise ortak Avrupalılık kimliğini sağlamlaştırmak için tekrar bir öteki- düşman kurgulayarak `ötekileştirme` üzerinden kolektif bir Avrupalılık kimliği inşa etme yoluna gitmişlerdir. Bu ise yabancı düşmanlığı ve İslâmofobinin artmasına neden olmuştur. Bununla birlikte Avrupa Birliğinin iddialı bir şekilde `Avrupa Birleşik Devletleri`ne dönüşme çabası ise Birliğin ulus-devletlerin mahrem alanına girmesine yol açmıştır. Bu girişim ise Avrupalılar arasında büyük bir tepkiye (Eurosceptism) neden olmuştur. Bizim temel tezimiz ortak Avrupalılık kimliğinin demokrasi, insan hakları, özgürlükler, serbest piyasa ekonomisi, azınlıkların korunması gibi liberal değerler üzerinde; ulus-devlet ve ulusal kimlikleri yok etmeden Avrupa Birliği'nin kendine has yapısı dikkate alınarak inşa edilebileceğidir. Anahtar Kelimeler: Kimlik, Kimlik İnşası, Avrupa, Avrupa Birliği, Avrupalılık Kimliği, Oryantalizm, Oksidentalizm, Ötekileştirme. The European integration process as a result of the global geopolitical situation emerged aftermath of Second World War, continued its way under the name of the European Union after Cold War. The European Union can not be defined either as a type of `state` or `international organization` which is formed by transferring some of the sovereignty of the member states. The Union is a supranational political structure built upon the nation-states, a product of modernism, established a unique type of it own. The question of how supranational political structures that represents post-modern epoch will legitimate themselves is an important debate of nowadays. The nation states are ensuring their legitimacy by the people who form them and the sovereignty of these people transferred willingly to the nation-states. Briefly, the people of nation-state (nation) are coupled to the nation-state with a sense of belonging and by this `national identity` is built. Supranational political structures are composed of member states in one hand and the people of the member states in other hand. The development of sense of belonging favouring supranational political structures (the creation of supranational identity) and thus forming the basics of legitimate supranational political organization is an important topic we encounter. A successful continuance of European integration can be possible with constructing common European identity that indicates a sense of belonging favouring supranational political structure. This work is about whether supranational European identity can be constructed or not, and how can it be done. To achieve this, primarily the advent of Europe and European identity is presented in the context of historical continuum. Later on, we tried to answer the the question of `How a collective identity can be built for Europe/European Union?`. In this study we found out three pillars of European thought. These pillars are; The heritage of Ancient Greek, Roman Administrative Arrangement and Christian Disciplinery Approach. During Antiquity period (Ancient Greek, Helenistic, Roman) and Medieval age, common European identity was built upon `alienation` of other based on East (Orientalism)-West (Occidentalizm) dualism. Western identity had been more concerned rather than the European identity. With effects of modernism Europe consubstantiated itself with `civilization`, the adversary is defined as `non-civilized world` which thrived a European identity. The attempts to build Napeleon's France influenced and Hitler's Germany influenced Europe had been collapsed. The European nation-states which lost its dominance within the global system started the integration process which is later named as European Union. This process has brought peace and security to continent in one hand and provided economic prosperity and wealth on the other hand. Above-mentioned benefits of integration process favouring Europeans provided a sense of belonging for Europe's integration process. This has led to the development of a common European identity not based on `alienation` of other. A European identity has thrived basing on liberal values such as democracy, protection of human and minority rights, the rule of law, free market economy and freedom. As the ordinary Europeans confronted structural crisis like constitutional and the Euro crisis during integration process, the sense of belonging for Union has been weakened. European policymakers again sought to build a collective European identity editing an other-adversary via `alienation` to consolidate common European identity. This caused an increase of `xenophobia` and `Islamophobia`. Besides, the European Union's assertive efforts to transform it into `United States of Europe` led to intervening the intimate space of the nation-states. This attempt has led to a significant reaction of the Europeans. (Eurosceptism) Our basic thesis is; taking into consideration of European Union's unique structure, a common European identity can be constructed upon liberal values such as democracy, human rights, freedoms, free market economy, the protection of minorities and without destructing nation-states and national identities.Key Words: Identity, Identity Building, Europe, European Union, European Identity, Orientalism, Occidentalism, Alienation. 334

Bu çalışma, Türk muhafazakar söyleminde medeniyet algısının anlamlandırılması ve medeniyetin sahip olduğu kritik konumun Necip Fazıl Kısakürek figürü üzerinden değerlendirilmesini içermektedir. Çalışma kapsamında Osmanlı son döneminde başlayan modernizasyon sürecinin Cumhuriyete uzanan seyrinde, muhafazakar düşünce stiline etkileri incelenmiştir. Muhafazakarlığın mihenk taşlarından olan medeniyet nosyonunun süreç içinde farklı siyasal mekanizmalar karşısında buhrana sürüklenen yapısı, çalışma boyunca Kısakürek fikriyatına referansla tartışılmıştır. Çalışma medeniyet söyleminin Türk muhafazakarlığı için ne anlama geldiği, Türk siyasal geleneğinde muhafazakar düşüncenin medeniyet algısına nasıl hizmet ettiği ve Necip Fazıl Kısakürek figürünün bu mevzuda neden ve nasıl kritik bir referans olduğu gibi soruları yanıtlamaya çalışmıştır.Anahtar Kelimeler: Muhafazakârlık, medeniyet, Necip Fazıl Kısakürek, toplum, kültür, inkılap, modernleşme, siyaset, değişim, ideoloji This study covers the aim of understanding the civilization concept in Turkish conservatism and the interpretation of the critical place of this concept with references to Necip Fazıl Kısakürek. Within the study, the effects of the modernization process according to the conservatist ideaology, starting in the last period of Ottoman Empire and reaching to the Rebuplician period, have been analyzed. A touchstone for conservatist ideology, civilization and its problematical nature due to some different political mechanisms has been argued through references to Kısakürek's world of thought. This study tries to bring an answer to such questions below; What does civilization mean in the understanding of conservatism?, How does the conservatist ideology serve for the concept of civilization in Turkish politics?, How Necip Fazıl Kısakürek has become an important figure for this issue?Keywords: Conservatsim, civilization, Necip Fazıl Kısakürek, society, culture, reform, modernization, politics, transformation, ideology 130

Amerika Birleşik Devletleri 11 Eylül Saldırıları sonrasında terör üzerine savaş adı altında bir politika başlatmıştır. Terör üzerine savaş adı altında birçok ülkeye ve mücadeleye girmiştir. Bu bağlamda kendi hegemonyasını ve ideolojisini oluşturmak için; politik söylemini kitle iletişim araçları üzerinden sürdürmüştür. Hollywood sineması bu kitle iletişim araçları içerisinde büyük bir önem arz ederek, politik söylemin, ideolojik ve hegemonik yapının oluşturulmasında etkili bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu tez çalışması, 2001 yılında gerçekleşen 11 Eylül Saldırıları sonrasında Hollywood Sineması'nın terörizme yönelik algı operasyonunu ideoloji ve hegemonya kuramsal çerçevesinde incelemektedir. 11 Eylül Saldırıları sonrası vizyona giren üç sinema filmi; Kara Şahin Düştü, Ölümcül Tuzak ve Argo adlı yapımlar, Van Dijk'in ideolojik söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hollywood Sineması, terörizm, 11 Eylül Saldırıları United States of America has launched a new policy under the name of the war on terrorism after the September 11 Attacks. It has intervened to many other countries on the bases of this policy. In this content it has continued its political rhetoric via mass communication tools to create its hegemony and ideology. Hollywood cinema which has a great importance in this mass media has been used as an effective tool in the creation of ideological, hegemonic structure and political rhetoric. This study focuses on Hollywood's constructing of perception towards the terrorism within the theoretical framework of ideology and hegemony. Three productions so-called Black Hawk Down, The Hurt Locker, Argo which came out after 11 September attacks have been analyzed by Van Dijk's ideological discourse analysis.Keywords: Hollywood cinema, terrorism, September 11 Attacks 87

Muhammed Âbid Câbirî çağdaş Arap düşüncesinin tanınmış düşünürlerinden biridir. Arap-İslam düşüncesinde yeniden yapılanmanın yolunun tarihsel süreçteoluşmuş aklın ve işleyiş tarzının eleştirisinden geçtiğini düşünür. Ona göre tarihselsüreçte İslam düşünce geleneğinde bilginin elde edilmesinde ve epistemelere dayalı birdünya görüşü inşa etme sürecinde başlıca üç temel epistemolojik paradigmadan sözedebiliriz. Beyân, irfân ve burhân. Câbirîye göre İslam-Arap geleneği işte bu üçepistemenin uzun soluklu mücadelesinin tarihidir. Bu mücadelede burhânî epistemeninirfânî ve beyânî tarafından bir takım saldırılara uğradığını düşünen Câbirî İslamdünyasının geri kalmasının, düşünce üretememesinin ve en önemlisi demodernleşememesinin baş sorumlusu olarak beyânî ve irfânî epismelerinin irrasyonelyöntem ve tavırlarını görür. Câbirî çağdaş dünyada yeniden yapılanmanın yolununburhânî epistemolojik paradigmayı ihya etmekten geçeceğini savunur. Câbirî?nin tümgayretlerinin İslam dünyasının mevcut kötü durumundan kurtuluş için reçelerhazırlamak olduğunu ancak bunu yaparken modernliğin ve aydınlanmanın temel ilkerinimitselleştirmeye çalışırken bu ilkelerin tarihselliğini göremediğini, kullandığı yapısalcıyaklaşımı ve rasyoneliteyi araçsallaştırdığını, İslam düşüncesinin bütünlüğünü ideolojikve coğrafî tanımlamalarla ve kategorilerle yaraladığını, oryantalist tezleriyerlileştirdiğini, epistemolojinin karşısından ontolojiyi ve metafiziği göz ardı ettiğinitespit ettik. Is one of the outstanding figures in contemporary Arab thought Muhammad AbedJabiri. Restructuring of the Arab-Islamic way of thinking and working style of thehistorical criticism of the process passes through the mind thinks occurred. In thiscontext, the Arab-Islamic thought in a way be interpreted as an epistemological analysisattempts to structuralist paradigms. According to the Jabiri, the Arab-Islamic tradition,the history of these three information system, a long-term struggle. Burhani informationsystem in this struggle by the wisdom and the statement of Jabir who had been anumber of attacks, the Islamic world was left behind, as the chief officer of thoughtmodernleşememesinin üretememesinin and most importantly, the methods and attitudesof the irrational statement and sees the wisdom of information systems. Jabirepistemological paradigm revive the contemporary world, whether pass Burhanidefends road reconstruction. We Jabiri this thesis is primarily what you are saying, youwant to say we tried to identify and appoint. In the next step, to interpret what he says in terms of classical and contemporary Islamic thought, critical evaluation, and his major contributions to the ideas tried not available. Jabiri, the current poor state of all theefforts of the Islamic world, but in doing so is to prepare for the liberation of modernityand enlightenment rece mitselleştirmeye the basic working principles of the historicityof these principles can not see, uses constructivist approach and rasyoneliteyiinstrumentalizes, ideological and geographical definitions and categories hurts theintegrity of Islamic thought, Orientalist theses yerlileştirdiğini, epistemology, ontologyand metaphysics across've found just missed. 283

Ülkemizden başlayarak, geniş planda İslam medeniyeti havzasında, düşünce, bilim, kültür ve sanat alanlarında zamanın imkanlarıyla, ait olduğu medeniyete özgün ürünler verebilecek bir atılımı ve beraberinde getireceği açılımı ortaya koyabilecek bir ruh gerekmektedir. Bu açılım/atılım, ait olduğumuz medeniyeti/hayatı anlamak ve anlamlandırmakla başlamalıdır. Bu da tarihte olduğu gibi insan hayatının değdiği her alanın, ait olduğu medeniyeti referans alarak yeniden tanımlanması; doğruların korunup, eksiklerin eklenip, yanlışlarından arındırılması yoluyla gerçekleştirilebilir. Bu yoldan hareketle soruna kendi adını veren `medeniyet' kavramının İslam Medeniyeti çerçevesinde ne olduğunu ortaya koymakla çalışmamıza başlıyoruz.Bu çalışmada medeniyet kavramının tarih boyunca hangi anlamlarda kullanıldığı ve geçirdiği dönüşümlere ek olarak değişik düşünürlerce hangi anlamlarda kavramlaştığına bakacağız. Ardından Sezai Karakoç'un medeniyet anlayışını yani medeniyet ne demektir, nasıl olmalıdır gibi soruların cevabını İslam Medeniyeti ve Aydınlanma sonrası Batı Medeniyetinden örneklerle zaman zaman karşılaştırmalı olarak inceleyeceğiz. Sonuç olarak, bütün bunlardan hareketle Sezai Karakoç'un perspektifinden medeniyet kavramını çevreleyen sınırları çizmeye çalışacak ve bu kavrama kapsayıcı bir tanım ortaya koyacağız.Anahtar Kelimeler: Sezai Karakoç, Medeniyet Kavramı, İslam Medeniyeti, Batı Medeniyeti, Doğu Medeniyeti Considering Turkey as a starting point, in Islamic Civilization, a new understanding which is capable of producing unique products in philosophy, science, culture and art is necessary. This kind of understanding should begin with analysis of the civilization that we belong. Analysis should be done by redefining every aspect of human life. It should complete the missing points and rehabilitate wrong points.In this thesis work, we aim to define 'civilization' concept in Islamic Civilization. Here we will give different meanings and transformation of 'civilization' concept throughout the history in the first phase. We will also explain significant philosopher's views about 'civilization'. In the second phase we will explore answers to the Sezai Karakoc's questions of 'what's is civilization, how should it be formed?' During this exploration we will comparatively analyze examples from Islamic and Western Civilization. Finally we will dive into Sezai Karakoc's understanding of 'civilization'. We will put a frame to his perspective on the term and make an inclusive definition of 'civilization'.Keywords: Sezai Karakoç, Concept of Civilization, Islamic Civilization, Western Civilization, Eastern Civilization 182

Bilim insanoğlu ile var olmuştur. Bu nedenle de bilimin nerede değil, ne ile var olduğu önemlidir. Bilmi dönem olarak incelediğimizde Ortaçağ farklı görünmektedir. Çünkü özellikle de XII. Yüzyıldan itibaren bilim Doğu'dan Batı'ya geçmeye başlamıştır. Ancak bu ilerleyiş aslında bilimin yeni ve farklı bir bedende yeniden doğuşu daha doğrusu bilimin yeniden biçimlenişi olmuştur. Yani bu durum Doğu için çöküş olurken; Batı için ise canlanış olmuştur. Bu nedenle de bu döneme XII. Yüzyıl Rönesansı adı verilmektedir. Bu tezimizde ise bilimin Doğu ve Batı dünyasında yarattığı akımlar, fikir hareketleri üzerindeki etkileri, bilimin makineye yansıması, bilimin Doğu'dan Batı'ya geçiş şekilleri, bilimin insan hayatına etkisi vb. konular hakkında bilgi verilecek ve değerlendirmeler yapılacaktır.Anahtar Kelimeler: Bilim, Doğu, Batı, Rönesans, On ikinci yüzyıl. The science was occured by mankind. So, it is important that not where the science occur but also What it occured with.When we examine the science, the medieval age is seen diffearent.Because the science had been begun to pass from the East to the West since the 12th century. But this progressing became re-morphologies or with other meanning of the science in a new and differant body.Namely this case was collapse for the East; revival for the West. So, this period is named as the Renaissance of the 12th Century. In this study, some information will be given about subjects as science movements in the world of the East and West, the effectance of the science on the idea movements, the reflection of the science to the mechanic, the passing roads of the science from the East to the West and the effectance of the science on the life of people and will be evaluate about these subjects.Key words: Science, East, West, Renaissance, 12th century. 232

Bu tezin amacı Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde Osmanlı seyyahlarının Doğu algısını analiz etmektir. Bu çerçevede bu tez Osmanlı entelektüellerinin medeniyet kavramı merkezinde yaptıkları tartışmalar ile Osmanlı seyyahlarının Avrupa dışı bölge ve halkları nasıl algıladıkları arasında bir ilişki kurmaktadır. Osmanlı entelektüelleri Batı medeniyetinin maddi elemanları ile kendi moralitelerini birleştiren bir sentez yaratmaya çalışmışlardır ve bu sentez onların Batılı algılardan daha farklı bir Doğu algısı geliştirmelerini sağlamıştır. Batı'nın Doğu algısı tek tip, değişmeyen ve statik bir Doğu öngörürken, Osmanlı seyyahlarının algıları zamansal ve mekansal bağlam ile seyyahların siyasi eğilimlerine göre farklılaşmıştır. Böylece bu tez Osmanlıların medeniyet ve Doğu algıları arasında bir bağ kurarak literatürdeki boşluğu gidermeyi amaçlayarak, Osmanlıların Doğu algısını Oryantalist/kolonyalist olarak nitelendiren mevcut literatürün sınırlarını sorgulayarak, Osmanlı kimliği ve Osmanlıların dünyayı algılamaları bakımından seyahatnamelerin önemine dikkat çekerek ve son olarak Osmanlıların medeniyet ve Doğu algılarının Türkiye'de bugün de mevcut olan ?kimlik sorunsalı?nın tarihsel kökenlerinin anlaşılmasına yardımcı olduğunu vurgulayarak literatüre katkı sunmaktadır. This thesis analyzes the Ottoman travellers? perception of ?the East? in the late Ottoman Empire. In doing that, it links the Ottoman intellectual debates on the concept of civilization to their perceptions on the non-European lands and peoples. It mainly argues that the Ottoman intellectuals? attempt to create a synthesis between the material elements of Western civilization and their own morality resulted in a perception of the East different from the Western perceptions. While the Western perceptions envisage a monolithic, unchanging and static East, the Ottoman perceptions vary in accordance with the temporal and spatial setting as well as with the intellectual inclinations of the travellers. Hence, this thesis contributes to the literature by fulfilling the gap about the Ottoman perceptions of the concepts of civilization and the East, by questioning the limits of existing literature on the Ottoman perception of the East which defines it as Orientalist/colonialist, by attracting attention to the use of Ottoman travel literature in understanding the Ottoman identity and their perception of the world, and, finally, by underlining the importance of the Ottoman perceptions of civilization and the East in understanding the historical roots of the ?identity question? in Turkey. 489

46

ÖZET `Ziya Gökalp Sosyolojisinde islamcılık ve Modernizm` adı altında yaptığımız bu çalışmada Gökalp'in «İslamcılık» ve «Modernleşme»ye bakışı incelenmiştir. Birinci bölümde, Ziya Gökalp'te modernleşmenin boyutları değerlendirilmiştir. Onun sisteminin temelini «kültür-medeniyet», «doğu-batı» ayrımı üzerine kurduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.Bu ayrımla modernleşme problemini aşmaya çalışan Gökalp'in Avrupa medeniyetinden, modern medeniyetten ne anladığı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Gökalp'in İslamcılık anlayışı irdelenmeye çalışılmıştır. Onun dini hayatı, kutsallık noktasında ele aldığı görülürken; dini, ahlâki ve vicdani bir mesele olarak değerlendirdiği açıklanmaya çalışılmıştır. Yeni geliştirdiği `İçtimâi Usûl-i Fıkıh` (Toplumsal İslâm Hukuku Metodolojisi) teorisi açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, ümmet, millet, hilafet kavramları üzerinde durulmuştur. Gökalp'in bu kavramlara yüklediği anlamlar ele alınmaya çalışılmıştır. Hem hilafeti savunurken, hem de milli devlet yapısını istemesi tahlil edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca din-devlet ilişkileri hakkındaki görüşleri ele alınmaya çalışılmıştır. Son olarak, `Türkleşmek-İslâmlaşmak-Muasırlaşmak` sentezi ile dönemin problemlerini aşma gayretleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. ABSTRACT In this study we have named as `Islamism and Modernism in the Sociology of Ziya Gökalp`, Gökalp's view of `Islamism` that of `Modernism` were examined. In the first chapter, the dimensions of modernism in Ziya Gökalp's thought evaluated. It was tried to be shown that he set up his system on the basis of `culture- civilization` and `East-West` division. Gökalp tried to transcend the problem of modernism by way of this division, what he understood from the European civilisation, that is, modern civilisation was taken into account. In thev second chapter, Gökalp's understanding of Islamism was tried to be scrutinised. It was attempted to be clarified that he examined religious life from the point of sacred, and evaluated religion as a matter of ethics and/or conscience. His last developed `Methodology of Social Islamic Law` was tried to be examined. In the third chapter, the concepts of ummah, nation, caliphates were handled. The meanings Gökalp imposed on these concepts, were tried to be examined. It was tried to be analysed that while he defends caliphate, at the same time, he desired a national state structure insistently. Further, his views about religion state relations were tried to be considered. Finally, his efforts to transcend the problems of that era by way of `Turkification-Islamization-Modernisation` synthesis were tried to be shown. 144